Bosch & Van Rijn Consultants in renewable energy & planning
Energie nulmeting Diemen
Concept 22 oktober 2008
Opdrachtgever:
Twynstra Gudde Adviseurs en Managers
Opgesteld door:
Bosch & Van Rijn Consultants in renewable energy & planning Drs. G. Bosch Ing. J. Dooper
Energie nulmeting Gemeente Diemen
Inhoudsopgave
1.
Inleiding................................................................................................................................ 3
2.
Woningbouw ........................................................................................................................ 4
3.
4.
5.
6.
2.1
Introductie ............................................................................................................................... 4
2.2
Energieverbruik en broeikasgas emissies................................................................................ 4
Utiliteitsbouw ....................................................................................................................... 6 3.1
Introductie ............................................................................................................................... 6
3.2
Energie gebruik........................................................................................................................ 6
Agrarische Sector .................................................................................................................. 8 4.1
Introductie ............................................................................................................................... 8
4.2
Energie gebruik en CO2 emissies ............................................................................................. 8
Bedrijven en industrie ........................................................................................................... 9 5.1
Introductie ............................................................................................................................... 9
5.2
Energie gebruik en CO2 emissies ............................................................................................. 9
Verkeer en vervoer ............................................................................................................. 11 6.1
Introductie ............................................................................................................................. 11
6.2
Energieverbruik en broeikasgas emissies.............................................................................. 11
7.
Duurzame energie productie ............................................................................................... 13
8.
Reductiemogelijkheden ....................................................................................................... 14
9.
8.1
Introductie ............................................................................................................................. 14
8.2
Zonneboilers .......................................................................................................................... 14
8.3
PV-panelen ............................................................................................................................ 14
8.4
Windenergie .......................................................................................................................... 15
8.5
Biomassa................................................................................................................................ 15
8.6
Warmte/koude opslag........................................................................................................... 15
Conclusie ............................................................................................................................ 16
2
Energie nulmeting Gemeente Diemen
1.
Inleiding
Wereldwijd staat het energievraagstuk hoog op de agenda. De beschikbare voorraden aardolie en aardgas raken op en worden door de groeiende vraag duurder. Er is een transitie nodig naar besparing en opwekking van duurzame bronnen van energie. De bestuurders van de regio Amstelland en de Meerlanden hebben op het A&M regiosymposium op 22 juni 2007 “Op weg naar 2040 in een duurzame regio” de ambitie uitgesproken om energieneutraal te zijn in 2040. De definitie van energie neutraal hierin is: “De energie welke in de regio wordt verbruikt wordt ook in de regio duurzaam opgewekt”. Voordat er concrete maatregelen genomen kunnen worden om de energievraag te verduurzamen zal het huidige energieverbruik inzichtelijk gemaakt moeten worden. Voor u ligt het rapport dat voortvloeit uit de energie nulmeting die is uitgevoerd voor de gemeente Diemen. Het onderzoek is gebaseerd op informatie afkomstig van de gemeente en Nederlandse gemiddelden afkomstig van onder andere SenterNovem, de Kamer van Koophandel en het Centraal Bureau voor de Statistiek( CBS). De energie nulmeting is gedaan op hoofdlijnen voor de sectoren woningbouw, bedrijven en industrie, verkeer en vervoer, agrarische sector en utiliteitsbouw. Vervolgens is dit verrekend met de hoeveelheid duurzame energie die momenteel al opgewekt wordt. Leeswijzer: In hoofdstukken 2 t/m 6 wordt het energieverbruik in de sectoren woningbouw, utiliteitsbouw, agrarische sector, bedrijven en industrie en verkeer en vervoer in kaart gebracht. In hoofdstuk 7 wordt beschreven wat er al aan duurzame energie opgewekt wordt en vervolgens zal hoofdstuk 8 een overzicht geven van technieken die ingezet kunnen worden om het energieverbruik te verlagen of duurzaam op te wekken. Het rapport sluit af met conclusies en een totaal overzicht van het energiegebruik binnen de gemeentegrenzen.
3
Energie nulmeting Gemeente Diemen
2.
Woningbouw
2.1 Introductie Woningbouw is verantwoordelijk voor ongeveer een kwart van het energieverbruik in Nederland. In Nederland wordt voor verwarming voornamelijk aardgas gebruikt. Het gemiddelde gasverbruik van een huishouden is de afgelopen 10 jaar gedaald met ongeveer 17%. Deze daling komt door de opkomst van efficiëntere centrale verwarmingssystemen en betere isolatie. Het aandeel in het gasverbruik voor het verwarmen van water stijgt door een verhoogde vraag naar comfort. Verder wordt gas in huishoudens gebruikt voor koken, dit aandeel is de laatste jaren ongeveer gelijk gebleven. Door de toegenomen vraag naar comfort is ook het elektriciteitverbruik gestegen. De behoefte aan meer comfort resulteert in een grotere aanschaf van huishoudelijke apparaten die elektriciteit gebruiken. Figuur 1 toont het gas- en elektriciteitsverbruik van een gemiddeld Nederlands huishouden sinds 1980. In dit hoofdstuk wordt het energieverbruik en de daaruit resulterende broeikasgasemissies inzichtelijk gemaakt van de woningbouw in de gemeente Diemen.
1
Figuur 1: Trend in gas- en elektriciteitsverbruik sinds 1980 (bron: EnergieNed ).
2.2 Energieverbruik en broeikasgas emissies Gemeente Diemen heeft 24.046 inwoners2 en deze vormen samen 11.260 huishoudens3 (bron: CBS). Dit resulteert in een gemiddelde van 2,14 personen per huishouden. Op basis van het aantal 1
EnergieNed, 2007. Energie in Nederland; Feiten en Cijfers http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=03759NED&D1=0&D2=129-132&D3=3,28,146,528,664&D4=l&VW=T 3 http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=71486NED&D1=0&D2=103,117,188,389,468&D3=0&VW=T 2
4
Energie nulmeting Gemeente Diemen
huishoudens en de gemiddelde grootte van de huishoudens is het energieverbruik van de huishoudens in de gemeente Diemen bepaald. Tabel 1 laat het elektriciteit- en gasverbruik zien van de woningbouw in de gemeente Diemen. Het verbruik wordt zowel gegeven in kilowatturen (kWh) elektriciteit als in kubieke meters (m3) aardgasverbruik. Ook wordt dit verbruik gezamenlijk gegeven in één energie eenheid (GJ). Omdat voor elektriciteit geld dat deze in Nederland niet met een rendement van 100% wordt opgewekt is het primaire energieverbruik hoger dan het energieverbruik in huis. In Nederland wordt elektriciteit met een gemiddeld rendement van 40% opgewekt, daarom is ook het primaire energie verbruik weergegeven. Dit energieverbruik resulteert in broeikasgasemissies, uitgedrukt in tonnen CO2. Onderwerp
Hoeveelheid Eenheid
Elektriciteitsverbruik
37.675.960 kWh
Gasverbruik
18.601.520 m3
Energieverbruik
730.882 GJ
Primair energieverbruik
934.333 GJ
CO2 uitstoot
54.435 Ton CO2
Tabel 1: Energieverbruik en CO2 uitstoot van woningbouw
5
Energie nulmeting Gemeente Diemen
3.
Utiliteitsbouw
3.1 Introductie De gebouwde omgeving (exclusief woningbouw) is verantwoordelijk voor ongeveer 10% van het totale energieverbruik in Nederland. De meeste van deze gebouwen zijn van bedrijven en industrie en worden behandeld in hoofdstuk 5. Gebouwen en voorzieningen die vallen onder de gemeentelijke instantie of waar de gemeente veel invloed op heeft zijn gebouwen in de zorgsector, gemeentelijke kantoren, onderwijs en sportaccommodaties. Deze worden in dit hoofdstuk apart behandeld. Hiervoor zijn aannames gemaakt omdat er geen informatie over utiliteitsbouw (oppervlaktes) bekend waren ten tijde van het schrijven van dit rapport. Voor de aanwezige kantoorvoorraad is een studie uit 2005 gebruikt waarin kantooroppervlaktes per gemeente onderzocht zijn4. Kantoren zijn verantwoordelijk voor ongeveer de helft van het energieverbruik in de utiliteitsbouw behandeld in dit hoofdstuk (ISSO; kennisinstituut voor de installatiesector). Op basis van de gegevens over kantoren is het aandeel van de andere utiliteitsbouw bepaald. Daar waar toch overlap is met hoofdstuk 5 (kantoren van bedrijven) is dit verrekend met de uitkomsten van hoofdstuk 5; bedrijven en industrie. 3.2 Energie gebruik Volgens onderzoek van het CBS blijkt dat in de gebouwsegmenten kantoren, onderwijs, sportaccommodaties en verzorging het totale energieverbruik toeneemt. Een uitzondering hierop zijn ziekenhuizen waar sprake is van een afname. De toename in isolatiemaatregelen, efficiënte verlichting en klimaatinstallaties leidt tot een afname in het energieverbruik. Echter, dit weegt niet op tegen de toename als gevolg van het stijgend gebruik van koeling en het verkeerd inregelen van verwarming- en koelinstallaties. Voor de gemeente Diemen is het energieverbruik en de daarbij behorende broeikasemissies berekend voor de utiliteitsbouw. Het energieverbruik is wederom uitgedrukt in kilowatturen (kWh) elektriciteit, kubieke meters (m3) gas, en direct en primair energieverbruik in GigaJoule (GJ). Elektriciteitverbruik
Gasverbruik
X 1000 kWh
x 1000 m
Zieken- / verzorginghuizen
1.295
Kantoren Onderwijs Sport / Zwembaden
Totaal:
3
Energieverbruik
Primair Broeikasgasenergieverbruik emissies
GJ
GJ
Ton CO2
377
16.721
23.712
1.404
21.733
3.705
196.786
314.146
18.895
811
325
13.305
17.686
1.037
1.900
553
24.531
34.792
2.060
25.739
4.959
251.343
390.336
23.395
Tabel 2: Energieverbruik en CO2 uitstoot van utiliteitsbouw 4
Kantoren in cijfers 2005. Statistiek van de Nederlandse kantoren markt. Drs. R.L. Bak.
6
Energie nulmeting Gemeente Diemen
In onderstaand taartdiagram (figuur 2) is te zien dat het overgrote deel van het energieverbruik van de utiliteitsbouw plaatsvindt in kantoren.
Figuur 2: Verdeling energieverbruik (GJ) binnen sector utiliteitsbouw
7
Energie nulmeting Gemeente Diemen
4.
Agrarische Sector
4.1 Introductie De agrarische sector verbruikt ongeveer 6 procent van het totale Nederlandse energieverbruik. De agrarische sector is onderverdeeld in akker- en tuinbouw, glastuinbouw en veehouderij. Onder akker- en tuinbouw wordt verstaan alle agrarische gewassen die geteeld worden op openbodem. Onder glastuinbouw valt alles dat onder glas gecultiveerd wordt. Qua energiegebruik is veehouderij verder op te splitsen in graasdieren en hokdieren. Glastuinbouw is veruit de grootste energieverbruiker in deze sector en neemt zo’n 80 procent van het energieverbruik in de agrarische sector voor zijn rekening. In dit hoofdstuk wordt het energieverbruik en de daaruit resulterende broeikasgasemissies bepaald van de agrarische sector in de gemeente Diemen. 4.2 Energie gebruik en CO2 emissies Gemeente Diemen kent nauwelijks agrarische bedrijvigheid. Volgens het CBS bevinden zich 6 agrarische bedrijven zich binnen de gemeentegrenzen5. Alle 6 de bedrijven beschikken over grasland bestemd voor graasdieren. In totaal gaat het om 52 hectare grasland. Onderstaande tabel laat het energieverbruik zien van de agrarische sector in de gemeente Diemen. Het energieverbruik is erg laag, vooral vanwege de afwezigheid van glastuinbouw. Elektriciteitverbruik
Gasverbruik
Diesel verbruik
Energieverbruik
Primair verbruik
Broeikasgas -emissies
kWh
m
liter
GJ
GJ
Ton CO2
Akkerbouw
0
0
0
0
0
0
Glastuinbouw
0
0
0
0
0
0
16.328
3.172
3.328
280
368
24
0
0
0
0
0
0
16.328
3.172
3.328
280
368
24
3
Veehouderij Graasdieren Hokdieren
Totaal:
Tabel 3: Energieverbruik en CO2 uitstoot van de agrarische sector
Het energieverbruik is wederom uitgedrukt in kilowatturen (kWh) elektriciteit, kubieke meters (m3) gas, en direct en primair energieverbruik in GigaJoule (GJ).
5
http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=71416NED&D1=0,5,18,28,41-42,54,65&D2=142,157,233,441,523&D3=l&VW=T
8
Energie nulmeting Gemeente Diemen
5.
Bedrijven en industrie
5.1 Introductie Landelijk gezien zijn bedrijven en industrie verantwoordelijk voor ongeveer een derde van het energieverbruik en broeikasgasemissies. De toename van bedrijvigheid en productie van de laatste jaren zorgt voor een groeiende energieverbruik. Steeds efficiënter wordende productiemethoden zorgt er echter wel voor dat de groei in energiegebruik langzamer gaat dan de groei in productie. In dit hoofdstuk wordt het energieverbruik en de daarbij behorende broeikasgasemissies bepaald voor de gemeente Diemen. Het energieverbruik en broeikasgasemissies van de agrarische sector, onderwijs, sportaccommodaties en de zorgsector is in dit hoofdstuk niet meegenomen omdat het al in andere hoofdstukken behandeld wordt. De sectoren die zich bezig houden met energieopwekking en brandstof productie zijn ook niet meegenomen. Het energieverbruik en de broeikasgasemissies afkomstig van deze sectoren zijn toegekend aan de eindgebruiker. 5.2 Energie gebruik en CO2 emissies Het CBS houd voor alle sectoren bij wat het jaarlijkse energieverbruik en de daarbij behorende broeikasgasemissies zijn per sector6. Tevens wordt bijgehouden hoeveel werknemers er actief zijn binnen iedere sector7. Deze gegevens maakt het mogelijk om een gemiddelde energieverbruik en broeikasgasemissie per werknemer te berekenen. Aan de hand van het aantal werknemers (in full time equivalenten) is het verbruik en de hoeveelheid emissies bepaald voor de totale gemeente. Gemeente Diemen kent veel bedrijvigheid. Landelijk gezien is 45% van de bevolking werkzaam. In Diemen zijn echter meer dan 18,5 duizend banen, vergeleken met het aantal inwoners van ongeveer 24 duizend ligt dit dus ontzettend hoog (78%). Dit betekend dat er veel werknemers van buiten de gemeente werkzaam zijn in Diemen. Tabel 4 laat het aantal werknemers zien die actief zijn binnen de gemeentegrenzen voor verschillende hoofdsectoren (volgens SBI’93 indeling). Veruit de meeste werknemers zijn actief in de financiële en zakelijke dienstverlening. Sector Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Diensten Totaal
Aantal werknemers 490 531 1.220 1.040 15.370 18.651
Tabel 4: Aantal werknemers per hoofdsector (SBI’93).
6 7
http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=71468ned&D1=0,3&D2=3-51&D3=l&HDR=G2&STB=T,G1&VW=T Kamer van Koophandel, 2007. Factsheets 2007; Kerncijfers gemeenten en subregio’s.
9
Energie nulmeting Gemeente Diemen
Tabel 5 laat het energieverbruik en de daarbij horende broeikasgasemissies zien per hoofdsector. Het energieverbruik is wederom uitgedrukt in kilowatturen (kWh) elektriciteit, kubieke meters (m3) gas, en direct en primair energieverbruik in GigaJoule (GJ). Sector
kWh
m3
ton CO2
GJ
Primair GJ
Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Diensten
1.926.291 1.850.540 3.395.876 1.060.242 38.666.880
748.632 719.192 1.319.771 412.051 15.027.465
2.423 2.328 4.271 1.334 48.634
33.885 32.553 59.737 18.651 680.190
44.287 42.546 78.075 24.376 888.991
Totaal
46.899.828
18.227.112
58.990
825.015
1.078.274
Tabel 5: Energieverbruik en CO2 uitstoot per hoofdsector (SBI’93).
Onderstaand figuur laat zien dat veruit de meeste energieverbruik plaatsvindt in de financiële en zakelijke dienstverlening, dit komt niet doordat het energieverbruik per werknemer hoog ligt maar doordat hier relatief veel werknemers actief zijn in de gemeente Diemen.
Figuur 3: Verdeling energieverbruik (GJ) binnen sector ‘bedrijven en industrie’.
10
Energie nulmeting Gemeente Diemen
6.
Verkeer en vervoer
6.1 Introductie Verkeer en vervoer is in Nederland verantwoordelijk voor ongeveer een kwart van de broeikasgas emissies. Het energieverbruik door verkeer en vervoer is de laatste 20 jaar flink toegenomen. Bijna de helft van het totale motorbrandstoffenverbruik komt voor rekening van personenauto's; het aandeel van bedrijfsauto's is ongeveer 30%. Het verbruik van wegvoertuigen per kilometer is in de loop der jaren nauwelijks veranderd. Motoren zijn in de regel wel zuiniger geworden, maar het effect daarvan is tenietgedaan door het toegenomen voertuiggewicht, de toepassing van zwaardere motoren en het gebruik van airconditioners. 6.2 Energieverbruik en broeikasgas emissies Aan de hand van ingeschreven voertuigen, gemiddelde kilometrages en brandstofverbruiken is het energieverbruik en de bijbehorende broeikasgasemissies berekend voor de gemeente Diemen8. Onderstaande tabel geeft het aantal voertuigen per klasse en de daarbij behorende brandstofverbruik en broeikasgasemissies. Aantal voertuigen Personenauto's Benzine Diesel LPG Bestelauto's Benzine Diesel LPG Vrachtauto's Benzine Diesel LPG Trekkers Benzine Diesel LPG Autobussen Benzine Diesel LPG Motorfietsen Benzine
Liters
Ton CO2
GJ
9.130
7.816.211 1.482.273 440.254
18.681 3.958 709
250.119 53.362 11.006
882
98.231 1.901.034 65.186
235 5.076 105
3.143 68.437 1.630
102
17.131 1.255.375 6.119
41 3.352 10
548 45.193 153
30
86 234.042 69
0 625 0
3 8.426 2
67
3.976 1.281.103 22.229
10 3.421 36
127 46.120 556
637
144.079
344
4.611
36.601
493.435
Totaal Tabel 6: Brandstofverbruik en CO2 uitstoot per voertuigtype in de gemeente Diemen. 8
http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=37209HVV&D1=0-1,4-6,8,12&D2=17,35,126,387,491&D3=l&HDR=T&STB=G1,G2&VW=Tv
11
Energie nulmeting Gemeente Diemen
De verbruikstotalen van de brandstoffen in de sector verkeer en vervoer staan gegeven in tabel 7. Totaal benzine Totaal diesel Totaal LPG
8.079.714 liters 6.153.827 liters 533.858 liters
Tabel 7: Verbruikstotalen per brandstoftype.
Onderstaand figuur laat zien dat ongeveer twee derde van het energieverbruik, van de sector verkeer en vervoer in de gemeente Diemen, plaatsvindt door personenauto’s.
Figuur 4: Verdeling energieverbruik (GJ) binnen sector ‘verkeer en vervoer’.
12
Energie nulmeting Gemeente Diemen
7.
Duurzame energie productie
Ten tijde van het schrijven van dit rapport is er geen informatie beschikbaar over de huidige hoeveelheid duurzame energie die in de gemeente Diemen wordt opgewekt. Om toch tot een aandeel van duurzame energie te komen is het aandeel in Nederland opgewekte duurzame energie vertaald naar de gemeente. Onderstaande tabel geeft per techniek de hoeveelheid duurzame energie die wordt opgewekt in Nederland (TJ)9. Techniek
Energie opwekking (TJ)
Waterkracht Windenergie Zonne-energie totaal w.v. Zonnestroom Zonnewarmte Omgevingsenergie totaal w.v. Warmtepompen Warmte/koude opslag Biomassa totaal w.v. Afvalverbranding Bijstoken biomassa Houtkachels bedrijven Houtkachels huishoudens Overige biomassa verbranding Biogas totaal w.v. Biogas stortplaats Biogas rwzi* Biogas landbouw Biogas overig Biobrandstoffen totaal w.v. Bio-ethanol Biodiesel
877 28.193 1.124 305 819 4.216 3.462 754 60.645 12.938 14.981 2.418 5.464 5.624 6.300 1.404 2.135 1.425 1.337 12.920 3.687 9.233
Totaal
95.055
Tabel 8: Duurzame energie opgewekt in Nederland
*rwzi = rioolwaterzuiveringsinstallaties Dit is 3% van de landelijke primaire energievraag. Het totale primaire energieverbruik in de Gemeente Diemen is in dit rapport berekend op 2.897 TJ. Het duurzame aandeel hiervan is dan 87 TJ. Aangenomen wordt dat hierdoor ook 3% van de broeikasgasemissies wordt tegengegaan. Voor de gemeente Diemen betekend dit dat de uitstoot van 4,501 ton CO2 wordt tegengegaan.
9
http://www.milieuennatuurcompendium.nl/indicatoren/nl0385-Productie-van-duurzame-energie.html?i=6-38
13
Energie nulmeting Gemeente Diemen
8.
Reductiemogelijkheden
8.1 Introductie Voorgaande hoofdstukken hebben het energieverbruik en de daarbij behorende broeikasgasemissies op hoofdlijnen in kaart gebracht voor de gemeente Diemen. Dit hoofdstuk geeft de meest gebruikelijke technieken om het energieverbruik te verminderen of duurzaam op te wekken. 8.2 Zonneboilers Een zonneboiler gebruikt zonne-energie voor het verwarmen van water dat vervolgens gebruikt kan worden voor warm tapwater en ruimteverwarming. Een zonnecollector wordt op het dak geplaatst en hier wordt leidingwater verwarmt door de zon. Vervolgens wordt dit opgewarmde water opgeslagen in het voorraadvat (boiler) van waaruit het wordt ontrokken als er een warmtevraag is. De meest gangbare zonneboilers voor woningbouw in Nederland hebben een zonnecollector van 4 vierkante meter. In Nederland leveren deze systemen gemiddeld een besparing van 175 m3 aardgas, dat overeenkomt met 11% van het gemiddelde gasverbruik van een Nederlandse huishouden. De vermeden CO2 uitstoot komt hierdoor voor een gemiddeld huishouden op zo’n 312 kg CO2 per jaar. Deze systemen kosten rond de €2.000,- en gaan zo’n 30 jaar mee. Met de huidige gasprijzen hebben deze systemen een terugverdien tijd van ongeveer 10 jaar (uitgegaan van een gasprijs van € 0.65 per m3). Zonneboilers zijn overal toepasbaar waar een HR-ketel aanwezig is (of kan zijn) en waar er beschikking is over voldoende platdak of schuindak op het zuiden (tussen zuidoost en zuidwest). Voor utiliteitsbouw zijn ook grotere systemen beschikbaar die vergelijkbare terugverdientijden hebben. 8.3 PV-panelen Een PV-paneel zet zonne-energie fotovoltaïsch om in elektriciteit (PV van photovoltaic). De elektriciteit kan direct worden gebruikt of teruggeleverd worden aan het net. Hierbij draait de elektriciteitsmeter achteruit zodat de zelf opgewekte elektriciteit van het totaal verbruik getrokken wordt. De meest gangbare PV-systemen voor Nederlandse huishoudens zijn 200 W en hebben een oppervlakte van 1,5 vierkante meter. Een dergelijk systeem levert gemiddeld zo’n 170 kWh op per jaar op dat overeenkomt met zo’n 5% van het totale elektriciteitsverbruik van een gemiddeld Nederlands huishouden. De vermeden CO2 uitstoot komt hierdoor per huishouden op zo’n 96 kg CO2 per jaar. De prijs voor een dergelijk systeem is momenteel ongeveer € 650,- en gaat zo’n 25 jaar mee. Sinds 1 april 2008 is er een subsidie van € 0,33 per opgewekte kWh voor de eerste 15 jaar. Daarnaast besparen de eigenaren de prijs die men normaal betaald voor de elektriciteit plus een teruglever tarief van de elektriciteitsproducent (samen € 0,23). Met de huidige subsidie energieprijzen resulteert dit in een terugverdien tijd van zo’n 7 jaar. Net als de zonneboilers zijn ook deze systemen op alle woningen toepasbaar met platte daken en/of hellende daken die op het zuiden gericht zijn. Er zijn ook mogelijkheden voor integratie in de gevel op verticale panelen (wederom op voorwaarde dat ze op het zuiden liggen).
14
Energie nulmeting Gemeente Diemen
Voor utiliteitsbouw zijn er natuurlijk grotere systemen beschikbaar. Systemen tot 3,5 kW vallen binnen de subsidie regeling en hebben vergelijkbare terugverdientijden. 8.4 Windenergie Windenergie is het omzetten van wind in elektriciteit met behulp van windturbines. De huidige meest gangbare windturbines hebben een vermogen van 3 MW en hebben een ashoogte en rotor diameter van tussen de 80 en 105 meter. Deze windturbines leveren ongeveer 6 miljoen kWh per jaar (met het windregime in Amstellanden), dit komt overeen met het elektriciteitsverbruik van 1.700 huishoudens. De vermeden uitstoot per windturbine is 3.400 ton CO2 per jaar. De investering voor een 3 Megawatt windturbine bedraagt ongeveer 3,5 miljoen euro en ze gaan zo’n 20 jaar mee. Momenteel zijn de opbrengsten inclusief subsidies 8,8 eurocent per kWh wat resulteert op ongeveer €530.000,- per jaar en dit brengt de terugverdientijd op ongeveer 7 jaar. 8.5 Biomassa Biomassa kan gebruikt worden voor de opwekking van elektriciteit en/of warmte. De meest gebruikte biomassa in Nederland voor energieopwekking is GFT-afval, waterzuiveringsslib, snoeihout, sloophout en mest. Dit biomassa kan op verschillende manieren worden omgezet in energie, bijvoorbeeld verbranding, vergisting, vergassing, pyrolyse, etc. Vanwege de hoge grondprijs in Nederland vind er bijna geen gewas cultivatie plaats voor energietoepassingen. Om de potentie van biomassa voor energieopwekking in een gemeente te bepalen is het belangrijk om de biomassastromen (hoeveelheden en kwaliteit) binnen de gemeente in kaart te brengen. In Nederland wordt er gemiddeld per persoon 84 kg GFT afval weggegooid wat voor de gemeente Diemen overeenkomt met ongeveer 2000 ton GFT afval (24.046 inwoners * 84 kg). De energie-inhoud van GFT-afval is gemiddeld 1,5 GJ per ton dus voor de gemeente Diemen komt het in totaal neer op 3.000 GJ (gelijk aan ongeveer 800.000 kWh of 94.000 m3 aardgas). 8.6 Warmte/koude opslag Bij warmte/koude-opslag kan opgeslagen koude in de bodem gebruikt worden voor koeling in de zomer en opgeslagen warmte kan gebruikt worden in de winter. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van watervoerende lagen, zogenaamde ‘aquifers’, deze bevinden zich in Nederland op een diepte tussen de 20 en 150 meter. Een dergelijk systeem bestaat uit een bron (open of gesloten), een omzettingsysteem (warmtepompcentrale in combinatie met bijvoorbeeld een droge koeler) en een afgiftesysteem (klimaat en eventueel tapwater installatie). De kosten en baten van warmte/koude-opslag zijn zeer locatie specifiek. In Nederland zijn de projecten meestal erg interessant bij kantoren met een vloeroppervlakte van meer dan 10.000 m2, onderwijs en zorginstellingen groter dan 15.000 m2 en ziekenhuizen. De kosten voor een project liggen meestal tussen de €500.000 euro en 1 miljoen euro. Terugverdientijden van dit soort systemen liggen tussen de 6 en 10 jaar en de vermeden CO2 emissies zijn in Nederland nu gemiddeld 21,5 ton CO2 per project per jaar.
15
Energie nulmeting Gemeente Diemen
9.
Conclusie
Voorgaande hoofdstukken hebben het energieverbruik in de sectoren woningbouw, utiliteitsbouw, agrarische sector, bedrijven en industrie en verkeer en vervoer inzichtelijk gemaakt. Dit hoofdstuk geeft een totaal overzicht van het energieverbruik in de regio. Figuur 5 geeft dit energieverbruik weer in een taartdiagram. Wat opvalt is dat het aandeel in het energieverbruik van de sectoren woningbouw, bedrijven en industrie en verkeer en vervoer redelijk overeenkomen met het landelijke aandeel van deze sectoren. Vanwege de afwezigheid van kassen in de regio is het aandeel van de agrarische sector verwaarloosbaar (0,013%). Het relatief hoge aantal werknemers in de financiële en zakelijke dienstverlening zorgt voor een hoog energieverbruik in kantoren waardoor het aandeel van utiliteitsbouw hoger is dan het landelijke aandeel.
Figuur 5: Verdeling van totale energieverbruik in de gemeente Diemen naar sector.
Onderstaande tabellen geven het totale energieverbruik per sector en de verbruikte brandstoffen in de sector verkeer en vervoer en de agrarische sector.
Woningbouw Utiliteitsbouw Agrarische sector Bedrijven en Industrie Verkeer en Vervoer Totaal Duurzaam (3%)
Energie GJ 730.882 251.343 280 573.673 493.435 2.049.613 61.488
Primair GJ 934.332 390.336 368 1.078.274 493.435 2.896.746 86.902
Totaal (fossiel)
1.988.124
2.809.844
Uitstoot Gasverbruik Elek. Verbruik Ton CO2 m3 kWh 54.435 18.601.520 37.675.960 23.395 4.958.771 25.739.483 24 3.172 16.328 35.594 13.268.341 21.160.345 36.601 150.049 36.831.804 84.592.116 4.501 145.548
Tabel 9: Energieverbruik in de verschillende sectoren van de gemeente Diemen.
16
Energie nulmeting Gemeente Diemen
Brandstofverbruik (liters) Benzine Diesel LPG Woningbouw Utiliteitsbouw Agrarische sector Bedrijven en Industrie Verkeer en Vervoer
8.079.714
6.153.827
533.858
Totaal
8.079.714
6.157.155
533.858
3.328
Tabel 10: Brandstofverbruik in de gemeente Diemen.
17
