Belglål - Belglque P.B.
3960 BREE
142573
o
ENCO driemoondelüks contoctblod
von de werkgroep limburgse notuurgidsen v.z.w
N r,
o
Ì1
Juni 2005 dit is nummer2 van de 33ste
jaargang
verantwoordellike ultgever:
T. Dreesen
Neeroeterenstraat 53 3680 Opoeteren kantoor van afgiñe
Bree 01
Errù.au, jaargang nr 2 Zomernummer 2005 33sto
van de
Werþroep
Limburgse Natuurgidsen VZf,l Lid van Natuurbeschermingsactie Limburg (NAL) Voozitter:
Leo Thomassen
Velmerlaan l2 380ó Velm St.-Truiden
Tel:0ll/ó88811 e-mail :
[email protected]
Secretarls:
nsy¿bloyrllnen
MarcelLemmens Hoefstadstlaat 84 3600 Genk
'[ wær isbe[W lauw en zæt zo't nietelkeòageø òæt
Tel:089/356057 e-mail : marcel.lemmens@sÇnet,be
Ual
CYN-Limbu rg: Petra Haesen Groene Huis Bokrijk tel:0111265482 fa<:01 11265455 cvn
[email protected]
Natuur-lnformatie-Punt (NlP)
mij in
M,
græne weiìr-n
Bij òe þ anò, u lpnenlleiòen.
'kzal ublow/
0 I I 26548ó
Iaæn òit en òa¡, lmij klay¡ren
[email protected]
nopens b[omkes ei çnxþ ap¡rcn.
Tijdschrift Erica
'¡Blomheaat ;( liefst aan aI
Samenstelling:
zie en alüjò6'rþenza[ Theo Dreesen Neeroeterenstraat 53 3680 Opoeteren Tel:089/86 43 54
geven zíen
zielqòaar kneÃn u
gYoeien,
reis en reß metòe eeròe
Theo.
[email protected]
Ledenadministratie
zo |ang er blæien,
òaar swekt zijn zeìig toof çblaer, mcn zie| zijn græn rtertnwe
:
Cécile Ulenaers Steenweg op Linde ó6
tnaav aan Inj en nooit van aerre
3990 Peer
wih
Tel:01 ll79 1384.
gij
twtnhbæ ze nommen?
't zijn met mrlof, pisxß[ommen.
Abonnementen:
7€ te srorten op Guido Gezelle, uit: Yolledig dichtwerk,
235-00 I 0248-75 v/d Limburgse Natuurgidsen
PelckmonslLonnoo, Tielt, I 998
2
Yoorof dit aangekondigd dat hij het wat kalmer aan wilgaan doen, en bood zijn onslag aan als verantwoordelijke voor de cursus natuurgids. Hugo heeft meer dan 25 iaar al zijn kennis en vriie tiid besteed aan de Werkgroep en de cursussen.
Wäfr frtirï"1::F,':*il'""te blijven aan Erica.
Wij waren niet een beetje verwonderd dat ten opzicht vran vorig jaar een 70-tal getrouwen zich niet meer geabonneerd hadden voor 2005 en inderdaad de grote meerderheid had het overschrijvingsformulier ergens verloren gelegd. Wii zijn tevreden dat wij toch vele positieve reacties kregen en zullen er alles aan doen om het contact met onze natuurgidsen te behouden.
Wijzijn helemaal niet blij met zijn beslissing maar hebben er respect voor en kijken met dankbaarheid terug op zijn enorme verdiensten in de Werþroep en voor de natuur in Limburg. Zijn ontslag betekent niet dat wij hem niet meer zullen ontmoeten, hi¡ bl¡¡ft de vriend van de natuurgidsen en mogen, als het echt moet, nog wel eens beroep op hem doen.
Jaren hebben wij rondgelopen met een
wetsvoorstel met betrekking tot het statuut van de vrijwilliger, en eindelijk is het zover. Op l9 mei 2005 werd in de Kamer het wetsvoorstel goedgekeurd, uiteraard met heel wat amendementen maar het is er. Dat betekent nog niet dat de wet vandaag al van toepassing is want uit goed ingelichte bron hebben wii vernomen dat het nog maanden kan duren vooraleer het in het
Samen met Hugo nam ook Chris Marneffe de beslissing om meer tijd uit te trekken voor haar persoonlijke bezigheden en haar familie, zodat wij haar in de toekomst moeten missen als verantwoordeliike voor de vormi ngsactiviteiten. is eigenlijk nog een jonge natuurgids maar intussen toch uitgegroeid tot een deskundige in paddestoelen. Ook met haar is er niets aan de hand, zij blijft in onze vriendenkring en wij hopen, als de kans er is, dat wij soms op haar nog mogen
Chris
Staatsblad zal verschiinen.
Wii volgen de publicatie met veel aandacht want het is toch belangrijk dat vriiwilligers en verenigingen die met vrijwilligers werken, tiidig op de hoogte zijn hoe deze wet zal moeten toegepast worden. ln een volgende Erica komen wij daar zeker op terug, tenminste als de wet dan algepubliceerd is. Onze beleidsmensen hebben er de mond van vol dat vrijwilligers zo belangriik ziin voor het goed functioneren van onze gemeenschap, en dat is ook zo.
beroep doen.
Wijzullen onze ploeg nu moeten aanvullen met nieuw talent, met enthousiaste vrijwilligers. Men spreekt over de 'nieuwe vrijwilliger', dat hii zapt vìan de ene vereniging naar de andere, nochtans geloof ik nog steeds in degeliike mensen die met hart en ziel bezig zijn met de vereniging, het bewijs daarvan hebben wij nog steeds binnen
onze ranSen.
Vrijwilligerswerk is geven en nemen. Je geeft ¡e vrije tijd, je deskundigheid, je enthousiasme. ln ruil daaruoor doe ie enraring op, ontmoet je andere mensen en ontdek ie misschien wel ie verborgen talenten of interesses. Onze Werkgroep doet al vele iaren beroep op vrijwilligers. Denk maar aan onze lesgevers, onze
Binnenkon is het verlof en ik kan niet nalaten om nog eens aan onze cursisten natuurgids op het hart te drukken dat zij van de verlofperiode moeten gebruik maken om hun biotoopstudie af te werken. September is vlakbij, en als er nog een stagewandeling moet gedaan worden kan het dan spannend worden. Wij zijn dit jaar met niet zoveel cursisten, reden te meer om allemaal vol te
cursusbegeleiders, de deskundigen die de vormingsactiv¡teiten veñ¿orgen, ie moet het toch allemaal maar doen. De Werkgroep zou
houden tot het einde.
Tot slot wensen wij al onze lezers een :rangenaam
gewoonweg niet bestaan als wij geen vriiwilligers hadden die de kar trekken.
verlof. Het moet niet ver zijn, als het maar ontspannend is. Onze natuur is bijzonder, dat wisten jullie al, geniet eruan.
Wijziin deze mensen enorm dankbaar om wat zii deden en nog zullen doen. Eén van onze meest verdienstelijke vrijwilligers, Hugo Vanderlinden, heeft de voorbije maand
Leo
3
\É
r
o5
'ffi^
de zomermoonden zijn er minder vormingsoctiv¡teiten geþlond don in het voorjoor. ledereen is oon vokontie toe en kon de notuur oÞ zijn eigen monier beleven. Vond seþtember schiet het ritme dan weer flink de hoogte in. Hetisdondehoogste tijdvoor poddestoelen endotzullenwegewetenhebben. Ziehiervoordfe li.¡'stophet
ln
If
ochterblod. We vestigen ook de oondocht oÞ een ieuw initiotief: poddestoelen voor beginners, zie de oÞorte bijdroge von onze voonitter hierover. Ondonlc het verlof zijn er toch enkel merkwaardige excursies geplond: de stiloon klossieke terriluitstoþ, moor ook twee nieuwe excursies: plonten in het moosdol en woter-en moerosþlonten. Voeg doarbij dot op l7 juli ol de eerste poddestoelexcursie Þlootsvindt, dan moet ik eigenlijk besluiten dot onze octiviteiten toch niet oÞ een zo
loogþitje stoon.
Plantenexcurs¡e: Mijnterril Heusden - Zolder Zondag l4 aug 9u Parking
Mijnterril
De Mijnterril van Heusden-Zolder met een oppervlakte van 158 ha is gelegen in een belangrijke open ruimte op de Westrand van het Kempens Plateau. Hij l¡gt in de Vallei van de Helderbeek, die behoort tot het beekdallandschap van de Zwarte Beek. Het zuidelijke gedeelte van de terril, dat aansluit op de bewoning is vrii toegankelijk voor het publiek. Vanaf de zuidelijke voet \ran de terril kan de wandelaar het wandelpad volgen naar de beide toppen van 85 m hoog (ongeveer 2,5 km lange tocht). Deze steenberg is eigendom van de Vlaamse Gemeenschap en is als natuurreseruaat geklasseerd. Het beheer gebeurt o.a. met behulp van een grote kudde schapen. Van op afstand lijken mijnterrils saaie, monotoon zwarte heuvels. Wie de gelegenheid neemt om deze bergen ran afual uit de steenkoolmijnen meer van nabij te bekijken, wordt verrast door de zeer hoge diversiteit aan planten en
dieren die de terrils beetie bij beetie veroveren. De "bodem" van de terrils bestaat uit een opeenhoping van schiefergesteenten, kalkrijke rotsfragmenten en steenkootafiral. Het niet stenige gedeelte van de bodem bestaat uit verweringsmateriaal met een textuur r¡an lichte klei tot zware zandleem. Het fosforgehalte van de bodem is laag, het magnesium- en het natriumgehalte hoog tot zeer hoog. De zoutgehalten in de substraten zijn ook hoog tot zeer hoog. Verder hebben wind, water en zon een grote invloed op de oppervlakten. Al deze elementen samen zorgen e¡voor dat er hier veelverschillende soorten ondergrond aanwezig zijn. Die 'abnormale' milieuomstandigheden hebben dan ook geleid tot een zeer grote verscheidenheid aan planten. Vaak ziin het planten die in het omringende landschap niet voorkomen. Om er enkele te noemen: kranssalie, geelhartje, ruige anjer, blaassilene, rode ganzenvoet, donderkruid, grote kaardenbol, zilte schijnspurrie, kleine steentijm, en nog vele, vele andere. Gids voor deze excursie is Luc Vanoppen, als geen ander vertrouwd met de terrils en zijn biotopen.
Bijeenkomst: zondag l4 augustus, om 9 uur aan de parking van de terr¡l te Zolder, gelegen in de Halstraat. (Pastoor Paquaylaan langs Ziekenhuis tot het einde en dan links de Halstraat in). Þ Lees ook als inleiding op deze uitstap het verslag yan een cursus 'Steenkoolgeologie" elders in dit nummer. Þ
4
Moeras en ÌVaterplanten
Zaterdasllll 3 sep
9u Groene Huis
Bokrijk
De ene plant is de andere niet. Sommige planten, zoals de normale bloeiende planten om ons heen, kriigen veel meer aandacht dan andere soorten: mossen, varens, grassen. Een ander soon planten nan de laatste soort zi¡n deze die gebonden zijn aan water. Zeziin mindergoed te benaderen, ze ogen wak egaal gro€n en men kan er bijvoorbeeld niet rustig na¡¡st gaan zitten om ze te determineren. Met deze excursie wordt een poging ondernomen om hier ¡ü¡n te verhelpen. Bert Berten, wandelende plantenencyclopedie nan beroep, is onze gids in 'Het Wik'te Bokriik. Samenkomst op ¡41¡4þg 3 september, om 9 u aan het Groene Huis.
Stroomdalplanten aan de Maas Zondag
llsep 9u Parking Wissen Stokkem
De Maas heeft in de loop der eeuwen het landschap geboetseerd. Ze verlegde haar bedding talloze keren tot de nieuwe hoge diiken haar min of meer bedwongen. Maar binnen de winterbedding wordt het landschap nog regelmatig biþewerkt. ln Stokkem vindt men hienan goede voorbeelden. Vlak tegenover De Wissen in de Uiterwaarden van de Maas ligt het gebied Negenoord. Ga ie in zuidelijker richting dan kom je in Kerkeweerd en nog iets zuidelijker wordt de uiterwaard "De Groeskens" genoemd. Dan ben je biina aan het veer \¡an Stokkem. ln deze twee laatste gebieden grazen Gallowa¡a en Konikpaarden. (van Stichting Limburgs landschap) Een paar jaar geleden in de winter heeft de Maas in de Groeskens een brede geul uitgespoeld. De Maas heeft toen wat nieuwe zaden ran planten meegebracht. Ook wel heel wat afkomstlg uit tuinen. (o.a. slaapmusje) In de lente vind je er de gulden sleutelbloem.
Fotovon Morcel Bexvon onbekende (roze
bloeiende) plont uit de 6roeskens
Maar ie vindt er ook wat typische stroomdalplanten: gevlekte dovenetel, wilde marjolein, heksenmelk, witte munt, zeepkruid, blaassilene, grote stekelnoot....Waarschijnlijk (hopelijk) staan de meeste van deze in september nog in bloei. Onze gids is Marcel Bo<, natuurgids, fotograaf en medeconsen¡ator van natuurgebieden in de Me¡cuite¡waarden. Van hem kregen we ook een foto van een onbekende bloeiende plant toegestuurd, genomen in de Groeskens. Zelfs Bert Berten wist hier nog geen naam op te plakken. Aan de Maas
þn
men steeds voor verrassingen komen te stean...
Samenkomst om 9 uur aan de Wissen. Einde l2 uur.
Paddestoe lenexcu n¡¡es3 Zondag l7 iuli, 9.45u: Parking Hengelhoef. Gids: Gut Tilkin Donderdag 28 augustus: 19u30 determinatieavond in het Groene Huis 7-aterdag l0 september: 9u00 De Kevie Tongeren. 13u30 : Hafmanpark Bilzen
Donderdag l5 september: 19u30 determinatieavond in het Groene Huis
Taterdag l7 september: 9u00 De Hoefaert Eigenbilzen, 13u30 Munsterbos Munsterbilzen Zondag25 september: 9u00 Nietelbroeken Diepenbeek, 13u30 Zammelen
Details hiercver vindt u op de achterbladziide. 5
Vormingsøctiviteít
Paddestoelen voor beginners i.s.m. Mycolim, paddestoelenwerkgroep van tl KONA Vele mensen ziin geboeid door paddestoelen en willen er graag meer
\nan
weten.
Deze initiatie geeft hen daartoe de gelegenheid. De kennismaking begint werkelijk vanaf de eenvoudigste kenmerken van de paddestoelen. Een aanrader voor de bewuste natuurlielhebber. Deze opleiding gaat door op diverse plaasen in Limburg van 9.00
tot
12.00 uur
De deelname is gratis maar wie deze initiatie wenst te volgen moet vooraf inschrijven want het aantal deelnemers is beperkt.
lnschrijven en inlichtingen Petra Haesen, provinciaal CVN medewerkster Het Groene Huis Bokrijk 3600 Genk
tel:011265482 e-mail:
[email protected]
Programma:
.
zaterdag 27 augustus
theorie in het Groene Huis, Arboretum Bokrijk gids: Jean Vangrinsven
.
zaterdag 3 september
excursie
jverstraat Bolderberg samenkomst op de parking omloop Terlaemen
M
gids: Richard Pavlowski
.
zaterdag l0 september
excurste
Loozerheide samenkomst kerk Kaulille gids: Jean Vangrinsven
.
zaterdag
.
zaterdag 24 september
17
september
excursle Hengelhoef samenkomst parking kasteel Hengelhoef gids: Jan Cornelis excurste .Provinciaal domein N ieuwenhoven samenkomst aan het Bezoekerscentrum
gids: Gut Tilkin
6
Cursussen 2005 Curcus Natuur-in-zicht te Genk Deze cursus is de eerste module van het cursustraject natuurgids. Van deelnemers wordt geen voorkennis vereist. Tijdens t¡en activ¡teiten maakt u kennis met planten, dieren, ecologie en landschappen. Natuurkennis en -beleving vullen elkaar aan tijdens binnenactiviteiten en excursies in de nabije omgeving. Na deze cursus heeft u een basisinzicht in de natuur om u heen. Wie de smaak te pakken heeft beschikt over de nodige voorkennis om aan de cursus natuurgids deel te nemen. Deelnamepriis: € 50,00 te storten op rek.nr. 404-3076041-29 t.n.v. Centrum Voor Natuur- en Milieueducatie met vermelding van naam en 'Natuur-ln-Zicht Genk'. Gegevens: Van ó oktober tot 5 november 2005 Het Heempark in Genk Theorie op donderd4gavond van 19.00 tot 22. l5 uur Excursies op zaterdagmorgen van 9.00 tot 12.00 uur lnlichtingen en inschrijvingen:C)/N-Limburg, Petra Haesen, tel. 0l I 26 54 82, fax 0l I 26 54 55 e-mail:
[email protected]
Vakantiecur:sussen De Voerctreek Plaats: LIMBURG /OEREN Diverse locoties
Activiteiten: de Voerstreek is een unieke plek in Vlaanderen. Het golvende landschap wordt nergens verstoord door veruuilende industrie of hoge llatgebouwen. Een must voor elke natuurliefhebber! We gaan deze streek onder leiding van zeer bekwame gidsen te voet en met de fiets verkennen. Met veel aandacht voor de fauna, flora en geologie van de streek. Deze cursus is bedoeld voor iedereen (vanaf l8 jaar) met interesse voor de natuur. Er is geen voorkennis vereist (ma,x. 20 personen). Periode: 5 dagen van maandag l8 juli tot en met vrijdag 22 juli2005 Prijs: 72€ pp (inclusief fìetshuur, stafkaart, geogids en documentatie) of 64€ pp (als u uw eigen fìes meebrengt), overnachtingen en maaltijden telkens niet inbegrepen. Overnachtingen dienen zelf geregeld te worden. Adressen hiervoor kunnen aangevrragd worden bij het \AA/-kantoor van de Voerstreek, tel. 04 381 07 36 of bii de CVN Provinciaal medewerkster, Petra Haesen,
tel.0ll265482.
fnschrijven kan door overschrijving van de cursusbijdrage op het rekeningnummer 404-3076041-29 van het Centrum Voor Natuur- en Milieueducatie met vermelding van naam en 'Vakantiecursus Voerstreek'.
Maasvallei Plaas: IIMBURG/STOKKEM Eezoekersce ntrum De Wissen, Moospork, S¡okkem (Dilsen-Stokkem)
Activiteiten: we gaan vijf dagen te voet, met de fìets en per kajak op een leerrijke en onspannen manier genieten van het prachtige landschap dat door de eeuwen heen door de Maas gevormd is. Met zijn prachtige uiterwaarden, unieke natuurontwikkelingsgebieden, pittoreske Maasdorpjes en historische steden en kastelen. Het wordt een mix van natuur en cultuur waarbij geen voorkennis vereist is. Deze cursus is bedoeld voor iedereen vanaf l8 jaar (max. 20 personen). Data: maandag I augustus tot en met vriidag 5 augustus 2005, van 9.00u tot 17.30u Prijs: 75€ pp (inclusief fietshuur, lìetskaan en documentatie) of 59€ pp (als u uw eigen fìets meebrengt), overnachtingen en maaltijden telkens niet inbegrepen, op 404-307604' l-29 r¡an het Centrum Voor Natuuren Milieueducatie met vermelding van naam en 'Vakantiecursus Maasvallei'. Eventuele overnachtingen dienen zelf geregeld te worden. Adressen hiervoor kunnen aangevraagd worden bij het \AN-kantoor van Dilsen-Stokkem, tel. 089 7524 7l of bii de C)/N Provinciaal medewerkster, Petra Haesen, tel.
0l | 26 54 82.
7
Vervolgmodule landbouw-Natuurgids In opdracht van de cel Natuur- en Milieueducatie & lnformatie van AMINAL en de Administratie Land- en tuinbouw ontwikkelde CVN samen met het Vlaams lnformatiecentrum over Land- en Tuinbouw een nieuwe vervolgmodule: landbouw-natuurgids. De bedoeling is de raakvlakken tussen landbouw en natuur(behoud) te verkennen tegen de achtergrond van het streven naar duurzame landbouw. Een eerste cursus gaat van start in Limburg. Om het getuigschr¡ft te behalen moeten een terre¡nstudie en een educatieve opdracht uitgevoerd worden.
tot l7 november 2005 in het Koninklijk Onhopedagogisch Centrum SintFerdinand, Sint-Ferdinandstraat I , 3560 Lummen. Hij omvat zeven halve dagen van 9.00 tot 12.30 uur en drie hele dagen van 9.00 tot 17.00 uur. De cursus loopt van l5 september
lnlichtingen en inschrijvingen:
CVN-Limburg, Petra Haesen tel.
0l
1
26 54 82. e-mail: cvn
[email protected]
Problemen Yan onze t¡¡d Komkwollen, ofkomstig von de Amerikoonse Oostkust. richten een wore rcvoge oon in de Kospische Zee. De diertjes brengen er het inkomen von duizenden vissers en het voortbestoon von honderdduizenden zeerobben in gevoor', zegt professor Henri Dumont van de vakgroep Biologie aan de Universiteit Gent. De kwallen kwamen als verstekelingen mee met vrachtschepen. ln lege vrachæchepen wordt immers zeewater gepompt om ze te stabil¡seren. Heel wat planten en dieren belanden via dat ballastwater in een nieuwe omgeving. Dumont: 'Sommige indringers krijgen in hun nieuwe thuis of te rekenen met notuurlijke vijonden en zullen niet long overleven. Andere soorten gedrogen er zich echter ols seriemoordenoors en richten een ecologische rwoge oon, die n'tore economische gevolgen kon hebben. Elke moond vindt ergens ter wereld zo een cotostrofe ploots.'
Nadat de kamkwal/Vnemiopsis omstreeks 1980 via ballastwater in de ZwaneZee terechtkwam, heeft het diertie zich aan een razend tempo voortgeplant. De kamkwal voedt zich met plankton en met de eieren en larrren van de sardienachtige vissen van de Zwa¡teZæ. Met alle gevolgen vandien: de jaarlijkse visvançt is teruggevallen van 700.000 naar 100.000 ton. Honderden vissers, vooral aan de Turkse kust, zijn al failliet gega¡¡n. lntussen is de kamkwal ook in de Kaspische Zee aanbeland en voltrekt zich daar heeelfde rampscenario. ln het zuiden von de Kospische Zee ishet visbestond ol met dertig þrocent ingel
De plaaselijke overheden gaan in de zomer een natuurlijke vijand van de /Vlnemiopsis, de kamkwal Beroe Ovoto, in de Kaspische zee inbrengen. Dumont: 'Dot is moor een voorlopige oplossing. Het zou beter zijn om de botervis, een ondere notuurlijke vijond von de killerkwol, te gebruiken. Zo voorzieje de vissers ookvon een nieuw inkomen. Er is ecl¡ter een þrobleem: niemond weet hoe en woor de botervrs zich voortplont.' (kc) Bron: Mondiool Mogozine MO*, moort 2003
I
voetspoor 185
"Li
aa
mburg op z U n smalst"
Van België naar Duitsland door het driestromenland aan de Maas, en hoe gevuld een slanke taille kan zijn. door Hub Corten, Hol¡unt
Startpunt voor deze wandeling met een lengte van ca.20 kilometer is het stadje Maaseik, net over äe grens in België. Uw auto kunt u zowel aan de Belgische als aan de Nederlandse ziide van de glens kwijt. Wanneer u met openbaar vervoer aan deze wandeling wilt beginnen, lijkt mij de iñstap in de wandeling te Susteren een goede optie. Met de rug naar het NS-station naâr links lópen en op de Stationsstraat, ter hoogte van de overweg, naar rechts. Hier kan overigens iedereen die dat wenst aan de wandeling beginnen. Zie ** in de tekst. De wandeling is, met enige aanpassingen, ook per fiets te voltooien. Zie aanpassing FIETS in de tekst. De paden die worden benut zijn over het algemeen in elk Jaargetijde goed te belopen. Ù vertoeft in het land van de Maas en het driestromenland van Geleenbeek, Vloedgraaf en Rode Beek. We beginnen de rvandeling aan de Belgische kant, vanuit-tr{aaseik gezicn rcchts onder aan de brttg, bii de erensoaal mei nr¡mmer 122, ctt iaartal 1843. Oc"l¡rud dic lang ¡taamloos ("de'Maasbrök') blccJ heet siñds tggg Pater Sangersbrug. AIs v'e de brug onloocn. zien we ter linkcrziidc in dc balustrade nvee handen, dic cen dubbVle knoop aan[rckken: De iaa'r -vcrbinding, die cr altljd besnan hce1ft tusscn de Lim' b¿trsers aân wccrsziiden van de ùlaas. Twce Limbur-
t;Jir';!{:#i
necnitipcra zict tt nos maar neî de torenspits van Aldenelk. In I57l vcstigden de þanun' ¡tikèn van Akteneik zich, otn vcili.gltcidsrcdenen, in het verstcrktc Nieuw Eicl¿e. Ali{cneiþ wcrd door Nieun, Evcke. Maascik, ovcrvleuQeld. De naasbrug: "zotlat in dc weák van 4'tÌJfcbruari 1889 rceds þersonen de brug passecrden tegcn be' tali4g van vecrgeld aan de vecr¡nan". Dit zljn mogc'
0rcnspa
foto's
yan dc
sdtr!ivc'r
Bng itaaseik ;l'tonunvnt
5Ìr/tf'rs.
lkk'r
lljk ilc laatstc veergelden geû'ecst die dc veerntan ontving dc brug vcn ing het eeuwenoude vccn Dc gc' nvenrcadas van dc provincie Lin butg 1869 (/. Ktty' perS vernteldt hicr ecn gierponneen De brug van 't 889 wcrd in 1952 vervangen door de huictige .
Pater Sangers: Pater Wil[ent Sangcrs u'enl geboren in I9I5 ih Srcvensweert e¡t ovcrleccl in 1987 in ¿Vaas e i k. K r u i s hcc n h i s toric us,þl k lo ri s t. Aa n vecrs' ziiden van dc grcns actid op vclerlei gebicd. Op zlin ¡laam staan tal van pub[icaties m.b.t. de hisrcric van de N,ee Linúurgen, We keren trlaaséik letterlijk de rug toe. l.opcnde richting Nedcrland ovcrzien rve tcr linkeniide het water' wiñ.eebied "De Rug" en aan de rechteúijde een aan' tal huizen, gelegen op de Schansberg. Over het rvatcru'ingebíed straks mccr. l\'leteen na cle brttg
i-.
vindt u aan de linkerkant de Nedcrlandse versie van grenspaal 122 ¡net de wapenschilden van Nederland
èn Beleië en het iaartal 1843. De Scñansberu:'De naant schans duidt een versterktc nlaats aan.-In 1672 namen dc fransen ltaaseiþ in en lesden ecn eordel van bastions aan rond de srcd. Een"van die lasüons lqg aan dc overzljde van de Maas, op de plaats van de huidige Schansbcrg.
Richting Roosteren, links van dc weg lopend op het fìetspad. steken rve na 300 meter ter hoogtc van de ecrste parkecrstrook links van de weg de verkeersweg ovôr cn openen het poortje dat toegang geeft tot cen pad over-dc dijk (rnet de FIETS is híei wel te lopen, bii twiifel doorfietsen cn cerste weg rechts¡. Dii pad volgend komen rve bij dc Àtaas en linksal buig'end naðeren we de huizeír van de buurtschap Kokkelen.
Koþkelert: Kuckels¡veert. Het toponien duidt op ccn i¡t het watcr gcle.ec¡t land, een eiland, een stuk land
dat door ritiirarínen is ingesloten. Sraks komen we
in
Vissenvecrt,
FIETSERS sh¡iten weer aan op de Ruitersdiik.
we volgen het pad over de Ruitersdiik.Bij het huis links vãn de dijk gaan w¡j naar rechts. en komen zo in het rvinterbed van de Maas. vlsserweert naderend richten rve even de blik op de tockontst. Stroomgettl-
verbreding en weerdverlaging links en rcchts van de rveg moetõn de ¡uaas meér ruimte geven. Ecn hoogrvaterstroonrgeul is gepland aan u\À' linkerhand, ont
vissenveer( hcen. Hiernlee wordt "lnst¡la Piscatorum", het eiland van de vissers. weer €en heus eiland. De belvoners, die het beroep van visser op de iltaas al lang niet meer uitoefencn. bliivcn via een brue nret hef ach¡erland verbonden. vlaË voor Visserweert, als u de dijk oploopt, ziet u op afstand nrogelijk, afhankelijk van het jaargetiidc en daarbii horCnde begrociing. aan weerszijden van de Maas t$'ee qrensoalen, de nuntmers l2l. Tussen vaals en hetZrvin'geven meer dan 300 stel palen de grens aan. Voor tSOO waren de gcbieden rcr plaa¡se territoriaal
erg versnipperd.
De- Franse beictrcrc maken hier kortc metien nce.Na het Wateiloo van de lrranscn
wordî eut groot Koninkrljk dcr Nc'dcrlanden gc-
vormd, België en Nedcrla¡id v,orcten samengevoegd. Van t8l5 tot 1830 neemt de onvredc hierovcr in hct zuidclljkc deel almaar toc, hetgcen lcidt tot cte Beþische opsmnd. In 1839 wotrlt dc schciding uitgesproDe Natuurgids2OO4-l
I
17
kcn, en dan moeten de grenzen îot in derctl worden vastgelegd. Hiercvcr is men het in I84J (het,iaarrcl op degrcnspalen) eens, en dan kan ccn bè.qinivonlen gcmaakt met het plaatscn van die grenspãlen. De wcg volgend komen rve in Visõenvdert. We hou. den bij het dorpje rechrs aan om het centrum niet te missen. Waar enkele huizen pal aan de Maas liggen ziet u op huisnummer 52 aairgegeven, hoe hoog uw laanen'hadden moeten zijn iä Ïsss. De sreen met inscrlptie ¡s in l9ó7 ingemerseld en oversenomen uit het hi¡is ,dat hier eelder .qesloopr werT: Jt.t4 nr boven NAP Her bankie op dädi¡k ôtaar er zeer uirnodigend bij. Aan de over2iide iie¡ u van Iinks naar rechts: De Damiaan. de spits van de kcrk van Elen, de tluchelerhof en de bebôuwine van HeDDeneert. U kijkt nu naar de huidige loop ian de lr,idas. lnderdaad, de huidige!
De Maas. als natuurlijker rivicr in het verleden, kcndc ooit neerdcrc, onldiepcrc srroomseulen. Nu liet dc ùtaas ¡n een 'goot-, vaär de rivier ilechts incide"ntecl (?) en kortstondig uit kan breken. Kanaliseríng eind tge ceuw. uitdíepine door ontprindins bcsi'n 2oe eeuv cn opslibbinþ vãn de werítc¡ddcñ ror"die vedicpte liggit\g van de,Vaas, het vcninkcn van de rivicr in het landschap
Ëeuvenoude
grcnspaal "voorzljde'.
fl w
Vßserweert: Het eiland van dc visscrs zal ooit op de u,estclljke oever van de Maas .gcle4en hebben ,6ercr gezegi{ de hoolûlstrcom van di *tãas lqg oostótiiken Tot 1839 hoorde Vissenvecrt l¡ii de elmeente-Elen (België), parochiccl hcç1ll het øebenoo'ía aan Elen en Heppeneert. Voor vcrplichtingen die ufu dic vcrbintcnlssen vooftkwancn, was men, nadat de ùlaas haar loop verlcgd had, aangewezcn op een voemcer. De Damiaan was lange tljd veerhuis en herberg, voor ke rAga nge rs e n ùI aas- s ch ippe
rs.
We vervolgen onze weg. lopen her dorp
rlchtlng llllkhoven.
Ecavcnoudc
grcnsgtal
'achttrzljdc',
uit. rech¡saf
lVe lopen nu tussen :wee dijken. De rechterdiik houdt de Maas tegen, die door de ûoordeur naar binnen wil, de linkerdijk rckenr af me¡ het warer. dat "achrerom" naar binnen wil. Res¡ het probleem van her kwelwater. B¡i de opening ¡n de dijk klimt u even rechrs de
dijk op. Misschieñ zier u de Maas amper, maar bii hoog rvater komt de rivier hier op u cn de diik af. tri het verleden had deze dijk her nog al eens zwaar re
verduren en ging de ùtaas rcchrdoor, aan de overkant
van de.weg. langs de Slapersdijk. Srraks krijgr
de
ùlaas hier dus vrije doorgang, en staat u hier op een brug. Via dc uitsparing in de dijk verlaren rve het rvinrerbed van dc Maas. We lopen rech¡saf het srraatdorp llllkhoven in. Aan de linkerkant van de weg, zicn we al qaurv het kcrkie van lllikhoven. ,¡r.67r" Ittiþhoven kwan parè,ch¡eel bü Euchten in t842. Voor die $jd kerkte men aan- de overzljde van dc ùtaas in Elen. Na de aanleg van het lulianakanaal raakrc lllikhoven enigermaie geïsoleerd van de pa¡ochiekcrk in Buchtenl In tg4Ì"én 1944 vcrd de birup over hct kanaal door oorlogsgrwcld vcrnicld, en de roep oÌn een eigen kerþje wcid stceds luider Op 9 nov. 1 947 nerd de kerþ i4gczcgcnd. Aan de rechterzijde ãiet "u even verderop de huizen met de nummers 98 en 10. Dit was ooil éen bocnterii. In hetjaar t82l boutydc Willem Kronenber-gat on{cr
koning Willent
I
vestingcommandant rc- Stwenswcert, dczc bocrderlj. Hel bouwmateriaal was onder Napolcon aangevoerd voor herstelvcrkzaamhedcn aan de vestittg Stilenswcert, maar kwam uiteindeIljk in lllikhovcn tcrccht. Iql 4c gemeentcliike herindeling van t982 behoorde
lllikhoven tot trvee gemeenren. Als ¡r de bebouu'de kom verlaten hebt. draait u zich nog even om .en r¡
probeert zich voor re stellen dar er aán de linkerkant van de weg aangegeven stond "lllikhoven, gemcente Born" en rechts "lllikhoven, gemeen¡e Roosteren". De grillige gentecnrcgrenzen-ter plaatse vonden hun oorsprong in de oude grens tussen Gel¡e cn Gulick. Deze grens wcrd hicr met hardsrcncn grenspalen De Natuurgids 2O04.1
/ l8
slnds de lóe ecuw aangeduid. Na de aanleg van het lulianakanaal was het iisuele con tac ( van llli khoven n¿et Buchten verbroken. en het lasøerskaoelletie ult t84O (door deifanitic laspers gcóouvdj heçft ooít
van een nrcoier uftzicht genoten. En wü dC naltlje toeþomst voor het achterland van dc kapel brengt{ U kljkt hier uÍt op het veelbesproken Itiervekt, wãar tn.
grljpende ontgrindingen gaan plaatsvinden. Als u rot blj de kapel gclopen bena, moet u nu even terug. wan¡ we gaan verder over het voetpad naar de kanaalbrug.De door het kanaal afgesneilen verbindingsweg van Buchten met lllikhovõn zier u als u op de brug staat. rechrs van de loods mer opschrift "Lommaert". l'let kanaal steken tve over. Wanneer u meteen na de brug links afslaat,en de doodlopende rveg ror op her cini[ volgt, treft u daar een van de eerdei genoêmde eeuwenor¡de grenspalen aan mer in GothisChe le¡ters
"Gelder"-en "Gulyck". Hct ¡s
u nict kwalijk
te
nemen. als u daar. gezien de omgeving, niet aan begint. In dit gebicd,waar hondeiden mensen werkzaam zijn, zullen rve maar even stevig doorlopen. Rechtdoor dus. Op de tweede brug naar links kijkend zier u een scala
aan industriële vestigingen rondom de Gulvck-Gelrehaven. De smalle iaille van Limbure raãkt eoed gevuld! lVe blijven rechrdoor lopcn, -passereñ' de spoorlijn en lopen rech¡door tot op de T:splirsing b¡i de kaasfabriek van Campina. Hier gaan we op dé Nieuwe Weidewcg naar rech¡s en wè komen oþ de Grote Dries in Holtum. We nemen de trveede rvcg naar links en passeren Huize Holtr¡m.
Hulze Holtum: Eemte verntelding in 1354, van oorsprong een boercnhoøre. De plannery van de huidlge elgenaar voonicn ondcr andere ín de rcalisering van een hoogstamboomgaarddie het prachtige húis en ongcving alle cer aan doet. Een oud toponiem "Dcn Boogacrd" herlegft. Grote Drtes: Voor Holtummers "den Drcesì". Ecn natter grasland oif braakliggend terrcin.
Ncí ats in
Gre-
venbicht is de Dries een stuk erond,waar niet veel meer mee ce docn vak, dan crl ntet alle respect, dc vouballerc te huist'cstcn. Ecn recent weer laryn inpe. blazcn toponiem voor dit gebied is ''t ttzebrcol", met danþ aan de schuuerii. dle hun 'sìectsìtane" op de Dries deze naant ggf üottum keníoveítgcnï uik ecn Kleine Dries. Na het woonrvagenkamp gaan ì^re naar links.houden links aan en vcrvol.gen oñze weg langs kasranjcboncn en huizen, die"wijselijk afständ ñ'ouden van de Dries. Op het eind gaa-n rvê rechtsaf. onder dc auro. rveg door. Dit is, na Maas en fulianakanaal, de derde
Noord-zuidverbindine
in de smalle raille van Lim-
burg. We lopen rechtðoor ovcr de veldrveg ( De Elzenbroekrveg) en naderen de Poolmolcn aañ de Geleenbeck.
Poolmolen: De oudste vermelditlg ls 1662. De Poolmolen is nog regelnadg in bcdriil en ntaakte deel uit van een boenlcríi. Dc naa¡n Poolntolen zou rc nnken hebben met heí1feit, dat de Geleenbeek nogal eens zorgde voor cenjinkc "pool" waîer op het eriî, lls u langs cle beek even naar links loopt, zier u het bruisende rvater de molen verlatcn.
Langs de Vcnkebeck lopcnd komen tve aan de Holrumm-erweg. Deze steken tve over en gaan meteen naar links. Na c¡rca 50 meter gaat u, eên stuk voor de geasfaltcerde weg, rechtsaf, én komt langs een wir hckje in ecn laan, díe r¡ naar kasreel wolfráth vocn. FIETSERS: [,open. De beek, die u al snel ovcrstcekt, is de Lindbeek. ltaar de laan verdcrop de venkebeek bijna raakt, zict u dat dczc gestuwd is om de grachtc-n van kasrcel wolfrarh vãn water te voorzì'en. U konrt uit voor de poort van het kasteel. Boven de ¡oegangspoort ziet u het fraaie rvapen van Bentinck-van Breyll, jaartal 1651. U keer¡ Kastccl Wolfrath de rug roe en ter hoogte van dc grote laan die naar rechtsioen,gaar u nièt naar
rech$ en ook nief rcchtdoor,maar langs. of door een enigszins verstopt hckrverk naar links. De veldweg voleend rondt u het kasteel en ziet u aan het eind
van"het oark een fraaie berceau. Wolfrath: Van een -h¿y/s" Wolfrath is rceds sprakc in t386. Rond 1650 bceon llaarrcn Bcntincþ mct lrct bouven van hct huic{ige huis, niet vcr van de ptaats
waar
Venkebeek en Gelccnbcck samcnvloeien.
ln oor-
kondcn vanl2O2 en l2O7 is sprakc van "Nenus nostrunt in wolvcnkrode" (ons bos tc Wolvenkrode). Dc naam Wolfrar¡ vljst op larcre onryinning. *let Huize Ifoltum ipecldc wo!ftath ecn belangrlike rol in het verledcn van llolt¿im. Holtum: Onisman uit Holtlrcem, zou kunnen wljzen op ccn cerste nederzctting,ecn huis in het bos, Dc vtocgcrc bævoncrs van Holtum zagcn zich omringd door bosscn! Op de geasfalteerde wcg. de ihr. Ruys de Becrenbroucklaan. genoemd naar een van de laarctc eigenaars van lVolfrath, naar links, en dan eerste rveg rcch¡s. U loopt nu wcer op de ttoltummerweg en steekt even la¡cr de Geleenbeek over. Dadelijk ziet u aan uw rcchterhand manègc Katsbek. die haar naant ontleent aan de voormalige rvatermolen Katsbek (157S) die u van hier niet o[ nauwcliiks ziet. De beek (de Katsbeck¡ rverd na verkoop van het tvatcrrccht gedenrp: ¡n 1953. ln 1979 rverd de electrische hamer¡nolcn pcsloten. Doorloþ'end op de Hottummerweg houdt u op de splitsing links aan. U komt bif de rllksweg (1844). maar eerst steekt u pal voor de rijkslcg nog dc afslagtak van Geleenbeek naar Vlocdgraaf ovcr. U steèkr de rijksweg over en loopt rechts van de vloedgraaf verder op de Overslagweg. clie meteen naar
iechts afbuigt. U bent nu in natuurgebied 'het Hout". U neenrt de ccrste weg naar links, de Amelbergarveg.U nadert rvccr de Vlocdgraaf.
1932 cn tot veroordellng van de Neclerlandse staat (eigcnaar van dc Staatsmljncn) Er moct schadever-
goeding benald worden! De beken wordcn rechtgctrokken, van bodem- cn taludbescherming voorzien en zodoende wordt een hoeere stroomsnelheid eerealiseerd om de erote hoe-
Veelheden water en" het kolenslik afeövoerd te krljgen. De Vloedgraaf,rvaar u nu naar kijKt. is grootschalig heringcricht.Grore grazers srruinen in dc brecle stroken langs het water en de hoop is. da¡ waardevolle oeverreservaten zich ontlikkelen. De ijsvogcl heeft hier inmiddels gebroed. Verder lopcnd neenlt u de eerste weg, de Topskoulweg,naar rcchts. Aan de linkerkant van de weg een door Heemkundevereniging Nieuwstadt geplaatste moordkruis. lve steken de overrveg over. gaan naar rechts en blijven parallel lopen aan de spoorweg ( 1859). met de rijksweg erbij allcer de vijfde noord zuid verbinding in de smalle taille. Bi¡ de vloedgraaf gckornen volgt r¡ dcze stroomopwaarrs op de linkcroever, dus naar links. FIETSERS: Lopen! U loopt onder de eerste brug door, bij de volgende brug verlaat u de Vloedgraafen loopt op de geasfalteerde llaver¡erweg weg naar links. r\chter u ligt Nieurvstadt. Na de kruising mef À,tour,r'\ò'eg en Altaarweiderveg steekt u de Rode Bcck over. De benaming beck is hier rvcl zeer ongepast. Als u dadelijk de doorgaande weg bij hct voor¡naligc,inmiddcls gesloopte grenskantoor oversteekt, komt u in lsenbruch,
Rmr¡huis kas¡u:l l+)o!1fr(rù.
Duitsland. Toegegeven.in de omgeving van Vaals rvas ru snclter van België in Duitsland gekomen,maar daar was het u vast niet om te doen. FIETSERS nenren beter het fìetspad langs de grote wcg richting Susteren en sluiten snel weer aan ter hoogte van de grenspalen. Wandelaars stcken de rvcg nu over en gaan nog \,oor de beboulde kom van lsenbruch linksaf. Aan r¡w linkerhand rveiland, rechts een in alle jaargetiidcn vogelrijk struweel. U loopt alnraar rechtdoor.op het eind linksaf. en dit pad volgend komt u, "sjravelentère". weer op de verharde wcg. Rechtsat, richting Sustcrcn. Aan uw linkerhand stroomt de Rode Beek, die u overigens straks pas z.iet tegen de tiid dat u op tle splitsing rechtsaf slaat. Rode Beek: Eronbcck, q1Íkotnstig
uit &r¿tnssunl Åanwezigheid van ljzercrts en de daarnee sa¡nenhangende rocstrode kleur van cte bedding leidde tot de naam Rode &eek. De oude naa¡n voor clc bccþ zou zljn gcwccst "Suestrq", waar wcer de naam Suslercn ntcc sanvnhangt. Na korte
tijd
passcert
u
6rcns¡xtal op dc
gnt$ run
Ncdcrland.
Ouitsland
Ìveer dc grensen kt¡nt u
lezen,rvaar u bent, aangekonren bij Grenz.stein 309 B: Am wesfl¡chster Punkt der Bundesrepubllek Deutschland! Bij grenspaal 3l I kunt u zien, dat u nu de tfsstraat volgt. Het dorp heet lsenbruch, het bos lfzerenbos, en dat alles heeft te maken met het aanwezige. in het verleden mogelijk rvinbare ijzer hier in de grond. Ifsstraat nu zou een ver(aalfoutje zijn vantuir hcr Duirs (lssrrasse ).
U volgt vcrder de lJsstraat en terlijl de Rode Beek rechtdoor gaat, gaan rvij rechtsaI richting Sr¡steren. Links aanhouden. ovenveg overstcken en rechtdoor
de Stationsstraat votgen.
'¡r
þ.otnen
mité vcrs
voon In 1925 wordt het "Hooifctcoder beken" opgcricht. Landbouvan de onhoudbare situatic
acües leidcn tot het instelGelccn- cn ,ïlolenbu:k in
wie met de trein krvam. start of cindigt hier dc wandcling. De Stationsstraat volgend neemt u de Molcnveldleg naar links, en loopt almaar rcchtdoor. Bi¡ Abd¡¡laan/Stiftstraat gaat u naar rechts, en de eerste rveg naar links. Aan de overkant van het kruispunt ziet u het Stelgerend Ros op de plaats waar vroeger de Roodc Beek,dc Sucstra. Sustcren binnens¡roonrde. (zie info aan achterz.iide van het paard). Even verderop, de Molenrveg naar links volgend, ziet u de Sftadsmeule. Bij de ingang lcest u. hoe het deze molen verging.
lve gaan verder door de Molenlaan,eerste weg rechts de Kloosterstraat in, en op de lllarktstraat naar links.
Rcch:doorlopend komt u in de Raadhuisstraat cn u
De Natuurglds 2004-l
/
19
IVatcnnolcn in Diu¿'rcn.
gaat l¡nksaL (Mogeliik kijkr u nog even naar de geschieden¡s van een tóe-eeuws kìokje. op het eind
van de Raadhuisstraat aan de rechterkant). U volgt verder de Winkelstraat en na de rotonde gaar u recñrcaf de Baakhovenveg op. U bent weer bii de Rode 1of Roode) Beek, die õok hier weinig karakrer toont. U blijft rechtdoor lopen en verlaat de bebouwde kom van Sustercn. t¡a het tunneltie eaat u recht. door, de Rode Bcek gaat naar rechts, 'op"weg naar de niet meer in bedriif ziinde Volmolen. Op de brug bij de Vloedgraaf is srrcñnropwaarrc her hcringerähré gedeelte te zien, maar ver kun¡ u nier kiiken, vanwcge aangebrachtc meanders. lvel te zien is de aßvate. ring van de waterzulverlngslnstallatle, die hier ligt. Stroomalrvaarts kijkt r¡, anno 2003. bcduidend verder, maar als er weer geld is. is dat ook voorbij. Bij de ingang van de waterzuivering rrind: u verdere infornra¡ie over ac¡iviteiten hier ter plekke. U vervolgt uw weg, op de splitsing rechtdoor, Baakhoverweg, en in Baakhoven aangekomen gaat u me.
tecn dc ecrste weg naar rechts. U kruist weer de
Vloedgraafr, en nadèr¡ de watermolen van Dleteren, aan de Rode Beek. De oorspronkclijke molen dateer¡
eer¡u,. Tot begin zestiger jaren is de molcn nog in bedrijf geweest. U steekt de drt¡k bereden Maaseikeru'eg ovcr cn gaat via de Kerkstraar Dleteren in. U vole.r"de Kerksrraar naar links,blijfr deze volgen tor biinà'bii de kerk, en neemt daar linksaf de Roosterderrvee.Aan her eind gaat u rechtsaf en volgt het fìetspadtor u rveer bij een brug komt. Hier is, tweehonderd meter stroonìoprvaarts, een einde gekomen aan he¡ driestronrenland. Vanaf de brug iC nog net re zien, hoe rcchts de Geleenbeck in de \¡loedgrãaf mondr. De Rode Beek doet dat aan de linkerkãnt, net lcrs ccrder. Sa¡nen gaa¡ het drietal onder de naam Geleenbeek verder. Via ecn duikcr onder hct fulianakanaal door gaat het rvater naar een oudc loop van de À{aas en heet dan Oude Maas.
uit de l3e
Kaarlc: Rim Ecck¿'rs
YOftSpOOß
Na de brug gaat u meteen rechß Oud Roosteren in.
FIF,TSERS gaan hier beter rechtdoor, of fìetsen hicr het dorpje in, maar na bezichtiging ook weer uir. Oud Roos¡eren is de oorspronkelijke kern van het tegenrvoordige Roosteren. Tot t839 stond hler de parochiekerk. ln 1843 was de nieuwe kerk in de huidige kern klaar. Roosteren kende dus enkele kerkloze
iaren. Op de plek van de oude kerk s¡aat nlt kapel.
een
U volgt de rveg tot op de T- splitsing. Om kerkhof en kapel te bekijken gaat u even rechtsafi, r'oor het vervolg van de route bijde Brugstraat linksaf en de trap
bekìimmen. Boven gekomen meteen rechtsaf.
ßoosteren: De naam Roosteren komt van rode en Suestra, dus cen ontginning (rode) aan de Suestra. Roosîeren (Oud Roosteren) ontstond op de plaats waar Rode Eeel¿ en Geleenbeel¿ samenvloeiden. Net na de brug over het f ulianakanaal komt u bij het monument ter herdenking van hen, die bij het verdedigen van de brug tegen de Duitsers het leven Iieten. De resten van een kazemat vormen de basis van dit monument. U neemt het voctpad naar beneden en komt uit op de Molenstraat, waar u links gaat. Roosteren had ecn rvindmolen, ¡n l8ó2 gcbourvd.Aan het eind van de twcede wereldoorlog z.waar beschadigd en niet meer opgebouwd.
U loopt steeds maar rechtdoor. richting kerk.Van enige afstand al ziet u een kapelletje. Máar... is dit rvel een kapelletje? St Ântonius en de "s:roomverkoopmaatschappij" delen hier ecn vriistaande s'oning. Bii de kerk necmt u de Drs. f. l.ebensstraat rcchfs van de kerk, op het eind hicn'an gaal u naar rcchts, dc Passtraat in. U bliiÍt de Passtraat volgen, de rvcg gaat even naar links en meteen weer naar rechts. U passeer¡ hier Hoeve het Lemke en ziet de Kempstraat naar links gaan. Die moet u hebben, maar eerst loopt u even rechtdoor tot achter de groene rvegversmalling en kijkt op de nretalen boiden. Waren uw laarzen in lllikhoven hoog genocg? Hoc zot¡ het u zifn vergaan ¡n 1993 en 1995 in Roosteren? De Kenrpweg volgen we. en rvaar de wcg naar links draait, gaan w¡j rechtdoor dc dijk over. we konren nu in rvaferrvlngebled De Rug. Links vân het pad vindt u een infopanccl over het hoe en waarom van \ryaterwinning in dit gcbied. Na evenruele besrudering gaat ru nog niet het gebied met de konikspaarden in, maar
volgt het pad naar links.
pacl buigt naar rechts en u konrt in een langc populierenlaan. Via een hek gaat u het gebied van de konikspaardcn in en cvcn la¡cr ook wecr ui¡. Via een trapje bcrcikt u cen parkeerplaats en zo ongeveer het einde van deze grenzen-overschrijdende wancleling. N{aase¡k zal u met open armen ontvangen.U bent niet ver verwijderd van een van de fraaíste marktpleinen r¡it de verre ontgeving, met verleidelijke tcr-
l{et
rassen en eetgelegen hcden. Voor het samenstellen van deze wandeling heb ik bij velen "plagiaat" gepleegd. ovcrigens zonder rvins¡-
oogmerk.
De Natuurglds 2004- I /
2O
tr
Achterof bekeken
Cursus Steenkoolgeologie. dimentioneel voorgesteld. Hoe de verschillende
p zaterdag 5 maart organiseerde de Werþroep Geologie een cursus steenkoolgeologie, een cursus waatvoor bij de bestaande natuurgidsen en aspirant Rangers
koollagen in de verschillende Limburgse mijnen werden gecorreleerd, werd piekfìjn uitgelegd. En ik denk niet dat iemand zich realiseerde dat steenkool uit zoveel mineralen, houtresten, harsen wasrijke substanties en biochemische elementen bestaat. En dan nog niet te spreken van Cannel kool, een zeldzame steenkoolsoort die biina uitsluitend is opgebouwd uit plantaardige pollen en als een kaars kan aangestoken worden.
voor het Nationaal Park Hoge Kempen grote ¡nteresse bestond, getuige het grote aantal deelnemers dat ondanks de sneeuwvalen spekgladde wegen kwam opdagen in het apostelhuis in Alden Biesen. Ook het feit dat Roland Dreesen de presentatie voor zijn rekening nam. zal hieraan niet vreemd geweest zijn. Roland is niet alleen een heel vlone spreker maar ook een professionele 'kei' in ziin r¡ak die met de nodige passie en uiterst verzorgde Powerpoint presentaties ziin publiek steeds mateloos kan boeien. En of wij wat bijgeleerd hebben! Het thema steenkool werd u it verschillende invalshoeken belicht, wat een verrassend nieuwe kijk opleverde. Zo kregen wii een totaal nieuwe blik op verschillende factoren die meespeelden dat wii hier in Limburg, Wallonië, Nederland en Duitsland steenkoolbekkens aantreffen, meer bepaald uit het Westfaliaan. Niemand had ooit gedacht dat er zoveel facetten meespeelden in de wording van steenkool. De continentendrift werd heel mooi en aanschouwelijk voorgesteld. We leerden welke verschillende soorten kool er allemaal 'all over the world'voorkomen, welke ouderdom ze hebben en waarom er in bepaalde geologische perioden geen steenkoolvorming gebeurde. Er was een wetenschappelijk onderbouwd hoofdstuk over de CarboonmoerÍ¡ssen qua fauna en flora.
Tiidens een van de regelmatige vragenrondes werd aanvankelijk gelachen met de opmerking \ran een deelnemer dat het soms in de mijngangen 'regende', maar het lachen verging ons gauw toen Roland ons aantoonde hoe het komt dat er inderdaad water aanwezig is op een diepte van meer den 1000 meter en dat dit water zeer zout en corrosief is. Een uitgebreid hoofdstuk gaf de cursisten ook een heel andere kijk op de terrils, hun gigantische afmetingen, hun inhoud en wat hun toekomstig lot kan zijn, afgezien van natuurlijk biotoop.
Tenslotte werd gedebatteerd of de ondergrond van Limburg ook nog een toekomst heeft en werden afspraken gemaakt voor een evaluatie van de cursus die dan kan leiden tot een
vervolgmodule en misschien wel een excursie op een steenberg en gezíen de eerstþ zeer positieve reacties wordt een vervolg zeker niet uitgesloten.
Wil iij ook geìhformeerd blijven ? Surf dan regelmatig naar de website van Likona. Marleen
Maar ook de LimburgBe ondergrond werd tot in detail bekeken, plooien en breuken werden 3-
l(asteel en kasteelbieren (een geologische uitstap
?)
iedereen op de parking Van Kasteel Ter Dolen in Helchteren aankwam werd het droog.
Het was op zaterdag 7 mei geen weer om een hond door te jagen: regen, regen en nog eens regen, die bij bakken u¡t de hemelguste. Net dan plande de Likonawerþroep geologie een buitenactiviteit. Maar de goden waren ons toch een p:nr uurtjes gunstig gestemd en net toen
Gewapend met paraplu's en regenjassen werd het kasteel verkend op de er gebruikte natuursteen. Afgezien van maastrichtersteen, p¡nrse leisteen, petit graniet en maaskalksteen waren we aangenaam verrast ook ijzerzandsteen als 9
bouwsteen rond de schietgaten in het kasteel aan te treffen. Op het terrein lag ook nog een mooie zoetwaterkwartsiet. Bovendien maakte Roland Dreesen. gedreven als altijd, ons niet alleen attent op deze materialen maar gaf bij de achtertrap ook nog eens een leerrijke uitleg over 'betonrot' (waarvan sommigen dachten dat het zelfs een soort marmer was !).
nadien - de regenbuien kwamen weer opzetten terug te keren naar het Kasteel, maar dit keer niet om de natuursteen te bewonderen maar om in de taverne te proeven van de Ter Dolen bruin, blond of de nieuwe Ter Dolen Kriek.
Tussen pot(ten) en pint(en) werden roekomstige uistappen en bodemboorcampagnes voorbereid. Ook zin om mee op stap te gaan ? Hou dan de Likona website in de gaten !
Om het geheugen van de geologistjes nog eens op te frissen werd aansluitend een uitstapje gemaakt naar de kerk van Eksel, waar het mooie keien rozet aan de inkom uiwoerig werd besproken om
Marleen
y.z.w.
Nationale
Boomgaarden St¡cht¡ng .ô_&" &, Vereniging yoor pomolog¡e, boomgaard- en landschapsbeheer 6-
&.
&-q.ô.
Leopold-lll-straat
I
3724 Vliermaal, tel:
0lU39l
188; fax: 01U747438
E-mail:
[email protected] Website: www.boomgaardenstichting.be
Kercenhappen¡ng Nationale Boomgaarden Stichting Zondag l0 iuli is HET geschikte moment om gespecialiseerde uitleg lan kenners te verkrijgen. Zo kan ie ter plaase proefondervindelilk kennis maken met ons rijke erfgoed aan historische kersenrassen.
Einnen de muren van Alden Biesen bevindt zich op de Hertenberg een boomgaard met een bijzonder en ruim assortiment oude kersenrr¡ssen, aangebracht door onze vereniging, en beheerd samen'met
Alden Biesen. Vooral de eigen Limburgse en Vlaamse lokale rí¡ssen van 100 jaar geleden vormen de kern r¡an de collectie, de "wortels" van onze huidige kersenteelt. Wie herinnert z¡ch nog de tandenkleurende Kernielse zwarte of de Eisdense? De bonte knappende witbuiken? De toaal geel blijvende Kaaskers, de Krakenjes en de tientallen lokale bigarreaux variëteiten. Op deze éénmalige gelegenheid kunnen er een aantalgekeurd en geproefd worden. Mensen met plannen om enkele kersenbomen te planten kunnen de eigen smaakenr¿ringen mee laten bepalen welke r?ssen het gaan worden. Ook voor wie gewoon nog eens wil kunnen snoepen r¡an de oude rassen, rechætreeks van de boom, is dit de ideale gelegenheid daarvoor.
Onder leiding van een gids kan je een bezoek brengen aan deze boomgaard. Je kan er onze mensen aan het werk zien bij de pluk of aan de sorteertafel waar de kersen op grootte en kleur gesorteerd worden en zo voorbereid voor verkoop. De verschillende rassen worden ook gepresenteerd op een proefstand aan de Maastrichter Allee (dreef naar het Apostelhuis). Ook zijn er tal van andere standjes waar je kunt kennis maken met verwerkte kersenproducten zoals opgelegde kersen, kersensappen, kersengebak, ... Liefhebbers van h¡stor¡sche gegevens en wetenswaardigheden kunnen terecht in de tiendenschuur waar een tentoonstelling te zien is. Aan de hand van een kersenpiwerzameling en infopanelen kan je er ook zelf kersen op n¡nm proberen te brengen.
Loopt het water ie al in de mond? Dan ontmoeten we elkaar zeker op l0 juli tussen l0 en I 7u in de Hertenbergboomgaard, landcommanderij Alden Biesen, Bilzen
r0
De milieutiÞ von Morleen
lnmaken en bewaren lk hoor het mijn grootmoeder nog zo zeggen : "Wie wat bewaart, heeft wat". Was het haar spaarzaamheid of lag het aan het feit dat mijn groowader van Nederlandse afkomst was? ln ieder geval liet grootmoe na haar dood wel het een en ander na, meestal rommel die niemand begeerde maar waar\/:tn zij dacht dat het nageslacht er blii mee zou zijn: dozen vol platgestreken zilverpapier, de gekende Royalties-koekjestrommels in alle maten en vormen, beugelflessen in groen en bruin en een onvoorstelbare hoeveelheid weckglazen. Deze glazen waren in de vroege naoorlogse jaren dé toppers voor het inmaken. Ganse voorraden g,roenten en fruit tot spek en varkenskoteletten werden er vakkundig in gesteriliseerd. in een hoge weckketel met een
grote thermometer die nauwgezet in het oog gehouden werd tijdens het inmaakproces. Ergens einde jaren '50 deden de diepvriezers dan hun intrede. Machines met superdikke wanden én gevuld met milieu onvriendeliik gas. Wie herinnert zich nog dat de eerste plastieken invrieszakken zorgvuldig u¡tgewassen werden en hele waslijnen vulden voor ze hergebruikt werden? Nu, tientallen iaren later. zijn de diepvriestoestellen milieuvriendelijker, verbruiken ze minder maar de plastieken zakjes zijn wegwerpzakjes geworden die met tientallen tegeliik overalaangeboden worden. Maar het kan ook anders. Zo ben ik enkele jaren geleden. op aanraden van een vriendin, ook gebruiks- en milieuvriendelijk gaan inmaken. Je begint eraan door een aantal mooie grote lege potten of flessen met een onbeschadigd schroefdeksel te verzamelen. Oei, mijn huidige collectie benadert al één van de collecties van mijn grootmoeder. En dan kan ie beginnen met vb.: sappen, soepen en confìturen te bewaren. En het gaat heel simpel. Een voorbeeldje ? ln de komkommefti¡d zijn de tomaten meestal ook goedkoop. lk sla dan een g,rote voorraad in, laat ze thu¡s narijpen tot ze dieprood ziin, dan zwier ik ze, in stukken gesneden, samen met gesnipperde uien in een grote kookpot. Na een pruttelperiode van een klein half uur gaat de mixer in het mengsel en daarna laat je de puree nog eens goed doorkoken. ln een aparte grote ketel met ruim water en een flinke geut aziin laat je ondertussen de schone glazen koken. Je haalt ze met een houten lepel uit het kokende water en laat ze uitlekken op een schone theedoek. Je vult ze warm tot aan de rand, beter nog. ie laat de pot ¡ets overlopen in een diep bord en schroeft er onmiddellijk de dop op en keert de pot om. Zolaatje hem afkoelen. Schrik niet als de inhoud van de pot nog een hele tijd napruaelt. Door de afkoeling trekt de pot zich luchtdicht en is de inhoud bewaarklaar voor een hele tijd. Dit procédé kan je ook perfect toepassen om soepen te bewaren of sappen die je later gebruikt in drankjes of als basis voor een gelei. En maak weer eens confituur op grootmoeders wiize van seizoensfruit. Het oogt heel mooi in van die grote of kleine confìruurpot¡es met de rood-wit geruite dekseltjes. Je hoeft geen hoeveelheden fruit meer in te vriezen want gegarandeerd blijft er een parti¡ 'vergeten' liggen in de diepvriezer en moet je hem later toch weggooien en die bovendien nog energie gekost heeft ook. Op deze manier iets bewaren geeft mij althans het gevoel dat ik iea doe tegen de overconsumptie van energie en grondstoffen. De wegwerpglazen bewijzen nog enkele jaren dienst voor ze sneuvelen in de glasbak, lk kocht zelfs een kleinere diepvriezer die niet alleen verhoudingsgewijs veel minder energie verbruikt als zijn oudere voorganger maar die mij door zijn geringe om\nang verplicht na te denken vooraleer ik er iets instop. Alle kleine beetjes helpen, tenslone. Marleen
Longs de heerboon (3) Maaseik en omgeving door HarT nan Aken, Klimmen Iussen de Romeinse heerboon en de &loos werd in de 8e eeuw in Aldeneik een klooster gesticht, vermoedelìjk bij een heiliç eik en een Wodonsbron De Angelsokl'sclre miss¡'onoriisen Willib¡ord en Bonifotius zouden bij deze kloostersacht¡ng beuot
Het moederdorp Ndeneik is nu een uitgestorven gehucht bij het gezellige stodje Mooseik. afkomstig uit het Aldeneikse klooster en is te bezichtigen in het museum van de Maaseikse Sint
Fo¡t Castellum De bewering dat het Romeinse fon Castellum Meniaporum aen de Limburgse Maas gezocht diende te worden, is inmiddels ven¡vezen naar het riik der fabelen. De huidige deskundigen zijn het er over eens dat die versterking in Kassel lag. En die plaas ligt tussen Kortrijk en Duinkerken.
Catharinakerk.
Het Noord-Brabanse Bergeik is ook een oeroude parochie waar de kerk vermoedelijk ook bij een Germaanse heilige eik opgericht is. Oorspronkelijk werden de dorpen Bergeik en Aldeneik gewoon Eik. genoemd. ln het laaste geral kwanr Alden voor de naam omdat de nieuwe nederzeuing Nieuweik genoemd werd. Nabij de Aldeneikse kerk ligt een kapel met waterput die toegewijd is aan de H. Willibrord.
Over Geistingen kan ik nog melden dat er nederzettingsporen uit de [zertijd en een middeleeuwse boomsamput gevonden ziin.
Aldeneik: klooster bij heilige elk en bron?
Biide besprekingvan het Noord-Limburgse dorp Geijsteren kwamen we die befaamde bron-steker-heilþe ook al tegen als patroon r¡an de putkapel. ln beide dorpen is het historisch aannemeliik dat Willibrord hier een een Germaanse heilige bron gekerstend heeft. Op de Aldeneikse Willibrordput (fotQ lezen we dat de put of bron voorheen toegewiid was aan de Germaansegodheid Wodan. De Keltische en Germaa¡rse broncultus
De oudste geschiedenis r¡an het kerkdorp Aldeneik g¡rat terug tot rond 730 na Chr. toen de Frankische edelman Adalardus hier een klooster stichtte. Zijn twee dochters, Harlidis en Relindis, werden de e€nste abdissen (moeder overstQ r¡an deze Benedictinesenabdii. De ene non zou gewijd zijn door de H. Wllibrord en de ander door Bonifatius. Willibrord komen we langs deze heerbaan. en de Maas nker tegen, dit kan verklaard worden u¡t het feit dat de Angelsaksische bisschop regelmatig reisde tussen ziln
hangt samen
met de onmisbare functie van de
bron of waterPut
bisschopsstad Utrecht
en zijn geliefd oord Echternach in het huidige Luxemburg. ln Maaseik is het oudste evangelieboek uit de Benelux bewaard gebleven en welde Codex Eyckensis, een evangelieboek uit de 8e eeuw (zie fotQ. Dit zeldzame boek is
voor de gemeenschap.
Hetstichten en overleven vaneen gemeenschap was immers
onmqgelijk zonder
drinkwater voor mens en
t2
vee. De bron werd, evenals de eik, in het oude Europa toegewijd aan de hoofdgoden Zeus;Jupiter of Donar. Bij die oude bronnen of putten werden later de eerste christenen gedoopt. En onder de eik werd recht gesproken en getrouwd. Die oude boom vormde de verbinding tussen hemel en aarde en moest de gemeenschap beschermen. Van de missionaris Bonifatius wordt verteld dat hij de
gerestaureerd. De pillers van het kerkschip dateren nog uit de l2e eeuw en het koor (rond het altaar) uit de l3e. Alleen de kerk herinnerr nog aan het oeroude klooster dat hier ooit lag. Met de kloosters van Sint Truiden, Susteren en Odiliënberg behoorde het tot de oudste van West-Europa, waarbij het Maaseikse eert¡¡ds tot een cultureel baken in het
heidense heilige eiken van de Germanen omhakte, terwijlWillibrord de naam heeft dat hil bijalle
De huidige Aldeneikse kerk is toegewijd aan de heilige Anna en deze kan, evenals haar dochter Maria, beschouwd worden als christelijke opvolgsrer van de Keltisch .en Germaanse vruchtbaarheidsgod innen. Volgen s de Belgische keltoloog Machiels zouden de Annakerken zelfs wijzen op een Keltische oorsprong. Een andere bron meldde dat hier het kloosterkerkje eersr toegewild was aan de. H. Petrus, de eerste paus en plaatsvervanger van Christus op aarde.
kerken een christelijke lindeboom planne
Maasland uitgroeide.
als
v:ervanger van de heidense eik.
ln het Belgische dorp Gelinden (genoemd naar een lindeboom) werden de rechtszitt¡ngen in 1547 nog gehouden onder een eikenboom en meestalop donderdag. Zelfs het plukken van de eikels van die sacrale eik werd beschouwd als heiligschennis en zwaar bestraft.
ln de Maasstreek in Noord-Brabant en BelgischLimburg komen we opvallend veelWillibrordusputten tegen, het is moeilijk te bewijzen welke echt gekerstend zijn rond 700 en welke bronheiligdommen later naar de Angelsaksische missionaris genoemd zijn. ln het Belgisch-Limburgse Eisden lag een put en kapel die toegewijd waren aan Sint Jan de Doper.
De volksoverlevering verhaalt dat de Aldeneikse abdij, evenals vele andere kloosters in West-Europa, tildens de 9e eeuw beroofd en verwoest werden
door plunderende Noormannen. Ca. 950. schonk de Duitse keizer Oao I het klooster en al haar bezitingen aan de Luikse bisschop, iets dergelijks zagen we ook al in Thorn.
Hier lag een Romeins tempeltje en werden al gedu rende duizenden jaren voorwerpen geofferd. Deze heilige plek komt dit jaar nog aan de orde met bronvermelding.
ln de loop van de Middeleeuwen veranderde de Aldeneikse abdii in een kapittel met geestelijken verbonden aan de kerk. Vanwege de onveilige situatie aan het begin van de 8O-iarige oorlog verhuisden deze priesters in l57l naar het versterkte stadie Maaseik en verdween het Aldeneikse klooster. De meeste abdiien en kapittels bezaten eertiids uitgestrekte landbouwdomeinen waarop de riike geestelijken de baas speelden.
ln de omgeving van de Aldeneikse kerk mondt overigens de Bosbeek in de Maas, deze beek zal in het verleden het drinkwater voor het vee geleverd hebben.
ln de l0e eeuw behoorde Aldeneik nog rot het graafschap Hocht (Neerharen) en de Maasgouw, op beide bestuurlijke eenheden komen we later nog wel eens terug. ln 1040 droeg de Duitse koning een deel van dat graafschap over aan de prins-bisschop van Luik. Het graafschap Loon ontwikkelde zich
Rond 1800 schafte Napoleon alle kloosters af en verkocht ze met hun boerderijen aan de meestbiedende. ln Maaseik werd heftig geproresreerd tegen het verjagen van de kloosterlingen.
tussendelle
Stichting van de stad Maaseik
en l4e eeuw in het prinsbisdom Luik ofwel in de
ln 1244 st¡chtre de graaf van Loon het stadje "Novaeke ofwel Nieuw-eik" ten zuiden van Aldeneik (Vetus-Eke). Eerder had een van de graven hier al langs de heerbaan een burcht ofgrensfort aangelegd. Nabij de westelijke Bospoon zou die versterking gelegen hebben. Tussen de hoger gelegen heerbaan, de burcht en de Maas werd de srad gesticht die haar stadsrecht in 1244 onwing van de prins-bisschop van Luik. ln 1245 kreeg de nieuwe stad Maaseik ook haar eigen parochiekerk. Dit geschiedde pas nadat men de oude moederkerk in Aldeneik voldoende financiële toezeggingen gedaan
huidige BelgischLimburgse provincie.
De huidige parochiekerk van Aldeneik (foto)
werd in de 19 de eeuw ingrijpend r3
had i.v.m. haar verlies van de tienden. Dit waren kerkelijke belastingen in de vorm van het tiende deel van de opbrengst van de landbouw die door de parochianen aan de kerk geschonken moesten
buitengebied (waaronderAldeneik) behield het Loonse recht (van het vroegere. graafschap). ln Aldeneik bevond zich overigens van oudsher een streekrechtbank van het graafschap Loon.
worden.
De stadspoorten mochten alleen geopend worden bil volledige bewaking en inspectie van de situatie.
De eerdere burcht aan de wesr¿iide van het stadie had inmiddels plaats gemaakt voor het Gravenhuis. Dit was het versterkte huis van de graaf of diens
Burgers en gilden (ambachtslieden) deden 's avonds de ronde als stadswacht en moesten alarm blazen bii brand of ander gevaar. De stadsstatuten bevatten ook andere strenge eisen, zo mochten melaatsen alleen buiten de stad drinkwater halen. Maaseik bezat zes gilden (beroepsgroepen) waaronder de kremers of handelaars, Sint Niklaas was hun patroonheilige.ln het hele prinsbisdom Luik brak in 1395 een opstand uit tegen de machtshebbers. De opstand in Maaseik werd onderdrukt door de Drost van Stokkem.ln 1467 werden de Maaseikse opstandelingen verslagen door Karel de Stoute en werden als straf het versterkte huis en de vestingwerken afgebroken. Die stadsversterkingen zijn tildens de l6e eeuw echter weer opgebouwd. Gedurende de 8O-jarige oorlog ( !7e eeuw) werd Maaseik extra beveiligd met 9 vooruitspringende bolwerken, waardoor de stad oP een ster leek. ln vest¡ngsteden zoals Maastricht, Stevensweert en Venlo zijn in die periode soortgeliike versterkingen
plaatsvervanger in de Gravenstraat. Aangezien de prins-bisschoppen van Luik in de l4 de eeuw de macht en de titel van .graven van Loon overnamen, kreeg het huis de nieuwe naam van Prinsenhuis.
systeem van de Franse vestingbouwdeskundige Vauban toegepast. Aan weersziiden van de stervormige wallen lagen hier watergrachten die ge-
Zo zogen de eerste kerkjes in onze streken er
woorschijnlijk uit
Nieuweik werd aanvankeliik versterkt met een watergracht, aarden wal en palissade, pas later verrezen er stadsmuren met versterkte torens. Aan de Maaskant werd een haven aangelegd, deze had als voordeel dat ze precies tussen Maastricht en Roermond in lag en wel op een dag varen. Bovendien werden de schippers door de graaf van Loon verplicht om hier aan te leggen en hun goederen op de Maaseikse markt aan te bieden, waardoor dit stadje een handelscentrum werd.
langs de Maas aangelegd.
voed werden door de Bos- of Oeterbeek. De meeste vestingsteden, zo ook Maaseik, werden in de lge eeuw ontmanteld o.a. vanwege noodzakeliik geachte stadsuitbreidingen en de verminderde oorlogsdreigingen.
Evenals in de bisschopsstad Luik en Maastricht (oosthelft van bisdom) kreeg Maaseik in 1354 haar perroen. Dit is een gerechtszuil van de prinsbisschop van Luik die tegelijkertiid geesteliik en we-
reldliik vorst was. Bij die zuilvonden openbare bekendmakinge
)
n plaats, hij
werd ook
als
schandpaal
Ook in Maaseik werd het
&
benut. Hier vonden ook terechtstellingen plaats nadat de schepenen in
het stadhuis recht hadden gesproken. Het Luikse recht (staatswetten)
werd in Maaseik pas
officieel ingevoerd in I 386. het
.s'
l4
,-'¡\- >î
Toelichting op de tekening:
mooie oude huizen kun je de vroegere welvaart van dit handelssadje aflezen. Maaseik is momenteel het meest noordelijke stadje van de Belgische provincie Limburg waarbii ik mag zeggen dat haar marktplein behoort tot de mooisre en gezelligste van de beide Limburgen en de Kempen. Een punt van kritiek wil ik niet onvermeld laten en
I . Bij de Maaspoort lag een haven en een brug over de Maas.
I
b. Oude Maasloop.
2. Het fort (Schansberg) aan de Roosterense zijde r¡an de Maac'diende als bruggenhoofd om Maas en stad extra te beschermen, 3. De stadspoort aan de weg naa¡¡r Roermond had de toepasselijke benaming r¡an Roermonderpoort. Deze fungeerde ook als verbindingsweg in de Napoleonsbaan ofwel de Rijksweg tussen Maastricht en Venlo. 4. De parochiekerk van Maaseik.
dat zijn de gladde sroep€n in het stadscentrum; bij
vorst of regen kun je snel uitglijden en in het gips terechtkomen. Als u goed rondkijkt zulr u aan de wesrzijde hog een deel van de stadswal tegenkomen. De aarden heuvel begroeid met lindebomen en een srenen wat van een oud klooster lijkt verdomd veel op de Sittardse stadswal. Sinard ligt weliswaar in de buurt doch behoorde destijds tor her hertogdom Gulik.
5. Zoals in vele steden lag het marktplein en het stadhuis op het kruispunt der wegen.
6. De oude weg naar het zuiden liep via de Maastrichterpoort en Eelen naar de Heerbaan.
7. Aan de westzijde
Romeinse baan
lag de Bospoon nabij de
eerdere grafelijke burcht. Deze lag op het hogere terrein langs de Heerbaan (8).
De Romeinse heirbaan is nog steeds grotendeels in het Measland als verharde weg te voþen en sniidt regelmatig de Rijksweg (Napoleons baan). Slechts ten westen van Maaseik verdwiint de Romeinse baan onder de grond rnan de akkers en wordt door de boeren pas teruggevonden wanneer zij de kiezel bovenploegen en omdat de gewassen daar slechter groeien. De Nijmeegse baan liep met een grore boog om het huidige Maaseik heen i.v.m. oversromingsgewar en de aanwezigheid van een oude Maasarm. De Romeinse ingenieurs kozen bewust voor een route over het middenterras tussen het hoge Kempische plateau en het lage, brede Maasdal. Aldeneik zou in het verleden ook niet overstromingsvrij geweest zijn aangezien het in het
9. verwijst naar de Napoleonsbaan.
Het vroegere raadhuis op de markt fungeerde als plaaselijk gerechtshof, lakenhal, tolhuis en waag (boter en graan). Een dergelijke combinatie ran stadhuil commercieelcentrum deed zich ook voor in Sittard en Hasselt. Tijdens de 8O-jarige oorlog vond er op grote schaal fraude plaats aangezien part¡cul¡eren en handelaars misbruik maakten r¡an de schaarste om woekerpriizen te vragen voor producten. Deze oorlog tussen de Nederlanden en Spanje speelde zich af van I 5ó8 tot 1648. ln l77l brak de veepest uit en in l772kwam Maaseik in opstand tegen de voedselschaarste als gevoþ van veepest en een tekort aan landbouwproducten.
lage Maasdal gelegen was.
Biide stadsbrand van 1684 vielen
Bronnen l.
Bet boek van Pater Welters over Limburgse legenden, sagen., sprookjes en volksverhalen, deel 2 van ca. 1880, heruitgave 1982.
de vele houten
rakwerkhuizen in het sødje ten
prooi aan de vlammen. Door de herbouw van de stad ontstond rond 1700 met name rond de markt een biizondere eenheid van herenhuizen in de stijlvan de Maaslandse renaissance. Dit monumentaal stadsgezicht is op de grote vierkante markt behouden. Rond de markt staat een dubbele rij van lindebomen en op de vier hoeken heeft men de stadspompen bewaard. Midden op de markt verheffen zich de standbeelden van de gebroeders Van Eyck.. Dat zijn beroemde schilders die ca. 1400 hier in Maaseik opgroeiden. Aan de
2.De Maaslandgids (1997). 3. Maaseilk in de Middeleeuwen (1983).
4. Het Graa.fsohap Loon (19ó8). 5. Diverse jaarboeken van het Beþische historische blad "Limburg". Hory Von Aken KimmenlVoerendaol
Iel (Nt)
045-4052524
e- moil :
[email protected]
Reocties zijn von horte welkom.
t5
Vormingsactiviteiten van de Limburgse Natuurgidsen \ÆZW i.s.m. LIKONA Gids/ Begelelder
LIKONA i.s.m.
Excursie
Luc Vanoppen
Plânten werkgroep
09h00 - 12h00
Excursie
Bert Berten
11 09 05
09h00 - 12h00
Excursie
MarcelBex
17 Paddêsto€len
17 07 05
09h00 - 12h00
Excursie
18 Paddestoelen
28 08 05
19h30 - 22h30
Determinatieavond
Datum 2005
Uur
Activiteit
14 08 05
09h00 - 12h00
03 09 05
16 Stroomdalplanten
Onderwerp 14 Planlen
15
Wat6r- en
moerasplanten
09h00 - 12h00 19 Paddestoelen
20 Paddestoolsn
13h30 - 16h30 19h30 - 22h30
Paddestoelen
Excursie
09h00 - 12h00
23 Paddestoelen
29æ0s
24 Paddestoslen
02 10 05
25 Paddestoelen
08 10 05
Excursie 13h30 - 16h30 19h30 - 22h30
Planlen werkgroep
Hel Wik
09h00 Groene Huis
Planten werkgroep
De Groeskens
09h00 Parking De Wissen
Mycolim
Hengelhoel
09h00 Parking Hengelhoel Houthalen
Mycolim
Bokrijk
19h30 Groene Huis
De Kevie Tonçren
th00 Station Tongeren
Hafmanpark Bilzen
Sporthal De Kimpel Bilzen
Bokrijk
19h30 Groene Huis
Hoefaert Eigenbilzen
thOo Parking Hoefaert
Mycolim
Luc Lenaerts Hugo Vanderlinden
Mycolim
Ronny Boeykens Hugo Vanderlinden
Mycolim
Determinatieavond
09h00 - 12h00
*****
13h30 - 16h30
Ter plootse oftprook voor eventuele nomiddogexcursie
3h30 Kerk Munsterbilzen
Munsterbos Munsterbilzen
1
Nietelbroeken Diepenbeek
th00 Carpool Diepenbeek
Zâmmelen
13h30 Kerk Zammelen
Mycolim
Bokri¡k
19h30 Groene Huis
De Teut Zonhoven
Excursie
Gut Tilkin
Mycolim
Excursie
Jan Comelis
Mycolim
09h00 - 12h00
**rrr
09h00 Parking Terril
Mycolim
Determ¡natieavond
13h30 - 16h30
25 09 05
Terril
Zolder
Ronny Boeykens
17 0S 05
22 Paddestoelen
Plaats van Alspraak
Roger Nijssen
09h00 - 12h00 21
llkin
Excursie
10 09 05
15 00 05
Gut
Plaalg
th@ parking Holsteenhoeve Zonhoven
domein Hengelhoel
th00 parking Hengelhoef
Kelchterhoef
13h30 Hoeve Jan Kelchterhoef
