20/03/2014
Deelnemen aan het dagelijks maatschappelijk leven
Elk kind een plaats in een “brede inclusieve school”
Herent, 17 maart 2014
Niet voor iedereen vanzelfsprekend 2
1
Inclusie in onderwijs? Tendens is eerder omgekeerd
Maatschappelijke tendens tot inclusie
Evolutie leerlingenaantal buitengewoon kleuteronderwijs
Een andere visie op handicap:
2 200 2 000 1 800 1 600 1 400 1 200 1 000
Een beperking kan leiden tot beperking van de participatie aan het maatschappelijk leven
Evolutie leerlingenaantal buitengewoon lager onderwijs 30 000 25 000 20 000 15 000 10 000
omdat de omgeving niet afgestemd is op de noden
Gelijkheid van rechten (bvb. onderwijs)
Verantwoordelijkheid redelijke aanpassingen
Evolutie leerlingenaantal buitengewoon secundair onderwijs 22 000 20 000 18 000 16 000 14 000 12 000 10 000
3
Inclusie: recht op maximale participatie van alle kinderen
Welke leerlingen hebben participatieproblemen in onderwijs?
5
elk kind een plaats...
Leermoeilijkheden, leerstoornissen Mentale beperking Taalproblemen / stoornissen Emotionele kwetsbaarheid Problemen in de (gezins)context Gedrags- en emotionele problemen / stoornissen Beperkingen in zicht, gehoor Lichamelijke, motorische beperking (chronische) ziekte … 6
1
20/03/2014
Aanpassingen in onderwijs
Redelijke aanpassingen: wat wel en wat niet?
Een computer mogen gebruiken voor het examen Een klaslokaal toegankelijk met rolstoel Doventolkhulp Mondelinge toetsen Leesloep gebruiken Meer tijd voor proefwerk Minder of aangepaste doelen
Wel:
Komt tegemoet aan ondersteuningsbehoefte Laat deelname toe op eigen niveau Laat maximaal zelfstandige deelname toe Garandeert veiligheid en respecteert waardigheid
Niet (disproportioneel)
Kostprijs niet in verhouding tot draagkracht Te beperkt gebruik (in verhouding tot kostprijs) Te grote impact op de organisatie Te nadelige impact op omgeving en op anderen Gelijkwaardig alternatief beschikbaar
7
8
Onderwijs is afgestemd op mogelijkheden / noden van leerlingen
Inclusie bestaat al
Gewone trajecten met oog op getuigschrift: Eigen zorg binnen (klas, school, CLB) Met ondersteuning vanuit buitengewoon onderwijs: Geïntegreerd Onderwijs (GON)
Individuele trajecten van leerlingen: Ander doel dan getuigschrift basisonderwijs, bvb overgang naar 1B Individueel curriculum: leerlingen met mentale beperking met steun vanuit BuO = Inclusief Onderwijs (ION) 9
10
Leerling met specifieke onderwijsbehoeften heeft RECHT op maatregelen leerling met “langdurige en belangrijke participatieproblemen” heeft recht op
M-decreet wat verandert er?
Remediëren (effectieve aangepaste hulp)
Differentiëren (aanbrengen beperkte variatie)
Compenseren (hulpmiddelen aanbieden)
Dispenseren (vrijstellen & toevoegen van doelen)
11
elk kind een plaats...
12
2
20/03/2014
Grenzen van het gewoon onderwijs
Grenzen van het gewoon onderwijs
Proces van afweging 1. zijn de aanpassingen redelijk? of disproportioneel?
Proces van afweging
2. Is het gemeenschappelijk curriculum haalbaar?
wordt beoordeeld aan de hand van indicatoren: Financiële & organisatorische impact Frequentie & duur van gebruik van aanpassing Impact op levenskwaliteit, omgeving en anderen Ontbreken van gelijkwaardige alternatieven
wordt beoordeeld aan de hand van de beschrijving van geboden hulp (binnen het zorgcontinuüm) en de mate waarin deze effectief was. -> niet enkel kijken naar noden van leerling, maar ook naar kwaliteit en effect van geboden hulp
13
14
Grenzen van het gewoon onderwijs
Types buitengewoon onderwijs
Proces van afweging
Basisaanbod
3. Voldoet de leerling aan de criteria voor toelating tot een van de types Buitengewoon Onderwijs?
leerlingen voor wie de maatregelen onvoldoende zijn voor met succes volgen van gemeenschappelijk curriculum
Type Type Type Type Type Type Type
2: verstandelijke beperking 3: gedrags- en emotionele stoornissen 4: motorische beperking 5: ziekenhuis, preventorium of residentiële setting 6: gezichtsstoornis 7: auditieve stoornis, of spraak- of taalstoornis 9: autismespectrumstoornis
15
Werkwijze
Ondersteuning in het gewoon onderwijs
Intensieve dialoog tussen ouders, leerling, school, CLB School verzamelt gegevens over effectiviteit geboden begeleiding en motiveert redelijkheid en haalbaarheid gemeenschappelijk curriculum CLB maakt verslag en motiveert
Wel gemeenschappelijke curriculum (met gemotiveerd verslag): GON Aantonen dat ondersteuning, noodzakelijk is voor volgen gemeenschappelijk curriculum (met behoud van maatregelen zorg) Voldoen aan omschrijving van 1 type BuO Nieuw: ondersteuning voor leerlingen met gedrags- en emotionele stoornissen Recht op inschrijving in gewoon onderwijs
Bij niet-schoolgaanden: externe diensten (bvb. Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen) helpt CLB en school om de noden in te schatten
17
elk kind een plaats...
16
18
3
20/03/2014
inschrijvingsrecht
Ondersteuning in het gewoon onderwijs
Niet gemeenschappelijk curriculum (met verslag buitengewoon onderwijs): GON/ION
Leerling met specifieke onderwijsbehoeften Redelijke aanpassingen / gemeenschappelijk curriculum?
JA
Kan voor alle types BuO maar wel meer leerlingen met matige mentale beperking (Type 2) Inschrijving in gewoon onderwijs is een gunst
Gewoon onderwijs – gemeenschappelijk curriculum
Uitvoeringsbesluiten moeten bepalen welke middelen toegekend worden!! Middelen kunnen toenemen wanneer minder uitgaven in Buitengewoon onderwijs.
NEE gunst
Gewoon onderwijs – individueel curriculum
NEE
Toegang tot buitengewoon onderwijs JA Beantwoordt aan bijkomende toelatingsvoorwaarden?
Basisaanbod
Specifiek aanbod
19
20
Redelijke aanpassingen: op weg naar een maatschappelijk gedeelde norm?
Fasering van de implementatie • Start op 1 januari 2015: • Verslagen recht toegang BuO nieuwe stijl • Gemotiveerde verslagen voor GON • Start op 1 april 2015: kwaliteitstoezicht op diagnostische praktijk van CLB ifv verslagen
Centrum voor gelijkheid van kansen
• Start op 1 september 2015: decreet ten volle in werking: type basisaanbod & type 9
21
Redelijke aanpassingen: pedagogisch perspectief?
Voorbeeld:
Visie op zorg van koepels en scholen
Redelijke aanpassingen: pedagogisch perspectief?
23
elk kind een plaats...
22
24
4
20/03/2014
7 criteria voor passende maatregelen
Voorwaarden voor een haalbare zorg
SMART (specifiek, meetbaar, aanvaardbaar, realistisch, tijdsgebonden) Maatwerk voor deze leerling Versterkt onderwijsomgeving voor alle leerlingen In overleg bepaald Gemotiveerd en gecommuniceerd Gebaseerd op expertise Ingebed in zorgvisie van de school
Tijd en ruimte Afstemming en samenwerking Professionalisering en uitwisseling van expertise Omkadering en logistieke ondersteuning
School en CLB moeten (verder) instrumenten ontwikkelen om hiermee systematisch te werken 25
26
Binnen een gedragen visie op zorg
School en CLB samen op weg in GEÏNTEGREERDE ZORG OP SCHOOL School: zorgbeleid, schoolwerkplan Fase 0
Fase 1
VERHOOGDE ZORG
School: zorg, handelingsgericht werken CLB ondersteunt op vraag
UITBREIDING VAN ZORG Fase 2
Fase 3
CLB ondersteunt op vraag (schoolondersteuning)
GOEDE PREVENTIEVE BASISZORG
OVERSTAP NAAR SCHOOL/AANBOD OP MAAT
CLB altijd betrokken, samen met school CLB regie handelingsgerichte diagnostiek
CLB altijd betrokken, samen met school
28
Handelingsgericht samenwerken
De leerkracht doet er toe!
Onderwijsbehoeften van de leerling, ondersteuningsbehoeften van ouders en leerlingen Wisselwerking Aandacht voor het positieve De leerkracht doet er toe Constructief samenwerken Systematisch en transparant Doelgericht werken
Voorwaarden: -> bevestiging wat goed loopt -> betrokken bij beslissingen mbt zorg voor leerlingen -> ondersteuning in de realisatie van de zorg -> onder meer door sterke visie op zorg 29
elk kind een plaats...
Zelfvertrouwen en motivatie Controle Gevoel van competentie
30
5
20/03/2014
Constructief samenwerken: samen zorgen dat de puzzel past
Binnen een gedragen visie op zorg
School en CLB samen op weg in GEÏNTEGREERDE ZORG OP SCHOOL School: zorgbeleid, schoolwerkplan
School: zorg, handelingsgericht werken
VERHOOGDE ZORG
Fase 1
Externe begeleider
CLB ondersteunt op vraag (schoolondersteuning)
GOEDE PREVENTIEVE BASISZORG
Fase 0
leerling
(GON)-begeleider leerkracht
CLB ondersteunt op vraag
UITBREIDING VAN ZORG Fase 2
CLB altijd betrokken, samen met school CLB regie handelingsgerichte diagnostiek
OVERSTAP NAAR SCHOOL/AANBOD OP MAAT
Fase 3
CLB-medewerker ouder
CLB altijd betrokken, samen met school
zorgcoördinator
schooldirectie
Kracht van een voorafgaande fase maakt wat volgt meer haalbaar 32
voorwaarden
Tijd maken Vaardigheden oefenen
Expertise van buitengewoon onderwijs ingezet in gewoon onderwijs, met CLB als draaischijf
Elkaar feedback geven
Suggestielijst gesprekken met ouders
Wederkerigheid en respect Ieder zijn deskundigheid en rol Duidelijke doelstellingen, duidelijk besluit 33
Ondersteuningsbehoeften van leerkrachten
Sterke netwerken bouwen
School Scholengemeenschap CLB CLZ -> Buitengewoon onderwijs Pedagogische begeleiding Lokale (scholen)gemeenschap
elk kind een plaats...
35
6