EINDRAPPORT DORPSCONTACTPERSOON MEDDO
==================== (
) ==================
BURGERPARTICIPATIE HET FUNDAMENT VAN DE MAATSCHAPPELIJKE VERANDERINGEN LIGT BIJ DE VRIJWILLIGERS. ==================(
)=====================
ERVARINGEN EN AANBEVELINGEN. TWEE JAAR DORPSCONTACTPERSOON MEDDO. A.J.M. Menting Augustus 2014. Winterswijk - Meddo
1. Hoofdstuk 1.
DE ORPSCONTACTPERSOON EN HET TEMPO VAN VERANDERINGEN. In een productiebedrijf kun je de productie via werkvoorbereiding, een logistiek plan, goed calculeren en een juiste begeleiding perfect programmeren. Het programmeren van sociaal maatschappelijke ontwikkelingen of veranderingen vraagt om een totaal andere benadering. Het tempo waarmee de overheid veranderingen wenst aan te brengen in het sociaal, cultureel, maatschappelijk en economisch functioneren varieert enorm. Vaak te snel. In het proces van burgerparticipatie is het zoeken naar niet alleen de juiste weg of methodiek. Het is veel meer het zoeken naar draagvlak en motivatie, maar nog meer, het zoeken naar passende oplossingen. Dat kost tijd om er vervolgens dan handen en voeten aan te kunnen geven. De burgers zijn zich er terdege van bewust dat er veranderingen moeten of kunnen komen. Het tempo dat de overheid wenst aan te houden, is echter niet een realistisch tempo van bewustwording naar uitvoering. Het overheidsbeleid werkt daardoor demotiverend, zeker voor de talrijke vrijwilligers. Men roept altijd: vrijwilligers zijn het cement van de maatschappij. Handelt men ook daar naar? De algemene achtergrond en ervaringen van twee jaar Dorpscontactpersoon Meddo.
Projecten breed aansturen. Bij de aanstelling als Dorpscontactpersoon Meddo, een initiatief van het bestuur van het Algemeen Meddo’s Belang (AMB) werd verwacht om lokaal maatschappelijke projecten te stimuleren en te begeleiden. Een trekker zijn van projecten. Daarbij was samenwerking met de eigen (38) verenigingen een verantwoorde basis en dat in samenspraak met de gemeentelijke overheid en andere instanties. Het bevorderen van de leefbaarheid van een kleine kern was het fundament om als Dorpscontactpersoon (DCP) met de projecten lokaal aan de slag te gaan. Nog voor de start werd duidelijk, dat het werkterrein van de DCP Meddo niet alleen de kleine kern Meddo zou moeten zijn. Ontwikkelingen als nieuwe Zorg, wonen en werken en de problematiek van vrijkomende agrarische bebouwingen, als voorbeelden, zijn thema’s voor het gehele Winterswijkse buitengebied. Een andere samenwerking met de buurtkernen in het buitengebied van Winterswijk was gewenst om door meer samenwerking niet alleen de gestelde doelen te bereiken, maar zeker om meer draagvlak te creëren. Het werkterrein werd daardoor voor de DCP Meddo groter en breder.
Nota Krimp. Op verzoek van de Vereniging Kleine Kernen Gelderland en het Ministerie van Binnenlandse Zaken werd in 2012 / 2013 de Nota Krimp opgesteld. De Belangengroepen hadden immers in 2011 al de Buurtschappenvisie gemaakt. Een soort dorpsplan voor alle buurtkernen. Dat werkstuk was de basis om alle mogelijke gevolgen te inventariseren van een verdergaande krimp van de bevolking. Door de intensieve inzet van de Belangengroepen met medewerking van o.a. de O.B.W. (Ondernemers Buitengebied Winterswijk) de LTO - Noord (Landbouw) en de Gemeente Winterswijk (bestuurlijk en ambtelijk) werd in april 2013 de Nota Krimp – geef ons gebied de gereedschappen – gepresenteerd. Bij aanvang van het project DCP Meddo was hierin niet voorzien, niet gepland. Het kwam er, logisch gezien, extra bij. Meddo bleef wel de uitvalsbasis van het DCP- project. De doelstellingen uit de Nota Krimp hebben raakvlakken met andere, meer regionale en provinciale overheden en instanties. Er was altijd al een goed contact met de Vereniging Kleine Kernen Gelderland. Overleg met meerdere regionale en provinciale instanties was het gevolg. In het kader van één van de hoofddoelen uit de Nota Krimp, meer samenwerking met Duitsland, werd een overleg met de Euregio noodzakelijk en werden nieuwe contacten gelegd met de gemeente Vreden. Voorts kwamen er contacten met Ministeries en leden van de Tweede Kamer door met name veel netwerken. Het werkterrein voor de DCP Meddo werd daardoor andermaal enorm verbreed.
2. Overdag verbinden. Vrijwilligers hebben beperkt vrije tijd beschikbaar om zich in te zetten voor hun doelen of hun passie voor verenigingen. Zeker niet overdag, veel meer in de avond- en weekenduren. Het voordeel van de DCP Meddo was om overdag te kunnen werken aan de door de direct betrokkenen gestelde hoofddoelen en opdrachten. Dit door de nodige informaties te verzamelen of door deelthema’s bij diverse instanties al bespreekbaar te maken of door het bezoeken van workshops met bepaalde thema’s. Een soort werkvoorbereiding. Vervolgens, door verbindingen te leggen en alle ontwikkelingen proberen te coördineren om tot realistische vervolgstappen te komen. Verbindingen leggen met vrijwilligers, verenigingen of instanties kost altijd veel tijd, overleg en inzet. Wanneer is wat mogelijk of niet mogelijk? Wat is dan de gewenste aanpak om alle thema’s op tijd voor te bereiden? De logistieke voorbereiding. Plannen uitwerken kost nu eenmaal ook geld. Naast vergaderingen en bijeenkomsten, reiskosten ook de publicaties van nota’s en periodieken. Van groot belang is de eigen bevolking op de juiste wijze te informeren over de stand van zaken van alle ontwikkelingen. Hoe al dat te financieren? Het calculeren van projecten. Naast al deze proceselementen werd duidelijk, dat de begeleiding van vrijwilligers in feite overal op de eerste plaats moet staan. Zij moeten het uiteindelijk doen om bijvoorbeeld de door de overheden gestelde doelen als participatie, bezuinigingen of nieuwe Zorg etc. ter plekke te realiseren. De DCP is altijd afhankelijk van overheidsinstanties of een ingewikkelde regelgeving. De DCP probeert verbindingen tussen de maatschappelijke groepen te leggen, overeenkomsten te signaleren met het doel om er vervolgens samen sterker uit te komen. Maar vooral: het bespreekbaar maken van de onderwerpen. Het tempo is door dat bewustwordingsproces veel lager dan door de overheid nu wordt gewenst. Daar wringt de schoen. Participeren wil zeggen: samen delen en samen verantwoordelijk zijn. Het moet dan van twee kanten komen. Daar is tijd en ruimte voor nodig. De DCP kan, wat dat betreft, alleen maar signaleren.
Het vervolg. Door de Buurtschappenvisie 2011 en vooral de Nota Krimp 2013 zijn er talrijke nieuwe processen op gang gekomen. In het algemeen positieve ontwikkelingen op een heel breed terrein. Men mag de creativiteit van burgers nooit onderschatten. Zij kunnen binnen het kader van de participatie zelf belangrijke positieve ontwikkelingen in gang zetten, maar alleen als dat op een juiste wijze wordt begeleid en zeker positief wordt gestimuleerd. De tijd van twee jaar Dorpscontactpersoon is daarvoor te kort. Het proces van nieuwe activiteiten in het buitengebied, zou een vast onderdeel moeten worden van het toekomstige WMO-beleid om meer continuïteit voor de toekomst te garanderen. De centrale overheid zal veel meer aandacht voor deze elementen moeten hebben en er voldoende (extra) middelen voor moeten vrijgeven. Daar profiteert op langere termijn uiteindelijk iedereen van. Het is en blijft wel vrijwilligerswerk. Dit aspect mag nooit uit het oog worden verloren. Na twee jaar: tevredenheid over het DCP project, echter het werk is niet af ....... -------------------------------Opmerking van een ervaren bestuurder. De inzet van de vrijwilliger: vandaag het idee, het liefst morgen uitvoeren. Dan kan niet altijd maar .......
3.
Hoofdstuk 2 – Projectonderdelen Onderdeel: De toekomstvisie Meddo en sociale cohesie / verenigingen Binnen de gemeenschap Meddo is een proces op gang gebracht om voorbereid te zijn op de komende ontwikkelingen als de krimp van de bevolking, de aangekondigde bezuinigingen en veranderingen op gebied van Zorg en Welzijn. Dat heeft direct consequenties voor o.a. de school en de verenigingen. Zeker in een kleine gemeenschap. Een andere vaststelling is dat minder mensen bereid zijn om zitting te nemen in een bestuur. De bezuinigingen dwingen besturen tevens om te zoeken naar alternatieve inkomstenbronnen. De start om intern een visie te maken voor de toekomst. Het overleg kreeg meer vorm. Tijdens een aantal overlegsessies werd duidelijk, dat de verenigingen wel hun eigen identiteit willen behouden, maar dat zij zeker wel mogelijkheden zien voor meer samenwerking. Daarna startte het vervolgproject de sociale cohesie, waarbij verenigingen en instanties uit Meddo direct werden betrokken bij de voortgang. Enkele resultaten. De werkgroep Verenigingen Meddo. Deze werkgroep werd na twee overlegsessies met verenigingen opgericht en stuurt nu een aantal belangrijke zaken aan. - Het versterken van de Centrale Agenda in Meddo (afstemmen data activiteiten). - Het zoeken naar verbindingen om samen activiteiten te organiseren of om elkaar te ondersteunen. - De overname van de website Meddo Net (particulier) door het Algemeen Meddo’s Belang. - Het in beeld brengen van “vacatures”. Voor besturen en werkgroepen. - Het zoeken naar de juiste begeleiding van vrijwilligers. Al dan niet in samenwerking met professionele organisaties (bestuurlijk / financieel). - Op termijn als verenigingen inspelen op welzijnsactiviteiten. Verenigingen kunnen in overleg zelf initiatieven ontplooien. De werkgroep Senioren. Vanuit het overleg met gemeente en buurtschappen heeft de werkgroep Zorg, Welzijn & Omgeving van het Algemeen Meddo’s Belang het initiatief genomen om de senioren te betrekken bij diverse eigen activiteiten binnen de Meddose gemeenschap. De werkgroep Senioren is inmiddels gestart met enkele bijeenkomsten en er wordt gewerkt aan de programmering voor de nabije toekomst. Men heeft gekozen voor de stap voor stap aanpak. Het bruist van de nieuwe ideeën. Enkele voorbeelden: - Aanleg van enkele jeu de boulesbanen. - Helpen bij uitzoeken en sorteren van boeken voor de rommelmarkt 2015. - Meerdere soos - contactbijeenkomsten met o.a. kaarten, fietsen e.d. - Tuintelen. Tuinieren en telen samen door senioren en schoolkinderen. Verenigingen als de Zonnebloem, Zij Aktief (plattelandsvrouwen) en kaartclubs voor bejaarden zijn direct bij deze nieuwe ontwikkeling betrokken. Samen op pad. Jongerenwerk Elbekurkie. Het jongerencentrum Elbekurkie in Meddo heeft in vijf jaar tijd het traditionele paasvuur omgevormd tot het Vuurfestival (tweedaags muziekevenement). In overleg heeft het jongerencentrum een presentatie gemaakt over de totale organisatie met alle mogelijke elementen van die organisatie. Deze “maatschappijles” wordt gepresenteerd aan groep 8 van basisscholen. Thema: samen organiseren.
4. Oriënteren. Goede voorbeelden krijgen vaak een vervolg. De Werkgroep Zorg, Welzijn & Omgeving van het Algemeen Meddo’s Belang heeft in samenwerking met de werkgroep Zorg & Welzijn van alle Buurtschappen uit het buitengebied enkele projecten elders in Nederland bezocht. - Elsendorp. Een nieuwe aanpak van Welzijnswerk met een link naar de nieuwe Zorg. - Teuge. Talrijke projecten op gebied van welzijn met de nadruk op de samenwerking van oud en jong en groepen om zelf nieuwe projecten mogelijk te maken. Bovendien: leden van de genoemde werkgroepen hebben tal van lokale en regionale informatiebijeenkomsten bezocht over de nieuwe Zorg & Welzijn. Noaberteam Meddo Een tiental senioren vormen het Noaberteam Meddo, die zich bezighouden met het onderhoud van o.a. een aantal perkjes, bloembakken en zij zorgen voor het algemene onderhoud van de twee door Meddo zelf gebouwde schuilhutten en het onderhoud van de uitzichttoren in Meddo van het Biologisch Natuurstation Zwillbrock. Verder kunnen zij assisteren bij een aantal acties als Dorp in het Groen en inzamelactie landbouwfolie. Vele werkzaamheden worden door de leden zelf geregeld. Met WCL Winterswijk is een financiële regeling getroffen, dat de materiaalkosten ten laste komen van WCL (gemeente). De indruk bestaat dat er meer verzoeken en eigen initiatieven voor kleine werkzaamheden zullen gaan komen. Inmiddels is dit team een prachtig voorbeeld van hoe burgers zelf meer kunnen doen voor hun eigen leefomgeving. Toekomstige zorg Begonnen met activiteiten Welzijn kan nu beter worden ingespeeld op de mogelijke wijzigingen in de nieuwe Zorg. Kritisch punt: wat kan en mag de vrijwilliger wel of niet doen. Er is een overleg op gang gekomen met de gemeente Winterswijk om dit voor de toekomst goed af te bakenen. Binnen dat zorgkader kan de WMO een belangrijke begeleidende rol in het geheel gaan spelen. Een eerste pad is geëffend. Extra overleg Het tweejaarlijks overleg met de Meddose Ondernemers Vereniging blijft een belangrijke afstemming van algemene ontwikkelingen en specifiek de activiteiten van ondernemers. Tijdens de periode DCP Meddo is vijfmaal overlegd met de klankbordgroep DCP, een team van ervaren bestuurders (geen kaderleden AMB) bedoeld als advisering in de voortgang van het project DCP Meddo. Algemeen Een bewustwordingsproces is op gang gekomen. De burgers zullen in de nabije toekomst zelf meer moeten doen voor hun eigen leefomgeving. Dat kan alleen door meer samenwerking en een goede begeleiding. Men heeft bewust gekozen voor een stap voor stap aanpak, onder meer om later te kunnen aansluiten bij de nieuwe regelgeving zorg. Er is tevens een positieve samenwerking op gang gekomen met de gemeentelijke overheid. De DCP Meddo heeft hier een meer coördinerende en begeleidende functie. Opmerkelijk De aanpak van de nieuwe zorg en welzijn berust deels op het Noaberschap principe. Er is een bezoek geweest van ANBO en KBO Arnhem en overleg met Welzijnswerk Winterswijk over het thema: toekomst welzijn en noaberschap.
5.
Onderdeel: buitengebied – projecten en de gemeente. Het overleg en samenwerking met zeker de ambtelijke organisatie van de gemeente heeft zich op een positieve wijze ontwikkeld. Door meer overleg werd meer mogelijk. Dat overleg zorgt er voor dat plannen van burgers direct getoetst kunnen worden aan de algemene regelgeving. Een eerste soort scheiding van het kaf en het koren. Door het veelvuldige contact komt er naast een betere communicatie tevens veel meer begrip voor elkanders standpunten. Er is een veel meer constructievere aanpak ontstaan hoe elkaar te helpen. Gevolg tevens dat de gemeente haar plannen direct en beter kan toetsen aan wensen van burgers. Een prima wisselwerking is ontstaan. Enkele voorbeeldden zijn:
Omgevingsvisie In het kader van een nieuwe omgevingsvisie (bestemmingsplan) is na het BOT – overleg (Benen Op Tafel) gekozen voor een andere basisaanpak. De belangengroepen uit het buitengebied bouwen samen met de gemeentelijke overheid aan het fundament van die nieuwe omgevingsvisie. Gezamenlijk is een Plan van Aanpak gemaakt. Een basis om plannen voor de toekomst verder uit te werken. Afstemming met de gemeenteraad is een belangrijk onderdeel van deze aanpak van onderop. Voor zover bekend: uniek in Nederland. De DCP Meddo heeft de voorbereiding van het BOT-overleg gedaan en blijft actief betrokken bij de voortgang van de gehele project omgevingsvisie.
Bezoek Tweede Kamer Het initiatief kwam van de DCP Meddo. Nodig Kamerleden uit om over de gevolgen van de krimp te praten n.a.v. de Nota Krimp. Een dergelijk bezoek vraagt om een structurele aanpak waarbij de gemeente een belangrijke rol kan spelen. Door overleg, advies en ondersteuning van de gemeente werd het bezoek van 21 maart 2014 inhoudelijk een succes.
Openbare Werken Van kleine klachten tot grote projecten. Twee maal per jaar worden alle werkzaamheden Openbare Werken in Meddo afgestemd met de ambtelijke organisatie. Er wordt steeds gezocht naar passende oplossingen. Sommige zaken kunnen snel worden afgewerkt, andere zaken hebben een langere voorbereiding nodig. Gevolg: een duidelijke afstemming van de stand van zaken. De nu gekozen methodiek van overleg wordt door alle betrokken partijen als zeer positief ervaren.
Op bezoek bij de gemeente De DCP Meddo heeft met name veel voorbereidende en coördinerende werkzaamheden kunnen verrichten. Door de betere afstemming is er een meer opbouwende sfeer ontstaan met meer begrip voor elkanders beleidspunten. Voordeel is tevens, dat de juiste informatie over projecten of onderdelen ook via eigen periodieken bij de burgers van het buitengebied komt. Voor Meddo via Meddo Magazine. De meeste bezochte bezoeklocatie van de DCP was het gemeentekantoor te Winterswijk.
6.
Onderdeel : Contacten met Duitsland en de gemeente Vreden De aanleiding Al vrij snel werd bij de opmaak van de Nota Krimp duidelijk, dat de Achterhoeker te veel met de rug naar zijn oosterburen staat. Zowel economisch als sociaal-maatschappelijk zijn er tal van voordelen, als er een betere samenwerking op gang zou komen. Op min of meer verzoek van de Regio Achterhoek en Euregio werd contact opgenomen met de gemeente Vreden. De opening was al gemaakt via het project Internationale Paardenroutes (Euregio), maar de feitelijke opening was het eerste gesprek van de DCP Meddo met de burgemeester van Vreden, de Heer Holtwisch. Ruim drie jaar is gewerkt door vijf gemeenten aan het ontwerp van internationale routes voor ruiters en koetsiers. Deelnemers waren de gemeenten Berkelland, Haaksbergen, Winterswijk, Vreden en Ahaus. De DCP heeft binnen dit project meer een begeleidende rol gehad. Wel het begin van een ander proces.
Paardenclubs Vanuit het al genoemde internationale project paardenroutes hebben enkele ambtenaren van de gemeente Vreden en de DCP Meddo het initiatief genomen om juist de paardenliefhebbers zelf van beide gemeenten eens informeel bij elkaar aan tafel te brengen. Kennis maken, ervaringen uitwisselen en toekomstige activiteiten samen te ontwikkelen. Binnen drie maanden was er een bijeenkomst georganiseerd. Met financiële steun van de beide gemeenten.
Erkennen mogelijkheden Na de presentatie van de Nota Krimp is de nota eerst besproken met Burgemeester Holtwisch van Vreden. Er blijken dan verschillen te zijn. De krimp speelt (nog) geen belangrijke rol binnen het beleid van deze gemeente. Toch erkennen ook zij dat voor de toekomst bepaalde elementen van krimp ook bij hen actueel gaan worden. Dat was o.a. de aanleiding om op verzoek, als DCP Meddo, tekst en uitleg te geven aan de Holland Ausschuss van de gemeente Vreden. Samen kunnen nu vervolgstappen worden bepaald.
Overleg Dorpen Er is een vast overleg op gang gekomen tussen de gemeente Vreden en de DCP Meddo. De mogelijkheid werd bekeken, samen met de VVV’s van Vreden en Winterswijk, om het informatieve programma Wunderschön van de WDR in 2015 naar Vreden en Winterswijk te halen. Duidelijk werd ook dat de basis van versterkte contacten via de dorpsraden uit de buitengebieden van de beide gemeenten moet komen. De eerste bijeenkomst in juni 2014 werd een soort voorzichtig aftasten van mogelijkheden. De dorpen van Vreden kennen geen structurele organisatie zoals in het Winterswijkse Buitengebied. Er werd wel vastgesteld, dat er overeenkomsten zijn en dat dit zeker een basis kan zijn voor verdere toekomstige uitwerking. Wordt vervolgd.
Ruimtelijk De werkgroep Wonen van de Buurtschappenvisie heeft in het kader van het verbouwen van boerderijen naar meerdere woon- en werklocaties bewust een vergelijk gezocht met de Duitse regelgeving. Na een bezoek aan de Kreis Borken werd het overleg geopend met het Bauamt gemeente Vreden en afdeling Ruimtelijke Ordening van de gemeente Winterswiijk. Duidelijk wordt dat er overeenkomsten en verschillen zijn, maar men kan van elkaar leren. Dit overleg krijgt een vervolg, al is nog niet direct te bepalen wat de eindresultaten kunnen zijn. Duidelijk werd ook, dat men niet altijd volledig van elkanders plannen op de hoogte is. Vreden en Winterswijk zijn buurgemeenten! Het heeft de tijd nodig om dit verder te ontwikkelen. De DCP Meddo heeft hier voornamelijk een coördinerende functie.
7.
Ondernemers Vanuit de Buurtschappenvisie 2011 is de nieuwe zelfstandige vereniging O.B.W. (Ondernemers Buitengebied Winterswijk) opgericht. Mede door hun bijdrage aan de Nota Krimp en de algehele wens, meer contacten met de oosterburen, hebben de ondernemers van Winterswijk deelgenomen aan de expositie Aufwind in Vreden. Er werden contacten gelegd wat heeft geresulteerd in een verder overleg met ondernemers uit Vreden. Het samenwerkingsverband VREWIN. Samen is een agenda opgesteld van ruim 50 aandachtspunten. Een nieuw bottom-up proces is in gang gezet. De DCP Meddo is in de kantlijn betrokken bij een aantal deelprocessen.
Grensoverschrijdende verschillen in regelgeving In de doelstelling één Europa mag verwacht worden, dat de verschillen in regelgeving voor wat betreft het werkverkeer over de grens op een adequate wijze worden weggewerkt. Vanuit de Nota Krimp zijn een tiental voorbeelden van verschillen, die hinderlijk zijn in het werkverkeer over de grens, in een brief aan de vaste Kamercommissie Binnenlandse Zaken voorgesteld. Dit in nauwe samenwerking met de O.B.W. en L.T.O. Ruim een half jaar na verzending is er nog geen enkele reactie vanuit Den Haag ontvangen.
Vertalen Een bijkomende taak is soms de vertaling van documenten of rapporten in het Duits. Dit bevordert de samenwerking met de gesprekspartners over de grens. Het brengt wel extra tijd en kosten met zich mee.
Project Grenskwartieren Dit project moet een impuls worden voor activiteiten van bewoners in grensgebieden. Van Noord-Groningen tot Zuid-Limburg. Goede voorbeelden zetten aan tot activiteit. Het project is afgewezen door Minister Plasterk verwijzende naar de bestaande instanties en eigen organisatie. Men ziet wel de voordelen. Mede in het kader van de burgerparticipatie, zal de overheid veel meer de burgerinitiatieven moeten omarmen. Dat vraagt juist om moed en durf van die overheid om (bewust) af te wijken van de eigen standaard procedures.
De conclusie Internationale samenwerking zal grotendeels moeten komen van de bewoners zelf (bottomup). De regionale, provinciale en landelijke overheden zullen hun activiteiten veel meer op dit basisfundament moeten afstemmen. Immers, 60 tot 70% van alle contacten gaan via de burgers zelf. De Euregio zal een brede, creatieve armslag moeten krijgen voor wat betreft de begeleiding van burgerinitiatieven. Denk aan de uitwerking van het project Grenskwartieren. Een omslag in denken en werken is bij de overheden gewenst. Zeker bij de centrale overheid.
Algemene tendens bij diverse workshops. De overheid “preekt” mooi weer over de wet burgerparticipatie, maar als actieve burgers vervolgens komen met eigen initiatieven en vragen om meer steun en middelen, geeft die zelfde overheid heel vaak niet thuis.
Een belangrijke detailtaak van de DCP: het veelvuldig reclameren bij diverse instanties.
8.
Onderdeel: wonen Vrijkomende agrarische bebouwingen (VAB) Al in 2001 hebben kaderleden van het Algemeen Meddo’s Belang samen het project Boerderijsplitsing opgestart met de gemeente Winterswijk en de Provincie Gelderland. Dit heeft er toe geleid, dat de uitkomsten van dit project geheel werden opgenomen in het toenmalige Streekplan Gelderland. Nadien heeft de werkgroep Wonen van de gezamenlijke buurtschappen dit thema verder opgepakt. Door de ontwikkelingen in de landbouw stoppen meer en meer landbouwers en komen er meer boerderijen vrij voor andere bestemmingen. De werkgroep Wonen heeft twee hoofdprojecten gestart.
De Winterswijkse Aanpak Niet elke vrijkomende boerderij kan een verzorgingscentrum worden of een boekhoudkantoor. Veel meer moet gezocht worden naar mogelijkheden van meerdere wooneenheden in een boerderijen in combinatie met werklocaties. Om dit proces te stimuleren zou er meer moeten worden gedaan aan voorlichting. Samen met een aantal lokale makelaars, hypotheekverstrekkers en de gemeente Winterswijk is de brochure de Winterswijkse Aanpak gepresenteerd. Een simpele handleiding hoe van een boerderij een woon- en werklocatie te maken. Dit project is inmiddels afgerond.
Betaalbaar wonen in het buitengebied Eind 2013 is er via de Vereniging Kleine Kernen Gelderland en met een financiële ondersteuning van de Provincie Gelderland gestart met het project CPO-H. Collectief Particulier Opdrachtgeverschap - Huur. Met de werkgroep Wonen en met medewerking van de gemeente Winterswijk wordt nu een pilotproject uitgewerkt om een boerderij te verbouwen naar meerdere huurwooneenheden en/of werklocaties. (Hoofdthema: Vrijkomende Agrarische Bebouwingen voor huur) Dit kan gedaan worden middels het oprichten van een eigen particuliere coöperatie. Dit draagt uiteindelijk bij aan het behoud van de leefbaarheid van het buitengebied. Het project is bedoeld voor jongeren en senioren, terwijl eigenaren van boerderijen zelf als partner binnen de coöperatie mee kunnen doen. Daarnaast kunnen zo karakteristieke boerderijen door een nieuwe invulling behouden blijven voor het buitengebied. Basis voor dit project is tevens de toenemende vraag naar huurwooneenheden door jongeren en senioren en de vraag naar werklocaties door met name de ZZP-ers. De DCP Meddo is secretaris van de werkgroep Wonen en voorzitter van de beide deelprojecten. In de loop van 2015 moet dit project CPO-Huur worden afgerond. Het wordt tevens een belangrijke bijdrage voor de nog te maken Omgevingsvisie Buitengebied Winterswijk. Om dit te kunnen realiseren zijn enkele (lokale) regelwijzigingen binnen dit kader gewenst. Inmiddels zijn er ook contacten met het Ministerie van Infrastructuur & Milieu.
Kritische vraagstelling Als burgers zelf kleine wooncoöperaties oprichten, zegt dat iets over de hoofdtaken en instelling van de bestaande grote ,professionele wooncoöperaties”?
9.
Onderdeel: deelprojecten De Dorpscontactpersoon heeft niet de tijd om alle onderwerpen of ontwikkelingen op de voet te volgen. Het is wel belangrijk voor de DCP om op de hoogte te blijven van die ontwikkelingen. Een kort overzicht.
Breedband en bereikbaarheid. Na de presentatie van de buurtschappenvisie in 2011 heeft de werkgroep Economie en Bedrijvigheid van die Buurtschappenvisie veel aandacht besteed aan het project Breedband (glasvezelkabel). Samen met de OBW (Ondernemers Buitengebied Winterswijk) is daarvoor een zelfstandige coöperatie opgericht, gezien de enorme werkinhoud en financiële omvang van het project (CBBW - Coöperatie Breedband Buitengebied Winterswijk). Na een ongeval in het buitengebied en het niet bereikbaar zijn van 112 hebben met name de buurtschappen Ratum en Woold het voortouw genomen om extra activiteiten in dit kader op te starten.
Project Duits op basisscholen. Dit is een initiatief van de openbare basisschool te Kotten. Daar er ook raakvlakken waren met de andere scholen in het buitengebied en de gewenste contacten met Duitsland uit de Nota Krimp is de bijdrage van de DCP Meddo beperkt gebleven als toehoorder en vertegenwoordiger namens de Belangengroepen. Wel werd dit project meegenomen als een belangrijk onderdeel tijdens het werkbezoek van Tweede Kamerleden op 21 maart 2014.
Kerkepaden Oost Achterhoek In de Achterhoek is een achttal kleine kernen met eigen kerkepadenprojecten. De aanleg van extra wandel- en fietspaden als verbindingen naar en om kleine kernen. Door de kernen Meddo en Zwolle was een eigen kerkepadenproject gemaakt. Van belang is om gezamenlijk dit project verder in de gehele Achterhoek te blijven vervolgen. De DCP bezocht de jaarlijkse contactbijeenkomsten van dit - destijds door het Recreatieschap Achterhoek – Liemers opgezet project.
Wonen in Meddo In 2011 werd de eerste fase van het woningbouwproject Roetendael Plus grotendeels gerealiseerd. Totaal ruim 30 woningen, waaronder 13 starterwoningen (een eigen Meddo’s CPO-project). Het bestuur van het Algemeen Meddo’s Belang en de DCP Meddo blijven in de kantlijn de gesprekspartner voor de meerjarenplanning van de volgende (vier) bouwfasen. De eindverantwoordelijkheid ligt hier bij de bouwer van het project (WBC Winterswijk). Extra aandacht was/is er voor wateroverlast in kruipruimten met o.a. extra overleg met de gemeentelijke instanties.
De wijkagent De wijkagent blijft een belangrijke gesprekspartner. Met de wijkagent is gezocht naar oplossingen als de veiligheid rond activiteiten van het jongerencentrum Elbekurkie, de verkeerssituatie rond de school en informatie over/bij calamiteiten. Gesprekspartner hierbij vaak ook de gemeente Winterswijk. Het project Dorpscontactpersoon Meddo werd mogelijk gemaakt door de financiële steun van de Provincie Gelderland, het Oranjefonds en de RABOBANK.
10.
Onderdeel: informeren burgers, kader en de talrijke workshops. Eigen bevolking informeren. Meddo Magazine. Een dorpsraad kan veel projecten ontwikkelen. Als er geen voldoende draagvlak is bij de eigen bevolking, zal de voortgang van die ontwikkelingen stagneren. In Meddo wordt al ruim zeventien jaar gewerkt met het medium Meddo Magazine. Een samenwerking van vier verenigingen. Andere verenigingen kunnen gebruik maken van dit medium. De taak van de lokale DCP is om voldoende en duidelijke informatie te publiceren. Van kleine voorvallen tot grote projecten. Meddo Magazine verschijnt zes maal per jaar in een oplage van bijna 800.
Bundelen informatie: weekrapporten Daar het werkterrein van de dorpsraad veel groter en breder is geworden, komt er enorm veel informatie binnen bij de DCP. Hij is als het ware de “zeef” en verspreidt de belangrijkste informatie aan alle kaderleden binnen de organisatie. Nieuw binnen dat kader is de weekrapportage. In het kort geeft de DCP aan welke informatie er is ontvangen en welke ontwikkelingen zich in die week hebben voor gedaan. Wil een kaderlid meer weten over een bepaald onderwerp, dan neemt hij of zij contact op met de DCP.
Workshops en symposia Het werk van een Belangengroep of Dorpsraad is in de laatste decennia enorm veranderd. Men oriënteert zich al lang niet meer op de lokale dorpsproblematiek alleen. Een dorpsraad moet zich heden ten dage veel breder oriënteren. De oplossingen moeten ook gezocht worden bij regionale, provinciale en zelf landelijke instanties. Een belangrijk “hulpmiddel ”is dan het bezoeken van diverse workshops, symposia of andere informatiebijeenkomsten. Naast dat de ingewonnen informatie kan bijdragen aan lokale oplossingen, is het belangrijk om notitie te nemen van algemene landelijke trends. Door gesprekken en veel netwerken tijdens bijeenkomsten als Plattelandsparlementen maakt men kennis met de ervaringen van andere kleine kernen. Positief en negatief. Dat kan weer inspirerend werken voor de eigen projecten. Daar is vooral een belangrijke rol weggelegd voor de DCP. Er moet wel bewust een keuze worden gemaakt welke workshops te bezoeken. Het aantal uitnodigingen voor workshops is enorm. De DCP Meddo heeft o.a. deelgenomen aan: - Gelders Plattelandsparlement te Maurik - Nationaal Plattelands Parlement in Lunteren. - Inspiratiedagen VKK Gelderland / Federatie Dorpshuizen Gelderland (FDG). - Workshops Kennisnetwerk L&G Arnhem. Een samenwerking van o.a. VKKG/FDG – Spectrum / Elan Expertisecentrum HAN – ICS adviseurs en Provincie Gelderland. - Informatieve bijeenkomsten Provincie Gelderland over o.a. subsidieregelingen. - Symposium Strategisch Samenwerken Achterhoek. - Workshop Boeren in afgelegen gebieden – Zelhelm.. - Dorpenlab Lochem (Ministerie van Infra – Bureau Ruimtevolk) - Midterm Review Team (Ministerie van Infra en BZK) Thema krimp. Contact dorpscontactpersonen In het kader van het uitwisselen van informatie passen ook de contactdagen van alle Dorpscontactpersonen in Gelderland. De taken van de Dorpscontactpersonen zijn in verschillende gemeenten zeer divers. In enkele gemeenten zijn meerdere Dorpscontactpersonen actief. Deze contactbijeenkomsten in Teuge worden geleid door de Vereniging Kleine Kernen Gelderland en de Federatie Dorpshuizen Gelderland (basis: 2 bijeenkomsten per jaar).
11.
Onderdeel: de contacten De DCP Meddo heeft gebruik kunnen maken van de structurele organisatie van het Algemeen Meddo’s Belang en de Belangengroepen in de directe omgeving. Een aantal onderdelen van die organisatie waren er al. In het kader van de Nota Krimp zijn er een aantal nieuwe werkgroepen toegevoegd, mede op initiatief van en aangestuurd door de DCP Meddo. Met de genoemde groepen was veel ruggenspraak en overleg. Zij hebben tevens een grote bijdrage geleverd aan de Nota Krimp. Daarnaast zijn er contacten geweest met tal van andere instanties.
Organisatie Meddo. -
Bestuur Algemeen Meddo’s Belang Werkgroep Buitengebied Werkgroep Zorg, Welzijn & Omgeving Stuurgroep Meddo Magazine Werkgroep Verenigingen (nieuw) Werkgroep Senioren Meddo (nieuw) Noaberteam Meddo.
Organisatie Buitengebied. -
Bestuur BSV – Buurtschappenvisie Werkgroep Wonen Werkgroep Behoud scholen buitengebied (nieuw) Werkgroep Bedrijvigheid Werkgroep Cultuur, sport en recreatie Werkgroep Verkeer & veiligheid Werkgroep Zorg & Welzijn (nieuw) Werkgroep Krimp (nieuw)
Consultatie en overleg met. -
O.B.W. (Ondernemers Buitengebied Winterswijk) LTO Noord (landbouw) WCL (Waardevol Cultuur Landschap) Winterswijk Gemeenteraad Winterswijk Ambtelijke organisatie gemeente Winterswijk Vereniging Kleine Kernen Gelderland Regio Achterhoek - Doetinchem Euregio – Gronau Provincie Gelderland - Arnhem Ministerie van Binnenlandse Zaken Ministerie van Infrastructuur & Milieu Tweede Kamer der Staten Generaal Gemeente Vreden Meerdere dorpsraden in de Achterhoek.
12.
Onderdeel: Overzicht aantal bijeenkomsten. Het aantal bijeenkomsten in twee jaar Dorpscontactpersoon Meddo was 389. Dat zijn bijeenkomsten geweest van een half uur tot een gehele dag. Een algemeen overzicht.
Algemeen Meddo’s Belang (AMB). Bestuur AMB Werkgroep Zorg.,Welzijn & Omgeving AMB Werkgroep Buitengebied AMB Meddo Magazine Overleg verenigingen / werkgroep Verenigingen Naoberteam – voorbereiding / activiteiten Thema Wonen (o.a. WBC Winterswijk) Werkgroep Senioren AMB Klankbordgroep DCP Thema Verkeer & veiligheid
27 21 3 10 37 15 7 9 5 3
137
19 13 23 17 37 5
114
15 4 3 6 6 10 5 7 3 18
77
4 5 9
18
20 2 2 8 4 7
43
Buurtschappen Winterswijk (BSV) Voorbereiding en bestuur Buurtschappenvisie Werkgroep Zorg en Welzijn Werkgroep Wonen Pilotproject VAB i.s.m. VKKG en gemeente Nota Krimp – opmaak en voorbereiding Onderdeel Grenskwartieren uit Nota Krimp
Gemeentelijk en regionaal WCL Winterswijk incl. enkele acties Breedband – algemeen overleg Projecten Duurzaamheid Overleg Sport / buurtsportcoach gemeente Overleg gemeenteraad Winterswijk Overleg Ver. Kleine Kernen Gelderland Overleg Regio Achterhoek Overleg Euregio Contactbijeenkomsten DCP-ers Gelderland Overleg gemeente Vreden (diverse thema’s)
Provinciaal en landelijk Overleg Nota Krimp Binnenlandse Zaken Overleg diverse thema’s met Provincie Gelderland Voorbereiding en ontvangst Tweede Kamer leden
Diversen en allerlei Deelname aan workshops / symposia Plattelandsparlementen Project Kerkepaden Oost Achterhoek Ontvangen bezoekers / diverse thema’s Recepties Diversen
13. Onderdeel: Urenverantwoording Dorpscontactpersoon Meddo Tijdvak: 01-08-2012 / 31-07-2014. In totaal is het aantal geregistreerde uren: De oorspronkelijke norm was 80 uur per maand / totaal Totaal extra: Extra opdracht: nota Krimp.
2732.5 uur. 1920.0 uur 42%.
Voor het Algemeen Meddo’s Belang Bestuur Algemeen Meddo’s Belang Weekrapportages kader Algemeen Meddo’s Belang Meddo Magazine Archief –Bibliotheek Activiteiten Wonen in Meddo Werkgroep Senioren Werkgroep Buitengebied Werkgroep Zorg, Welzijn & Omgeving Werkgroep Verenigingen Project Toekomstvisie Noaberteam Meddo Openbare Werken Klankbordgroep DCP Algemeen
Totaal
12,9% 3.,1% 10,5% 3,6 % 1,0% 1,2% 3,5% 5,2% 3,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,7% 0,6%
51, 3%
Voor Belangengroepen Buitengebied Bestuur Buurtschappenvisie Werkgroep Nota Krimp Project Grenskwartieren / grenscontacten Projecten duurzaam Overleg / acties WCL Winterswijk Werkgroep Zorg & Welzijn Werkgroep Wonen incl. VAB project Overleg gemeenteraad Algemeen
4,6 % 13,3% 5,1% 0,3% 1,6% 2,7 % 7,0% 0,7% 0,1%
Totaal
35,4%
Voor Ver. Kleine Kernen Gelderland / project DCP. Overleg VKK Gelderland en workshops / symposia Project zelf incl. maandelijkse analyses
2,6% 1,8 %
Totaal
4,4%
Verwerking data / inkomende post/mails / secretariaat
8,9%
14.
Bijlage: praktijk voorbeelden met extra activiteit. De DCP Meddo kan in grote lijnen werken aan hoofdonderdelen, maar wordt in de praktijk geconfronteerd met zaken die extra aandacht vragen. Dat vraagt om extra overleg daar er ook onderwerpen waren die totaal niet waren voorzien, maar wel vroegen om een begeleiding of oplossing. Enkele voorbeelden. Beginnen en doen Bij de opmaak van de Nota Krimp werd duidelijk, dat er een werkgroep Zorg & Welzijn zou moeten komen vanuit alle buurtschappen. Er werd een oproep gedaan aan alle belangengroepen. Dat resulteerde in een mager resultaat. Met drie personen is toch een soort algemeen draaiboek gemaakt met hoofdpunten. Een tweede oproep volgde met het gevolg dat het aantal deelnemers werd verdrievoudigd. Uit drie buurtkernen (Woold – Meddo – Kotten) kwamen elk 3 vertegenwoordigers. Samen werd het “programma” verder uitgebouwd. Het resultaat nu is dat bijna alle buurtschappen minimaal één vertegenwoordiger hebben in deze overleggroep. De start van meerdere activiteiten op het gebeid van welzijn in het buitengebied van Winterswijk. Zelf uitnodigen. In april 2013 werd de Nota Krimp, in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, gepresenteerd te Zutphen. Na een half jaar was er nog geen enkele reactie, noch van de commissie Binnenlandse Zaken, noch van politieke partijen. Tijdens het onderdeel speeddaten tijdens het Nationaal Plarttelandsparlement in Lunteren (november 2013) kwam een gesprek op gang met Mevr. Lutz Jacobi en Dhr. Otwin van Dijk (PvdA Tweede Kamer) en later met Mevr. Barbara Visser (VVD Tweede Kamer). Na veel voorbereiding en de uitstekende medewerking van de Gemeente Winterswijk, werd een bezoek van Tweede Kamerleden aan Winterswijk- Meddo mogelijk op 21 maart 2014. Het werd zeker een aangenaam en leerzaam bezoek. Na 21 maart zijn er via de DCP Meddo directe contacten op gang gekomen met meerdere leden van de Tweede Kamer. Blokkade paardenroutes Bij een van de groene grensovergangen was er een enorme bak met zand geplaatst door een onbekende. Het vormde een belemmering voor de doorgang voor met name de koetsiers. Na overleg met de Paardentoerclub Meddo, de gemeente Vreden en de DCP Meddo heeft de desbetreffende “dader” de bak met zand op verzoek van de gemeente Vreden later alsnog moeten verwijderen. Scholen buitengebied Uit het overleg wordt duidelijk dat er een krimp zal komen wat betreft de basisscholen. Er wordt geanalyseerd, er wordt gesproken over het algemeen belang van onderwijs dicht bij de mensen, maar de waarneming is: men denkt alleen centraal. De kinderen van de kleine kern moeten maar naar een basisschool in de grote kern. Over een alternatief “andersom” wordt niet gesproken Ter informatie: kinderen uit Apeldoorn komen wel naar de basisschool in de kleine kern Teuge. Tenslotte Tot zover een algemeen overzicht van de activiteiten van een Dorpscontactpersoon. Het was zeker een aangename ervaring om twee jaar actief te zijn voor de lokale gemeenschap. Het blijft belangrijk voor een dorpsraad om ontwikkelingen in eigen omgeving te signaleren richting de bevolking, maar nog meer richting de overheden. Het blijkt dat de overheden niet altijd 100% op de hoogte zijn van de werkelijke zaken die echt spelen op het platteland. Als een school in het buitengebied moet sluiten, heeft dat veel meer sociaal maatschappelijke gevolgen. Dat element wordt door de overheden onderbelicht. Natura 2000 projecten worden (te veel) van bovenop opgelegd. Naast dat dit enorm demotiverend werkt, wordt het draagvlak door die gekozen aanpak direct geminimaliseerd. Dat in een tijd van meer burgerparticipatie. Dat bewustzijn zal meer en meer moeten groeien bij de overheden. Zorg voor een goede balans. Je moet alle kansen voor iedereen benutten. Niet van enkelen alleen. Veel oplossingen zitten bij de burgers zelf, niet in de regelgeving. Wat dat betreft hebben we nog steeds niet de “gereedschappen” voor ons gebied mogen ontvangen (titel Nota Krimp).
-----------------------------------------------------------------
André Menting Harberthof 2 7104 BC Winterswijk – Meddo. Mail:
[email protected] Telefoon 0543-569208 / -06-17826663
