Enquête woonlasten Huurdersvereniging de Vijfhoek en Huurderskoepel Schagen en omstreken Hoorn, 12 november 2013
Inhoudsopgave 1. Achtergrond en doel onderzoek
4. Isolatie en kwaliteit van de woning
3. Woonlasten en inkomen
6. Conclusies en vervolg
2. Methode en opzet
5. Betaalbaarheid
Achtergrond Stijgende woonlasten en dalende koopkracht leiden tot betalingsproblemen voor grote groepen huurders. Bij de gemeenteraadsverkiezingen en de prestatieafspraken maken de gemeenten en de corporaties afspraken over de betaalbaarheid en beschikbaarheid van huurwoningen. Huurdersorganisaties zijn betrokken bij de prestatieafspraken, direct als derde partij en in ieder geval indirect via het adviesrecht bij de corporatie. Daarom: Zet betaalbaarheid op de agenda
Doelen van het onderzoek 1. In kaart brengen hoeveel huurders kwijt zijn aan de woonlasten 2. Huurdersorganisaties ervan bewust maken dat ze de woonlasten bij de gemeenteraadsverkiezingen en bij het maken van de prestatieafspraken op de politieke agenda kunnen zetten 3. Beleidsbeïnvloeding bij de woonlasten door huurdersorganisaties mogelijk maken 4. Het op de kaart zetten van de huurdersorganisatie bij de achterban doordat het onderzoek zichtbaar maakt dat de huurdersorganisatie zich inzet voor lagere woonlasten en daarmee opkomt voor de belangen van huurders
Methoden en opzet Digitale enquête onder achterban van de huurdersvereniging De Vijfhoek in Purmerend en omgeving en Huurderskoepel Schagen en omstreken. Alle huurders hebben, met hulp van verhuurder Wooncompagnie, thuis een uitnodiging voor deelname ontvangen. Het onderzoek is goed aangekondigd in de media. De enquête kon op de computer van de huurdersorganisatie of de verhuurder ingevuld worden of telefonisch afgenomen. Het onderzoek liep parallel bij huurdersorganisaties in Alphen aan de Rijn, Middelburg, Oosterwijk en Maastricht. Vergelijking is mogelijk met deze referentiegroep (±2500 respondenten).
Respons De Vijfhoek
5.610 uitnodigingen 705 respondenten
Respons 13%
Huurderskoepel Referentie 7.000 uitnodigingen 1.082 respondenten
Respons 16%
25.409 uitnodigingen 3.559 respondenten
Respons 14%
Er zijn veel toelichtingen. 300 huurders van De Vijfhoek en 418 huurders van de Huurderskoepel willen meedoen met een digitaal panel over woonlasten.
Huur, huurtoeslag en inkomen Kale huur (zonder servicekosten) Gemiddelde huurtoeslag Huur min huurtoeslag Huurtoeslag gebruik
Huishoudinkomen**
Vijfhoek
526 171 478
30%
1745
Huko Landelijk* 486
465
432
421
172 33%
1623
176 40%
1918
*Bron ABF Research ** Netto besteedbaar huishoudinkomen Het gemiddelde inkomen is lager dan landelijk. De huren liggen hoger dan landelijk. Het huurtoeslaggebruik is juist lager dan landelijk.
Energie en servicekosten Energielasten Servicekoste n
Vijfhoek
Huko
Landelijk*
28
18
23
114
130
122
*Bron: ABF Research en VOlkshuisvesting Informatiesysteem De gemiddelde energielasten zijn bij de huurders uit het werkgebied van de Huurderskoepel hoger dan bij De Vijfhoek. De servicekosten zijn juist bij de achterban van De Vijfhoek hoger.
Inkomen en woonlastenquotes
Vijfhoek Alleenstaand Paar
Eenoudergezin
Gezin met kinderen Totaal
Netto huishoudinkomen
Huurquote Energiequote Woonquote
Gemiddelde Mediaan*
Mediaan
1399
31%
1335
31%
10%
28%
7%
2112 2110 1746
24% 27%
7% 6% 7%
Mediaan
38% 30% 41% 32%
35%
*De mediaan is de middelste score: er zijn evenveel huurders die minder dan 28% van het inkomen aan huur betalen als huurders die meer dan 28% van het inkomen aan huur betalen.
Inkomen en woonlastenquotes Huurderskoepel Alleenstaand Paar
Eenoudergezin
Gezin met kinderen Totaal
Netto huishoudinkomen
Huurquote Energiequote Woonquote
Gemiddelde Mediaan*
Mediaan
1298
31%
1282
32%
11%
27%
8%
1936 2005 1623
23% 25%
9% 7% 8%
Mediaan
40% 31% 44% 33%
35%
*De mediaan is de middelste score: er zijn evenveel huurders die minder dan 27% van het inkomen aan huur betalen als huurders die meer dan 27% van het inkomen aan huur betalen.
Budget na aftrek woonlasten Alleenstaand
Vijfhoek
872
Huko
783
Referentie
833
Paar
1472
1348
1416
Gezin met kind(eren)
1453
1384
1415
Eenoudergezin Totaal
784
1169
746
1070
787
1130
Het gemiddelde inkomen bij de Vijfhoek is hoger dan bij de Huurderskoepel. De Huurderskoepel zit onder de referentiegroep, de Vijfhoek erboven. Verder is opvallend is dat eenoudergezinnen het laagste gemiddelde besteedbare budget hebben.
Onder de armoedegrens Onder het basisbudget*
%
Onder het NVMT-budget**
%
Boven het NVMT-budget
%
Vijfhoek
13
8
80
Referentie
17
9
74
Huko Schagen
18
9
74
Het Sociaal Cultureel Planbureau hanteert de volgende armoedegrenzen * Het basisbehoeftenbudget omvat de minimale uitgaven van een zelfstandig huishouden aan onvermijdbare, basale zaken zoals voedsel, kleding en wonen. **Het referentiebudget, het niet-veel-maar-toereikend-budget (NVMT), is iets ruimer doordat het ook rekening houdt met de minimale kosten van ontspanning en sociale participatie.
Armoede naar inkomstenbron Vijfhoek
Loondienst
AOW/pensioen WW*
Bijstand Totaal
Onder de Boven de armoedegrens armoedegrens %
16 7 38 95 20
*Deze percentages zijn indicatief omdat ze gebaseerd zijn op minder dan 25 respondenten. In de referentiegroep leeft 68% van de WW-ers onder de armoedegrens.
%
84 93 63 5 80
Armoede naar inkomstenbron Huurderskoepel
Loondienst
AOW/pensioen WW*
Bijstand* Totaal
Onder de Boven de armoedegrens armoedegrens %
21 12 75 84 26
*Deze percentages zijn indicatief omdat ze gebaseerd zijn op minder dan 25 respondenten. In de referentiegroep zit 68% van de WW-ers onder de armoedegrens en 90% van de uitkeringsgerechtigden
%
79 88 25 16 74
Aantallen huurders in armoede
Vijfhoek Huurderskoepel
Loondienst
AOW/pensioen WW
Bijstand
Zelfstandige Totaal
Aantal huurders in armoede
358 218 95 414 37 1.122
Aantal huurders in armoede
566 480 231 323 80 1.680
Bij de Vijfhoek leven 1.122 huurders in armoede. Daarvan hebben er 414 een bijstandsuitkering en 358 werken in loondienst. Bij de Huurderskoepel leven 1.680 huurders in armoede. 566 van hen werken in loondienst en 480 hebben AOW/pensioen.
Armoede naar leeftijd Vijfhoek
Jonger dan 35 jaar* 35 tot 55 jaar 55 tot 65 jaar
65 jaar of ouder Totaal
Onder de Boven de armoedegrens armoedegrens %
26 41 28 5 20
%
74 59 72 95 80
*Deze percentages zijn indicatief omdat ze gebaseerd zijn op minder dan 25 respondenten. In de referentiegroep leeft 34% van de jongere huurders onder armoedegrens.
Armoede naar woonduur Vijfhoek
Korter dan 5 jaar 5 tot 10 jaar
10 jaar of langer Totaal
Onder de Boven de armoedegrens armoedegrens %
33 27 11 20
%
67 73 89 80
Conclusie: onder huurders met een kortere woonduur is vaker armoede dan onder huurders met een langere woonduur.
Isolatie en kwaliteit van de woning
Aanwezigheid isolatie
Vijfhoek Huko Referentie Een cv-installatie 94% 97% 94% Dubbel glas in de woonkamer 97% 98% 96% Dubbel glas in de keuken 86% 84% 83% Dubbel glas in de slaapkamers 84% 83% 76% Isolatie van de muur (spouw) 61% 68% 64% Isolatie van de vloer 41% 41% 36% Isolatie van het dak 47% 43% 48% Isolatie van de gevel aan de buitenzijde 44% 45% 44% Er zijn beperkte verschillen in aanwezige isolatie (spouwmuurisolatie en vloerisolatie). Er is veel verbetering mogelijk. Uit nadere analyse blijkt dat armen niet in woningen met minder isolatie te wonen. Slechts 12 procent van de huurders kent het energielabel van de huurwoning.
Type cv-installatie Een collectieve cv/ blokverwarming HR-ketel
VR-ketel CV-ketel zonder warmwatervoorziening Anders
Vijfhoek
25%
Huko
2%
52%
76%
1%
1%
11% -
11% -
Referenti e
10% 67% 12% 1% 1%
Onbekend 11% 11% 10% Ongeveer driekwart van de huurders heeft een HR-ketel of collectieve verwarming.
Mening over de woning (slecht/onvoldoende)
Mening over de woning (slecht/onvoldoende)
Intermezzo kwaliteit woning We hebben nadere analyses gedaan. Daaruit blijkt dat armen niet in woningen met minder isolatie wonen. Bij de Vijfhoek zijn armen wel vaker ontevreden over de verwarming, ventilatie, warmte-isolatie, huurprijs in relatie tot de kwaliteit en servicekosten in relatie tot de kwaliteit. Bij de Huurderskoepel zijn de armen juist vaker ontevreden over de verwarming en de onderhoudstoestand van de woning. Bij de grafieken over de kwaliteit van de woning maken we een vergelijk naar twee bestanden: een bestand met de mening van vele duizenden huurders uit het hele land en met de referentiegroep. De referentiegroep is met een * gemarkeerd.
Betaalbaarheid
Relatie woonlasten – inkomen De woonlasten zijn: Hoog gezien mijn inkomen
Passend gezien mijn inkomen Laag gezien mijn inkomen Anders
Vijfhoek %
63 35 1 1
Huko Referentie %
68 31 1 1
%
67 31 1 1
Ongeveer tweederde van de huurders vindt de woonlasten hoog gezien het inkomen. Uit nadere analyse blijkt dat bijna 90 procent van de huurders onder de armoedegrens de huur hoog vindt in relatie tot het inkomen en dat bij de huurders boven de armoedegrens 60 procent dit vindt.
Bezuinigingen Vijfhoek
Huurderskoepel
89 % moet bezuinigen
91 % moet bezuinigen
Top 5 zaken waarop bezuinigd wordt Kleding
86%
85%
Vakantie
74%
74%
Uitgaan
Dagelijkse boodschappen Abonnementen van kranten en tijdschriften
76% 73% 73%
78% 73% 71%
Toelichting bij bezuiniging - I Respondenten omschrijven hun armoede duidelijk
‘Ik ben nu zo ver dat ik de verwarming dit jaar niet aan kan doen en geen licht verbruik en bijna geen tv kijk, 3 uur per week. ik doe er alles aan om in mijn woning te kunnen blijven wonen, maar het ziet er niet rooskleurig uit ‘Ik bezuinig op zowat alles wat ik gebruik of heb om nog rond te kunnen komen. Heb geen tv of telefoon abonnementen, geen kranten, geen verzekeringen, behalve de meest noodzakelijke. Verder durf ik niet meer naar de dokter, zodat ik mijn eigen risico niet hoef aan te spreken!’
Toelichting bezuiniging - II Mensen doen niet meer aan sociale participatie
‘abonnementen heb ik niet..ben geen lid van een vereniging..ga niet uit..ga niet op vakantie..’
En ook werkende mensen zitten in armoede
‘Zoveel mogelijk opgezegd of aangepast. Vakantie zit er niet in, alles is duurder geworden. En dat als eenverdiener is best moeilijk. Werk fulltime en kan niet meer werken , werk de uren waar het meeste ORT. voor word vergoed. Geen abonnementen geen luxe. Maar ik red het nog en daar ben ik heel trots op!!’
Maakt u zich er zorgen over of u de huur kunt opbrengen? Vijfhoek
%
Huurders koepel Referentie %
%
Onder de armoedegrens
69
80
77
Totaal
58
61
61
Boven de armoedegrens
55
55
56
Ongeveer driekwart van de huurders onder de armoedegrens maakt zich er zorgen over of ze de huur kunnen opbrengen. Meer dan de helft van de huurders boven de armoedegrens maakt zich daar zorgen over.
Inkomensontwikkeling Ik verwacht dat:
Mijn inkomen stijgt
Mijn inkomen gelijk blijft Mijn inkomen daalt Ik heb geen idee
HuurdersVijfhoek koepel Referentie % 4
% 4
% 4
36
33
36
8
12
9
51
50
51
De helft van de huurders verwacht dat het inkomen daalt. Uit nadere analyses blijkt dat bij huurders boven de armoedegrens bijna 60 procent verwacht dat het inkomen daalt.
Conclusies woonlasten Er is een flink probleem met armoede onder de huurders: 20 procent (bij de Vijfhoek) à 27 procent (bij de Huurderskoepel Schagen en omstreken) van de huurders leeft nu al in armoede. De kans op armoede is het grootst bij de huurders tussen de 35 en 65 jaar, huurders met een korte woonduur (tot 5 jaar), huurders met kinderen en huurders met een bijstandsuitkering. De in omvang grootste groepen die in armoede leven zijn mensen in loondienst en uitkeringsgerechtigden. Het grootste deel van de armen behoort tot de primaire doelgroep.
Conclusies woningkwaliteit Er is een flinke slag te slaan in het verbeteren van de isolatie van de woningen. De best gewaardeerde punten aan de woningen zijn de verwarming en de onderhoudstoestand. De minst gewaardeerde punten zijn de warmte-isolatie en de relatie tussen de huurprijs en de kwaliteit Bij de Vijfhoek zijn armen relatief vaak ontevreden over de verwarming, ventilatie, warmte-isolatie, huurprijs in relatie tot de kwaliteit en servicekosten in relatie tot de kwaliteit. Bij de Huurderskoepel zijn de armen juist vaker ontevreden over de verwarming en de onderhoudstoestand van de woning.
Conclusies betaalbaarheid 90 procent van de mensen is de afgelopen twee jaar gaan bezuinigen op de uitgaven. Mensen bezuinigen het vaakst op het kopen van kleding, vakantie, uitgaan, dagelijkse boodschappen en abonnementen op de krant en tijdschriften. Van de armen maakt bijna driekwart zich er zorgen over of ze de huur kunnen opbrengen. Van de mensen boven de armoedegrens maakt ruim de helft zich daar zorgen over. Bij het voeren van een boveninflatoir huurbeleid zal de armoede toenemen. Van de mensen boven de armoede grens verwacht 58 procent dat het inkomen daalt. De uitkomsten zijn in lijn met andere uitkomsten (ABF, RIGO).
Vervolg Welke rol ziet Wooncompagnie? Op naar de gemeenten! Rol energiebesparing?
Terugkoppeling naar huurders en naar het panel Contact opnemen met kandidaten
Vervolg ‘SAMEN ER IETS MEE DOEN’
