Jordi van Maanen – s2023695 Folkert Nobels – s2325365 Ingeleverd op: 24/06/2015
Elektrische auto’s, toerisme en Ameland Een verkenning naar de vraag onder toeristen voor gebruik van elektrische deelauto’s op Ameland 1. Aanleiding Terschelling heeft onder leiding van Hans Werner in 2014 besloten te gaan werken met elektrische deelauto’s. Dit zijn auto’s die in bezit zijn van de gemeenschap en waar eenieder op het eiland gebruik van kan maken. In eerste instantie zijn de deelauto’s alleen bedoeld voor bewoners, die met een persoonlijke kaart de auto kunnen starten en hiervoor een prijs betalen die afhankelijk is van de tijdseenheid en afstand. Op langere termijn kan het project uitgebreid worden zodat de deelauto’s ook beschikbaar gaan worden voor toeristen. Andere Waddeneilanden, waaronder Ameland, hadden al snel interesse om een soortgelijk concept te implementeren (zie o.a. ANWB, 2014). Deze mogelijke implementatie is de basis voor dit onderzoek waarbij al wordt gekeken of de auto’s niet onmiddellijk toegankelijk kunnen worden voor toerisme. De relevantie en het onderwerp van dit onderzoek vloeien voort uit drie contextuele factoren: de milieudoelstellingen van de Waddeneilanden, technologische ontwikkelingen van elektrische auto’s en veranderingen in innovatietheorieën van een triple helix naar een quadruple (of zelfs quintuple) helix. 1.1 Milieudoelstellingen van de Waddeneilanden In 2007 hebben alle Nederlandse Waddeneilanden de ambitie uitgesproken in 2020 autarkisch te zijn op het gebied van energie, wat tot nu toe voor het grootste deel op het vasteland wordt geproduceerd. Op dit moment is het streven naar autarkie niet gehaald, wat twee belangrijke oorzaken heeft. In de eerste plaats hebben veel manieren van kleinschalige (duurzame) energieproductie een negatief effect op de gedefinieerde kernwaarden van de Waddeneilandeen: natuur, rust en toerisme. Dit uit zich in het sterke verzet tegen offshore of nearshore windparken binnen de zichtlinie van de Waddeneilanden. Het Deense eiland Samsø toont echter aan dat negatieve effecten van duurzame energieproductie op rust, geluid en toerisme nihil kunnen zijn en dat deze zorgen voor een deel ongegrond zijn. Samsø heeft zelfs een toename ervaren van zogeheten ecotoeristen. In de tweede plaats is er op dit moment weinig sprake van overleg tussen de Waddeneilanden, die elk hun eigen doelstelling en autarkie proberen te halen, terwijl samenwerking tussen de eilanden het behalen van de doelstellingen voor elk eiland eenvoudiger kan maken. Elektrische auto’s kunnen een rol spelen in het behalen van de doelstellingen. Terschelling heeft ze reeds met succes geïntroduceerd en Ameland overweegt ze dus ook te gaan introduceren. Indien het project op beide eilanden tot een succes uitgroeit, kan minstens 20% van de op dit moment gebruikte hoeveelheid brandstof bespaard worden, ruim 16000 m3koolstofdioxide (Gemeente Terschelling, s.d.). Elektrische auto’s kunnen ook in een minder directe manier bijdragen aan de energiedoelstellingen, omdat ze ideaal zijn voor het tijdelijk opslaan van elektrische energie. Voor duurzaam opgewekte energie geldt dat het niet opgeslagen kan worden of dat hierbij veel energieverlies optreedt. Dit geldt voor methoden zoals power-to-gas, compressed air energy storage (CAES), het pompen van de energie in stuw- of valmeren en het gebruik van de energie om xenon tanks op te warmen. Deze methoden hebben een rendement van 90%, terwijl het rendement bij opslag in elektrische auto’s 99% is. Willen de eilanden inderdaad al hun energie duurzaam opwekken, dan zijn elektrische auto’s een ideale manier om de
pieken van de productie af te vlakken en een kleine energiereserve te creëren. Innovaties in een smart grid zijn in dit licht ook spannend.
1.2 Technologische ontwikkelingen van elektrische auto’s Elektrische auto’s kunnen alles wat conventionele auto’s kunnen. Toch is de techniek achter elektrische auto’s heel anders. Zo maken ze geen gebruik van een motor die brandstof gebruikt maar een serie van accu’s die energie opslaan en die tijdens het rijden de elektrische motoren aandrijven. Hierbij gaat een elektrische auto veel zuiniger om met de beschikbare energie dan een conventionele auto met een rendement dat rond de 95% kan liggen. Ter vergelijking, het theoretisch maximum rendement voor een diesel- of benzinemotor is 30%. Ook onderhoudstechnisch zijn er voordelen aan een elektrische auto, die weinig bewegende onderdelen heeft in vergelijking met conventionele auto’s. Deze bewegende onderdelen slijten en kunnen uiteindelijk kapot gaan door zogeheten metaalmoeheid. Een auto met minder bewegende onderdelen heeft daarom vanzelfsprekend lagere onderhoudskosten. Dit betekent eveneens dat veelvuldig gebruik van een elektrische auto weinig extra kosten en afschrijvingen heeft in vergelijking met een conventionele auto. Daarnaast heeft het kabinet onlangs besloten dat de bijtelling op hybride auto’s per 1 januari 2016 omhoog gaat terwijl voor elektrische auto’s een lage bijtelling van 4% blijft gelden. Bij deze financiële voordelen moet wel de kanttekening gemaakt worden dat de aanschafkosten van een elektrische auto op dit moment hoger liggen dan van een conventionele auto. Indien eilandbewoners allemaal een eigen elektrische auto zouden afschaffen, zou het goedkope gebruiksvoordeel zeer beperkt zijn, omdat het autogebruik per persoon op een eiland veel lager ligt dan op het vasteland. Tegelijkertijd zou iedere eilandbewoner wel te maken krijgen met de hoge aanschafprijs. De elektrische deelauto’s halen hebben in deze zin vier financiële voordelen: doordat elke auto vaker gebruikt wordt, wordt er per auto meer geprofiteerd van de lage afschrijvingen en onderhoudskosten, terwijl de verbruikskosten eveneens laag liggen. Daardoor loont het om te kiezen voor elektrische deelauto’s en niet voor conventionele deelauto’s. Een derde voordeel is dat de hoge aanschafkosten van elektrische auto’s worden vermeden, in elk geval voor de eilanders. In de vierde plaats kunnen de eilandbewoners hun eigen auto verkopen, wat een extra financiële impuls op kan leveren. Toch is nog niet alles hosanna met elektrische auto’s. Zo geldt op dit moment dat het opladen van elektrische auto’s erg lang duurt in vergelijking met de tijd die het kost om de tank vol te gooien. Echter, technologische ontwikkelingen gaan ook op dit vlak snel zodat over tien jaar elektrische auto’s ongeveer even snel opgeladen kunnen worden als een auto volgegooid kan worden met benzine. Dit heeft te maken met snellaadtechnieken die gebruik maken van hoge stromen, die nu in opkomst zijn en in de komende jaren realiseerbaar worden. 1.3 Veranderingen in innovatietheorieën Innovatie was lange tijd een proces dat voortkwam uit interactie tussen overheid en bedrijven. Vanaf de jaren ’80 werd deze tweeledige wisselwerking vervangen door een zogheten triple helix model. Henry Etzkowitz (Etzkowitz, 1993; Etzkowitz & Leydesdorff, 1997, in Cooper, 2009) constateerde dat de rol van de universiteit in de samenleving was veranderd ten opzichte van de eerdere jaren: door een zogeheten tweede academische revolutie kreeg de universiteit een extra taak toebedeeld naast onderwijs en onderzoek, namelijk een verantwoordelijkheid voor sociaaleconomische ontwikkeling van de maatschappij. Binnen de triple helix strategie komt innovatie voort uit interactie tussen drie actoren: overheid, bedrijven en de universiteit. Echter, recente ontwikkelingen hebben in de academische wereld het idee teweeg gebracht dat de triple helix niet meer afdoende is om innovatie te verklaren en succesvol teweeg te brengen in de maatschappij. In de eerste plaats innoveren triple helix vanuit de aanbodzijde en consolideren daarmee eerder bestaande situaties dan dat ze maatschappelijke veranderingen teweeg brengen (Linberg et al., 2012; Bodewes & Kleijn, 2012). Bij aanbod kan gedacht worden
aan een aanbod van kennis, kapitaal, beleidsinstrumenten, wetten en producten. Tevens wordt veel innovatie en input voor innovatie gecreëerd buiten de triple helix actoren: democratisering van innovatie. Tenslotte is er sprake van emancipatie van consumenten en de burgermaatschappij onder invloed van het internet en het digitale tijdperk. Dit tijdperk heeft de relatie van de burgermaatschappij met elk van de triple helix actoren fundamenteel veranderd, waardoor deze burgermaatschappij als een vierde actor in het model opgenomen moet worden: een quadruple helix (zie o.a. Carayannis & Campbell, 2014). Het is deze quadruple helix die voor ons de sleutel vormt in dit project. Het vallen of staan van het project valt niet alleen bij het aanbod van elektrische auto’s, bij een proactieve, ondersteunende gemeente en academische berekeningen over rendement en financiële besparingen. Uiteindelijk moet er vraag zijn naar dergelijke gemeenschapsauto’s, moet er gebruik gemaakt worden van het project. Het is deze dimensie die de focus is van dit onderzoek. 1.4 Methodologie De net genoemde dimensie betreft dus vraag bij gebruikers naar elektrische deelauto’s op Ameland. Hierbij moeten we de gebruikers nog toespitsen: we hebben namelijk niet gekeken naar eilandbewoners maar hebben gekeken of er onder toeristen vraag is om gebruik te maken van deze auto’s. Immers, toeristen nemen auto’s mee naar Ameland en maken gebruik van de bus en de taxi op het eiland. Als een deel van deze vervoerders de vervuilende, conventionele vervoersmiddelen inruilen voor het gebruik van elektrische deelauto’s, draagt dat bij aan de doelstellingen van de eilanden. Niet alleen doordat emissie direct wordt teruggebracht, maar ook doordat de auto niet langer op de boot naar Ameland vervoerd hoeft te worden wat brandstofverbruik bij de boot terug kan brengen. Om meer duidelijkheid te krijgen over de vraag van toeristen naar elektrische deelauto’s, hebben we een enquête uitgezet onder toeristen. In totaal heeft dit een respons van 31 opgeleverd. We hebben de resultaten getoetst in SPSS, grotendeels met een meervoudige lineaire regressie analyse omdat daarmee de invloed van meerdere factoren op de afhankelijke variabele gemeten kan worden (Norusis, 2011). 2. Resultaten In de eerste plaats is gekeken wat de gemiddelde waardes zijn van respondenten op verschillende vragen. De resultaten van vier vragen voor respondenten over persoonlijke voorkeuren zijn zichtbaar in figuur 1. Hierbij geldt dat de respondenten een waardering konden aangeven van 1 tot en met 5 waarbij 1 = zeer oneens en 5 = zeer mee eens.
Figuur 1 – Persoonlijke voorkeuren van toeristen die Ameland bezoeken. Het blijkt dat toeristen weinig interesse hebben in het gebruik maken van elektrische deelauto’s met een gemiddelde waardering van 2,35. Hiermee zit het gemiddelde tussen neutraal en geen interesse in, met een lichte tendens richting geen interesse (waarde = 2). Tegelijkertijd, en wellicht samenhangend met de lage waardering voor interesse in het huren van een elektrische auto, zien toeristen fietsen als een onmisbare eilandervaring met een gemiddelde waardering van 4,19. Uit
de Pearsons test for correlations bleek inderdaad dat er een zwak negatief verband was tussen beide variabelen: de Pearson coefficient nam de waarde aan van – 0,228. Echter, doordat de bijbehorende p-waarde (p = 0.218) niet significant is mag dit verband niet worden aangenomen.
Figuur 2 – Belangrijke factoren voor gebruik elektrische deelauto’s op Ameland voor toeristen Het blijkt dat toeristen in hun overwegingen voor het gebruik van een elektrische auto veel factoren matig tot redelijk belangrijk vinden, zoals te zien in figuur 2. Diversiteit in het soort auto’s bleek een vrij onbelangrijke factor te zijn. Tegelijkertijd bleken het aantal oplaadpunten, een korte wachttijd, een bijdrage aan duurzaamheid en vooral prijs doorslaggevende factoren te zijn die toeristen al dan niet over de streep kunnen halen in het gebruik van elektrische auto’s. Tegelijkertijd geldt natuurlijk dat niet elke toerist gelijk is. Er zijn verschillen in leeftijd, in geslacht en in sociaaleconomische status. In dit onderzoek is ook gekeken of er significante verschillen zijn tussen de waarderingen van respondenten die verklaard kunnen worden door verschillen in leeftijd en geslacht. Zoals te zien in figuur 3 en 4 bleken mannen over het algemeen positiever te staan tegenover het gebruik van elektrische auto’s en experimentatie met zelfrijdende auto’s dan vrouwen, terwijl elk van de factoren voor hen ook eerder de doorslag zou geven dan het voor vrouwen zou doen. Hiermee samenhangend gaven vrouwen dan weer aan fietsen onmisbaarder te vinden in de eilandervaring dan mannen dat vonden (4.45 voor vrouwen versus 4.05 voor mannen).
Figuur 3 – Persoonlijke voorkeuren van mannen uitgezet tegen vrouwen.
Figuur 4 – Belangrijke factoren voor gebruik elektrische deelauto’s, mannen versus vrouwen Echter, de ontdekte verschillen bleken in een regressie-analyse slechts één significant resultaat op te leveren. Zowel wat betreft leeftijd als geslacht is er een significant verband met bereidheid om proef te rijden in een zelfrijdende auto (p = 0.002). De bijbehorende regressieformule is y = is y = 6,542 -1,217X 1 - 0,696X 2.Hierbij geldt dat y = de houding ten opzichte van proefrijden, x 1 = geslacht en x2= leeftijdsgroep. Een man (x1= 1) tussen de 20 en 40 jaar oud (x2= 2) heeft een y = 3,9, wat betekent dat hij praktisch positief staat tegenover proefrijden. Hoe mannelijker en hoe jonger de respondent, hoe positiever zijn houding ten opzichte van proefrijden. Voor de overige verschillen kon geen significant verschil worden aangetoond, vermoedelijk doordat de responsgroep van 31 te klein is om veel significante verschillen in te ontdekken. 3. Conclusies Op het eerste gezicht lijkt er weinig vraag te zijn naar elektrische auto´s onder toeristen (mean = 2,35). Het is onduidelijk waarom de vraag naar elektrische auto’s laag is. PricewaterhouseCoopers heeft onderzoek gedaan naar de vraag naar elektrische auto’s in het algemeen onder respondenten in Duitsland, Frankrijk en Engeland en daaruit bleek dat 99% in 2014 geen interesse had in een elektrische auto (Carros, 2014). Wellicht dat de gebrekkige bereidheid om een elektrische auto aan te schaffen, ligt in een gebrek aan informatie bij consumenten over elektrische auto’s. Immers, zoals eerder gesteld in dit rapport kan een elektrische auto alles wat een conventionele auto ook kan, alleen wordt hij anders aangedreven. De hoge aanschafkosten kunnen een verklaring vormen waarom consumenten niet bereid zijn een elektrische auto aan te schaffen, maar zouden voor eenmalig gebruik op Ameland niet van invloed moeten zijn bij de consumentenbereidheid. Toeristen gaven tenslotte nog aan zich niet zo snel over te laten halen door diversiteit van het auto aanbod, maar vier andere factoren wel als belangrijk te zijn: prijs, een ruim aantal oplaadpunten, de bijdrage aan duurzaamheid en een korte wachttijd. Een andere verklaring kan liggen in het feit dat veel toeristen fietsen als een onmisbare eilandervaring zien (mean = 4,29). Beleving van de unieke eilandkwaliteiten zoals Ameland ze zelf heeft gedefinieerd (rust, natuur en toerisme) gaat vermoedelijk ook beter samen met fietsen dan met autorijden. In dit licht valt er misschien meer winst te halen door in te zetten op e-bikes als alternatief voor de auto, bus en taxi. Ten opzichte van elektrische auto’s hebben e-bikes als voordeel dat ze de consument toelaten zich in de buitenlucht te bewegen. Hiertegenover staat het nadeel dat toeristen met veel bagage niet snel gebruik zullen maken van de fiets. Een combinatie van e-bikes en elektrische deelauto’s zou wellicht een groot deel van het gebruik van conventionele transportmodi kunnen vervangen. We raden aan om toeristen ondanks de lage vraag wel te betrekken bij het ontwerpen van het plan voor deelauto’s op Ameland om vraag en aanbod in de toekomst beter op elkaar af te stellen. Dit strookt met de transitie in innovatietheorieën waarbij consumenten steeds meer centraal staan in het leveren van input voor het project en in de afstelling van het project op wensen van consumenten. Uiteindelijk zijn toeristen belangrijke gebruikers van transportmiddelen op Ameland en zou het in het kader van energie zelfvoorzienendheid in onze ogen naïef zijn om hun wensen links te laten liggen. Zeker omdat toeristen er financieel gezien baat bij kunnen
hebben. Toeristen die hun auto meenemen op de boot, kunnen een bootkaartje besparen. Toeristen die gebruik maken van een taxi of bus kunnen profiteren van de lage verbruikskosten van de elektrische auto en daarbij financiële garen spannen. Tenslotte is er ruimte om breder te denken en Ameland zichzelf te laten profileren als een proeftuin voor nieuwe manieren van transport. Gebrekkige kennis over elektrische auto’s kan wellicht aangevuld worden door mensen op Ameland de kans te geven het rijden in een elektrische auto te ervaren en te ervaren wat de verschillen en overeenkomsten zijn met het rijden in conventionele auto’s. Door op deze manier de doelgroep kennis te maken met elektrische auto’s, kan de op dit moment lage bereidheid mogelijk omgezet worden in een hogere gebruiksbereidheid. In hetzelfde licht kunnen toeristen op Ameland ook kennismaken met zelfrijdende auto’s. Met de hoge proportie toeristen en de relatief lage verkeersdichtheid zou Ameland een goede proeftuin zijn voor dergelijke experimenten. Op deze manier kan Ameland kennis over niet conventionele transportmiddelen vergroten en daarmee wellicht ook de vraag naar deze transportmiddelen vergroten. Uit dit onderzoek is gebleken dat er wel een redelijke vraag is naar experimenteren met zelfrijdende auto’s (mean = 3,1), waarbij jongeren en mannen beduidend meer interesse hebben in het experimenteren met zelfrijdende auto’s (p = 0.02), net zoals mannen ook meer interesse hebben in het rijden in een elektrische auto. 3.1 Aanbevelingen Een eerste aanbeveling is al gemaakt en dat is dat consumenten betrokken moeten worden bij het project. Daarbij gaat het dan niet alleen om toeristen, wiens betrokkenheid reeds in dit verslag beargumenteerd is, maar ook om bewoners. Hierbij is grootschaliger onderzoek naar wensen bij beide groepen gewenst. Vervolgens moeten deze consumenten actief betrokken worden bij het project. Op het Deense eiland Samsø zijn bewoners betrokken bij het zelfvoorzienend maken van het eiland, met de consequentie dat ze veel positiever tegenover de duurzame innovaties staan en het project is uitgegroeid tot een lichtend voorbeeld in de wereld. Daarnaast kan Ameland ook eilandoverschrijdend kijken. Het kan de samenwerking zoeken met andere eilanden om te verduurzamen. Het zou ook interessant zijn om buiten de Waddeneilanden te kijken en integratie te zoeken met offshore windprojecten in het gebied Ten Noorden van de Waddeneilanden . Duurzame energie kan op dit moment lastig opgeslagen worden zonder energieverlies, en één van de manieren om energie op te slaan is door elektrische auto’s aan te sluiten op een energienet dat aangedreven wordt door die windenergie. Een zogeheten V2G (Verhicle to grid) zorgt ervoor dat auto’s opgeladen kunnen worden vanuit het grid, maar dat auto’s het grid ook kunnen aandrijven wanneer er extra vraag naar elektriciteit ontstaat (Turton & Moura, 2008). Op deze manier kan een deel van het energieverlies bij opslag van de windenergie worden gebalanceerd. Hierbij geldt dan wel dat de Waddeneilanden niet meer zelfvoorzienend zijn op het gebied van energie, omdat hun energie afkomstig is van buiten de Waddeneilanden, wat een obstakel kan zijn voor een dergelijke oplossing. 3.2 Persoonlijke reflectie op onderzoekservaring In dit onderzoek is de samenwerking gezocht tussen twee verschillende benaderingen van duurzaamheid: de ene benadert onderzoek vanuit een natuurwetenschappelijke hoek, de ander vanuit een sociaalwetenschappelijke hoek. Het bleek lastig te zijn om een goede synergie te vinden tussen beide interesses en daar een goed onderzoek voor op touwen te zetten. We hadden wel verwacht dat dit lastig zou worden, maar toch was het leerzaam om echt naar de randen van je eigen kennis te zoeken en te kijken in hoeverre je daar overheen durft te stappen om in een ander onderzoeksgebied onderzoek te doen. Voor Folkert (met de natuurwetenschappelijke inslag) maar ook voor Jordi was het afnemen van enquêtes een vrij nieuwe ervaring. We hadden verwacht, en dat werd bevestigd, dat mensen niet sterk bereid zijn een enquête in te vullen als ze ergens mee aan de slag zijn of onderweg zijn naar iets. De respons op de boot naar Ameland was in dat stramien juist heel goed
met 86%. Voor het project had dat ook tot gevolg dat we niet onze volledige onderzoeksvraag hebben kunnen beantwoorden. In de toekomst zou het aan te raden zijn in goed overleg met Ameland en wellicht via Amelanders zelf te peilen hoe eilanders in elektrische deelauto’s staan. De respons viel ons tegen, iets wat we vooraf niet hadden verwacht, maar we wel van geleerd hebben. Tenslotte hebben we geleerd dat je binnen een onderzoek niet alles kan controleren. De tegenvallende respons was onverwacht maar had kunnen worden voorzien. Het feit dat Lara aan het eind van het onderzoek besloot te stoppen, was wel een fikse tegenvaller. Daarom denken wij dat het handig is dat je in samenwerkingsverbanden als onderzoeker nooit als specialistische eilandjes gaat opereren, dat iedereen solistisch aan de slag gaat met datgene waar hij goed in is. Immers, als iemand wegvalt dan valt een hap uit het onderzoek weg die niemand anders goed kan opvangen omdat hij de expertise mist. Een goede coördinatie, afstemming van het onderwerp en overlegmomenten zijn dan cruciaal. Voor dit onderzoek vielen de consequenties erg mee – buiten een lager dan gehoopte respons – maar voor de toekomst is het een waardevolle les. 4. Bronvermelding ANWB (2014). Elektrische deelauto’s op Terschelling: mogelijk ook belangstelling andere Waddeneilanden . Geraadpleegd op 21/06/2015 via http://www.anwb.nl/auto/nieuws/2014/november/elektrische-deelauto%E2%80%99s-op-terschel ling Bodewes, H., Kleijn, M. (2012). De quadruple helix: de triple helix voorbij? Verslag van het AWT symposium Quadruple Helix en Innovatiebeleid . Den Haag: Adviesraad voor Wetenschaps – en Technologiebeleid (AWT) Caryannis, E.G., Campbell, D.F.J. (2014). Open innovation diplomacy and a 21stcentury fractal research, education and innovation (FREIE) ecosystem: building on the quadruple and quintuple helix innovation concepts and the “mode 3” knowledge production system. Journal of the Knowledge Economy , 2(3), pp. 327-372 Carros (2014). 99% autokopers wil geen elektrische auto . Geraadpleegd op 21/06/2015 via http://www.carros.nl/nieuws/42259-99-autokopers-wil-geen-elektrische-auto Cooper, D. (2009). University-Civil Society (U-CS) research relationships: the importance of a 'fourth helix' alongside the 'triple helix' of University-Industry-Government (U-l-G) relations'. South African Review of Sociology , 40(2), pp.153-180 Etzkowitz, H. (1993). Enterprises from science: the origins of science-based regional economic development. Minerva¸ 31(3), pp. 326-360 Etzkowitz, H., Leydesdorff, L (Eds.) (1997). Universities in the global economy: A triple helix of university-industry-government relations. London: Cassell Academy Gemeente Terschelling (2014). Elektrische deelauto’s officieel geïntroduceerd . Geraadpleegd op 10/06/2015 via http://www.terschelling.nl/actueel/nieuws_3617/item/elektrische-deelautos-officieel-geintroduce erd_16226.html Lindberg, M., Danilda, I., Torstensson, B.M. (2012). Women resource centres: a creative knowledge environment of quadruple helix. Journal of the Knowledge Economy , 3(1), pp. 36-52
Norušis, M. J. (2011). IBM SPSS Statistics 19 Guide to Data Analysis. London: Pearson. Turton, H., Moura, F. (2008). Vehicle-to-grid systems for sustainable development: an integrated energy analysis. Technological Forecasting and Social Change , 75(8), pp. 1091-1108
Bijlage 1 – Gebruikte enquête
Enquête Elektrische Auto’s Ameland 1. Wat is de reden van uw bezoek aan Ameland? a. Toerisme b. Werk c. Familie d. Anders 2. Bezit u een auto? a. Ja, een elektrische of een hybride auto b. Ja, maar geen elektrische of hybride auto c. Nee 3. Neemt u uw auto mee op deze reis ? a. Ja b. Nee 4. Van welke vervoersmiddelen bent u van plan gebruik te maken op Ameland? a. Fiets b. Auto c. Bus d. Taxi e. Ik doe alles te voet 5. Geef van de volgende stellingen aan in hoeverre u het er mee eens bent. Hierbij geldt dat 1 = zeer oneens en 5 = zeer mee eens Ik vind duurzaamheid belangrijk 1 (zeer oneens) 2
3
4
5 (zeer mee eens)
Ik zou mijn elektrische auto mee willen nemen bij mijn bezoek van Ameland als er voldoende oplaadpunten op het eiland aanwezig zien (indien u geen elektrische auto heeft, kan deze vraag overgeslagen worden) 1 2 3 4 5 Fietsen is een onmisbaar element in het bezoeken van Ameland 1 2 3 4 5 Ik heb interesse om een elektrische auto te huren op Ameland om mij te verplaatsen als deze tegen een laag bedrag per kilometer wordt aangeboden 1 2 3 4 5 Ik heb interesse om een keer proef te rijden in een zelfrijdende auto indien dergelijke proefritten op Ameland worden aangeboden
1 (zeer oneens)
2
3
4
5 (zeer mee eens)
6. Geef van de volgende aspecten aan hoe belangrijk u ze vindt in de overweging of u gebruik wilt maken van een elektrische auto op Ameland in plaats van uw eigen auto, de taxi of de bus. zeer onbelangrijk onbelangrijk neutraal belangrijk zeer belangrijk Diversiteit in soort auto 1 2 3 4 5 Prijs 1 2 3 4 5 Bijdrage aan duurzaamheid 1 2 3 4 5 Wachttijd 1 2 3 4 5 Aantal oplaadpunten 1 2 3 4 5
Persoonsgegevens 7. Wat is uw geslacht? Man / vrouw 8. Wat is uw leeftijd? Jonger dan 20 /
20 – 40
/
40 -60
9. Wat is uw postcode?
Einde van de enquête. Bedankt voor het invullen!
/
ouder dan 60 jaar
