Discussienota mogelijkheden opladen elektrische auto’s Inleiding Aanleiding Er komen wekelijks vragen over het opladen van elektrische auto’s binnen. Dit zijn grotendeels verzoeken om nog meer oplaadpalen te plaatsen in Oegstgeest. Veelal vindt men de bestaande locaties te ver van hun woning of zijn de laadpalen te vaak bezet. Stichting E-laad plaatste in het verleden gratis oplaadpalen, zij zijn hier echter mee gestopt (het budget was op). Op dit moment kan er geen antwoord op al deze vragen worden gegeven omdat er geen beleid is vastgesteld. In deze memo worden in hoofdlijnen de mogelijkheden uiteengezet en een advies gegeven. De bedoeling is dat eerst een beleidskeuze wordt gemaakt uit de mogelijke modellen (door de gemeenteraad). Daarna wordt deze uitgewerkt in beleidsregels welke middels een collegebesluit worden vastgesteld. Waarom elektrisch rijden? Elektrisch rijden is duurzaam en beter voor het milieu dan rijden op fossiele brandstoffen zoals benzine, diesel of aardgas; minder geluid, minder fijnstof (luchtkwaliteit), minder verbruik van eindige grondstoffen en minder CO2-uitstoot (klimaat). Rol gemeente tot nu toe Vanwege het duurzame positieve milieueffect wil Oegstgeest dit stimuleren waar mogelijk. Tot op heden zijn echter geen financiële middelen beschikbaar gesteld voor aanschaf, installatie en onderhoud van oplaadpalen. Wel faciliteert de gemeente de plaatsing door mee te werken aan verzoeken hiertoe in de vorm van het verlenen van toestemming aan bedrijven voor het gebruik van de openbare ruimte (APV), het plaatsen van verkeersborden om een parkeerplaats te reserveren voor elektrisch laden (verkeersbesluit) zonder deze kosten bij de aanvrager in rekening te brengen. Toekomstbeeld De ontwikkelingen op het gebied van elektrisch rijden gaan erg snel. Het is onduidelijk wat de toekomstige situatie zal zijn. Staat heel Nederland straks vol met oplaadpalen? Hoe snel kun je in de toekomst je auto opladen? Of liggen er inductielussen in het wegdek waardoor oplaadpalen niet meer nodig zijn? Of zijn we massaal overgestapt op een andere energiebron voor de auto omdat elektriciteit toch niet de juiste oplossingsrichting bleek te zijn? Hoe dan ook: op dit moment komen er steeds meer elektrische auto’s en deze zullen ergens opgeladen moeten worden. Plaatsen oplaadpalen op privéterrein Op privéterrein (eigen parkeerplaats of garage) kunnen eigenaren van een elektrische auto zelf een oplaadpunt plaatsen voor eigen gebruik. De gemeente heeft hier geen bemoeienis mee.
Plaatsen oplaadpalen in de openbare ruimte Voor mensen zonder eigen parkeergelegenheid, is het gewenst om oplaadpalen in de openbare ruimte te realiseren. Er zal een keuze moeten worden gemaakt hoe wij willen omgaan met het beschikbaar stellen van de openbare ruimte. Dit schept duidelijkheid naar degenen die hier vragen over hebben en voorkomt ongelijke behandeling. In hoofdlijnen zijn er vier mogelijkheden om elektrische auto’s op te laden. Dit zijn: 1) geen beleid (huidige situatie); 2A)faciliteren (verlengde huisaansluiting); 2B)faciliteren (vergunningenmodel); 3) stimuleren (concessiemodel); 4) initiëren (opdrachtmodel). Hier zijn drie “partijen” bij betrokken: particulieren (als eigenaar van een elektrische auto), gemeente (eigenaar van de grond) en bedrijven (plaatsen en beheren oplaadpalen). Hieronder zijn per model aangegeven wat de voor- en nadelen per partij zijn en wordt een advies gegeven waarom wel of niet voor deze oplossing zou moeten worden gekozen. De keuzes zullen de basis vormen van het op te stellen beleid. Keuze 1: geen beleid (kabels over straat) Als er geen oplaadpalen worden bijgeplaatst, zal een particulier die geen eigen parkeergelegenheid heeft, naar een andere oplossing gaan zoeken. De meest “logische” oplossing in hun ogen is vaak het plaatsen van een oplaadpunt op particuliere grond (aangesloten op de meterkast) en vervolgens een kabel over de stoep (of de straat) naar de auto. Vaak liggen de stroomkosten iets lager dan wanneer er wordt opgeladen bij een openbare laadpaal. In de openbare ruimte spelen twee veiligheidsaspecten: het gevaar van elektriciteit en het gevaar van struikelen. Advies: vanwege de onveiligheid deze keuze niet toestaan. Keuze 2A: faciliteren: particulieren toestaan om oplaadpalen in de openbare ruimte te plaatsen (de zogenaamde verlengde huisaansluiting) Bewoners kunnen vanuit de meterkast een stroomkabel (ondergronds) aanleggen naar een (privé)oplaadpaal die geplaatst is in de openbare ruimte, na toestemming van de gemeente. Dit wordt de verlengde huisaansluiting genoemd. Vaak zal dit in de stoeprand, voor het perceel van de particulier zijn omdat men de afstand tussen de meterkast en de oplaadpaal zo kort als mogelijk zal willen houden. Vanuit de oplaadpaal is dan nog een korte stroomkabel naar de auto nodig. Met andere woorden: de auto zal voor de voordeur van de bezitter van het elektrische voertuig staan, op een openbare parkeerplaats die gereserveerd is voor een opladende elektrische auto (zonder kenteken). Zo zullen omwonenden al gauw (begrijpelijk, maar onterecht) het gevoel krijgen dat er een “privéparkeerplaats” is gecreëerd ondanks dat het mogelijk is om de oplaadpaal voor een ieder die zijn elektrische auto wil opladen, beschikbaar te stellen. Daarnaast kan een standaard meterkast het opladen van één voertuig vaak nog wel aan, maar beschikt deze niet over het vermogen voor het realiseren van 2 of meer oplaadvoorzieningen; hiervoor is veelal een zwaardere meterkast met meer vermogen nodig. Dit brengt hogere kosten met zich mee voor de eigenaar.
Het oplaadpunt kan technisch wel opengesteld worden voor andere gebruikers (“tankpas”systeem zoals ook op de openbare oplaadpalen aanwezig is), echter ook hiervoor geldt dat dit extra kosten met zich meebrengt. Daarnaast is een particulier niet altijd in de nabijheid van de oplaadpaal aanwezig. Bij problemen (bijvoorbeeld een storing) kan het derhalve lastig zijn om de eigenaar in te lichten dan wel te verzoeken om het probleem op te lossen. Daarnaast is het juridisch lastiger om afspraken met een bewoner te maken dan met bedrijven. En bestaat de kans dat de kabel bij wegwerkzaamheden per ongeluk beschadigd raakt. Vaak zijn de stroomkosten lager dan opladen bij een openbare oplaadpaal. Advies: vanwege het gevoel van een “privéparkeerplaats” hier niet aan meewerken. Opmerking: op het Wilhelminapark is een variant op de verlengde huisaansluiting wél toegestaan. Hier staat echter de (privé)oplaadpaal op privéterrein (nabij erfgrens) en niet in de openbare ruimte. Doordat er geen trottoir tussen de oplaadpaal en de parkeervakken is, de oplaadpaal twee aansluitingen heeft en de parkeerlocatie centraal ligt, is hier medewerking aan verleend door twee openbare parkeervakken aan te wijzen voor het opladen van elektrische auto’s. Keuze 2B: faciliteren: bedrijven toestaan om oplaadpalen in de openbare ruimte te plaatsen (conform vergunningmodel) Bewoners kunnen bij bedrijven een oplaadpaal aanvragen. De aanvraag wordt door het bedrijf getoetst op een aantal aspecten. Bijvoorbeeld: is er reeds een oplaadpaal in de nabijheid aanwezig? Hoe vaak is deze bezet? Hoeveel elektrische rijders zijn er (te verwachten) in de nabije omgeving die ook gebruik van de oplaadpaal gaan maken? Is er een geschikte centrale openbare parkeerplaats waar de oplaadpaal bij kan staan? Geeft de gemeente toestemming? Etc. Bedrijven die laadpalen leveren, plaatsen en exploiteren zullen de stroom van het openbare stroomnetwerk halen. De bedrijven beschikken over de benodigde technische kennis en hebben zij vaak een storingsdienst die 24 uur per dag beschikbaar is. De oplaadpalen worden geplaatst op een centrale plaats, nabij de woning van de aanvrager, op een locatie die vanuit verkeerstechnisch oogpunt geschikt is (dus niet per definitie vóór hun woning, wat vaak wel het geval is bij de verlengde huisaansluiting). In eerste instantie betaalt de particulier niks; het bedrijf plaatst de oplaadpaal “gratis”. Deze kosten (en de beheerskosten) verdienen zij terug door deze in rekening te brengen wanneer er wordt “getankt”. De prijs bestaat deels uit de stroomkosten en deels uit de kosten die gemaakt worden om de stroom te kunnen leveren (plaatsing, onderhoud, verzekering, etc.). Vanuit de gemeente is er geen invloed op deze prijs. Alleen bij de locatiekeuze (en het verkeersbesluit) wordt de gemeente betrokken. Hier kunnen we invloed op uitoefenen door in beleid vast te leggen wat we wel of niet toestaan. Het voordeel van dit model is dat particulieren de keuze hebben bij welk bedrijf ze de oplaadpaal aanvragen en hierdoor blijft enige concurrentie onder de bedrijven bestaan. Dit stimuleert hen om innovatief/aantrekkelijk te blijven. Nadeel is dat de gemeente met meerdere partijen krijgt te maken wat minder overzichtelijk kan zijn. Immers bij vragen/verzoeken van bewoners moet eerst worden uitgezocht van welk bedrijf de oplaadpaal is. Daarnaast zal de uitvoering van de oplaadpaal verschillend zijn en ook de laadtarieven. Uit navraag bij enkele bedrijven is gebleken dat sommigen bereid zouden zijn om op deze wijze oplaadpalen in Oegstgeest te plaatsen. Zij kijken vooral naar het aantal elektrische rijders en niet naar de omvang van de gemeente. Bedrijven die geen oplaadpalen willen realiseren doen dit niet omdat zij verwachten geen winst te kunnen maken. Advies: toestaan dat bedrijven oplaadpalen mogen plaatsen indien zij zich houden aan de (nog op te stellen) beleidsregels van Oegstgeest.
Keuze 3: stimuleren: bedrijven toestaan om oplaadpalen te plaatsen (middels concessiemodel) Als er voor wordt gekozen om niet als gemeente opdrachtgever te zijn (zoals bij keuze 4), kan er voor een concessiemodel worden gekozen. Hierbij wordt er eenmalig een aanbesteding gedaan en is er één bedrijf dat voor langere tijd het alleenrecht heeft om oplaadpalen te plaatsen en te beheren. Het laadtarief wordt door het bedrijf bepaald. Er zijn gemeenten die per laadpaal een financiële bijdrage geven aan het bedrijf zodat de investeringskosten lager liggen en daarmee de laadprijs kan worden verlaagd. Bij een concessie heeft de gemeente slechts één gesprekspartner (overzichtelijk) en is het voordeel dat laadpalen tegen een relatief lage prijs worden aangeboden. Echter het nadeel is dat particulieren geen keuzevrijheid hebben en dat de prikkel voor bedrijven om innovatief te zijn afneemt omdat er geen concurrentie meer is nadat zij de concessie binnen hebben gehaald. Los van voorstaande is het de vraag of Oegstgeest met zijn geringe omvang interessant genoeg is voor bedrijven om in te schrijven op een concessie uitvraag. Nagevraagd zou kunnen worden of middels SP71 een concessie kan worden uitgevraagd voor Oegstgeest, Leiden en Leiderdorp samen, eventueel in samenwerking met Voorschoten. Echter gemeente Leiden zal hier niet aan meedoen aangezien zij reeds voor het vergunningmodel hebben gekozen. Advies: niet te kiezen voor het concessiemodel omdat wordt verwacht dat een concessie voor alleen de gemeente Oegstgeest niet aantrekkelijk is voor bedrijven (te weinig massa). Nu Leiden niet mee zal doen aan een eventuele gezamenlijke concessie, zal ook deze minder aantrekkelijk zijn voor bedrijven. Keuze 4: initiëren: gemeente eigenaar van oplaadpalen (opdrachtmodel) Ter stimulering van het elektrisch rijden, om de ontwikkeling op gang te brengen, hebben diverse gemeenten er voor gekozen om zelf oplaadpalen te (laten) plaatsen en te (laten) beheren. Vaak wordt er dan een aanbesteding (of een concessie, zie keuze 3) gedaan. Inmiddels is de ontwikkeling zo ver gevorderd dat een (financiële) impuls aan het elektrisch rijden niet meer nodig is. Het is nu aan marktpartijen om dit over te nemen. Daarnaast zijn oplaadpalen te vergelijken met tankstations: beiden voorzien de auto van energie. Deze worden ook niet door de overheid geëxploiteerd. Daarnaast past een opdrachtmodel niet bij de Toekomstvisie 2020; een overheid die een faciliterende rol vervult zonder zelf initiatief te nemen. Dus wel meewerken aan het plaatsen van laadpalen en zoveel mogelijk hindernissen wegnemen, maar niet een volledige laadinfrastructuur aanleggen. Mochten we wel het initiatief willen nemen, dan zullen we daar ook financiële middelen beschikbaar voor moeten stellen. De hoogte hiervan is afhankelijk van enerzijds de infrastructuurkosten (het type oplaadpaal, de hoeveelheid oplaadpalen, wel of niet de stroomprijs beïnvloeden, etc. ) en anderzijds de voorbereidingskosten van een aanbesteding. Advies: niet zelf te investeren in elektrische oplaadpalen aangezien dit geen overheidstaak is en dit hoge kosten met zich meebrengt.
Samenvatting In onderstaande tabellen een kort overzicht van de plus- en minpunten.
Eindadvies De gemeente kiest ervoor elektrisch rijden te faciliteren aangezien dit een positieve invloed op de leefomgeving heeft. We nemen hiervoor echter niet zelf het initiatief, maar stellen een vergunningmodel in. Hiermee laten we het initiatief liggen bij particulieren en bedrijven. Particulieren kunnen een aanvraag bij een bedrijf doen. Dit bedrijf zal, conform het vergunningmodel, een verzoek bij de gemeente indienen voor een openbare locatie. Indien mogelijk werken wij mee aan deze locatie en verzorgen de toestemming om de oplaadpaal te mogen plaatsen en nemen we het verkeersbesluit. Particulieren krijgen geen toestemming om zelf privé oplaadpalen te plaatsen in de openbare ruimte. Hen informeren we over de mogelijkheid om een aanvraag bij een te kunnen bedrijf doen. Vervolg Nadat de gemeenteraad een keuze heeft gemaakt, zal deze keuze verder worden uitgewerkt. In overleg met de betrokken teams zullen de “Beleidsregels oplaadpalen”, zoals deze voor de bedrijven gaan gelden, worden opgesteld en middels een collegevoorstel worden vastgesteld. Bewoners kunnen een antwoord op hun vragen krijgen. Team Ruimte - Alma de Jong – Z-14-05367/2789 - Versie 12-10-2015
Voorbeeld vergunningmodel (bron: Allego)
