Enkhuizen, kloppend hart van West-Friesland

Enkhuizen, kloppend hart van West-Friesland Havens, Economie, Recreatie en Toerisme

Visie en Uitvoeringsprogramma

Gemeente Enkhuizen mei 2012

Enkhuizen, kloppend hart van West-Friesland Havens, Economie, Recreatie en Toerisme

Visie en Uitvoeringsprogramma dossier : BA6107-101-100 registratienummer : ER-AF20120158 versie : eindconcept

Gemeente Enkhuizen mei 2012

DHV B.V. Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van DHV B.V., noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitssysteem van DHV B.V. is gecertificeerd volgens ISO 9001.

©

DHV B.V.

INHOUD

BLAD

1 1.1 1.2 1.3 1.4

HERT VISIE: LAATSTE STAP NAAR DE UITVOERING Enkhuizen heeft ambitie Samen met belanghebbenden Onze bronnen: interviews met sleutelpersonen, onderzoek en visies Opbouw: vanuit een toekomstbeeld naar speerpunten en acties

3 3 3 4 4

2

ENKHUIZEN IN 2020: TOEKOMSTBEELD EN AMBITIE

5

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10

ENKHUIZEN VERSTERKT ZIJN ECONOMIE MET 10 SPEERPUNTEN Versterken drie economische clusters met ruimte voor bedrijven Mogelijk multimodaal overslagpunt Meer kwaliteit en verscheidenheid van detailhandel en horeca Verbinden attracties, musea en binnenstad Aantrekkelijke havens Koppeling stad en recreatief buitengebied Geïntegreerd marketing- en evenementenbeleid Versterken arbeidsmarkt en ondernemersklimaat Samenwerken in de regio Samenwerken met en tussen ondernemers

9 9 15 16 23 25 32 33 36 38 40

4 4.1 4.2

HANDEN UIT DE MOUWEN: UITVOERINGSPROGRAMMA Actiekaart Enkhuizen Totaal Projecten per speerpunt

42 43 44

BIJLAGE 1 STAND VAN DE ENKHUIZER ECONOMIE IN 2012 1. Stand van zaken economie algemeen 2. Stand van zaken bedrijventerreinen en Seed Valley 3. Binnenstad en havens: stand van zaken

55 55 59 64

BIJLAGE 2 ACHTERGRONDINFORMATIE BIJ BIJLAGE 1

70

BIJLAGE 3 VERSLAGEN WERKSESSIE

85

BIJLAGE 4 VERWIJZINGEN NAAR ANTWOORDEN STARTNOTITIE

96

BIJLAGE 5 BESCHIKBARE INSTRUMENTEN HORECA EN DETAILHANDEL

98

BIJLAGE 6 LIJST VAN GEÏNTERVIEWDEN

101

BIJLAGE 7 GEBRUIKTE BRONNEN

102

COLOFON

103

Gemeente Enkhuizen/Enkhuizen, kloppend hart van West-Friesland ER-AF20120158

HERT-visie -1-

DHV B.V.


HERT-visie -2-

DHV B.V.

1

HERT VISIE: LAATSTE STAP NAAR DE UITVOERING

1.1

Enkhuizen heeft ambitie Enkhuizen: kloppend hart van West-Friesland! Deze ambitie is helder beschreven in de Stadsvisie 2030 en in de Structuurvisie 2020. In het verlengde van deze ambitie en deze visies presenteren wij hierbij een uitgewerkte visie en uitvoeringsprogramma op het gebied van Havens, Economie, Recreatie en Toerisme (HERT). Enkhuizen is een stad om trots op te zijn: een levendige, historische stad. Aantrekkelijk voor bezoekers en bewoners, met musea, horeca en ligplaatsen voor de watersport. Om te zorgen dat dit in de toekomst zo blijft, moet de stad in beweging blijven. Daarvoor zijn nieuwe plannen nodig en moeten keuzes worden gemaakt. De wereld staat nu eenmaal niet stil. Consumenten veranderen en stellen nieuwe eisen. Er is ook dynamiek in het aanbod van detailhandel, horeca, toerisme en havens. Buiten het centrum ontwikkelt een aantal clusters van bedrijvigheid zich sterk en de gemeente wil hier adequaat op inspelen. Het rapport dat voor u ligt gaat over de onderwerpen Havens, Economie, Recreatie en Toerisme. Er is zoveel wisselwerking tussen die onderwerpen dat wij ze niet apart behandelen. Wel maken wij een driedeling in de opzet van het rapport: 1. 2. 3.

1.2

Economische clusters, bedrijventerreinen, overslagfaciliteiten (havens) Binnenstad en havens, waarbij het gaat om de recreatieve havens, toerisme, attracties, detailhandel en horeca. Economie algemeen, o.a. arbeidsmarkt en ondernemersklimaat

Samen met belanghebbenden De economie van Enkhuizen is in de eerste plaats een zaak van ondernemers. Zij investeren en exploiteren, nemen risico en zorgen voor werkgelegenheid. De inbreng, ideeën en investeringen van ondernemers zijn dan ook van groot belang bij het opstellen van deze visie. Daarom is het bedrijfsleven van Enkhuizen geconsulteerd bij het maken van deze visie. Bewoners zijn eveneens bij het proces betrokken, omdat ook zij belang hebben bij een economisch vitaal en leefbaar Enkhuizen. De gemeente Enkhuizen heeft twee werkconferenties georganiseerd om richting te geven aan de inhoud van de voorliggende visie. Dit heeft geleid tot inspirerende bijeenkomsten waar telkens zo’n 80 betrokkenen aanwezig waren. De eerste keer, op 26 oktober 2011, hebben de betrokkenen aangegeven wat belangrijkste thema’s zijn. Ook zijn sterktes en zwaktes, kansen en bedreigingen benoemd. De tweede keer, op 14 december 2011, hebben de aanwezigen hun voorkeur uitgesproken over een aantal stellingen over hoofdpunten uit deze visie. Ook hebben zij mogelijkheden voor concrete acties aangegeven. Tot slot is er specifiek voor het centrumgebied op 5 maart een ondernemersbijeenkomst geweest waarbij de detailhandelstructuur is besproken in samenhang met het nieuwe bestemmingsplan voor het centrum.


HERT-visie -3-

DHV B.V.

1.3

Onze bronnen: interviews met sleutelpersonen, onderzoek en visies Naast de werkconferenties heeft DHV een achttal gesprekken gevoerd met sleutelpersonen: individuele ondernemers en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, gespreid over diverse sectoren (zie bijlage 5). Hieruit is een beeld gekomen van actuele thema’s, mogelijke projecten en te stellen prioriteiten. Ook is gesproken over de rolverdeling tussen de gemeente en marktpartijen. Welke bijdrage levert de gemeente, en wat zouden marktpartijen moeten oppakken? Bij het maken van deze visie is een aantal kerncijfers van de Enkhuizer economie in beeld gebracht. Deze zijn vergeleken met een tweetal referentiegemeenten (Hoorn en Harderwijk), het gemiddelde van Nederland en dat van de regio West-Friesland. Ook is ingegaan op verwachte trends en ontwikkelingen in de economie en in het consumentengedrag. (zie bijlage 1 en 2). Tot slot is bij het maken van deze visie gebruik gemaakt van bestaande onderzoeken, visies en beleid. Voor een compleet overzicht van gebruikte bronnen, zie bijlage 6). In dit kader mag de Hartenvisie uit 2011 niet ongenoemd blijven. Deze visie bevatte veel waardevolle en uitgewerkte toekomstplannen, met name op het gebied van de havens, waarvan dankbaar gebruik is gemaakt.

1.4

Opbouw: vanuit een toekomstbeeld naar speerpunten en acties Deze HERT-visie is, zoals gezegd, een uitwerking van de Stadsvisie en de Structuurvisie. In de tekst zijn expliciete verwijzingen opgenomen naar de richtinggevende uitspraken uit de Stadsvisie. Deze zijn getoetst bij de ondernemers en bewoners. Ten behoeve van deze HERT-visie is tevens een startnotitie gemaakt met richtinggevende vragen (Gemeente Enkhuizen, 2011). Deze vragen worden in deze visie beantwoord. In bijlage 3 staan alle vragen op een rijtje met een verwijzing naar de vindplaats van het antwoord. Het volgende hoofdstuk is een beschrijving van het gewenste toekomstbeeld van Enkhuizen in 2020, in het verlengde van de Stadsvisie. Hoofdstuk 3 is een beschrijving van 10 speerpunten die nodig zijn om de visie werkelijkheid te laten worden. Hoofdstuk 4 is het uitvoeringsprogramma: een overzicht van acties en projecten per speerpunt. De feiten, cijfers en overwegingen die ten grondslag liggen aan deze HERT-visie staan in bijlage 1. Met behulp van een SWOT-analyse zijn sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen geïdentificeerd. Voor wie nog wat verder de diepte in wil is er bijlage 2, met extra achtergrondinformatie bij de feiten en cijfers.


HERT-visie -4-

DHV B.V.

2

ENKHUIZEN IN 2020: TOEKOMSTBEELD EN AMBITIE

In 2020 is Enkhuizen het kloppend hart van West-Friesland. De stad is geliefd vanwege zijn rijke en goed bewaarde VOC-verleden, tal van monumenten, een historische structuur en havens rondom. Een gastvrij en levendig havenstadje aan het IJsselmeer waar van alles te doen is. Rondom de historische binnenstad floreren de economische clusters Seed Valley, het kunststofcluster en het nautisch cluster. De Enkhuizer economie in 2020 Tot 2020 is intensief samengewerkt tussen de gemeente, ondernemers en enthousiaste inwoners. Eendrachtig dragen zij nu ‘het verhaal’ van Enkhuizen uit. Het bijzondere verleden is overal voelbaar en tastbaar, niet alleen met behulp van diverse apps, maar ook omdat diverse historische gebouwen regelmatig hun deuren openen. Ook is er een aantal bekende evenementen die nauw aansluiten bij het eigen imago en waar mensen uit het hele land op af komen. Alle onderdelen van de binnenstad zijn via aantrekkelijke looproutes verbonden. Via social media zijn tal van enthousiaste verhalen over een weekendje Enkhuizen te vinden. Daardoor werken er ieder jaar meer Enkhuizers in toerisme en recreatie. Maar de economie draait ook op andere sectoren. De sterke positie van de gemeente in de plantenteelt en zaadveredeling heeft nationale bekendheid verworven dankzij een aantal succesvolle ‘Enkhuizer innovaties’. Het cluster van bedrijven in Seed Valley is versterkt en heeft nu gedeelde voorzieningen, een eigen opleiding en een nog hechtere onderlinge samenwerking rondom het Westeinde en de Haling.

Oude Haven

Een andere sector die zich sterk heeft ontwikkeld is het nautisch cluster. Als havenstad heeft Enkhuizen van oudsher allerlei bedrijven die zich op het water richten: scheepsbouw, verkoop van jachten, verhuur van boten, onderhoud en reparatie, en groothandel in benodigdheden. Met de groei van het watertoerisme is de sector verder tot bloei gekomen. Grotere bedrijven in het nautisch cluster zijn te vinden op Krabbersplaat, het terrein dat zich sterk heeft geprofileerd op watergebonden bedrijven.


HERT-visie -5-

DHV B.V.

De kunststofindustrie, ook sterk aan Enkhuizen gebonden, heeft zijn positie versterkt met innovatieve producten die internationaal worden verhandeld. Bedrijven in deze sector zijn gevestigd op Ketenwaal. Bezoekers aan Enkhuizen Enkhuizen profiteert volop van de landelijke en internationale groei van het aantal toeristen en recreanten. Dankzij een uitgekiend marketing- en evenementenbeleid laat Enkhuizen bij haar doelgroepen zien waar de stad voor staat. De toeristische ontwikkeling zorgt voor levendigheid, zonder dat dit ten koste gaat van de leefbaarheid in de binnenstad. Waterrecreanten weten Enkhuizen te vinden en het is een gezellige drukte in en om de havens. Passanten die Enkhuizen vanaf het water aandoen zorgen voor bestedingen in de binnenstadseconomie en de attracties. Niet alleen in de zomer, maar ook in het voor- en naseizoen, zijn er veel bezoekers: veelal cultuurtoeristen die zich laten inspireren door de verhalen en gebouwen uit het verleden. Winkels en horeca doen daardoor goede zaken. Enkhuizen is in 2020 één van de grootste en aantrekkelijke passantenhavens van het IJsselmeergebied. Niet alleen voor individuele recreanten die er met hun zeil- of motorjacht aanleggen, maar ook voor de cruisevaart en de chartervaart. Voor de passanten is er voor elk wat wils: een rustige overnachtingsplek voor de een, een plek waar men kan genieten van het leven op straat en de terrassen voor de ander. Niemand vaart Enkhuizen voorbij tijdens een tochtje over het IJsselmeer.

De Zuiderhavendijk

In het centrum ligt een cluster van horeca en detailhandel waar voor iedereen wat te doen is. De Westerstraat heeft een flinke impuls gekregen. Aan de westzijde doen inwoners van Enkhuizen hun vaste boodschappen in de winkels en speciaalzaken. Het oostelijk deel van de Westerstraat is verrijkt met een mix van winkels, horeca, een grand café en een restaurant. Toeristen vinden iets van hun gading in een van de speciaalzaken of watersportwinkels. Het winkelhart is beter te vinden doordat de route van de Compagnieshaven naar de binnenstad is verbeterd. Ook is de looproute van de Oude Haven naar de Westerstraat een stuk aantrekkelijker geworden.


HERT-visie -6-

DHV B.V.

Creatieve ondernemers hebben ambachtelijke winkels en ateliers in de binnenstad. Ook in de horeca is er veel keus: er zijn traditionele bruine kroegen en eetcafés, maar ook specialiteitenrestaurants, vernieuwende horecaconcepten en ontspannen terrassen. Verblijfsmogelijkheden zijn er in diverse hotels en Bed & Breakfasts, maar ook op campings of gewoon op de boot. Ondernemers spelen voortdurend in op de veranderende wensen van hun bezoekers met nieuwe producten of concepten.

Compagnieshaven

Aantrekkelijke woonstad en vestigingsklimaat Naast de aantrekkelijkheid voor toeristen heeft Enkhuizen ingezet op een uitstekend leefklimaat. Dat betekent dat voorzieningen, woningaanbod en onderwijs prima in orde zijn. De stad is goed bereikbaar vanaf de A7 dankzij de Westfrisiaweg (N23) die een directe en snelle ontsluiting biedt. Maar ook dankzij de directe spoorverbinding met (de regio) Amsterdam. Mensen met verschillende opleidingsniveaus vinden geschikte werkgelegenheid in de regio WestFriesland. Ze wonen graag in Enkhuizen vanwege de goede kwaliteit van woningen en voorzieningen. Een deel van de Enkhuizer jeugd volgt onderwijs bij een van de MBO-opleidingen, die aansluiten bij de economische clusters. Ook scholieren van buiten worden aangetrokken en gaan na hun opleiding aan de slag bij een Enkhuizer onderneming. De gemeente Enkhuizen werkt nauw samen met de gemeenten in de regio. Veel zaken voor ondernemers worden in regionaal verband opgepakt. De gemeente kent de ondernemers en hun plannen en speelt hier zo goed mogelijk op in. Enkhuizen in 2020. Kloppend hart van West-Friesland. Een historische stad waar het goed ondernemen, werken, wonen, en recreëren is.


HERT-visie -7-

DHV B.V.

Kaartbeeld uit de Structuurvisie van 2009 met de gewenste ruimtelijke ontwikkeling van Enkhuizen


HERT-visie -8-

DHV B.V.

3

ENKHUIZEN VERSTERKT ZIJN ECONOMIE MET 10 SPEERPUNTEN

Enkhuizen versterkt zijn economie met 10 speerpunten om het kloppend hart van West-Friesland te worden. Dit zijn de troeven waarmee Enkhuizen zijn economische positie kan versterken en meedoen met de koplopers in Noord-Holland-Noord. Gemeente, ondernemers en andere initiatiefnemers steken samen de handen uit de mouwen.

ENKHUIZEN VERSTERKT ZIJN ECONOMIE MET TIEN SPEERPUNTEN 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

3.1

Versterken drie economische clusters met ruimte voor bedrijven Mogelijk multimodaal overslagpunt Meer kwaliteit en verscheidenheid van detailhandel en horeca Verbinden attracties, musea en binnenstad Aantrekkelijke havens en kades Koppeling met recreatief buitengebied Geïntegreerd marketing- en evenementenbeleid. Versterken arbeidsmarkt en ondernemersklimaat Samenwerken in de regio Samenwerking met en tussen ondernemers

Versterken drie economische clusters met ruimte voor bedrijven

“Enkhuizen streeft naar een vitale economische structuur die gebaseerd is op meerdere sectoren.“ Stadsvisie 2030 Enkhuizen heeft in de sfeer van productie en onderzoek drie onderscheidende economische clusters (naast het toeristisch cluster). Deze worden door de gemeente in de toekomst optimaal geaccommodeerd. Daarom wordt in het economische beleid ingezet op het expliciet ondersteunen van de drie clusters die nu sterk vertegenwoordigd zijn in Enkhuizen: 1. Seed Valley, 2. Kunststofindustrie 3. Nautisch cluster


HERT-visie -9-

DHV B.V.

1. Versterking Seed Valley “Er wordt door Enkhuizen ingezet op het doorontwikkelen van Seed Valley.” Stadsvisie 2030 In Seed Valley wordt een bestaande kracht van de regio, de tuinbouw, gekoppeld aan innovatieve technieken en bedrijvigheid. De groei van het cluster is ook van vitaal belang: het zorgt niet alleen voor werkgelegenheid maar zet Enkhuizen ook ‘op de kaart’ van topclusters van de Nederlandse economie. In het totale cluster Seed Valley in Noord-Holland-Noord, waar Enkhuizen deel van uit maakt, werken 3500 arbeidskrachten. Van de verdere ontwikkeling wordt werk gemaakt door de Stichting Seed Valley. De stichting is een samenwerkingsverband tussen bedrijven en overheden. Zij investeert in imago, de instroom van vakbekwame arbeidskrachten, innovatie en arbeidsdeling. Vanuit economisch perspectief is het zeer gewenst dat er in de toekomst meer uitbreidingsmogelijkheden komen voor bedrijven in het Seed Valley Cluster. Concreet is er op dit moment behoefte aan uitbreidingsruimte voor een tweetal bedrijven, waarvan één aan de zuidzijde van het Westeinde. Dit past in het beleid van de provincie waarin het Westeinde is benoemd als concentratiegebied voor de zaadveredeling. De gemeente heeft de intentie om mee te werken aan beide twee uitbreidingen en kijkt naar mogelijkheden voor verdere uitbreidingen aan de zuidzijde van het Westeinde (oostelijke kant).

Bedrijven Seed Valley aan het Westeinde vanaf de Veste


HERT-visie - 10 -

DHV B.V.

De gemeente Enkhuizen faciliteert bij de verdere ontwikkeling van het cluster:  Het verduidelijken van weten regelgeving en het toepassen van heldere procedures.  Mogelijkheden scheppen in bestemmingsplannen voor verdere ruimtelijke ontwikkeling, uiteraard binnen een breder afwegingskader.  Onderzoeken of de clustervorming moet en kan worden versterkt met gemeenschappelijke voorzieningen, denk bijv. aan ontmoetingsplekken, laboratoria, of conferentiemogelijkheden.

Ruimtelijk Toekomstbeeld, naar voren gebracht door de Stichting Seed Valley (Seed Valley 2030).


HERT-visie - 11 -

DHV B.V.

2. Versterken kunststofindustrie Een aantal internationaal opererende bedrijven in de kunststofindustrie is gevestigd in Enkhuizen. Naast productie vindt in Enkhuizen o.a. Research en Development plaats. Enkhuizen is daarmee een belangrijk Europees kenniscentrum op het gebied van productie en toepassingen van plastics. De grootste bedrijven zijn Pipelife, Alkor Draka en Renolit. Zij bieden gezamenlijk werkgelegenheid aan 700 personen. Behoud en versterking van dit cluster is van groot belang voor de Enkhuizer economie.

De entree van Pipelife, Renolit en Alkor Draka aan de Flevolaan

De gemeente vervult een faciliterende rol voor de bedrijven in dit cluster. Daarnaast is het voor deze bedrijven van belang het vestigingsklimaat en de bereikbaarheid voor werknemers te verbeteren, zodat men gemakkelijker gekwalificeerd personeel kan aantrekken. In de derde plaats is er blijvende aandacht voor de logistiek rond dit cluster nodig. Vooral Pipelife zorgt voor grote hoeveelheden volumineuze producten, die nu grotendeels over de weg worden aan- en afgevoerd. Een watergebonden multimodaal overslagpunt kan voor hen interessant zijn. 3. Versterken nautisch cluster Het varen en alles wat daarmee te maken heeft zit in de genen van Enkhuizen. De economische kansen van het nautisch cluster liggen bij jachthavens, horeca en restaurants ten behoeve van de vaarrecreanten. Daarnaast is er allerlei dienstverlening ten behoeve van de nautische sector: restauratie en onderhoud van jachten, verkoop van jachten, scheepsbouw, verkoop van materialen en detailhandel (kleding, scheepsbenodigdheden). Deze sector is nu al goed vertegenwoordigd in Enkhuizen en de laatste vijftien jaar qua werkgelegenheid sterkt gegroeid. Het nautisch cluster kan verder worden versterkt door ruimte te bieden aan ondernemers in deze sector. Voldoende technisch geschoolde arbeidskrachten zijn hiervoor een voorwaarde. Ook kan de gemeente, samen met het bedrijfsleven, actief inzetten op de promotie en marketing van het cluster.


HERT-visie - 12 -

DHV B.V.

De toegangsweg tot Krabbersplaat

Het nautisch clusters kan zich in de toekomst verder ruimtelijk concentreren op Krabbersplaat, het Enkhuizer bedrijventerrein met een goede ligging aan het water. Een mogelijk multi-modaal overslagpunt versterkt het cluster (zie speerpunt 2). In de regionale bedrijventerreinenvisie wordt het tekort aan watergebonden terreinen onderschreven. 4. Ruimte voor bedrijven Ook in 2020 biedt Enkhuizen voldoende ruimte aan bestaande en nieuwe bedrijven. Er is een divers aanbod van locaties en gebouwen waar bedrijven zich kunnen vestigen. Geschat wordt dat tot 2030 tussen de 5-13 ha. nodig is door een groei van de sector handel en vervoer. Schepenwijk II, met een goede ontsluiting op het regionale wegennet, is hiervoor een geschikte locatie. Op dit moment, in 2012, is er nog geen reden om al van start te gaan met de uitbreiding. Wel houdt de gemeente de ruimte voor Schepenwijk II in reservering met het oog op toekomstige marktontwikkelingen. Daarnaast is het de opgave om de kwaliteit van de Enkhuizer bedrijfslocaties op orde te houden. Om te voorkomen dat het bedrijventerrein aantrekkingskracht verliest en verrommelt is duurzaam en goed georganiseerd beheer van groot belang. Een oplossing kan liggen in het opzetten van parkmanagement. Parkmanagement is een organisatiemodel voor het professionele beheer van bedrijventerreinen. Afhankelijk van de ambities kunnen afspraken gemaakt worden over alles wat de betrokken partijen belangrijk vinden, zoals bewegwijzering, beveiliging, (privé en openbare) buitenruimte, verlichting, inrichtingselementen, verhardingen, ondergrondse infrastructuur, het groenonderhoud, etc. Parkmanagement is vrijwel altijd een samenwerkingsvorm tussen ondernemers en overheid.


HERT-visie - 13 -

DHV B.V.

Schepenwijk

Voor Krabbersplaat is al een herstructureringsvisie gemaakt waarin voorstellen worden gedaan om het terrein aan te pakken. Naast het opzetten van parkmanagement wordt gedacht aan het maken van een nieuw bestemmingsplan en het doen van enkele aanpassingen in de openbare ruimte. Ook op Schepenwijk kan parkmanagement een instrument zijn om het beheer professioneel vorm te geven. Het terrein Ketenwaal is op orde en kent geen ruimte die in beheer is bij de gemeente. In Nederland zijn thematisering en profilering van bedrijventerreinen van toenemend belang. Dit hangt samen met de concurrentie tussen bedrijventerreinen en de economische clustervorming. Gemeenten, ontwikkelaars en ondernemers zetten hun bedrijventerrein steeds vaker op de kaart door middel van een thema of een marktprofiel. Dit komt niet alleen de verkoopbaarheid van de kavels ten goede, maar kan ook kleinere, veelal minder bekende bedrijven helpen bij het zorgen voor herkenbaarheid. Profilering van de Enkhuizer bedrijventerreinen  De kunststofindustrie is grotendeels gevestigd op Ketenwaal, waardoor dit terrein een sterk profiel heeft. De sector versterkt zijn positie met innovatieve producten voor een internationale markt.  Schepenwijk is en blijft een modern gemengd terrein, met o.a. transport en distributie. Ook is het dé locatie voor perifere detailhandel in Enkhuizen (bouwmarkten, auto’s, wonen, tuinbranche). Er is ruimte voor kleinere ondernemers die juist zijn gestart, of ‘aan huis’ niet genoeg ruimte hebben.  Krabbersplaat heeft een goede uitgangspositie voor een profilering op de nautische sector. Onderzocht moet worden op welke wijze de watergebonden bedrijven (scheepsbouw en – reparatie) een goede toegang tot het water zouden krijgen (openbare loswal, of op eigen terrein). Mogelijk kan een aantal bedrijven worden verplaatst naar Schepenwijk, waarmee op Krabbersplaat ruimte ontstaat voor de vestiging van nautische bedrijvigheid. Ook het bestemmingsplan moet hierop worden aangepast.


HERT-visie - 14 -

DHV B.V.

3.2

Mogelijk multimodaal overslagpunt Er sluimeren al enkele jaren plannen voor het realiseren van een multimodaal overslagterrein tegenover Krabberplaats. Een door te trekken N23 naar de Houtribdijk (Dijk Enkhuizen - Lelystad) zou zo’n overslagpunt kunnen ontsluiten, maar dit lijkt geen absolute voorwaarde voor de ontsluiting. Er bestaat interesse bij het regionale bedrijfsleven om containers via de binnenvaart te vervoeren van en naar de zeehavens in Nederland (Amsterdam en Rotterdam). Een studie naar regionale vervoersbehoefte over water (DHV, 2008) laat zien dat de stroom 5.000 TEU kan bedragen (TEU= Twenty Foot Equivalent Unit, of wel 1-20ft container, een 40 ft container is 2 TEU). Vervoer over water kan voor bedrijven een aantrekkelijk en milieuvriendelijk alternatief zijn. Mogelijk kan een containerterminal of een container opstappunt (bijvoorbeeld door aan te haken op de binnenvaart-containerlijn Harlingen-Rotterdam) in Enkhuizen voorzien in een regionale behoefte. Een aantal ondernemers in Enkhuizen zelf profiteert van zo’n overslagpunt (kunststofindustrie, distributie, winkelketens). Op dit moment dienen zich investeerders en een exploitant aan voor een multimodaal overslagpunt: een locatie van waaruit goederen in verschillende ‘modaliteiten’ (weg, water) kunnen worden vervoerd en kunnen worden overgeslagen van de ene op de andere modaliteit. De volledig watergebonden locatie tegenover Krabbersplaat zou 13 hectare kunnen beslaan en ruimte bieden aan distributie, multimodale overslag (containers), maar ook aan nautische bedrijven.

Schets mogelijke inrichting multimodaal overslagpunt (bron: Hartenvisie)

Tegenover de voordelen op het vlak van milieu, en het voorzien in een regionale behoefte, spelen ook mogelijke nadelen. Een terminal levert flink wat extra voertuigbewegingen van vrachtwagens rondom Enkhuizen op. Nader onderzoek moet uitwijzen of dit niet tot verkeersoverlast kan leiden. Ook kan een overslagpunt met een containerkraan (waarschijnlijk een mobiele kraan) effect hebben op de historische aanblik van Enkhuizen vanaf het water. De logistieke sector is voor Enkhuizen geen speerpuntsector, maar de kunststofindustrie en enkele distributiecentra in Enkhuizen zeggen behoefte aan een dergelijk overslagpunt te hebben. Onderzocht moet worden wat de levensvatbaarheid is, wat de meerwaarde voor de regio is en hoeveel arbeidsplaatsen met zo’n overslagpunt gemoeid zijn. Dit alles bezien in relatie tot concurrerende plannen in Lelystad die samen met havenbedrijf Amsterdam worden ontwikkeld.


HERT-visie - 15 -

DHV B.V.

3.3

Meer kwaliteit en verscheidenheid van detailhandel en horeca De uitgangspositie van Enkhuizen op het recreatieve en toeristische vlak is goed vanwege zijn ligging, zijn uitstraling en zijn aanbod. Er klinken echter steeds vaker klachten over het niveau van de horeca en detailhandel in de binnenstad, juist vanuit de groep toeristische bezoekers. Voor hen is er te weinig variatie en te weinig kwaliteit. Er zijn voor hen te weinig leuke winkels en er is te weinig bijzondere horeca met vernieuwende concepten. Dit heeft te maken met het feit dat veel consumenten veeleisender zijn geworden. Een impuls in de kwaliteit en verscheidenheid van dit aanbod is dringend gewenst, zodat Enkhuizen blijft concurreren met andere historisch-toeristische centra in Noord-Holland. 1. Detailhandel in de gemeente Enkhuizen: bestaande structuur handhaven en versterken Enkhuizers doen 89% van de dagelijkse aankopen in de eigen gemeente. Dat is erg veel. De gemeente heeft een ruim winkelaanbod, dat mede te verklaren is uit het aanbod voor toeristen en recreanten (zie bijlage 1 en 2 voor meer informatie). Hoewel Enkhuizen de komende jaren nog beperkt zal groeien qua inwoneraantal, is er naar verwachting geen extra ruimte voor vierkante meters winkels1. Dit heeft te maken met het huidige winkelareaal, de relatief grote leegstand en ontwikkelingen in de detailhandel (internetwinkelen). Er is dus geen plaats voor een netto uitbreiding van het aantal winkelvestigingen in Enkhuizen. Verplaatsing en/of beperkte uitbreiding van individuele winkels of winkeloppervlaktes is in sommige gevallen wel mogelijk. Ook is het goed denkbaar dat niet rendabel winkelvastgoed van functie verandert en winkelgebieden daardoor compacter worden.

Regionale detailhandelsvisie Enkhuizen wordt in de regionale detailhandelsvisie (2008) aangeduid als recreatief winkelcentrum.  Enkhuizen en Medemblik hebben een regionale verzorgingsfunctie. Deze functie kan verstrekt worden met de nadruk op het recreatief winkelen, waarbij de combinatie van winkels, horeca en toerisme essentieel is.  Omdat het Streekhof (Stede Broec) en de binnenstad van Enkhuizen op korte afstand van elkaar liggen, is afstemming tussen beide centra noodzakelijk.  Binnen de na te streven winkelstructuur kunnen Hoorn, Enkhuizen, Medemblik en het Streekhof (Stede Broec) elkaar functioneel aanvullen en verder ontwikkelen zonder ontwrichtende gevolgen.  Een goede bereikbaarheid en optimale parkeervoorziening zijn harde randvoorwaarden voor het realiseren van het beleidsdoel.  De eigen identiteit en sterke punten van West-Friesland dienen nog meer zichtbaar te worden.  Voordurende aandacht voor de kwaliteit en diversiteit van het winkelaanbod is vereist  Versterken van de diversiteit aan functies: horeca, winkels, toerisme, cultuur; met behoud van een compact centrumgebied.is belangrijk.

1

Met uitzondering van de tuinbranche, waarbij overigens in de analyse geen rekening is gehouden met de verkoop ‘aan

huis’ bij regionale tuinbouwbedrijven.


HERT-visie - 16 -

DHV B.V.

Uitgangspunten detailhandelsstructuur Enkhuizen Enkhuizen zet in op het versterken van de huidige detailhandelsstructuur: 1. Binnenstad (met winkelconcentratie in de Westerstraat): het versterken (meer kwaliteit) en compact houden. Het oostelijk deel van de Westerstraat biedt ruimte voor recreatieve (winkel)functies en menging met horeca of andere publieksgerichte invullingen. Aan de rand van het kernwinkelgebied (omgeving station, Westerstraat-West) is op termijn enige ruimte voor formules die aangewezen zijn op een betere autobereikbaarheid. 2. Behoud en versterking van het wijkwinkelcentrum Koperwiekplein voor de dagelijkse aankopen met de huidige twee volwaardige supermarkten als belangrijkste trekkers (waarbij Deen in het hoge segment valt en Deka in het middensegment). 3. Op bedrijventerrein Schepenwijk is ruimte voor PDV. Dit voorzieningencluster blijft de komende jaren de functie van ‘doelgericht winkelen’ vervullen. Er is hier al aanbod van auto’s en motoren, woninginrichting, en doe-het-zelf. We gaan uit van de huidige toegestane branches en een beperkte mogelijkheid om het aantal vierkante meters uit te breiden. Ruimtelijke clustering van PDV wordt zoveel mogelijk gestimuleerd.

2. Detailhandel in de binnenstad: versterken (meer kwaliteit) en compact houden. Westerstraat: een sterker recreatief profiel voor het oostelijke deel Het detailhandelsaanbod is vooral geconcentreerd aan en rondom de Westerstraat. Qua branches is dit een mix van winkels in het dagelijkse en niet-dagelijkse aanbod. Met deze mix wordt voorzien in de wensen van zowel bewoners van Enkhuizen als toeristen. Het aanbod van speciaalzaken en mode is op dit moment vrij beperkt. De grootste problemen op het gebied van leegstand en branchering zijn te zien in het oostelijk deel van de Westerstraat. Hier bevindt zich een aantal discountwinkels en elektronicazaken die qua schaal en uitstraling niet goed aansluiten bij de kleinschalige winkels en boetieks die zich eveneens in dat deel van de straat bevinden. Hierdoor heeft het oostelijk deel van de Westerstraat een diffuse uitstraling. Dit deel van de Westerstraat verdient daarom een impuls op het gebied van recreatief winkelen en horeca. Daar komt bij dat dit deel van de Westerstraat een belangrijke schakel vormt in looproutes tussen de Compagnieshaven en de twee grote familieattracties naar het centrum.

Een inspirerend voorbeeld voor de Westerstraat vormt het centrum van Bergen (NH), met een gemengd aanbod van galeries, horeca en boetiekjes. Ook Wijk aan Zee kan als voorbeeld dienen. Een kleine kern die goed is ingericht op de bezoekers met een mix van horeca en winkels. Foto: Bergen (Noord Holland)


HERT-visie - 17 -

DHV B.V.

De Westerstraat Oost kan zich verder ontwikkelen tot een recreatief horeca- en winkelmilieu

Impulsen voor de aantrekkelijkheid van de Westerstraat Oost  De centrale ligging op loopafstand van de passantenhavens, de Compagnieshaven en het Zuiderzeemuseum zijn de aanleiding om sterker in te zetten op toeristen. Denk aan de ontwikkeling van bijzondere speciaalzaakjes, kunstwinkels, watersportwinkels, winkels met souvenirs en een of meerdere horecazaken die een aanvulling vormen op het huidige aanbod.  Dit deel van de Westerstraat wordt onderdeel van de looproute Compagnieshaven / Binnenhaven – Kalksteiger – Westerstraat. Belangrijk voor de herkenbaarheid van deze route is dat de hoeken op het kruispunt Nieuwstraat / Westerstraat een nieuwe invulling krijgen. Bezoekers worden dan, door die invulling deze kant op getrokken. Deze route wordt hoofdwandelroute waardoor er minder hinder voor bewoners ontstaat op de relatief smalle doorgang naar de Zuiderkerk.  Op de hoek van de Westerstraat met de Nieuwstraat ontbreekt een trekker, zoals die aan de westzijde aanwezig is in de vorm van de Hema. Een trekker aan het eind van de straat zorgt ervoor dat bezoekers van de binnenstad eerder geneigd zijn om de hele Westerstraat door te lopen. Het zoeken is daarom naar een functie die op deze manier de oostelijke zijde van het winkelapparaat kan versterken: een goede horecazaak, een modezaak of een grote speciaalzaak in sportartikelenen kleding. Een eventuele samentrekking van panden mag niet worden uitgesloten.  Het is mogelijk dat nog een aantal winkelpanden in dit deel van de Westerstraat leeg komt te staan. Ook is het mogelijk dat één of meerdere discount- of elektronicazaken op termijn naar een andere locatie aan de rand van het kernwinkelgebied vertrekken, alwaar zij beter bereikbaar zijn voor klanten met de auto. Op vrijkomende locaties is een omschakeling naar een andere bestemming – bijvoorbeeld horeca, maar ook een atelier van een creatieve ondernemer – goed denkbaar.  De uitstraling van enkele grootschalige winkelpanden aan de oostelijke Westerstraat kan worden verbeterd. Naast de uitstraling van de gevel gaat het ook om reclame-uitingen en uitstallingen / winkelrekken op straat. Een rustiger beeld is wenselijk. Samen met de nieuwe mix van functies zorgt dit ervoor dat de straat aantrekkelijker is voor bezoekers.


HERT-visie - 18 -

DHV B.V.

Melkmarkt/Venedie en de Dijk: beperkte toevoeging van winkels passend bij sfeer en profiel Melkmarkt/Venedie is de verbindende looproute tussen de Buitenhaven/Oude Haven en het kernwinkelgebied in de Westerstraat. Hier bevinden zich een aantal horecazaken, waaronder veel fast food. Deze route wordt aantrekkelijker als er beperkt recreatieve winkelfuncties aan worden toegevoegd die bijdragen aan de sfeer en uitstraling. Ook aan de Dijk is, zeer beperkt, toevoeging van winkelfuncties denkbaar in het kader van een verlevendiging van de Oude Haven Oostzijde. In paragraaf 3.5 wordt dit verder toegelicht. Rand van het kernwinkelgebied Sommige winkelketens zijn niet gebaat bij de kleinschalige historische structuur en de uitstraling van het oude centrum. Ze zijn gericht op de lokale en deels regionale bevolking die doelgericht op zoek is. Daarbij denken wij aan discounters met een oppervlakte van 1000-2000 vierkante meter, die gebaat zijn bij een goede bereikbaarheid en parkeermogelijkheden. Enkhuizen heeft momenteel een aantal van dergelijke grote zaken in het oude historische centrum die eigenlijk niet gericht zijn op recreatief winkelen en ook niet op bezoekers van buiten. Ze hebben bovendien te kampen met problematische bevoorrading. Daarom stellen wij voor om beperkt mogelijkheden voor winkelvestiging aan de rand van het kernwinkelgebied toe te staan. Deze locatie(s) moeten zo gesitueerd zijn dat zij ook combinatiebezoek met het centrum mogelijk maken. Aangezien de marktruimte voor uitbreiding van het totaal aantal vierkante meters detailhandel in Enkhuizen ontbreekt, zal dit tot onttrekking van vierkante meters winkeloppervlakte in de bestaande winkelstructuur leiden. Zie ook: (Gemeente Enkhuizen, Basisnota Beleid, p. 23). 3. Koperwiekplein: kwaliteit behouden Het Koperwiekplein behoeft geen structurele aanpassingen. Voor dit winkelcentrum is het de uitdaging om met een aantrekkelijk aanbod en een aantrekkelijke uitstraling de Enkhuizers te blijven binden. Het winkelcentrum ligt middenin de buitenstad en is hoofdzakelijk gericht op dagelijkse artikelen. De vloerproductiviteit in Koperwiekplein ligt aanzienlijk hoger dan in het centrum van Enkhuizen. Dit is vooral te danken aan de twee goed functionerende supermarkten. Daarnaast is er aanbod van kleinschalige speciaalzaken in dagelijks aanbod (groente, brood, et cetera) en een aantal zaken met niet-dagelijkse producten. Er is weinig sprake van leegstand. Ondanks de voorspelde groei van de bevolking is er geen noodzaak tot uitbreiding van het aantal vierkante meters. 4. Bedrijventerrein Schepenwijk: beperkt ruimte voor PDV-vestigingen Op Schepenwijk zijn vestigingen van perifere detailhandel (PDV). Het gaat om de verkoop van producten die vanwege hun grootschaligheid, lage vloerproductiviteit en behoefte aan parkeerruimte niet in het centrum passen. Denk aan auto’s, motoren, bouwmarkten en keukens. Het PDV-aanbod op Schepenwijk is daarmee aanvullend en niet concurrerend voor het centrum. Voor een bredere branchering van de grootschalige detailhandel (GDV) is op Schepenwijk geen plaats. Ook is er geen ruimte voor een XL supermarkt met het oog op mogelijke duurzame ontwrichting van de bestaande winkelstructuur in Enkhuizen.

Concentratie van GDV-aanbod in Hoorn In West-Friesland is de Dr. Van Aalstweg in Hoorn de enige aangewezen locatie voor grootschalige detailhandel (GDV) met een sterk regionale functie. GDV kent, in tegenstelling tot PDV een breed aanbod met vele branches. De komst van een MediaMarkt zal naar verwachting de regionale aantrekkingskracht verder versterken. Het is niet wenselijk in West-Friesland een tweede perifere locatie te ontwikkelen voor grootschalige detailhandel, hiervoor is de omvang van de regio te beperkt.


HERT-visie - 19 -

DHV B.V.

5. Horeca in het centrum: concentratie en meer diversiteit “Enkhuizen kiest voor toerisme en recreatie in concentratiegebieden om overlast en drukte te voorkomen en synergie tussen faciliteiten te bevorderen.” Stadsvisie 2030 Enkhuizen heeft ruim voldoende vierkante meters horecagelegenheden voor zowel de eigen bevolking als toeristen. De verwachting is dat dit ook in de toekomst zo zal zijn. Het vergroten van de marktmogelijkheden van de horeca is alleen mogelijk door het toevoegen van andere soorten horeca of een groei van het aantal toeristen.2 In kwalitatieve zin is er wel een opgave voor de horeca. Een deel van het restaurantaanbod heeft een kwaliteitsimpuls nodig, evenals de cafés. Denk hierbij aan een goed visrestaurant of een loungebar. Hierbij is het zoeken naar concepten die passen bij de identiteit en de bezoekers van Enkhuizen. De ouder wordende waterrecreanten en de dagjesmensen kunnen een kwaliteitsrestaurant waarderen, evenals een rustige bar waar een goed glas wijn of bier geschonken wordt. Voor het draagvlak van de horeca is het belangrijk dat ook buiten de zomerperiode bezoekers naar Enkhuizen worden getrokken.

Gezicht vanuit de Nieuwstraat richting de Kaasmarkt

2

Bron: Ruimte voor detailhandel en horeca, gemeente Enkhuizen, oktober 2011, I&O koopstromen onderzoek.


HERT-visie - 20 -

DHV B.V.

Kwaliteitsverbetering en vernieuwing is in de eerste plaats een verantwoordelijkheid van de ondernemers zelf. De rol van de gemeente is beperkt. Wel kan de gemeente bepaalde categorieën horeca wel of niet toestaan in het bestemmingsplan en bij de vergunningverlening. Ook kan de gemeente eventueel een bijdrage leveren in de bekostiging van een (winkel)straat- of centrummanager. Voor een opsomming van mogelijke instrumenten die de gemeente ter beschikking heeft zie bijlage 5. De gemeente Enkhuizen streeft naar een optimale verhouding tussen bewonersklimaat en ontwikkelmogelijkheden voor de horeca. Daarom is een clustering voorzien die mogelijke hinder, bijvoorbeeld van terrassen, beperkt. Ook streeft de gemeente vooral naar een versterking van horecafuncties die weinig hinder geven, zoals restaurants, daghoreca en loungebars. Tenslotte wordt gestreefd naar duidelijke looproutes voor recreanten en toeristen, waardoor er alleen in een beperkt aantal straten mogelijk sprake is van hinder.

Uitgangspunten horecabeleid De horeca ligt nu al voor een deel op ‘logische’ plekken, zoals in het hart van de binnenstad (omgeving Venedie, Kaasmarkt) en bij de passantenhavens. Ook is er horeca op een aantal verspreide locaties die minder toekomstpotentie hebben. In de toekomst worden de volgende uitgangspunten gehanteerd:  In het hart van de binnenstad (omgeving Venedie en Kaasmarkt) en bij de Oude Haven vindt een verdere concentratie van het aanbod plaats. Dit zijn voor bezoekers van de stad logische plekken voor horeca. De gemeente staat hier positief tegenover initiatieven van ondernemers en werkt mee aan eventuele wijzigingen van het bestemmingsplan. Uiteraard wordt niet ingegrepen in bestaande vergunningen, wel zal de gemeente kritisch zijn ten opzichte van vergunningsaanvragen buiten deze concentratiegebieden. Bij de havens wordt specifiek ingezet op rustige horeca (restaurants) waardoor er geen overlast ontstaat voor diegenen die op hun boot overnachten.  Enkhuizen heeft nog weinig onderscheidende horecaconcepten in het luxere segment. Te denken valt aan concepten die aansluiten bij de wensen van sportieve waterrecreanten of meer cultureel ingestelde bezoekers van het Zuiderzeemuseum. Het maken van deze kwaliteitsslag in het aanbod van horeca zal moeten voortkomen uit initiatief van ondernemers, de gemeente heeft een stimulerende rol.  Ook aan de Kaasmarkt ligt een aantal horecazaken, die voornamelijk ’s avonds zijn geopend. Een grand-café achtige zaak kan de levendigheid in dit gebied overdag versterken en een schakel zijn in de verbinding tussen de Compagnieshaven/Zuiderzeemuseum en de Westerstraat.  Nachthoreca is ook geconcentreerd op de Kaasmarkt. Het huidige aantal vergunningen voor nachthoreca verandert niet.

6. Hotels en verblijfsrecreatie: uitbreiden en kwaliteit verbeteren In het hotelaanbod is er behoefte aan kwaliteitsverbetering van de bestaande hotels. Veel aanbod bevindt zich in het middensegment en bij de meeste zaken is de laatste jaren weinig vernieuwd. Ook lijkt er ruimte voor een beperkte uitbreiding, mede gezien de extra behoefte aan hotels voor zakelijke bezoekers die door Seed Valley wordt gegenereerd. Ook wanneer ingezet wordt op cultuurtoerisme is uitbreiding van het bestaande logiesaanbod noodzakelijk. Het plan voor een luxe hotel met congresfaciliteiten komt van de grond en betekent een belangrijke versterking van het aanbod.


HERT-visie - 21 -

DHV B.V.

In de hotelsector wordt steeds meer gebruik gemaakt van design en thematisering. Als inspiratie voor de kwaliteitsverbetering van bestaande hotels die de aansluiting hebben gezocht bij het karakter van de plaats en het verhaal van de stad, kan gekeken worden naar het Pulitzerhotel dat in meerdere Amsterdamse grachtenpanden is gevestigd. Of naar het Deltahotel in Vlaardingen waar water, schepen en de Rotterdamse haven bijna voelbaar zijn. Ook het Best Western Museumhotel in Delft, gevestigd in drie monumentale panden in het stadscentrum, is een goed voorbeeld. In Enkhuizen liggen thema’s als de historie, visserij, havens en het water voor de hand bij de vernieuwing van het aanbod. De laatste jaren is een sterke groei van het aantal bed & breakfasts zichtbaar. Deze vorm van overnachting – met een persoonlijke benadering en een gezellig, knus karakter – is een wezenlijke aanvulling op het bestaande aanbod. Zo ook in en om Enkhuizen, waar de laatste tijd een aantal van deze B&B is gestart. Vooral de oudere doelgroep wordt hierdoor aangesproken. Enkhuizen kan nog een verdere slag maken. Niet alleen in het oude centrum, maar ook in het buitengebied. Enkhuizerzand: intensivering en nieuwe recreatieve voorzieningen De plannen voor de opwaardering van het Enkhuizerzand, ten noorden van de binnenstad, dragen bij aan de toeristische aantrekkingskracht van Enkhuizen. Er is een vlekkenplan gemaakt voor het gebied vanaf het Zuiderzeemuseum tot de waterinlaat bij de Haling. Het plan, dat is vastgesteld door de gemeenteraad, gaat uit van intensivering en nieuwe recreatieve voorzieningen:  aanleg van ligweiden met watergebonden activiteiten;  het aanbrengen van golfbrekers;  aanleg van een evenemententerrein / stadspark en  realisatie van een recreatieve voet- en fietsverbinding. Ook is er ruimte voor het bouwen van recreatiewoningen. In een beeldkwaliteitplan zijn kwaliteiten inrichtingseisen vastgelegd. Uitgangspunt is dat de kosten voor de openbare voorzieningen gedekt worden uit de opbrengsten van gronduitgifte.


HERT-visie - 22 -

DHV B.V.

3.4

Verbinden attracties, musea en binnenstad Op dit moment is de uitwisseling tussen de ‘grote attracties’ en de binnenstad van Enkhuizen nog beperkt. Enkhuizen heeft nu al twee grote attracties die hoge bezoekersaantallen trekken: Sprookjeswonderland en het Zuiderzeemuseum. Zij liggen relatief dicht bij het oude centrum. En voor een deel van de bezoekers aan deze attracties ligt een bezoek aan de historische binnenstad na afloop van het attractiebezoek voor de hand, ook al moeten deze aantallen niet worden overschat. Velen, vooral de gezinnen met jonge kinderen willen na een dagje ‘pretpark’ zo snel mogelijk naar huis. Dit is een bezoekerspatroon dat in heel Nederland bij dagvullende attracties bestaat. Maar toch, meer dan nu het geval is kunnen bezoekers verleid worden om in de binnenstad gebruik te maken van horeca, detailhandel en cultuur. De economische potenties van deze groep bezoekers wordt daarmee beter benut. Ook een groei van het meerdaags bezoek aan Enkhuizen is niet uitgesloten indien het toeristisch product van de hele regio goed aan de man wordt gebracht. Meer bezoekers realiseren zich dat zij Enkhuizen niet in één dag kunnen doen. Bij de ontwikkeling van de binnenstad is het belangrijk om vanuit de bezoeker te redeneren en zo een samenhangend aanbod te creëren. Het gaat om interessante attracties, evenementen, winkels, horeca en culturele voorzieningen. Goede informatievoorziening, duidelijkheid in het parkeren, duidelijke looproutes, veiligheid, service en comfort en gastvrijheid moeten goed zijn. Ook het aanbod van detailhandel is cruciaal.

Sprookjeswonderland

Verder zal het combinatiebezoek vooral gezocht moeten worden bij niet-dagvullende attracties, zoals het Zuiderzee Binnenmuseum en de andere kleine musea. Een bezoek aan het museum duurt niet de hele dag, de bezoekers van het museum zijn cultureel geïnteresseerd en zij zullen snel geneigd zijn om hun bezoek te koppelen aan een bezoek aan de historische binnenstad.


HERT-visie - 23 -

DHV B.V.

Voor de cultuurtoerist is de toegankelijkheid van en de informatie over het cultuurhistorisch erfgoed heel belangrijk. Meer informatie over historische gebouwen die overal in de binnenstad te vinden is, kan tevens een uitstekende verbindende factor zijn die routes door het centrum aantrekkelijk maakt. Door middel van een ‘app’ kunnen bezoekers bijvoorbeeld informatie krijgen over een gebouw waar zij voor staan, of een blik werpen op het interieur als zij er hun smartphone op richten. In combinatie met rondleidingen en open monumentendagen wordt het erfgoed integraal onderdeel van de beleving van Enkhuizen. Gaming en erfgoed Er zijn inmiddels ook diverse games ontwikkeld om bezoekers in contact te brengen met de historie van een stad. Zo is er de game ‘Lost in Time’. Eind 2011 is hiervan de pilot gelanceerd op de Grebbelinie. ‘Lost in Time’ geeft de speler de kans om de geschiedenis van het gebied – in dit geval Spakenburg – op actieve wijze te beleven en te ervaren. De beleving wordt gecreëerd door een unieke combinatie van gameplay, filmfragmenten en het gebruik van de nieuwste technieken die de iPad biedt. Bron en foto: website Utrechts gaming bedrijf Tempeest

Ook voor de vaarrecreanten en overige passanten is de binnenstad een prima plek om rond te kijken. Zij zijn op dan ook op zoek naar aansprekende winkels en horeca. Van belang hierbij is het aanbieden van de ‘juiste’ voorzieningen die goed te vinden zijn. Hoe kan combinatiebezoek worden gestimuleerd? Een aantal suggesties:  Kortingsbonnen en routekaartjes sorteren met minimale inspanning het nodige effect. Bijvoorbeeld door bezoekers van het Zuiderzeemuseum een stadsplattegrond te geven bij een toegangskaartje, of door hen een voucher voor gratis koffie / thee bij een zaak in de binnenstad aan te bieden.  Verder perfectioneren van de bewegwijzering en routing van de attracties en vanaf parkeerterreinen naar de binnenstad. Op zichzelf is er bewegwijzering met bordjes aanwezig, maar hierop zijn horeca en het winkelhart niet altijd aangegeven. De historische structuur is enerzijds een grote kwaliteit, maar maakt anderzijds de oriëntatie ook lastig. Te denken is om bestaande routes beter herkenbaar te maken. Denk aan een Attractieroute die vanaf het Sprookjeswonderland via het Zuiderzeemuseum door de binnenstad loopt en alle Enkhuizer musea met elkaar verbindt. Of aan een ‘Centrumroute’ die de bezoekers vanaf het station direct naar het hart van het centrum geleidt.  Bezoekers aan het Zuiderzeemuseum varen vanaf het parkeerterrein naar het museum en vice versa. Deze langparkeerders zouden verleid moeten worden om te voet via de binnenstad terug te gaan naar hun auto. Bijvoorbeeld door combinatiebezoek te stimuleren, zoals hierboven genoemd, en door een heldere routing en bewegwijzering.  Het toegankelijk maken van het culturele erfgoed in het centrum, bijvoorbeeld bijzondere historische panden en/of de Boerenhoek. Dit kan o.a. door het ‘vertellen van verhalen’, bijvoorbeeld over de 16e en 17e eeuwse portretkunst uit Enkhuizen (schilder Jan Claasz) of met een tocht langs de Enkhuizer kerken.


HERT-visie - 24 -

DHV B.V.

3.5

Aantrekkelijke havens “De gemeente onderzoekt mogelijkheden om het water en de haven meer de stad binnen te halen. De ligging aan het water is een belangrijke kernkwaliteit van Enkhuizen. Het waterfront en de havens worden verstevigd.” Stadsvisie 2030 Enkhuizen attractief als passanten- en vaste ligplaatsenhaven Enkhuizen heeft een sterke positie als passantenhaven. Hoewel het aantal schepen dat kiest voor een passantenplaats de laatste jaren licht afneemt, groeit gelijktijdig de gemiddelde verblijfsduur. De kansen voor bestedingen in de lokale economie blijven daardoor goed. Daar komt bij dat de cruisevaart groeit en zorgt voor een sterke impuls aan het bezoek van Enkhuizen. Ook is er markt voor een uitbreiding van de vaste ligplaatsen. De sterke punten van Enkhuizen voor vaste ligplaatshouders zijn de locatie op de grens van Markermeer en IJsselmeer, het voorzieningenniveau in de jachthavens (vooral de private havens) en de bereikbaarheid voor booteigenaren van buiten de stad. Gevolg is dat de ‘drukfactor’ - de verhouding tussen aantallen vaste ligplaatsen en de wachtlijst – in Enkhuizen relatief hoog is (Adviesbureau WA, 2011). Bllijvend inzetten op passanten in de binnenstad zorgt voor levendigheid Enkhuizen kiest voor het behoud van de huidige passantenplaatsen. Daarvoor zijn verschillende redenen. Passanten zorgen voor hogere bestedingen in de lokale economie dan vaste ligplaatshouders. Bovendien biedt een haven met veel passanten, zeker in het hoogseizoen, een levendiger aanblik dan een haven met vaste ligplaatshouders. Daarbij komt dat de gemeentelijke havens in de binnenstad eigenlijk niet geschikt zijn om te transformeren naar havens met vaste ligplaatsen, o.a. vanwege het voorzieningenniveau dat kan worden geboden en gebrek aan parkeerruimte3. Hoewel er vraag is naar uitbreiding van vaste ligplaatsen, wordt daarom de keus gemaakt om deze niet ten kosten te laten gaan van het aantal passantenplaatsen. Alleen in de Oosterhaven noordzijde, een plek die niet bijzonder geschikt is als passantenhaven, wordt gekozen voor een uitbreiding met enkele vaste ligplaatsen. Het tekort aan passanteninkomsten buiten het vaarseizoen kan worden opgevangen door het verhuren van winterseizoensplaatsen aan charterschepen of jachten. Hierbij moet wel goed worden beseft dat het overwinteren door jachten weinig uitstraling en levendigheid brengt aan het waterfront. Als eerder geschetst is dit voor de chartervloot anders. Door hun traditionele voorkomen passen ze goed in het beeld van het oude centrum en er wordt op deze schepen soms gewoond en (klein) onderhoud gepleegd. Het voorzieningenniveau in de gemeentelijke passantenhavens is goed op orde. Er zijn voldoende elektriciteit- en watertappunten. De sanitaire voorzieningen zijn goed en er is een aantal betaalautomaten voor havengeld waar de recreant te allen tijde terecht kan. Wel wordt aanbevolen naast de liggeldbetaalautomaten een ontmoetingsplaats te faciliteren waar havenmeester en/of ‘stewards’ de passant kunnen ontmoeten en kunnen adviseren over de mogelijkheden in de havens en de stad.

3

Private havens kunnen een hoger kwaliteitsniveau bieden door de uitgebreide service en voorzieningen, het toezicht,

de veiligheid en de rust.


HERT-visie - 25 -

DHV B.V.

Veerhaven

Buitenhaven: levendige passantenhaven De Buitenhaven houdt de functie van passantenhaven. Een groot pluspunt van de Buitenhaven is de flexibiliteit die deze haven biedt in inrichting van de passantenligplaatsen. Afhankelijk van het aanbod heeft de havenmeester een grote vrijheid in het indelen van de ligplaatsen en het bijeenbrengen van jachten en schepen van dezelfde afmetingen.

Buitenhaven


HERT-visie - 26 -

DHV B.V.

Oude Haven: levendige passantenhaven aan de oostzijde, museaal en sloepen aan de westzijde De Oude Haven is het hart van historisch Enkhuizen, maar sommige gedeelten missen nog uitstraling of levendigheid. Zowel in de Hartenvisie als in het Werkboek Oude Haven zijn veel goede ideeën aangedragen. Op basis van deze ideeën ligt het volgende toekomstbeeld voor de hand: De oostzijde van de Oude Haven blijft in gebruik als levendige passantenhaven. Aan de oevers is nog ruimte voor horeca en bedrijvigheid passend bij het karakter van de haven. Een gedeelte aan de Paktuinen kan extra plek bieden aan nautisch gebonden bedrijven. Extra ligplaatscapaciteit is vooral in het middengedeelte tussen de bruggen mogelijk. Hier kan door betere of meer ordening het water veel efficiënter gebruikt worden voor een klein aantal vaste- of passantenligplaatsen. Ook is een beperkte uitbreiding mogelijk van de horecamogelijkheden aan beide zijden van de Oude Haven, waarbij vooral gedacht moet worden aan loungebars en kleine restaurants.

Mogelijkheden aan de werf aan de Zuid-Oostzijde van de Oude Haven (bron: werkboek Oude Haven, HzA)

In de westelijke Oude Haven is potentie voor (historische) woonschepen, in combinatie met museumschepen en een aantal ligplaatsen voor sloepen, die beperkte afmetingen hebben en relatief goed manoeuvreerbaar zijn. Op termijn is er geen ruimte meer voor de zogenaamde woonarken (woonboten op betonnen pontons). Dit type woonarken past niet in het historische stadsbeeld. Woonboten dragen bovendien beperkt bij aan de lokale economie, in feite zijn het normale woningen met de gebruikelijke bestedingen door bewoners. Oude vergunningen voor woonarken worden niet verlengd en er worden geen nieuwe vergunningen verleend. Naast de grote recreatievaart op het IJsselmeer, wordt de markt voor sloepen interessant. Mensen gebruiken sloepen om in stijl een rondje te varen, als drijvende picknick- en borrelruimte. Steeds meer bewoners hebben een dergelijke kleine sloep om er tochtjes mee door de historische havens of over de binnenwateren van West-Friesland mee te maken. Er is nu al een kleine haven in het Waaigat. Een kans is het koppelen van de West-Friese binnenwateren aan de Enkhuizer havens. Dan ontstaat een nieuwe markt, waarbij waterrecreanten vanuit de binnenwateren naar Enkhuizen kunnen komen en zelfs de mogelijkheid hebben het Markermeer of IJsselmeer te bevaren. Dit geldt natuurlijk ook omgekeerd. In dit kader wordt aanbevolen te onderzoeken of een verbinding met de Boerenvaart kan worden gemaakt, vanuit de Oude Haven over de Dijk. Juist deze plek is daarvoor interessant, omdat de Oude Haven taps toeloopt en hier weinig ruimte is voor faciliteiten voor de watersport. Dit deel van de Oude Haven zal dan


HERT-visie - 27 -

DHV B.V.

gebruikt worden als vaarweg, waarbij richting de monding wel kansen zijn om een aantal ligplaatsen te creëren speciaal voor de kleinere sloepen. Een onconventionele oplossing, bijvoorbeeld in de vorm van een scheepskameel / overhaal voor de kleine sloepen kan hier zowel een functionele oplossing zijn als een attractie in het kader van historische waterbouw. Een tweede mogelijke locatie voor een overhaal is bij de Oosterhaven, van het Wilhelminapark naar het Rad. Een plek waar ooit een overhaal was. Wel moet er dan weer een brug komen tussen de Oosterhaven naar het Wilhelminapark. Als voorbeeld hieronder ’t Radje in Venhuizen, als voorbeeld van een historische overhaal die nog in functie is voor kleine sloepen, en de Dijk als mogelijk locatie voor een overhaal.

De Oosterhaven: museaal, historisch en beperkte ruimte voor vaste ligplaatsen De Oosterhaven vormt de natuurlijke begrenzing van het oude centrum. Ten zuiden van de Compagniesbrug zijn de oevers van de Oosterhaven volledig ingericht voor het ontvangen van boten en jachtjes. Aan de westzijde is een diversiteit aan steigers aangelegd, in gebruik bij grotere woonschepen. De oostelijke oever is ingericht met vaste ligplaatsen voor recreatievaartuigen in boxen De haven kan qua thematiek wellicht een link leggen met het binnenmuseum van het Zuiderzeemuseum Varend of statisch maritiem erfgoed past goed aan de oever bij het Zuiderzeemuseum. De vaste ligplaatsen van de jachtjes moeten dan verplaatst worden, mogelijk naar de overkant, waar woonhuizen langs de haven staan4. Ook de noordzijde van de Oosterhaven kan, met aandacht voor de cultuurhistorische waarden langs de oevers, beter worden aangesloten op de oude binnenstad, door een inrichting met maritiem erfgoed (zowel het varende als het statische) en een beperkt aantal vaste ligplaatsen.

4

Wel moet worden voorkomen dat de vaste ligplaatshouders de parkeerplaatsen van bewoners innemen


HERT-visie - 28 -

DHV B.V.

Ideeën voor invulling van de Oosterhaven Noordzijde, ‘achter de brug’. Bron: Hartenvisie.

Verdere landzijdige ontwikkeling van de terreinen aan de noordzijde van de Oosterhaven heeft potentie voor kunstgaleries, horeca en ateliers, zoals vermeld in de Hartenvisie. Behoud en gebruik van oude maritieme ambachten door een kenniscentrum in het oude betonningsgebouw is tevens een zeer wenselijke invulling, gecombineerd met een aantal vaste ligplaatsen voor historische schepen in het achterste gedeelte.

Gependam: voldoende capaciteit De Gependam is specifiek ontwikkeld en in gebruik bij de charter- en cruisevaart. Er is, met het oog op de toekomst, ruim voldoende plek voor het afmeren van de chartervloot die Enkhuizen als thuishaven heeft. Ook zijn er voldoende mogelijkheden voor het ontvangen van bezoekende charterschepen. Bovendien is de Gependam goed te bereiken per auto of touringcar. Vanwege de beperkte breedte van de dam is er alleen ruimte voor andere functies op de kop van de Gependam (Dirk Chinaplein). Meest kansrijk is kleinschalige horeca, die is afgestemd op de chartervaart- en cruisevaarttoerist, maar ook voor andere toeristen en Enkhuizers een mooie locatie is om te genieten van de drukte in het Krabbersgat. Als er geen ondernemer gevonden kan worden kan ook mobiele horeca zoals een ijskraam die alleen op drukke dagen aanwezig is een invulling zijn. Onderhoudsfuncties ten behoeve van de cruisevaart passen niet bij de uitstraling van de Gependam. Onderzocht moet worden of deze kunnen worden ingepast in het maritieme cluster op of bij de Krabbersplaat.


HERT-visie - 29 -

DHV B.V.

Bedrijfsvoering gemeentelijke havens De gemeentelijke havens genereren hun inkomsten uit het innen van havengelden. Voor het grootste deel zijn dat passanten, zowel recreatievaart, chartervaart als de riviercruisevaart. De tarieven voor deze groepen variëren, waarbij de recreatievaart de meeste inkomsten oplevert, gevolgd door de (rivier)cruisevaart. Indirecte inkomsten die de gemeente, ook dankzij de passanten ontvangt, zijn de toeristenbelasting, die bezoekers per overnachting betalen. Eerder werd ook dagtoeristenbelasting geheven, maar dat is afgeschaft. Daarnaast genereren de bezoekers natuurlijk nog de nodige bestedingen in de lokale economie. Voor het beheren van de gemeentelijke jachthavens zijn vijf fulltime medewerkers actief. In het hoogseizoen loopt dit op tot 10 medewerkers (deels parttime). Er zijn in het hoogseizoen continu drie medewerkers aan het werk met het indelen van de passanten in de Buitenhaven. Daarnaast een medewerker die de bruggen bedient die toegang geven tot de Oude Haven en Oosterhaven. En een medewerker die marifoondienst heeft, met name voor het plannen van de chartervaart. Het personeel komt voornamelijk uit Enkhuizen en heeft veelal een toeristische of nautische achtergrond. Gemiddeld ontvangt Enkhuizen 18.000 passanten (scheepsovernachtingen) per jaar. Het gemiddelde passantentarief is € 17,50 per schip per nacht (voor een 11 m boot), dus de totale inkomsten uit passanten met hun eigen jacht bedraagt ruim € 300.000 per jaar. Deze inkomsten zijn onvoldoende om de havens kostendekkend te exploiteren. De tarieven zijn vergelijkbaar met liggelden elders en ook de exploitatie is qua efficiëntie vergelijkbaar met die van andere gemeentelijke havens. Er is dan ook geen aanleiding de exploitatie structureel te wijzigen. De netto kosten van het havenbeheer zijn de keerzijde van het kunnen ontvangen van de tienduizenden bezoekers over water die in Enkhuizen komen winkelen, drinken en eten en daaraan enkele tientallen euro’s per persoon per dag uitgeven. Per jaar arriveren circa 220 riviercruiseschepen. Elk schip heeft tussen de 80 en 150 passagiers aan boord. De riviercruiseschepen reserveren een ligplaats, het is dus bekend wanneer zij arriveren. In verhouding tot de andere watergebonden recreatie leveren riviercruises veel geld op, met relatief weinig inspanning. Inkomsten bestaan uit havengeld, afvalheffing en toeristenbelasting. Passagiers van de riviercruiseschepen geven minder uit in de stad dan individuele passanten. Ze hebben alle voorzieningen en services “all inclusive” aan boord. Gemiddeld geeft de riviercruisepassagier 10 Euro per dag uit. Passanten met een eigen schip geven meer uit per dag (2 à 3 keer zoveel). De gemeente heeft weinig invloed op de planning van reizen van riviercruises. Dit wordt door de touroperator bepaald. Hoewel er veel schepen Enkhuizen aandoen, ligt het wel een beetje uit de geëigende route Amsterdam, Volendam, Hoorn. Deze steden liggen ook dichter bij attracties als Alkmaar en de Zaanse Schans. Een goede afstemming met andere plaatsen aan het IJsselmeer waar de riviercruisevaart halt houdt / potentieel kan aanmeren is nuttig en noodzakelijk om ook in de toekomst, bij een verdere schaalvergroting van de vloot, aantrekkelijk te blijven. Onderlinge afstemming is gewenst over de te realiseren capaciteit, liggelden en belastingen en de toekomst van de gezamenlijke promotie. Duurzaamheid van de havens Duurzaamheid is een steeds vaker terugkerend thema in de bedrijfsvoering van de jachthavens en bij de individuele waterrecreanten. De Blauwe Vlag is in de waterrecreatiesector het symbool voor een duurzame bedrijfsvoering. Voor het mogen voeren van een Blauwe Vlag moeten bedrijven diverse milieumaatregelen nemen, zoals gas-, water- en energiebesparing. Ook moeten zij afvalscheiding invoeren. Meer dan 3200 stranden en jachthavens wereldwijd hebben een Blauwe Vlag. De internationale toekenning van de Blauwe Vlaggen in handen van de onafhankelijke milieuorganisatie Foundation for Environmental Education (FEE). De stichting Keurmerk Milieu, Veiligheid & Kwaliteit is keurmerkbeheerder voor Nederland in opdracht van FEE (bron: blauwevlag.nl).


HERT-visie - 30 -

DHV B.V.

Alle havens (Buyshaven, Gemeentelijke havens en de Compagnieshaven) in Enkhuizen hebben momenteel een blauwe vlag en onderscheiden zich daarmee van de andere havens in West-Friesland die hier op dit moment nog niet over beschikken. Enkhuizen kan zich hiermee profileren en het is belangrijk aandacht te blijven besteden aan nieuwe ontwikkelingen op het gebied van duurzame bedrijfsvoering. Enkhuizen loopt dus voorop met duurzaamheid in de havens. Met het oog op de groei van het aantal kleine bootjes (sloepen) is het belangrijk binnen deze categorie zoveel mogelijk elektrisch vervoer te stimuleren. Voldoende oplaadpunten zijn daarvoor belangrijk en ondernemers kunnen worden gewezen op de voordelen en technische mogelijkheden van ‘fluisterbootjes’.

Compagnieshaven


HERT-visie - 31 -

DHV B.V.

3.6

Koppeling stad en recreatief buitengebied

“De gemeente verkent in hoeverre waterrecreatie op en rond het IJsselmeer, maar ook in het achterland kan worden uitgebreid. De gemeente onderzoekt of er behoefte is aan een nieuw toeristisch buitengebied en zo ja, wat er nodig is om dit te realiseren.” Stadsvisie 2030 Toerisme op het platteland is sterk in opkomst, en ook in Enkhuizen zijn er kansen. West-Friesland biedt met zijn historische plaatsen en typisch Hollandse landschappen prima mogelijkheden voor actieve recreatie. Vooral fietsroutes zijn in trek, West-Friesland heeft dan ook een recreatief routenetwerk met bebording volgens het knooppuntensysteem. Voor de meeste wandelaars liggen de verschillende stadjes te ver uit elkaar, zij kiezen een plaats als vertrek- en eindpunt en lopen van daaruit een ‘rondje’. Mogelijkheden voor het versterken van actieve recreatie in het buitengebied Routegebonden, actieve recreatie is populairder dan ooit en zal, met het oog op de vergrijzing, verder toenemen. ’Rustige sporten’ als wandelen en fietsen blijven zich ontwikkelen, en dan vooral onder actieve ouderen. Ook de populariteit van lange afstandswandel- en fietsroutes groeit. Ook groeit de belangstelling voor het varen in de binnenpolders.  Enkhuizen kan het begin- en eindpunt zijn voor één of meerdere wandelen fietstochten langs het IJsselmeer en door West-Friesland.  Enkhuizen kan zich sterker profileren als pleisterplaats op de Zuiderzeeroute, een fietstocht van ca. 400 kilometer rondom de voormalige Zuiderzee. Recreanten zijn vaak meerdere dagen achter elkaar onderweg en maken gebruik van overnachtingsmogelijkheden, zoals Bed en Breakfast, restaurants en horeca onderweg.  Uitbreiding thematische fietsroutes. Zoals de ‘culinaire fietstocht’ langs de West-Friese omringdijk, die een fietstocht combineert met het proeven van streekproducten en een bezoek aan boerenlandwinkels en restaurants, maar ook bijvoorbeeld musea.  Een geleidelijke groei van het aantal bed en breakfasts is gewenst  Een oversteek tussen het vaarnetwerk in de polder en de Enkhuizer havens voor sloepen en kano’s (zie par. 3.5). Zo wordt de link gelegd met het vaarnetwerk West Friesland Oost waaraan het Recreatieschap momenteel werkt.  Faciliteiten voor fluisterboten. De binnenwateren van de polders lenen zich goed voor tochtjes met kleine boten. Varen met kleine sloepen is in opkomst en er liggen mogelijkheden voor verhuur bij horecagelegenheden. Juist in dit segment is veel vooruitgang te boeken op het gebied van duurzaamheid, door gebruik te maken van elektromotoren. Oplaadpunten bij de verhuuradressen zijn relatief eenvoudig te realiseren. Ook op de passanten/aanmeerplaatsen zijn oplaadpunten gewenst.


HERT-visie - 32 -

DHV B.V.

3.7

Geïntegreerd marketing- en evenementenbeleid Marketing is veel meer dan promotie Enkhuizen kan nog veel kansen benutten op het gebied van marketing en promotie met behulp van een heldere strategie, waar het evenementenbeleid integraal onderdeel van is. Marketing is veel meer dan een slogan of het verspreiden van folders en brochures. Marketing die werkt volgt een strategie die ervoor zorgt dat de doelgroepen die Enkhuizen wil aantrekken meer gebruik gaan maken en blijven maken van het product Enkhuizen. De belangrijkste middelen die in Enkhuizen kunnen worden ingezet zijn:  Promotie (folders, internet, social media);  Evenementen (gericht op de doelgroepen en versterking van het imago);  Overig aanbod (horeca, winkels, musea, accommodaties) dat de doelgroepen verwachten. Voor welke toeristische bezoekersgroepen is Enkhuizen in 2020 interessant? 1. De grootste groep bezoekers van Enkhuizen komt over het water. Voor waterrecreanten op het IJsselmeer en Markermeer is Enkhuizen een aantrekkelijke bestemming. Ook de ontwikkeling van de cruisevaart heeft zich sterk doorgezet en trekt veel mensen naar het centrum. 2. De tweede groep bestaat in 2020 uit cultuurtoeristen die voor een dagje of weekend naar Enkhuizen komen. Deze groep komt af op de historie en ‘het verhaal’ van Enkhuizen. Ze bezoeken een goed restaurant en slapen in een hotel of bed & breakfast. Een belangrijke subgroep vormen de internationale toeristen. De meesten van hen komen vanuit Amsterdam een dagje over om het gave Zuiderzeestadje met zijn rijke historie te bekijken. 3. De derde groep wordt gevormd door de gezinnen en groepen (veelal met kinderen) die vooral afkomen op de attracties Sprookjeswonderland en het Zuiderzeemuseum. Deze attracties hebben hun bezoekersaantal gestaag uitgebreid dankzij voortdurende vernieuwingen en investeringen. 4. De vierde groep bestaat uit zakelijk bezoek. De innovatieve clusters Seed Valley en de kunststofindustrie genereren zakelijke bezoekers uit binnen- en buitenland die de bedrijven bezoeken, al dan niet gecombineerd met bezoek aan een symposium of expert meeting.

Een goede marketingstrategie gaat uit van de identiteit en het imago van de betreffende gemeente. De identiteit is dat wat de gemeente werkelijk is: vaak wordt ook gesproken van het DNA van een stad. Enkhuizen is een stad met rijke historie gelegen aan het water (zoals onder andere beschreven in de Stadsvisie Enkhuizen 2030, Historische Toekomst). Historie en Water zitten diep in het DNA van Enkhuizen en bieden uitstekende aanknopingspunten voor een (toeristische) marketingstrategie. Het imago van Enkhuizen wordt, anders dan de identiteit, bepaald door de manier waarop de potentiële doelgroepen naar de stad kijken. Het gaat om het beeld dat zij hebben. Helaas is geen onderzoek beschikbaar over de perceptie van Enkhuizen bij potentiële bezoekers. Onderdeel van de marketingstrategie is het op onderdelen bijstellen van dit beeld, zodat meer gewenste bezoekers vaker naar de stad komen. Ook kan het gaan om het creëren van een beeld, oftewel het vergroten van de bekendheid. Dit wordt ook wel branding genoemd. Promotie is onderdeel van de marketingstrategie en de focus op de doelgroepen en moet in het kader daarvan worden uitgewerkt. Er is nu al een aantal zaken die voor verbetering vatbaar zijn: Goede verspreiding van het blad ‘Enkhuizen boeit’ buiten Enkhuizen; uitbreiden van de website en ontwikkeling van ‘apps’ voor smartphones.


HERT-visie - 33 -

DHV B.V.

Versterking cultuurtoerisme verdient extra aandacht Kijkend naar de vier doelgroepen verdienen de cultuurtoeristen de komende jaren extra aandacht omdat hier nog veel kansen onbenut blijven. De stad is nog vrij onbekend bij de cultuurliefhebber uit de Randstad en daarbuiten, ondanks het feit dat historie zo diep in het DNA van de stad zit. De stad kent een belangrijke en boeiende (VOC-) historie die nog altijd zichtbaar is door de vele monumenten in de binnenstad. Cultuurtoerisme is de laatste jaren gegroeid in Nederland en de verwachting is dat dit belangrijk blijft, mede dankzij vergrijzing en de belangstelling van internationale toeristen die naar Nederland komen. Cultuurtoeristen komen voor de verhalen van Enkhuizen. Stellen en groepen zonder kinderen in verschillende leeftijdscategorieën passen in dit profiel. Zij zoeken en waarderen de historische kwaliteiten van de stad, de musea, de culturele evenementen, muziek en goede restaurants en horeca. Cultuurtoeristen verkennen Enkhuizen voor een groot deel in het voor- en naseizoen, waardoor het toeristenseizoen wordt verlengd. Internationale cultuurtoeristen komen primair voor een bezoek aan Amsterdam en zijn in toenemende mate afkomstig uit China, Brazilië en India. Enkhuizen kan een deel van hen verleiden tot een dagtrip vanuit Amsterdam. Voor het aantrekken van cultuurtoerisme moet worden samengewerkt binnen de regio. Met Hoorn en Medemblik realiseert Enkhuizen een voldoende aantrekkelijk en uitgebreid aanbod voor een weekeinde. De directe treinverbinding met de Randstad is een groot voordeel bij het aantrekken van deze groep. Afstemming in regionaal verband Naast eigen marketing is het belangrijk dat Enkhuizen samen met de andere gemeenten in de regio zijn aantrekkingskracht versterkt. De regio West-Friesland heeft een aantrekkelijk aanbod met zijn historische Zuiderzeesteden. Kansen liggen in:  Afstemmen en gezamenlijk ontwikkelen van evenementen in de regio West-Friesland. De Waterweken zijn hiervan een goed voorbeeld.  Samen met Hoorn en Medemblik kan worden ingezet op het aantrekken van cultuurliefhebbers en dagjesmensen uit binnen- en buitenland. De kwaliteit van het aanbod zorgt ervoor dat een landelijk bereik zeker tot de mogelijkheden behoort. Ontwikkel aantrekkelijke arrangementen waarin historie, cultuur en water worden gecombineerd. Enkhuizen en Hoorn zijn vanaf Amsterdam voor de internationale toerist goed per trein, maar ook per touringcar te bereiken als ‘rustig’ alternatief voor het zeer toeristische Volendam. Evenementenbeleid Evenementen zorgen voor veel bezoekers en bestedingen, maar kunnen tegelijkertijd een belangrijk marketinginstrument zijn, door aan te sluiten op de doelgroepen en de branding. Kijkend naar Deventer zien we wat er mogelijk is met een succesvol evenementenbeleid: De jaarlijkse evenementen ‘Deventer Jaarmarkt’ en kermis, ‘Deventer op Stelten’, ‘Deventer Boekenmarkt’ en het ‘Dickens Festival’ trekken samen ongeveer een half miljoen bezoekers per jaar. Zij zorgen tevens voor de versterking van het imago van Deventer als historische cultuurstad. De verhouding inwoners versus bezoekers bedraagt ongeveer 50:50. Gemiddeld genomen trekken alleen de grote evenementen al gezamenlijk, afhankelijk van het weer, tussen de 200.000 en 300.000 bezoekers van elders. Een deel hiervan bezoekt later in het jaar de stad nogmaals. Een belangrijke les uit Deventer is dat een goed gekozen strategie jarenlang moet worden volgehouden voordat het zijn vruchten begint af te werpen. (bron: nota Trots op Evenementen, gemeente Deventer).


HERT-visie - 34 -

DHV B.V.

Het ontwikkelen van een gericht evenementenbeleid dat direct aansluit op de Enkhuizer thema’s en de doelgroepen vergt een langere adem. Hier hoort ook een gericht financieel ondersteuningsbeleid bij, waarbij ook meerjarige doelstellingen kunnen worden nagestreefd. Daarin wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen één of enkele, relatief kostbare, beeldbepalende evenementen die de stad landelijk op de kaart moeten zetten en evenementen gericht op een breder publiek met een beperkte uitstraling. In Enkhuizen kan, in lijn met de hoofdthema’s water/havens en cultuur/historie gekozen worden voor één of twee beeldbepalende evenementen. ‘Waterweken’ dat in Enkhuizen, Hoorn en Medemblik wordt georganiseerd, kan verder worden geprofileerd als hét evenement voor de watertoerist in de zomermaanden. De landelijk toegenomen aandacht voor de VOC biedt wellicht een aanknopingspunt voor een jaarlijks landelijk aansprekend evenement rondom het Enkhuizer verleden. Samenhang en afstemming van evenementen (ook met buurgemeenten) is een belangrijk aandachtspunt. Zo ontstaan mogelijkheden om sommige evenementen sterker te richten op bezoekers van buiten en hun naamsbekendheid te laten groeien, terwijl andere evenementen meer een lokale of regionale uitstraling hebben. Ook het financiële ondersteuningsbeleid van evenementen verdient stroomlijning en coördinatie, waarbij afstemming over tijdstip, samenwerking en promotie voorwaarden zijn voor de financiële ondersteuning. Voor Enkhuizen ligt hier een belangrijke kans om meer rendement uit haar evenementen te halen.


HERT-visie - 35 -

DHV B.V.

3.8

Versterken arbeidsmarkt en ondernemersklimaat 1. Algemeen economisch beleid Enkhuizen voert een algemeen voorwaardenscheppend economisch beleid dat het ondernemingsklimaat van Enkhuizen versterkt. Dit betekent dat de gemeente actief een vitale economische structuur nastreeft waarin meerdere sectoren bijdragen aan de ontwikkeling van de lokale economie. Het is belangrijk om de bestaande activiteiten van de gemeente op dit vlak te continueren. Bij het algemeen economisch beleid kan de gemeente verschillende rollen spelen als initiator, regisseur en/of vergunningverlener. Het gaat om de volgende taken: 1. voldoende fysieke ruimte voor bedrijvigheid; 2. een goede uitgangspositie op het gebied van bereikbaarheid en parkeren; 3. het stimuleren van samenwerking tussen ondernemers; 4. het coördineren van publiek-private marketingactiviteiten (bezoekers, bewoners, scholieren, bedrijven); 5. helder en klantgericht beleid voor vergunningverlening, snelle afhandeling; 6. aanwezigheid van een duidelijk gemeentelijk aanspreekpunt voor ondernemers; 7. (waar nodig) samenwerken met buurgemeenten in regionaal verband.

Enkhuizen is geen vanzelfsprekende vestigingsplaats voor grote bedrijven die op zoek zijn naar een nieuwe vestigingsplaats in Nederland of Noordwest-Europa. Oorzaken zijn de samenstelling van de beroepsbevolking en de ligging op enige afstand van snelwegen, de Randstad en het achterland. Het op grote schaal aantrekken van nieuwe bedrijvigheid (zonder band met Enkhuizen) is voor Enkhuizen dan ook geen realistische opgave. Het inzetten op reeds aanwezige clusters is de meest kansrijke manier om groei van de werkgelegenheid in Enkhuizen te stimuleren. Vraag en aanbod naar werkgelegenheid kunnen zo dichterbij elkaar komen. Dit moet wel in regionaal verband worden bezien en niet op de schaal van Enkhuizen. De arbeidsmarkt functioneert ook in de toekomst, (boven)regionaal en mensen wonen en werken in verschillende gemeenten. Er zal dus altijd pendel van en naar Enkhuizen zijn.


HERT-visie - 36 -

DHV B.V.

2. Startersbeleid Het aantal startende ondernemingen in Nederland is nog altijd groeiende. Vooral het aantal kleinschalige bedrijven, waaronder ZZP-ers (zelfstandigen zonder personeel), groeit ondanks de economische crisis gestaag door. Naast eenmansbedrijfjes gaat het om kleinschalige spin offs van gevestigde bedrijven. Voor de gehele Enkhuizer economie biedt dit kansen voor een verdere versterking van het ondernemerschap. De gemeente wil dit in regionaal verband faciliteren met behulp van een startersbeleid. Een dergelijk startersbeleid moet niet enkel gericht zijn op groei van het aantal ondernemers, maar vooral ook op kwalitatief goed en duurzaam ondernemerschap. Starters zijn vaak een belangrijke bron van innovatie. Er zijn diverse instellingen, voorzieningen en initiatieven die het de startende ondernemer zo gemakkelijk mogelijk willen maken. Voor veel beginnende ondernemers is het Ondernemersplein in de Kamer van Koophandel het eerste aanspreekpunt. Voor startende ondernemers ligt de toegevoegde waarde van de gemeente in goede informatieverschaffing en begeleiding bij de geldende wetten en regels (loketfunctie) en bij het faciliteren van geschikte huisvesting voor (door)starters. Daarbij gaat het om het zorgen voor een diversiteit aan beschikbare ruimten van prijs, omvang en locatie, maar ook bijvoorbeeld voor het zorgen van flexibel gebruik van leegstaande winkelen bedrijfsruimten. 3. Condities arbeidsmarkt verbeteren Op dit moment is het aandeel hoger opgeleiden in de bevolking van Enkhuizen ondervertegenwoordigd. Uit interviews met de bedrijven van Seed Valley en het kunststofcluster blijkt dat zij steeds meer moeite hebben met de werving van hoger opgeleiden met specifieke kennis en vaardigheden. Het aantrekken en binden van hoger opgeleiden is daarom voor Enkhuizen erg belangrijk. Het voorzieningenniveau, een kwalitatief woningaanbod en een aantrekkelijke woonomgeving spelen daarbij een grote rol. Ook is een goede bereikbaarheid voor de inkomende pendel belangrijk voor mensen die buiten Enkhuizen wonen. Daarnaast is het wenselijk om over een flexibele arbeidsmarkt te beschikken. Dat betekent dat medewerkers met hun kennis en vaardigheden op verschillende plekken inzetbaar zijn. Enerzijds is dit een opgave voor het bedrijfsleven: investeren in de kennis en vaardigheden van het eigen personeel. Vanzelfsprekend ligt de belangrijkste opgave bij de werknemers zelf. 4. Binden van jongeren “Enkhuizen zet zich in om de jeugd aan zich te binden door aan jongeren een passend opleidings- en werkaanbod en huisvesting te bieden. De gemeente gaat zich verdiepen in de wenselijkheid en de haalbaarheid MBO-opleidingen (o.a. Horeca, Zorg en Restauratie Jachtbouw) in Enkhuizen te huisvesten.“ Stadsvisie 2030 Specifieke vraag is of hoger opgeleide jongeren die voor hun studie Enkhuizen verlaten, na afstuderen weer terugkeren naar de geboorteregio. Veel jongeren doen buiten de gemeente een HBO- of universitaire opleiding. In Amsterdam – op een redelijke reisafstand van Enkhuizen – worden alfa/gamma studies gedaan, terwijl de regio vooral behoefte heeft aan bèta / technisch geschoolde werknemers. Jongeren maken ieder voor zich de keuze of zij na hun studie al dan niet naar hun geboortegrond terugkeren. De persoonlijke binding met Enkhuizen, geschikte werkgelegenheid, het woon- en leefklimaat, de bereikbaarheid en het voorzieningenniveau spelen allen een rol bij de keuze. De gemeente kan niet op al deze onderwerpen invloed uitoefenen. De sturingsmogelijkheden die er zijn liggen vooral bij het ‘op orde hebben’ van deze zaken. Hiermee worden meteen ook de kansen om gekwalificeerd MBO-personeel te binden, vergroot.


HERT-visie - 37 -

DHV B.V.

5. Onderwijsaanbod Het starten van een (of meerdere) MBO opleidingen in Enkhuizen is gewenst. Daarbij is het logisch aan te sluiten bij de sectoren die in de gemeente sterk zijn vertegenwoordigd: jachtbouw, horeca en/of agribusiness. Dit biedt kansen voor het bedrijfsleven: bedrijven zijn zelf betrokken bij het opleiden van bekwame vaklieden die bovendien sterker aan de regio gebonden zullen zijn. De samenwerking kan bijvoorbeeld bestaan uit het geven van gastlessen en het begeleiden van stagiaires tot het participeren in onderzoeksprogramma’s van onderwijsinstellingen in de regio. Een mooi begin is de MBO-opleiding tot ‘Groene Analist’, een samenwerking tussen de stichting Seed Valley, Clusius bedrijfsopleidingen en het Nova college. Vanuit bestaande MBO/HBO onderwijsinstellingen dient te worden onderzocht hoe hun huidige opleidingsaanbod aansluit bij de vraag van ondernemers en of het wenselijk en nodig is om een aanvullende opleiding te starten. De gemeente heeft vooral een faciliterende (en eventueel initiërende) rol bij het opzetten van de opleiding(en). Deze activiteit wordt in regionaal verband afgestemd.

3.9

Samenwerken in de regio De economische ontwikkeling van Enkhuizen moet in regionaal verband worden opgepakt. Logisch, want zowel het bedrijfsleven als de arbeidsmarkt functioneren op een regionale en soms zelfs nationale schaal. Samen sta je sterk, en onderlinge concurrentie levert op regionale schaal alleen verliezers op. Het is beter om samen te concurreren met andere regio’s. De samenwerking die is ontstaan om de Floriade 2022 binnen te halen is hiervan een goed voorbeeld.

De Agriboard Noord-Holland Noord verenigt diverse deelsectoren in de Agri-business en bevordert onderzoek en innovatie. Bron: Website Agriboard (www.agriboard.nl).


HERT-visie - 38 -

DHV B.V.

In de regio Noord West Holland is consensus over een aantal kansrijke economische sectoren waarop wordt samengewerkt5:  Agri-business: Noord Holland Noord is een van Nederlands belangrijkste land- en tuinbouwgebieden.  Health: de ontwikkeling van Noordwest Holland als dé regio voor innovaties in sport, voeding en gezondheidszorg.  Energy: kansen voor zonne-energie, wind en biomassa.  Maritiem: een samenwerking van onderzoek, onderwijs, ondernemers en overheid om een cluster te vormen en economische ontwikkeling te stimuleren in de maritieme sector.  Leisure: de toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht van West-Friesland vergroten door regionale samenwerking en gezamenlijk een aantrekkelijk aanbod te creëren. Binnen de West-Friese gemeenten is afgesproken om dit uit te werken in een actieprogramma voor de regio West-Friesland. Dit vindt in 2012 plaats. Voor Enkhuizen zijn vooral de agri-business (Seed Valley), het maritieme cluster en leisure van belang.

Regionale samenwerking in de praktijk Economische clustervorming en bedrijventerreinen  De Agri-Board Noord-Holland Noord zorgt voor samenwerking in de agribusiness op het gebied van productie, scholing, ondernemerschap, innovatie en duurzaamheid. Ook de ruimtelijke clustering maakt hier deel van uit.  Het afstemmen van de uitgifte van bedrijfsgrond bij het uitvoeren van het Regionaal Programma Bedrijventerreinen West-Friesland. Ook is er een centraal coördinatiepunt voor het uitgeven van terrein en de coördinatie van herstructurering.  Het ontwikkelingsbedrijf Noord Holland Noord heeft regionale taken met betrekking tot promotie en acquisitie, economische simulering, en de coördinatie van bedrijventerreinen.  Samenwerking in het nautisch cluster (off shore industrie in de Noordkop). Toerisme en recreatie  Het Toeristisch Platform Enkhuizen, waarin een aantal grote Enkhuizer vrijetijdsbedrijven zijn verenigd heeft inmiddels ook regionale aantrekkingskracht.  Leisure Board Noord Holland is een samenwerking van tien zelfstandige organisaties en bedrijven in de leisuresector, waaronder Sprookjeswonderland  Regionale afstemming in de havens, gezamenlijke marketing en afstemming van de passantentarieven voor individuele passanten, charter- en cruisevaart. De cruisevaart in NoordHolland wordt gecoördineerd en gepromoot door Amsterdam Cruise Port. Woningbouw en voorzieningen:  Afstemming van de woningbouw. In 2011 is de regionale woonvisie West-Friesland vastgesteld.  Het aantrekken van middelbaar en hoger onderwijs en -onderzoek, aansluitend bij de specialismen van de regionale economie. De bedrijven hebben het voortouw, de gemeenten faciliteren.

5

Meer informatie is te vinden op www.westfriesegemeenten.nl en in de gebiedsvisie Noord Holland Noord


HERT-visie - 39 -

DHV B.V.

3.10

Samenwerken met en tussen ondernemers

“In 2030 is gemeente Enkhuizen een regiegemeente met vooral een voorwaardenscheppende, regisserende en stimulerende rol. Het feitelijk beheren of uitvoeren ligt bij andere partijen of wordt samen met andere gemeenten opgelost.“ Stadsvisie 2030 De gemeente Enkhuizen heeft een rol bij het verwezenlijken van deze HERT-visie: als initiator, als regisseur, als stimulator of als vergunningverlener. Per onderwerp kan deze rol verschillend zijn. Maar voor economisch succes is de gemeente afhankelijk van ondernemers. Het Enkhuizer bedrijfsleven houdt immers de lokale economie draaiende. Ondernemers zorgen voor investeringen en arbeidsplaatsen. Zonder samenwerking met de ondernemers kan de economische visie geen werkelijkheid worden. 1. Samenwerking detailhandel, recreatie en toerisme Specifiek voor de toeristische- en recreatieve sector is er een kwaliteitsopgave die vooral door de ondernemers dient te worden opgepakt. Er zijn investeringen nodig om horeca en accommodaties aan te passen bij de wensen van de huidige en toekomstige bezoekers. Ook is het nodig om promotie in gezamenlijkheid op te pakken en gezamenlijk activiteiten op te zetten. Het trekken van bezoekers is het meest kansrijk wanneer het lukt om een sterk en eenduidig beeld van Enkhuizen neer te zetten. De bestaande ondernemersverenigingen hebben hierbij – in goede samenwerking – een belangrijke rol. Dat betekent dat een sfeer van ‘ieder voor zich’ moet worden opengebroken: geen competitie, maar samenwerking biedt het beste resultaat. Dit betekent bijvoorbeeld ook dat ondernemers goed inspelen op evenementen en dat er zoveel mogelijk een gezamenlijke lijn getrokken wordt over openingstijden op zondag. Zondagopenstelling: een zaak van samenwerking en onderlinge afspraken Op dit moment is in heel Enkhuizen een zondagopenstelling voor winkeliers van toepassing. Omdat Enkhuizen een groot toeristisch gebied heeft kan de gemeente deze openstelling in de hele gemeente mogelijk maken (op basis van de winkeltijdenwet), dus ook in niet-toeristische centra als Schepenwijk en Koperwiekplein. Dit is gebeurd. Daadwerkelijke zondagsopenstelling is daarmee een zaak geworden van de samenwerkende winkeliers in een gebied. Zij hebben de vrijheid om hun winkels al of niet op zondag te openen. Buiten de toeristische gebieden is het niet vanzelfsprekend dat de winkels iedere zondag open zijn. In de historische binnenstad ligt zondagopenstelling voor de hand. Ook hier is de zondagopenstelling een zaak van samenwerking en onderlinge afspraken. Een situatie waarbij ieder voor zichzelf besluit en waarbij de helft van de winkels dicht is en de andere helft open, is zowel frustrerend voor de winkels die wél open zijn als voor de bezoeker.


HERT-visie - 40 -

DHV B.V.

Winkelen in de Westerstraat

2. Cultureel ondernemerschap Een interessante optie voor Enkhuizen is het ondersteunen van cultureel ondernemerschap om het toeristische aanbod een nieuwe dimensie te geven. Culturele ondernemers onderscheiden zich van klassieke ondernemers doordat zij oog hebben voor meer dan de markt alleen; de kunstzinnige waarde van hun 'product' is voor hen even belangrijk als het streven naar maximale winst tegen minimale kosten. Bij Enkhuizen denken wij bij culturele ondernemers aan kunstenaars en makers van toegepaste kunst, en programmeurs (van tentoonstellingen of concerten). Het versterken van cultureel ondernemerschap sluit nauw aan bij het streven naar meer cultuurtoeristen (zie ook speerpunt 7). In de Beleidsnota Cultuur 2011-20146 is opgenomen dat cultuurtoerisme en de creatieve industrie gestimuleerd moeten worden, vanwege de link met het bevorderen van toerisme en citymarketing (p13). Als voorbeeld wordt genoemd dat er een verdieping plaats zou kunnen vinden aan de hand van een permanent of seizoensgebonden thema en extra inzet op het gebied van netwerken, verbinden en verbeteren van de kwaliteit van het aanbod (p19. Waar mogelijk worden bij de uitvoering van de nota linken gelegd, die ten goede komen aan het bedrijfsleven, het toerisme en het culturele veld. De gemeente voelt zich verantwoordelijk voor:  Handhaving van het ondernemersloket / aanspreekpunt voor ondernemers  Het stimuleren van samenwerking tussen de ondernemers onderling. Aan eventuele ondersteuning van ondernemersinitiatieven worden strengere eisen gesteld aan de samenwerking.  Samenwerking bij evenementen- en promotie. Er komt meer afstemming in de kalender, er worden kwaliteitseisen aan evenementen gesteld en evenementen en marketing worden nauw aan elkaar verbonden. Ook hier is samenwerking tussen ondernemers een voorwaarde. Samen met de organisaties wordt toegezien op een goede logistieke afhandeling.

6

In de raadsvergadering van 4 april 2012 is de Financiële Paragraaf Beleidsnota Cultuur 2011-2014 vastgesteld, waardoor de actiepunten kunnen worden uitgevoerd.


HERT-visie - 41 -

DHV B.V.

4

HANDEN UIT DE MOUWEN: UITVOERINGSPROGRAMMA

De speerpunten vragen om concrete acties en projecten. Om het toekomstbeeld van deze HERT-visie te verwezenlijken is daarom een actieprogramma gemaakt. Het is een eerste beschrijving van mogelijke projecten, de planning en de verantwoordelijke partijen en rollen. Sommige projecten kunnen worden gerealiseerd binnen de bestaande organisatie, waardoor er geen besluiten voor aanvullende bekostiging hoeven te worden genomen. Voor andere zullen nieuwe middelen moeten worden gevonden in de nieuwe programmabegroting van 2013. Een generieke actie die niet per onderwerp wordt benoemd is het actualiseren van de bestemmingsplannen. De gemeente Enkhuizen actualiseert in de loop van 2012 en 2013 al haar bestemmingsplannen. Daarbij is deze HERT-visie één van de onderliggende documenten.

Oosterhaven


HERT-visie - 42 -

DHV B.V.

4.1

Actiekaart Enkhuizen Totaal

Belangrijkste acties ruimtelijk Enkhuizen totaal


HERT-visie - 43 -

DHV B.V.

4.2

Projecten per speerpunt Speerpunt 1:

Versterken economische clusters en ruimte voor bedrijven

Naam project

Seed Valley en Kunststofcluster

Doel

Passende ruimte bieden aan bedrijvigheid

Beschrijving op

De gemeente zet zich in voor voldoende fysieke ruimte voor de ontwikkeling van Seed

hoofdlijnen

Valley

en

het

Kunststofcluster.

Dat

betekent

dat

–

binnen

een

bredere

belangenafweging – ruimte wordt geboden aan bedrijvigheid in deze sectoren. De gemeente houdt goed contact met deze bedrijven, zodat tijdig kan worden ingespeeld op de behoeften vanuit deze sector. Doelgroep

Ondernemers Seed Valley en Kunststofcluster

Partijen / Rollen

Gemeente: faciliteren, afwegingen maken binnen ruimtelijk beleid Ondernemers: maken bouwplannen etc.

Planning

n.t.b.

Benodigde middelen

Afhankelijk van toekomstige ontwikkelingen Seed Valley en Kunststofcluster

Naam project

Parkmanagement Krabbersplaat en Schepenwijk

Doel

Veiligheid en uitstraling verbeteren

Beschrijving op

Met behulp van parkmanagement kunnen ondernemers besluiten tot gezamenlijke

hoofdlijnen

acties in de sfeer van uitstraling buitenruimte, beveiliging, et cetera. Parkmanagement kan worden bekostigd uit een gezamenlijke bijdrage of uit een vorm van gemeentelijke belastingen. Er ligt een raadsbesluit dat Enkhuizen in principe wil meedoen aan een collectieve regeling (BIZ of ander ondernemersfonds). Daadwerkelijke participatie hangt af van draagvlak onder ondernemers

Doelgroep

Ondernemers bedrijventerreinen

Partijen / Rollen

Gemeente: faciliteren

Planning

n.t.b.

Benodigde middelen

Afhankelijk van animo ondernemers

Ondernemers: initiatiefnemers

Naam project

Plan van Aanpak Revitalisering en profilering Krabbersplaat

Doel

Behoud kwaliteit bestaande bedrijventerreinen en thematisering

Beschrijving op

De gemeente wenst de kwaliteit van Krabbersplaat te behouden en hiertoe een aantal

hoofdlijnen

revitaliseringsmaatregelen uit te voeren. Daarbij kan het terrein hergeprofileerd worden als vestigingslocatie voor bedrijven in de nautische sector. Het bestemmingsplan wordt hier op aangepast.

Doelgroep

Ondernemers Krabbersplaat

Partijen / Rollen

Gemeente: faciliteren op vlak van bestemmingsplan en vergunningverlening Gemeente: bijdrage aan revitaliseringsmaatregelen (?) Ondernemers: cofinancieren revitaliseringsmaatregelen (?)

Planning

2011 – xxx (project reeds gestart)

Benodigde middelen

?


HERT-visie - 44 -

DHV B.V.

Naam project

Schepenwijk II

Doel

Planologische ruimte reserveren voor toekomstige ruimtebehoefte

Beschrijving op

De gemeente zet zich in voor een zo passend mogelijk aanbod van bedrijfsruimte voor

hoofdlijnen

haar ondernemers (kwantitatief en kwalitatief). Belangrijk onderdeel daarvan is het bieden van voldoende uitbreidingsruimte op nieuwe locaties. Op dit moment is er op bestaande

terreinen

nog

voldoende

uitbreidingsruimte

niet-watergebonden

bedrijfslocaties. Het is mogelijk dat er in de periode tot 2020 toch nog behoefte ontstaat doordat zich concrete initiatieven melden. De ontwikkeling wordt echter nu nog niet ter hand genomen om te zorgen dat huidige bedrijventerreinen eerst beter worden benut en versterkt. Doelgroep

Lokale en regionale ondernemers

Rollen

Gemeente Enkhuizen: besluitvorming en planologische procedures. Regionale afstemming van het bedrijventerreinaanbod binnen West-Friesland

Planning

De uitbreiding van het terrein Schepenwijk II is afhankelijk van de actuele behoefte aan grond bij het bedrijfsleven. Aan de hand hiervan wordt bepaald of en wanneer uitbreiding van Schepenwijk aan de orde is.

Benodigde middelen

Speerpunt 2: Naam project

N.t.b.

Mogelijk multi-modaal overslagpunt Multimodaal overslagpunt met containeroverslag.

Doel

Duurzaam transport en versterken werkgelegenheid

Beschrijving op

Er melden zich initiatiefnemers om te investeren in een dergelijk overslagpunt. Nader

hoofdlijnen

onderzoek naar: daadwerkelijke behoefte, haalbaarheid, bijdrage van rijk en provincie, lokale effecten op verkeer en vervoer en ‘stadsgezicht vanaf het water’, werkgelegenheid, zodat een afweging kan worden gemaakt.

Doelgroep

Regionale ondernemers

Rollen

Gemeente: faciliteren op vlak van bestemmingsplan en vergunningverlening

Planning

PM

Benodigde middelen

PM

Gemeente: selectie ontwikkelaar en exploitant containerterminal


HERT-visie - 45 -

DHV B.V.

Speerpunt 3:

Kwaliteit en verscheidenheid van detailhandel en horeca

Naam project

Westerstraat Oost

Doel

Ontwikkelen van een aantrekkelijke en levendige Westerstraat Oost

Beschrijving op

De ontwikkeling van een toeristisch – recreatieve winkelstraat met een mix van

hoofdlijnen

functies: (bestaande) winkels, horeca, bijzondere speciaalzaken, watersportwinkels, kunstwinkels, etc. Een winkelstraatmanager of centrummanager krijgt de opdracht om de mogelijkheden op pandniveau en bij individuele ondernemers in beeld te brengen en een plan van aanpak te schrijven en dit vervolgens te realiseren.

Doelgroep

Pandeigenaren Winkeliers en horecaondernemers Bewoners

Rollen

Gemeente: aanpassen bestemmingsplan Winkeliers Westerstraat: gezamenlijke medewerking aan nieuwe toekomstvisie en bijdrage aan Plan van Aanpak

Planning

PM

Benodigde middelen

PM

Belangrijkste acties ruimtelijk: uitsnede centrum


HERT-visie - 46 -

DHV B.V.

Naam project

Gevelaankleding winkelstraten

Doel

Uitstraling winkelgebied en levendigheid vergroten

Beschrijving op

Het creëren van een aantrekkelijk winkelgebied met een toeristisch-culturele uitstraling

hoofdlijnen

passend bij de authenticiteit en historische kracht van Enkhuizen. Gezamenlijke aanpak van de gevelaankleding door de ondernemers en winkeliersvereniging.

Doelgroep

Toeristen en recreanten Inwoners van Enkhuizen en West-Friesland

Rollen

Winkeliersvereniging en ondernemers: gezamenlijke aanpak van de gevelaankleding,

Planning

PM

Benodigde middelen

PM

Naam project

Horecaclusters

Doel

Aantrekkelijk horecacluster in het hart van Enkhuizen.

Beschrijving op

De ontwikkeling van twee sterke horecaclusters. Het eerste cluster bestaat uit een

evenementen

hoofdlijnen

‘Halter’ tussen Venedie en Kaasmarkt, verbonden door de Westerstraat Oost. Er ligt hier vooral een kwalitatieve opgave om aan te sluiten bij de wensen van hedendaagse toeristen en recreanten, bijvoorbeeld met toevoeging van een bijzonder of hoogwaardig concept. Het tweede cluster bestaat uit horeca nabij Oude Havens van vooral rustige horeca (meer restaurants)

Doelgroep

Toeristen en recreanten Inwoners van Enkhuizen en West-Friesland

Rollen

Ondernemers: investeren in kwaliteit Gemeente: uitvoering geven aan concentratiebeleid bij vergunningverlening en in bestemmingsplannen

Planning

Per direct

Benodigde middelen

PM


HERT-visie - 47 -

DHV B.V.

Speerpunt 4:

Verbinden attracties, musea en binnenstad

Naam project Doel

Stimuleren combinatiebezoek Het stimuleren van combinatieverzoek tussen de grote attracties, de musea en de binnenstad van Enkhuizen

Beschrijving op hoofdlijnen

Het verleiden van bezoekers aan de grote attracties van Enkhuizen om ook winkels en horeca in de binnenstad te bezoeken en andersom. Bijvoorbeeld door stadsplattegronden of vouchers uit te delen bij de attracties. Of door bij winkels een bezoek aan een van de attracties aan te bevelen.

Doelgroep

Toeristen en recreanten

Rollen

Ondernemersvereniging: initiërende rol

Planning

PM

Benodigde middelen

PM

Naam project

Creëren twee bewegwijzerde wandelroutes: attractieroute en centrumroute

Gemeente: faciliterende rol

Doel

Overzichtelijkheid en herkenbaarheid voor bezoekers vergroten


De huidige routestructuur en bewegwijzering perfectioneren, met daarbij aandacht voor de routing van de attracties en vanaf parkeerterreinen naar de binnenstad. Een nieuwe huisstijl is niet nodig. Er zijn twee routes: de ‘attractieroute’ en de ‘centrumroute’ (zie afbeelding bij speerpunt 3 actieprogramma).

Doelgroep


Rollen

Gemeente: initiërende rol

Planning

Per direct

Benodigde middelen

PM

Ondernemersverenigingen: klankbord en overleg


HERT-visie - 48 -

DHV B.V.

Naam project

Vergroten beleving Cultuurhistorisch Erfgoed

Doel

Historisch Erfgoed in binnenstad beter beleefbaar maken voor cultuurbezoeker


De binnenstad van Enkhuizen is vol van historische panden met vele verhalen. Het VOC-verleden is voelbaar. Door middel van bijzondere nieuwe ‘apps’ en/of speciale games kunnen de verhalen uit het verleden worden verteld. Ook worden gebouwen vaker opengesteld, zijn er meer wandelingen met gids en evenementen rond de cultuurhistorie. Er wordt nauw samengewerkt met de musea.

Doelgroep

Cultuurtoeristen en overige toeristen en recreanten

Rollen

Gemeente: initiërende rol

Planning

Per direct

Benodigde middelen

PM

Ondernemersverenigingen en TPE: klankbord en overleg

Speerpunt 5: Naam project

Aantrekkelijke havens en kades Oosterhaven Noordzijde

Doel

Vergroten aantrekkelijkheid met historiserende / museale inrichting

Beschrijving op

Onderzoek koppeling statisch maritiem erfgoed bij Zuiderzee binnenmuseum

hoofdlijnen

Aansluiting Noordzijde van de Oosterhaven op de oude binnenstad, door een inrichting met maritiem erfgoed (zowel het varende als het statische) en een beperkt aantal vaste ligplaatsen. Landzijdige ontwikkeling van de terreinen aan de noordzijde van de Oosterhaven met kunstgaleries, horeca en ateliers, behoud en gebruik van oude maritieme ambachten door een kenniscentrum in het oude betonningsgebouw

Doelgroep


Rollen Planning

PM

Benodigde middelen

PM

Naam project

Oude Haven Westzijde

Doel

Vergroten aantrekkelijkheid met historiserende / museale inrichting en sloepen

Beschrijving op

Niet verlengen van vergunningen voor ‘woonarken’

hoofdlijnen

Beperkt ruimte voor ‘historische’ woonschepen en maritiem erfgoed Vergroting aanlegruimte voor sloepen Overhaal om sloepjes over de helling te halen waardoor Enkhuizen toegankelijk wordt voor de waterrecreant uit West-Friesland en vice versa.

Doelgroep


Rollen Planning

PM

Benodigde middelen

PM


HERT-visie - 49 -

DHV B.V.

Schets van de mogelijke inrichting van de Oude Haven. Bron: werkboek Oude Haven (HzA)

Naam project

Oude Haven Oostzijde

Doel

Vergroten aantrekkelijkheid met horeca en publieksfuncties

Beschrijving op

Aan de oevers is nog ruimte voor horeca en bedrijvigheid passend bij het karakter van

hoofdlijnen

de haven. Een gedeelte aan de Paktuinen kan extra plek bieden aan nautisch gebonden bedrijven, zoals een werf. Extra ligplaatscapaciteit is vooral in het middengedeelte tussen de bruggen mogelijk. Hier kan door betere of meer ordening het water veel efficiënter gebruikt worden voor een klein aantal vaste- of passantenligplaatsen.

Ook

is

een

beperkte

uitbreiding

mogelijk

van

de

horecamogelijkheden aan beide zijden van de Oude Haven, waarbij vooral gedacht moet worden aan loungebars en kleine restaurants. Doelgroep


Rollen

Gemeente: initiatiefnemer

Planning

PM

Benodigde middelen

PM


HERT-visie - 50 -

DHV B.V.

Speerpunt 6:

Koppeling stad en recreatief buitengebied

Naam project

Aansluiting stad op recreatief buitengebied

Doel

Meer fietsers, wandelaars, en kanovaarders in Enkhuizen

Beschrijving op

Diverse kleinere acties om Enkhuizen als logische schakel op te nemen in de

hoofdlijnen

recreatieve routenetwerken (wandelen, fietsen, varen). 

Promotie Enkhuizen als Pleisterplaats op de Zuiderzeeroute in publicaties LAW, fietsen en varen.



Nieuwe routes met startpunt in Enkhuizen.



Nieuwe wandelen fietstochten langs het IJsselmeer en door West-Friesland die starten in Enkhuizen.



Uitbreiding thematische fietsroutes zoals de ‘culinaire fietstocht’ langs de WestFriese Omringdijk. Mogelijke thema’s zijn geschiedenis, landschap en natuur.



Geleidelijke groei van het aantal bed en breakfasts is gewenst.



Oversteek tussen het vaarnetwerk in de polder en de Enkhuizer havens voor sloepen en kano’s (zie speerpunt 5).



Faciliteiten voor fluisterboten.

Doelgroep

Fietsers, wandelaars, en kanovaarders

Rollen

VVV en Toeristisch Platform Enkhuizen: trekker, samen met gemeente

Planning

2012

Benodigde middelen

PM

Ondernemersverenigingen: werken samen


HERT-visie - 51 -

DHV B.V.

Speerpunt 7:

Geïntegreerd marketing- en evenementenbeleid

Naam project

Marketingstrategie en coördinatie van promotieactiviteiten

Doel

Groot bereik van potentiële doelgroepen

Beschrijving op

Een marketingstrategie legt voor ieder van de doelgroepen vast wat er moet gebeuren

hoofdlijnen

om deze doelgroep aan te trekken. Vervolgens worden prioriteiten bepaald en wordt de communicatie- en informatie strategie bepaald. zoals de inhoud en verspreiding van het blad Enkhuizen Boeit, uitbreiden van de website en ontwikkeling van ‘apps’ voor smartphones. Aangezien de doelgroep van de ‘cultuurtoeristen’ relatief nieuw is verdient deze specifieke aandacht.

Doelgroep

Potentiële bezoekers aan Enkhuizen: waterrecreanten, cultuurtoeristen, gezinnen met kinderen, zakelijk bezoek.

Rollen

VVV en Toeristisch Platform Enkhuizen: trekker, samen met gemeente Ondernemersverenigingen: werken samen

Planning

2012

Benodigde middelen

PM

Naam project

Geïntegreerd evenementenbeleid

Doel

Vernieuwing evenementenbeleid binnen marketingstrategie

Beschrijving op

De ontwikkeling van een evenementenbeleid dat aansluit bij de Enkhuizer thema’s

hoofdlijnen

historie, water en havens en bij de aan te trekken doelgroepen. Waardoor het onderdeel wordt van het marketingbeleid. Maken van een evenementenkalender. Afstemming van evenementen met buurgemeenten. Keuze voor focus op twee aansprekende evenementen (cultuurhistorie en havens) met bovenregionale uitstraling die het gewenste publiek op de juiste momenten aantrekken, naast evenementen met een regionale uitstraling.

Doelgroep

Waterrecreanten, cultuurtoeristen, gezinnen met kinderen Enkhuizers

Rollen

VVV en Toeristisch Platform Enkhuizen: trekker, samen met gemeente Ondernemersverenigingen: werken samen

Planning

Start 2012

Benodigde middelen

PM


HERT-visie - 52 -

DHV B.V.

Speerpunt 8:

Versterken arbeidsmarkt en ondernemersklimaat

Naam project

Bedrijvenloket

Doel

Zittende ondernemers een eerste aanspreekpunt bieden voor hun vragen aan de gemeente.

Beschrijving op

Zittende ondernemers in Enkhuizen met uitbreidingsplannen, problemen met

hoofdlijnen

vergunningen, of vragen over het gemeentelijk standpunt in een bepaalde kwestie een duidelijk aanspreekpunt/loket bieden. Binnen de gemeente zijn één of twee ambtenaren hun aanspreekpunt. Deze ambtenaren helpen hen verder in de gemeentelijke organisatie of zoeken dingen voor hen uit.

Doelgroep

Enkhuizer ondernemers

Partijen en rollen

Gemeente: faciliterende rol, loketfunctie

Planning

Per direct, handhaving huidige situatie

Benodigde middelen

Wordt geregeld in taken van de bestaande organisatie.

Naam project

Versterken relatie onderwijs en onderzoek (MBO-HBO-WO)

Doel

Aansluiting tussen onderwijs en regionale arbeidsmarkt versterken

Beschrijving op

De mogelijkheid onderzoeken voor MBO/ROC opleiding of stages binnen Enkhuizen

hoofdlijnen

en de regio West-Friesland. Meest kansrijk zijn opleidingen op het vlak van: - nautisch cluster (technisch personeel) - horeca en detailhandel - Seed Valley. Een start is gegeven met het starten van de MBO-opleiding tot ‘Groene Analist’, een samenwerking tussen de stichting Seed Valley, Clusius bedrijfsopleidingen en het Nova-College. Ook wordt de realisatie van een leerstoel vanuit Wageningen Universiteit onderzocht.

Doelgroep

Jongeren met MBO/ROC opleiding In nauw overleg met onderwijsinstellingen en Enkhuizer ondernemers

Rollen

Bedrijven en instellingen als trekker. Gemeente faciliteert in regionaal verband.

Planning

PM

Benodigde middelen

PM


HERT-visie - 53 -

DHV B.V.

Speerpunt 9:

Samenwerken in de regio

Naam project

Regionale Economische Samenwerking

Doel

Afstemming economisch beleid, arbeidsmarkt en onderwijs Creëren van regionale economische entiteit


De gemeente werkt samen en stemt af in regionaal verband over de volgende onderwerpen: 

De uitgifte van bedrijfsgrond bij het uitvoeren van het Regionaal Programma Bedrijventerreinen West-Friesland. Ook is er een centraal coördinatiepunt voor de herstructurering.



Promotie en acquisitie, economische simulering, en de coördinatie van bedrijventerreinen binnen het ontwikkelingsbedrijf Noord Holland Noord.

 

Voor het onderwerp Leisure binnen de ‘Leisure Board’. Afstemming in de havens, gezamenlijke marketing en afstemming van de passantentarieven voor individuele passanten, charter- en cruisevaart, coördinatie ligt bij Amsterdam Cruise Port.



Samenwerking in het nautisch cluster (off shore industrie in de Noordkop)



Aantrekken middelbaar en hoger onderwijs en -onderzoek, aansluitend bij de specialismen van de regionale economie. De bedrijven hebben hier het voortouw, maar de gemeenten kunnen een faciliterende rol spelen.

 Doelgroep

Het afstemmen van de regionale woningbouw.

Regiogemeenten (en regionaal bedrijfsleven, onderwijsinstellingen)

Rollen

Gemeente: faciliteren, afwegingen maken binnen ruimtelijk beleid

Planning

Lopend

Benodigde middelen

n.t.b.

Speerpunt 10:

Samenwerken met en tussen ondernemers

Naam project

Samenwerking stimuleren

Doel

Samenwerking tussen gemeente en ondernemers Stimuleren van samenwerking tussen ondernemers.


De gemeente communiceert regelmatig met ondernemers. Eén keer per kwartaal wordt er een ondernemersbijeenkomst georganiseerd. Daarnaast is er een nieuwsbrief en zijn er bedrijfsbezoeken voor Raad en College. Hierdoor weet de gemeente wat er speelt en ontstaat er een basis voor samenwerking. De gemeente stimuleert eveneens samenwerking tussen ondernemers. Hoewel het een verantwoordelijkheid en keuze van ondernemers is en blijft om samen te werken stelt de gemeente samenwerking als voorwaarde stellen voor haar medewerking aan zaken als de aanpak en het beheer van bedrijventerreinen, evenementen, et cetera.

Doelgroep

Binnenstadsondernemers, ondernemers op bedrijventerreinen.

Partijen en Rollen

Gemeente: voorwaardenstellend

Planning

2012

Benodigde middelen

PM

Ondernemers: eerst verantwoordelijke


HERT-visie - 54 -

DHV B.V.

BIJLAGE 1

STAND VAN DE ENKHUIZER ECONOMIE IN 2012

Voor het maken van deze HERT-visie was het nodig om inzicht te hebben in de huidige stand van zaken anno 2012. Daarom is een cijfermatige analyse gemaakt van de Enkhuizer economie die als achtergrond is gebruikt voor de visie

Hoe staan we er voor? Deze bijlage geeft inzicht in de huidige stand van de economie van Enkhuizen. Daarbij wordt de vergelijking gemaakt met referentiegemeenten Hoorn en Harderwijk en met gemiddelden van West Friesland en Nederland. Voor Hoorn is gekozen omdat deze plaats eveneens in West-Friesland ligt, met een belangrijke toeristische sector en een regionaal voorzieningenniveau. Voor Harderwijk is gekozen omdat het eveneens een oud Zuiderzeestadje is met een historisch stadshart, een haven en een grootschalige attractie (Dolfinarium). We maken deze vergelijking om sterkten en zwakten in beeld te brengen, eenzelfde voorzieningenniveau als in deze gemeenten wordt niet noodzakelijk nagestreefd.

1. Stand van zaken economie algemeen Economische structuur: vier belangrijke clusters Enkhuizen heeft circa 7.400 banen. Traditionele economische sectoren als industrie en groothandel en logistiek zijn sterk vertegenwoordigd. De dienstensector (zakelijke dienstverlening en zorg) is ondervertegenwoordigd (zie figuur 1). Uit analyse en interviews volgt dat er een aantal clusters uitspringt: 1. Toerisme en recreatie: De historische binnenstad van Enkhuizen, de ligging aan het IJsselmeer en de attracties zorgen dat de stad aantrekkelijk is voor toeristen en recreanten. 2. Nautische sector: In Enkhuizen worden jachten gebouwd en er zijn kleine bedrijven in de nautische sector (zoals scheepsonderhoud en -onderdelen). Deze activiteiten sluiten aan bij de identiteit van de stad en de kennis en kunde van de beroepsbevolking. 3. Seed Valley is een cluster van zaadbedrijven met een sterk innovatief karakter. Dit cluster zet Enkhuizen op de kaart als internationaal centrum voor de veredeling van voedingsgewassen en bloemen. 4. Kunststofindustrie: in Enkhuizen zit een drietal grote bedrijven in de kunststofsector. Zij produceren o.a. kunststof buizen en gespecialiseerde pvc-producten en –folie. 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Landbouw en visserij

Industrie

Bouw

Groothandel en Detailhandel en logistiek horeca

Enkhuizen

Hoorn

Harderw ijk

Zakelijke diensten

West-Friesland

Zorg

Overheid en onderw ijs

Cultuur en overige diensten

Nederland

Figuur 1: werkgelegenheidsstructuur van Enkhuizen (bron: LISA)


HERT-visie - 55 -

DHV B.V.

De toeristisch-recreatieve sector is in Enkhuizen goed voor 916 banen. In de periode van 1996 – 2010 is deze sector met 9% gegroeid, tegenover 17% voor de economie als geheel. Dit is niet één op één uit figuur 1 af te leiden omdat banen in toerisme en recreatie in verschillende sectoren vallen. DHV heeft hier een aparte analyse voor gedaan. Opvallend is verder dat het aantal banen in de agrarische sector relatief laag is. Dit komt o.a. doordat bedrijven uit het Seed Valley cluster ook in andere sectoren zijn geadministreerd (industrie, groothandel en logistiek). Arbeidsmarkt en beroepsbevolking Vraag- en aanbod van arbeid moet worden bekeken op de regionale schaal, omdat veel mensen buiten de eigen gemeente werken. Het aantal arbeidskrachten in de regio is groter dan het aantal beschikbare banen. Jongeren vertrekken naar andere regio’s voor studie en komen niet altijd terug om in WestFriesland te gaan werken. Werkgevers geven aan dat de regio een kwalitatief tekort kent aan mensen met vakkennis op bepaalde vakgebieden, zoals de agri-business (Seed Valley), maar ook het nautisch cluster. De beroepsbevolking van Enkhuizen heeft momenteel een lager opleidingsniveau dan het Nederlandse gemiddelde. Dit sluit aan bij de meer traditionele sectoren van de economie die in Enkhuizen sterk zijn vertegenwoordigd. Echter: de aansluiting bij meer kennisintensieve activiteiten als Seed Valley is hierdoor minder sterk. Het aantrekken of opleiden van werknemers voor de meer kennisintensieve bedrijfstakken is daarom van groot belang voor de toekomst van de regionale economie. De potentiële beroepsbevolking van Enkhuizen blijft tot 2040 vrijwel gelijk. In de eerste periode, tot 2024, is een lichte toename zichtbaar (+ 2-3%), daarna treedt een beperkte krimp op. Op de schaal van geheel West-Friesland wordt een afname van de potentiële beroepsbevolking verwacht. Bereikbaarheid Enkhuizen ligt op een scharnierpunt. tussen Noord Holland en Flevoland. Aan de westzijde ligt de gehele provincie Noord Holland, inclusief de Amsterdamse regio, binnen handbereik. Aan de oostzijde is er een directe verbinding met Lelystad. Gelijktijdig ligt de gemeente geografisch op enige afstand van de snelwegen A6 en A7. Deze ligging zorgt ervoor dat het relatief lang duurt om de economische kerngebieden rondom Alkmaar en Amsterdam te bereiken. De binnenkort te realiseren verbreding van de N23 brengt hierin verbetering. Naast de bereikbaarheid over de weg is de bereikbaarheid van de gemeente met het openbaar vervoer van belang. Enkhuizen beschikt over een treinstation met een directe verbinding naar Hoorn en Amsterdam (reistijd ca. een uur). In oostelijke en noordelijke richting is de ontsluiting per openbaar vervoer slecht, met bijvoorbeeld het vrijwel ontbreken van een busverbinding met Lelystad7. Enkhuizen ligt op een kruispunt van vaarwegen. Een van de twee vaarroutes tussen Markermeer en IJmeer voert langs het naviduct bij Enkhuizen.

7

Momenteel rijdt er ’s ochtends door de week één keer een bus richting Lelystad en aan het eind van de middag weer

terug naar Enkhuizen.


HERT-visie - 56 -

DHV B.V.

Horeca aan de Dijk

Vooruitblik: waar moet Enkhuizen rekening mee houden Voor Nederland, en Enkhuizen, groeit de kenniseconomie in belang. Kennis (onderwijs, onderzoek en innovatie) wordt een steeds belangrijkere economische factor. Het gaat in een kenniseconomie om het gebruikmaken van bestaande kennis, het leggen van nieuwe verbindingen tussen kennisvelden, innovatie en de ontwikkeling van nieuwe topexpertise. Dit uit zich in een toename van het aantal regionale en thematische samenwerkingsverbanden in Nederland. De ontwikkeling van clusters, zoals Seed Valley, is hiervan een logisch gevolg. Een aantal grote bedrijven in de hoogwaardige maakindustrie is belangrijk voor de Enkhuizer economie. Deze bedrijven zetten hun producten af in heel Europa (of zelfs de hele wereld) en hebben te maken met sterke (prijs)concurrentie. Door voortdurend te werken aan innovatieve producten, snelle levering en hoge kwaliteit blijven zij concurrerend met lage lonenlanden. Telkens maken zij een afweging welke activiteit ze het beste wáár kunnen uitvoeren. Voor de gemeente is het verstandig om de ontwikkelingen bij deze bedrijven goed te volgen, regelmatig met ze in gesprek te gaan en een goed woon- en vestigingsklimaat te bieden. Tot slot is een flexibele en passende beroepsbevolking belangrijk voor de Enkhuizer bedrijven. Enkhuizers beschikken over een goede arbeidsmentaliteit: ze staan bekend als ‘harde werkers’ die de handen uit de mouwen steken. Een werkhouding die goed past bij de structuur van de economie, die sterk is gericht op de maakindustrie en het toerisme. Maar het bedrijfsleven vraagt naast een bepaalde mentaliteit ook werknemers met specifieke kennis. Goed onderwijs en opleidingen kunnen bijdragen aan de inzetbaarheid van de lokale beroepsbevolking. Daarnaast kunnen bedrijven actief mensen van buiten de regio werven. Daarvoor is een aantrekkelijk woon- en leefklimaat in West-Friesland nodig.


HERT-visie - 57 -

DHV B.V.

Concluderend: sterkten en zwakten, kansen en bedreigingen voor economie algemeen

Economie algemeen – sterkten en zwakten Thema Economische structuur

Sterk

Zwak

Historische binnenstad

Dienstverlenende sectoren

Seed Valley

ondervertegenwoordigd

Kunststofindustrie

(zorg, zakelijke dienstverlening)

Nautisch cluster

Beroepsbevolking

Goede arbeidsmentaliteit.

Laag gemiddeld opleidingsniveau.

Beroepsbevolking sluit aan bij

Tekort aan specifiek geschoolde

traditionele economische sectoren.

arbeidskrachten in Seed Valley, nautische industrie, kunststofcluster

Bereikbaarheid

Weinig congestie in directe omgeving.

Afstand tot snelweg (A7 en A6)

Directe treinverbinding met Hoorn en

Slechte OV-bereikbaarheid Lelystad

Amsterdam- Centraal

en het noorden van Noord-Holland.

Dankzij nieuwe N23 binnenkort goede verbinding met A7

Ondernemersklimaat

Samenwerking binnen clusters

Tekort aan geschikt technisch

Lokale worteling van bedrijven

personeel. Samenwerking tussen overheid en ondernemers en tussen ondernemers onderling kan beter.

Economie algemeen – kansen en bedreigingen Thema Hoogwaardige maakindustrie dynamischer Groei kenniseconomie

Beroepsbevolking

Kansen

Bedreigingen

Goede locatie aan het water en

Eventuele overnames, fusies

ontsluitingswegen

concurrerende vestigingsplaatsen

Seed Valley, Nautisch Cluster en

Opleidingsniveau beroepsbevolking

Kunstofindustrie als kennisintensieve

groeit niet mee met arbeidsvraag

bedrijfstak verder ontwikkelen.

vanuit kenniseconomie.

Groeiende arbeidsmarkt is gunstig

Mismatch werkgelegenheid en

voor het bedrijfsleven.

opleidingsniveau kan leiden tot groeiende werkloosheid.


HERT-visie - 58 -

DHV B.V.

2. Stand van zaken bedrijventerreinen en Seed Valley Locaties: Krabbersplaat, Schepenwijk, Ketenwaal en Seed Valley Ruim 40% van de Enkhuizer werkgelegenheid bevindt zich op een van de drie bedrijventerreinen. Daarnaast zijn de bedrijven van Seed Valley te vinden op verspreide locaties in het buitengebied.  Het terrein Schepenwijk is 38 ha. groot en ligt aan de kruising van de N506 en de N302. Het terrein biedt ruimte aan diverse soorten bedrijvigheid, waaronder perifere detailhandel. Aan de rand liggen bedrijven met een representatieve uitstraling, daarachter bevinden zich grootschaligere bedrijven. Aan de westzijde zou op de langere termijn een uitbreiding kunnen plaatsvinden.  Het terrein Ketenwaal van ca. 17 ha ligt tussen het Krabbersgat en de spoorlijn. Op het terrein staat een aantal industriële productiehallen ten behoeve van de kunststofindustrie.  Aan de oever van het Markermeer ligt het terrein Krabbersplaat met een grootte van 38 ha bruto. Het terrein is buitendijks ontwikkeld vanaf de jaren ’50. Op het terrein zijn diverse soorten bedrijven gevestigd: scheepswerven, bouwbedrijven, toeleveranciers en groothandel in vis. Het terrein is mede vanwege zijn ligging aan het Markermeer relatief sterk georiënteerd op de nautische sector. Bedrijventerrein Krabbersplaat beschikt over een openbare laad- en loswal met een kadelengte van 90 meter. Deze wordt onder meer gebruikt door het kunststofproductiebedrijf Pipelife en door het naastgelegen betonproductiebedrijf voor overslag van zand en grind. Ook wordt het gebruikt door de scheepswerven voor het te water laten van grote jachten. Voor de laad- en loswal bestaan veel ideeën voor de toekomst, bijvoorbeeld een verlenging, maar er is nog geen definitieve ontwikkelingsrichting vastgesteld.  De bedrijven van Seed Valley zijn grotendeels aan het Westeinde en de Haling gelegen. Ook ligt een aantal bedrijven verspreid over het agrarische buitengebied.

Bedrijventerrein Schepenwijk


HERT-visie - 59 -

DHV B.V.

De zaadteelt in Enkhuizen heeft een lange geschiedenis

Sterk in opkomst: Seed Valley Seed Valley is een concentratie van bedrijven in de zaadveredeling en zaadproductie voor land- en tuinbouw. Een onderscheidend en hoogwaardig economisch cluster dat zich voor een belangrijk deel op het grondgebied van de Enkhuizen bevindt. De bedrijven werken aan de ontwikkeling van betere plantenrassen, vooral in de groente- en sierbloemteelt. Vanuit het cluster worden stekken, zaden en planten naar bestemmingen over de hele wereld verstuurd. Ook is een deel van de bedrijven actief als leverancier van machines en diensten. Vaak zijn het van oorsprong familiebedrijven met een sterke historische worteling in de regio. Het economische belang van Seed Valley is groot. In de zaadveredeling is 80% van de wereldhandel in handen van 9 bedrijven, waarvan er 5 zijn gevestigd in Noord Holland-Noord. De omzet van de sector is ca. 1 miljard euro per jaar en de sector biedt werkgelegenheid aan ca. 3500 arbeidskrachten. De nadruk verschuift van productie naar Research en Development (o.a. laboratoriumwerkzaamheden). Het werk wordt daardoor steeds kennisintensiever en de sector stelt hogere eisen aan het personeel. Het aantrekken van geschikt personeel is een van de grootste uitdagingen voor de toekomst.


HERT-visie - 60 -

DHV B.V.

Beschikbare ruimte op Schepenwijk I

Ruimte voor bedrijvigheid reserveren In de regionale bedrijventerreinvisie West-Friesland is voor Enkhuizen een ruimtebehoefte van 10 ha. opgenomen voor de periode 2009 – 2014 en 10 ha. voor de periode 2015 en later. Daarvoor is ruimte voorzien op Schepenwijk II, een mogelijke westelijke uitbreiding van het bestaande terrein (I&O Research, 2007). Tot op heden is er in Enkhuizen voldoende ruimte geweest op Schepenwijk I. De realisatie van het terrein Schepenwijk II, 20 ha. groot, is daarom nog niet gestart. Dat neemt niet weg dat het verstandig is om hiervoor ruimte te reserveren. Onderstaande werkgelegenheidsprognose laat zien dat er tot 2030 een ruimtevraag is van 5-13 ha (afhankelijk van het CPB scenario). Deze ruimtevraag wordt naar verwachting vrijwel volledig bepaald door een groei van de sector ‘handel en vervoer’. Deze gegevens zijn gebaseerd op landelijke prognoses van het CPB (in 4 scenario's) gecorrigeerd voor de groeiprestatie van de Enkhuizer economie in de afgelopen 15 jaar.

Dienstensector (commercieel en overheid)

Handel en vervoer

toename totale ruimtevraag op BT per sector 2010-2030

prognose jaarlijkse groei werkgelegenheid

2010-2030

jaarlijks

Productiesector

toename totale ruimtevraag op BT

Regional Communities

-0,5%

5

0,2

-0,9

5,4

0,2

Strong Europe

-0,1%

9

0,5

0,0

8,5

0,7

Transatlantic Market

-0,1%

10

0,5

0,6

9,4

0,5

Global Economy

0,3%

13

0,7

-0,2

12,8

0,8

scenario's

Figuur 2: Raming ruimtebehoefte bedrijventerreinen Enkhuizen (BT) op basis van CPB scenario’s


HERT-visie - 61 -

DHV B.V.

Veroudering van bedrijventerreinen tegengaan Veroudering van bedrijventerreinen is de laatste jaren een landelijk thema geworden. Er is toenemende aandacht voor het tegengaan van veroudering en zorgvuldig ruimtegebruik. Daarbij wordt het hergebruik van bestaande bedrijfsruimte gestimuleerd, waardoor minder uitbreidingsruimte nodig is. In Enkhuizen is leegstand op bedrijventerreinen geen acuut probleem (stand 2011). Op Krabbersplaat staan enkele bedrijfshallen, of delen van bedrijfshallen weliswaar leeg, maar de omvang is beperkt. Een beperkte leegstand is ook nodig om aan de acute vraag aan bedrijfshuisvesting te kunnen voldoen8. Naar schatting is de leegstand op bedrijventerrein Schepenwijk iets groter dan op Krabbersplaat. Groei containervervoer accommoderen? Er bestaat een trend naar meer multimodaal vervoer bij grote verladende bedrijven. De inzet van de binnenvaart neemt eveneens toe. Op lange termijn blijven de perspectieven positief. Ook nieuwe innovaties in koppelverbanden (duwboten), roll on-roll off vervoer van trailers, kunststofschepen, etc zullen op langere termijn zichtbaar worden9. Dit kan een versnellend effect hebben op de al enkele jaren sluimerende plannen voor een multi-modaal overslagterrein bij een op termijn door te trekken N23 naar de Houtribdijk (Dijk Enkhuizen - Lelystad). De uitvoering is nog niet geregeld. Het West-Friese bedrijfsleven is op dit moment op zoek naar mogelijkheden om containers via de binnenvaart te vervoeren naar de zeehavens van Amsterdam en Rotterdam. Sommige vervoerstromen zijn of worden zo groot dat zij in aanmerking komen voor vervoer per container over water (groothandel, kunststofindustrie). De zaadveredelingsbedrijven zijn niet gebaat bij vervoer per container.

Opslag op Krabbersplaat

8 9

Bron: Herstructureringsvisie Krabbersplaat, maart 2011 Bron: Waardevol Transport: De toekomst van het goederenvervoer en de binnenvaart in Europa 2010-2011


HERT-visie - 62 -

DHV B.V.

Concluderend: sterkten en zwakten, kansen en bedreigingen voor bedrijventerreinen en Seed Valley

Bedrijventerreinen en Seed Valley – sterkten en zwakten Thema Algemeen

Sterk

Zwak

Voldoende beschikbaarheid van

Ruimte voor uitbreiding Seed Valley

bedrijfslocaties op bedrijventerreinen.

nog niet planologisch vastgelegd en

Kans voor watergebonden bedrijven

dus nog onzeker

Samenwerking tussen ondernemers

Ondernemersvereniging actief

Beveiliging van bedrijventerreinen

Ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid Bereikbaarheid en ontsluiting

Functioneel ingericht en modern

kan beter Veroudering op Krabbersplaat

terrein Schepenwijk Gunstige ligging aan de in- en

Ligging op afstand van snelwegen

uitvalswegen van Enkhuizen

A7 en A6

Verdere verbetering door toekomstige opwaardering N23

Bedrijventerreinen en Seed Valley – kansen en bedreigingen Thema Thematische ontwikkeling van bedrijventerreinen

Kansen

Bedreigingen

Verdere ontwikkeling van nautisch

Te weinig middelen om

cluster: jachthavenbouw en

herstructurering te bekostigen

toeleveranciers Seed Valley aan het Westeinde

Verbetering bereikbaarheid (N23) Kwaliteit bedrijventerreinen Toename vrachtvervoer, zowel over weg als over water Voor hoogopgeleiden zijn zowel baan als woon- en leefomgeving van belang bij baankeuze.

Een groter arbeidspotentieel komt beschikbaar voor Enkhuizer bedrijven Vorm van parkmanagement invoeren

Leegstand, langzame verpaupering

Mogelijk draagvlak voor multi-modaal

Congestie rond Amsterdam

overslagpunt

vermindert de bereikbaarheid over de weg

Enkhuizen op de kaart als interessante woon- en werkmilieu mede dankzij cultuurhistorie, havens en kennisintensieve industrie


HERT-visie - 63 -

DHV B.V.

3.

Binnenstad en havens: stand van zaken

Winkelaanbod en winkelgebieden Enkhuizen heeft een groot dagelijks- en recreatief winkelaanbod in verhouding tot haar inwonertal. Dit is o.a. te danken aan de bestedingen van toeristen en recreanten10 (koopkrachttoevloeiing). Het centrum van Enkhuizen kenmerkt zich als een dagelijks en recreatief winkelgebied. Het Koperwiekplein in de buitenstad is een dagelijks boodschappencentrum. Verder bevindt zich op bedrijventerrein Schepenwijk aanbod van grootschalige wooninrichting, doe-het-zelf en tuinartikelen. Voor dit type artikelen gaan Enkhuizers ook vaak naar winkels in Stede Broec en Hoorn (I&O Research, 2011). Op dit moment is de winkelleegstand hoog, met 12% van het totale aantal vierkante meters winkeloppervlak (momentopname begin 2011, situatie lijkt niet verbeterd begin 2012). 2.400 2.200 2.000 1.800 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 Totaal

Leegstand Enkhuizen

Hoorn

Dagelijks Harderw ijk

Recreatief West-Friesland

Doelgericht

Nederland

Figuur 3: Winkelfunctie (m² per 1.000 inwoners) (bron: LISA)

Verblijfsaccommodatie Enkhuizen heeft 7 hotels met in totaal 136 hotelkamers11. Er zijn relatief veel hotelkamers in het 2sterrensegment en relatief weinig kamers in het 4-sterrensegement. De deelnemers aan de werksessies onderschreven dat het aanbod kwantitatief en kwalitatief onvoldoende is. Naast hotels heeft Enkhuizen twee campings. De camping Enkhuizer Zand heeft 320 seizoens- en toeristische plaatsen, een snackbar en een restaurant. Camping De Vest beschikt over 50 plaatsen. Er is een plan voor uitbreiding met recreatiewoningen bij het Enkhuizerzand. Horeca-aanbod Het toeristisch-recreatieve karakter van Enkhuizen zien we ook terug in het horeca-aanbod. Het aantal horecagelegenheden per 10.000 inwoners ligt ruim boven het landelijke gemiddelde, vooral het grote aantal cafés valt op (figuur 4). Het aanbod van restaurants is tamelijk eenzijdig, waarbij het kwalitatief hoge segment is ondervertegenwoordigd.

10 11

Bron: Ruimte voor detailhandel en horeca, I&O Research, oktober 2011 Ter vergelijking: in Hoorn zijn 6 hotels met 132 kamers, in Harderwijk 8 hotels met 313 kamers. Het

kwaliteitsniveau van het aanbod in Enkhuizen is lager.


HERT-visie - 64 -

DHV B.V.

De horeca is vooral te vinden in het centrum van Enkhuizen; in de Westerstraat, aan het Venedie en aan de Oude Haven en de Buitenhaven. Daarnaast is er horeca gevestigd aan de Dijk en de Kaasmarkt. Van een echt horecacluster is geen sprake. In de Westerstraat – de winkelstraat van Enkhuizen – is er weinig horeca die zich richt op het winkelend publiek. Ook het aanbod van nachthoreca is beperkt. Enkhuizen

Hoorn

Harderwijk

Nederland

67

156

109

43.061

Verkoopoppervlakte (totaal m²)

7.544

18.350

17.161

7.243.366

Verkoopoppervlak per 10.000 inwoners

4.155

2.612

3.889

4.337

Horecabedrijven per 10.000 inwoners

36,9

22,1

24,3

25,9

Horecabedrijven, totaal

Figuur 4: Horecafunctie (aantal bedrijven per 10.000 inwoners), verkoopvloeroppervlak per 10.000 inwoners

Toerisme en recreatie Enkhuizen heeft een oude binnenstad aan het water, twee jachthavens en een aantal sterke attracties voor het dagtoerisme. De twee grootste trekpleisters zijn het Zuiderzeemuseum en Sprookjeswonderland, met ruim een half miljoen bezoekers per jaar12. Andere musea in Enkhuizen zijn het Enkhuizer Almanak museum, De Visafslag en het Flessenscheepjesmuseum. De Boerenhoek is een bijzonder stadsgezicht. Ook heeft Enkhuizen veel gebouwen die herinneren aan haar rijke VOC-verleden. Van alle toeristische en cultuurhistorische instellingen en evenementen samen is bekend dat ze jaarlijks ruim een miljoen bezoekers trekken.13 Daarnaast trekt de stad vele andere dagbezoekers, hiervan worden geen exacte aantallen geregistreerd.

Horeca aan de Buitenhaven 12 13

Concept Marketing Communicatieplan Enkhuizen Boeit Bron: Projectplan ‘toerisme over water’, gemeente Enkhuizen, 2006.


HERT-visie - 65 -

DHV B.V.

Een van de grootste attracties van Enkhuizen is het Zuiderzeemuseum

Het gros van de dagbezoekers woont op maximaal ca. 1,5 uur reizen of heeft een ligplaats op 4-5 uur varen vanaf Enkhuizen. Daarnaast is er het verblijfstoerisme in de jachthavens, met ongeveer 38.000 scheepsovernachtingen per jaar. Ook zorgen een kleine 1100 vaste ligplaatsen in Enkhuizen voor bezoek en bestedingen. Parkeren in en bij de binnenstad is een punt van aandacht Enkhuizen is voor bezoekers goed te bereiken. De binnenstad zelf heeft een kleinschalige, historische structuur en is niet geschikt om grote aantallen bezoekers per auto op te vangen. Vandaar dat in de parkeerbehoefte wordt voorzien op een aantal parkeerterreinen aan de rand van de binnenstad: bij het station, bij Sprookjeswonderland en op Krabbersplaat. Vanaf het NS-station en Krabbersplaat is er bootvervoer richting het Zuiderzeemuseum. Voor kortparkeerders, die specifiek naar de stad komen om te winkelen of horeca te bezoeken, is verspreid over de binnenstad een aantal parkeerplaatsen beschikbaar. Hier mag 2 uur gratis geparkeerd worden, langparkeerders vinden elders een plek. Dit systeem met blauwe zone en parkeerschijf blijkt echter niet voor iedereen duidelijk. Veel incidentele bezoekers zijn dit systeem, dat niet meer zo vaak voorkomt in Nederland, niet meer gewend, waardoor er sprake is van verwarring. Ook nodigt het systeem winkelen horecapersoneel uit om hun auto in de binnenstad te parkeren en de parkeerschijf iedere twee uur vooruit te zetten. Het parkeerbeleid zorgt voor veel ontevredenheid bij ondernemers en inwoners, maar de betrokkenen zijn bepaald niet eensgezind over de oplossing.


HERT-visie - 66 -

DHV B.V.

Havens Het havencomplex in Enkhuizen is opgebouwd uit zowel private als gemeentelijke havens. Enkhuizen beschikt over een kleine 1100 vaste ligplaatsen (640 in de Compagnieshaven (privaat, Stichting Compagnieshaven), 350 in de Buyshaven (privaat, KNZ&RV) en 100 in de gemeentelijke havens. Enkhuizen wordt jaarlijks bezocht door een groot aantal passanten, en registreert ongeveer 38.000 scheepsovernachtingen per jaar. De gemeentelijke havens met 250 specifieke passantenplaatsen nemen er daarvan 18.000 voor hun rekening. De rest wordt gerealiseerd in de Compagnieshaven en Buyshaven, waar de vaste ligplaatsen die (tijdelijk) vacant zijn worden verhuurd als passantenplaats. Economisch gezien zijn de passantenhavens van belang vanwege de bestedingen van de bezoekende waterrecreant in de havens (liggeld), horeca en detailhandel van Enkhuizen. De vaste ligplaatsen zorgen voor inkomsten (huur ligplaats) maar leveren minder bestedingen op in de stad. Tegenover de inkomsten staan de investeringen die de gemeente moet doen in de kwaliteit van de infrastructuur en de aantrekkelijkheid van de havens. Van oudsher is Enkhuizen een thuishaven en een pleisterplaats voor de charterzeilvaart, die bestaat uit verbouwde zeiltjalken en zeilklippers. Vanwege de grootte van de vloot en de beperkte ruimte in de Buitenhaven is in 2001 de Gependam aangelegd. Naast de thuisvloot bezoekt een groot aantal charterschepen Enkhuizen, circa 3800 scheepsbezoeken per jaar. De Gependam was in eerste instantie alleen toegankelijk voor de chartervloot. Door de opkomst van de riviercruisevaart is de zuidzijde van de Gependam aangepast om ook deze schepen te ontvangen. Het betreft inmiddels meer dan 200 schepen per jaar. Met gemiddeld 100 passagiers per schip is dit een succesvolle vorm van watertoerisme die voor Enkhuizen meerwaarde biedt, zowel bij het levendig maken van het waterfront als in het genereren van inkomsten in de horeca en detailhandel.

Veerhaven


HERT-visie - 67 -

DHV B.V.

Vooruitblik: waar moet Enkhuizen rekening mee houden Consumenten worden veeleisender. Zij gaan steeds meer op zoek naar een totaalproduct of -belevenis, waaraan alle onderdelen van het bezoek bijdragen. Alles moet kloppen: van het eerste bezoek aan de website tot en met het parkeren en de vriendelijkheid van het personeel. Goede en gastvrije dienstverlening in winkels en horeca, een divers aanbod van restaurants, een overzichtelijk en begrijpelijk parkeersysteem, winkels met ruime openingstijden en een duidelijke bewegwijzering in en naar de binnenstad. Aan Enkhuizen de uitdaging om die verwachtingen waar te maken. Ondernemers in de vrijetijdssector concurreren steeds meer met elkaar om de bestedingen en de tijd van de consument. Mensen zijn kritisch: ze willen zoveel mogelijk in een zo kort mogelijke tijd beleven. En zowel het vrijetijdsaanbod als de bereidheid om te reizen neemt toe. Daar tegenover staat dat de sector recreatie en toerisme in Nederland sneller groeit dan andere sectoren. Nederlanders bezuinigen nauwelijks op vrijetijdsbestedingen in tijden van recessie. Het aantal korte vakanties en weekeindjes uit, vooral in voor- en najaar, is populair onder Nederlanders en buitenlanders. Vanaf 2002 is het aantal binnenlandse korte vakanties op een niveau van circa 13 miljoen gebleven. Buitenlandse bezoekers brachten in 2010 1,5 miljoen bezoeken aan ons land en 2,2 miljoen in de winter (CBS, vakanties van Nederland, 2011). ‘Cultuurtoerisme’ maakt de laatste jaren een sterke groei door, zowel door bezoekers uit eigen land als door buitenlandse bezoekers. Buitenlandse toeristen maken veel gebruik van het culturele en museale aanbod, dat in ons land op hoog niveau in een aantrekkelijke diversiteit en op een klein oppervlak beschikbaar is. Ook neemt het aantal bezoekers met interesse voor kunst, cultuur en geschiedenis in aantal toe. In 2009 ging het om 10 miljoen bezoekers, naar verwachting zijn dit er 14 miljoen in 2020. In 2009 bezocht 41% van de buitenlandse toeristen tijdens het verblijf in Nederland een museum en 50% een bezienswaardigheid en/of historische plaats (Nederlandse Museumvereniging, 2011).

Cultuurtoerisme biedt kansen voor Enkhuizen Gemeente Enkhuizen/Enkhuizen, kloppend hart van West-Friesland ER-AF20120158

HERT-visie - 68 -

DHV B.V.

Concluderend: sterkten en zwakten, kansen en bedreigingen voor binnenstad en havens

Binnenstad en havens – sterkten en zwakten Thema Algemeen

Bereikbaarheid en routing

Sterk

Zwak

Historisch en maritiem karakter– beste

Weinig vernieuwende uitstraling van

bewaarde VOC stad

het winkelen horeca aanbod en

Ligging in het blauwe hart van NL

daardoor veel ‘van hetzelfde’

Parkeerplaatsen aan de rand van de

Onduidelijkheid omtrent parkeren bij

binnenstad goed te bereiken

incidentele bezoekers Ontbreken overzichtelijke en aantrekkelijke verbindingen tussen attracties, binnenstad en treinstation

Retail

Ruim dagelijks winkelaanbod

Ontbreken van speciaalzaken. Hoge leegstand Gebrekkige samenwerking tussen ondernemers

Horeca

Ruim horeca-aanbod in aantallen zaken

hoog kwaliteitsniveau

Toerisme en recreatie

Zuiderzeemuseum en

Verblijfsaccommodaties hebben

Onvoldoende horeca-aanbod met

Sprookjeswonderland hebben sterke

eenzijdig kwaliteitsniveau

‘eigen’ aantrekkingskracht

Toeristisch-recreatieve omzetten zijn sterk seizoensgebonden

Evenementen

Enkele evenementen die passen bij

Versnipperde organisatie

het profiel van Enkhuizen

evenementen Evenementenbeleid niet gekoppeld aan slagvaardig promotiebeleid

Havens

Havens

Veel passantenplekken in de historische binnenstad Havenvoorzieningen op peil

Binnenstad en havens – kansen en bedreigingen Thema Toename belang vrijetijdseconomie Veeleisende consument

Kansen

Bedreigingen

Totaalpakket van attracties, historie,

Bij gelijkblijvende kwaliteit van het

horeca, recreatief shoppen

aanbod verliest Enkhuizen

City / regio marketing

marktaandeel in de toeristische

Toevoegen van hogere segmenten in

markt

het aanbod

Groei vrijetijdseconomie

Inzetten op diversiteit en kwaliteit

Horeca en detailhandel slagen er

toeristisch aanbod

niet in de slag om de consument te

Goede informatievoorziening

winnen

Bereidheid bij consumenten om meer te betalen voor goede kwaliteit

Toename korte vakanties en cultuurtoerisme

Combinatiebezoek

Negatieve publiciteit door

‘uitventen’ VOC-historie

tegenvallend aanbod


HERT-visie - 69 -

DHV B.V.

BIJLAGE 2

ACHTERGRONDINFORMATIE BIJ BIJLAGE 1

Deze bijlage bevat de cijfers en vergelijkingsmateriaal die het resultaat vormen van de economische analyse die is uitgevoerd. De gegevens dienen als aanvulling op hoofdstuk 2 van het rapport. 1. Ontwikkeling werkgelegenheid: banengroei Enkhuizen blijft achter De werkgelegenheidsfunctie laat het aantal banen zien ten opzichte van de potentiële beroepsbevolking (inwoners in de leeftijd van 15-65 jaar). Met 0,6 ligt deze in Enkhuizen onder het landelijke gemiddelde. Hetzelfde geldt voor de gehele regio West-Friesland. Dit laat zien dat Enkhuizen op regionale schaal een werkgelegenheidsfunctie heeft, maar daarnaast ook een aantal kenmerken van een woongemeente heeft. Tabel 1. Banen per hoofd van de bevolking

banen

banen per hoofd pot. bb

12.321

7.408

0,60

47.985

31.673

0,66

29.356

22.700

0,77

127.577

73.696

0,58

11.123.750

8.033.522

0,72

2010

pot. bb

Enkhuizen Hoorn Harderwijk West-Friesland Nederland

Bron: LISA, CBS, bewerking DHV

De werkgelegenheid in Enkhuizen is gegroeid in de periode 1996-2010, maar niet zo sterk als de werkgelegenheid in Nederland (18% versus 26%). Wel is te zien dat het aantal banen relatief snel is gegroeid in de periode 2004 – 2007. Ter vergelijking: de banengroei van de gemeenten Hoorn en Harderwijk lag over de afgelopen 15 jaar boven het landelijke gemiddelde. De plotselinge daling van de werkgelegenheid in Enkhuizen tussen 2007 en 2008 is zeer waarschijnlijk toe te schrijven aan de administratieve verhuizing (fusie) van een zorginstelling. Figuur1. Banengroei in Enkhuizen ligt onder het landelijke gemiddelde (bron: LISA) 150 140 130 120 110 100 90 1996

1997 1998

1999 2000

Enkhuizen

Hoorn

2001 2002

2003

Harderw ijk


2004 2005

2006 2007

West-Friesland

2008 2009

2010

Nederland

HERT-visie - 70 -

DHV B.V.

2. Werkgelegenheidsstructuur De circa 7.400 banen in Enkhuizen zijn verdeeld over de sectoren weergegeven in onderstaande figuur. Opvallend is hierbij de sterke vertegenwoordiging van de sectoren industrie, groothandel en logistiek en de sector landbouw en visserij. De banen van Seed Valley vallen onder meerdere sectoren (landbouw, groothandel en logistiek, industrie). Als gevolg van deze sterke vertegenwoordiging van banen in de meer traditionele sectoren, is de dienstensector van Enkhuizen (zakelijke dienstverlening en zorg) ondervertegenwoordigd. Figuur 2. Enkhuizen: sterk in de traditionele sectoren (bron: LISA) 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Landbouw en visserij

Industrie

Bouw

Groothandel en Detailhandel en logistiek horeca

Enkhuizen

Hoorn

Harderw ijk

Zakelijke diensten

West-Friesland

Zorg

Overheid en onderw ijs

Cultuur en overige diensten

Nederland

Werkgelegenheid in belangrijke economische clusters Onderstaande tabel geeft een schatting van de omvang van de sector toerisme en recreatie in Enkhuizen. De setoren logies (hotels), daghoreca en cultuur, sport en recreatie zijn volledig meegenomen. De sector detailhandel & reparatie is voor 32% meegenomen, dat is het aandeel van het recreatieve winkelaanbod in het totale winkelaanbod. Onder het recreatieve aanbod worden doorgaans winkels met modische-, luxe- en vrijetijdsartikelen verstaan. De attracties Zuiderzeemuseum en Sprookjeswonderland vallen onder “cultuur sport en recreatie”. Te zien is dat de werkgelegenheid in deze sector met 9% is toegenomen tussen 1996 en 2010, waarbij er behoorlijke verschillen zijn tussen de sectoren. Werkgelegenheid in de sector logies is bijvoorbeeld met 30% afgenomen.

Enkhuizen totaal

Toerisme & recreatie (schatting)

Detailhandel & Reparatie

Logies

Daghoreca

Cultuur, Sport & Recreatie

Tabel 2. Werkgelegenheid economische clusters (bron: LISA)

Aantal banen 2010

7.408

916

873

38

327

272

Aandeel in totaal

100%

12%

12%

1%

4%

4%

groei 1996-2010

17%

9%

-2%

-30%

29%

8%

De werkgelegenheid in de nautische sector is niet eenduidig uit databases af te leiden. Onderdeel van de sector is de bedrijfstak scheepsbouw, die onder de metaalindustrie valt. De werkgelegenheid in deze sector is tussen 1996-2010 opvallend gegroeid, van 189 naar 278 banen (47%). De sector landbouw is qua werkgelegenheid gekrompen in periode 1996-2010. Daarnaast laten de cijfers erg grote fluctuaties zien.


HERT-visie - 71 -

DHV B.V.

3. Beroepsbevolking (prognoses) en opleidingsniveau De potentiële beroepsbevolking van Enkhuizen blijft tot 2040 vrijwel gelijk. In de eerste periode, tot 2024, is een lichte toename zichtbaar (+ 2-3%), daarna treedt een beperkte krimp op. Dit in afwijking van de gemeente Hoorn, de regio West-Friesland en het Nederlandse gemiddelde, waar een afname van het aantal arbeidsactieven wordt verwacht. Op dit punt wijkt Enkhuizen dus af van het landelijke beeld. De CBS-raming, waarop deze schatting is gebaseerd, neemt o.a. de verwachte woningbouwontwikkeling mee. Omdat in nieuwe woningen normaal gesproken relatief veel jonge gezinnen gaan wonen, verklaart dit de verwachte groei van de beroepsbevolking van Enkhuizen. Figuur 3. Arbeidsmarkt: beroepsbevolking Enkhuizen neemt toe (bron: CBS/PBL) 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% -10% -12%

Enkhuizen

Hoorn

Harderw ijk

West-Friesland

2040

2039

2038

2037

2036

2035

2034

2033

2032

2031

2030

2029

2028

2027

2026

2025

2024

2023

2022

2021

2020

2019

2018

2017

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

-14%

NL

De beroepsbevolking van Enkhuizen heeft een lager opleidingsniveau dan het Nederlands gemiddelde. Het aantal hoog opgeleiden ligt met ca 25% onder het landelijk gemiddelde van 34%. De verschillen tussen Enkhuizen en de regio West-Friesland zijn beperkt. Figuur 4. Opleidingsniveau van de beroepsbevolking (bron: CBS) 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% laag Enkhuizen

middelbaar Hoorn

Harderw ijk

West-Friesland


hoog Nederland

HERT-visie - 72 -

DHV B.V.

4.

In- en uitgaande pendel

Enkhuizen is meer een woon- dan een werkgemeente. Circa 38 % van de in Enkhuizen woonachtige beroepsbevolking heeft een baan binnen de gemeente; dat is lager dan Hoorn en Harderwijk.  4.700 mensen wonen in Enkhuizen, maar pendelen voor hun werk naar een andere gemeente. Hoorn, Amsterdam en de gemeente Stede Broec zijn de belangrijkste bestemmingen.  3.400 mensen werken in Enkhuizen, maar wonen elders. De gemeente Stede Broec is hier de belangrijkste herkomstgemeente.  De belangrijkste woon-werkrelaties liggen dus tussen de gemeente Enkhuizen en Stede Broec. Tabel 3. Percentage beroepsbevolking werkzaam in eigen gemeente (bron: CBS) % van beroepsbevolking met hoofdbaan in eigen gemeente Enkhuizen

38%

Hoorn

44%

Harderwijk

49%

Tabel 4. Aantal pendelaars van en naar Enkhuizen (bron: CBS) Pendel van Enkhuizen naar…

Pendel naar Enkhuizen van…

Hoorn

900

Stede Broec

Amsterdam

500

Hoorn

1.200 300

Stede Broec

500

Andijk

200

Alkmaar

200

Drechterland

200

Andijk

200

Amsterdam

100

Wervershoof

200

Noorder-Koggenland

100 100

Zaanstad

200

Venhuizen

Drechterland

100

Wervershoof

Haarlemmermeer

100

Overig NL

1.100

Totaal inkomende pendel

3.400

Heerhugowaard

100

Lelystad

100

Medemblik

100

Purmerend

100

Utrecht

100

Venhuizen

100

Wognum

100

100

Overig NL

1.100

Totaal uitgaande pendel

4.700


HERT-visie - 73 -

DHV B.V.

5.

Bereikbaarheid van inwoners en banen

Onderstaande tabel geeft een indruk van de ontwikkeling van de bereikbaarheid van Enkhuizen voor zowel inwoners als werkgevers. Ter illustratie:  De bereikbaarheid van Enkhuizen is voor ondernemers interessant vanuit afzetmarkt- en arbeidsmarktperspectief. Volgens de meest recente gegevens (uit 2008) is Enkhuizen binnen 15 minuten voor 64.000 mensen te bereiken.  De bereikbaarheid vanuit Enkhuizen is voor inwoners van Enkhuizen interessant vanuit werkgelegenheidsperspectief. Binnen een half uur zijn vanaf Enkhuizen 65.000 arbeidsplaatsen te bereiken.  De verwachting is dat de congestie in de toekomst zal toenemen, waardoor de bereikbaarheid van Enkhuizen afneemt. Hierbij is géén rekening gehouden met de verbetering van de bereikbaarheid door de aanpak van de N23, maar is wel de aanleg van de 2e Coentunnel meegenomen. In de huidige en toekomstige situatie is de bereikbaarheid van Hoorn en Harderwijk beter vanwege de nabijheid van de A7 resp. de A28, maar beiden zullen sterkere negatieve effecten ondervinden als gevolg van toenemende congestie. Tabel 5. Bereikbaarheid van Enkhuizen tot 2020, ivm Harderwijk en Hoorn (bron: www.bereikbaarheidskaart.nl) Bereikbaarheid van inwoners en arbeidsplaatsen vanuit Enkhuizen, Hoorn en Harderwijk inwoners (x1.000) in 2008 binnen…

arbeidsplaatsen (x1.000)

Enkhuizen

Hoorn

Harderwijk

Enkhuizen

Hoorn

15 autominuten

64

97

79

20

38

37

30 autominuten

189

474

450

65

157

215

60 autominuten

1.412

2.639

3.392

528

1.282

1.648

Enkhuizen

Hoorn

Harderwijk

Enkhuizen

Hoorn

Harderwijk

Prognose 2008-2020

Harderwijk

15 autominuten

-3%

-4%

-24%

-5%

-3%

-19%

30 autominuten

-6%

-35%

-50%

-6%

-29%

-46%

60 autominuten

-37%

-42%

-29%

-39%

-52%

-32%


HERT-visie - 74 -

DHV B.V.

6.

Verdienstelijking bedrijventerreinen, maar maakindustrie blijft sterk

Op de Enkhuizer bedrijventerreinen heeft de afgelopen 15 jaar een verschuiving van type bedrijvigheid plaatsgevonden: de industriesector is geheel volgens de landelijke trend in belang afgenomen, terwijl de zakelijke dienstverlening en de consumentendiensten (m.n. grootschalige winkels) belangrijker zijn geworden. Opvallend is, dat ondanks de afname van het aandeel van de industriesector, de werkgelegenheid in absolute zin in deze sector licht is gestegen. Dit gaat tegen de landelijke trend in en laat zien dat de maakindustrie in Enkhuizen nog steeds sterk is. Figuur 5. Verdienstelijking van bedrijventerreinen (Bron: LISA, IBIS, bewerking DHV) 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Industrie

Logistiek

Zakelijke diensten 1996

Consumentendiensten

2010

Huurprijzen commercieel vastgoed14 De huurprijs van bedrijfspanden en -hallen ligt in Enkhuizen op een iets lager niveau dan in Hoorn.

14

Bron: Funda in Business, opnamedatum 23 november 2011


HERT-visie - 75 -

DHV B.V.

7.

Winkelgebieden

Het centrum van Enkhuizen kenmerkt zich als een recreatief winkelgebied en het Koperwiekplein buiten het centrum functioneert vooral als dagelijks boodschappencentrum. Verder bevindt zich op bedrijventerrein Schepenwijk een aanbod van grootschalige woninginrichting, doe-het-zelf en tuinartikelen. Dit ‘doelgerichte winkelaanbod’ is ten opzichte van het aantal inwoners van Enkhuizen vrij beperkt. Uit het koopstromenonderzoek 2011 blijkt dat voor Enkhuizers winkels in Stede Broec en Hoorn belangrijke aankoopplaatsen zijn voor dit type artikelen. Figuur 6. Verdeling van het verkoopvloeroppervlak over de winkelgebieden van Enkhuizen (bron: Locatus) 2.400 2.200 2.000 1.800 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 Totaal

Leegstand Enkhuizen

Dagelijks

Hoorn

Harderw ijk

Recreatief West-Friesland

Doelgericht

Nederland

Veel kleine winkels Exclusief leegstand beschikt Enkhuizen over 30.000 m² winkelvloeroppervlak (WVO), verdeeld over 149 verkooppunten (inclusief leegstaande winkelmeters 35.000 m²). Zowel het aantal winkels als het aantal WVO in m² is in Enkhuizen hoger dan het gemiddelde winkelaanbod van kernen met 15.000 tot 20.000 inwoners. De gemeente Enkhuizen heeft ruim 46% meer verkooppunten dan andere kernen met hetzelfde inwonertal. Het winkelvloeroppervlak is in Enkhuizen maar nipt groter dan andere kernen van vergelijkbare omvang. Hieruit valt af te leiden dat Enkhuizen veel relatief kleine winkels heeft. Dit heeft te maken met de monumentale binnenstad. De panden zijn relatief klein en samenvoeging van panden is vaak problematisch vanwege de status als monument, hoge kosten, verkaveling en fysieke constructie. Tabel 6. Overzicht winkelmeters en verkooppunten in Enkhuizen, naar gebied en sector (bron: Locatus) Leegstand

Dagelijks

Recreatief

Wvo

Totaal Vkp

Wvo

Vkp

Wvo

Vkp

Wvo

Vkp

Doelgericht Wvo

Vkp

Wvo

Overig Vkp

Totaal Enkhuizen

34,739

170

4,619

21

7,816

42

9,143

60

10,902

34

1,574

8

Centrum Enkhuizen

19,217

130

2,913

17

4,268

28

8,761

57

2,851

23

424

5

Koperwiekplein

4,024

17

150

2

3,482

12

342

2

50

1

0

0

Bebouwde kom

2,900

8

1,556

2

66

2

40

1

118

1

1,120

2

Bedrijfsterrein

7,913

10

0

0

0

0

0

0

7,883

9

30

1

NB. Uitsplitsing naar bedrijventerrein Schepenwijk is niet opgenomen in de database van Locatus. Opgemerkt kan worden dat nagenoeg alle genoemde verkooppunten op Schepenwijk gevestigd zijn.


HERT-visie - 76 -

DHV B.V.

Figuur 7. Verdeling van het verkoopvloeroppervlak over de winkelgebieden van Enkhuizen (bron: Locatus) 8%

2%

Centrum Enkhuizen Koperw iekplein

23%

Bedrijventerrein 56% Bebouw de kom Buiten bebouw de kom 11%

Koopkrachtbinding Enkhuizen telt in totaal 18.600 klanten voor dagelijkse artikelen. Voor niet-dagelijkse artikelen is het aantal klanten (draagvlak) met 12.400 kleiner. De koopkrachtbinding voor dagelijkse artikelen in Enkhuizen is 89%. Veruit het grootste deel van de inwoners van Enkhuizen doet de dagelijkse boodschappen dus in de eigen plaats. In de Randstad bedraagt het gemiddelde bindingspercentage in gemeenten met 10.00020.000 inwoners 72% en in gemeenten met 20.000-50.000 inwoners 82%. Enkhuizen heeft in de dagelijkse sector dus een verhoudingsgewijs hoog bindingspercentage. Voor niet-dagelijkse artikelen is de binding 47%. Ook dit is hoger dan het gemiddelde van gemeenten met 10.000-20.000 inwoners (30%) en gemeenten met 20.000-50.000 inwoners (42%). Overigens geldt dat de regio Westfriesland vergeleken met andere regio’s een hoge binding heeft. Veel van de regionale koopkracht blijft gebonden aan de regio. Voor de niet-dagelijkse artikelgroepen doe-het-zelf en huishoudelijke artikelen is de binding het grootst. De meeste Enkhuizers kopen deze artikelen in de eigen plaats. Kleding wordt vaak buiten de eigen gemeente aangeschaft. Koopkrachtafvloeiing Een minderheid van de inwoners van Enkhuizen (11%) haalt boodschappen niet in de kern Enkhuizen maar elders. Het grootste deel van deze inwoners doet de boodschappen in de gemeente Stede Broec. De koopkrachtafvloeiing in de niet-dagelijkse sector is sterker (53%). Inwoners van Enkhuizen die buiten de eigen gemeente niet-dagelijkse artikelen kopen, doen dit met name in de gemeente Stede Broec en in Hoorn. Ook maakt 11% gebruik van het internet. Koopkrachttoevloeiing Grootschalige branches hebben ook baat bij een groot verzorgingsgebied. Enkhuizen heeft een vrij gemiddeld verzorgingsgebied. Klanten van buiten de gemeente komen met name uit de gemeenten Stede Broec, Drechterland en Medemblik. Samen zorgen de bewoners van de buurgemeenten voor 13% van het draagvlak bij dagelijkse artikelen en voor 32% in de niet-dagelijkse sector. De komende jaren zal Enkhuizen, in tegenstelling tot veel andere plaatsen, volgens beschikbare bevolkingsprognoses nog geleidelijk blijven groeien qua inwonertal. Daarmee zal het potentiële draagvlak voor winkelvoorzieningen ook licht toenemen, zowel in de dagelijkse als de niet-dagelijkse sector. Bij huidige, gelijkblijvende kooporiëntatie zal daarmee het overaanbod beperkt afnemen.


HERT-visie - 77 -

DHV B.V.

Enkhuizen-centrum en Koperwiekplein Voor de dagelijkse sector geldt dat 52% van de bestedingen in Enkhuizen-centrum en 46% in winkelcentrum Koperwiekplein terecht komt. De overige 2% is elders in Enkhuizen besteed. In de nietdagelijkse sector heeft het centrum van Enkhuizen een marktaandeel van 72% en het Koperwiekplein 4%. Overig Enkhuizen trekt 24% van de niet-dagelijkse omzet in Enkhuizen. In de huidige situatie is de afvloeiing naar Stede Broec, met winkelcentrum Het Streekhof, groter dan de toevloeiing vanuit Stede Broec. De beoogde uitbreiding, versterking en opschaling van winkelcentrum Het Streekhof in Bovenkarspel zal de kooporiëntatie – bij onveranderde situatie in Enkhuizen – op Het Streekhof zeer waarschijnlijk doen toenemen. Enkhuizen zal zich in overeenstemming met de regionale detailhandelsvisie kunnen en moeten inzetten voor versterking van de regionale en toeristische verzorgingsfunctie door zich onderscheidend te positioneren. Versterking van de trekkracht van het historische centrum van Enkhuizen en het trachten te realiseren van meer grootschaligheid binnen de huidige structuur zijn daarin belangrijke aanknopingspunten. De toekomst ligt vooral in betere meters dan in meer meters. Overaanbod in alle sectoren Uit de conclusies van het koopstromenonderzoek is gebleken dat er een overschot aan meters WVO in de dagelijkse sector is. Bij de niet-dagelijkse sectoren is er eveneens een groot overaanbod. Dit is relatief het grootst in de modische branche, maar naar verwachting profiteert deze branche ook van toeristische bestedingen. Ook in de doe-het-zelf en de elektro is er sprake van overschot, waarbij met name de doehetzelfbranche niet sterk zal profiteren van toerisme. Voor wat betreft de detailhandel in bloemen en planten is er wel sprake van uitbreidingsruimte, waarbij wel geldt dat niet-detailhandelsaankopen die ruimte sterk zullen beperken. Huurprijzen winkelpanden De gemiddelde huurprijs van winkelruimten – op basis van thans aangeboden panden - ligt in Enkhuizen op circa € 143 per m² per jaar. De gemiddelde huurprijs van aangeboden winkelpanden in Hoorn (€ 195 per m²) en in Harderwijk (€ 232 per m²) ligt substantieel hoger. Omdat de huurprijzen sterk afhankelijk zijn van de kwaliteit van de locatie en de mate van stedelijkheid is het weinig zinvol om met het landelijke gemiddelde te vergelijken.


HERT-visie - 78 -

DHV B.V.

8. Horeca: branchering en bezoekers Het horeca-aanbod van Enkhuizen is qua branchering vergelijkbaar met het Nederlands gemiddelde. Bij een vergelijking met Hoorn en Harderwijk valt op dat er in Enkhuizen relatief veel cafés zijn. Tegenover een groot aantal cafés staan relatief weinig restaurants, maar juist meer fast food-zaken. In Hoorn en Harderwijk, maar ook in geheel Nederland zijn relatief meer restaurants ten opzichte van het aantal cafés. Figuur 8. Branchering van horecavoorzieningen (Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering)

100%

80% Partycatering 60%

Hotelsector Restaurantsector

40%

Fastservicesector Drankensector

20%

0% Enkhuizen

Hoorn

Harderw ijk

Nederland

Horecabezoek Bijna driekwart van de bevolking gaat wel eens uit bij horecagelegenheden zoals cafés of discotheken. Ruim één op de vijf doet dit meerdere keren per maand. Hiermee verschilt de bevolking van Enkhuizen niet veel van het gemiddelde in Noord-Holland.  Tevens gaat ruim driekwart van de Enkhuizer bevolking in Enkhuizen uit. Andere bestemmingen voor uitgaanspubliek uit Enkhuizen zijn Amsterdam en – in mindere mate – Hoorn en Alkmaar.  Er komt ook uitgaanspubliek van buiten de gemeente. Drie op de tien horecabezoekers komen uit Stede Broec, Drechterland en Medemblik. Hiermee kan gesteld worden dat de horeca in Enkhuizen naast een lokale verzorgingsfunctie ook een regionaal verzorgingsgebied heeft.


HERT-visie - 79 -

DHV B.V.

9. Verblijfsaccommodaties Enkhuizen heeft 7 hotels met in totaal 136 hotelkamers. Daarmee is het te vergelijken met Hoorn (6 hotels, 132 kamers) en qua aantal hotels ook met Harderwijk, maar niet qua aantal kamers (8 hotels, 313 kamers). Wat betreft kwaliteitsniveau wijkt het hotelaanbod in Enkhuizen wel af van zijn referentiegemeenten. Er zijn relatief veel hotelkamers in het 2-sterrensegment en relatief weinig kamers in het 4-sterrensegement. Figuur 9.

Segmentering hotelkamers in Enkhuizen

100%

80% 5 sterren 4 sterren

60%

3 sterren 2 sterren

40%

1 ster 20%

0% Enkhuizen

Hoorn

Harderw ijk

Nederland

Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering Tabel 7. Hotelbedden per 10.000 inwoners (Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering)

Enkhuizen

Hoorn

Harderwijk

Nederland

7

6

8

3.102

1.332

940

3.594

989.584

Aantal bedden

263

286

636

108.515

Aantal kamers

136

132

313

225.988

Bedden per 10.000 inwoners

145

40

142

136

Hotelbedrijven, totaal Verkoopoppervlakte (totaal m²)


HERT-visie - 80 -

DHV B.V.

10. Havens met een recreatieve functie Het oude centrum van Enkhuizen is omzoomd door diverse havens. Er zijn diverse passantenhavens, speciale aanmeervoorzieningen voor de chartervaart (klippers en tjalken) en 5 aanmeerplekken voor de riviercruise. Er zijn toeristische veerverbindingen naar Urk (twee keer per dag in beide richtingen), Stavoren (2/3 keer per dag) en Medemblik (2 keer per dag, ook in combinatie met museumstoomtram). Het station van Enkhuizen ligt direct aan de haven en heeft een halfuursverbinding naar Hoorn, Alkmaar en Amsterdam (+ extra spitstreinen). Ook is er, zeer dicht bij het centrum, een grote jachthaven (Compagnieshaven) met vaste ligplaatsen en passantenplaatsen. Het havencomplex in Enkhuizen is opgebouwd uit zowel private als gemeentelijk havens. Enkhuizen heeft een kleine 1100 vaste ligplaatsen (640 in de Compagnieshaven en 350 in de Buyshaven). De 250 specifieke passantenplaatsen zorgen naar schatting voor ongeveer 38.000 scheepsovernachtingen per jaar. De gemeentelijke havens nemen daarvan 18.000 voor hun rekening. De rest wordt gerealiseerd in de Compagnieshaven, waar de vaste ligplaatsen die tijdelijk niet worden gebruikt worden verhuurd als passantenplaats. De Buyshaven is in beheer en eigendom bij de watersportvereniging KNZ&RV. Economisch gezien zijn de passantenhavens van belang omdat deze groep bezoekers geld besteden in de havens, horeca en winkels van Enkhuizen. De vaste ligplaatsen zorgen voor inkomsten voor de gemeente, maar leveren minder bestedingen op in de stad. Daar tegenover staat dat de gemeente voortdurend moet investeren in de infrastructuur en de aantrekkelijkheid van de havens. Figuur 10.

Ligging van de Enkhuizer havens

1

3 2

1.

Compagnieshaven is gelegen aan de monding van het Krabbersgat;

2.

Buyshaven; Opgericht door KNZ&RV (de oudste watersportvereniging in Nederland), gelegen naast het NS station;

3.

De gemeentelijke havens: de Buitenhaven, Oude haven, Oosterhaven, Gependam, Veerhaven en Slijckhoek, Zuiderhavendijk, de Harlingersteigers en de Zuidelijke Loswal, de Krabbersplaat (niet afgebeeld)


HERT-visie - 81 -

DHV B.V.

De volgende havens zijn in gemeentelijk beheer:  Buitenhaven  Oude haven  Oosterhaven  Gependam  Gependamsteiger  Oude Harlingensteiger  Nieuwe Harlingensteiger  Veerhaven  Zuider Havendijk  Waaigat  Loswal Krabbersplaat. De gemeentelijke havens bieden ligplaatsen aan een grote variëteit schepen:  Riviercruiseschepen aan de Lussenburgsteiger, Gependam en Nieuwe Harlingensteiger. Bij de Harlingensteiger zijn voorzieningen om af te meren, maar overnachting is hier niet toegestaan. Aan de Gependam bestaat deze mogelijkheid wel, hier zijn ook meer voorzieningen aanwezig.  De chartervaart (bruine vloot) aan de Gependam en deels in de Buitenhaven.  Recreatievaart – vaste ligplaatsen in de Oosterhaven.  Recreatievaart – passanten in de Buitenhaven, Oude Haven en Oosterhaven.  Woonschepen/arken in de Oude Haven en Oosterhaven. Daarnaast is er in de Oude Haven en Oosterhaven nog een deel van de kades in de havens inclusief aangelegen percelen momenteel niet in gebruik. Uit de gegevens van de havendienst Enkhuizen komt naar voren dat op de tien drukste dagen van het jaar de capaciteit van de havens volledig wordt aangesproken. De populariteit van de gemeentelijke havens voor passanten ligt tussen die van de Compagnieshaven (als eerste vol) en de Buyshaven (als laatste) in. Dat de Buyshaven relatief ver van het centrum ligt kan daarin meespelen (opgave Gemeente Enkhuizen). 11. Ontwikkelingen watersport, chartervaart en cruisevaart Waterrecreatie Advies (WA) heeft recent een rapport uitgebracht over de watersportontwikkeling in het IJsselmeergebied (december 2010). De belangrijkste (voor Enkhuizen relevante) conclusies uit dit rapport:  De wachtlijsten in Noord-Holland zijn relatief lang in vergelijking tot de rest van het IJsselmeergebied. In Noord-Holland staan nu 2.187 boten op een wachtlijst. Dat is 55,5% van alle boten die in het IJsselmeergebied op een wachtlijst staan. De hoogte van de wachtlijst, gedeeld door de beschikbare capaciteit wordt de ‘drukfactor’ genoemd. Hoe hoger de drukfactor, hoe hoger het probleem. Binnen het IJsselmeergebied is de drukfactor het hoogst in West-Friesland.  89,0% van de ligplaatshouders in West-Friesland komt uit Nederland. Bijna 10% komt uit Duitsland.  West-Friesland heeft 903 specifieke passantenplaatsen. Dat is bijna een kwart van het aantal in het hele IJsselmeergebied. Daarvan bevinden zich dus 250 in de gemeentelijke havens van Enkhuizen. Het aantal passanten in het IJsselmeergebied is in 2009 ten opzichte van 2008 gedaald met 5,1%, het aantal bootovernachtingen is gedaald met 3,4%, waarmee de gemiddelde verblijfstijd steeg van 1,30 naar 1,33 nachten. Deze trend is al een aantal jaren gaande, men vaart minder (ondanks een lichte toename van het aantal boten in het gebied).  De gemiddelde verblijfstijd in de havens in West-Friesland is relatief laag. Hier liggen kansen, aldus WA, om de verblijfstijd, en daarmee de economische spin off van de passanten te verlengen.


HERT-visie - 82 -

DHV B.V.

Chartervaart Enkhuizen, Hoorn, Monnickendam en Muiden zijn bekende thuishavens en opstapplaatsen voor de chartervaart in Noord-Holland. Deze vindt veelal plaats op karakteristieke schepen, tjalken en klippers. Er wordt met groepen gevaren. Deze groepen gaan een (lang) weekeinde of een week met het schip op stap. De chartervaart in Nederland kent momenteel 472 schepen met een kleine 1,6 miljoen gastdagen per jaar. De bestedingen per gast worden geschat op ruim 30 euro per dag (bron: BBZ; vereniging voor de chartervaart). Tabel 8. Overnachtingen in de chartervaart (Bron: BBZ)

Chartervaart 2010

Scheepsovernachtingen

Passantenschepen met passagiers Thuisvloot (39 schepen) met passagiers Thuisvloot (39 schepen) Zonder passagiers

Passagiersovernachtingen

Overnachtingen bemanning

3.111

71.553

6.222

819

18.837

8.658

3510

-

3.889

Riviercruisevaart Riviercruise is een belangrijk element in watergebonden recreatie in Enkhuizen. Per jaar arriveren circa 220 riviercruiseschepen. Elk schip heeft tussen de 80 en 150 passagiers aan boord. Enkhuizen heeft (met subsidie) nieuwe faciliteiten voor de riviercruiseschepen aangelegd; twee steigers en een ligplaats aan de Gependam. Voor elk van deze ligplaatsen is een watertappunt aanwezig met een capaciteit van 15 m3/uur, wat zeer wordt gewaardeerd door de schepen (voor o.a. douche en toiletwater). Er zijn vrijwel geen andere riviercruisehavens met deze voorziening. Een belangrijk kenmerk van de riviercruiseschepen is de extreme vuilafvoer. Dit wordt ook door de gemeente verzorgd. De riviercruiseschepen reserveren een ligplaats, het is dus bekend wat er komt. In verhouding tot de andere watergebonden recreatie leveren riviercruises de gemeente Enkhuizen veel geld op. Inkomsten bestaan uit havengeld, afvalheffing en toeristenbelasting. Enkhuizen heeft plaats voor 5 cruiseboten met een lengte van 110-130 meter en een diepte van maximaal 3 meter. De schepen zijn groter geworden en tegenwoordig is een lengte van 130 meter geen uitzondering meer. In het hele IJsselmeergebied neemt het aantal riviercruiseschepen en het aantal bezoeken van deze schepen behoorlijk toe. Vaak worden vanaf de schepen bustochten ondernomen of steden bekeken. De bestedingen van de passagiers aan land kunnen aanzienlijk zijn als men de passagiers kan verleiden tot een bezoek aan de stad. Tabel 9. Aanlopen riviercruise (Bron: Amsterdam Cruise Port)

Aanlopen riviercruise Enkhuizen Hoorn

2008

2009

2010

2011

210

258

215

211

155

245

342

361


HERT-visie - 83 -

DHV B.V.

De gemeente heeft weinig invloed op de planning van reizen van riviercruises. Dit wordt door de touroperator bepaald. Hoewel er veel schepen Enkhuizen aandoen, ligt het wel een beetje uit de geëigende route Amsterdam, Volendam, Hoorn. Deze steden liggen ook dichter bij attracties als Alkmaar en de Zaanse Schans. Er is stevig geïnvesteerd in de ligplaatsen voor riviercruiseschepen, maar er mag aan de Nieuwe Harlingensteiger niet worden overnacht, vanwege klachten van omwonenden. De huidige praktijk is dus dat de schepen voor de nacht worden verhaald naar een andere plek. De Harlingensteiger is erg dicht bij het stadscentrum, wat hem populair maakt bij de touroperators om aan te leggen. Er is voor de komende tien jaar in Enkhuizen voldoende afmeerruimte voor de cruisevaart. Deze schepen hebben grote afmetingen, zeker in relatie tot de andere scheepvaart in Enkhuizen. De gemiddelde lengte is 110 m bij 10,5 m breed, maar er is een groeiend aantal schepen met een lengte tot 135 m. De 110 m schepen vallen in de categorie die nog precies door het Naviduct kan varen, de sluiskolken van het Naviduct meten 120 m x 12 m. De grotere schepen lukt dit niet en de enige mogelijkheid die deze schepen hebben is om te varen via de Houtribsluizen in Lelystad, waar de kolklengte 190 m bedraagt. Hoewel de uitstraling van de West-Friese havens grote aantrekkingskracht heeft voor de doelgroep van de riviercruisevaart, is dit wel in het nadeel van Enkhuizen ten opzichte van oude havenstadjes aan het Markermeer zoals Hoorn en Volendam. Overigens kan een aanpassing van het Naviduct aan de orde zijn in het geval dat wordt besloten tot peilverhoging van het IJsselmeer.


HERT-visie - 84 -

DHV B.V.

BIJLAGE 3 VERSLAGEN WERKSESSIE Verslag Eerste werksessie HERT-visie Druk bezochte startbijeenkomst economische visie Op woensdag 26 oktober was het middenschip van de Westerkerk ingericht als café. Met een knusse opstelling van stoelen en tafels. Het onderwerp van gesprek was de HERT-visie. HERT staat voor Havens, Economie, Recreatie en Toerisme. Zo’n 80 ondernemers, vertegenwoordigers van instellingen, bewoners, en raadsleden waren samengestroomd om samen mee de agenda te bepalen van deze visie en hun belangrijkste aandachtspunten mee te geven aan de gemeente. De opkomst was groter dan verwacht waardoor er nog snel een aantal tafels bij moest worden geplaatst om het café uit te breiden. Wethouder Jan Franx opende de avond en gaf aan dat de gemeente vaart maakt met de HERT-visie en zo ook met de ontwikkeling van de Enkhuizer economie. In drie gespreksrondes kregen alle deelnemers vervolgens de kans om aan te geven wat Enkhuizen goed doet, wat Enkhuizen niet goed doet en wat er in de stad moet gebeuren op het gebied van de HERT-onderwerpen. Volgens de deelnemers doet Enkhuizen het vooral goed als overzichtelijk, aantrekkelijk, historisch centrum met havens eromheen. Ook het zadencluster Seed Valley en de attracties Sprookjeswonderland en Zuiderzeemuseum werden als sterke troeven gezien. Ook werd de aanpak van de N23 gezien als een enorme kans voor de economie van Enkhuizen. Figuur 1. Antwoorden op de vraag “Wat doet Enkhuizen goed?”

Op de vraag: “Wat doet Enkhuizen niet goed?” kwamen onderwerpen naar voren als de leegstand in de winkels, de kwaliteit van de hotels en het marketing- en promotiebeleid. Ook gaven sommigen aan dat de gemeente soms niet goed luistert naar ondernemers, ook al waren sommigen van mening dat het de laatste tijd wel steeds beter gaat. Verreweg het meest genoemde punt dat bij deze vraag naar voren kwam was het parkeerbeleid en de bereikbaarheid. Men was vrijwel unaniem van mening dat dit voor verbetering


HERT-visie - 85 -

DHV B.V.

vatbaar is, ook al liepen de oplossingen uiteen: van betaald parkeren en een parkeergarage tot het afsluiten van de binnenstad of het juist verlengen van de 2 uurs-periode naar bijvoorbeeld 4 uur. Figuur 2.

Antwoorden op de vraag “Wat doet Enkhuizen niet goed?”

De derde vraag betrof de vraag wat er moet gebeuren op het gebied van de economie. Ook hier werden vele suggesties gegeven. Bijvoorbeeld om te zorgen voor een goed aangegeven route van de grote attracties naar de binnenstad en meer horeca. Het aanpakken van de leegstand en de hoge winkelhuren scoorden hoog, evenals ideeën om de havens aantrekkelijker te maken. Eén belangrijk punt stak bij deze vraag met kop en schouders boven alle andere suggesties uit: het punt van samenwerking. Samenwerking tussen ondernemers en ondernemersverenigingen. Samenwerking tussen de gemeente en de ondernemers en samenwerking binnen de regio. Men was van mening dat die samenwerking veel beter kan en dat het tijd is om dit nu echt beter op te pakken. Figuur 3.

Antwoorden op de vraag “Wat moet er gebeuren in Enkhuizen?”


HERT-visie - 86 -

DHV B.V.

Na de pauze volgde een presentatie over een aantal feiten van de Enkhuizer economie. Hoe doet Enkhuizen het in vergelijking met het Nederlandse gemiddelde of binnen West-Friesland? Zo kwam naar voren dat Enkhuizen de komende jaren zijn beroepsbevolking op peil houdt, in tegenstelling tot veel andere gemeenten waar dit zal gaan dalen. Ook werd duidelijk dat er inderdaad sprake is van een relatief hoge leegstand van winkelpanden. Winkelpanden die overigens gemiddeld een stuk kleiner zijn dan het Nederlands gemiddelde. Het groeiende belang van de bedrijventerreinen voor de werkgelegenheid van Enkhuizen kwam ter sprake, evenals het belang van de chartervaart voor de havens en de stedelijke economie. De presentatie is te vinden op de website van de gemeente Enkhuizen: www.enkhuizen.nl. Na een plenaire discussie sloot de wethouder het HERT-café af en werd er nog geanimeerd nagepraat bij de borrel die in het HERT-café natuurlijk niet kon ontbreken. Begin december (14 dec) zal er een tweede HERT-bijeenkomst worden georganiseerd. Die avond wil de gemeente met de ondernemers verder doorpraten over wat er concreet in Enkhuizen moet gebeuren en hoe de gemeente dit, samen met zijn partners in het bedrijfsleven en daarbuiten, kan vormgeven.


HERT-visie - 87 -

DHV B.V.

Verslag Tweede werksessie HERT-visie Doel: Samen richting bepalen en een verdere invulling van onderwerpen Op 14 december 2011 vindt de tweede bijeenkomst plaats voor ondernemers, overheid en andere geïnteresseerden omtrent de HERT-visie. Wethouder Jan Franx opent de bijeenkomst en constateert dat er sprake is van een goede opkomst (van ruim 80 deelnemers). In de eerste bijeenkomst in oktober stonden we aan het begin van het maken van de HERT-visie. Toen was het van belang zo goed mogelijk in beeld te krijgen welke onderwerpen men belangrijk vindt en waarom. In de afgelopen maanden is een begin gemaakt met het opzetten van de conceptvisie en een eerste meningsvorming over wat er met de verschillende onderwerpen zou kunnen gebeuren. De bedoeling van deze tweede bijeenkomst is het verzamelen van reacties op mogelijke ontwikkelingsrichtingen. Jan Oosterman, de projectleider van de HERT-visie vanuit DHV presenteerde een aantal stellingen en daarbij overwegingen hoe hij tot deze stellingen gekomen is. De aanwezigen gingen er vervolgens mee aan de slag. De meningsvorming en de argumenten voor of tegen de stellingen vormen belangrijke input voor de HERT-visie. De stellingen werden geclusterd in drie groepen, te weten ‘Recreatieve havens en horeca’, ‘Hoofdwinkelstraat en attracties’ en ‘Bedrijventerreinen en Seed Valley’. De deelnemers sloten zich bij een van de drie groepen aan en gingen in discussie over de voors en tegens van de stellingen en benoemden in een tweede ronde de acties en actoren om de stelling te kunnen realiseren. Onderstaand is per stelling aangegeven hoe de deelnemers hebben gereageerd.

Groep A: Recreatieve havens en horeca Stelling 1: Er is geen ruimte voor groei van het aantal vierkante meters horeca. Clustering van het horecaaanbod in het centrum en bij de Oude Haven is gewenst. Met een goede afstemming op de detailhandel. Argumenten voor: Voor dit onderwerp geldt: ‘Denk groot’, zeker op de lange termijn, waarbij het aanbod wel moet zijn toegespitst op de vraag van de klanten. Clusteren van horeca en detailhandel is gewenst, maar volgens sommigen niet per se aan de Oude Haven. Het is gewenst niet alleen maar op één plaats te clusteren. Anderen pleiten wel voor de Oude Haven: de havens hebben al een toevoer van passanten en dus consumenten, deze klanten zouden beter bediend kunnen worden en de kansen voor horeca zouden hier beter benut kunnen worden. Ga ook uit van horecagebieden en niet van horecastraten. Argumenten tegen: Voor de korte termijn geldt dat de huidige vergunningen / het huidige bestemmingsplan niet is toegesneden op de wensen en mogelijkheden van horeca exploitanten. Voor het aantrekkelijk maken van Enkhuizen (en om de leegstand aan te pakken) wordt de suggestie gedaan juist extra vierkante meters horeca toe te voegen. Maar dit zou wel kunnen gebeuren door de vergunningen op andere plekken (buiten het centrum) in te trekken. Verschuiving van het aantal m² is dus ook een mogelijkheid. Horecavergunningen die slecht functioneren of gesloten zijn die buiten het centrum zijn gelegen, kunnen bijvoorbeeld verplaatst worden naar het centrum. Het huidige bestemmingsplan is volgens een individuele horecaondernemer niet flexibel genoeg in het toekennen van (nieuwe) bestemmingen aan panden. Er is te weinig vrijheid om functies te veranderen, toe te voegen. Daarmee is het lastig om meer geïntegreerd te plannen en uit te voeren. Deze ondernemer wil heel graag nachthoreca toevoegen aan het horeca-aanbod in Enkhuizen. Op de locatie waar hij een


HERT-visie - 88 -

DHV B.V.

nachthoreczaak voor ogen heeft, mag alleen een restaurant gevestigd worden. Een meer flexibel bestemmingsplan zou uitkomst bieden voor zijn plannen. Het merendeel van de groep is voor deze stelling. Stelling 2: De eisen van consumenten veranderen en worden hoger. De Enkhuizer horeca moet daarom worden aangevuld met meer trendy zaken en gespecialiseerde restaurants. Argumenten voor: Een zeer groot deel van de groep is het hier mee eens. Nieuwe zaken moeten aanvullend zijn op het huidige aanbod. Jonge ondernemers willen graag meegaan in de trend van vernieuwing en diversificatie van het aanbod, maar zij komen maar moeilijk aan de bak. Het is moeilijk om in deze tijden een lening te krijgen voor het opstarten van een zaak. De Enkhuizer horeca moet meer inzetten op funshopping, recreatief winkelen (horeca en winkels combineren). Hiervoor moeten wel een aantal acties uitgevoerd worden: – Er zijn gezelligheidsgebieden nodig – Maak autoluwe / autovrije zones zoals de Melkmarkt en het Venedie (Boulevard Venedie / promenade) – De dijk rondom Oude Haven verder ontwikkelen Argumenten tegen: Hoe mooi het ook allemaal klinkt, de huidige ondernemers vernieuwen niet (mentaliteitskwestie). Men doet het al jaren zo, en er is geen drive om aan te passen, mee te gaan met de wensen van klanten. Ook de bestaande regelgeving maakt het niet altijd even gemakkelijk (wederom problematiek rondom bestemmingsplan). Ook de veranderende economie en de huidige crisis dragen niet bij aan een impuls voor de Enkhuizer horeca. Het wordt steeds moeilijker te investeren en geld te kunnen lenen van de bank. Acties Stelling 1 en 2 Huidige bestemmingen eraf (om clustering mogelijk te maken) Bestemmingen en vergunningen (vrijgeven van horecavergunningen / m2 van horeca die wil stoppen terugnemen) Flexibel maken van bestemmingsplannen (bestemmingswijziging winkel naar andere functie) Gebieden aanwijzen voor clustering van horeca Richting geven aan de visie. Waar zetten we op in: 1. “beleef de stad”: mensen trekken, recreatief winkelen 2. “patatgeneratie”: eenvoudige horecavoorzieningen, snackbars Beleving meer dan overlast: Enkhuizers moeten ook bezoekers dulden en investeren in de aantrekkelijkheid van de stad, zodanig dat kwaliteitstoeristen komen Onderscheiden op service is toegevoegde waarde


Wie Gemeente horeca moet meewerken om te overtuigen planmakers en uitvoerders. Bekenden in Enkhuizen met feeling voor wat er speelt Gemeente Gemeente. Ondernemersverenigingen willen meedenken Opmerking DHV: de sector fast food is nu al bovengemiddeld vertegenwoordigd in Enkhuizen

Ondernemers sluiten aan

HERT-visie - 89 -

DHV B.V.

Het merendeel van de groep is voor deze stelling. Stelling 3: Enkhuizen moet zich de komende jaren vooral focussen op haar aantrekkelijkheid als aanlegplaats voor passanten, ook in de cruise- en chartervaart. Argumenten voor: Er is vooral behoefte aan passantenplaatsen. Geen markt voor vaste ligplaatsen in de gemeentelijke havens. De havens in de Binnenstad zijn niet geschikt voor vaste ligplaatsen. Passanten gaan veel sneller de stad in om hun geld uit te geven dan recreanten van een vaste ligplaats. Ook is de directe nabijheid van de binnenstad zeer aantrekkelijker voor de passanten. De passantenhavens zijn doorgaans in de winter leeg / vrij. In de winter aantrekkelijk maken voor andere doelgroep (charterschepen, varende woonschepen, etc.). De havens krijgen hierdoor een goede uitstraling en het zorgt voor een aantrekkelijke aanblik, ook buiten het vaarseizoen. Wonen op schepen -> zorgt voor reuring, er is altijd wat te zien en te doen, geen doodse aanblik Argumenten tegen: In de winter zijn er geen passanten en zal het dus een ‘dooie boel’ zijn. Acties Stelling 3 Marketing: wat wil je uitstralen en voor wie? Eerst bepalen en dan profileren - Realiseer integrale kwaliteit van toeristisch product Enkhuizen - aansluiting en afstemming Combineer bestaande activiteiten Onderzoek wat bezoeker wil Vasthouden dagrecreatie

Wie Gemeente ism TPE Maak gebruik van bestaande grote campagnes TPE coördinator stadsbreed communicator Verenigingen (in samenwerkingsverband)

Stelling 4: Het achterste deel van de Oude Haven kan worden ingericht met woonboten en de Oosterhaven voor een aantal vaste ligplaatsen. Voor ontsierende ‘woonarken’ is geen plaats. Argumenten voor: Vaste ligplaatsen en met name bewoonde schepen zorgen voor een veilig gevoel, sociale controle is een belangrijk punt. Het zogenaamde ”carrousel varen” behoort tot de mogelijkheden (historische woonschepen varen van haven naar haven en liggen daar voor een bepaalde, langere, periode). Mooie woonschepen en andere aantrekkelijke schepen zijn waardevol voor het aanzicht van de stad, zeker in de winter. In de zomer zouden deze wellicht ruimte moeten maken voor passanten. Voor ontsierende woonarken (drijvende huizen) is inderdaad geen plaats, maar het is niet eenvoudig deze weg te krijgen. Argumenten tegen: Oude Haven of Oosterhaven moet vanwege de capaciteit gebruikt worden voor passanten. Tevens moet de mogelijkheid van het koppelen met het achterland middels het (opnieuw) verbinden met de waterwegen in Noord Holland behouden blijven. Dit kan via de Oude Haven of Oosterhaven. Koester deze mogelijkheid. Middels kleine sluisjes of de aloude scheepskameel kan men het West-Friese achterland in.


HERT-visie - 90 -

DHV B.V.

Een grote meerwaarde van Enkhuizen voor de waterrecreant. Dit levert ook kansen op voor de kleinere recreatievaart (sloepen). Stelling 5: Het aantrekken van verblijfstoeristen lukt alleen in regionaal verband. Enkhuizen moet daarom volop meedoen in regionale marketingcampagnes onder de naam West-Friesland. Argumenten voor: Toeristen kijken niet alleen naar een stad, maar ook naar de regio bij het boeken en zoeken van een reisbestemming. De regio West-Friesland heeft genoeg te bieden, Enkhuizen kan hier op meeliften. Ook ligt op dit moment de marketing van Enkhuizen te veel op alleen de topattracties van Enkhuizen, dit moet breder. West-Friesland doet aan nationale marketing en om de buitenlandse toerist naar Enkhuizen te krijgen is het zeer nuttig samenwerking te zoeken met West-Friesland. Met elkaar afstemmen is waardevol en men moet niet te veel regionaal concurreren. Argumenten tegen: Als de eigen kwaliteit goed is, is er geen regio nodig. Enkhuizen kan zichzelf prima vermarkten. Ook is onderscheid nodig, ook op regionaal niveau. Voor Enkhuizen is de waterrecreant een belangrijke gast, dat geldt niet voor heel West-Friesland, bij die doelgroep moet Enkhuizen zichzelf verkopen. Deze doelgroep geeft ook het geld uit in Enkhuizen en niet in West-Friesland. Op het gebied van detailhandel is er al veel concurrentie met omliggende gemeenten. Als er dan ook nog aan gezamenlijke marketing gedaan wordt, lopen de consumenten helemaal weg. Een slogan die genoemd werd voor de branding van Enkhuizen om te onderschrijven waarom Enkhuizen niet gezamenlijk aan marketing moet doen: ‘een sprookje van een stad!’

Groep B: Hoofdwinkelstraat en attracties Stelling 1: Het aantrekken van verblijfstoeristen lukt alleen in regionaal verband. Enkhuizen moet daarom volop meedoen in regionale marketingcampagnes onder de naam van West-Friesland. Argumenten voor: – Als gemeenten samen heb je meer omvang en sta je dus sterker – Projecten als Floriade kun je alleen binnenhalen als je samenwerkt – Verplaats je in de consument (Enkhuizen is minder bekend bij Italiaan vergeleken met WestFriesland) – ‘Alléén vind je de toerist niet’ – Als Enkhuizen heb je te weinig middelen om goede marketingcampagnes te lanceren Het is eigenlijk EN EN, je moet zowel gezamenlijk optrekken in marketingcampagnes als het onderscheidene van Enkhuizen zelf uitdragen – ‘Enkhuizen, Parel van West-Friesland’ Argumenten tegen: – Enkhuizen is sterk genoeg alleen. Merendeel van de atrracties in West-Friesland liggen in Enkhuizen! Om verblijfstoeristen te lokken met verblijfsaccommodaties op orde zijn.

marketingcampagnes


moet

wel

eerst

het

aanbod

(en

HERT-visie - 91 -

DHV B.V.

Acties Stelling 1 Cultuurtoerisme ontwikkelen (a la Bergen) Communicatie afstemmen zowel lokaal als regionaal Verblijfsaccommodaties op orde brengen ( upgraden, uitbreiden, hotel, vakantiepark) Daarnaast moet je de doelgroep definiëren die je wilt aanspreken. Zet ook in op nautisch en zorg voor: goede bus- en vaanverbindingen evenementen en beleid (sprookjesmarkt / kroniek van Enkhuizen. Opwaarderen van het aanbod (aantrekken van passend toerisme)

Wie

Een citymanager is de aangewezen persoon om dit uit te voeren.

Het merendeel van de groep is voor deze stelling. Stelling 2: Er is in Enkhuizen geen marktruimte voor een uitbreiding van het aantal vierkante meters detailhandel. De groep is verbaasd over deze stelling. Hoe kun je nu spreken over wel of niet uitbreiden van het aantal vierkante meters terwijl er sprake is van grote leegstand in Enkhuizen. De volgende stappen worden voorgesteld: Stap 1. Voordat je het over uitbreiding gaat hebben, moet eerste de leegstand opgevuld worden. Stap 2. Vervolgens moet een winkelprofiel vastgesteld worden. Wie wordt je doelgroep? Stap 3. Zorg voor creatief ondernemerschap en stimuleer / faciliteer dit. Dit zou een taak van de gemeente moeten zijn. Tevens wordt verwezen naar het imago van Enkhuizen => Maak het ondernemen in Enkhuizen leuk! Stelling 3: Het Oostelijk deel van de Westerstraat moet zich ontwikkelen tot interessant recreatief winkelgebied met horeca, atelierfuncties, detailhandel. Prijsvechters als Scapino en Action horen daar eigenlijk niet tussen. Iedereen is het eens met het opknappen van het oostelijk deel van de Westerstraat. Prima om daar een woon- leefstraat van te maken met recreatieve winkels en horeca en eventueel woningen. Er is trouwens geen geld om de straat op te knappen, zeker niet bij de winkeliers. Iedereen is tegen de stelling dat prijsvechter niet op die locatie horen. Ze zitten hier prima en er is geen andere plek voor hen, een GDV/PDV beleid kan dit mogelijk maken, dan ontstaat er een ander verhaal. Stelling 4: Cultureel-historisch toerisme is dé kans voor de binnenstad van Enkhuizen om het seizoen te verlengen. Het aanbod, de mogelijkheden en de promotie van Enkhuizen moeten hierop worden afgestemd.


HERT-visie - 92 -

DHV B.V.

Uiteraard is dit dé kans voor Enkhuizen, iedereen is het hier mee eens. Het trekt hoogopgeleiden aan die veel te besteden hebben, ze zorgen voor een langer en meerdaags verblijf en maken gebruik van combinatiebezoek met de horeca. USP is de binnenstad. Om het geheel aantrekkelijk te maken voor deze doelgroep heeft het huidige aanbod (cultuur, horeca, accommodaties) een kwaliteitsimpuls nodig. Voor het cultuur aanbod zal er aanspraak gemaakt worden op subsidies. Stelling 5: Ondernemers gaan aan de slag met het stimuleren van combinatiebezoek tussen de attracties en de binnenstad. Incidenteel vindt wel samenwerking plaats. Samenwerking kan leiden tot combinatiebezoek, ook al moet dit bij dagbezoekers aan de attracties niet worden overschat. Bij het verblijfstoerisme is men wel van overtuigd dat samenwerking leidt tot herhaalbezoek. Men constateert dat een actie, bijvoorbeeld met kortingsbonnen, weinig energie en geld kost en ook wat kan opleveren, maar dat dit slechts sporadisch gebeurt. Een goede verklaring wordt niet gegeven, behalve dan dat veel ondernemers vooral bezig zijn met hun eigen bedrijf en niet direct denken aan gezamenlijke initiatieven. Het langer vasthouden van de dagbezoeker is moeilijk, hiervoor met de kwaliteit van het aanbod omhoog. Ook constateert men dat hiervoor meer gezamenlijkheid nodig is, bijvoorbeeld bij de zondagopenstelling of het bijdragen aan evenementen. Acties Stelling 5 Arrangementen opstellen Kortingsbonnen uitdelen bij de grote attracties voor een kopje koffie o.i.d. bij een ander We hebben veel kleine parels, begin daarmee, verbindt die, dan volgt de rest wel (Enkhuizen Boeit, niet alle ondernemers staan erin) Er komt één winkeliersvereniging - maar wel alert blijven op samenwerking ‘Uit in Enkhuizen’, niet iedereen wordt in dit blad genoemd, maar het geldt nu wel als het ‘totaalaanbod’ – Convenant tekenen met alle winkeliers – commitment (behoefte aan een enthousiasmerende en bezielende trekker )

Wie

Citymanager

Groep C: Bedrijventerreinen en Seed Valley Stelling 1: Om voldoende goed gekwalificeerd personeel te hebben, zijn regionale vakopleidingen nodig. Enkhuizen stimuleert dit actief. Argumenten voor / Acties Het is belangrijk een goede beroepsbevolking te hebben voor werkgelegenheid in de havens en havengerelateerde industrie. Ook moet er verjonging plaatsvinden. Op dit moment is sprake van vergrijzing en trekken de jongeren weg. Om ze te behouden en goed gekwalificeerd personeel te krijgen is het van belang: – mensen aan te trekken van buitenaf.


HERT-visie - 93 -

DHV B.V.

– Te zorgen voor goede interne opleidingen – Leerlingenprojecten te verzorgen – Opleidingen af te stemmen op de werkgelegenheid en sectoren – Stageplaatsen te creëren – en een samenwerking tussen regionale scholen en bedrijfsleven op te zetten Daarnaast werd ook gemeld dat dit niet alleen in Enkhuizen moet gebeuren maar ook elders in WestFriesland. Gezamenlijk optrekken in deze is een pre! Niemand is tegen Stelling 2: Er is de komende jaren ruimte genoeg op de bestaande terreinen. Argumenten voor: Op de korte termijn is een geen behoefte aan uitbreiding van bedrijventerrein, er is voldoende. Op de lange termijn is misschien wel uitbreiding nodig. 1. Eerst optimaliseren van bestaande terreinen. Uitbreiding van terreinen is dan afhankelijk van mogelijke hergroepering en thematisering. Denk bijvoorbeeld aan een mogelijk nautische cluster op Krabbersplaat 2. Verder uitbreiding kan op de lange termijn nodig zijn afhankelijk van de bereikbaarheid. Wanneer de aanleg van de weg gerealiseerd wordt, zal de behoefte kunnen toenemen. Acties stelling 2 Bestemmingsplannen Stimuleringsfonds voor het opknappen van terreinen Alternatieve plekken aanbieden in het kader van ‘ruimte voor thematisering Terreinen opknappen (uiterlijk) Parkeerregime: Vrachtwagens in openbare ruimte op eigen terrein Inrichting bermen en verkopen voor parkeren

Wie Gemeente Gezamenlijke ondernemers bijdrage overheid.

met

behulp

van

Parkmanagement / ondernemers Gemeente: opstelplaats voor vrachtwagens betaald parkeren

-

Stelling 3: De uitstraling van de bestaande terreinen moet worden verbeterd. Ondernemers voelen zich hiervoor verantwoordelijk.  Hergroepering en thematiseren Argumenten voor: Het clusteren op bedrijventerreinen bevordert de uitstraling. Het zorgt voor een overzichtelijker en aantrekkelijker beeld van een bedrijventerrein (‘geen gribus meer’). Ook de veiligheid op terreinen draagt bij aan een prettige uitstraling. Parkmanagement is hiervoor een aangewezen instrument. Daarnaast moet de samenwerking tussen bedrijven verbeterd worden. Zo ontstaat een meer gezamenlijk belang en doel om een terrein op orde te houden. Argumenten tegen: Het verbeteren van de uitstraling van bestaande terreinen is niet zo eenvoudig te realiseren.


HERT-visie - 94 -

DHV B.V.

De kwaliteit van de openbare ruimte is ondermaats. Voorbeeld: Vrachtwagens parkeren in de berm. Dit geeft een lelijk beeld en zorgt voor kapotte en rommelige bermen. Een aantal ondernemers hebben op eigen kosten de berm verhard. Maar dit is een taak van de overheid. De roep om een opstelplaats voor vrachtwagens wordt daar tot op heden niet gehoord. Stelling 4: Seed Valley moet ruim baan krijgen. De gemeente stimuleert dit cluster met ruimte voor uitbreiding, gedeelde voorzieningen en tijdelijke woonruimte voor buitenlandse werknemers.  Seed Valley is een top cluster – een voorbeeld voor andere sectoren! Argumenten voor: Het is de economische motor van Enkhuizen. Het trekt hoogopgeleid personeel aan. Voorwaarden voor dit personeel voor nu en in de toekomst is wel dat er een aantrekkelijke detailhandel is, goed onderwijs, aantrekkelijke horeca, een goed cultuuraanbod en betere woningen. De nautische sector kan leren van Seed Valley en als voorbeeld nemen. Voor zowel Enkhuizen als de nautische sector liggen er veel kansen. Argumenten tegen: Natuurlijk moet Seed Valley ruim baan krijgen, maar er moet wel voldaan worden aan de hiervoor geschetste voorwaarden. Een goed en aantrekkelijk woon- en werkklimaat is van essentieel belang. Acties stelling 4 Opleidingsbehoefte inventariseren seed valley nautic valley horeca Opleidingen financieel steunen - noodzaak = clusteren

Wie Ondernemers

- bedrijven - gemeente - provincie / rijk

Stelling 5: Krabbersplaat richt zich vanaf nu vooral op de nautische sector. Dit betekent een herstructurering van het terrein. Niet behandeld


HERT-visie - 95 -

DHV B.V.

BIJLAGE 4 VERWIJZINGEN NAAR ANTWOORDEN STARTNOTITIE

Nr.

Onderwerp

1.

Wat zijn specifieke ontwikkelingen en knelpunten binnen de sectoren van de Enkhuizer bedrijvigheid? In welke sectoren liggen de meeste kansen voor groei? Welke sectoren hebben daarbij ondersteuning van overheidswege nodig? Hoe kan de gemeente hierin het beste bijdragen? Kunnen we kiezen voor een permanent thema en dat inzetten voor citymarketing? Kunnen we de thema’s die de stad kenmerken gebruiken voor het uitwerken van een jaarlijks cultuurprogramma waar evenementen, exposities, aanbod van podiumkunsten, monumenten en cultuureducatieve projecten bij aansluiten? Kunnen we cultureel ondernemerschap ondersteunen?

paragraaf

Ondernemersklimaat

2. 3. 4. 4a. 4b.

4c.

Bijlage 1 en 2 3.1 3.1 3.1, 3.8, 3.9 3.7 3.7

3.10

Arbeidsmarkt en pendel 5. 6. 7. 8. 9.

Moet Enkhuizen de woon-werkbalans accepteren of pogingen doen om de pendel om te buigen? Wat is de juiste balans tussen stimulering van bestaande bedrijvigheid en het aantrekken van werkgelegenheid van buiten de regio? Moet Enkhuizen laten gebeuren dat jongeren vertrekken of inzetten op latere terugkeer naar de regio? Wat zijn de wensen en mogelijkheden tot verruiming van het onderwijsaanbod in Enkhuizen en de regio? Op welke wijze kan Enkhuizen en de regio zich het beste profileren?

3.8 3.8 bijlage 1 3.8 3.1 en 3.8 H2 en 3.7

Bedrijventerreinen 10. 11. 12. 13. 14.

Wat zijn de kwantitatieve en kwalitatieve omstandigheden voor de ontwikkeling van bedrijventerreinen in Enkhuizen? Binnen welke segmenten liggen er kansen voor de bedrijventerreinen in Enkhuizen? Op welke manier kan het economisch functioneren van de terreinen geoptimaliseerd worden? Op welke manier kan de ruimtelijke kwaliteit van de terreinen geoptimaliseerd worden? Hoe verhoudt zich de ontwikkeling van de bedrijventerreinen tot de regionale infrastructuur?

Bijlage 1 en 2 3.1. 3.1 3.1 3.2 en Bijlage 2

Havens 15.

Welke factoren bepalen de concurrentiepositie van de havens?

16.

Wat zijn de verschillende kansen en bedreigingen voor de havens? Daarbij wordt specifiek ingegaan op mogelijke peilveranderingen.


3.3., 3.5 en Bijlage 1 en 2 Bijlage 1, 2 en 3.5

HERT-visie - 96 -

DHV B.V.

17. 18. 19. 20. 20a.

Welke relaties zijn er tussen de havens en overige economische en maatschappelijke thema’s? Wat is de autonome positie van de Enkhuizer havens (markt, doelgroepen etc). Wat is binnen het totale economische en maatschappelijke belang van Enkhuizen het beste ontwikkelingsscenario voor de havens? Welke vorm van bedrijfsvoering past het beste bij dit scenario? Geven we wonen op het water gestalte? En zo ja, welke locaties zijn hiervoor geschikt en welke voor- en nadelen zitten er aan het accommoderen van de schepen met een persoonsgebonden gedoogbeschikking?

H2 Bijlage 2 3.5 3.5 3.5

Recreatie en toerisme 21. 22. 23. 24. 25. 26.

Hoe ver kan het toerisme in de concentratiegebieden groeien vanuit de markt? Waar liggen daarbinnen de trends en kansen? (dagrecreatie, verblijf, waterrecreatie?) Wat is ervoor nodig om deze groei te realiseren? Waar liggen binnen de groei grenzen van overlast en drukte? Hoe kan de waterrecreatie in en rond de gemeente worden uitgebreid? Is er behoefte aan een nieuw toeristisch buitengebied, en zo ja hoe kan dit worden gerealiseerd?

Bijlage 1,2 Bijlage 1 3.3 t/m 3.7 3.3 3.5 3.6

Detailhandel 27. 28. 29. 30. 31. 32.

Wat zijn de kwantitatieve (distributieve ruimte) en kwalitatieve omstandigheden voor de ontwikkeling van het detailhandelsaanbod in Enkhuizen? Welke criteria spelen een rol bij het afwegingskader voor vestiging van detailhandel (versterken omgeving, overlast, kwaliteit). Wat is de winkelhiërarchie in Enkhuizen en wat zijn de mogelijkheden en bedreigingen aan de “onderkant” hiervan. Welke typen detailhandel zijn gewenst en welke juist niet? Wat zijn kansrijke locaties in Enkhuizen voor eventuele groei of verplaatsing van detailhandel. Wat is de wenselijkheid en mogelijkheid van vestiging van detailhandel buiten het centrum/kernwinkelgebied?

3.3, bijlage 2 3.3 en 3.4. 3.3. 3.3 3.3 3.3

Horeca 33. 34. 35. 36. 37.

Wat zijn de kwantitatieve (distributieve ruimte) en kwalitatieve omstandigheden voor de ontwikkeling van het horeca-aanbod in Enkhuizen? Welke criteria spelen een rol bij het afwegingskader voor vestiging van horeca (versterken omgeving, overlast, kwaliteit). Hoe passen de verschillende typen horeca bij verschillende locaties. Wat zijn kansrijke plekken om horeca te versterken. Hoe verhouden deze zich tot andere belangrijke economische sectoren als toerisme, havens en detailhandel?


3.3 3.3 t/m 3.5 3.3 t/m 3.5 3.3 t/m 3.5 3.3 t/m 3.5

HERT-visie - 97 -

DHV B.V.

BIJLAGE 5 BESCHIKBARE INSTRUMENTEN HORECA EN DETAILHANDEL

Ruimtelijke ordening, beheer en beleid Locatiebeleid met concentraties als ordeningsprincipe De dynamiek in vraag en aanbod moet beleidsmatig tot uiting komen in gewenste verscheidenheid in de samenstelling van het voorzieningenaanbod, maar daarnaast ook in ruimtelijke zin. Het locatiebeleid richt zich op het aanwijzen van locaties voor voorzieningenconcentraties en geeft daarbij een passende omvang en branchering aan. Hiermee biedt de gemeente de markt de gelegenheid om invulling te geven aan het aanbod en de kwaliteit. Mogelijke maatregelen:  Bij nieuwe ontwikkelingen voorrang geven aan bestaande ondernemers die niet optimaal gesitueerd zijn bij nieuwe ontwikkelingen  Subsidieregelingen voor het verplaatsen van winkels, bij bedrijfsbeëindiging en het schadeloosstellen van eigenaren van winkelvastgoed bij verwijdering van winkelbestemming.  Beperking opleggen aan de toegestane ruimte voor verkoop buiten aangewezen winkelgebieden om ongewenste ruimtelijke ontwikkelingen tegen te gaan middels detailhandelsbeleid. Inrichting en beheer openbare ruimte in winkelgebieden Een goed ingerichte en onderhouden winkelgebied draagt bij aan de uitstraling van de omgeving en het economische succes. Dit betekent investeren in de kwaliteit bij gebruik, inrichting en beheer van de openbare ruimte o.b.v. afspraken over service levels en gedeelde kosten van gemeente en ondernemers. Per gebied kan de gemeente afspraken maken (al dan niet gezamenlijk met stakeholders) over: Inrichtingsplannen openbare ruimte (parkeren, voetgangersgebied) Aankleding en verfraaiing openbare ruimte, zoals vergroening, verlichting, beeldende kunst Bereikbaarheid en parkeren Voor de meeste winkelgebieden is bereikbaarheid per auto essentieel voor de aantrekkelijkheid van het centrum. Ook bereikbaarheid per OV, fiets en te voet is belangrijk. Bebording, inrichting van de wegen en circuitvorming zijn hier instrumenten voor. Daarnaast is passende parkeergelegenheid bij winkelgebieden een essentiële voorwaarde voor het functioneren van het centrum. Verbetering van parkeervoorzieningen ter voorkoming van een te hoge parkeerdruk kunnen gerealiseerd worden door bijdrage van de gemeente aan gebouwde parkeervoorzieningen, toevoegen van parkeerplaatsen, bebording, invoeren van blauwe zones en (in sommige gevallen) betaald parkeren. Veiligheid: schoon, heel en veilig Een gevoel van onveiligheid heeft negatieve gevolgen voor de verblijfsduur, terugkomintentie, bestedingen en imago van de gemeente. Instrumenten die de gemeente en ondernemers kunnen inzetten zijn:  Keurmerk Veilig Ondernemen: verbetering samenwerking politie, justitie, gemeente en winkeliers, collectief winkelverbod, burenbelsysteem, voorlichting en cursussen over criminaliteitspreventie, en brandveiligheid.  Oprichten van een ondernemersfonds om gezamenlijk gebiedsverbetering op te pakken (via BedrijfsinvesteringsZone (BIZ), reclamebelasting of WOZ-heffing). Een ondernemersfonds maakt het mogelijk voor ondernemers om gezamenlijk te investeren in de kwaliteit van hun bedrijfsomgeving, waarbij alle ondernemers meebetalen. De geïnde heffing van de gebruikers komt ten goede aan gebiedsverbetering op maat. In een stichting zijn bedrijven van de betreffende locatie


HERT-visie - 98 -

DHV B.V.

vertegenwoordigd, zij betalen en bepalen. De gemeente zorgt voor het uitvoeren van de heffingsregeling. Reclame- en uitstallingbeleid Bij het Reclame- en Uitstallingenbeleid is de beeldkwaliteit leidend. Reclamebelasting wordt bij voorkeur geregeld via ondernemerfondsen en overeenkomsten tussen gemeente en ondernemers, zodat de geïnde bedragen besteed worden in het gebied. Het uitgangspunt is een duidelijke afspraak in een businessplan vooraf, over uitwerking, rollen van ondernemers en gemeente en de financiering bij toekomstige initiatieven. Juridische instrumenten en maatregelen Publiekrechtelijk In het “nieuwe” bestemmingsplan kunnen gemeenten meer kwaliteitseisen stellen dan voorheen. Ten behoeve van een goede ruimtelijke ordening kunnen in het bestemmingsplan eisen worden opgenomen met betrekking tot de branches van detailhandel. Deze eisen moeten gemotiveerd worden vanuit overwegingen van ruimtelijke kwaliteit, zoals:  Mobiliteit en milieu (milieubelasting, verkeersaantrekkende werking, parkeerproblematiek),  Kwaliteit van de stad en de stedenbouw (omvang winkels in relatie tot de omgeving),  Distributieve structuur (aantasting, duurzame ontwrichting of versterking van de distributieve structuur)  Bezoekersintensiteit en aard en omvang van de verkochte artikelen. Privaatrechtelijk De gemeente kan op ontwikkelingslocaties die in bezit zijn van de gemeente afspraken maken met projectontwikkelaars over het gebruik van de grond en de toegestane branches. Het beoogde brancheprofiel kan zo gerealiseerd worden. In een privaatrechtelijke overeenkomst kunnen deze afspraken vastgelegd worden. Belangrijk daarbij is dat het gebruik van het privaatrecht de werking van het publiekrecht niet mag doorkruisen. Financiële instrumenten en maatregelen Financiële instrumenten kan de gemeente inzetten om gewenste ontwikkelingen op gang te brengen of te ondersteunen. Hiervoor kan men de volgende instrumenten gebruiken:  Subsidies verstrekken: o Objectsubsidie: gericht op pand of pandeigenaar. o Verplaatsingssubsidie: gericht op ondernemers die excentrisch gelegen zijn in geval van verplaatsing ten behoeve van het realiseren van optimalisering van een winkelgebied. o Leegstandsubsidie: gericht op de eigenaar om de gewenste invulling te bewerkstelligen binnen het profiel.  Strategische aankopen. Hiermee kan de gemeente beschikkingsmacht over een pand of panden verkrijgen en zo de invulrichting bepalen. De gewenste winkelstructuur vormt de onderlegger en een vastgoedontwikkelingsmaatschappij het middel. Op deze wijze kan gemeente invloed uit oefenen op strategische locaties.

Overige instrumenten en maatregelen Handhaving Een goede controle en handhaving van het vastgestelde beleid zijn van belang om de gewenste structuur te versterken en ongewenste ontwikkelingen tegen te gaan. Hiervoor is het noodzakelijk dat er draagvlak is voor het beleid en dat dit beleid voldoende bekend gemaakt is.


HERT-visie - 99 -

DHV B.V.

Winkelstraatmanagement Winkelstraatmanagement moet de aantrekkelijkheid van een winkelstraat of centrum verhogen en de kwaliteit waarborgen. De winkelstraatmanager volgt de ontwikkelingen binnen het gebied, onderhoudt contacten met de ondernemers en onderneemt acties bij langdurige leegstand. Zijn/haar functie is het stimuleren, ondersteunen en faciliteren van de gevestigde bedrijvigheid. De winkelstraatmanager legt contact met ondernemers, ondersteunt hen en spoort aan tot samenwerking. De winkelstraatmanager structureert en coördineert de aanpak in winkelgebieden of -straten en is de schakel tussen gemeente en ondernemers. Dit is in diverse steden/wijken al een succesvolle aanpak gebleken omdat het niettraditioneel, laagdrempelig en sterk gebiedsgericht is. Centrummanagement Centrummanagement is een structurele samenwerking tussen in ieder geval ondernemers (detaillisten, horecaondernemers en ambulante handel) en de gemeente. Vastgoedeigenaren vormen tevens een belangrijke samenwerkingspartner. Gezamenlijke ambitie is het aantrekkelijker maken van het centrum of centra van een gemeente. Dit wordt vastgelegd in een door alle partijen gedragen visie. Cruciaal is dat de samenwerking plaatsvindt op basis van vertrouwen en gelijkwaardigheid, met erkenning van elkaars verantwoordelijkheden en met een duidelijke taak- en rolverdeling Marketing en locatiemanagement Centrale marketing van het winkelgebied en, in het verlengde daarvan, locatiemanagement zullen aan belang winnen. Retailers bundelen de krachten om de trekkracht van het gebied te vergroten. Marketingmanagers kunnen de rol van de traditionele winkeliersvereniging steeds meer overnemen en leggen de focus op de trekkracht van het totale winkelgebied. Locatiemanagement gaat nog een stap verder: bij verhuur of verkoop van een pand in het winkelgebied wordt dan rekening gehouden met de invloed van de potentiële huurder/koper op het concept, de uitstraling en het onderscheidend vermogen van het totale gebied. De verantwoordelijkheid van de locatiemanager is het ondersteunen en optimaliseren van het collectieve winkelbeeld: marketing, positionering, sales, PR, faciliteiten, veiligheid, bereikbaarheid, parkeergelegenheid, et cetera. In Enkhuizen zou deze rol vervult kunnen worden door de centrummanager. Ondersteuning ondernemers Een goede voorlichting van ondernemers in de detailhandel is er ondermeer op gericht de levensvatbaarheid van bedrijven te vergroten. In de detailhandel zijn veel zelfstandig ondernemers actief en elk jaar starten er veel nieuwe winkeliers. De regelgeving, het financieren van de start en het vinden van goede huisvesting zijn voor (pre)starters in hun algemeenheid de belangrijkste knelpunten. Voor gevestigde ondernemers liggen de knelpunten vooral op het gebied van de personeelsvoorziening, de vestigingsplaats en de bedrijfsruimte. Een ondernemersloket is hier zowel fysiek als digitaal (een portaal) een ingang voor. Andere middelen zijn huisvestingsregelingen en ondernemerscontact. Actief werven van formules Bij het binnenhalen van nieuwe (internationale) formules die passend zijn bij de winkelgebieden, kan de gemeente, indien eigenaar, zelf actief werven. Ook kan samenwerking met projectontwikkelaars en andere stakeholders gezocht worden.


HERT-visie - 100 -

DHV B.V.

BIJLAGE 6 LIJST VAN GEÏNTERVIEWDEN

Onderstaande personen zijn geïnterviewd ten behoeve van de HERT-visie.



Dhr. Dick Beemster

Voorzitter Ondernemers Federatie Enkhuizen



Dhr. John van Zwieten

Voorzitter Ondernemers Collectief Enkhuizen



Dhr. Jan Mooijen

Directeur Compagnieshaven



Dhr. Paolo Cools

Vertegenwoordiger Koninklijke Horeca Nederland Bedrijfsleider café-restaurant Van Bleiswijk



Dhr. Bashar Al Badri

Kamer van Koophandel Noordwest Holland



Dhr. Jos Bootsma

Vertegenwoordiger Bedrijvengroep West Friesland



Dhr. Taco Brehm

Havenmeester gemeente Enkhuizen



Dhr. Erwin Cardol

Programmamanager Seed Valley (Telefonisch interview)



Dhr. Paul Ummels

Algemeen directeur Pipelife (telefonisch interview)



Dhr. Wieger de Vries e.a.

Haven Advies Groep (HAG) Enkhuizen


HERT-visie - 101 -

DHV B.V.

BIJLAGE 7: GEBRUIKTE BRONNEN      

                                

AgriBoard Noord-Holland Noord, Economische Integrale Visie West-Friesland, 2011 BBZ- Vereniging voor beroepschartervaart, kerncijfers, 2010 CBS Statline CBS (2011) Vakanties van Nederlanders 2010 Energy research Centre of the Netherlands (ECN), Energie cluster Noord-Holland Kansen & Uitdagingen, 2011 Funda in Business, opnamedatum 23 november 2011 Gemeente Enkhuizen, Basisnota van beleid, 2011 Gemeente Enkhuizen, Cultuurnota 2011-2014 Gemeente Enkhuizen, Havenplan, 1983 Gemeente Enkhuizen, Startnotitie HERT-visie, 2011 Gemeente Enkhuizen, Stadsvisie 2030, 2009 Gemeente Enkhuizen, Structuurvisie 2020, 2009 Gemeente Enkhuizen, Verkeersplan Enkhuizen, 2005-2015 Eindconcept Gemeente Enkhuizen, Visievormende discussie Economische Zaken, Detailhandel, horeca, recreatie en toerisme, 2010 Gemeente Enkhuizen, Visievormende discussie Economische Zaken, Bedrijventerreinen en havens, 2010 Health Holland, Health cluster Noordwest Holland, 2011 I&O Research, Werkgelegenheidsontwikkeling in Westfriesland in 1999-2009 I&O Research, Regionale visie bedrijventerreinen West-Friesland, 2007 I&O Research, Regionale Detailhandelsvisie West-Friesland, 2008 I&O Research, Ruimte voor detailhandel en horeca, Gemeente Enkhuizen, 2011 IBIS: Integraal Bedrijventerrein Informatie Systeem Kenniscentrum Recreatie, De toekomst van toerisme, recreatie en vrije tijd, 2008 Kenniscentrum Horeca, feiten en cijfers, 2011 Krouwels, Citymarketing, 1994 LAGroup, Markttoets en economische impact toerisme & recreatie Markermeer-IJmeer, 2011 LISA werkgelegenheidsregister Locatus winkeldatabase, 2011 Maritime Campus Netherlands, Werkconferentie economische visie West Friesland Cluster Maritiem, 2011 Nederlandse museumvereniging (2011) Agenda 2026. Toekomstverkenning voor de Nederlandse museumsector Ondernemers Federatie Enkhuizen, Beleidsplan 2010-201, 2010 Provincie Noord-Holland, Structuurvisie Noord-Holland 2040, 2011 SP Enkhuizen, HARTEN-visie Enkhuizen, 2011 Stec Groep, Herstructureringsvisie Krabbersplaat, 2011 Stec Groep ism Gewest Kop van Noord-Holland, Regionale visie bedrijventerreinen, Kop van NoordHolland, 2007 Toeristisch Platform Enkhuizen, Actieplan 2012-2015 - Voor het toerisme in Enkhuizen Toeristisch Platform Enkhuizen, Marketing & Communicatieplan 2012 – 2015 “Investeren in Toerisme” Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland, Concept Plan van Aanpak Ruimtelijk Economische Visie Stede Broec-Enkhuizen, 2009 Waterrecreatie Advies, Ontwikkeling Watersport IIsselmeergebied 2010, 2010 www.bereikbaarheidskaart.nl


HERT-visie - 102 -

DHV B.V.

COLOFON

Gemeente Enkhuizen/Enkhuizen, kloppend hart van West-Friesland ER-AF20120158 Opdrachtgever Project Dossier Omvang rapport Auteur Bijdrage

: : : : : :

Gemeente Enkhuizen Enkhuizen, kloppend hart van West-Friesland BA6107-101-100 103 pagina’s inclusief bijlagen Jan Oosterman Bart Muskens, Ronald Meijer, Marcel Embregts, Michiel de Jong, Titia Koningen, Hans Vermij Projectleider : Jan Oosterman Werkgroep gemeente Enkhuizen : Jan Slagter, Maarten Dijk, Jacco Eenkoren, Erik Zijlstra, Wendy Pranger Datum : 2 april 2012


HERT-visie - 103 -

Enkhuizen, kloppend hart van West-Friesland

Recommend Documents