Energieadvies Sportverenigingen. AV Isala96

Energieadvies Sportverenigingen AV Isala96

Isala '96: Naam van de vereniging

: AV Isala96

Contactpersoon

: Harm Prins

Adres

: Hilbert van Dijkstraat 7

Postcode en Plaats

: 8264 PC Kampen

Telefoon

: 653.811.622

E-mail

: [email protected]

Branche

: Sportverenigingen

Onderzoek uitgevoerd door: Adviseur

: Frans van Dijk

Werkzaam bij

: gwbo

Adres

: Julianastraat 4

Postcode en Plaats

: 8262 DN Kampen

Telefoon

: 06 41421407

Datum onderzoek

: 17 februari 2014

Datum rapportage

: 10 maart 2014

In samenwerking met: Gemeente Kampen Burgemeester Berghuisplein 1 Postbus 5009 8260 GA Kampen T: 038-3394123 E: [email protected] I: www.kampen.nl

Samenvatting Op 17 februari 2014 is bij uw vereniging een energiescan uitgevoerd. Deze heeft geresulteerd in dit rapport. Hiermee krijgt u een algemeen beeld van uw energiegebruik en een overzicht van maatregelen die u kunt uitvoeren om het energiegebruik te verlagen. Deze energiescan is uitgevoerd in het kader van het pilotproject verduurzaming sportverenigingen van de gemeente Kampen. Deze energiescan is uitgebreider dan de dubbele scan van de provincie Overijssel. Deze energiescan is tevens uitgevoerd binnen het Overijssels project om sportverenigingen te verduurzamen. Er is gebruik gemaakt van de algemene energiescan voor bedrijven (www.energiescanoverijssel.nl). Vergelijking met andere verenigingen Om een vergelijking te kunnen maken met andere verenigingen zijn uw elektra- en gasgebruiken gerelateerd aan het aantal (spelende) leden. In onderstaande tabel staan uw gebruik, uw gemiddelde gebruik per lid en het gemiddelde gebruik per lid van de (tot nog toe) uitgevoerde energieonderzoeken bij verenigingen in Kampen. Aantal

Totaal gebruik

Aantal leden

Gebruik/lid

Kental gebruik/lid

11.043

400

27,61

63,56

2.871

400

7,18

16,55

Elektriciteit kWh/jaar Aardgas m³/jaar Overig

Uw gebruik van aardgas is laag. Uw verbruik van elektriciteit is laag. Besparingsmogelijkheden Om efficiënt met energie om te gaan kunt u een aantal algemene tips toepassen (de zogenaamde quick wins). Deze staan als aparte checklist genoemd in bijlage C. Specifiek vanuit de energiescan komen daar voor uw vereniging de volgende maatregelen bij: Besparing

Maatregel

Aantal Totale investering (€) (%/jaar)

TVT (jaar)

Kies een goedkopere energieleverancier

1

€

0

5,15

0,00

Opstellen van een koel- en vriesplan Plaats koelapparatuur niet in de buurt van warmtebronnen Pas een klokschakeling toe op de circulatiepomp van de warmtapwaterinstallatie Isoleer de verwarmingsleidingen en de appendages Isoleer de leidingen en appendages van de warmwatervoorziening Pas infraroodstralingsverwarming toe in de kantine en kleedruimtes

1

€

0

1,51

0,00

2

€

0

0,20

0,00

1

€

240

7,36

0,75

20 meter

€

320

1,86

3,94

10 meter

€

180

0,93

4,44

23

€

8.190

11,48

16,31

Tabel 1. Belangrijkste energiebesparende maatregelen en maatregelen voor duurzame opwekking

Inhoudsopgave

1.

Inleiding ................................................................................................................................................ 5

2.

Beschrijving van het object en de energiegebruik ................................................................................ 6

3.

Energiebalansen ................................................................................................................................... 8

4.

Energiebesparingsmogelijkheden ...................................................................................................... 10

Bijlagen: Bijlage A

Overzicht kenmerken van gebouwen en installaties

Bijlage B

Maatregelenoverzichten

Bijlage C

Quick wins

1403-1

4 van 19

1. Inleiding Op 17 februari 2014 is bij uw vereniging AV Isala96 een energiescan uitgevoerd, welke heeft geresulteerd in dit rapport. Deze rapportage geeft u een algemeen beeld van uw energiegebruik en de maatregelen die u kunt uitvoeren om deze te verlagen. Wij hopen u met dit rapport voldoende inzicht te geven in uw huidige energiegebruik en de maatregelen die u kunt uitvoeren om dit energiegebruik te verlagen. Om de stap naar investeren te vergemakkelijken wordt in hoofdstuk 4 ingegaan op de financieringsmogelijkheden die er zijn. Deze energiescan is uitgevoerd in het kader van het pilotproject verduurzaming sportverenigingen van de gemeente Kampen. Deze energiescan is uitgebreider dan de dubbele scan van de provincie Overijssel. De volgende aspecten zijn onderzocht:  Isolatie van dak, vloer en gevel  Isolatie door het vervangen van transparante geveldelen (ramen)  Veldverlichting  Buitenverlichting  Binnenverlichting  Verwarmingsinstallatie  Warmtapwaterinstallatie  Ventilatiesystemen  Gedragaspecten energieverbruik  Energiecontractie  Aansluitwaarden van de nutsvoorzieningen (gas- en elektriciteitaansluiting)  Energieverbruik apparatuur  Transportbewegingen van en naar de vereniging  Mogelijkheden tot het komen tot een energieneutrale vereniging

1403-1

5 van 19

2. Beschrijving van het object en het energiegebruik Algemene informatie

15 15 15 15 25 25 25 25 14 14 14 14 35 35 35 35 33 33 24 24 24 24 13 13 13 13 34 34 34 34 22 23 22 23 23 23 12 12 12 12 33 33 33 33 11 11 22 22 22 22 11 11 11 32 11 32 32 32 21 21 21 21 31 31 31 31

124 124 124 124 134 134 134 134

34 34 34 34 36 36 36 36

29 29 29 29

38 38 38 38 88 88 88 98 98 98 98

86 86 86 108 108 108 96 108 96 96 96 106 106 106 106 112 112 112 112

31 31 31 31 33 33 33 33

84 84 84 84 94 94 94 94 104 104 104 104 110 110 110

Ko gg

87 87 8777 77 7767 77 67 67 67 36 36 36 57 36 57 57 57 48 48 48 26 48 26 26 26 37 37 37 16 37 16 16 16 27 66 27 27 66 27 38 17 38 38 17 17 38 17 7 777 28 28 28 28 18 18 18 39 18 39 39 39 88 88 29 29 29 29 40 19 40 40 19 19 40 19 30 30 30 99 30 99 20 20 20 20 10 10 10 10

17 17 17 17

39 39 39 39

122 122 122 122 132 132 132 132

35 35 35 35

82 82 82 82 92 92 92 102 102 102 102

90 90 90 90 100 100 100 100 52 52 52 50 52 50 50 62 62 62 50 62 60 60 60 60 72 72 72 70 72 70 70 70 76 76 76 76

esin g el

Zuid er zeestra 48 48 48 48 58 58 58 68 68 68 68 74 74 74 74

46 46 46 46 56 56 56 56 66 66 66 66

at

34 34 34 34

tr a at

Ko gg esin ge l

Sk a

45 45 45 45 62 62 62 62 72 72 72 82 82 8272 82 83 83 8373 83 73 7363 73 63 6353 63 84 53 53 84 8474 53 84 74 7464 74 64 64 64 54 54 54 54 85 85 85 85 75 75 7565 75 65 6555 65 55 55 55 46 46 46 86 46 86 86 86 76 76 7666 76 66 66 66 56 56 5647 56 47 47 47

36 36 36 36

Ka tte ga ts

55 55 44 44

144 144 144 144

52 52 52 52 61 61 61 61 43 43 43 43 71 71 71 51 71 51 51 51 81 81 81 60 81 60 60 60 70 42 42 42 70 70 70 80 50 80 80 50 50 80 50 59 59 5969 59 41 41 41 69 69 41 69 49 79 49 49 79 79 49 79 58 58 58 58 68 68 68 68 78 78 78 78

ge rr

aks t

ra a t

AV Isala '96 is een atletiekvereniging uit de gemeente Kampen. De vereniging is een van drie verenigingen die naast elkaar gevestigd zijn in Hagenbroek. De vereniging in haar huidige vorm stamt uit 1996. De locatie bestaat uit sportvelden en een clubgebouw. Het clubgebouw (nummer 7 en 7A) is gebouwd in de jaren 80.

54 54 54 54 64 64 64

38 38 38 38

20 20 20 20 30 30 30 30 40 40 40

18 18 18 28 28 28 18 28 38 38 38 38

Koggesinge l

Be ne lu

xw

eg 101 103 101 103 101 101 103 105 105 103 105 99 121 119 99 107 107 107 105 121 121 119 119 99 99 123 121 119 123 123 123 125 139 117 125 125143 141 139137 137 117 117 97 97 125 141 139 139 137 117 97 141 137 97 143 143 141 143 155 135 115 157 155153 135 135115 11595 159 157155 155 135 115 95 161 159157 157 95 161 161159 159 95 161 153 153 153 173 133 175 173171 171 133 133113 113 175173 173 171 151 113 93 175 171 151 93 177 151133113 93 177 177175 93 177 169 169 169151 131 169 131111 149 131 111 149 149131 111 91 91 111 91 167 91 167 167 149 129 167 129 129 109 147 109 147129 109 165 147 109 165 165 147 165 127 127 127 145 145127 163 145 163 163145 163

13 13 13 13

99 99

77 77 5-1 5-1 5-1 5-1 55 55

11 11 11 11

7A 7A 7A 7A

5A 5A 5A 5A

Hilbert va n Dij

kstraa t 3A 3A 3A 3A 33 33

61 61 61 61

eg vo w Fle

117 117 117 117 119 121 119 119121 121 119 121 125 127 123 125127 127 123 123125 125 127 123

Figuur 1: Sportvelden Isala '96

7 5-1 5

7A

5A

Figuur 2: Clubgebouw en kleedkamers Isala '96

1403-1

6 van 19

Status energiebesparing De Vereniging is reeds actief bezig met het terugdringen van het energieverbruik. Dit wordt gedaan door actief bezig te zijn met energieverspilling. Hierbij kan gedacht worden aan het controleren of na de trainingen de veldverlichting uit is en/of de verlichting in de kleedkamers uit is. Met name het sturen op kosten is een belangrijke drijfveer. Er zijn verder geen groene ambities. Ambities De ambitie van de club op gebied van energie gaat niet verder dan het bewaken van kosten. Algemene kenmerken Kenmerk

AV Isala '96

Branche

Sportverenigingen

Situatie pand

Eigendom

Situatie kleedkamers

Eigendom gemeente Kampen

Situatie sportvelden

Eigendom gemeente Kampen

Bouwjaar pand

1987

Laatste renovatie Bruto vloeroppervlak in m

n.v.t. 2

c.a. 300

Aantal velden

2

Aantal leden

c.a. 400

Tabel 2. Kenmerken vereniging

Aansluitingen Type

Aansluiting 3

Gas

G6 (Max 10m /h)

Elektriciteit

3x 63A

Energiegebruiken In onderstaande tabel zijn het energiegebruik en de kosten weergegeven. Deze kosten zijn de totale energiekosten inclusief btw, dus het variabele deel wat afhankelijk is van het gebruik. Dit is exclusief de vaste kosten voor de aansluiting, de levering en het transport. BTW: verenigingen kunnen de BTW niet terugvragen, in de energiekosten is ook de BTW opgenomen. Ecotax: tot en met 2012 konden verengingen 50% van de kosten van de energiebelasting terugkrijgen. Vanaf 1 januari geldt dit niet meer voor sportverenigingen.

Energiesoort Elektriciteit in kWh totaal Elektriciteit in kWh hoogtarief Elektriciteit in kWh laagtarief 3 Aardgas in m Totaal per jaar

Eenheden per jaar 11.043 7.782 3.261 2.871

Kosten per jaar (€) Prijs per eenheid (€) 2.433,11 1.714,61 718,50 1.941,62

0,220 0,220 0,220 0,689

4.374,73

Tabel 3. Energiegegevens

1403-1

7 van 19

3. Energiebalansen Met de gegevens die zijn verkregen uit het interview en de informatie die is verzameld bij het bezoek, is uw energiegebruik in kaart gebracht. In onderstaande overzichten is de verdeling van het elektriciteits- en aardgasgebruik weergegeven in tabelvorm en taartdiagram. Elektriciteitsbalans Onderdeel

Elekctriciteit kWh

Veldverlichting

5.376

Koelkasten/vriezers

1.475

Circulatiepompen tapwater

2.250

Afzuigventilatoren kleedkamers

20

Verwarmingsketels

150

Verlichting

1.039

Elektrische verwarming houten ruimte

384

Buitenverlichting

75

Overig

274

Totaal

11.043

Tabel 4. Gebruiksfuncties elektriciteit

In figuur 1 is de elektriciteitsbalans in grafische vorm weergegeven.

Elekctriciteit kWh Veldverlichting 4% 1% 3% 0%

1%

Koelkasten/vriezers

9%

Circulatiepompen tapwater 49%

20%

Afzuigventilatoren kleedkamers Verwarmingsketels Verlichting

13%

Elektrische verwarming houten ruimte Buitenverlichting

Figuur 1. Verdeling elektriciteit over de gebruiksfuncties

1403-1

8 van 19

Aardgasbalans m3 per jaar

Gebruiksfunctie Warm water

400

Verwarming

2.471

Tabel 5. Gebruiksfuncties aardgas

In figuur 2 is de aardgasbalans in grafische vorm weergegeven.

Gasverbruik m3 14%

Verwarming Douchewater 86%

Figuur 2. Verdeling aardgas over de gebruiksfuncties

1403-1

9 van 19

4. Energiebesparingsmogelijkheden Belangrijkste Conclusies Op basis van het boezoek op lokatie en de analyse van de verkregen gegevens zijn de volgende conclusies getrokken: 

De piekcapaciteit van de boiler is afgestemd op het hoogste piekverbruik van de douches. Hier is een besparing mogelijk, omdat nu op veel momenten teveel douchewater warmgestookt wordt. Er kan bespaard worden op het afstemmen van de installatie op de benodigde capaciteit (bijv. een cascadesysteem). Dit is niet een directe besparingsoptie, maar verdient wel aandacht bij een natuurlijk renovatie- en of vervangingsmoment.



Door controle op onnodig verlichten van velden het ruimtes, wordt er weinig elektriciteit verspilt. Hierdoor verdienen maatregelen, op gebied van verlichting, zich niet terug binnen de technische levensduur.



De kantine en de kleedkamers worden alleen tijdens het gebruik verwarmd. Dit is meestal slechts enkele uren per dag. Hierdoor wordt weinig gas verbruikt en zijn isolatiemaatregelen niet rendabel.

Op basis van de gegevens van uw vereniging (zie bijlage A) zijn de volgende energiebesparende maatregelen van toepassing. Besparingsoverzicht Totale investering Besparing (€) (%/jaar)

Individuele maatregelen Aantal

TVT (jaar)

Elektriciteit besparing (€/jaar)

Gas besparing (€/jaar)

Kies een goedkopere energieleverancier

1

€

0

5,15

0,00 €

110,43

€

115

Opstellen van een koel- en vriesplan Plaats koelapparatuur niet in de buurt van warmtebronnen Pas een klokschakeling toe op de circulatiepomp van de warmtapwaterinstallatie Isoleer de verwarmingsleidingen en de appendages Isoleer de leidingen en appendages van de warmwatervoorziening Pas infraroodstralingsverwarming toe in de kantine en kleedruimtes

1

€

0

1,51

0,00 €

66,10

€

-

2

€

0

0,20

0,00 €

8,81

€

-

1

€

240

7,36

0,75 €

321,86

€

-

20 meter

€

320

1,86

3,94 €

-

€

81

10 meter

€

180

0,93

4,44 €

-

€

41

23

€

8.190

11,48

16,31 €

166,20

€

668

€

337,37

€

905

Totaal Totaal %

7,71%

20,69%

Tabel 6. Geselecteerde energiebesparende maatregelen * Deze maatregel is technisch haalbaar en is ook mogelijk i.c.m. legionella beheersing. Echter is het de verantwoording van de vereniging om zorg te dragen voor een aangepast legionella beheersplan en juiste legionella beheersing. gwbo kan hier geen verantwoordelijkheid voor nemen.

Los van bovenstaande besparingsmogelijkheden, bestaan er ook mogelijkheden voor het plaatsen van zonne- (PV) panelen. Individuele maatregelen opwekking Aantal Plaatsen PV panelen per paneel*

1

Totale investering Besparing (€) (%/jaar) €

378,13

1,06

TVT (jaar) 8,08

Elektriciteit besparing (€/jaar)

Gas besparing (€/jaar)

€

€

46,75

Noot: Prijzen en terugverdientijden zijn gebaseerd op de huidige energiecontracten. Indien scherper wordt ingekocht, wordt de terugverdientijd langer.

1403-1

10 van 19

-

Maatregelenpakketten Op basis van de uitgevoerd energiescan zijn enkele maatregelenpakketten opgesteld, te weten: 

Snelle winst Het betreft hier alle maatregelen met een terugverdientijd keiner dan 1 jaar



Verstandige keuze Het betreft hier alle maatregelen met een terugverdientijd kleiner dan 5 jaar



Ambitie Het betreft hier alle maatregelen met een terugverdientijd kleiner dan 10 jaar

Bij deze maatregelenpakketen zijn de verschillende maatregelen gecombineerd doorgerekend, waardoor een realistisch beeld ontstaat. Omdat sommige maatregelen elkaar beïnvloeden kan de besparing in de maatregelenpaketten lager uitvallen dan de individuele maatregelen bij elkaar opgeteld. Totale investering Besparing (€) (%/jaar)

Snelle winst Aantal

Elektriciteit besparing (€/jaar)

TVT (jaar)

Gas besparing (€/jaar)

Kies een goedkopere energieleverancier

1

€

0

5,15

0,00 €

110,43

€

115

Opstellen van een koel- en vriesplan Plaats koelapparatuur niet in de buurt van warmtebronnen Pas een klokschakeling toe op de circulatiepomp van de warmtapwaterinstallatie Totaal

1

€

0

1,43

0,00 €

62,47

€

-

2

€

0

0,19

0,00 €

8,33

€

-

1

€

240

6,95

0,79 €

304,18

€

-

€

485,41

€

115

Totaal % 11,51%

2,63%

0 kg CO2 besparing Resterende energiekosten

1080 kg

0 kg

€ 3.774,48

Totale investering Besparing (€) (%/jaar)

Verstandige keuze Aantal

TVT (jaar)

Elektriciteit besparing (€/jaar)

Gas besparing (€/jaar)

Kies een goedkopere energieleverancier

1

€

0

5,15

0,00 €

110,43

€

114,84

Opstellen van een koel- en vriesplan Plaats koelapparatuur niet in de buurt van warmtebronnen Pas een klokschakeling toe op de circulatiepomp van de warmtapwaterinstallatie Isoleer de verwarmingsleidingen en de appendages Isoleer de leidingen en appendages van de warmwatervoorziening Totaal

1

€

0

1,43

0,00 €

62,47

€

-

2

€

0

0,19

0,00 €

8,33

€

-

1

€

240

6,95

0,79 €

304,18

€

-

20 meter

€

320

1,72

4,25

€

-

€

75,35

10 meter

€

180

0,86

4,78

€

-

€

37,67

485,41

€

228

€ Totaal %

11,10%

5,21%

1080 kg

317 kg

CO2 besparing in kg per jaar Resterende energiekosten

1403-1

€ 3.661,46

11 van 19

Totale investering Besparing (€) (%/jaar)

Ambitie Aantal

TVT (jaar)

Elektriciteit besparing (€/jaar)

Gas besparing (€/jaar)

Kies een goedkopere energieleverancier

1

€

0

5,15

0,00 €

110,43

€

114,84

Opstellen van een koel- en vriesplan Plaats koelapparatuur niet in de buurt van warmtebronnen Pas een klokschakeling toe op de circulatiepomp van de warmtapwaterinstallatie Isoleer de verwarmingsleidingen en de appendages Isoleer de leidingen en appendages van de warmwatervoorziening Pas infraroodstralingsverwarming toe in de kantine en kleedruimtes Totaal

1

€

0

1,43

0,00 €

62,47

€

-

2

€

0

0,19

0,00 €

8,33

€

-

1

€

240

6,95

0,79 €

304,18

€

-

20 meter

€

320

1,72

4,25 €

-

€

75,35

10 meter

€

180

0,86

4,78 €

-

€

37,67

23

€

8.190

10,18

18,39 €

-153

€

598

€

332,83

€

826

Totaal % 7,61%

18,88%

405 kg

1993 kg

CO2 besparing in kg per jaar Resterende energiekosten

€ 3.216,04

Energieneutraal Als maatregelenpakket "ambitie" is gerealiseerd, is het energieverbuik fors gereduceerd. Echter is het ook mogelijk om de vereniging energieneutraal te maken. Hiervoor zijn de volgende maatregelen aan te bevelen: Totale investering Besparing (€) (%/jaar)

Energieneutraal Aantal

TVT (jaar)

Elektriciteit besparing (€/jaar)

Gas besparing (€/jaar)

Lucht-water warmtepomp + boiler 1

€

15.000

82

€

30.822

-13,84 negatief €

-1.448,12

€

3.606,89

€

842,66

ZonPV panelen* 82,45

8,55

CO2 besparing in kg per jaar 10573 kg Resterende energiekosten

€

3060 kg

214,61

* Noot: Er is c.a. 70 m2 nuttig dakoppervlak beschikbaar. Er is echter c.a. 132 m2 dakoppervlak benodigd om genoeg PV panelen te kunnen plaatsen om energieneutraal te kunnen worden. Omdat het een kleinverbruikaansluiting betreft mag er gesaldeerd worden. Een energieleverancier is verplicht om minimaal 5000 kWh te salderen. Er mag echter onbeperkt gesaldeerd worden, dit dient wel met een energieleverancier afgesproken te worden.

1403-1

12 van 19

Transportbewegingen Naast energieverbruik van de gebouwen en het terrein, bestaat er ook energieverbruik van transportbewegingen van en naar de vereniging. De transportbewegingen van Isala '96 zijn als volgt: Transportbewegingen*

Aantal per jaar

Kilometers (jaar)

Benzine verbruik (liter/jaar)

Diezel verbruik (liter/jaar)

CO2 Uitstoot (kg/jaar)

2400

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

480

2880

129

53

445

820

82000

3.663

1.503

12.675

Eigen leden op de fiets Eigen leden met de auto Bezoekers met de auto

Totaal

CO2 uitstoot in kg per jaar totaal 13.120 CO2 uitstoot in kg per jaar per lid 33 *Voor bovenstaande berekeningen is gebruik gemaakt van het maatwerkrapport van het CBS "brandstofverbruik en CO2-uitstoot van personenauto's, 2011".

Samenvatting

kg CO2

kg CO2 per lid Energiekosten

Energiekosten Investering per lid Investering per lid

Huidig Na uitvoeren pakket "snelle winst" Na uitvoeren pakket "verstandige keuze" Na uitvoeren pakket "ambitie" Na uitvoeren pakket "energieneutraal" Huidig door transportbewegingen

1403-1

11.678,76

29

€

4.375

€

10,94

€

-

€

-

10.598,28

26

€

3.774

€

9,44

€

240

€

0,60

10.281,48

26

€

3.661

€

9,15

€

740

€

1,85

9.280,26

23

€

3.216

€

8,04

€

8.930

€

22,33

-

-

€

215

€

0,54

€

54.752

€

136,88

13.119,84

33

13 van 19

Maatregelen De maatregelen zijn in bijlage B nader uitgewerkt. Per geadviseerde maatregel is informatie opgenomen zodat u zich een beeld kunt vormen van de aspecten die een rol spelen bij de uitvoering van de maatregel. Met dit overzicht kunt u beoordelen of de maatregelen direct kunnen worden uitgevoerd of moeten worden ingepast in natuurlijke vervangmomenten zoals een restyling of verbouwing. Bijlage C geeft de quick wins aan: maatregelen die weinig tot niets kosten en vooral met energiebewustzijn te maken hebben. Financieringsmogelijkheden vanuit de provincie Overijssel De provincie Overijssel voert een actief beleid om energiebesparing bij bedrijven en particulieren te stimuleren. Sportverenigingen vormen een speciale doelgroep, omdat hier de beide eerdergenoemde groepen (bewoners en werknemers) elkaar ontmoeten en succesverhalen en goede voorbeelden van energiebesparing met elkaar kunnen delen. Om sportverenigingen te stimuleren kunnen zij gebruik maken van de onderstaande regelingen die voor MKB-bedrijven gelden. Geld-terug-actie: Voor investeringen vanaf € 4.000 kunt u aan deze regeling meedoen. U krijgt 25% terug op de maatregelen die u hebt uitgevoerd naar aanleiding van een energiescan of EPA-rapport. Het maximale teruggavebedrag is € 2.500. Voor de voorwaarden verwijzen u naar www.energiescanoverijssel.nl waarna u kunt doorlinken naar de provinciale regeling. Let op: bij energiebesparing is de insteek dat het energiegebruik wordt verminderd alvorens overgegaan wordt naar duurzame opwekking van energie. Daarbij is een investering in bijvoorbeeld energiezuinige verlichting veel kosteneffectiever (met een kortere terugverdientijd) dan in maatregelen voor duurzame energie. Maatregelen voor de opwekking van duurzame energie vallen dan ook niet onder deze regeling. MKB-Energielening: Voor investeringen van € 10.000 - € 100.000 kunt u een lening met aantrekkelijke rente aanvragen. Uw aanvraag dient u in bij het subsidieloket van provincie Overijssel. Na een technische toets krijgt u bericht of uw aanvraag in aanmerking komt. Met de aanvraagformulieren die u dan ontvangt, kunt u de lening aanvragen. Maatregelen die voor deze lening in aanmerking komen, zijn de maatregelen van de EIA-lijst (zie volgende paragraaf). Ga voor meer informatie en de voorwaarden naar www.overijssel.nl en zoek op ‘MKB-Energielening’.

DISCLAIMER (versie januari 2013) Aan dit rapport kunnen geen rechten worden ontleend. MKB-Nederland heeft uiterste zorg besteed aan de betrouwbaarheid en actualiteit van dit rapport en de door de adviseur te gebruiken cijfers en berekeningen/rekenmodellen. MKB-Nederland noch de adviseur is echter verantwoordelijk voor eventuele fouten, onvolledigheden of consequenties van dit rapport. Bij vragen kunt u de auteur van dit rapport raadplegen.

1403-1

14 van 19

Bijlage A

Overzicht kenmerken van gebouwen en installaties

Verwarming Type

Vermogen (kW)

Rendement (%)

Bouwjaar

Bijzonderheden

30

HR

2005

Nefit HR Ecomline

Vermogen (kW)

Rendement (%)

Bouwjaar

Bijzonderheden

65

HR

2003

Rendamax R301

Cv-ketel

Warmwatervoorziening Type Gasboiler

Ventilatie Type

Hoeveelheid

Vermogen (kW)

Bijzonderheden

Geforceerde ventilatie

Slecht

c.a 0,3

Ventilatiesysteem is defect

Geforceerde ventilatie

Matig

0,025

per kleedkamer (4 kleedkamers)

Ventilatie regelingen Type

Bijzonderheden

Geen

5 standen schakelaar

Keukenapparatuur Type

Bijzonderheden

Elektrisch

2x koel-vries combi

Elektrisch

Koelkast

Elektrisch

Drankenkoeler met glazen ruit

Elektrisch

Vrieskist

Elektrisch

Koffiezetapparaat

Elektrisch

Magnetron

Elektrisch

Frituurpan

Verlichting Type

Vermogen (W)

Branduren (h)

Aantal

Bijzonderheden

TL

26

280

3

Buitenverlichting

TL

32

480

16

Krachtruimte

TL

36

600

16

Kleedkamers

Spaarlampen

11

960

10

Hal en toiletten kantine

TL

36

960

2

Verlichting keuken/bar

Spaarlampen

11

300

8

Verlichting kantine

Halogeen

25

300

3

Halogeen

2.000

240

12

Veldverlichting

Verlichting regelingen Type Geen

Bijzonderheden

Bijlage B

Maatregelenoverzicht

1

Isoleer de leidingen en appendages van de warmwatervoorziening

Toelichting:

Isolatie van de warmtapwaterleiding kan vooral bij recirculatieleidingen aantrekkelijke besparingen opleveren. Voorwaarde is dat de leidingen vrij toegankelijk moeten zijn. Met het isoleren van appendages van warmtapwatersystemen voorkomt u onnodig energieverlies. Daarnaast voorkomt u dat naastgelegen koudwaterleidingen opwarmen.

Investering:

€ 180

Besparing per jaar:

0,93% 60 m³ (€ 18)

TVT:

4,4 jaar

EIA-code: Uw situatie:

2

Isoleer de verwarmingsleidingen en de appendages

Toelichting:

Dankzij isolatie van warmteleidingen en bijhorende appendages daalt het energieverlies tijdens het transport van warmtebron naar afgiftepunt. De lengte van de leidingen en het aantal appendages bepalen de isolatiemogelijkheden. De energiebesparingen en de benodigde investeringen zijn afhankelijk van het soort isolatie en de lengte van het leidingnet.

Investering:

€ 320

Besparing per jaar:

2% 120 m³ (€ 36)

TVT:

4 jaar

EIA-code: Uw situatie:

3

Stel een koelplan op

Toelichting:

Door slim om te gaan met aanwezige koelkasten en vriezers, kan voorkomen worden dat koelkasten en vriezers onnodig aanstaan.

Investering:

€0

Besparing per jaar:

1,51% 300 kWh (€ 0)

TVT:

1 jaar

EIA-code: Uw situatie:

4

Pas een klokschakeling toe op de circulatiepomp van de warmtapwaterinstallatie

Toelichting:

Een recirculatieleiding is voorzien van een continu draaiende pomp. Met een eenvoudige tijdschakelaar is het mogelijk gedurende de nacht of in het weekend elektriciteit en warmte te besparen. Het effect van deze maatregel hangt af van het vermogen van de pomp en de lengte van de leiding.

Investering:

€ 240

Besparing per jaar:

7,36%

1.460 kWh (€ 322) TVT:

1 jaar

EIA-code: Uw situatie:

Het betreft hier de grote circulatiepomp van de boiler.

5

Pas infraroodstralingsverwarming toe in de kantine en de kleedkamers

Toelichting:

Stralingsverwarming werkt volgens hetzelfde principe als de zon. De stralingsverwarming verwarmt direct alle objecten in een ruimte, dus ook aanwezige personen. Met behulp van stralingspanelen wordt een directe verwarming gerealiseerd in tegenstelling tot indirecte verwarming met verhoging van de luchttemperatuur. In de praktijk blijkt dat de luchttemperatuur ongeveer 3 tot 5 graden lager kan zijn bij een gelijke gevoelswarmte.

Investering:

€ 8.190

Besparing per jaar:

7,38% 988 m³ -1125 kWh (€ 502)

TVT:

16,3 jaar

EIA-code: Uw situatie:

Alle ruimtes worden maar een klein deel van het jaar verwarmd.

6

Plaats koelapparatuur niet in de zon, tocht of in de buurt van warmtebronnen

Toelichting:

De plaats van een koelmeubel heeft invloed op het elektriciteitsverbruik. Tocht verstoort de werking van een koude-luchtgordijn. Vooral hoge verticale meubelen zijn hier gevoelig voor. Lampen, vooral gloeilampen, produceren veel warmte. Gebruik daarom geen gloeilampen boven koelmeubelen, maar energiezuinige lampen zoals tld- of spaarlampen. De warmteafgifte van deze lampen is gemiddeld 70% minder. Ook de omgevingstemperatuur heeft grote invloed op het energiegebruik van koelmeubelen. Laat die daarom niet te hoog worden. Bekijk of het koelmeubel verplaatst moet worden of dat er andere maatregelen nodig zijn. De investering hangt af van de maatregelen.

Investering:

€0

Besparing per jaar:

0,36% 40 kWh (€ 9)

TVT:

0 jaar

EIA-code: Uw situatie:

De koelkasten in de keuken staan naast een radiator. Door extra roosters te plaatsen wordt warmte afgevoerd en gaan de koelkasten beter functioneren.

7

Kies een goedkopere energieleverancier

Toelichting:

Met het goed inkopen van energie kan flink op de kosten worden bespaard. Het is vaak aantrekkelijk om aan te sluiten bij een collectieve inkoop, om in te kopen via de branche of om de inkoop van energie uit te besteden aan een gespecialiseerd bedrijf. Let bij het vergelijken van tarieven goed op belastingen (RijksEnergieBelasting), transportkosten en andere opslagen.

Investering:

€1

Besparing per jaar:

5% 0 m³ en 0 kWh (€ 224)

TVT: EIA-code: Uw situatie:

0 jaar

BIJLAGE C

Overzicht quick wins

Maatregel Algemeen Onderzoek de energiefactuur

Voer een energieonderzoek uit en stel haalbare projecten vast op het gebied van investeren en gedrag (energiebewustzijn).

Stel een energieverantwoordelijke functionaris aan

Omschrijving

Besparing

t.v.t.* jaren

Energiekosten zijn soms direct te verlagen door contractonderhandeling of gezamenlijke inkoop. Voor PV-panelen is de aansluiting van belang. Bij een aansluiting van 3x120 Amp is salderen (opgewekte elektriciteit terugleveren aan het net) soms niet mogelijk. Het is beter eerst het energiegebruik te verlagen, voordat overgegaan wordt naar duurzame energie. Energiebesparende maatregelen, zoals verlichting en isolatie, zijn daarnaast vaak kosteneffectiever dan zonnepanelen (PV). Gebruik dit onderzoek om besef van het energiegebruik te verkrijgen en vervolgstappen te plannen voor het verlagen van het energiegebruik naar bijvoorbeeld energieneutraal alvorens meteen te starten met de installatie van PV-panelen voor bijvoorbeeld een duurzame uitstraling. Door iemand verantwoordelijk te maken voor de opvolging van energiebesparende maatregelen wordt geborgd dat de maatregelen ook werkelijk worden uitgevoerd.

-

-

-

-

2-10%

-

Door logische groepen te definiëren die los van elkaar zijn te schakelen, is aparte in- en uitschakeling van verlichting en verwarming mogelijk. Voor een eerste ideevorming kan gebruik worden gemaakt van http://www.energiescanoverijssel.nl/besparingstipsvoor-ondernemers/verlichtingsscan/ Let op: berekeningen zijn gebaseerd op standaarduitgangspunten, zoals branduren en installatie. Vraag voor een specifiek advies een erkende (verlichtings)installateur. Denk bij koelingstoepassingen, waarbij temperatuurschommelingen geen probleem zijn zoals de koffie-, frisdrank- en snoepautomaat, ook bijvoorbeeld aan de pompen van de cv-installatie. Moderne cv-pompen gebruiken aanzienlijk minder energie dan oude cv-pompen. Bovendien kunnen cv-pompen tegen geringe meerkosten frequentiegeregeld worden uitgevoerd en vraaggestuurd werken. Denk aan deurrubbers, deurdrangers, PUR-schuim of kit. Gebruik leidingisolatie.

5-30%

2-5

70-90%

1-5

10-50%

1

30-70%

1-3

1-5%

<1

1-5%

<1

Dit is vooral effectief bij radiatoren tegen buitenmuren. Kijk naar de plaatsing van banken of aftimmeringen rond radiatoren. Voor verkeersruimtes is een temperatuur van 1415°C voldoende. Plaats in ruimtes die niet vaak gebruikt worden, thermostaatkranen met klokfunctie. Pas consequent nachtverlaging toe door een digitale thermostaat te gebruiken. Controleer de instelling van de thermostaat regelmatig en zorg voor een juiste instelling in weekeinden en vakanties.

1-5%

1-3

5-10%

1-10

5-30%

1-10

2%

<1

Onderhoud, vervanging, gebouw Denk bij een verbouwing na over een andere verdeling van de elektra- en verwarmingssectoren. Denk bij de vervanging van verlichting (gloeilampen, halogeen en tl) aan energiezuinige exemplaren

Plaats tijdschakelaars waar mogelijk

Vervang oude cv-pompen door A-label pompen

Zorg voor een goede kierafdichting Isoleer warmwaterleidingen Plaats radiatorfolie en zorg dat radiatoren hun warmte kunnen afgeven Plaats thermostaatkranen in verkeersruimtes

Plaats een klokschakeling op de thermostaat.

Maatregel

Omschrijving

Besparing

Zorg voor waterzijdige inregeling van de radiatoren

Dit is het instellen van de maximum doorstroming van de radiatoren en een eenmalige handeling door een erkend installateur, waarmee de maximale doorstroomopeningen van de radiatorkranen op elkaar worden afgesteld. De juiste instelling is afhankelijk van de afstand van de radiator tot de ketel. Hoe verder weg, hoe minder druk er zal zijn, en hoe groter de opening. Gebruikers kunnen de kraan nog steeds gebruiken maar de doorstroming is beperkt. Laat dit wel beoordelen door een deskundige en maak waar mogelijk de combinatie met daglichtregeling.

5-10%

t.v.t.* jaren <1

5-50%

3-10

Bij vervanging van kozijnen of glas is hr++-glas direct rendabel. Denk bij de vervanging van vloerbedekking aan een extra isolerende laag en isoleer zo nodig de kruipruimte. Door een temperatuursensor op de noordgevel wordt de watertemperatuur in de verwarmingsinstallatie afhankelijk gemaakt van de buitentemperatuur (hoe kouder het buiten is des te warmer worden de radiatoren).

5-15%

3-20

5-10%

4-8

Maak afspraken over de verlichtingsdiscipline (aan/uitzetten) en zorg dat de technische eisen van de installatie hierin zijn meegenomen. Sommige verlichting kan bijvoorbeeld niet tussendoor uitgezet worden. Werk bijvoorbeeld met posters of stickers om de aandacht hierop te vestigen.

5-20%

-

2-10%

-

Denk hierbij aan het (jaarlijks) schoonmaken van de achterzijde van koelapparatuur, het ontdooien van koelkasten (bij een ijslaag van 2 mm op het koelelement gebruikt de koelkast al 10% meer stroom), ontkalken van warmwatertoestellen. Denk ook aan magnetron, cv-installatie, printer, modem en oplaadbare telefoons. Maak eventueel gebruik van tijdschakelaars.

1-4%

-

2%

<1

Plaats aanwezigheidsdetectie voor het schakelen van verlichting in bijvoorbeeld wc’s. Isoleer glas, kozijnen, gevels, vloer en dak

Pas een weersafhankelijke regeling toe op uw cv

Gedrag Laat geen installaties onnodig aan staan

Laat geen verlichting of verwarming aan in ruimtes die niet gebruikt worden. Neem standaard activiteiten op in de schoonmaakplanning

Laat geen apparaten onnodig stand-by staan

Duurzame energie maatregelen Onderzoek de aanschaf van zonne-PV (voor elektriciteit), zonne-collectoren (voor warm water) of een houtkachel. t.v.t. = terugverdientijd

Zie ook de duurzame energiescan op http://www.energiescanoverijssel.nl/besparingstipsvoor-ondernemers/duurzame-scan/