EINDRAPPORT VOEDSELVERLIEZEN BIJ 4 BRUSSELSE BEDRIJVEN

EINDRAPPORT VOEDSELVERLIEZEN BIJ 4 BRUSSELSE BEDRIJVEN Voedselverliezen voedingsbedrijven

in

2012

www.brusselswastenetwork.eu – [email protected]

Brussels Waste Network est un partenariat entre :

INLEIDING

Voedselverspilling heeft een groot aandeel in de totale milieu-impact van voedingsproducten. Er zijn al verschillende studies die aantonen dat de consument 10 tot 15 kg per jaar van het aangekochte voedsel in de vuilbak gooit. Naast voedselverspilling ontstaan ook voedselverliezen in de productieketen. Niettegenstaande de regels voor goed beleid die de ondernemingen opstellen, zijn verliezen tijdens de productie inherent aan de activiteiten van productie. Momenteel wordt er druk gespeculeerd over de hoeveelheid aan de voedselverliezen bij bedrijven. Daarbij worden de meest uiteenlopende cijfers genoemd. Dit project moet een meer concreet inzicht geven in de problematiek van voedselverliezen binnen de voedingsbedrijven. Niet enkel betreffende hoeveelheden maar ook in kader van de mogelijke maatregel om deze te verminderen. Onder voedselverliezen wordt in dit rapport verstaan: al het voedsel dat bestemd is voor menselijke consumptie maar uiteindelijk niet voor menselijke consumptie wordt benut. Om de audits bij de bedrijven te faciliteren ontwikkelde het departement Milieu & energie van FEVIA een auditschema. Dit schema werd op voorhand naar de bedrijven opgestuurd en werd tijdens de audit stap voor stap gevolgd.



BEKNOPTE BESCHRIJVING VAN HET PROJECT

Voedselverspilling heeft een groot aandeel in de totale milieu-impact van voedingsproducten. Er zijn al verschillende studies die aantonen dat 10-15 % van het aangekochte voedsel door de consument gewoon wordt weggesmeten. Naast voedselverspilling ontstaan ook voedselverliezen in de productieketen. Ondanks de regels voor goed beleid die de ondernemingen opstellen, zijn verliezen tijdens de productie inherent aan de activiteiten van productie. Momenteel wordt er druk gespeculeerd over de hoeveelheid aan de voedselverliezen bij bedrijven. Daarbij worden de meest uiteenlopende cijfers genoemd. Het in kaart brengen van de hoeveelheid voedselverliezen binnen enkele Brusselse voedingsbedrijven is de hoofdbedoeling van dit project. Dit zal gebeuren door middel van een audit op basis van een zelf opgesteld auditschema. Dit auditschema werd ter goedkeuring voorgelegd aan het begeleidingscomité. Obstakels Gezien het beperkte aantal FEVIA leden in Brussel werd beslist om ook voedingsbedrijven die geen lid zijn van FEVIA te laten deelnemen aan dit project. En dan nog zijn is het aantal voedingsbedrijven in Brussel beperkt. We mikten daarom op een 5-tal geïnteresseerde bedrijven. Uiteindelijk werden er slechts 4 audits uitgevoerd omdat het onmogelijk leek om met het 5 de bedrijf effectief een afspraak vast te leggen. Dat bleek meteen ook een moeilijkheid van het project. Ondanks de interesse was het niet altijd eenvoudig voor de bedrijven om ook daadwerkelijk tijd vrij te maken voor een audit.



Succesfactoren Na een eerste oproep via mail werden meteen 5 geïnteresseerde bedrijven gevonden om deel te nemen. Deze grote respons was voor ons een verrassing en toont het belang van de problematiek aan De grootste succesfactor van dit project is naast een eerste inzicht in de grootte van voedselverliezen de opstart van een gelijkaardig project in Vlaanderen. Hiervoor zal onder meer gebruik gemaakt worden van de ervaringen die werden opgedaan in het project dat FEVIA gedaan heeft in het kader van het Brussels Waste network.



SAMENVATTING

5 bedrijven stelden zich kandidaat om mee te werken aan dit project. Uiteindelijk werden er 4 audits uitgevoerd. Ieder bedrijf krijgt een persoonlijk auditverslag. Dit gemeenschappelijke rapport beschrijft op anonieme wijze de resultaten van de audits. Bedrijf 1. Op een totale productie van 1425 ton eindproduct per dag gaat er ongeveer 400 kg product verloren. Dit gebeurt bij het vullen van de zakken. Ook wordt ongeveer 200 kg per dag gebruikt als spoelproduct voor het reinigen van de vrachtwagens. Daarnaast gaat er ook nog 8 ton richting vergisting van grondstoffen die naast de silo terechtkomen. Een 3 de verlies post zijn verkeerd samengestelde batchen. Deze bedragen per maand gemiddeld 6,5 ton. Rekening houdend met al deze gegevens betekent dit een voedselverlies van 0,1 %. Bedrijf 2: Dit bedrijf bevindt zich in een speciale situatie aangezien ze de proef of test fabriek is van een multinational. Dit betekent dat op deze site nieuwe producten “getest” worden. Ook de referenties die slechts met een beperkt volume op de markt worden gebracht, worden op deze site geproduceerd. Deze grote variatie aan producten heeft als gevolg dat de hoeveelheid voedselverliezen gevoelig hoger ligt ten opzichte van de overige bedrijven die een meer continu productieproces hebben. De productie is sterk afhankelijk per maand. In een bepaalde maand bedroeg het verlies 72 ton product op een totaal van 537 ton. Waardoor het voedselverlies 13,4 % bedroeg. Bedrijf 3 heeft geen precieze cijfers nageleverd over de juiste hoeveelheid voedselverliezen. Per dag komt er ongeveer 7,5 ton product binnen. Zo goed als alles (het eetbare deel) verlaat als verwerkt product het bedrijf. De grootste verliezen bevonden zich hier bij het stockbeheer. Daarom werd onlangs het organigram herschikt om een betere controle te hebben op al wat met voedselverliezen te maken heeft. Bedrijf 4 tot slot heeft een voedselverlies percentage van 0,8 %. Per 10 ton grondstof gaat er 80 kg niet richting consument. Deze lage hoeveelheid is onder meer te wijten aan het produceren van halfafgewerkte producten die langer houdbaar zijn. www.brusselswastenetwork.eu – [email protected]


Samenvattend kan gesteld worden dat in 3 van de 4 bedrijven er sprake is van een beperkt voedselverlies. Zowel bij het ontvangen van de grondstoffen, het eigenlijke productieproces als de opslag van de eindgoederen treden er weinig verliezen op. Accidentele verliezen zijn nooit uit te sluiten maar door onder meer een regelmatige controle van het machinepark en leidingen worden deze tot een minimum beperkt. Het 2de bedrijf vertoont een grotere aandeel voedselverliezen maar dit is te wijten aan de steeds wisselende producten. Gezien de sterkte specificiteit van de producten is een recuperatie in andere producten niet mogelijk.



VOEDSELVERLIEZEN – WAT VERSTAAN DE BEDRIJVEN ERONDER

De bedrijven hebben elk intern een eigen definitie van voedselverliezen. In grote lijnen komt dit overeen met de algemene definitie die FEVIA heeft ontwikkeld maar voor sommige bedrijven zijn ook stromen die richting diervoeder gaan en niet geschikt zijn voor humane voeding ( zoals pellets van graan) te beschouwen als voedselverlies. FEVIA beschouwt enkel de voor humane voeding geschikte producten als voedselverlies. Sommige bedrijven hebben dus een ruimere interpretatie van voedselverlies. Voedselverliezen bestaan voor bedrijf 1 uit verschillende zaken. Enerzijds zijn er de bijproducten die richting diervoeder gaan. Deze zijn niet geschikt voor humane consumptie. Daarnaast zijn er stromen die richting vergisting gaan. Het gaat hier in totaal over 8 ton grondstoffen per 3 weken. Tot slot zijn er nog de slechte batchen. Verkeerd of slecht samengestelde batchen die niet meer geschikt zijn voor diervoeder. De hoeveelheid is afhankelijk van het aantal verkeerd samengestelde batchen maar bedraagt ongeveer 6,5 ton per maand. Deze worden via zakken afgevoerd voor verbranding gezien ze niet geschikt zijn voor diervoeder wegens de aanwezigheid van oa vitamine C. Voor bedrijf 2 zijn voedselverliezen alle producten, half afgewerkte producten en grondstoffen die niet richting retail/consument gaan maar die wel eetbaar zijn. Bedrijf 3 definieert voedselverliezen als alle grondstoffen die op de grond terecht komen en dus niet meer geschikt zijn voor consumptie. Ook de afgewerkte producten die terugkomen van de klanten omdat deze niet de vereiste kwaliteit hebben worden als voedselverlies beschouwd. Tot slot zijn er nog de producten die zich in de stock bevinden maar die te kort bij de THT datum zijn of deze al hebben overschreden. Bedrijf 4 tot slot definieert voedselverlies als alle grondstoffen die niet richting consument gaan. www.brusselswastenetwork.eu – [email protected]


De 4 bedrijven verklaren de grootte van voedselverliezen bij te houden. Meestal gaat het hier echter om de stromen die richting vergisting of diervoeder gaan en die in het kader van deze audit niet worden beschouwd als zijnde voedselverliezen. Het sensibiliseren van het personeel is voor de meeste bedrijven een dagelijkse taak. Bedrijf 1 is BRC gecertificeerd. Dit houdt onder meer een jaarlijkse opleiding in voor het personeel waar er ook aandacht wordt besteed aan het beperken van voedselverliezen. De jaarlijkse HACCP studie heeft hier ook aandacht voor. Daarnaast wordt het personeel gevraagd om onmiddellijk eventuele problemen te melden. Bedrijf 2 zorgt voor een 2-jaarlijkse training van het personeel betreffende deze problematiek. Daarnaast worden met wekelijkse grafieken de rendementen in kaart gebracht. Werkmethodes die uitleggen hoe bv zakken dienen leeg gemaakt te worden, hoe bepaalde machines dienen gevuld te worden zijn ook aanwezig voor het personeel. Bedrijf 3 verwijst ook wekelijks naar de gehaalde rendementen waardoor het personeel gesensibiliseerd wordt om beter te doen. Door het grote verloop van personeel zijn andere vormen van sensibilisatie moeilijk in te plannen. Bedrijf 4 tot slot organiseert regelmatig informatiesessies voor zowel het personeel als de afnemers. Door het aanpassen van hun producten worden voedselverliezen bijkomend vermeden.

DOORLICHTING VAN HET PRODUCTIEPROCES Voedselverliezen kunnen ontstaan voor- tijdens of na het productieproces. In dit deel van de audit werd nagegaan waar de verliezen ontstaan en wat de mogelijke oorzaken hiervan zijn. www.brusselswastenetwork.eu – [email protected]


VOOR HET PRODUCTIEPR OCES

Aanvoer Bij bedrijf 1 gebeurt ongeveer 70 % van de leveringen per boot. De overige 30 % wordt via vrachtwagens aangeleverd. Er bestaat ook de mogelijkheid om via het spoor goederen aan te voeren maar omwille van de hoge kostprijs van dit transportmiddel wordt hier slechts sporadisch gebruik van gemaakt. Het bedrijf heeft een totale opvangcapaciteit van 20.000 ton. Er is steeds ongeveer 17.000 ton grondstoffen op voorraad. Per dag worden 10 vrachtwagens van 30 ton alsook één schip van 2500 ton gelost. In totaal wordt er dagelijks dus 2800 ton per dag aan grondstoffen ontvangen. Dagelijks worden hiervan 1.800 ton verwerkt.

Bedrijf 2 laat al zijn grondstoffen via vrachtwagen leveren. Sommige grondstoffen komen toe in vrac, andere worden geleverd in zakken van 25 kg. In de nabijheid van het bedrijf is een spoor aanwezig waardoor transport per trein eventueel tot de mogelijkheden behoort maar daarvoor zijn grote aanpassingswerken nodig die tot op vandaag nog niet bekeken zijn.

In bedrijf 3 wordt ook alles toegeleverd per vrachtwagen en in bulk. Bedrijf 4 laat de basisgrondstof leveren in vrac, al de andere grondstoffen worden in verpakt geleverd per vrachtwagen.

Ontvangst & intern transport



De 4 bedrijven hebben nauwelijks verliezen bij het ontvangen van de goederen. De grondstoffen die in bulk worden geleverd worden in hun totaliteit in silo’s opgeslagen. Daarbij gaat in normale omstandigheden niets verloren. De kleiner verpakte grondstoffen worden opgeslagen in de koelkast of het magazijn. Het intern transport gebeurt in bedrijf 1 via transportbanden. De grondstoffen wordt uit de silo’s naar productieplaats getransporteerd. Deze transportbanden zijn volledig afgesloten zodat voedselverlies wordt vermeden. In bedrijf 2 worden de grondstoffen die in bulk worden ontvangen via een buizen systeem naar de plaats van verwerking gestuurd. Ook hier treden geen verliezen op. De grondstoffen die in zakken van 25 kg worden geleverd giet men uit in witte containers. Deze handeling wordt uitgevoerd door vaste mensen. Er zijn werkmethodes die beschrijven hoe het legen van de zakken best kan gebeuren. De grondstoffen die nog in de zakken achter blijven zijn echter verwaarloosbaar. Bedrijf 3 transporteert het grootste deel van zijn grondstoffen eveneens via een transportband. De overige grondstoffen worden manueel in bakken gegoten. Het verlies is hier eveneens te verwaarlozen. Bedrijf 4 transporteert eveneens via buizen.

In onderstaand schema wordt aangegeven welke grondstoffen worden ontvangen door onderneming 1 en 4 (in kg) en hoeveel daarvan effectief gebruikt wordt in het productieproces alsook de oorzaak van het verlies.



Hoeveel heid (in ton)

Werkelijk gebruikt

Grondstof 1

300

299,5

Grondstof 2

2400

2400

Grondstof 3

12*80

960

Grondstof 4

6 ton

6 ton

Grondstof 5

120 kg

120 kg

Grondstof 4

280 l

280 l

Grondstof

Verlies (kg)

Oorzaak van het verlies

ton 0,5

Verlies bij het lossen

TIJDENS HET PRODUCTIEPROCES: PRODUCTIESCHEMA

Bij bedrijf 1 wordt er tijdens het reinigen van de grondstof ongeveer 3% van het totale gewicht verwijderd. Dit zijn onder meer steentjes, stro, mais die niet in de productie mogen terecht komen. Deze 3 % kan dan ook niet als voedselverlies worden beschouwd. Een deel van de ontstane nevenstromen worden gerecupereerd in een ander product. Bij het afvullen van het eindproduct in zakken ontstaat een verlies van 400 kg per dag. Bedrijf 1 heeft dan ook een beperkte hoeveelheid voedselverliezen tijdens zijn productieproces dat vol automatisch is.



Product 1

Hoeveelheid

Grondstof(fen): Tarwe

1 800 ton per dag

Eindproduct:

1425 ton

Bloem Niet voor menselijke bestemde delen: ....

voeding 375 ton

Pellets, geperste zemelen

Hoeveelheid voedselverlies

400 kg

Bedrijf 2 heeft vooral verliezen ten gevolge van de steeds wisselende productie. Iedere 8 uur wordt een nieuw product gemaakt. Het bedrijf wordt beschouwd als ‘testfabriek’ om enerzijds nieuwe producten uit te testen en anderzijds producten die slechts in een beperkte hoeveelheid worden geproduceerd te produceren. Gezien per product de ingrediënten zeer specifiek zijn, kunnen deze niet worden gerecupereerd in een volgende productie. Dit heeft uiteraard een impact op de hoeveelheid voedselverliezen. Daarnaast treden verliezen vooral op bij het bekomen van de juiste vorm van het product. De machines zijn zodanig afgesteld dat alle producten er uniform moeten uitzien. Het teveel aan www.brusselswastenetwork.eu – [email protected]


product wordt binnen dezelfde productie wel hergebruikt. Het bakken en uiteindelijk uitsorteren van de eindproducten zorgt ook voor een zeker verlies. De productie is sterk afhankelijk per maand. In een bepaalde maand bedroeg het verlies 72 ton product op een totaal van 537 ton. Waardoor het voedselverlies die maand 13,4 % bedroeg.

Bedrijf 3 heeft ook amper voedselverliezen gezien hun afgewerkte producten indien noodzakelijk nog kunnen herwerkt worden in minder hoogwaardige toepassingen. Ook hier wordt nog gewacht op de exacte cijfers. De totale input van grondstoffen bedraagt 7,5 ton per dag. Het bedrijf heeft echter geen gegevens nageleverd van de hoeveelheid afgeleverd product.

Bedrijf 4 tot slot heeft ook amper verliezen tijdens het productieproces. Het teveel aan product (om bv de juiste pasvorm te bekomen- wordt afgesneden, opgevangen en terug gebruikt als grondstof.) Product 1

Hoeveelheid

Grondstof(fen): Bloem

10 ton per dag

Eindproduct:

25.000 referenties

Brood Niet voor menselijke bestemde delen: ....

voeding 0

Pellets, geperste zemelen www.brusselswastenetwork.eu – [email protected]


Hoeveelheid voedselverlies

150 referenties



NA HET PRODUCTIEPROCES

In dit deel van de audit willen we bekijken of er na het productieproces nog verliezen optreden alvorens de afgewerkte goederen getransporteerd worden naar de afnemers. De producten worden in de 4 bedrijven opgeslagen in magazijnen of in koelcellen; het intern transport verloopt ofwel via transpaletten indien het gaat om klein verpakte eindproducten ofwel via pneumatisch transport. Dit is een volledig afgesloten transport. In bedrijf 1 verlaten de afgewerkte goederen de onderneming ofwel per schip ofwel per container (geladen met zakken). Er wordt 200 kg bloem gebruikt per dag om de vrachtwagen te reinigen voor de grondstoffen die richting veevoeding gaan. Bij de andere 3 bedrijven gebeurt dit transport per vrachtwagen. Aangezien er geen bulktransport plaatsvindt en alles in zakken wordt getransporteerd treed er tijdens dit laatste deel van het productieproces, buiten toevallige accidenten, geen voedselverliezen op.

MAATREGELEN OM VOEDSELVERLIEZEN VERDEROP IN DE KETEN TRACHTEN TE VERMINDEREN De 4 bedrijven zijn op dit ogenblik al bezig met het beperken van voedselverliezen. Zo stellen 3 van de 4 bedrijven bepaalde eindproducten die niet meer verkocht kunnen worden ter beschikking van het eigen personeel of van de voedselbanken. Op die manier wordt voedselverlies tegen gegaan. Een van de bedrijven voorziet in een opleiding van zijn afnemers om hen te leren omgaan met de producten en zo het verlies verder op in de keten te beperken. De houdbaarheidsdatum is van het type THT en wordt steeds op het etiket vermeld in de 4 bedrijven. www.brusselswastenetwork.eu – [email protected]


CONCLUSIES Voedselverlies krijgt de nodige aandacht bij de 4 geauditeerde ondernemingen. Allen zijn ze in minder of meerdere mate bezig om de voedselverliezen in hun onderneming tot een minimum te beperken. 3 van de 4 bedrijven hielden al de hoeveelheid voedselverlies nauwgezet bij, het 4de bedrijf gaat na een interne reorganisatie hier ook werk van maken. Bij de ontvangst van de goederen werd geen duidelijke voedselverliezen vastgesteld. Mede door het volautomatisch ontvangen van goederen, zoals het legen van schepen met zuigers waardoor niets achter blijft. Het productieproces bepaalt voor een belangrijk deel de hoeveelheid voedselverliezen. Bedrijven die steeds hetzelfde product maken hebben duidelijk minder verliezen dan bedrijven die iedere 8 uur moeten veranderen van ingrediënten omwille van andere producten. Ook na het productieproces is er de nodige aandacht voor een beperking van de hoeveelheid voedselverlies. Niet verkochte goederen worden bijvoorbeeld de volgende dag tegen een goedkoop tarief alsnog aan de man gebracht of worden geschonken aan de voedselbanken. De audits hebben aangetoond dat voedingsbedrijven al inspanningen doen om de grootte van het voedselverlies zo veel mogelijk te beperken. Sommigen staan daarin al verder dan anderen. Het is dan ook noodzakelijk om hier blijvend de aandacht op te vestigen.



EINDRAPPORT VOEDSELVERLIEZEN BIJ 4 BRUSSELSE BEDRIJVEN

Recommend Documents