Energie Actueel verschijnt eenmaal per drie weken - Oplage: Abonnementen op aanvraag. Losse nummers 6,50. Campagne moet graafschade verminderen

ENERGIE Actueel

Tips

voor de redactie? Tips voor de redactie? De redactie verwelkomt tips en onderwerpsuggesties van de lezers. Ook wil de redactie graag persberichten en overige van belang zijnde mailings ontvangen. Zie het colofon op pagina 8 voor het redactieadres.

Dinsdag 28 februari 2012, jaargang 15, nummer 3

Energie Actueel verschijnt eenmaal per drie weken - Oplage: 5.500

Energiebedrijven brengen CO2 over de grens E.On, RWE en Vattenfall geven de brui aan CCS-proeven in Duitsland

Lammert Soet (Boerderijstroom) start directe levering groene stroom aan particulieren

2

Essent partner bij vergroenen stadion FC Groningen De gemeente Groningen, energiebedrijf Essent en voetbalclub FC Groningen hebben vorige week de krachten gebundeld om “het ultieme groene stadion” te ontwikkelen en realiseren. Dit doen ze met organisaties en bedrijven die zich verenigd hebben in de Energy Valley Topclub. Doel van dit samenwerkingsverband is het ombouwen van het stadion in een duurzame en energieleverende locatie. Dig Istha van Essent zegt: “Dit past helemaal bij Essent als sponsor van FC Groningen en de maatschappelijke verantwoordelijkheid die wij willen nemen als het om de ontwikkeling van meer duurzame energie gaat. Zo dragen wij niet alleen in euro’s bij aan de sportieve doelstellingen van FC Groningen, maar ook aan de duurzame ambities van de club én de gemeente Groningen.” De Groningse wethouder Frank de Vries is blij met het samenwerkingsverband: “Dit sluit aan bij de energieambities die we als stad hebben.” Ook Hans Nijland van FC Groningen is te spreken over het vergroenen van het stadion. “Ik geloof niet dat er een voetbalclub in Nederland is die de combinatie van sportieve én maatschappelijke ambitie zo daadkrachtig aanpakt.” Om verdere verduurzaming van het Euroborg-stadion – dat straks de Energieborg gaat heten - mogelijk te maken en energietransitie meer zichtbaar te maken, ontwikkelen Essent, FC Groningen en de gemeente Groningen een dynamisch uitvoeringsprogramma. Dit programma bevat zaken als: verduurzaming van de verlichting, thermografisch onderzoek (opsporen en voorkomen warmtelekken), mogelijkheden voor de inzet van zonnepanelen en gebouwgebonden windturbines, toepassing van restwarmte en duurzame mobiliteit. n

opgemerkt

‘Elektriciteit verkopen als aardappelen’ 3

Campagne moet graafschade verminderen Onzorgvuldig graafwerk leidt tot storingen aan stroomkabels en gasleidingen

Abonnementen op aanvraag. Losse nummers € 6,50

WalMart en Ikea leggen hun Amerikaanse bedrijfspanden vol met zonnepanelen

3

Grote ketens willen toe naar 100 procent duurzame energie 7

Wetsvoorstel implementatie Europese regelgeving elektriciteit en gas

Derde Energiepakket stuit in Kamer niet op grote problemen Ruim anderhalve week geleden vond in de Tweede Kamer het plenaire debat plaats over het wetsvoorstel Wijziging van de Elektriciteitswet 1998 en Gaswet (implementatie van richtlijnen en verordeningen op het gebied van elektriciteit en gas). Dit zogeheten Derde Energiepakket beoogt de eenwording en harmonisering van de Noordwest-Europese energiemarkt. Diederik Samsom (PvdA): “Dit is een stap voorwaarts richting een beter energienet voor een betere energievoorziening.” DOOR ALEXANDER HAJE Samsom vindt de stappen niet groot genoeg, maar is alleszins tevreden met de nieuwe wetgeving. Ook Liesbeth van Tongeren van oppositiepartij GroenLinks zegt voorstander te zijn van het derde

Europese energiepakket en van dit wetsvoorstel. Maar je kunt erover twisten of het wel zo verstandig was om de energiemarkt te liberaliseren, blikt zij terug. Marieke van der Werf (CDA) is eveneens pleitbezorger van een

goed werkende interne Europese markt, bescherming van consumenten en een level playing field. Maar gaat deze wet wel ver genoeg en is die wel voldoende toekomst-proof? vraagt zij zich af. Van der Werf: “De wet regelt de situatie van gisteren en vandaag,

maar niet de energiewereld van morgen.” Lagere kosten René Leegte (VVD) meent dat een goede Europese infrastructuur cruciaal is voor de ontwikkeling van een concurrerende economie. “Een betere integratie van de infrastructuur leidt tot lagere kosten. Als men het net dan ook nog slim maakt, helpt dat bij het stimuleren van hernieuwbare energie”, zegt hij.

Paulus Jansen, energiespecialist van de SP, plaatst enkele kritische kanttekeningen bij het wetsvoorstel. Een van de punten betreft de uitrol van de slimme meter. Jansen: “De SP is nog steeds voor een grootschalige uitrol, wanneer overtuigend is aangetoond dat de slimme meter niet alleen slim is voor energiebedrijven, maar ook voor de consument.” Lees meer op pagina 4 en 5 n

Zweedse toezichthouder frustreert investeringen netbeheerders Een groot deel van de netbedrijven in Zweden stapt naar de rechter uit onvrede over een beperking van de hoogte van de tarieven door de markttoezichthouder EI.

Slimme minister Minister Maxime Verhagen van Economie, Landbouw en Innovatie brengt een bezoek aan bewoners van de wijk Watergraafsmeer in Amsterdam bij wie een slimme meter is geplaatst. Verhagen: “Met een slimme meter kun je beter zien hoeveel energie je verbruikt. Dat kan via je energieleverancier, maar ook op je computer of mobiele telefoon. En hoe meer je weet over je verbruik, des te meer je kunt besparen.” De plaatsing van de meters maakt deel uit van de introductie van de slimme meter in heel Nederland. De komende twee jaar worden 900.000 slimme meters geïnstalleerd. Het is de bedoeling dat in 2020 in totaal 80 procent van de Nederlandse huishoudens beschikt over een slimme meter. De slimme meters passen in de ontwikkeling naar slimmere energienetten die zijn voorbereid op de vraag en het aanbod van energie in de toekomst. n

Brancheorganisatie Svensk Energi stelt vast dat de beslissing van EI tot gevolg heeft dat de netbeheerders pas over een kleine twintig jaar weer in staat zullen zijn om te investeren in de capaciteit. “Wereldvreemd”, zo typeert topman Kjeld Jansson de ingreep van EI (Elmarknadsinspektionen). “De netsector is een belangrijk onderdeel van de infrastructuur en het beheer moet serieus en professioneel worden bedreven. Dat kan niet als ze niet de tarieven mogen vragen die nodig zijn om de levering te waarborgen.” In totaal 70 van de 180 netbeheerders zoeken nu hun gelijk bij de rechter. “Als er geen vergelijk komt, is het drastisch gezegd zo dat de noodzakelijke investeringen voor rekening

komen van de volgende generaties”, waarschuwt Jansson. In de clinch Volgens Jansson is het niet de eerste keer dat er juridisch touw wordt getrokken, maar was het de bedoeling dat daar een eind zou komen met de implematie van de Europese richtlijn omtrent de tariefvaststelling. In Zweden werden die altijd nog achteraf vastgesteld, en wel op basis van een zogenoemd netbenuttingsmodel. Over de toepassing daarvan vlogen de partijen elkaar herhaaldelijk in de haren. Aan de tariefvaststelling achteraf is in 2011 definitief een eind gekomen, maar niettemin liggen de partijen onder het nieuwe regime meteen weer met elkaar in de clinch. n

Voor het eerst na jaren minder Noors aardgas op Europese markt Noorwegen heeft in 2011 voor het eerst na jarenlange groei minder aardgas geleverd aan zijn Europese afnemers. De export daalde ten opzichte van het voorafgaande jaar met 3 miljard kuub (ofwel 3,3 procent) naar 94,2 miljard m3, blijkt uit de cijfers van het oliedirectoraat (OD) in Stavanger. DOOR WIM VERSEPUT, KOPENHAGEN Deze instantie schrijft de daling toe aan ontwikkelingen op de markt. Van een slinkende voorraad was geen sprake. Noorwegen blijft volgens transportnetbeheerder Gassco een belangrijke leverancier. In vergelijking met tien jaar geleden

was de export vorig jaar 42 miljard kubieke meter omvangrijker. Dat komt neer op een plus van tegen de 80 procent. Het aandeel van Noorwegen op de Europese gasmarkt is 20 procent. Prognose De prognose van het OD is echter dat de productie na 2020 kan gaan

afnemen als niet wordt ingezet op de uitbouw van nieuwe gasvelden en de ontwikkeling van de daarbij behorende infrastructuur, waaronder ook transportleidingen. Met name op de zuidelijke delen van het continentale plat zal de productie kleiner worden. Ontwikkeling van velden in de Barentszzee en nieuwe vondsten kunnen dat echter waar-

schijnlijk compenseren. Tegelijkertijd bestaat er nog veel onzekerheid over hoe de ontwikkeling er precies zal komen uit te zien. Scenario’s Voor de toekomstige productie uit de nog niet opgespoorde reservoirs hanteert het OD vier scenario’s met een uiteenlopende graad van optimisme. Het minst optimistische scenario gaat zelfs al uit van een dalende productie in het lopende decennium. “Onder alle

omstandigheden is het noodzakelijk om de exploratiebedrijvigheid op een hoog peil te houden als Noorwegen zijn positie van centrale en betrouwbare aardgasleverancier niet wil verliezen”, concludeert het OD. Vorig jaar werd door de oliemaatschappijen voor een slordige 4 miljard euro geïnvesteerd in opsporingsboringen. Dat was in grote lijnen evenveel als in de voorafgaande vier jaar. Voor de komende jaren voorziet het OD echter een dalende lijn. n

ECONOMIE Financiën 2

17/02

15/02

16/02

13/02

14/02

11/02

Q2-12

Cal-13

Cal-14

35.00 17/08

16/08

15/08

12/08

11/08

10/08

09/08

08/08

05/08

04/08

03/08

02/08

01/08

30.00 25.00

ALL DAY INDEX

ENDEX TTF Gas - Basislast Index & Volume

31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21

3.000.000 2.000.000

Volume Sum-12

WDNW 20-Feb-12 Cal-13

Mar-12 Cal-14

13/02

10/02

09/02

08/02

07/02

06/02

03/02

02/02

01/02

31/01

30/01

27/01

1.000.000

Q2-12 Cal-15

138 136

Q2-12

CAL-13

CAL-14

09/02

06/02

02/02

30/01

26/01

134

Mar-12

DOOR PETER WESTHOF Op 9 februari opende GDF Suez de boeken over het vierde kwartaal en daarmee over heel 2011. De nettowinst in 2011 kwam uit op 4 miljard euro, waarmee het concern beneden de verwachting van analisten presteerde. In 2010 werd nog een nettowinst van 4,6 miljard euro geboekt. Het zachte weer en het bevriezen van de tarieven in Frankrijk zaten de Franse energiereus vorig jaar dwars. Dit had een negatief effect op de resultaten van 900 miljoen euro. De omzet ging wel omhoog: met 7,3 procent naar 90,7 miljard euro. De activiteiten

in Latijns-Amerika, Noord-Amerika en Azië draaiden beter dan de activiteiten in het thuisland. Ook het overgenomen International Power droeg op een positieve manier bij aan de winst. Die overname blijkt een uitstekende zet te zijn geweest. Nucleaire rol CEO Gerard Mestrallet van GDF Suez voorziet door de tegenvallende economische omstandigheden een moeilijk 2012, maar hij blijft erbij dat de nettowinst gelijk of beter dan in 2011 zal zijn. De tarievenkwestie in Frankrijk is opgelost en dat zal een positief effect op het resultaat hebben. Het bedrijf zal in 2012 voor 11

miljard euro aan investeringen doen. Tijdens de presentatie van de jaarcijfers gaf Mestrallet ook aan dat GDF Suez zeker tot 2025 een belangrijke rol in de nucleaire industrie zal spelen. Na de bekendmaking van de cijfers ging het aandeel GDF Suez op de beurs in Parijs wat naar beneden. Het afgelopen halfjaar steeg het aandeel circa 4 procent, met name vanwege sterke prestaties in de opkomende markten. Uitdagend Het Italiaanse energieconcern Eni kon de resultaten in 2011 licht verbeteren, in vergelijking met het jaar daarvoor. De nettowinst ging met 2 procent omhoog naar 7 miljard euro. Het vierde kwartaal viel wel tegen. De kwartaalwinst daalde van 1,9 miljard in 2010 naar 1,5 miljard euro in 2011, zo maakte het bedrijf op 16 februari bekend. Eni profiteerde in het laat-

ste kwartaal van de hogere olieprijs, maar leed verlies op de gasdivisie en de raffinageactiviteiten. Eni heeft in Libië 80 procent van de normale olieproductie bereikt. De productie lag vorig jaar een tijd stil, vanwege het gewapende conflict in het land. Eni verwacht dat de productie in de tweede helft van 2013 volledig hervat zal zijn. Paolo Scaroni, topman van het Italiaanse bedrijf, stelde dat de financiële crisis in Europa ook de resultaten van Eni hebben gedrukt. Volgens hem zijn de vooruitzichten voor de rest van het jaar ‘uitdagend’, vanwege de voortdurende crisis en de volatiele marktomstandigheden. De aandelen van Eni zakten op de beurs in Milaan in reactie op de jaarcijfers met 0,6 procent. Goed jaar Enel Green Power, de grootste onderneming in Italië op het gebied

Prijzen TTF gedeeltelijk omlaag • €/MWh: WDNW 20-Feb-12: 23,60 (-5,23) Mar-12: 23,53 (+0,12) Q2-12: 23,60 (+0,19) Sum-12: 23,60 (+0,20) Cal-13: 26,69 (-0,01) Cal-14: 26,94 (-0,18) Cal-15: 26,99 (-0,17) • Hoogste dagvolume: 3.089.500 MWh (15 februari) Weinig beweging Wood Pellets indices • €/MT: Mar-12: 135,80 (+0,30) Q2-12: 134,46 (-0,47) Cal-13: 136,42 (+0,23) Cal-14: 137,86 (+0,48) Cal-15: 139,05 (-0,16)

ENDEX Wood Pellets - Basislast Index

140

CAL-15

Utilities voorzien ‘uitdagend’ 2012 na moeilijk verlopen jaar De laatste weken is een begin gemaakt met de publicatie van de jaarresultaten van de Europese utilities. GDF Suez, Enel Green Power en Eni verzorgden de aftrap van het cijferseizoen. De resultaten vielen bij GDF Suez en Eni niet mee. Dat had verschillende oorzaken, zoals de milde weersomstandigheden en de economische crisis.

TTF Gas Day-Ahead • Laagste prijs deze periode: 22,73 €/MWh (30/1), hoogste prijs: 22,26 €/MWh (8/2) • Het hoogste dag volume was 316.104 MWh (31/1), het laagste 18.528 MWh (13/2)

18-19/02

17/02

16/02

15/02

14/02

13/02

10/02

11-12/02

08/02

09/02

07/02

06/02

03/02

04-05/02

02/02

31/01

01/02

Volume MWh (Transaction Day)

0

Prijzen Power NL iets gestegen • €/MWh: Wk 08-12: 46,00 (-1,50) Mar-12: 47,13 (+0,68) Q2-12: 45,28 (+0,88) Cal-13: 51,90 (+0,85) Cal-14: 51,60 (+0,51) Cal-15: 51,90 (+0,74) • Hoogste dagvolume: 179.426 MWh (9 februari)

20.00 30/01

0

29/07

27/07

50.000

28/07

200.000

M/MWh

40.00

250.000

100.000

Prijs (EUR)

45.00

300.000

150.000

Spot elektriciteit: Stijgende prijzen en volumes • Het gemiddelde dagvolume steeg met 2% van 132.450 MWh naar 135.379 MWh • De gemiddelde prijs steeg van 45,01 €/MWh naar 60,16 €/MWh (34%). • Hoogste volume: 163.175 MWh (10/02) • Hoogste prijs: 98,98 €/MWh (08/02)

Cal-15

APX TTF Day-Ahead Index & Volume

350.000

Base Index (M/MWh)

13/02

10/02

09/02

08/02

07/02

06/02

03/02

02/02

01/02

31/01

30/01

26/01

27/01

Mar-12

Base Index (M/MWh)

Volume (MWh)

25/01

Wk08-12

26/01

Duitsland gaat over op groene energie, voornamelijk windenergie. Maar voorlopig zal men het ook moeten doen met (meer) kolencentrales. Voor de daarmee samenhangende CO2-uitstoot en strenge maatstaven die de Europese Unie heeft afgekondigd, ziet bondskanselier Merkel nog geen kans maatregelen te treffen. Het gebrek aan voldoende transportleidingen voor windenergie is echter een nog groter probleem. Windenergie zal de kernstroom op den duur voor het merendeel moeten gaan vervangen. Natuurlijk kost dat tijd, hoewel nu al meer windstroom wordt geproduceerd dan kan worden afgenomen. Die wordt voornamelijk in het noorden van Duitsland geproduceerd en moet grotendeels naar het zuiden worden getransporteerd. Daarvoor ontbreken de nodige stroomverbindingen. Wegens verzet van de bevolking loopt de noodzakelijke uitbreiding al jaren achter Daarom moet regelmatig de productie van windparken gedwongen stilgelegd worden. Volgens het Bundesverband Windenergie in 2009 al 65 dagen, een jaar later 107 dagen. Want het probleem bestaat al langer en wordt elk jaar groter. Zeker nu al acht van de kerncentrales zijn stilgelegd. In 2010 ging daardoor rond 150 miljoen kWh aan stroom verloren, die bijvoorbeeld niet naar het zuiden kon worden getransporteerd. Vorig jaar zomer hadden de netbeheerders de regering daarvoor al gewaarschuwd, in het bijzonder voor de wintermaanden. Hoogspanningsnetbeheerder TenneT moest in december inderdaad al twee dagen een beroep doen op stroom van een Oostenrijkse centrale. Wetenschappers hebben al gewaarschuwd dat daardoor de verandering van de Duitse energiekoers kan mislukken. n

50.000

25/01

Het oplossen van de gevolgen blijkt moeilijker dan de beslissing om de Duitse kerncentrales te sluiten en blijkt meer tijd te vergen. Veel komt pas nu aan het licht.

100.000

23/01

‘Verandering Duitse energiekoers kan mislukken’

150.000

Volume

Volume MWh

Moed houden Bij het ministerie van Economische Zaken in Berlijn probeert een woordvoerder de moed er niettemin in te houden. “Maar het zal wel nog wat langer duren. De strijdpunten zijn nog altijd hetzelfde.” Daarbij gaat het er vooral om dat sommige deelstaten zelf willen beslissen of CO2-opslag toelaatbaar is en dat kan veel problemen opleveren. Bondskanselier Angela Merkel en andere deelstaten willen daarom één regeling voor het hele land. n

60 58 56 54 52 50 48 46 44 42

0

Volume (MWh)

gaan. Maar Vattenfall houdt de optie open om toch in de toekomst daar een centrale neer te zetten met CCS.

M 98 M 92 M 86 M 80 M 74 M 68 M 62 M 56 M 50 M 44 M 38 M 32 M 26 M 20

PRIJS (EUR)

ENDEX Power NL - Basislast Index & Volume

200.000

Onwaarschijnlijk Bij Vattenfall is de CCS-techniek ook niet volkomen losgelaten en de voorbereiding van het CCS-project niet definitief afgesloten. Voor de opslag van CO2 kijkt Vattenfall nu, net als E.On en RWE, naar mogelijkheden in andere landen dan Duitsland. Gezien de eigen ligging in het oosten van Duitsland kijkt het energieconcern vooral naar Oost–Europese landen. Daarbij wordt gerekend op samenwerking met de Europese Unie. Dat in Duitsland nog wat gebeurt, acht Schirmer in de komende tien tot twintig jaar onwaarschijnlijk. Voorlopig zal de proefcentrale bij Janschwalde zonder CCS verder

12/02

10/02

09/02

07/02

08/02

05/02

06/02

03/02

04/02

02/02

31/01

01/02

NETTO VOLUME MWH (MWH)

Base Index (e/MT)

Opslag van CO2 is in Duitsland nog altijd onmogelijk, terwijl kolencentrales voorlopig voor een groot deel de atoomstroom moeten vervangen. Het verzet van de bevolking tegen de CO2-uitstoot groeit intussen. In aangekondigde verdere onderhandelingen tussen de politieke partijen ziet Vattenfall volgens woordvoerder Thoralf Schirmer geen heil meer. E.On en RWE hebben in eigen land de CCS-pijp al eerder aan Maarten gegeven. RWE zag af een CO2-vrije centrale bij Keulen en gaf de licentie terug voor een onderzoek naar de mogelijkheden voor CO2opslag in de noordelijke deelstaat Sleeswijk-Holstein, waar het verzet het grootste is. E.On richt zich al jaren voornamelijk op de opslagmogelijkheden die al in Nederland voor de kust van de Maasvlakte zijn ontstaan. RWE, dat in Groningen een kolencentrale bouwt, hoopt CCS in de Eemshaven te kunnen toepassen.

30/01

DOOR JAN VAN HOOF, FRANKFURT

28/01

APX Markt Ontwikkeling 28/01/2012 t/m 17/02/2012 (EUR/MWh)

180.000 160.000 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0

29/01

Vattenfall Europe geeft als laatste in Duitsland ook de brui aan de proeven met CO2-vrije kolencentrales (CCS). Daartoe besloot het Zweedse energieconcern, nadat de Duitse regering na jaren van onderhandelingen met de politieke partijen er weer niet uitkwam. Over CCS kan de politiek in Duitsland maar geen ei leggen, in tegenstelling tot het snelle besluit om alle kerncentrales in het land te sluiten.

Marktontwikkeling APX-ENDEX – 28-01-2012 / 19-02-2012

Volume (MWh)

Duitse energiebedrijven brengen CO2 over de grens

Energie Actueel, jaargang 15, nr 3 • dinsdag 28 februari 2012

van duurzame energie, heeft wel een goed jaar achter de rug. Volgens voorlopige cijfers klom de winst van 1,3 miljard euro in 2010 naar 1,6 miljard euro in 2011. Dit was hoger dan de verwachtingen van analisten. De groei van de winst werd geholpen door de consolidatie van het Spaanse ECyR. Vorig jaar steeg het opgestelde vermogen van Enel Green Power met 880 megawatt naar 7.079 megawatt. De helft hiervan bestaat uit windmolens. Het bedrijf mikt op een capaciteit van 9.200 megawatt in 2014. Naast Italië en Spanje is Enel Green Power ook in andere Europese landen en in Noord- en Zuid-Amerika actief. Ondanks de winststijging ging het aandeel op de beurs in Milaan met 0,2 procent achteruit. De definitieve cijfers over 2011 worden in maart gepubliceerd. n

Best en slechtst presterende beursfondsen periode 30 januari t/m 20 februari 2011 Best presterende RWE

in % 14,84%

Veolia Env

8,52%

Scottish & Southern

6,61%

Endesa

4,77%

Gasnatural - Union Fenosa

4,75%

Minst presterende

in %

International Power

1,20%

Centrica

0,69%

EVN

0,48%

Enel

-3,59%

GdF Suez

-19,44%

BINNENLAND Nieuws

Tweede-Kamerlid Marieke van de Werf (CDA): “Nederland loopt samen met Scandinavië voorop” (Pagina 5)

3

Energie Actueel, jaargang 15, nr 3 • dinsdag 28 februari 2012

Directe levering van groene stroom aan particulieren

‘Elektriciteit verkopen als aardappelen’ Producenten leveren direct stroom aan de naaste omgeving. Dat is de kern van het energiebedrijf Boerderij- en Waddenstroom. Agrariërs met een windmolen of zonnepanelen verkopen de stroom zelf aan buren of andere relaties. “Producenten ontvangen meer geld voor hun product, consumenten krijgen goedkoper stroom en de verduurzaming van de agrarische sector wordt concreet.” DOOR MARTIN DE VRIES Voor het eerst wordt duurzaam opgewerkte energie van windmolens en zonnepanelen rechtstreeks aan regionale klanten geleverd. Lammert Soet, eigenaar van beide lokale energiebedrijven, stelt dat boeren steeds meer op zoek zijn naar

alternatieve bronnen van inkomsten. Daar past lokale stroom ook bij. “Tien jaar geleden had ik al de visie dat boeren hun eigen stroom zouden gaan verkopen. Nu is het werkelijkheid . De agrariërs verkopen stroom op dezelfde manier als aardappelen aan huis.”

De boer op Boerderij- en Waddenstroom faciliteren de boeren. “Agrariërs kunnen echter niet achterover leunen. Ze moeten de boer op om de stroom te verkopen.” Energieleverancier Greenchoice uit Rotterdam verzorgt de administratie en klantenservice van Boerderij- en Wad-

‘Energiebelasting afschaffen voor duurzaam’ Eigenaar Lammert Soet van Boerderij- en Waddenstroom is ervan overtuigd dat wind- en zonne-energie de toekomst is. De grillen van de politiek maken het echter lastig voor geïnteresseerde partijen om te investeren in windmolens of zonnepanelen. “Structureel beleid is essentieel”, meent Soet. Hij stelt voor om producenten van duurzame energie vrij te stellen van de (11 cent) energiebelasting. “Ik ben ervan overtuigd dat de partijen dan bereid zijn om in bijvoorbeeld een windmolen te investeren, zelfs zonder subsidie.” Geen flauw benul Opschaling van de duurzame energie is in de ogen van Soet een vereiste. “De onzekerheid van conventionele energie maakt dit noodzakelijk. We hebben geen flauw benul wat de prijs van olie morgen is, laat staan over vijf jaar. Onze voedselproductie, van de oogst tot de bewaring en logistiek, is tegenwoordig volledig afhankelijk van energie. Beschikbaarheid van lokale duurzame energie is dus essentieel om in de toekomst niet te verhongeren.” Erg verwend Nederland moet volgens Soet het voorbeeld van landen als Denemarken en Duitsland volgen. “Dat is lastig omdat wij uit historisch oogpunt erg verwend zijn. We waren door de hoeveelheid gas en olie lange tijd zelfvoorzienend. Andere landen hebben die energiebronnen in mindere mate. Zij zoeken daarom ook fanatiek naar duurzame alternatieven. Laten we wel wezen: voor ieder schip met olie dat in de haven in Rotterdam aanmeert, gaat er ook weer een schip met geld weg. Dan kunnen we toch veel beter in duurzame energie investeren? Dan investeren we in de gemeenschap.” n

denstroom. Het bedrijf zorgt ook voor de daadwerkelijke levering. “Greenchoice garandeert ook de voorzieningszekerheid. Als het bijvoorbeeld niet waait en er geen zon is, dan koopt het bedrijf van derden die stroom uit duurzame bronnen halen.” Prijsvoordeel Een lagere kilowattuurprijs is een van de voordelen van directe levering Het variabele tarief van Boerderijstroom ligt gegarandeerd lager dan dat van de traditionele energiebedrijven. Soet: “Voor particulieren kan dit een kwart cent schelen en voor bedrijven een halve cent ten opzichte van het variabele consumententarief van de gevestigde energiebedrijven. Vaak wordt verondersteld dat groene stroom duurder is dan grijs. Uit ons project blijkt het tegendeel waar te zijn. Duurzaamheid wordt steeds belangrijker. Daarom denk ik dat de toekomst ons als leverancier van groene stroom toelacht.” Een neveneffect van directe levering is de bewustwording onder producenten. “Door de directe koppeling denken de leveranciers zelf ook meer na over het besparen van energie”, zegt Soet. “Hoe meer stroom er aan klanten kan worden geleverd, des te beter. Sommige boeren hadden misschien al tien jaar niet op de energierekening gekeken, maar nu ze zelf stroom verkopen denken ze er meer over na. Besparen klinkt niet sexy, maar het motiveert beter

Lammert Soet (Boerderij- en Waddenstroom): “Agrariërs kunnen niet achterover leunen. Ze moeten de boer op om de stroom te verkopen.”

als je wat kunt verdienen door zelf energie op te wekken.” Kleinschalig Op dit moment levert een elftal producenten stroom aan meer dan honderd klanten. “Kleinschalig, maar we hebben dit wel in slechts twee maanden gerealiseerd. Kleinschalig blijven is niet de doelstelling. Er is geen plafond voor het aantal producenten. Het aantal klanten is natuurlijk wel aan de hoeveelheid stroombronnen gekoppeld.” De grote stroomproducenten - Soet schat in dat de scheidslijn bij een productie van ongeveer 100.000 kilowattuur per jaar ligt - leveren zelf de stroom. De kleine producenten, die een bescheiden zonnepaneelsysteem hebben, komen in een pool. Betrokkenheid Boerderijstroom richt zich in principe op heel Nederland. Producenten van Waddenstroom zitten

binnen een straal van 25 kilometer van de Waddenzee. Via een speciale website kunnen geïnteresseerden zich aanmelden. Zij geven aan bij welke leverancier ze stroom willen bestellen. “De klanten worden aan een speciale code gekoppeld. Er is voldoende keuzevrijheid, maar een stroombron kan natuurlijk wel uitverkocht zijn.” De leveranciers van Boerderij- en Waddenstroom zijn herkenbaar aan een speciaal logo. Soet: “Dit bevordert het uitdragen van het maatschappelijk verantwoord ondernemen. Als een klant bij de buurman stroom kan krijgen, dan zorgt dit voor een stukje betrokkenheid. De agrarische sector kan zich op deze manier positief naar buiten profileren.” Een speciale website geeft hier nog extra vorm aan. “De producenten staan met een foto en een persoonlijk verhaal op de site. Op deze manier geven we stroom een gezicht.” n

Campagne moet graafschade verminderen Jaarlijks komen in Nederland ruim 10.000 graafschades aan gas- en elektriciteitsnetten voor. Deze worden volgens Netbeheer Nederland voor een groot deel veroorzaakt door het feit dat aannemers niet altijd gebruikmaken van tekeningen die aangeven waar kabels en leidingen zich precies bevinden en doordat niet altijd zorgvuldig wordt gegraven. Een campagne moet het gebruik van tekeningen gaan stimuleren en het belang van zorgvuldig graven onder de aandacht brengen. DOOR ANNEKE BISSCHOPS “We zien als vereniging van netbeheerders eigenlijk al jaren met lede ogen het probleem van de graafschades aan”, vertelt Martijn Boelhouwer, woordvoerder bij Netbeheer Nederland. Het gaat daarbij voor gas- en elektriciteitsnetten om ruim 10.000 graafschades per jaar. Graafschade leidt niet alleen tot schade aan het net, maar komt ook de betrouw-

baarheid van de energielevering niet ten goede. Graafschade is een van de belangrijkste oorzaken van energiestoringen en leidt tot enorm veel schade. “Volgens voorzichtige schattingen gaat het daarbij om 10 tot 50 miljoen euro per jaar. Daarnaast levert graafschade gevaarlijke situaties op voor de gravers zelf. Zo zijn tussen 2001 en 2010 47 gewonden gevallen als gevolg van graafschade”, aldus Boelhouwer.

De hele maand mei staat in het teken van een campagne om graafschade te voorkomen.

Klic-melding De Wet Informatievoorziening Ondergrondse Netten (WION) stelt dat op het moment dat men machinaal gaat graven hiervan bij het Kadaster online een melding moet worden gedaan. Na deze zogenoemde Klic-melding krijgt de aannemer door middel van tekeningen te zien, of en waar er op de plek waar hij van plan is te graven zich leidingen bevinden en wat de x- en y-coördinaten daarvan zijn. Boelhouwer: “Gelukkig vinden er steeds meer Klic-meldingen plaats: ruim 400.000 per jaar. Desondanks is in een deel van de gevallen van graafschade geen Klic-melding gedaan. Soms doet de opdrachtnemer wel een Klic-melding, vraagt de kaart op en stelt deze op de bouwplaats beschikbaar, maar wordt deze vervolgens vergeten of er wordt op een verkeerde manier mee omgesprongen.” Bewustwording Vanwege de omvang van het probleem hebben de netbeheerders ervoor gekozen om het voorkomen van graafschades tot een speerpunt te maken. “Bewustwording is daarbij het belangrijkste doel”, vertelt Boelhouwer. De

hele maand mei staat dan ook in het teken van een campagne om graafschade te voorkomen. “Met een grote Amerikaanse truck, bestickerd met de logo’s van de netbeheerders en het campagnelogo ‘Licenced to dig’ gaan wij langs zoveel mogelijk locaties waar in de grond wordt gegraven. In die truck kunnen de gravers een multimediale show komen bekijken. Uiteraard wordt daarbij ook ruime aandacht geschonken aan instructie: hoe graaf je zorgvuldig? Die roadshow is de kern van de campagne. Ook komt er online een virtueel spel dat in het teken staat van zorgvuldig graven.” Proefsleuf Want met de tekeningen alleen is men er nog niet. Boelhouwer: “Weet men eenmaal door middel van de tekeningen waar zich leidingen bevinden, dan dient men de exacte ligging vast te stellen door met de hand een zogenoemde proefsleuf te graven. Vervolgens moeten mechanische graafwerkzaamheden zorgvuldig worden uitgevoerd. Met deze campagne willen we dan ook niet alleen het probleem, de risico’s en de gevolgen van graafschade schetsen, maar zeker ook aandacht besteden aan het belang van het graven van zo’n proefsleuf en zorgvuldig graven. Dit met als uiteindelijk doel dat het aantal graafschades drastisch vermindert.” n

Tweedaagse conferentie over duurzame elektriciteitsmarkt Op 21 en 22 maart houdt RECS International in Hotel Krasnapolsky te Amsterdam de conferentie Shaping an effective renewable electricity market. RECS International (Renewable Energy Certificate Society) is een onafhankelijk platform dat productie en gebruik van duurzame energie in Europa wil bevorderen. Tijdens deze tweedaagse conferentie passeren tal van aspecten van de duurzame elektriciteitsmarkt de revue. Er wordt onder meer ingegaan op de groeiende vraag naar duurzame elektriciteit. Daarbij komen zakelijke afnemers aan bod, de aandacht die zij schenken aan het klimaatprobleem en aan hun eigen Carbon Foot Print. Welke issues zijn belangrijk voor afnemers van duurzame energie? En wat zijn precies de ontwikkelingen in de markt om aan die groeiende vraag naar duurzame stroom te voldoen? RECS International heeft in dat kader samen met NGO’s het initiatief genomen om een standaard voor groene

stroom (RES-E) te ontwikkelen in navolging van de Verenigde Staten. Hierop zal tijdens de conferentie uitvoerig worden ingegaan. Hoe ziet de huidige markt van duurzame elektriciteit er in Europa uit? Hoe transparant is deze en welke ontwikkelingen vinden er plaats? Tot slot staat de conferentie stil bij de regelgeving en de bescherming van afnemers. Ook komen de producten ter sprake die momenteel op de markt worden aangeboden, alsmede de betrouwbaarheid van die producten, productontwikkelingen, en de rol en het belang van stroometikettering. Voor meer informatie: www.recsmarket.eu n

THEMA Derde pakket 4

Energie Actueel, jaargang 15, nr 3 • dinsdag 28 februari 2012

I mplementatie D erde Energiepakket

‘Nederlandse wetgeving voldoet op hoofdlijnen’ Vervolg van pagina 1 Het debat op 16 februari in de Tweede Kamer over de implementatie van de Europese regelgeving elektriciteit en gas leverde geen grote politieke strijdpunten op. De verwachting is dan ook dat het wetsvoorstel na de krokusvakantie unaniem zal worden aangenomen. Wel merkt minister Verhagen (EL&I) op dat een aantal wijzigingen in het Derde Energiepakket noodzakelijk zullen zijn. DOOR ALEXANDER HAJE Volgens de minister voldoet de Nederlandse wetgeving op hoofdlijnen. Verhagen: “Ik doel op netbeheer, onafhankelijkheid van productie en levering, onafhankelijke toezichthouders en een goede borging van de positie van de kleinverbruiker.” Hij meent wel dat het derde pakket vraagt om een aantal wijzigingen. Het gaat daarbij vooral om regels met betrekking tot beheer van de interconnectoren, versterking van de consumentenbescherming, invoering van de mogelijkheid tot ontheffing van gesloten distributiesystemen, een level playing fieldclausule, aangescherpte regels voor de beheerders van gasopslagen en een aantal technische wijzigingen. Toekomstbestendigheid Verhagen: “We hebben ons in het wetsvoorstel strikt beperkt tot datgene wat echt nodig is voor de implementatie en dus geen nationale kop aangebracht.” Hij merkt op dat met dit wetsvoorstel belangrijke

stappen worden gezet richting het toekomstbestendig maken van de energievoorziening en de infrastructuur op de Europese markt. In reactie op Diederik Samsom (PvdA), die belang hecht aan een toekomstig ‘vierde’ energiepakket, wijst Verhagen op twee belangrijke ‘Brusselse bouwstenen’: het infrastructuurpakket en de Roadmap 2050. Verhagen: “Met die bouwstenen werken we verder aan een geïntegreerde, sterke en duurzame energiemarkt. De Kamer weet dat het Nederlandse kabinet dat van groot belang vindt.” Paulus Jansen (SP) vraagt zich af hoe zich dit verhoudt tot de nationale koppen, waar het kabinet een tegenstander van is. Verhagen: “Er is geen sprake van een nationale kop. Maar ik kan niet zomaar volstaan met het overschrijven van de Brusselse richtlijnen. Het moet immers passen in onze nationale wetgeving.” Gesloten distributiesystemen Verhagen noemt de gesloten distributiesystemen voor kleine netten (zoals van Tata Steel of Schiphol) een

nieuw element in het Nederlandse systeem. Verhagen: “Tot nog toe kenden we de systematiek van private netten, veelal van industriële aard, waarvoor energietoezichthouder NMa een ontheffing heeft gegeven om een netbeheerder aan te wijzen.” Verhagen heeft er voor gekozen om de directe lijn, het vierde element van het Derde pakket niet op te nemen. Van een directe lijn is sprake als een geïsoleerde elektriciteitsproducent met een geïsoleerde gebruiker is verbonden. VVD en CDA willen de directe lijn via een amendement in de Nederlandse wetgeving opnemen. n

Derde Energiepakket in het kort In 2007 kwam de Europese Commissie met een reeks aan voorstellen om de Europese gas- en elektriciteitsmarkten verder te liberaliseren en te harmoniseren. Twee jaar later werd dit Derde Energiepakket voor één grote interne gas- en elektriciteitsmarkt aangenomen door het Europees Parlement. Alle EU-lidstaten kregen vervolgens achttien maanden de tijd om de Europese regelgeving te implementeren. Inmiddels zijn deze achttien maanden verstreken en zou de implementatie van de Europese wetgeving feitelijk moeten zijn geschied. Maar nog niet alle Europese lidstaten zijn zover dat de Brusselse regelgeving nu al is vertaald in nationale wetgeving. Waar richt het Derde Energiepakket zich op? Grofweg zijn er twee hoofdaspecten. In de eerste plaats: leveranciers en netwerken ontkoppelen (ontvlechting). In de tweede plaats: betere consumentenrechten. Daarnaast richt het Derde Energiepakket zich onder meer op energiesolidariteit in noodsituaties. Verder komt nog een aantal andere zaken aan bod, waaronder de oprichting van Europese netwerken van transmissiesysteembeheerders voor gas en voor elektriciteit. De richtlijnen uit het Derde Energiepakket, dat een integratie van de verschillende energiemarkten mogelijk maakt, moet resulteren in een beter Europees level playing field voor energieverbruikers. Ontvlechting Lidstaten hebben de keuze uit drie opties om hun leveranciersbedrijven te scheiden van hun transmissienetten. De eerste is een volledige eigendomsontkoppeling: geïntegreerde energiebedrijven moeten hun netten verkopen. Een tweede optie is: Een onafhankelijk systeembeheerder (ISO). Zowel ISO als de onafhankelijk transmissienetbeheerder (ITO) bieden energiebedrijven de mogelijkheid om hun hoogspanningsnetten in handen te houden. Derde optie: Een onafhankelijk transmissienetbeheerder. Energiebedrijven kunnen geïntegreerd blijven, maar moeten zich aan strengere regels houden om te verzekeren dat de twee afdelingen van het bedrijf in de praktijk onafhankelijk opereren. Betere consumentenrechten Betere consumentenrechten moeten resulteren in meer vrijheden van de consument. Die kan bijvoorbeeld kostenloos van energieleverancier veranderen, heeft recht op het ontvangen van alle relevante verbruikgegevens en kan bij klachten en geschillen een beroep doen op een onpartijdige, externe instantie. Ook hebben consumenten en kleine ondernemingen recht op levering van elektriciteit tegen een redelijke prijs. n

Voor mijn kleindochter doe ik veel. Heel veel. Het is mooi om te zien hoe zij de wereld ontdekt. En dat maakt mij dan weer bewust van onze plicht: de wereld doorgeven aan de volgende generaties. Leefbaar, schoon en duurzaam. Voor GasTerra is dat niet anders. Daarom werken wij hard aan een verantwoorde energietoekomst, waarin schone energiebronnen optimaal tot hun recht komen. En als de wind of de zon het dan even laten afweten, vormt aardgas een onmisbare aanvulling. Zo zijn wij onderdeel van de oplossing. www.iampartofthesolution.nl

THEMA Derde pakket

Scandinavische kartelwaakhonden dringen aan op meteraflezing per uur Maatregel kan tientallen miljoenen euro’s ‘maatschappelijke winst’ opleveren (Pagina 6)

5

Energie Actueel, jaargang 15, nr 3 • dinsdag 28 februari 2012

Paulus Jansen ( S P )

Marieke van der Werf (C DA )

‘Nederland loopt samen met ‘Kritische kanttekeningen bij het wetsvoorstel dat er nu ligt’ Scandinavië voorop’ Van der Werf: “Het belang van een Noordwest-Europese energiemarkt wordt breed onderkend. Nederland zet zich stevig in om tempo te maken om die interne markt goed te laten functioneren. We lopen samen met Scandinavische landen voorop.” “Ook vanuit economische perspectief is dat essentieel: De Nederlandse inzet voor de gasrotonde is zowel vanuit leveringszekerheid als voor het vasthouden van onze sterke gaspositie belangrijk. Het is goed dat landen gezamenlijk investeren in gasinfrastructuur. Dat zou wat mij betreft ook wat meer in elektriciteit mogen gebeuren. Het ontsluiten van nieuwe technologie, op land of op zee, evenals de grote onderlinge netverbindingen, zijn van belang voor de hele markt, dus dat moet je met meerdere lidstaten oppakken.” Level playing field “De bescherming van de consument is vooralsnog nationaal, via de NMa, geregeld. Daar maak ik mij geen zorgen over. Wel ben ik bezorgd over de mogelijke stapeling van kosten die op de consument afkomen: de energiebelasting, plus BTW, opslag SDE+, kosten upgrading net en de kosten voor de gaskwaliteit die geschikt gemaakt moet worden voor het net. Een ander kritisch punt betreft een Europees level playing field. Als je

kijkt naar hoe verschillende landen omgaan met grootverbruikers, dan is van zo’n level playing field nog steeds geen sprake. Er dreigen zelfs Nederlandse bedrijven ernstig in de problemen te komen – en dat gebeurt nu al – als er niet wordt ingegrepen. Het CDA dringt er sterk op aan dat minister Verhagen dit in Europa aankaart.” Toekomst proof “De Europese regelgeving harmoniseert voornamelijk bestaande

situaties, maar onvoldoende de toekomst. Wat ik in het debat heb aangekaart, is dat ook de nationale implementatie onvoldoende toekomst proof is. Decentrale systemen hebben er geen plek in, terwijl kort voor de jaarwisseling nog de motie van CDA en ChristenUnie kamerbreed is aangenomen, die pleit voor een goede positie van decentraal. Minister Verhagen heeft het CDA toegezegd dat ‘decentraal’ in de nationale wetgeving STROOM centraal zal staan. Voortdurend ruimte bieden aan nieuwe concepten, opschuiven van centraal fossiel naar decentraal duurzaam, zal ook op Europees niveau verankerd moeten raken.” n

Marieke van der Werf (CDA): “Het is goed dat landen gezamenlijk investeren in gasinfrastructuur. Dat zou wat mij betreft ook wat meer in elektriciteit mogen gebeuren.”

Esm é Wiegman (C hristen U nie )

Jansen: “Als SP plaatsen we een viertal kritische kanttekeningen bij het wetsvoorstel over het Derde Energiepakket.” “De eerste is de verplichte eigendomscheiding tussen productie- en netbedrijf die destijds in ons land werd doorgevoerd en die heeft geleid tot de uitverkoop van Nuon en Essent. Bij de behandeling van het wetsvoorstel werd toen aangevoerd dat wij dat moesten van de EU. Maar, zoals de SP destijds al stelde, dat is niet waar. Het is een teken aan de wand dat een aantal van de grootste Europese lidstaten, Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië, niet kiezen voor de totale eigendomsontvlechting. Zijn de prijzen van gas en elektriciteit in die landen als gevolg van de keuze voor een meer geïntegreerd organisatiemodel hoger of lager dan in Nederland? Je zou verwachten dat deze vraag, als totale ontvlechting echt zo voordelig is, gretig beantwoord wordt door de regering. Maar helaas, die beantwoording blijft uit.” Slimme meter “Tweede punt is de eigendomsverhoudingen bij de interconnectoren, aanlandings- en opslagfaciliteiten. Het wetsvoorstel stelt hier geen eisen aan. Kan er door de NMa wel worden ingegrepen als één private partij een hoog aanbod verwerft in

meerdere van dergelijke voorzieningen? Of vertrouwt de minister volledig op de werking van het prijsmechanisme om misbruik van monopolie te voorkomen? Als SP plaatsen we ook kritische kanttekeningen bij de ontwikkeling van de reservecapaciteit in de elektriciteiten gasnetten. Minister Verhagen

zegt dat de NMa erop toeziet dat er voldoende wordt bijgebouwd. Ik vraag mij dan af hoe het mogelijk is dat er ondanks dat toch regelmatig congestie op het net ontstaat. Laatste punt is de slimme meter. Wij zijn daarvan een voorstander als overtuigend wordt aangetoond dat die ook slim is voor de consument en niet alleen voor energiebedrijven. Maar het bewijs daarvoor is nog steeds niet geleverd.” n

Paulus Jansen (SP): “Wij zijn voorstander van slimme meter als overtuigend wordt aangetoond dat die ook slim is voor de consument en niet alleen voor energiebedrijven.”

R ené Leegte ( VVD)

‘Aandacht voor decentraal en ‘Slim samenwerken en langetermijnbelangen’ verdere integratie van onze energie-infrastructuur’ Wiegman: “Een Noordwest-Europese energiemarkt is, en daarvan zijn we in Den Haag allemaal overtuigd, essentieel voor onze eigen economie en de economieën van alle overige EU-lidstaten. Zowel voor de productie als het transport van gas en elektriciteit is die eenwording van cruciaal belang.”

Esmé Wiegman (Christen Unie): “Het is goed dat wij als Nederland een internationale focus hebben. Tegelijkertijd moeten we ons niet laten afleiden van het belang van decentrale opwekking van duurzame energie.”

“Een lastig punt is wel dat we in Nederland drie jaar geleden een splitsingswet hebben aangenomen, die energieleveranciers verplicht om hun netten af te stoten. Daarmee zijn we toch ver voor de muziek gaan uitlopen en wilden we aantonen dat we graag het beste jongetje van de klas wilden zijn. Kijken we naar de huidige stand van zaken binnen de Europese Unie, dan denk ik dat we met dat besluit zelfs te ver zijn gegaan, want Brussel schrijft een dergelijke splitsing niet voor. Sterker nog: de Europese Commissie geeft in haar richtlijn lidstaten de gelegenheid om voor die ontvlechting van leveranciers- en netbedrijven uit drie mogelijkheden te kiezen. Doordat Nederland al zo vroegtijdig voor een definitieve splitsing heeft gekozen, komen zaken als zeggenschap en verantwoordelijkheid toch onder druk te staan, omdat andere landen die splitsing nog niet hebben doorgevoerd. De situatie is daardoor nodeloos complex geworden.”

Decentraal “Het is goed dat wij als Nederland een internationale focus hebben. Tegelijkertijd moeten we ons niet laten afleiden van het belang van decentrale opwekking van duurzame energie. Dat, met name, mag niet in het gedrang komen bij de Europese discussie die nu over een grote Noordwest-Europese energiemarkt wordt gevoerd. Met andere woorden: Hoe stellen we onze prioriteiten? Zijn we daarbij vooral gericht op het grootschalige, of richten we ons meer op kleinschaligheid. We moeten ervoor waken dat het belang van die decentrale opwek niet wordt weggedrukt door het grote Europese belang. Wat dat betreft sluit ik mij graag aan bij mijn collega Marieke van der Werf van het CDA, die samen met de VVD een amendement heeft gemaakt over die zogeheten directe lijnen. De ChristenUnie steunt dat amendement en deelt de zorg van het CDA of de nationale implementatie van het Derde Energiepakket wel voldoende toekomst proof is. Laten we vooral heel goed en kritisch blijven kijken naar wat wij in eigen land op het gebied van decentrale productie en infrastructuur de komende decennia nog moeten realiseren.” n

Leegte: “Als VVD staan we positief tegenover het wetsvoorstel dat er nu ligt. Want slim samenwerken en het verder integreren van onze energieinfrastructuur is belangrijk voor economie en samenleving.” “Een goede Europese infrastructuur is cruciaal voor de ontwikkeling van een concurrerende economie. Een betere integratie van de infrastructuur leidt tot lagere kosten. Als men het net dan ook nog slim maakt,

René Leegte (VVD): “Er is nu een sterke verwevenheid van functies binnen het ministerie van EL&I, waartoe ook toezichthouder NMa behoort. Mogelijk zou dat in de toekomst tot problemen kunnen leiden.”

helpt dat bij het stimuleren van hernieuwbare energie. Het ontwikkelen daarvan is belangrijk om minder afhankelijk te worden van fossiel. Tevens brengt duurzame energie een paradigmaverschuiving. De consequentie van die omwenteling is enorm en dwingt ons om na te denken over de vraag hoe wij energie kunnen opslaan en hoe wij op grotere, lees Europese, schaal vraag en aanbod kunnen balanceren. Een goed functionerende infrastructuur voor energie is de drager van de economische groeimachine en een middel om ons te helpen uit de crisis te groeien.” Drie punten “De VVD heeft drie opmerkingen over het wetsvoorstel: de administratieve lasten voor eigenaren van een gesloten distributiesysteem, de directe lijn (als een geïsoleerde stroomproducent met een geïsoleerde stroomgebruiker verbonden is, red.) en de positie van toezichthouder NMa. Wat het eerste punt

betreft juichen wij toe dat minister Verhagen deze administratieve lasten wil verlichten en voor eigenaren van een gesloten distributiesysteem - zoals bij Tata Steel en Schiphol een informatieplicht aan de NMa wil invoeren. Dat is goed, want daarmee krijgt de Nederlandse industrie een gelijk speelveld in vergelijking met de industrie in de ons omringende landen. Ten aanzien van de directe lijn heeft de VVD een amendement gemaakt, omdat nu nog sprake is van onzorgvuldige implementatie van de Europese richtlijn. Inhoudelijk is het amendement van belang, omdat het Nederlandse bedrijfsleven belang heeft bij een directe lijn, naast het gesloten distributiesysteem.” Toezicht “Wat het toezicht betreft: Er is nu een sterke verwevenheid van functies binnen het ministerie van EL&I, waartoe ook toezichthouder NMa behoort. Mogelijk zou dat in de toekomst tot problemen kunnen leiden. Zou het daarom niet beter zijn om de NMa in haar specifieke rol bijvoorbeeld bij het ministerie van Justitie onder te brengen? Die vraag hebben wij de minister voorgelegd.” n

BUITENLAND Nieuws 6

Energie Actueel, jaargang 15, nr 3 • dinsdag 28 februari 2012

Britse zorgen over slimme meters Scandinavische kartelwaakhonden Een Britse Kamercommissie maakt zich ernstige zorgen over het gebrek aan regulering bij de uitrol van slimme meters. De commissie vindt dat de overheid de teugels strakker moet aanhalen. DOOR ARJAN SCHIPPERS De regering in Londen heeft ambitieuze plannen voor slimme meters: in 2019 moet ieder Brits huishouden een slimme gas- en stroommeter hebben. Dat gaat verder dan de EU-ambitie van 80 procent van alle huishoudens in 2020. Maar met die datum van 2019 niet zo heel ver weg, is er nog weinig duidelijk over de uitrol, die over twee jaar echt van start moet. De regering heeft de verantwoordelijkheid voor de uitvoering namelijk neergelegd bij de energieleveranciers en laat daarbij veel over aan de markt. En dat is nou precies waarover de Public Accounts Committee zich zorgen maakt. Er

is vooralsnog geen transparant mechanisme dat verzekert dat de besparingen van slimme meters worden doorgegeven aan de consument, aldus de commissie, terwijl de kosten voor installatie wel via de energierekening zullen worden doorberekend. De enige die dan baat hebben bij de meters, zijn de energiebedrijven zelf. De regering vertrouwt teveel op een ineffectieve markt en de conduitestaat van de energiebedrijven schept weinig vertrouwen, zo zegt de commissie in harde bewoordingen. Bescherming minima Het ministerie van Energie regering moet daarom beter aangeven wat er van de energiebedrijven

wordt verwacht. Zij moeten op hun beurt duidelijk maken hoe zij de voordelen van de meters met de klanten zullen delen. De commissie denkt daarbij vooral ook aan de minima huishoudens. Het zou een regressieve maatregel zijn om ook hen de kosten voor installatie te laten betalen. Zij pleit voor speciale beschermingsmaatregelen om te zorgen dat ook de minima baat kunnen hebben bij slimme meters. Kleinschalige uitrol Onduidelijkheid bestaat er ook nog over het tijdschema voor de uitrol. Afgelopen december publiceerde het ministerie van Energie een gereviseerd tijdschema. Daarin begint de uitrol pas in het derde kwartaal van 2014, onder meer omdat er nog geen datacommunicatiesysteem is gekozen. Ook zijn de precieze technische specificaties voor de meters nog niet vastgesteld. Desondanks is British Gas, de grootste energieleverancier in Groot-Brittannië, vorig jaar al begonnen met een kleinschalige uitrol. In een eerdere pilotfase had het al 40.000 meters geplaatst. Voor het einde van dit jaar wil British Gas twee miljoen slimme meters hebben geïnstalleerd. Andere energiebedrijven, zoals Npower en EDF hebben ook dergelijke plannen, maar die zijn nog weinig concreet. n

dringen aan op meteraflezing per uur De kartelbewakers van Denemarken en Zweden willen meer vaart en beweging in de stroommarkt. Ze dringen er daarom op aan dat er werk wordt gemaakt van de installatie van meters die per uur af kunnen worden gelezen. DOOR WIM VERSEPUT, KOPENHAGEN De Deense kartelbewaker heeft naar het effect daarvan een studie uitgevoerd en komt op basis daarvan tot de conclusie dat dit de samenleving al snel een slordige 60 miljoen euro ‘maatschappelijke winst’ per jaar oplevert. De stroomafnemers krijgen immers meer mogelijkheden om de kosten van het elektriciteitsverbruik te drukken, omdat ze dit dan deels kunnen verplaatsen naar de goedkope uren en de netbedrijven hoeven minder te investeren in transmissiecapaciteit. De Deense karteldienst erkent, dat niet exact te bepalen valt in welke mate het verbruik kan worden verplaatst naar de goedkope uren. Wel is het zo dat hoe meer warmtepompen en hoe meer elektrische auto’s er komen, des te groter de flexibiliteit in dat opzicht wordt. Ook de wetgevers moeten meewerken, want de huidige regelgeving is niet echt bevorderend voor een actief gedrag van de consument op de stroommarkt. Onder meer is het

erg moeilijk voor nieuwe aanbieders om ook een poot aan de grond te krijgen. Te optimistisch Brancheorganisatie Dansk Energi reageert positief op de zaken die de kartelbewaker heeft aangedragen, maar meent dat deze een tikkeltje te optimistisch over de maatschappelijke winst. “Er wordt geen rekening gehouden met de investeringen

die de netbedrijven moeten doen, maar het staat buiten kijf dat meer dynamiek in de markt een goede business is voor Denemarken,” zegt directietopman Lars Aagaard. Ook in Zweden is niet alleen de kartelwaakhond maar ook de regering erg voor uuraflezing van de meters. De Zweedse regering heeft voorgesteld dat de afnemers die dat willen dat ook moeten kunnen krijgen. De kartelwaakhond wenst nog een stapje verder te gaan gaan en doet het advies om een verplichte uurmeting in te voeren voor de klanten met een jaarverbruik vanaf 8.000 kWh. n

Hoe ziet uw optimale energiemix van de toekomst eruit? De Energy biedt u het complete spectrum: Innovatieve technologieën en diensten voor conventionele en regeneratieve energie opwekking Oplossingen voor efficiënte energielevering, -transport en opslag Discussieplatforms over actuele thema’s als Smart Grids

THINK TECH, ENGINEER SUCCESS New technologies New solutions New networks

Bezoek het wereldwijd belangrijkste technologie-event. Meer via hannovermesse.com

23 t/m 27 april 2012

NEW TECHNOLOGY FIRST Hannover Consultancy B.V. , Tel. +31 18 4 69 30 50, [email protected]

23 –27 April 2012 · Hannover · Germany

BUITENLAND Nieuws

Tweede-Kamerlid Esmé Wiegman (ChristenUnie): “Aandacht voor decentraal en langetermijnbelangen” (Pagina 5)

7

Energie Actueel, jaargang 15, nr 3 • dinsdag 28 februari 2012

Pathways calculator De ‘pathways calculator’ is een webtool waarmee iedereen thuis kan laten doorrekenen hoe verschillende variabelen (bijvoorbeeld meer windenergie, meer energiebesparing, meer elektrische auto’s of meer CCS) doorwerken op de Britse energieproductie en –consumptie en de totale broeikasgasuitstoot. Hij is ontwikkeld door David MacKay, hoogleraar aan de Universiteit van Cambridge en wetenschappelijk adviseur bij het ministerie voor Energie. Het is een gedetailleerd en leuk speeltje, op basis van de uitgebreide 2050 Pathways Analysis, die het ministerie heeft gebruikt voor het schetsen van verschillende scenario’s. In de Pathways Analysis wordt duidelijk gemaakt wat voor aannames er worden gebruikt bij de berekeningen door de webtool. In aangepaste vorm zou de pathways calculator ook voor andere landen geschikt kunnen worden gemaakt. Hij is te vinden op de website van het Britse ministerie van Energie en Klimaatverandering (DECC). n

Grote ketens willen toe naar 100 procent duurzame energie

WalMart en Ikea leggen hun Amerikaanse bedrijfspanden vol met zonnepanelen De Amerikaanse supermarktketen WalMart en het Zweedse woonwarenhuis Ikea zetten flink in op zonne-en windenergie. Beide bedrijven willen op termijn voor 100 procent op duurzame energie draaien. DOOR FRANK KOOLS WalMart is de trendsetter op het gebied van zonne-energie. De Amerikaanse supermarktketen kondigde in 2007 voor het eerst aan zonnepanelen te willen plaatsen op winkels in de zonrijke Amerikaanse staten Californië en Hawaiï. Het bedrijf heeft intussen ook projecten lopen in Puerto Rico en de staat Arizona. Tegen 2013 produceren de WalMart-daken jaarlijks 70 miljoen kilowattuur. Die betreffende vestigingen genereren 20 tot 30 procent van hun elektriciteit op hun dak. Daarmee bespaart WalMart flink op de stroomrekening, zo verzekert de woordvoerder, en kan het bedrijf zich indekken tegen schom-

melingen in de prijzen op de elektriciteitsmarkt. Het concern zegt uiteindelijk volledig op duurzame energie te willen draaien, maar heeft geen datum aan die ambitie gekoppeld. Die duurzame energie zal overigens niet alleen zonneenergie zijn. WalMart heeft bij vestigingen in de Amerikaanse staten Californië en Massachusetts en in Canada kleine windturbines laten plaatsen. Bovendien koopt het concern in Mexico en de Amerikaanse staat Texas windenergie in bij grote molenparken. Oplaadpunten Het Zweedse woonwarenimperium Ikea stapte later in de zonne-energie, maar heeft WalMart intussen in

daadkracht minstens geëvenaard. Het meubelconcern heeft in de Verenigde Staten in hoog tempo daken van zijn warenhuizen uitgerust met zonnepanelen. Bij 85 procent van zijn Amerikaanse vestigingen zijn projecten voltooid of in ontwikkeling. Ikea Amerika én WalMart werken bovendien samen met een bedrijf dat oplaadpunten voor elektrische auto’s in grote Amerikaanse steden wil installeren. Beide firma’s hebben zich ertoe verbonden om twee laadpalen te plaatsen bij eigen warenhuizen of winkels in staten op de Amerikaanse westkust. Minder kwetsbaar Ikea is overigens ook in Europa zeer actief op het terrein van duurzame energie. Vorig jaar kocht het in Schotland een windfarm met een capaciteit van 12,3 megawatt. Dat

staat gelijk aan 30 procent van de energieconsumptie van het bedrijf in Groot-Brittannië. Ikea investeerde eerder al in windmolenparken in Frankrijk, Duitsland, Denemarken en thuisland Zweden. Ook liet Ikea panelen op daken installeren van winkels in België, Groot-Brittannië en Duitsland. Net als Walmart denkt Ikea met zijn duurzame energieportefeuille minder kwetsbaar te worden voor schommelingen op de energiemarkt. Ook wil het bezuinigen op zijn jaarlijkse stroomrekening van circa 1,3 miljard euro en zijn CO2-uitstoot verminderen. “Wij werken toe naar 100 procent duurzame energie”, aldus chief sustainability officer Ron Howard. Volgens hem heeft Ikea zich daarbij geen deadline gesteld. Maar vorig jaar gaf hij al wel een tussenstand. “We zullen waarschijnlijk 70 tot 80 procent halen tegen 2015.” n

Torenhoge distributiekosten en heffingen oorzaak van hoge energienota in België De toezichthouder op de Belgische gas- en stroommarkt, CREG, klaagt het feit aan dat de huishoudelijke energieafnemers in het land al jaren worden “uitgeperst.” De CREG wijst daarbij met een beschuldigende vinger in de eerste plaats naar de forse heffingen van de overheid en de torenhoge distributiekosten die de netbeheerders rekenen. DOOR JAN SCHILS, BRUSSEL Volgens de CREG ligt de prijs die de Belgische consument betaalt voor zijn kilowatturen gemiddeld circa 32 euro per jaar hoger dan in Nederland, terwijl de Belgische leveranciers hun stroom op de markt

tegen dezelfde prijs kunnen inkopen. Grote elektriciteitsafnemers profiteren wel van lagere tarieven. Hetzelfde geldt voor de gasprijzen. Daar loopt het prijsverschil voor de kubieke meters met Nederland en Groot-Brittannië op tot bijna 210 euro per jaar. Dit laatste heeft niet

De consumentenwinkel van GDF Suez/ Electrabel in Antwerpen.

alleen te maken met het feit dat de gasprijs in België (maar ook in Nederland) aan de – stijgende - olieprijs is gekoppeld, maar vooral met een nieuwe indexeringsformule die marktleider Electrabel eind 2007 introduceerde en waardoor de m3prijs voor gas systematisch is blijven stijgen. Afrekenen De CREG meldt een en ander in een midden februari verschenen 252 pagina’s tellend rapport, waarin de Belgische energieprijzen worden vergeleken met die van de buurlanden. De energiewaakhond rekent daarbij af met de alom heersende en graag door de politiek ondersteunde stelling, dat de uit pan rijzende energiefactuur voor de gezinnen in België de schuld is van Electrabel en andere energieleveranciers. De CREG wijst erop dat de distributietarieven van de twee grote netbeheerders, Eandis en Infrax, veel hoger zijn dan in de buurlanden en liefst 35 tot 45 procent van de energierekening van het gemiddelde gezin uitmaken. De CREG wijt dit laatste

aan de Belgische wetgeving, die zo is opgesteld dat ze vooral de belangen van de distributienetbeheerders en hun aandeelhouders (de gemeenten) verdedigt en op die manier hun kas spekt. Allegaartje Tenslotte wordt de prijs voor de Belgische energiegebruikers nog eens fors verhoogd door een hele reeks heffingen (belastingen en kosten voor de openbare dienstverlening) van de federale en regionale overheden, zoals sociale en milieuheffingen op onder meer de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen. Dit allegaartje aan heffingen is goed voor 22 tot 25 procent van de energiefactuur van de gebruikers. De heffingen zorgen er samen met de torenhoge distributietarieven voor dat energie in België veel duurder is dan in Nederland, Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië. Zo zijn de afgelopen drie jaar de uitgaven voor gas en stroom voor een gemiddeld gezin in België met 30 procent gestegen en sinds 2005 met 50 tot 60 procent. n

‘Groen scenario nauwelijks duurder dan niets doen’ Met enige regelmaat komt er in Groot-Brittannië een rapport uit over de kosten van de energietransitie. Voor- en tegenstanders van bijvoorbeeld windenergie kunnen elkaar daarmee naar hartelust om de oren slaan en proberen de publieke opinie te beïnvloeden. DOOR ARJAN SCHIPPERS, LONDEN De diverse rapporten met hun verschillende cijfers bereiken namelijk vaak uiteenlopende conclusies. Een interessante analyse kwam er onlangs in de vorm van een ‘pathways calculator’, ontwikkeld door professor David MacKay. Met dat instrument kunnen eenvoudig verschillende scenario’s worden doorberekend. Volgens de calculator zal energie de Britse consument tot 2050 elk jaar ongeveer 6.000 euro kosten wanneer er wordt ingezet op meer duurzaam en meer energiebesparing. In dat bedrag zijn alle uitgaven inbegrepen, dus investeringen in de netten, maar ook de brandstof voor transport, inclusief voor de eigen auto. Publieke opinie ‘Groene energie kost consument 6.000 per jaar’ kopte een krant die het niet zo op duurzame energie heeft begrepen. De kop suggereert dat ieders energierekening flink zal stijgen door alle duurzame energie. Pas halverwege het artikel werd gemeld dat het hier om de totale uitgaven per hoofd van de bevolking gaat en dat het scenario waarin niets wordt gedaan en geen enkele klimaatdoelstelling wordt gehaald, nauwelijks goedkoper is. En dan zijn de kosten van klimaatschade niet eens meegerekend. Een goed voorbeeld van hoe rapporten en cijfers worden gebruikt om de publieke opinie te beïnvloeden. Het duurste scenario blijkt er een te zijn waarin kernenergie een grote

rol speelt en waarin weinig wordt gedaan aan energiebesparing. Een van de goedkoopste scenario’s heeft een aandeel van maar liefst 42 procent duurzaam naast een fors aandeel kernenergie en maximale energiebesparing. Woedende reactie Maar een rapport dat ongeveer terzelfdertijd werd uitgebracht door de denktank Civitas, getiteld: ‘Electricity costs, the folly of wind power’, komt tot heel andere conclusies. Volgens Civitas zijn scenario’s gebaseerd op gas en kernenergie op middellange termijn voor Groot-Brittannië altijd veel goedkoper dan een scenario waarin windenergie een voorname rol speelt. Vooral offshore wind is volgens Civitas onbetaalbaar. Hoe rapporten tot zulke verschillende conclusies komen, hangt af van allerhande aannames over bijvoorbeeld de ontwikkeling van nieuwe technologieën, de prijsontwikkeling van gas en investeringen in de netten. Het Civitas-rapport lokte dan ook een woedende reactie uit van Renewables UK. De brancheorganisatie zegt dat Civitas zich baseert op dubieus onderzoek en verkeerde aannames maakt over de noodzaak en additionele kosten van back-up capaciteit. Renewables UK wijst erop dat afgelopen december windenergie gemiddeld meer dan 5 procent van de nationale energieconsumptie voor zijn rekening nam, met op één dag een uitschieter naar 12 procent, zonder dat de netbeheerder daardoor in de problemen kwam. n

OPINIE Energie 8

Energie Actueel, jaargang 15, nr 3 • dinsdag 28 februari 2012

Twee procent

Washington gedachte 2.0

Door Coby van der Linde

Het aanbod van schaliegas is in de laatste vier jaar snel toegenomen en de prijzen navenant gedaald. Nog in 2008 werd voorspeld dat de importen van gas zouden toenemen tot bijna 20 procent van de consumptie in 2030. En slechts enkele jaren later ontspint zich dan een debat over het wel of niet toestaan van exporten van gas en de potentiële effecten van deze exporten op de Amerikaanse concurrentiepositie. Grondstofnationalisme Op 14 februari diende het Democratische Congreslid Edward Markey twee voorstellen in om te voorkomen dat aardgas wordt geëxporteerd; een om de bouw of ombouw van gasexportterminals te verbieden tot 2025 en een andere om aardgas, geproduceerd in of vervoerd over federaal land, voor Amerikaanse consumenten te behouden. De eerste werd doorverwezen naar de commissie voor energie en handel, de tweede naar de commissie voor natuurlijke

ENERGIE Actueel Energie Actueel is een driewekelijkse uitgave van de Energiezaak i.s.m. de vereniging Energie-Nederland en Netbeheer Nederland Vereniging van Energienetbeheerders in Nederland. Energie Actueel verschaft nieuws, achtergronden en opinies uit de wereld van energie en aanverwante bedrijfstakken. Redactieadres Energie Actueel Postbus 834 6800 AV Arnhem Tel. 026-3569 417 e-mail [email protected] Hoofdredactie Anne Sypkens Smit Bladmanagement & eindredactie PACT Mediaproducties BV, Den Haag Redactie Martijn Boelhouwer, Noud Köper, Sjoerd Marbus, Sander Schilders Correspondenten Henk van den Boom (Barcelona), Elro van den Burg (Warschau), Jan van Etten (Parijs), Jan van Hoof (Frankfurt), Frank Kools (New York), Jan Schils (Brussel), Arjan Schippers (Londen), Wim Verseput (Kopenhagen) Lay-out & opmaak Do Company, Rotterdam Druk & Distributie Senefelder Misset Grafisch bedrijf bv, Doetinchem Abonnementen Energie Actueel wordt kosteloos toegezonden aan personen in dienst van bedrijven die lid zijn van Energie-Nederland of Netbeheer Nederland, in dienst van de overheid of hoger onderwijsinstelling en aan openbare bibliotheken. Overige geïnteresseerden kunnen zich abonneren. Een jaarabonnement kost € 99,Losse nummers € 6,50 Alle bedragen zijn inclusief BTW. Abonnementsgelden worden namens de uitgevers geïnd door Abonnementenland, Heemskerk. Opzeggingen - uitsluitend schriftelijk - twee maanden vóór ingang van het nieuwe kalenderjaar aan: Energie Actueel, Postbus 834, 6800 AV Arnhem

Adreswijzigingen kunnen worden doorgegeven aan: [email protected] Advertentie-exploitatie André van Beveren, Recent BV, Postbus 17229, 1001 JE Amsterdam Prins Hendrikkade 77 b, 1012 AE Amsterdam t 020 3308998, f 020 4204005 [email protected] Overname van artikelen uitsluitend toegestaan na toestemming van de hoofdredactie. ISSN 2211-6230

grondstoffen. Met de uitspraak ‘ drill here, sell there, pay more’ nam Markey fors stelling tegen de wens van de gassector om de export toe te staan. Hij wil het voordeel van lage gasprijzen voorbehouden voor Amerikaanse consumenten en bedrijven. Uit een rapport van de Energy Information Agency van 19 januari 2012 blijkt dat de Amerikaanse gasprijzen inderdaad zullen stijgen bij het toestaan van (meer) gasexporten. Deze stijging hangt af van een aantal zaken, de snelheid waarmee de exporten zullen stijgen, de economische groei in de VS en de hoeveelheid schaliegas die in de komende decennia geproduceerd kan worden (winbare reserves). Deze studie was vorig najaar gevraagd om de besluitvorming over de exportvergunningen voor te bereiden. Inmiddels heeft een aantal bedrijven om een vergunning gevraagd en zou de export bij toekenning kunnen leiden tot zo’n 10-12 procent van de productie. De exporten zouden vooral naar Europa en mogelijk ook, na de uitbreiding van het Panamakanaal, Azië gaan om daar te profiteren van de hogere prijzen. Concurrentiepositie In vergelijking met andere gasmarkten zijn de Amerikaanse gasprijzen inderdaad zeer laag. Door de zachte winter en het ruime aanbod zijn de prijzen deze winter tot 2,5 dollar gedaald. De verwachting is dat deze prijs de komende maanden weer iets zal stijgen, maar slechts langzaam het niveau dat schaliegas minimaal nodig heeft, tussen de 4 en 6 dollar per mbtu, zal bereiken. Europese en Aziatische prijzen liggen zeer aanzienlijk boven de huidige Amerikaanse prijs. Begrijpelijk dat Ame-

rikaanse producenten zich aangetrokken voelen tot de internationale gasmarkten, temeer daar het huidige Amerikaanse prijspeil de productie van veel schaliegas niet of nauwelijks ondersteunt. Een uitweg vinden naar lucratievere markten is dan zeer aanlokkelijk. Echter, het voordeel van lage gasprijzen voor de Amerikaanse industrie en elektriciteitsector zal verminderen. Er is al sprake van terugkeer van industrie naar de VS door de gunstige energieprijzen. In het rapport van de EIA valt overigens ook te lezen dat de CO2-uitstoot in de VS door de gasexport zal stijgen. Verder wordt verwacht dat de concurrentie voor de Amerikaanse gasexporten aanzienlijk zal zijn en niet de panacee zoals soms nu door voorstanders wordt voorgesteld. Wel zouden de Amerikaanse exporten de druk mogelijk kunnen vergroten op de Europese markt als iets meer spot LNG wordt aangeboden. Energiebeleid of verkiezingsstrijd De discussie in het Amerikaanse huis van Afgevaardigden staat vooral in het teken van het herstel van de economische bedrijvigheid in het land, de Democratische ergernis over het Republikeinse boorenthousiasme en hun geringe aandacht voor verscherping van de eisen aan de mijnbouwindustrie en verduurzaming. In dit verkiezingsjaar is daar het argument van het concurrentievoordeel voor de Amerikaanse industrie, banen en lastenverlichting voor gezinnen bijgekomen. Daarmee gebruiken de Democraten handig het lang uitgedragen verlangen naar energieonafhankelijkheid van de Republikeinen. In een toelichting zei Markey dat “lage aardgasprijzen

een concurrentievoordeel voor Amerikaanse bedrijven oplevert en een verlichting voor Amerikaanse families, terwijl het exporteren van aardgas het economisch voordeel zou doen verdwijnen en hogere kosten voor consumenten zou betekenen.” Of deze argumentatie genoeg is om de Republikeinen mee te krijgen om de exportambities van de gasindustrie aan banden te leggen, is nog maar de vraag. Wellicht dat een compromis wordt gevonden in een beperkte exportcapaciteit zodat het Amerikaanse concurrentievoordeel behouden kan blijven, maar de industrie met de iets ruimere toegang tot de internationale markt een bodem in de prijs kan laten leggen. Natie of industrie De ommezwaai in de Amerikaanse gasmarkt is een verbazingwekkend verhaal. Het concurrentievoordeel met andere landen zou inderdaad banen naar de VS kunnen terughalen. De Amerikaanse bevolkingsopbouw is bovendien jonger dan die van China, zodat het perspectief van meer bedrijvigheid niet zo onrealistisch is. De Democraten spelen handig in op de concurrentieslag met andere landen en het verlangen naar werkgelegenheid in eigen land. Als traditionele voorvechter van de internationale vrije markt is de huidige Amerikaanse discussie wel even wennen. Het wordt een interessant verkiezingsjaar, ook voor de internationale gasindustrie. Coby van der Linde is hoofd van het Clingendael International Energy Programme en hoogleraar Geopolitiek en Energiemanagement aan de Rijksuniversiteit Groningen. n

Abonnement op

ENERGIE Actueel Vul de bon volledig in en stuur zonder postzegel naar: Energie Actueel, Postbus 834, 6800 AV Arnhem Ik abonneer mij op Energie Actueel Een abonnement kost €99,- incl. 6% btw

Titel(s) Voorletters en naam

M/V

Functie Telefoonnummer E-mail Afdeling Locatiecode

Postcode/woonplaats Aard van het bedrijf * Tevens factuuradres.

Ik ontvang Energie Actueel graag op onderstaand privéadres** Adres Postcode/woonplaats ** Bij ontvangst op privéadres ook altijd de gegevens bedrijf, incl. postadres, invullen.

Datum Handtekening

Ordernr.

btw-nr.

Door Ad van Wijk

Om te illustreren hoe inefficiënt we bezig zijn, heb ik in mijn boek ‘Hoe kook ik een ei’ diverse voorbeelden gegeven. Vaak vertel ik het verhaal van onze deurbel. Er staat altijd een transformator aan om te kijken of er iemand aanbelt. Maar we moeten heel veel vrienden hebben, of belletje trekkers, om ons deurbelknopje één uur per jaar ingedrukt te houden. De andere 8.759 uren staat de transformator energie te gebruiken zonder dat het nodig is. Gemiddeld gebruikt zo’n transformator 50 kilowattuur per jaar. Als we dit met alle deurbellen van de EU vermenigvuldigen, zo’n 200 miljoen stuks, dan gebruiken we in totaal 10 miljard kilowattuur stroom voor onze deurbellen. Dit zijn twee grote kolencentrales die continu aanstaan om deze stroom te produceren. En het kan simpel anders. Een klein zonnecelletje ter grootte van je nagel op de deurbel plakken. Dit zonnecelletje ‘kijkt’ in feite of je aanbelt. En pas als je aanbelt, schakel je de transformator in. Zo’n zonnecelletje produceert geen 50 kilowattuur, nee dat bespaart het.

Toch blijkt het nog moeilijk om deze apparatuur aan de vrouw en man te brengen. We vergelijken op

Naam organisatie/bedrijf Postadres*

We gebruiken, ruw geschat, maar 2 procent van onze energie nuttig. Dus 98 procent van al de energie die we gebruiken, verspillen we. Maar het lijkt wel of we niet weten dat we zo enorm veel verspillen. Misschien weten we het wel, maar denken we dat er niets aan te doen is of dat dat erg duur is. Er wordt ons immers vaak voorgehouden dat als de welvaart stijgt het energieverbruik natuurlijk ook stijgt. Niets is minder waar, de energie-efficiëntie verhogen is niet duur en levert in veel gevallen geld op. We kunnen met groot gemak meer comfort bereiken zonder het energiegebruik te laten stijgen.

Ik hoor u al denken, tsja de deurbel, maar geldt dit dan ook voor al onze andere apparaten? En die nieuwe apparatuur, die is toch wel beter? Nu zijn we gelukkig wel een inhaalslag aan het maken; onze apparatuur wordt zeker zuiniger. We hebben nu warmtepompwasdrogers, LED-televisies, energiezuinige intelligente wasmachines die kijken hoeveel was je er indoet en LED-verlichting.

Ik verzoek om kosteloze toezending van Energie Actueel, omdat ik werk bij: een bedrijf dat lid is van Energie-Nederland een bedrijf dat lid is van Netbeheer Nederland de overheid een hoger onderwijsinstelling

28-02-2012

In de VS is momenteel een interessant debat gaande over het al dan niet toestaan van aardgasexporten naar landen waarmee geen bilaterale vrijhandelsovereenkomst bestaat, ofwel naar de wereldmarkt. Dit debat geeft weer eens aan hoe snel de vooruitzichten voor de Amerikaanse gasbalans zijn veranderd.

aanschafprijs, terwijl vaak de energiekosten bepalen hoeveel geld je kwijt bent. Op www.greenem.nl kun je wel de totale kosten vergelijken. Dan blijkt bijvoorbeeld dat een Clabel wasdroger wel ongeveer 200 euro in aanschafprijs goedkoper is dan een A+++ label, maar over de levensduur toch rond de 1.000 euro duurder. En zo geldt dat voor heel veel apparaten. Een energiezuinig apparaat kan wel duurder zijn in de aanschaf, maar is in feite goedkoper over zijn hele levensduur. Je bent een dief van je eigen portemonnee als je niet kiest voor de energiezuinige variant. Toch presteren we het ook nu nog om apparaten op de markt te brengen waar helemaal niet gelet is op de energie-efficiëntie. Moderne apparaten zoals plasmascherm televisies: het zijn kachels waarop je films kunt bekijken. Of neem nu de router, onze toegangspoort tot internet. Er worden routers geleverd die tijdens gebruik 17 watt vragen, maar in de stand-by stand nog steeds 16 watt gebruiken. Met enkele eurocenten aan kosten kan het stand-by verbruik gemakkelijk terug naar minder dan 1 watt. Waarom gebeurt dat dan niet? Is dat desinteresse, het niet kunnen schelen, of wat is dit? Het moest verboden worden, denk ik dan. We hebben nu een labelsysteem, maar dat is echt veel te vrijblijvend. Je kunt dan wel zien welk apparaat meer of minder energie gebruikt, maar je weet niet wat het scheelt in kosten. En als je wilt, kan je nog steeds het energetisch onzuinige apparaat kopen. In de gezondheidszorg kennen we een systeem dat de witte lijst heet. Een geneesmiddel mag alleen op de markt komen als het uitgebreid is getest en inderdaad bijdraagt aan het verbeteren van de gezondheid. Waarom geldt zo’n vergelijkbare witte lijst voor apparaten niet? Een apparaat mag pas op de markt komen als het energiezuinig is, geen milieugevaarlijke componenten bevat en niet gevaarlijk is. De gezondheid en zeker die van onze kinderen staat, in mijn sterke overtuiging, altijd voorop. Maar waarom lijkt het dan toch dat we de indruk wekken ‘wie dan leeft die dan zorgt?’ Gek toch, want we kunnen eigenlijk goed voor onze eigen portemonnee én de toekomst van onze kinderen zorgen. Waarom doen we dat dan niet? Ad van Wijk is duurzaam energieondernemer, adviseur en professor in Future Energy Systems aan de TU Delft. n