1 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
2 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Voorwoord.
Als eindopdracht voor de cursus autismevriendelijk coachen heb ik een praatboek gemaakt. Een boek om in te vullen en samen over te praten. Een boek als hulpmiddel om jezelf en elkaar beter te leren kennen. Een boek om vragen bij te stellen: ik voel het zo, en jij? In mijn geval, werd de linker pagina steeds ingevuld door mijn jongste zoon, de rechterdoor mijzelf. De schuingedrukte teksten zijn praatvragen. Hierover dachten we samen na. Op deze manier kwamen we tot leuke, zinnige en soms diepgaande gesprekken. Als basis voor dit boek heb ik gebruik gemaakt van het hoofdstuk over zintuigen , het signaleringsplan gevoel en het hoofdstuk over gedragsverandering uit het boek Plan B. Verder heb ik veel gebruik gemaakt van de “Kletsboeken” van Michal Janssen. Het idee om samen te kletsen met hulp van een boek, komt van haar! De eerste versie van mijn werkstuk was kleurrijk en vrolijk geïllustreerd. Na feedback van Marjon en Otto heb ik gekozen voor een lay-out met minder prikkels. Dit boek is heel persoonlijk en daarom niet zonder meer door anderen te gebruiken. De tekst is voor een groot deel gebaseerd op wat ik weet over mijn eigen zoon en op ons gezin. Wel is de tekst makkelijk aan te passen, zodat de bladen ook in andere situaties zijn te gebruiken. Het maken van dit boek heeft me veel inzicht gegeven in de op de cursus behandelde stof. Bovenal heeft het me inzicht gegeven in de gedachten- en gevoelswereld van mijn zoon. Job, dank je wel dat je me wilde helpen bij mijn eindwerkstuk. Dank je wel voor de fijne gesprekjes die we hebben gevoerd. We hebben elkaar nog beter leren begrijpen. Michal, bedankt voor je Kletsboeken. Ik heb er veel met leerlingen uit gewerkt en er de inspiratie voor dit werkstuk uit opgedaan. Marjon en Gijs, dank jullie wel voor het geven van de cursus autismevriendelijk coachen. Jullie deden dat op een betrokken, invoelende manier en met veel kennis van zaken. Ik heb veel van jullie geleerd en in deze maanden een stap mogen zetten naar een betere communicatie. Een stap die hopelijk nog een lang vervolg krijgt. Ook alle medecursisten hartelijk bedankt. Bedankt voor het delen van jullie soms heel persoonlijke verhalen, het samen oefenen, het aanvullen en adviseren en het geven van feedback. Yvonne, Pragati, Otto, René, Eric, Tineke, Mirjam, Coby, Gerard, Nicole, Irene, Esther en mijn lieve man Wim: zonder jullie was deze cursus niet dezelfde geweest!
Oud-Alblas 2014 Everdien van Weelden
3 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Verantwoording hoofdstukken. Signaleringsplan gevoel Zintuiglijke informatieverwerking Omgeving Gedrag Capaciteiten Overtuigingen Identiteit Missie
Hoofdstuk 6-14 Hoofdstuk 1-5 Hoofdstuk 1-14 Hoofdstuk 1-14 Hoofdstuk 15, 16, 22 Hoofdstuk 17, 18 Hoofdstuk 20 Hoofdstuk 19, 21
4 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
5 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Kijk goed om je heen. Schrijf eens 3 dingen op doe je nu ziet: 1. 2. 3.
Denk goed na…. Ik kijk graag naar:
Als ik dit zie, kijk ik liever de andere kant op:
Dit wil ik echt niet zien:
6 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
zien Kijk goed om je heen. Schrijf eens 3 dingen op doe je nu ziet: 1. 2. 3.
Denk goed na…. Ik kijk graag naar:
Als ik dit zie, kijk ik liever de andere kant op:
Dit wil ik echt niet zien:
Zien jullie dezelfde dingen? Hoe zou dat komen?
7 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Doe je ogen dicht en luister. Schrijf daarna 3 dingen op die je hebt gehoord: 1. 2. 3.
Denk goed na… Dit geluid vind ik prettig om te horen:
Als ik dit hoor stop ik liever mijn oren dicht:
8 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
horen Doe je ogen dicht en luister. Schrijf daarna 3 dingen op die je hebt gehoord: 1. 2. 3.
Denk goed na… Dit geluid vind ik prettig om te horen:
Als ik dit hoor stop ik liever mijn oren dicht:
Horen jullie dezelfde dingen? Hoe komt dat?
9 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Dit wil ik heel vaak eten, ik vind het lekker: o o o o o o o o o o o
Pizza Poffertjes Patat Macaroni Spruitjes Andijvie Zuurkool met worst
Dit voelt vreemd in mijn mond:
Dit vind ik echt niet lekker:
10 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
proeven Dit wil ik heel vaak eten, ik vind het lekker: o o o o o o o o
Een boterham met kaas Pudding Een bal gehakt Appeltaart
Dit voelt vreemd in mijn mond:
Dit vind ik echt niet lekker
Houdt iedereen van dezelfde dingen? Bedenk samen een menu voor een feestelijke dag.
Menu voor
Voorgerecht Hoofdgerecht Nagerecht
11 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Waar zit je nu?
Ruik eens goed. Wat ruik je hier?
Ga naar een andere ruimte. Waar ben je?
Ruik nog eens goed. Zijn er verschillen?
Noem 3 dingen die je lekker vindt ruiken: 1. 2. 3.
Noem 3 dingen die je echt vindt stinken: 1. 2. 3.
12 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
ruiken Waar zit je nu?
Ruik eens goed. Wat ruik je hier?
Ga naar een andere ruimte. Waar ben je?
Ruik nog eens goed. Zijn er verschillen?
Noem 3 dingen die je lekker vindt ruiken: 1. 2. 3.
Noem 3 dingen die je echt vindt stinken: 1. 2. 3.
Welke dingen vind jij lekker ruiken, maar de ander niet? Wat vind jij stinken, maar de ander niet? Hoe zou dat komen? 13 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Standbeeld Stop waar je mee bezig bent. Zit 1 minuut heel stil en let goed op je lichaam. Schrijf 3 dingen op die je voelt: 1. 2. 3.
Voel je dit aan de binnenkant van je lichaam of aan de buitenkant? 1.Binnenkant/buitenkant 2.Binnenkant/buitenkant 3.Binnenkant/buitenkant
Wat kun je nog meer voelen aan de buitenkant van je lichaam?
14 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
voelen Standbeeld Stop waar je mee bezig bent. Zit 1 minuut heel stil en let goed op je lichaam. Schrijf 3 dingen op die je voelt: 1. 2. 3.
Voel je dit aan de binnenkant van je lichaam of aan de buitenkant? 1..Binnenkant/buitenkan 2..Binnenkant/buitenkant 3. Binnenkant/buitenkant
Wat kun je nog meer voelen aan de binnenkant van je lichaam?
Ren een rondje om het huis en doe dezelfde opdracht nog een keer. Wat voel je nu?
15 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Ik voel me prettig, rustig en ontspannen. Ik doe wat ik leuk vind. Ik volg mijn programma. Mijn gevoel is groen. Wat helpt mij om in groen te komen? o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o
Steppen Zonneschijn Vakantie Lekker eten Een verjaardag Dieren Samen spelen Muziek luisteren Muziek maken Een complimentje krijgen Een complimentje geven Filmpje kijken op de IPad Een ijsje eten bij Mac Donalds
16 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
gevoel: groen Ik voel me prettig, rustig en ontspannen. Ik doe wat ik leuk vind en ook de dingen die moeten. Mijn gevoel is groen. Wat helpt mij om in groen te komen? o o o o o o o o o o o o o o o o o o o
Wandelen in de natuur Zonneschijn Vakantie Een verjaardag Muziek luisteren Muziek maken Een complimentje krijgen Een complimentje geven Lekker eten klaarmaken Een taart bakken
Waarvan word je blij als je ’s morgens wakker wordt? Waar word je zelfs midden in de nacht blij van? Wie wil jij blij maken? Hoe doe je dat?
17 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Waar voel je het als je vrolijk of lekker ontspannen bent? Teken of schrijf wat er in je lichaam gebeurt.
gezicht: ogen neus mond kaak
hoofd
nek
keel
schouders armen
handen
maag
buik
knieën benen
voeten
18 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
gezicht: ogen neus mond kaak
hoofd
nek
keel
schouders armen
handen
maag
buik
knieën benen
voeten
Kunnen andere mensen aan je zien dat jij je prettig voelt en ontspannen bent? Wat zien ze dan?
19 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
gevarenzone Ik voel me onrustig, ik word boos, bang of verdrietig. Ik ben zenuwachtig of ik heb pijn. Het is druk om me heen. Mijn gevoel is oranje. Wat maakt dat ik in oranje kom? o Vallen met de step o Rekenen o Een fluitoefening die niet lukt o Iemand die moppert o Drukte aan tafel
En…… o o o o o o o o
Een verjaardag Te laat komen Ruzie met mijn zus Eten dat ik niet lekker vind
20 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
gevoel: oranje oranje
Ik voel me onrustig, ik word boos, bang of verdrietig. Ik ben zenuwachtig of ik heb pijn. Het is druk om me heen. Mijn gevoel is oranje. Wat maakt dat ik in oranje kom? o Ruzie aan tafel o Werk dat niet op tijd klaar komt o Te laat komen o Haasten
En….. o o o o o o o
Te weinig slaap Te veel dingen tegelijk doen Iemand die moppert Lang op iemand wachten
Wat merken mensen aan jou als je in oranje komt? Wat kunnen ze doen om jou te helpen? Wat kun je zelf doen? 21 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
gezicht: ogen neus mond kaak
hoofd
nek
keel
schouders armen
handen maag
buik
knieën benen
voeten
Waar voel jij boosheid beginnen? En angst? En verdriet? Er gebeuren dingen aan de binnen- en buitenkant van je lijf. Teken of schrijf wat er gebeurt.
22 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
gezicht: ogen neus mond kaak
hoofd
nek
keel
schouders armen
handen maag
buik
knieën benen
voeten
23 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Ik ben heel erg: boos, bang, verdrietig…. Wat maakt dat ik in rood kom? o o o o o o o o o o o o o o
Iemand anders is verdrietig, bijvoorbeeld …… Niemand wil met me spelen Ik ben alleen thuis Iemand die zich met mij bemoeit Commanderen Huiswerk Ruzie Douchen Naar bed gaan
24 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
gevoel: rood Wat maakt dat ik in rood kom? o o o o o o o o o o o o o o o
Liegen Roddelen Afpakken Vervelende opmerkingen Iemand doet lelijk tegen een ander Iemand is heel ziek Iemand heeft verdriet
Wanner ben je voor het laatst boos geweest? Hoe kwam dat? Waardoor is het over gegaan? Wanneer was je voor het laatst bang? En verdrietig?
25 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
gezicht: ogen neus mond kaak
hoofd
nek
keel
schouders armen
handen
maag
buik
knieën benen
voeten
26 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
gezicht: ogen neus mond kaak
hoofd
nek
keel
schouders armen
handen maag
buik
knieën benen
voeten
Waar voel jij het als je echt heel boos bent? En bang? Of verdrietig? Er gebeuren dingen aan de binnen- en buitenkant van je lijf. Teken of schrijf wat er gebeurt.
27 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Met een oranje rondje laat ik zien wat mij helpt als ik in oranje ben. Met een rood rondje laat ik zien wat mij helpt als ik in rood ben. Sommige dingen helpen bij oranje en rood. Het helpt als 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00
Je een arm om me heen slaat Je me met rust laat Ik naar mijn kamer ga Ik ga wandelen Ik naar buiten ga Je met me praat Jij je mond houdt Je me helpt bedenken wat ik moet doen
28 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
dit helpt! Het helpt als: 00 Je iets aardigs zegt 00 Je me vast houdt 00 Je me laat uitrazen 00 Ik vroeg naar bed ga 00 Ik even weg ga 00 00 00 00 00 00
Zijn er dingen die bij jullie allebei helpen? Welke dingen? Wat vindt de een prettig en de ander heel naar?
29 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Ik ben jarig. Dit hoort er zeker bij: o o o o o o o o o o
Slingers Veel kleine cadeautjes Één mooi groot cadeau Veel visite Een paar vrienden
Trek lijnen naar het gevoel dat er bij hoort.
Op mijn verjaardag is de kleur van mijn gevoel vaak: o Rood o Oranje o Groen
Welk gevoel hoort het meest bij je verjaardag? Hoe komt dat? Waardoor verandert je gevoel soms?
30 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
mijn verjaardag Ik ben jarig. Dit hoort er zeker bij: o o o o o o o o o o o
Slingers Veel kleine cadeautjes Één mooi groot cadeau Veel visite Een paar vrienden Boodschappen doen Taarten bakken Huis opruimen Laat naar bed
Trek lijnen naar het gevoel dat er bij hoort.
Weet jij andere situaties waarin je gevoel van groen naar oranje naar rood gaat? Weet je hoe dat komt?
31 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Gebruik een groene, een oranje en een rode stift om op te schrijven en te laten zien wat je voelt. Als ik zo kijk, zeg of denk ik…….
32 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
emoties
33 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Gebruik de kaartjes van het kwaliteitenspel. Wat past bij jou?
Ik ben:
Ik heb:
Ik kan:
34 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
kwaliteiten Gebruik de kaartjes van het kwaliteitenspel. Wat past bij jou?
Ik ben:
Ik heb:
Ik kan:
In welke dingen zijn jullie allebei goed? Waarin ben je heel verschillend?
35 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Gebruik kleurpotloden of viltstiften. Welk cijfer op de schaal past bij jouw eigenschappen?
Sterk Slim Piekeren Stoer
Vindingrijk Beleefd Muzikaal Snel Eerlijk
Gezellig Vriendelijk Sociaal Gevoelig
Bang Eerst nadenken, dan doen Zenuwachtig Sportief Doorzetten
36 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
kwaliteiten Ondernemend Sterk Behulpzaam Eerlijk Vriendelijk
Vindingrijk Beleefd Muzikaal Creatief Eerlijk Leergierig
Zorgzaam Gezellig Vriendelijk Sociaal Gevoelig
Perfectionistisch Sportief Doorzetter Tactisch Open
37 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Ik droom graag van:
Ik droom niet graag van:
Dit is echt een nachtmerrie:
Droom je vaak? Wat is de naarste droom die je ooit gehad hebt? En de leukste?
38 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
dromen Ik droom graag van:
Ik droom niet graag van:
Dit is echt een nachtmerrie:
Welke droom mag van jou uitkomen?
39 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Ik geloof in:
Mijn mooiste Bijbelverhaal is:
Mijn mooiste Psalmvers is:
God is voor mij: o Een Vader die voor me zorgt o Een Trooster die me helpt o Iemand tegen wie ik alles mag vertellen o o o
Ik geloof dat er later ….
Kunnen anderen aan jou merken dat je gelooft? Wat zien ze dan?
40 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
ik geloof Wat vraagt God van jou?
Welke Bijbeltekst betekent veel voor jou?
41 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Stel je voor: je mag voor één dagje iemand anders zijn. Wie zou je willen zijn? o o o o o o o o o o
Arjen Robben ja/nee President Obama ja/nee Koningin Maxima ja/nee Schooldirecteur ja/nee Mijn vader of mijn moeder ja/nee Tony Hawk ja/nee Mijn grote broer ja/nee ja/nee ja/nee ja/nee
42 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
ik wil….. Ik zou wel een dagje
willen zijn.
Dan zou ik:
Of een dagje: Dan zou ik:
Of een dagje: Dan zou ik:
Maar het allerliefst:
Morgen word je wakker als de door jou uitgekozen persoon. Wat ga je doen? Wat ga je veranderen? Wat neem je weer mee naar je eigen leven? 43 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Foto van mij:
Ik ben:
Ik ben de zoon van:
Ik ben de broer van:
Ik ben de zwager van:
Ik ben de kleinzoon van:
Ik ben de neef van:
Ik ben klasgenoot van:
Ik ben vriend van:
Ik ben lid van:
Ik ben inwoner van:
44 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
ik ben….. Ik ben:
Ik ben de dochter van: Foto van mij: Ik ben de vrouw van:
Ik ben de moeder en schoonmoeder van:
Ik ben de zus en schoonzus van:
Ik ben de vriendin van:
Ik ben de tante van:
Ik ben lid van:
Ik ben werknemer van:
Ik ben collega van:
Ik ben inwoner van:
45 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Er is nog heel veel wat ik wil!
Een wereldreis maken Iets doen voor de natuur Met dieren werken Naar de maan Rijk worden Trouwen Auto rijden Maar het allerliefst:
Wat wil jij graag? Zet daar een streep onder. Schrijf zelf nog iets in het vak.
46 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
later….. Weet je wat ik graag wil?
Voor mij zelf:
Voor mijn kinderen:
Voor de wereld:
Maar het allerliefst:
47 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Wat heb jij nodig om je doel te bereiken? Kruis aan en schrijf op. Het is handig als ik:
o o o o o o o o o o o o o
Vreemde talen spreek Goed kan rekenen Een verhaal kan schrijven Kan koken De was kan doen Kan schoonmaken Een rijbewijs haal Een gesprekje kan voeren
Wat leer je nu al wat handig is voor later? wat ga je leren op de middelbare school? Wat moet je buiten school leren? Wie kan je daarbij helpen?
48 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Dan is het handig als ik…..
Om mijn doel te bereiken is het handig als ik o o o o o o o o o o
Vreemde talen spreek Taarten kan bakken Overhemden kan strijken Een luier kan verschonen Een band kan plakken
Moet je ook nog leren als je volwassen bent? Wat bijvoorbeeld? Van wie leer je dat dan ?
49 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
50 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden
Bronvermelding Plan B Marjon Kuipers-Hemken en Gijs Horvers ISBN 9789088504402 Kletsboek Michal Janssen ISBN 978-90-814779-3-2 De geweldige vijfpuntsschaal K.D. Buron en M. Curtis ; vertaling uit het Engels: Titia Ram ISBN 9789491806230 Werken vanuit je kern Frits Evelein, Fred Korthagen ISBN 9789024418688 Kinderkwaliteitenspel Willi Soepboer, Mandy Evers en Els Loman ISBN 978-90-6508-554-2 De methode Kids Skills Ben Furman ISBN 9789024417452 Oplossingsgerichte vragen Fredrike Bannink ISBN 9789026522215 Ik ben speciaal Peter Vermeulen ISBN 9789064453694 Een vulkaan in mijn buik Warwick Pudney, Eliane Whitehouse ISBN 9789057123498
51 Eindwerkstuk Opleiding tot Autismevriendelijke! Coach® 2014: Everdien van Weelden