Energieleverende monumentale binnenstad Bestaande gebouwen niet zomaar afbreken, maar hergebruiken en inpassen in nieuwe plannen, dát is de nieuwe trend. Een logische keuze: het is kapitaalvernietiging om oude gebouwen af te breken en tegelijkertijd te gaan nieuwbouwen als er oude gebouwen leeg staan te wachten op een goede bestemming. En als die gebouwen dan ook nog cultuurhistorisch waardevol zijn en prachtig en op mooie plekken liggen in de stad, dan komen we in de buurt van het ideaal van de duurzame monumentale binnenstad. Maar monumenten kunnen niet zomaar verduurzaamd worden. Daar komt veel bij kijken. Of de ambities voor een energieleverende duurzaamheid gehaald kunnen worden? In een workshop wordt nader ingegaan op enkele geslaagde voorbeelden die in samenwerking met de gemeente Utrecht gerealiseerd zijn in de regio Utrecht. Sprekers: Kees Geevers MA, docent Hogeschool Utrecht en PhD-onderzoeker aan de TU Delft Arno Harting, milieu-adviseur duurzaam bouwen, gemeente Utrecht
Energieleverende monumentale binnenstad
Energieleverende monumentale binnenstad
Energieleverende monumentale binnenstad
Energieleverende monumentale binnenstad
Energieleverende monumentale binnenstad
Energieleverende monumentale binnenstad
Energieleverende monumentale binnenstad
Energieleverende monumentale binnenstad
Energieleverende monumentale binnenstad
n
= 15 milj. liter
Energieleverende monumentale binnenstad
Energieleverende monumentale binnenstad
Workshop n n
Introductie Gemeentelijke ambitie n
n
Twee werkterreinen n n
n
n
Paushuis en … Handboek Duurzame Monumentenzorg
Stedelijke vernieuwing n n
n
Monumentenzorg Stedelijke vernieuwing
Monumentenzorg n
n
Arno Harting
Belvedere Onderwijs en onderzoek
Studenten aan het werk n
Afstudeeratelier
Arno Harting: De gemeentelijke ambitie
Workshop
n
Twee werkterreinen n n
n
Monumentenzorg n n
n
Paushuis en … Handboek Duurzame Monumentenzorg
Stedelijke vernieuwing n n
n
Monumentenzorg Stedelijke vernieuwing
Belvedere Onderwijs en onderzoek
Studenten aan het werk n
Afstudeeratelier
Twee werkterreinen:
Monumentenzorg Historie Paushuize Het statige pand op de hoek van de Pausdam en de Kromme Nieuwe Gracht werd in 1517 gebouwd in opdracht van Adrianus Florisz, de enige paus van Nederlandse bodem. Hij wilde het huis in zijn geboorteplaats gebruiken voor zijn oude dag. Maar tot ieders verbazing en ook zijn eigen, werd hij in januari 1522 tot paus verkozen. Hij vertrok naar Rome en twintig maanden na zijn verkiezing stierf hij op 64 jarige leeftijd, zonder dat hij Paushuize ooit heeft mogen bewonderen. Maatregelen: 'Het blijft een monument, dus we kunnen geen zonnepanelen op het dak zetten. Wel kunnen we veel dubbel glas gebruiken, extra dikke gordijnen voor de ramen hangen en energiezuinige verlichting installeren', aldus een woordvoerster van de provincie. Het dak en verschillende ruimtes worden geisoleerd, er worden daglichtsensoren en aanwezigheidsdetectie voor de verlichting geinstalleerd en in ruimten die niet langdurig worden gebruikt wordt de temperatuur bewust laag gehouden. Daarnaast worden er waterbesparende toiletten, een energiezuinig ventilatiesysteem en verwijderbare tochtstrippen aangebracht Op dit moment is de renovatie van Paushuize in volle gang. Als alles volgens planning verloopt, zal het vanaf maart 2011 weer gebruikt worden voor huwelijken, vergaderingen en representatieve bijeenkomsten van de commissaris van de Koningin. De renovatie herstelt de historische elementen van het pand. Het aantal vergaderzalen zal worden verdubbeld en kunnen in de toekomst verhuurd worden. Paushuis info De renovatie van het Paushuis. Met deze renovatie wordt het monument niet alleen terug gebracht in zijn historische staat, maar wordt het ook een van de meest energiezuinige monumenten van Nederland.
Monumentenzorg
Stedelijke vernieuwing
Coenen bij zijn aantreden als hoogleraar Restauratie aan de TU Delft. “Het ligt in mijn bedoeling in deze leerstoel dit […] beeld op te rekken van de louter op het architectonisch object gerichte vakgebied naar stedenbouw en landschap, omdat ik van mening ben dat de meerderheid van de opdrachten betrekking zal hebben op bestaande constructies, gebouwenensembles, wegen en landschappen.”
®
Daarom MIT: Denktank voor de gebouwde omgeving. n Modificatie n
n
Interventie n
n
“Het werkdomein Modificatie vindt zijn oorsprong in de techniek en bouwt voort op de klassieke restauratie” “Bij het werkterrein van Interventie ligt het zwaartepunt bij de mogelijkheden van oude gebouwen om een nieuwe gebruikswaarde in zich op te nemen.”
Transformatie n
“Transformatie betreft de algehele verandering van Nederland. Als metafoor gebruik ik daarvoor graag de verandering van het silhouet van de steden en dorpen in het landschap.”
Mijn onderzoek
?
•
Studenten aan het werk
Merwin de Bruin Mart Hijmans Niels Krämer Bouwkunde Bouwtechnische Bedrijfskunde Bouwkunde Notulist Projectleider Assistent projectleider
Joren Schep Bouwkunde Archivaris
Merwin de Bruin Niels Krämer Mart Hijmans Joren Schep 15-06-2010
Achtergrond
• Achtergrond • Opgave • Utrecht op weg naar duurzaamheid
• Duurzame Hogeschool Utrecht
Gemeente Utrecht
binnenstad
• Pauze • Rak 12 • Reflectie
Duurzame binnenstad
Bouwkunde
Bouwtechnische Bedrijfskunde Merwin de Bruin Niels Krämer Mart Hijmans Joren Schep 15-06-2010
Opgave
• Achtergrond • Opgave • Utrecht op weg naar duurzaamheid
• Duurzame binnenstad
• Pauze • Rak 12 • Reflectie
Merwin de Bruin Niels Krämer Mart Hijmans Joren Schep 15-06-2010
Duurzame binnenstad
• Achtergrond • Opgave • Utrecht op weg
Duurzaamheid Open planproces
naar duurzaamheid
Monitoring en evaluatie
Natuurvriendelijke oevers Implementatie- en beheerplan Klimaatgevels
Non-modernistische slimme gebouwen
• Duurzame binnenstad
Transformatie van milieutypen
Openbaar vervoer Integraal waterbeheer Infiltratie Minimaliseren verharding Huishoudelijk water Bouwrijp maken Functiegerichte bodemsanering Zuivering in het plangebied Peilbeheer Stadsnatuur Timing Leefbare en flexibele wijk Afkoppelen verhard oppervlak Producten en goederen Serres Ecologische verbindingen Fietsroutevorming Zoneren Parkeren in het centrum- en werkgebieden Verkeersgeluid weren Zonsgericht bouwen Regenwaterretentie en vertraagde afvoer Participatie bij groenbeheer Parkeren in woongebiedenZonsgericht verkavelen Selectief autogebruik Gebruiks- en belevingswaarde Cycli De paradox van de compacte stad Welke energiebron(nen) Compact bouwen Leefbare en flexibele woonomgeving EnergievisieGadgets Maken van verschillen Polyvalente muur Stedelijke enclave Interactieve gevel Vliegtuigen Licht Gebouwen als energieopwekkers Groene zones Auto’s Hydro-elektriciteit Getijden Golven(zee) Aardwarmte Verwarmen & koelen Eten en verbouwing
Proceskwaliteit
Publieke voorzieningen Wind
Zon
Estafettestokje
Juridisch instrumentarium
Kosten duurzame uitbreidingsplannen Doel- of middelvoorschriften in SPvE
•
Duurzaamheid
•
Utrecht op weg naar duurzaamheid
•
Visie binnenstad
•
Test case Museumkwartier
• Gebiedsbeschrijvin g
• Functieonderzoek
Zeewind
• SWOT
Natuurlijke koeling
•
Uitwerkingen
Mart Hijmans Pauze 15-06-2010
•
Duurzame binnenstad
• Achtergrond • Opgave • Utrecht op weg naar duurzaamheid
Water Afkoppelen verhard oppervlak
Leefbaarheid
binnenstad
Leefbare en flexibele wijk
Natuur en ecologie
Gebruiks- en belevingswaarde
Stadsnatuur
Zoneren
Verkeer Auto parkeren
• Duurzame •
Duurzaamheid
•
Utrecht op weg naar duurzaamheid
•
Visie binnenstad
•
Test case Museumkwartier
Bouwkunde
•
Bouwen in de binnenstad
Gebiedsbeschrijvin g
Fiets parkeren
• Functieonderzoek • SWOT •
• •
Uitwerkingen
MartPauze Hijmans 15-06-2010
Duurzame binnenstad
• Achtergrond • Opgave • Utrecht op weg naar duurzaamheid
• Duurzame binnenstad •
Duurzaamheid
•
Utrecht op weg naar duurzaamheid
•
Visie binnenstad
•
Test case Museumkwartier
• Gebiedsbeschrijvin g
• Functieonderzoek • SWOT •
Test case Museumkwartier
• •
Uitwerkingen
Mart Hijmans Pauze 15-06-2010
Duurzame binnenstad
• Achtergrond • Opgave • Utrecht op weg Probleem: Hitte eiland
naar duurzaamheid
Oplossing: Stadsnatuur
• Duurzame
Probleem: Omgang met regenwater
•
Duurzaamheid
Oplossing: Afkoppelen verhard oppervlak
•
Utrecht op weg naar duurzaamheid
Probleem: Verduurzaming monumenten belemmerd door onaanraakbaarheid
•
Visie binnenstad
Oplossing: DuMo
•
Test case Museumkwartier
binnenstad
Probleem: Auto en fiets parkeerprobleem
•
Oplossing: Nog niet voor handen
Gebiedsbeschrijvin g
• Functieonderzoek • SWOT •
Uitwerkingen
Mart Hijmans Pauze 15-06-2010
•
Duurzame binnenstad
Uitwerkingen
• Achtergrond • Opgave • Utrecht op weg naar duurzaamheid
Probleem: Verduurzaming monumenten belemmerd door onaanraakbaarheid
• Duurzame binnenstad
Monumentenwet
•
Duurzaamheid
Verschillende functies
•
Utrecht op weg naar duurzaamheid
Monument verzameling verschillende elementen
•
Visie binnenstad
•
Test case Museumkwartier
SBR: DuMo-profiel
• Gebiedsbeschrijvin g
Greenncalc methodiek
• Functieonderzoek
In één opslag zien wat de situatie is.
• SWOT •
• •
Uitwerkingen
Mart Hijmans Pauze 15-06-2010
Duurzame binnenstad
DuMo-profiel Onderzoek door bouwhistoricus Referentieprojecten Interieur en exterieur Balans 0 Du
Mo Zeldzaamheid Originaliteit
Energie Authenticiteit Materialen Gebruik
Water Binnenklimaat Divers
Betekenis Onderhoud Flexibiliteit
Mart Hijmans 15-06-2010
Casus Tivoli
Casus Tivoli
Casus Tivoli
Casus Tivoli
Stellingen n
n
n
n
n
Ook het beheer van cultuurhistorie moet vergroenen; Vergroenen is onderdeel van een brede invulling van duurzaamheid; De HU zet in op het ontwikkelen en doorgeven van technische kennis daarvoor; De HU zet in op de leerdomeinen van Bouwfysica en Bouwtechniek; De HU zoekt bewust en actief aansluiting bij de gemeente en haar ambities;