Eindrapport bachelorproef

   

 

Eindrapport bachelorproef DRM: Hoe jongeren creatief wegwijs maken in hun rechten binnen contextbegeleiding?

Realisatie   door:   studenten   aan   Hogeschool   VIVES   Kortrijk:   Ellen   Allegaert,   Phebe   Bloes,   Annemarie   Cailliez,   Sigrid   De   Geyter,   Jilka   Van   Twembeke   en   Gaëlle   Vangeneberg  onder  leiding  van  Claudine  Van  der  Hoogerstraete.     In  samenwerking  met:  Centrum  Jongeren-­‐  en  Gezinsbegeleiding      

 

 

 

 

 

 

  VOORWOORD  

Wij   zijn   studenten   bachelor   in   de   Orthopedagogie   en   bachelor   in   de   Maatschappelijke   Veiligheid,   met   afstudeermodule   Jeugddelinquentie   in   VIVES   te   Kortrijk,   die   dit   jaar   zullen   afstuderen.  We  kregen  verschillende  keuzes  omtrent  onderwerpen  om  ons  toe  te  spitsen  in   de   bachelorproef.   Wij   kozen   voor   Decreet   Rechtspositie   Minderjarigen,   dat   werd   voorgesteld  door  het  Centrum  Jongeren-­‐  en  Gezinsbegeleiding  (CJGB).  De  overheid  voorziet   reeds   brochures   om   deze   rechten   toe   te   lichten,   maar   het   CJGB   ondervindt   dat   deze   de   jongeren   niet   aanspreken.   Daarom   kregen   wij   de   vraag   om   de   minderjarigen   binnen   de   contextbegeleiding   op   een   creatieve   manier   wegwijs   te   maken   in   hun   rechten   binnen   de   Integrale  Jeugdhulp.          

 

 

 

  INHOUDSOPGAVE   1  

Inleiding  ..................................................................................................................................  1  

2  

Voorstelling  dienst  en  vraagstelling  .......................................................................................  2  

2.1  

Voorstelling  dienst  ..........................................................................................................  2  

2.2  

Vraagstelling  ...................................................................................................................  3  

3  

Decreet  Rechtspositie  Minderjarigen  ....................................................................................  4  

3.1  

Contextduiding  ...............................................................................................................  4  

3.1.1  

Invloed  van  het  IVRK  .................................................................................................  4  

3.1.2  

Argumenten  voor  een  apart  decreet  ........................................................................  4  

3.2  

Situering  van  het  DRM  ....................................................................................................  5  

3.3  

Toepassingsgebied  van  het  decreet  ...............................................................................  5  

3.4  

Doelstelling  van  het  decreet  ...........................................................................................  5  

3.5  

De  basisbeginselen  van  het  decreet  ...............................................................................  6  

3.5.1  

Het  belang  van  de  minderjarige  ................................................................................  6  

3.5.2  

De  bekwaamheid  van  de  minderjarige  .....................................................................  6  

4  

Achterliggende  visies  .............................................................................................................  8  

5  

De  elf  rechten  van  het  DRM  .................................................................................................  10  

5.1  

Recht  op  jeugdhulp  .......................................................................................................  10  

5.2  

Recht  op  instemming  met  en  vrije  keuze  van  de  jeugdhulp  .........................................  10  

5.3  

Recht  op  duidelijke  communicatie  en  op  informatie  ....................................................  10  

5.3.1  

Recht  op  duidelijke  communicatie  ..........................................................................  10  

5.3.2  

Recht  op  informatie  ................................................................................................  11  

5.4  

Recht  op  respect  voor  het  gezinsleven  .........................................................................  11  

5.5  

Recht  op  een  dossier  ....................................................................................................  12  

5.6  

Recht  op  privacy  ...........................................................................................................  12  

5.7  

Recht  op  een  menswaardige  behandeling  ....................................................................  12  

5.8  

Klachtrecht  ....................................................................................................................  13  

5.9  

Recht  op  bijstand  ..........................................................................................................  13  

5.10  

Recht  op  participatie   ....................................................................................................  14  

5.11  

Recht  op  zakgeld  ...........................................................................................................  14  

6  

Mediagebruik  bij  jongeren  ...................................................................................................  15  

7  

Eindproducten  ......................................................................................................................  17  

8  

Besluit  ..................................................................................................................................  19  

9  

Bronnenlijst  ..........................................................................................................................  21  

10  

Bijlage  1:  De  handleiding  van  de  website  (+  12  –  jarigen)  ....................................................  25  

11  

Bijlage  2:  Zoek  je  recht  en  leer  het  echt  (6-­‐  tot  12  –  jarigen)  ...............................................  30  

12  

Bijlage  3:  Wees  snel  en  ring  de  bel  (-­‐  6  –  jarigen)  ................................................................  55

   

 

 

1

Inleiding  

Elke   bachelorproef   heeft   als   doel   een   antwoord   te   formuleren   op   een   projectvraag   die   werd   ingediend   door   een   externe   dienst.   Onder   hoofdstuk   2   van   dit   eindrapport   stellen   we   dan   ook   graag  de  dienst  voor  en  geven  we  een  omschrijving  van  de  concrete  project-­‐aanvraag.     Daarna   bespreken   we   het   Decreet   Rechtspositie   Minderjarigen   (DRM),   namelijk   het   thema   waar   we  rond  werkten.  Hier  zullen  we  het  o.a.  hebben  over  de  invloed  van  het  Internationaal  Verdrag   van  de  Rechten  van  het  Kind  (IVRK),  over  de  situering  en  het  toepassingsgebied  van  het  DRM  en   over  het  belang  en  de  bekwaamheid  van  de  minderjarige.   In   het   vierde   hoofdstuk   zullen   we   de   achterliggende   visies   (zoals   burgerschap,   inclusie,   participatie,   interculturele   hulpverlening   en   empowerment)   bespreken.   Hierna   geven   we   meer   uitleg  over  de  elf  rechten  van  het  DRM.       Vervolgens  bespreken  we  het  mediagebruik  bij  jongeren.  Hier  gaan  we  na  of  het  medium  dat  de   begeleiders   momenteel   hanteren   in   de   dienst,   nl.   de   overheidsbrochures   een   goede   manier   is   om   informatie  over  te  brengen.  De  overheid  heeft  voor  de  drie  verschillende  leeftijdscategorieën  een   brochure  op  maat  gemaakt.  In  dit  hoofdstuk  gaan  we  na  of  deze  brochures  wel  aantrekkelijk  zijn.   Daarnaast   bespreken   we   ook   welk   medium   per   leeftijdscategorie   geschikt   is   om   kinderen   en   jongeren   op   een   aantrekkelijke   manier   kennis   te   laten   maken   met   hun   rechten   in   de   jeugdhulp,   meer  bepaald  in  contextbegeleiding.         Daarna  zullen  we  onze  drie  eindproducten  bespreken,  om  dan  te  eindigen  met  een  besluit  waar   we  stilstaan  bij  de  meerwaarde  voor  ons  als  studenten,  de  cliënten  en  de  dienst.      

1    

   

2

Voorstelling  dienst  en  vraagstelling     2.1 Voorstelling  dienst  

VZW   Centrum   Jongeren-­‐   en   Gezinsbegeleiding   (CJGB)   is   een   ambulante   dienst   binnen   de   Integrale   Jeugdhulp.   Het   centrum   heeft   drie   begeleidingsvormen,   nl.   de   langdurige   contextbegeleiding,   de   intensief   kortdurende   contextbegeleiding   en   de   contextbegeleiding   in   functie   van   autonoom   wonen.   De   contextbegeleidingsdienst   heeft   een   capaciteit   om   40   gezinnen  te  begeleiden  en  de  dienst  contextbegeleiding  in  functie  van  autonoom  wonen  kan   16  jongeren  opvangen  (Centrum  Jongeren-­‐  en  Gezinsbegeleiding,  z.d.  a).   Het  centrum  is  ook  een  erkende  HCA-­‐dienst.  HCA  is  het  letterwoord  voor  Herstelrechtelijke   en   Constructieve   Afhandeling   en   omvat   vijf   werkvormen   namelijk   dader-­‐slachtoffer   bemiddeling,   herstelgericht   groepsoverleg,   gemeenschapsdienst,   leerproject   en   sinds   zeer   recent   ook   ouderstage   (Goossens,   z.d.).   De   HCA-­‐dienst   is   gevestigd   in   de   Hendrik   Consciencestraat  9  in  Kortrijk  en  kreeg  de  naam  COHEsie.     Het   project   van   de   bachelorproef   is   enkel   van   toepassing   op   de   drie   diverse   vormen   van   contextbegeleiding.     Langdurige   contextbegeleiding   richt   zich   naar   jongeren   tussen   de   0   en   18   jaar   in   een   verontrustende   situatie   (vroeger:   jongeren   in   een   problematische   opvoedingssituatie)   en   hun  gezin.  Het  ontbreekt  de  ouders  dikwijls  aan  de  krachten  om  de  opvoedingsproblemen,   vaak   in   combinatie   met   relationele,   financiële   en   materiële   moeilijkheden,   op   te   lossen.   Daarom  is  het  belangrijk  dat  de  hulpverlener  op  zoek  gaat  naar  de  resterende  krachten.  De   hulpverlener   brengt   wekelijks   één   bezoek   aan   het   gezin,   gedurende   de   volledige   periode.   (Centrum  Jongeren-­‐  en  Gezinsbegeleiding,  z.d.  b  en  d).   Intensief  kortdurende  contextbegeleiding  houdt  in  dat  een  vaste  begeleider  regelmatig  aan   huis   komt,   gedurende   maximaal   zes   maanden.   De   hulpverlener   brengt   twee   bezoeken   per   week   aan   het   gezin   en   na   de   tussentijdse   evaluatie   (na   drie   maanden)   wordt   het   bezoek   gereduceerd  naar  slechts  één  per  week  (Centrum  Jongeren-­‐  en  Gezinsbegeleiding,  z.d.  c).   Ten  slotte  richt  contextbegeleiding  in  functie  van  autonoom  wonen  zich  naar  jongeren  van   17  tot  en  met  21  jaar  die  alleen  gaan  wonen.  Voor  sommige  jongeren  is  alleen  gaan  wonen   een  bewuste  keuze,  terwijl  anderen  soms  gedwongen  worden  om  die  beslissing  te  nemen.   De   hulpverlener   gaat   samen   met   de   jongere   op   zoek   naar   een   gepaste   woning   en   hij   ondersteunt  de  jongere  in  de  organisatie  van  het  huishouden.  Daarnaast  leert  hij  de  jongere   hoe  hij  op  een  zelfstandige  manier  met  zijn  geld  moet  omgaan.       Nu  we  de  dienst  wat  meer  hebben  toegelicht,  willen  we  graag  overgaan  naar  hoe  ons  project   tot  stand  is  gekomen.      

 

2  

2.2 Vraagstelling     Dit  project  is  tot  stand  gekomen  omdat  het  DRM  een  belangrijke  prioriteit  is  op  de  agenda   van   de   Staten-­‐Generaal   en   de   overheid.   Binnen   het   CJGB   heeft   een   werkgroep   reeds   alle   procedures   uit   het   kwaliteitshandboek   uitvoerig   onderzocht   en   bekeken   in   welke   mate   er   reeds   rekening   gehouden   werd   met   het   Decreet   betreffende   de   Rechtspositie   van   de   Minderjarige   in   de   Integrale   Jeugdhulp   (DRM).   Op   basis   daarvan   hebben   ze   het   kwaliteitshandboek   aangepast   waar   nodig.   Volgend   jaar   zal   de   overheid   inspecties   houden   om   na   te   gaan   of   de   rechten   van   de   jongeren   effectief   gerespecteerd   worden.   F.   Dewitte   (persoonlijke  communicatie,  21  februari  2014).   Er  bestaan  enkele  brochures  zoals  “Ik  en  jeugdhulp”,  “Mijn  rechten  in  de  jeugdhulp”  en  “  ’t   Zitemzo….   in   de   Integrale   Jeugdhulp”   die   de   overheid   aanbiedt   aan   jeugdhulpverleners   binnen  de  Integrale  Jeugdhulp  (Rechtspositie,  z.d.).  Deze  brochures  leggen  alle  rechten  die  in   het   DRM   staan   uitvoerig   uit,   maar   niet   alle   rechten   zijn   van   toepassing   binnen   de   dienst   contextbegeleiding.   Daarom   hebben   we   enerzijds   als   opdracht   gekregen   om   ervoor   te   zorgen   dat   de   begeleiders   de   rechten,   die   van   toepassing   zijn   voor   de   specifieke   hulpverleningsvormen,   op   een   creatieve   manier   uit   te   leggen   aan   de   jongeren.   Anderzijds   zijn  er  ook  heel  wat  minderjarigen  die  niet  graag  lezen  en  dus  niet  snel  zullen  grijpen  naar   deze   brochures.   Daarom   is   het   belangrijk   dat   onze   eindproducten   van   de   bachelorproef   creatief  zijn  en  dat  het  gekozen  medium  aansluit  bij  de  leefwereld  van  de  doelgroep.     Dit  vormt  de  aanleiding  van  onze  bachelorproef.       Graag  willen  wij  in  het  volgend  stuk  meer  uitleg  geven  over  hoe  het  DRM  ontstaan  is  en  wat   dit  precies  inhoudt.          

 

 

3  

3

Decreet  Rechtspositie  Minderjarigen   3.1 Contextduiding     3.1.1 Invloed  van  het  IVRK  

Sinds  de  goedkeuring  van  het  Internationaal  Verdrag  inzake  de  Rechten  van  het  Kind  (IVRK)   door   de   Verenigde   Naties   op   20   november   1989,   is   de   maatschappelijke   positie   van   de   minderjarige   in   een   echte   stroomversnelling   terecht   gekomen   (Departement   Welzijn,   2008a).  Dit  uit  zich  in  de  dagdagelijkse  omgang  waar  we  zien  dat  jongeren  steeds  mondiger   worden   en   hun   aandeel   qua   inspraak   in   sterke   mate   toeneemt.   Dit   gaat   van   studiekeuze   naar   partnerkeuze   tot   wat   er   ’s   avonds   op   tafel   komt.   Deze   maatschappelijke   veranderingen   vertalen   zich   ook   in   wetgeving   zoals   het   DRM.   Dit   DRM   vloeit   voort   uit   het   IVRK   en   geeft   jongeren  rechten  omtrent  zaken  waar  zij  bij  betrokken  zijn  (Kinderrechtswinkels,  2008).  De   reden  voor  een  afzonderlijk  decreet  voor  minderjarigen  is  dat  een  aantal  bepalingen  van  de   internationale   wetgeving,   namelijk   van   het   IVRK   specifiek   of   aanvullend   moesten   geregeld   worden  door  de  context  van  de  hulpverlening.  Dit  gaat  onder  meer  over:   • • • •

Verduidelijking  inzake  het  belang  van  het  kind   Het  recht  op  respect  voor  het  gezinsleven   Het  recht  op  informatie     Het  recht  op  inspraak  en  participatie  

 

3.1.2 Argumenten  voor  een  apart  decreet     De  sectorale  en  intersectorale  wetgeving  vertoonde  naast  de  internationale  wetgeving  ook   enkele  tekorten.  Als  eerste  was  de  minderjarige  nauwelijks  als  rechtssubject  aanwezig  in  de   regelgeving.    Enkel  in  de  reglementering  van  de  Bijzondere  Jeugdbijstand  en  van  de  Centra   voor   Leerlingenbegeleiding   werd   de   minderjarige   expliciet   erkend   als   partner   in   de   jeugdhulp.   Ten   tweede   werd   de   rechtsbekwaamheid   van   de   minderjarige   in   de   jeugdhulp   zeer   fragmentarisch   geregeld   in   het   welzijns-­‐,   gezondheids-­‐   en   onderwijsrecht.   In   geen   enkele   sector   was   op   een   allesomvattende   manier   geregeld   over   welke   rechten   de   minderjarige  beschikt.  De  benadering  op  zich  was  al  verschillend  van  sector  tot  sector.  Ten   derde   was   de   handelingsbekwaamheid   van   de   minderjarige,   of   de   mate   waarin   de   minderjarige   zelf   zijn   rechten   zelfstandig   kan   uitoefenen,   op   een   niet   overeenstemmende   manier   geregeld.   Zo   werd   er   nogal   vaak   vanuit   een   beschermingsreflex   gereageerd   wanneer   er   sprake   was   van   participatierechten   van   minderjarigen   in   de   hulpverleningscontext.   Als   laatste   werden   er   wel   in   heel   wat   sectoren   instrumenten   van   indirecte   rechtsbescherming   ontwikkeld.   Deze   instrumenten   impliceren   echter   geen   direct   afdwingbare   rechten   (De   Wilde,  2008)  (Zorginspectie  en  Onderwijsinspectie,  2010).     Deze  vaststellingen  hebben  geleid  tot  de  uitwerking  van  het  DRM.  Het  IVRK  vormde  daarbij   het  referentiekader  (De  Wilde,  2008)  (Zorginspectie  en  Onderwijsinspectie,  2010).    

 

4  

3.2 Situering  van  het  DRM   Op  5  mei  2004  werd  het  DRM  samen  met  het  Decreet  betreffende  de  Integrale  Jeugdhulp   (Kaderdecreet)  goedgekeurd  door  het  Vlaams  Parlement  en  op  7  mei  2004  bekrachtigd  door   de   Vlaamse   Regering.   Deze   zijn   onlosmakelijk   met   elkaar   verbonden   en   waren   het   startpunt   voor   de   hervorming   van   de   jeugdhulpverlening   in   Vlaanderen.   Het   DRM   focust   op   de   uitvoeringsmodaliteiten   van   de   jeugdhulp   en   biedt   waarborgen   voor   een   duidelijk   rechtsstatuut  voor  de  minderjarige  in  de  jeugdhulp  (Kinderrechtswinkel,  2014a)  (De  Wilde,   2008)  (Zorginspectie  en  Onderwijsinspectie,  2010).      

3.3 Toepassingsgebied  van  het  decreet   Sinds   1   juli   2006   is   het   DRM   van   kracht   in   alle   betrokken   sectoren   van   de   Integrale   Jeugdhulp,   namelijk:   Algemeen   Welzijnswerk,   Bijzondere   Jeugdbijstand,   Centra   voor   Integrale   Gezinszorg,   Centra   voor   Geestelijke   Gezondheidszorg,   Centra   voor   Leerlingenbegeleiding,   Kind   en   Gezin   en   het   Vlaams   Agentschap   voor   Personen   met   een   Handicap  (Kinderrechtswinkel,  2014a)  (Zorginspectie  en  Onderwijsinspectie,  2010).   In   principe   is   het   DRM   van   toepassing   op   alle   jeugdhulpaanbieders   binnen   de   Integrale   Jeugdhulp,  dus  zowel  op  de  voorzieningen  als  op  de  personen  die  jeugdhulp  aanbieden.  De   enige   uitzonderingen   zijn   scholen,   ziekenhuizen,   psychiatrische   instellingen   en   zelfstandige   psychologen/therapeuten  (Kinderrechtswinkel,  2014a)  (Zorginspectie  en  Onderwijsinspectie,   2010)  (Departement  Welzijn,  2008a).      

3.4 Doelstelling  van  het  decreet   De  doelstelling  van  het  DRM  is  de  rechtspositie  van  de  minderjarige  binnen  de  jeugdhulp  te   verduidelijken   en   te   versterken.   Deze   intentie   was   noodzakelijk   gezien   de   samenleving   de   jongere   en   de   jongere   zichzelf   steeds   meer   beschouwt   als   mondig   en   in   staat   is   om   zelf   richting  te  geven  aan  zijn  leven  (Rosius,  2004).  De  rechten  van  de  minderjarige  worden  met   het  decreet  voor  het  eerst  op  een  heldere  en  eenduidige  manier  geformuleerd  en  uitgelegd,   onafhankelijk  van  de  zorgvorm  of  sector  waarin  men  terecht  komt  (Steven  Cozkijns,  2010).   Verder  beoogt  het  decreet  de  participatierechten  van  jongeren  in  de  jeugdhulp  te  versterken   en   specifieke   beschermingsmaatregelen   aan   te   bieden   voor   bepaalde   doelgroepen   zoals   kinderen  in  een  residentiële  voorziening.       Tegelijk   wil   het   decreet   hulpverleners,   diensten   en   voorzieningen   een   reflectiekader   aanreiken  om  over  hun  eigen  hulpverlening  na  te  denken.  Het  decreet  wil  hen  ondersteunen   bij  het  realiseren  van  een  kwaliteitsvolle  hulpverlening.      

 

5  

3.5 De  basisbeginselen  van  het  decreet   3.5.1 Het  belang  van  de  minderjarige   Het  belang  van  de  minderjarige  vormt  in  feite  de  belangrijkste  overweging  bij  het  verlenen   van   jeugdhulp.   Dit   houdt   onder   andere   in   dat   wanneer   er   een   conflict   ontstaat   tussen   de   belangen  van  de  minderjarige  en  de  belangen  van  anderen,  het  belang  van  het  kind  primeert   (Departement  Welzijn,  2014).  Het  belang  van  de  minderjarige  wordt  vastgesteld  in  dialoog   met   de   minderjarige   zelf.   De   mening   van   de   minderjarige   kent   gepast   gevolg   rekening   houdend  met  zijn  leeftijd  en  zijn  maturiteit.  Hierbij  is  er  tevens  respect  voor  de  mening  en  de   verantwoordelijkheden  van  de  ouders  (Berghmans,  2006)  (Departement  Welzijn,  2008c).    

3.5.2 De  bekwaamheid  van  de  minderjarige   Dit  betekent  dat  het  kind  of  de  jongere  zijn  rechten  zelfstandig  uitoefent,  zonder  afbreuk  te   doen  aan  de  rechten  van  de  ouders.  Dit  is  ergens  ook  logisch  aangezien  de  meeste  rechten   uit   het   DRM   feitelijke   handelingen   zijn   terwijl   de   principiële   handelsonbekwaamheid   die   het   Burgerlijk  wetboek  voorziet  voor  minderjarigen  slaat  op  het  stellen  van  rechtshandelingen.   Rechtshandelingen   zijn   handelingen   die   gesteld   worden   met   de   bedoeling   rechtsgevolgen   met   zich   mee   te   brengen,   bijvoorbeeld   het   ondertekenen   van   een   contract   of   zich   inschrijven   op   school.   Hiertegenover   staan   de   feitelijke   handelingen   die   geen   rechtsgevolg   hebben,   althans   niet   bedoeld.   Dit   komt   overeen   met   de   elf   rechten   uit   het   decreet   (Departement  Welzijn,  2014).   Voor   sommige   rechten   maakt   de   hulpverlener   of   de   toegangspoort   de   afweging   of   de   minderjarige  in  staat  is  om  ze  zelfstandig  uit  te  voeren.  Deze  uitzonderingen  zijn:  het  recht   om  geïnformeerd   in   te   stemmen   met  de   hulpverlening,   het  recht  om   niet   tegen   de   eigen   wil   gescheiden   te   worden   van   de   ouders   en   het   recht   op   toegang   tot   het   eigen   dossier.   Bij   deze   rechten   kijkt   men   eerst   of   de   minderjarige   tot   redelijke   beoordeling   van   zijn   belangen   in   staat  is.  Dit  houdt  in:  ‘Kan  hij/zij  logische  denkprocessen  aangaan  en  de  voor-­‐  en  nadelen  van   een  situatie  inschatten?’.  Bij  jongeren  ouder  dan  12  jaar  is  er  een  vermoeden  dat  zij  hiertoe   in  staat  zijn.  Uitzonderingen  zijn  wel  altijd  mogelijk,  zowel  voor  jongere  als  oudere  kinderen   (Berghmans,   2006)   (Departement   Welzijn,   2008c).   Dit   gebeurt   in   samenspraak   met   de   minderjarige  en  eventueel  met  de  ouders  (Departement  Welzijn,  2008b).     De  handelingsbekwaamheid  van  de  minderjarige  wordt  dus  gebaseerd  op  de  combinatie  van   een  objectief  criterium,  namelijk  de  leeftijd  en  een  subjectief  criterium,  de  maturiteit  (Van   Den  Bussche,  2010).  Wanneer  de  hulpverlener  een  minderjarige  onbekwaam  acht  voor  het   zelfstandig   uitoefenen   van   één   van   de   drie   hierboven   genoemde   rechten,   dan   moet   de   argumentatie  voor  deze  beslissing  worden  opgenomen  in  het  dossier  (Departement  Welzijn,   2008b).   Verder  is  het  ook  belangrijk  dat  de  beoordeling  of  de  minderjarige  al  dan  niet  bekwaam  is,   geen  vaststaande  beslissing  is.  De  beslissing  kan  wijzigen  naarmate  men  de  cliënt  beter  leert   kennen   en   kan   ook   evolueren   gedurende   het   hulpverleningstraject.   Daarnaast   moet   men   ook  rekening  houden  met  de  situatie  waarin  de  jongere  zich  bevindt.      

6  

Wanneer  er  zich  een  crisissituatie  voordoet  kan  dit  een  zware  emotionele  impact  hebben  op   de   jongere   waardoor   men   de   jongere   niet   bekwaam   acht.   Dit   kan   natuurlijk   veranderen   naarmate  de  situatie  waarin  de  jongere  zich  bevindt,  verbetert  (Kinderrechtswinkel,  2014a).     Hieronder   bespreken   we   de   achterliggende   visies   van   het   DRM.   Die   hebben   we   ook   geïntegreerd  in  ons  proces  en  onze  producten.          

 

7  

4

Achterliggende  visies    

Vroeger  ging  men  er  van  uit  dat  de  hulpverlener  het  best  wist  wat  zijn  cliënt  nodig  had.  Dit   had  als  gevolg  dat  cliënten  die  zo’n  20  à  25  jaar  geleden  in  de  hulpverlening  terecht  kwamen,   nauwelijks   betrokken   werden   bij   het   reilen   en   zeilen   van   hun   eigen   hulpverleningsproces.   Intussen  zijn  we  als  maatschappij  een  heel  andere  weg  in  geslagen.  Gaandeweg  zijn  er  heel   wat   verschillende   visies   ontstaan   over   hulpverlening.   Visies   die   inhouden   dat   de   cliënt   wél   een   belangrijke   partij   is   binnen   de   hulpverlening.   Cliënten   weten   namelijk   het   best   wat   zij   willen  en  wat  zij  nodig  hebben.  Dit  houdt  niet  in  dat  de  hulpverlener  overbodig  is  geworden.   Wel   betekent   het   dat   de   hulpverlener   en   de   cliënt   op   gelijke   hoogte   worden   geplaatst.   Beiden  zijn  dus  even  belangrijk.  De  hulpverlener  ondersteunt  zijn  cliënt  en  helpt  hem  zichzelf   te   helpen.   Op   die   manier   wordt   er   niet   enkel   rekening   gehouden   met   wat   de   cliënt   inhoudelijk  inbrengt,  maar  ook  zijn  zelfbeeld  krijgt  een  duwtje  in  de  rug.       Eén  van  die  visies  is  burgerschap.  Het  uitgangspunt  van  deze  visie  is  dat  elke  mens  als  een   gelijke   moet   worden   beschouwd     (Vanderstraeten,   2013).   We   hebben   allemaal   dezelfde   rechten   en   plichten   in   onze   maatschappij.   Dit   geldt   ook   binnen   de   hulpverlening.   Elke   minderjarige   in   de   jeugdhulp   heeft   dezelfde   rechten.   Hierdoor   komen   cliënt   en   hulpverlener   op   gelijke   hoogte   te   staan   en   heeft   de   cliënt   een   stem   in   zijn   eigen   hulpverleningsproces     (Vanderstraeten,   2013).   Deze   visie   sluit   aan   bij   inclusie.   Inclusie   betekent   dat   ieder   mens   erbij   hoort   en   een   plaats   heeft   in   de   samenleving   om   het   even   welke   achtergrond,   ras   of   beperking  hij  ook  heeft.  Het  betekent  ook  dat  iedereen  hulp  moet  krijgen  wanneer  hij  of  zij   dit  nodig  heeft  (Vanderstraeten,  2013).  Het  is  belangrijk  dat  cliënten  zich  verbonden  voelen   met   anderen   en   dat   ze   niet   het   gevoel   hebben   er   alleen   voor   te   staan.   Binnen   de   hulpverlening  worden  de  cliënten  wel  geholpen,  maar    waar  het  schoentje  veelal  wringt  is   dat  zij  geen  gevoel  van  inclusie  ervaren  binnen  hun  eigen  hulpverleningsproces.  De  cliënten   worden  niet  altijd  betrokken.     Deze  bevinding  leidt  ons  direct  tot  bij  een  andere  belangrijke  visie,  nl.  participatie.  Deze  visie   stelt  dat  cliënten  inspraak  moeten  hebben  in  hun  hulpverlening.  Het  is  niet  voldoende  dat  de   hulpverlener  zo  nu  en  dan  vraagt  aan  de  cliënt  wat  hij  denkt  over  een  bepaald  aspect.  Het  is   de  bedoeling  dat  de  hulpverlener  overtuigd  is    dat  de  cliënt  iets  te  vertellen  heeft  en  dat  hij   ook   echt   rekening   houdt   met   de   mening   van   de   cliënt   en   dit   over   elk   aspect   binnen   het   hulpverleningsproces.  De  cliënten  moeten  steeds  actief  betrokken  worden  in  het  oplossings-­‐   en  beslissingsproces  (Vlaamse  overheid,  z.d.).  Wanneer  cliënten,  ook  kinderen  en  jongeren   kunnen   participeren,   brengt   dit   veel   voordelen   met   zich   mee.   De   minderjarigen   leren   overleggen   en   in   dialoog   gaan.   Ze   leren   een   standpunt   in   te   nemen   en   na   te   denken   over   belangrijke  aspecten  van  hun  eigen  leven.       De  cliënten  en  de  hulpverlener  hebben  niet  steeds  dezelfde  waarden.  Het  is  belangrijk  om   deze   steeds   te   respecteren,   ook   wanneer   de   cliënt   en   de   hulpverlener   dezelfde   cultuur   hebben,  kan  er  sprake  zijn  van  verschillende  waarden.  Het  is  niet  zo  dat  de  één  zijn  waarden  

 

8  

zwaarder   doorwegen   dan   die   van   de   ander.   Het   is   een   kwestie   van   een   consensus   te   vinden   waar   beide   partijen   zich   in   kunnen   vinden.   Dit   staat   voor   een   interculturele   hulpverlening   (Vanderstraeten,  2013).     Daarnaast   is   er   nog   een   zeer   belangrijke   achterliggende   visie   die   niet   onopgemerkt   mag   blijven,   namelijk   empowerment.   Dit   houdt   in   dat   de   hulpverlener   iets   doet   met   de   mogelijkheden   en   de   krachten   van   de   cliënt,   want   elke   cliënt   heeft   mogelijkheden   en   beperkingen.  Als  hulpverlener  is  het  belangrijk  om  zich  zoveel  mogelijk  naar  die  krachten  te   richten   (Vanmarcke,   2013).   De   hulpverlener   moet   deze   gebruiken   om   de   cliënt   nog   krachtiger   te   maken   om   weer   invloed   te   kunnen   uitoefenen   op   zijn   eigen   situatie.   Deze   krachten   kunnen   zeer   uiteenlopend   zijn   (Empowerment:   Krachtgerichte   hulpverlening   in   dialoog,  z.d.)     Enkele  decennia  geleden  was  de  context,  het  gezin  van  de  cliënt  niet  belangrijk.  Ze  werden   slechts   zelden   in   de   hulpverlening   betrokken.   Nu   wordt   de   context   altijd   betrokken   bij   de   hulpverlening  en  worden  ze  gezien  als  een  krachtbron  van  de  cliënt  die  hulpverleners  maar   beter   goed   kunnen   benutten.   Het   is   belangrijk   om   eventuele   verbroken   verbindingen   proberen   te   herstellen.   Kracht   wordt   immers   geput   vanuit   de   steun   die   men   krijgt   uit   de   omgeving.   Dialoog   tussen   meerdere   partijen   wordt   gezien   als   een   manier   om   het   zich   te   kunnen  verbeelden  hoe  iets  kan  zijn  en  hoe  ze  ervoor  kunnen  zorgen  dat  het  zo  wordt.  Het   wordt   een   gedeelde   verantwoordelijkheid.   Wanneer   we   stellen   dat   de   context   betrokken   wordt   bij   de   hulpverlening   en   er   wordt   empowerend   gewerkt,   dan   wordt   het   participatief   werken  gestimuleerd  (Empowerment:  Krachtgerichte  hulpverlening  in  dialoog,  z.d.).     Het   is   duidelijk   dat   alle   achterliggende   visies   sterk   aanleunen   bij   elkaar.   Toch   heeft   elke   visie   eigen   uitgangspunten   en   accenten.   Tijdens   het   uitwerken   van   onze   producten   hebben   wij   alle  achterliggende  visies  in  acht  genomen  en  zoveel  mogelijk  gerespecteerd.               In  het  volgend  stuk  gaan  we  dieper  in  op  de  elf  rechten  van  het  DRM.  Graag  willen  wij  hier   meer  uitleg  geven  over  elk  recht.                  

 

9  

5

De  elf  rechten  van  het  DRM  

Het  DRM  bestaat  uit  elf  rechten,  nl.  het  recht  op  jeugdhulp,  het  recht  op  instemming  met  en   vrije  keuze  van  de  jeugdhulp,  het  recht  op  informatie  en  duidelijke  communicatie,  het  recht   op  respect  voor   het   gezinsleven,   het   recht  op   een   dossier,   het   recht   op   privacy,   het   recht   op   een   menswaardige   behandeling,   het   klachtrecht,   het   recht   op   bijstand,   het   recht   op   participatie  en  het  recht  op  zakgeld.    

5.1 Recht  op  jeugdhulp    

Dit  recht  geldt  voor  alle  minderjarigen.  Er  mag  dus  geen  onderscheid  gemaakt  worden  naar   ras,  huidskleur,  welstand,  taal  of  godsdienst  (Kinderrechtswinkels,  2005).  De  jeugdhulp  moet   ervoor   zorgen   dat   het   welzijn   en   de   ontplooiingskansen   van   de   jongere   steeds   worden   beschermd   en   zij   moet   bijdragen   tot   integratie   in   de   maatschappij   (Berghmans,   2006).   Organisaties  en/of  hulpverleners  zijn  verplicht  om  minderjarigen  steeds  te  helpen  waar  het   mogelijk   is.   Dit   recht   mag   de   uitoefening   van   de   andere   rechten   nooit   in   de   weg   staan.   Wanneer   er   bijvoorbeeld   sprake   is   van   een   plaatsing   in   een   voorziening   moet   men   steeds   oog  hebben  voor  de  achtergrond  van  de  minderjarige  en  de  continuïteit  van  de  opvoeding   (Kinderrechtswinkels,  2014b).  Zowel  de  jongere,  als  de  ouders  kunnen  zelf  om  hulp  vragen.      

5.2 Recht  op  instemming  met  en  vrije  keuze  van  de  jeugdhulp     De  minderjarige  heeft  het  recht  om  vrij  in  te  stemmen  tijdens  iedere  tussenkomst  van  een   jeugdhulpaanbieder  of  jeugdhulpvoorziening,  maar  hij  heeft  ook  de  mogelijkheid  om  hulp  te   weigeren.   De   weigering   van   de   minderjarige   wordt   niet   gevolgd   indien   de   opdracht   of   de   organisatie   van   de   jeugdhulpvoorziening   dit   niet   toelaat   of   indien   de   keuze   van   de   minderjarige   de   jeugdhulp   in   het   gedrang   brengt   (Kinderrechtswinkels,   2005).   De   minderjarige   kan   steeds   vragen   om   dit   op   te   nemen   in   zijn   dossier.   Maar   wanneer   een   rechter   bepaalde   hulp   oplegt,   moet   hij   dit   aanvaarden   (Kinderrechtswinkels,   2014b).   Daarnaast  mag  hij  ook  zelf  zijn  jeugdhulpverlener  kiezen  indien  er  meerdere  hulpverleners   aanwezig  zijn  die  bekwaam  zijn  om  de  vereiste  hulp  aan  te  bieden.  Later  kan  hij,  indien  hij  dit   wenst,  zijn  keuze  nog  veranderen  (Kinderrechtswinkels,  2014a).          

5.3 Recht  op  duidelijke  communicatie  en  op  informatie     5.3.1 Recht  op  duidelijke  communicatie    

In   dit   recht   komen   twee   verschillende   aspecten   aan   bod,   nl.   het   recht   op   duidelijke   communicatie   en   het   recht   op   informatie.   Als   eerste   aspect   is   er   het   recht   op   duidelijke   communicatie.   De   informatie   moet   gegeven   worden   in   een   taal   die   de   minderjarige   begrijpt   en   er   moet   rekening   gehouden   worden   met   zijn   leeftijd,   ontwikkelingsniveau,   persoonlijkheid,   vroegere   ervaringen…   Een   minderjarige   zal   bijvoorbeeld   meer   inzicht   hebben  in  bepaalde  zaken  als  hij  reeds  contact  had  met  een  (andere)  jeugdhulpvoorziening   dan  wanneer  hij  hier  nog  niet  mee  vertrouwd  is  (Kinderrechtswinkels,  s.d.  b).      

 

10  

5.3.2 Recht  op  informatie   Als  tweede  is  er  het  recht  op  informatie,  dat  van  groot  belang  is  voor  de  ontwikkeling  van  de   jongere.  Hij  heeft  het  recht  om  geïnformeerd  te  worden  over  de  jeugdhulp  en  over  alles  wat   hiermee   samenhangt.   Deze   informatie   moet   duidelijk,   toereikend   en   begrijpelijk   zijn   voor   hem   (Kinderrechtswinkels,   2005).   Wanneer   er   bijvoorbeeld   een   beslissing   moet   genomen   worden  door  de  jongere,  moet  hij  alle  nodige  informatie  doorkrijgen  van  de  hulpverlener.  Hij   moet  ook  geïnformeerd  worden  over  wat  er  zou  gebeuren  mocht  hij  geen  hulp  meer  willen   (Kinderrechtswinkels,   2014b).   De   ouders   hebben   ook   recht   op   duidelijk   informatie   over   de   hulp   die   hun   kind   krijgt,   de   verschillende   mogelijkheden   die   er   zijn   en   wat   er   van   hen   verwacht  wordt  (Kinderrechtswinkels,  2014a).       Jeugdhulpvoorzieningen   hebben   een   actieve   informatieplicht,   dit   wil   zeggen   dat   zij   zelf   initiatief   moeten   nemen   om   de   minderjarige   regelmatig   te   informeren   en   niet   mogen   wachten  tot  hij  daar  zelf  om  vraagt  (Kinderrechtswinkels,  2014a).        

5.4 Recht  op  respect  voor  het  gezinsleven  

Een   minderjarige   kan   niet   tegen   zijn   wil   van   zijn   ouders   gescheiden   worden,   hij   heeft   het   recht   om   met   zijn   ouders   samen   te   leven.   Hier   bevestigt   men   dat   de   ouders   de   eerste   verantwoordelijken   zijn   voor   de   opvoeding.   Enkel   een   jeugdrechter   kan   beslissen   dat   hij   van   zijn  ouders  gescheiden  moet  leven.  Hierbij  moeten  telkens  alle  betrokken  partijen  (zoals  de   ouders,   broers,   zussen…)   kunnen   deelnemen   aan   de   procedures   (Kinderrechtswinkels,   2005).  Zij  moeten  hun  standpunt  op  een  bruikbare  manier  kunnen  meedelen.         Wanneer   de   minderjarige   gescheiden   leeft   van   zijn   opvoedingsverantwoordelijken   of   ouders,   heeft   hij   recht   op   bijzondere   bescherming.   Dit   betekent   dat   hij   recht   heeft   om   op   regelmatige   basis   contact   te   hebben   met   hen.   Daarnaast   heeft   hij   ook   recht   op   informatie   over   zijn   ouder(s)   of   opvoedingsverantwoordelijken   en   recht   op   respect   voor   zijn   persoonlijke   levenssfeer   (Kinderrechtswinkels,   2005).   Dit   laatste   houdt   in   dat   wanneer   de   minderjarige   bijvoorbeeld   opgenomen   is   in   een   (semi-­‐)residentiële   hulpverlening,   hij   het   recht   heeft   om   bezoek   te   ontvangen.   Maar   de   hulpverlener   kan   wel   beslissen   om   bepaald   contact  met  iemand  te  verbieden,  als  dit  in  het  belang  van  het  kind  is  (Kinderrechtswinkels,   2014a).       Dit  recht  geldt  ook  voor  de  ouders.  Zij  hebben  recht  op  ondersteuning  en  begeleiding,  ook   als  hun  kind  geplaatst  wordt.  Maar  ook  opvoedingsverantwoordelijken  hebben  hier  recht  op.   Zij  hebben  onder  andere  recht  op  respect  van  hun  eigen  waarden  en  eigen  opvoedingsstijl   (Kinderrechtswinkels,  2014a).              

 

11  

5.5 Recht  op  een  dossier     De   minderjarige   heeft   recht   op   een   dossier   dat   zowel   door   de   jeugdhulpvoorziening,   de   toegangspoort   als   de   trajectbegeleiding   wordt   bijgehouden   (Kinderrechtswinkels,   2014b).   Er   zijn   enkele   verplichtingen   voor   het   opstellen,   het   bewaren   en   het   voortvloeien   van   het   dossier.   Wanneer   deze   verplichtingen   onderling   tegenstrijdig   zijn,   hebben   degene   die   voor   de   minderjarige   het   belangrijkst   zijn   voorrang   (Kinderrechtswinkels,   2005).   In   een   dergelijk   dossier   (dat   zowel   een   map   of   een   document   op   de   computer   kan   zijn)   worden   de   persoonsgegevens  over  de  gezondheid  apart  bijgehouden.       Dit   dossier   kan   een   meerwaarde   bieden   om   een   dialoog   op   te   bouwen   met   de   minderjarige.   Het  is  daarom  belangrijk  dat  het  opstellen  ervan  op  maat  van  de  minderjarige  gebeurt,  dat   de   hulpverleners   een   begrijpelijke   taal   (bijvoorbeeld   visuele   ondersteuningsmiddelen)   hanteren  en  eigen  ervaringen  van  de  minderjarige  erin  worden  opgenomen  (K&G,  2009).    

5.6 Recht  op  privacy  

Elke  minderjarige  heeft  recht  op  zijn  eigen  seksuele  geaardheid,  op  een  ruimte  om  zich  terug   te   trekken   en   op   een   eigen   overtuiging   over   politiek,   filosofie,   ideologie   of   godsdienst   te   hebben   (Kinderrechtswinkels,   2005).   Zowel   de   ouders   als   de   hulpverleners   moeten   hier   respect  voor  hebben.  Wanneer  hulpverleners  in  contact  komen  met  de  minderjarige  moeten   zij   voortdurend   rekening   houden   met   deze   zaken.   Zij   moeten   ook   altijd   respect   hebben   voor   zijn   privéleven.   Zo   moeten   alle   persoonsgegevens   van   de   minderjarige   vertrouwelijk   behandeld   worden,   mogen   de   hulpverleners   hem   geen   overtuigingen   opleggen   en   mag   hij   zelf  kiezen  (als  hij  in  een  voorziening  opgenomen  is)  wie  er  op  bezoek  komt  en  met  wie  hij   omgaat   (Kinderrechtswinkels,   2014a).   Maar   dit   recht   geldt   ook   voor   ouders   en   opvoedingsverantwoordelijkheden.   De   jeugdhulp   moet   ook   rekening   houden   met   hun   godsdienstige,  ideologische  en  wijsgerige  overtuiging  (Kinderrechtswinkels,  2014a).        

5.7 Recht  op  een  menswaardige  behandeling  

De   minderjarige   heeft   recht   op   een   menswaardige   behandeling   en   mag   dus   nooit   wreed   behandeld   of   vernederd   worden.   Elke   vorm   van   geweld   is   verboden,   dit   kan   gaan   om   mishandeling,   geestelijk   geweld,   seksueel   misbruik   en   lichamelijke   of   emotionele   verwaarlozing   (Kinderrechtswinkels,   2014a).   Zowel   de   opvoedingsverantwoordelijken,   als   de   minderjarige   zelf   en   zijn   (pleeg)ouders   moeten   hier   duidelijke   informatie   over   krijgen.   Hulpverleners   of   (pleeg)ouders   mogen   de   minderjarige   straffen   maar   dan   moet   die   straf   aangepast   zijn   aan   bepaalde   voorwaarden.   Maar   bepaalde   sancties   zijn   verboden,   nl.   lichamelijke   straffen,   geestelijk   geweld,   bezoekrecht   onthouden   en   men   mag   de   minderjarige  nooit  van  maaltijden  onthouden  (Kinderrechtswinkels,  s.d.  a).    

 

 

12  

5.8 Klachtrecht     De   minderjarige   heeft   het   recht   om   een   klacht   in   te   dienen,   volgens   de   bestaande   regelingen.  Deze  kan  zowel  gaan  over  de  inhoud  van  de  jeugdhulp  en  de  wijze  waarop  deze   wordt   aangeboden,   de   leefomstandigheden   als   het   niet   naleven   van   de   rechten   van   het   DRM  (Berghmans,  2006).  De  ouders  of  opvoedingsverantwoordelijken  kunnen  zelf  ook  een   klacht  indienen.       Het   indienen   van   een   klacht   kan   in   drie   stappen   gebeuren.   Allereerst   kan   de   minderjarige,   ouder  of  opvoedingsverantwoordelijke  praten  over  zijn  klacht(en)  met  zijn  hulpverlener,  met   een   collega   van   die   hulpverlener   of   met   de   overste   van   die   hulpverlener   (Kinderrechtswinkels,  2014a).  Wanneer  hij  tijdens  deze  eerste  stap  niet  gehoord  wordt,  kan   hij  overgaan  naar  stap  twee,  nl.  de  klachtenregeling.  Dit  is  vooral  wanneer  de  minderjarige   opgenomen  is  in  een  voorziening,  sommige  hebben  op  eigen  initiatief  zo’n  regeling.  Ook  hier   moet   men   de   minderjarige   over   informeren.   Wanneer   deze   stap   niet   voldoet,   kan   de   minderjarige,  ouder  of  opvoedingsverantwoordelijke  beroep  doen  op  een  externe  klachten-­‐   of   ombudsdienst   (Kinderrechtswinkels,   2014a).   Dit   is   dan   de   derde   stap.   Voorbeelden   van   zo’n   externe   klachten-­‐   of   ombudsdienst   zijn:   Kind   en   Gezin,   Centra   Geestelijke   Gezondheidszorg,  Algemeen  Welzijnswerk,  het  Kinderrechtencommissariaat  enz.        

5.9 Recht  op  bijstand  

Dit   recht   houdt   in   dat   de   minderjarige   het   recht   heeft   om   zich   in   alle   contacten   met   de   jeugdhulpaanbieders,   de   toegangspoort,   het   Ondersteuningscentrum   Jeugdzorg   en   in   de   uitoefening   van   zijn   rechten   zich   altijd   mag   laten   bijstaan   door   iemand   naar   keuze   die   hij   vertrouwt   (West   Vlaanderen,   2014).   Echter   mag   niet   iedereen   bijstand   verlenen   aan   een   minderjarige.   Hij/zij   moet   aan   de   volgende   voorwaarden   voldoen:   meerderjarig   zijn,   niet   betrokken   zijn   bij   de   hulpverlening   aan   de   minderjarige,   op   ondubbelzinnige   wijze   aan   de   minderjarige  toegewezen  zijn  en    beschikken  over  een  uittreksel  uit  het  strafregister  model  2   (bewijs   van   goed   gedrag   en   zeden).   Gedurende   het   gehele   hulpverleningstraject   zal   de   vertrouwenspersoon  een  aanspreekpunt  zijn  voor  hulpverleners  zolang  de  minderjarige  dit   wenst.   Hij   moet   voortdurend   op   de   hoogte   gehouden   worden   over   de   beslissingen   die   de   jeugdhulpverlening   neemt   die   de   minderjarige   aangaan.   Verder   kan   de   vertrouwenspersoon   op   elk   ogenblik   jeugdhulpaanbieders   aanspreken,   de   belangen   van   de   minderjarige   verdedigen,   bemiddeling   en   overleg   opstarten   en   de   situatie   opvolgen   van   de   jongere   (Departement  Welzijn,  2014)  (West  Vlaanderen,  2014).  Omdat  de  vertrouwenspersoon  zijn   medewerking   verleent   aan   de   toepassing   van   het   decreet,   heeft   hij   beroepsgeheim.   Dat   maakt   dat   hij   vertrouwelijke   informatie   die   hij   verneemt   als   vertrouwenspersoon   niet   mag   delen  met  derden  (Kinderrechtswinkel,  2014a).   Niet  elke  minderjarige  is  in  staat  om  zelf  een  vertrouwenspersoon  aan  te  duiden.  Dit  is  het   geval  wanneer  de  jongere  bijvoorbeeld  een  beperking  heeft.  Dit  neemt  niet  weg  dat  zij  ook   recht   hebben   op   bijstand.   In   deze   situaties   zullen   de   ouders   deze   verantwoordelijkheid    

13  

overnemen.  Soms  bestaat  er  echter  een  belangenconflict  tussen  de  jongere  en  zijn  ouders  of   oefent   niemand   het   ouderlijk   gezag   uit   over   hem.   Hier   zou   de   directeur   van   een   jeugdhulpvoorziening   of   een   personeelslid   van   de   toegangspoort   een   vertrouwenspersoon   kunnen  aanduiden  (Kinderrechtswinkel,  2014a).    

5.10 Recht  op  participatie    

Het  recht  op  participatie  houdt  in  dat  de  minderjarige  zijn  eigen  mening  vrij  mag  uiten.  Dit   heeft   betrekking   op   het   tot   stand   komen   en   de   uitvoering   van   zijn   jeugdhulp.   De   hulpverlener   houdt   in   de   mate   van   het   mogelijke   rekening   met   de   mening   van   de   minderjarige.   Hierbij   wordt   de   leeftijd   en   maturiteit   van   minderjarige   in   acht   gehouden.   Indien   de   hulpverlener   verkiest   geen   gevolg   te   geven   aan   de   mening   van   de   minderjarige   dient  hij  dit  voldoende  te  beargumenteren.  Indien  de  minderjarige  dit  wenst,  worden  deze   argumenteren  opgenomen  in  zijn  dossier  van  de  minderjarige  (K&G,  2004).      

5.11 Recht  op  zakgeld    

De  minderjarige  heeft  eigenlijk  maar  recht  op  zakgeld  als  hij  niet  meer  thuis  woont  en  dus  in   een   leefgroep   of   in   een   pleeggezin   verblijft.   Omdat   dit   recht   in   het   CJGB   niet   van   toepassing   is,  zijn  we  tijdens  het  maken  van  onze  eindproducten  hier  niet  verder  op  ingegaan.         In  het  volgend  stuk  hebben  we  het  over  ons  onderzoek  naar  het  mediagebruik  bij  jongeren.   Hierbij   hebben   we   rekening   gehouden   met   verschillende   leeftijdscategorieën   en   de   al   dan   niet  maatschappelijk  kwetsbare  jongeren.    

 

14  

6

Mediagebruik  bij  jongeren    

Het   woord   ‘media’   betekent   letterlijk   overbrengers   van   informatie   (Van   Capelleveen,   z.d.).   Zoals  eerder  vermeld,  knelt  net  daar  het  schoentje.  De  begeleiders  van  het  CJGB  hebben  het   gevoel  dat  zij  er  vaak  niet  in  slagen  om  informatie  over  rechten  van  de  kinderen  en  jongeren   die   zij   begeleiden   aan   hen   over   te   brengen   en   dit   op   een   creatieve   en   aanschouwelijke   manier.  Het  medium  dat  de  begeleiders  hanteren  om  die  informatie  over  te  brengen,  nl.  de   reeds   bestaande   overheidsbrochures,   spreken   de   jongeren   weinig   aan.   De   hoofdvraag   die   we   ons   dus   stelden   bij   aanvang   van   deze   bachelorproef   was   welk   medium   geschikt   is   per   leeftijdscategorie   om   kinderen   en   jongeren   op   een   aantrekkelijke   manier   kennis   te   laten   maken   met   hun   rechten   in   de   jeugdhulp,   en   meer   bepaald   in   contextbegeleiding.   Om   hier   een   antwoord   op   te   vinden,   was   het   wenselijk   het   een   en   ander   op   te   zoeken   omtrent   mediagebruik  bij  kinderen  en  jongeren.     De  grote  conclusie  is  dat  onze  maatschappij  digitaliseert.  Meer  en  meer  worden  we  in  het   dagelijks   leven   geconfronteerd   met   allerlei   online   toepassingen   (Van   Hecke,   2012).   De   laatste   jaren   is   het   gebruik   van   digitale   media   ontzettend   toegenomen.   Ook   bij   kleine   en   zelfs  zeer  kleine  kinderen  (Mijn  kind  online,  2012).  Kleuters  houden  ervan  om  te  tokkelen  op   de   iPad   of   om   te   kijken   naar   educatieve   programma’s   op   de   televisie.   Toch   wint   het   ‘gewone’  boekje  van  papier  het  nog  steeds  van  alle  bestaande  media.  Op  de  leeftijd  van  3   jaar  ‘leest’  gemiddeld  95%  van  de  kleuters  al  een  boekje.  Kleine  kinderen  houden  er  ook  van   om  dingen  zelf  te  doen,  m.a.w.  het  medium  moet  voor  hen  dus  interactief  zijn.  Het  maken   van  een  variant  op  de  klassieke  ‘memory’  leek  ons  dus  een  leuk  idee  waarmee  we  tegemoet   komen  aan  die  onuitgesproken  eis  van  de  kleuters  (Mijn  kind  online,  2012).       Ook   bij   lagere   schoolkinderen   spelen   digitale   media   een   belangrijke   rol   in   hun   dagelijks   leven.   Aangezien   het   niet   eenvoudig   was   om   informatie   te   vinden   over   deze   leeftijdscategorie  wat  betreft  hun  mediagebruik,  hebben  wij  onze  literatuurstudie  verruimd   naar  het  vinden  van  informatie  over  hun  vrijtijdsbesteding.  Uit  onderzoek  blijkt  dat  kinderen   tussen  6  en  12  jaar  gemiddeld  2  à  3  uur  per  dag  spenderen  aan  media.  De  meeste  tijd  wordt   opgeslorpt   door   televisiekijken.   Gebruik   maken   van   het   internet   om   o.a.   te   chatten   en   te   surfen  staat  op  de  tweede  plaats  (SPOT,  2012).  Tegen  alle  verwachtingen  in,  is  ook  lezen  nog   steeds  een  belangrijke  bezigheid  bij  kinderen  van  lagere  schoolleeftijd.  Ze  lezen  het  liefst  een   lees-­‐  of  verhaalboek,  gevolgd  door  het  stripboek  en  het  informatieve  boek  of  ‘weetjesboek’   (Stichting   Lezen,   2012).   Ook   ‘spelen’   is   een   belangrijke   vrijetijdsactiviteit.   Bijna   vier   op   vijf   kinderen  speelt  geregeld  een  gezelschapsspel  (Pareit,  2011).  Wetende  dat  kinderen  enerzijds   graag  met  een  boek  bezig  zijn  en  anderzijds  graag  een  spel  spelen,  borrelde  het  idee  op  om   een   zoekboek   in   elkaar   te   steken.   Uit   stage-­‐ervaringen   blijkt   dat   kinderen   dit   heel   leuk   vinden.  Het  zoekboek  wordt  aangevuld  met  een  zandloper  om  het  geheel  wat  competitiever   te  maken  en  op  die  manier  meer  ‘spel’  te  creëren.      

 

15  

Een   gemiddelde   adolescent   besteedt   volgens   onderzoek   gemiddeld   5   uur   per   dag   aan   het   gebruik  van  allerlei  media.  Van  die  5  uur  wordt  ongeveer  2  uur  besteed  aan  televisiekijken,  2   uur   aan   surfen   op   het   internet   en   een   uur   aan   gamen.   Bovendien   sturen   ze   gemiddeld   71   sms’jes  per  dag  en  bellen  ze  ongeveer  twee  keer  (Gazet  van  Antwerpen,  2012).  We  kunnen   dus   besluiten   dat   adolescenten   graag   bezig   zijn   met   de   computer,   graag   beeldmateriaal   bekijken  en  spelletjes  spelen.  Een  interactieve  website  met  filmpjes  omtrent  de  rechten  leek   ons  dus  perfect  aansluitend  bij  de  leefwereld  van  jongeren.  We  hebben  ons  echter  ook  de   vraag  gesteld  of  we  met  een  website  ook  jongeren  in  een  maatschappelijk  kwetsbare  situatie   (JMKS)  kunnen  bereiken.  Het  is  namelijk  zo  dat  een  groot  deel  van  de  jongeren  die  begeleid   worden  door  het  CJGB  in  zo’n  maatschappelijk  kwetsbare  situatie  leven.  Onderzoek  toonde   echter   aan   dat   JMKS   niet   minder   dan   hun   leeftijdsgenoten   toegang   hebben   tot   het   internet.   Meer   nog,   ze   beschikken   zelfs   vaker   dan   hun   leeftijdsgenoten   over   een   smartphone   met   internettoegang  die  ze  dan  gebruiken  als  mini-­‐computer  (Schurmans  &  Mariën,  2013).  Ons   idee  om  een  interactieve  website  te  maken  is  dus  perfect  aangepast  aan  de  doelgroep  van   het  CJGB.       In   volgend   hoofdstuk   worden   onze   drie   eindproducten   uitvoerig   besproken.   Als   groep   zijn   wij   enorm   tevreden   dat   wij   er   in   geslaagd   zijn   om   bij   elk   eindproduct   maximaal   tegemoet   te   komen   aan   de   interesses   van   kinderen   en   jongeren.   In   dat   opzicht   zijn   we   dus   zeker   geslaagd!        

 

 

16  

7

Eindproducten    

Allereerst  zullen  we  onze  interactieve  website  bespreken  voor  de  doelgroep  +12  –  jarigen.   Deze  kunt  u  raadplegen  op  volgende  link:  www.thatsright.me    We  hebben  gekozen  voor  een   website   omdat   dit   het   best   aansluit   bij   hun   leefwereld.   Uit   ons   onderzoek   is   gebleken   dat   93%   van   de   jongeren   een   computer   met   internetverbinding   heeft,   maar   voor   de   jongeren   die  dit  niet  bezitten  hebben  wij  een  CD-­‐ROM  voorzien.  Deze  bevat  hetzelfde  als  wat  er  op  de   website  te  vinden  is.     We  kozen  om  ongeveer  dezelfde  kleuren  te  gebruiken  als  die  van  in  de  overheidsbrochure,   omdat  dit  dan  sneller  herkenbaar  is  voor  de  jongeren.  Door  middel  van  filmpjes  met  vragen   en   antwoorden   willen   wij   hun   rechten   toelichten.   Dit   kan   u   allemaal   terugvinden   op   onze   website.       Daarnaast  zorgden  we  ook  voor  identiteitskaartjes  bij  elk  personage  die  in  de  filmpjes  terug   te  vinden  zijn,  zodat  het  duidelijk  is  voor  de  jongeren  wie  de  begeleider  en  wie  de  jongere  is.   Het  is  de  bedoeling  dat  dit  overlopen  wordt  vooraleer  men  de  filmpjes  bekijkt,  samen  met   hun   begeleider   van   het   CJGB.   We   hebben   ook   een   handleiding   gemaakt   voor   de   hulpverleners,  deze  is  te  vinden  in  bijlage  1.         Daarna  bespreken  we  het  spel  “Zoek  je  recht  en  leer  het  echt”  voor  de  doelgroep  6  -­‐  tot  12  – jarigen,  die  je  kan  bekijken  in  bijlage  2.  Voor  hen  hebben  we  een  boekje  gemaakt  met  aan  de   linkerzijde   een   afbeelding   die   verwijst   naar   het   recht   dat   ze   moeten   zoeken   met   de   uitleg   erbij.  Aan  de  rechterkant  vindt  u  de  zoekplaat  waarin  de  afbeelding  van  het  recht  verborgen   zit.   We   hebben   onze   inspiratie   gehaald   uit   het   originele   zoekboek   “Waar   is   Wally?”.   Hier   moet  je  ook  op  zoek  gaan  naar  een  bepaalde  afbeelding  in  een  grote  zoekplaat.       Alle  afbeeldingen  en  informatie  omtrent  de  rechten,  hebben  we  uit  de  overheidsbrochures   gehaald.   Dit   hebben   we   gedaan   met   een   zekere   bedoeling,   zodat   de   jongere   de   overheidsbrochures  herkent  en  tijdens  de  begeleiding  nog  eens  herbekijkt.  Op  deze  manier   worden   de   afbeeldingen   en   de   tekst   steeds   herhaald,   waardoor   de   kans   groter   is   dat   ze   hun   rechten  beter  zullen  onthouden.     De  opdracht  is  om  eerst  de  afbeelding  op  de  linkerzijde  te  bekijken.  Daarna  moet  men  deze   afbeelding   zoeken   op   de   zoekplaat   langs   de   rechterzijde.   Wanneer   ze   deze   gevonden   hebben,  moet  de  jongere  eerst  eens  nadenken  over  wat  het  recht  zou  kunnen  betekenen.   Daarna  moeten  ze  het  boekje  ondersteboven  draaien1  om  de  uitleg  bij  dit  recht  te  kunnen   lezen.  We  hebben  ervoor  gekozen  om  de  uitleg  over  het  recht  ondersteboven  te  plaatsen,   zodat  de  jongeren  geprikkeld  blijven  na  het  zoeken  van  de  afbeelding  op  de  zoekplaat.                                                                                                                 1

  We   hebben   ervoor   gekozen   om   de   tekstvakken   in   dit   document   niet   om   te   draaien,   zodat   dit   vlotter   leesbaar   is  voor  u.  

 

17  

Als   laatste   zullen   we   het   spel   voor   de   jongste   doelgroep   bespreken,   namelijk   de   -­‐6   –   jarigen,   dat  te  vinden  is  in  bijlage  3.  Voor  hen  maakten  we  het  spel  “Wees  snel  en  ring  de  bel”.  Dit  is   een   variant   op   de   klassieke   memory   die   bestaat   uit   tien   dubbele   kaartjes   en   een   bel.   Alle   kaartjes   moeten   op   een   tafel   gelegd   worden   met   de   achterzijde   (de   blauwe   kant   met   het   logo   van   het   CJGB)   naar   boven   gericht.   De   bel   wordt   geplaatst   aan   de   zijde   van   de   voorkeurshand  van  de  jongere,  even  ver  van  hem  als  van  de  begeleider.       Elk  om  de  beurt  moeten  de  jongere  en  de  begeleider  een  kaartje  omdraaien.  Deze  moeten   hierna  niet  opnieuw  gedraaid  worden.  Het  is  de  bedoeling  dat  wanneer  er  twee  kaartjes  met   dezelfde  afbeelding  naar  boven  liggen,  zowel  de  begeleider  als  de  jongere  zo  snel  mogelijk   op   de   bel   drukken.   Wanneer   dit   gebeurt   is   het   aan   de   begeleider   om   de   handleiding   erbij   te   nemen  en  de  uitleg  die  bij  de  afbeelding  van  het  recht  staat    aan  de  jongere  over  te  brengen.   Wie  als  eerste  op  de  bel  drukt,  mag  de  kaartjes  bijhouden.  Daarna  gaat  het  spel  verder  en   worden  zo  alle  rechten  besproken.         Om   te   eindigen   willen   graag   nog   ons   besluit   toelichten,   waar   we   de   meerwaarde   voor   zowel   ons  als  studenten,  cliënten  en  de  dienst  bespreken.        

 

18  

8

Besluit    

Aan  onze  bachelorproef  is  zeker  en  vast  een  meerwaarde  verbonden.  Niet  alleen  voor  ons   als  studenten,  maar  ook  zeker  voor  de  cliënten  en  voor  de  dienst.     Voor   ons   als   studenten   biedt   het   een   meerwaarde   omdat   deze   bachelorproef   ons   verschillende   zaken   heeft     bijgebracht.   Zo   verwierven   we   meer   inzicht   in   de   betekenis   van   het  DRM,  maar  ook  over  de  betekenis  hiervan  binnen  contextbegeleiding.  Daarnaast  leerden   we  ook  meer  over  de  oorsprong  en  verschillende  termen  van  het  DRM.  Omdat  we  werkten   met   het   CJGB   weten   we   nu   ook   hoe   zij   concreet   te   werk   gaan   bij   contextbegeleiding   en   hoe   zij   het   DRM   vertalen   binnen   hun   dienst.   We   leerden   ook   meer   over   het   mediagebruik   bij   verschillende  leeftijdscategorieën,  nl.  bij  kleuters,  lagere  schoolkinderen  en  jongeren.       Door   het   schrijven   van   casussen   om   onze   website   interactief   te   maken,   leerden   we   kennis   maken  met  realistische  situaties  die  binnen  contextbegeleiding  kunnen  voorkomen.  Omdat   we   dit   ook   zelf   naspeelden   en   filmden,   leerden   we   ons   in   te   leven   in   de   begeleide   minderjarigen  waardoor  we  meer  kennis  hebben  over  hun  situatie  en  hun  leefwereld.         Deze   inzichten   bieden   zeker   een   meerwaarde   voor   in   het   latere   werkveld,   we   hebben   namelijk  meer  inzicht  in  de  rechten  van  het  DRM  en  we  creëerden  producten  die  we  later   ook  zelf  kunnen  gebruiken  binnen  onze  job.       Daarnaast   hebben   we   ook   vaardigheden   bijgeleerd,   zoals   het   samenwerken   in   groep,   het   oplossen   van   problemen,   het   budgetteren,   het   leren   werken   met   Photoshop   om   ons   zoekboek  te  maken,  het  leren  monteren  en  ondertitelen  van  de  filmpjes…  We  hebben  ook   leren   onderhandelen   met   een   vrijwillige   medewerker   voor   de   opmaak   van   onze   website.   Hoewel   dit   niet   altijd   even   makkelijk   was   en   we   afhankelijk   waren   van   de   webdesigner,   brachten  we  dit  toch  tot  een  goed  einde.       Voor  de  cliënten  bieden  onze  producten  een  meerwaarde  omdat  deze  aantrekkelijk  en  op   maat   gemaakt   zijn.   Door   ons   onderzoek   naar   het   mediagebruik   bij   de   verschillende   leeftijdscategorieën,   hielden   we   rekening   met   hun   leefwereld   en   weten   we   dat   onze   producten   zullen   aanspreken.   We   hebben   dit   reeds   uitgetest   en   ondervonden   dat   zij   echt   wel  enthousiast  waren  over  wat  we  creëerden.  We  zorgden  dat  onze  producten  interactief   zijn,   zodat   de   jongeren   worden   gestimuleerd   om   actief   aan   het   werk   te   gaan   en   zo   hun   rechten  beter  te  leren  kennen.  Juist  omdat  ze  interactief  zijn,  zijn  wij  er  van  overtuigd  dat  de   jongeren   deze   beter   en   langer   zullen   kennen   en   onthouden.   Omdat   we   zorgden   dat   onze   producten  in  een  één  –  op  –  één  relatie  gebruikt  worden,  zal  de  hulpverlener  de  kans  krijgen   om  een  band  op  te  bouwen  met  de  jongere.          

 

19  

Omdat  de  begeleider,  door  het  gebruiken  van  onze  producten,  werkt  via  een  triade2  zal  hij   op  die  manier  niet  rechtstreeks  in  interactie  staan  met  de  jongere.  Wij  zijn  er  van  overtuigd   dat  dit  een  soort  van  veilig  gevoel  zal  bieden  aan  de  jongere.  Op  die  manier  kunnen  zij  tot   een  open  en  eerlijke  communicatie  komen.  Daarnaast  heeft  dit  nog  een  ander  voordeel,  nl.   dat  de  jongere  zijn  begeleider  niet  als  een  indringer  zal  zien,  maar  eerder  als  een  hulp  om  tot   een  betere  situatie  te  komen.       We  gaan  er  van  uit  dat,  mochten  er  problemen  ontstaan  in  de  loop  van  de  begeleiding,  ze   dan  weten  dat  ze  steeds  kunnen  teruggrijpen  naar  onze  producten.  Daarnaast  hopen  we  dat   de   minderjarigen   ook   naast   het   beter   leren   kennen   van   hun   rechten,   ook   een   leuke   tijd   beleven  met  hun  hulpverlener.       We   zijn   er   van   overtuigd   dat   onze   producten   ook   zeker   een   meerwaarde   bieden   voor   de   dienst.   Zij   gaven   zelf   aan   dat   ze   problemen   hadden   om   via   de   overheidsbrochures   de   rechten   aan   de   minderjarigen   te   verduidelijken.   Wij   geloven   dat   onze   producten   ervoor   zorgen  dat  dit  beter  zal  verlopen,  net  omdat  deze  interactief,  op  maat  en  creatief  zijn.  Zij  zijn   zelf  ook  overtuigd  van  het  belang  van  dit  hele  project  en  hebben  ons  gesteund  en  feedback   gegeven   doorheen   het   proces.   Volgens   ons   voelden   zij   zeker   de   noodzaak   om   een   nieuw,   mobiel,  innovatief  en  creatief  medium  te  voorzien  om  de  rechten  duidelijk  over  te  brengen.       Binnen  de  Integrale  Jeugdhulp  zijn  de  rechten  van  de  minderjarigen  een  van  de  hoofdzaken   en  worden  de  diensten  daarop  gecontroleerd.  Wanneer  er  nu  inspectie  zou  plaatsvinden  in   de   dienst,   kunnen   zij   met   veel   trots   en   overtuiging   hun   specifieke   producten   laten   zien.   Hiermee  kunnen  zij  aantonen  dat  zij  op  een  zo  efficiënt    mogelijke  manier  de  rechten  van  de   minderjarigen  duidelijk  willen  maken.       Bij  elk  eindproduct  hebben  we  een  handleiding  voorzien  die  duidelijk  is  uitgeschreven  om  de   begeleider  op  weg  te  helpen.  We  zorgden  ook  dat  nieuwe  hulpverleners    hier  onmiddellijk   mee   aan   de   slag   kunnen.   Omdat   onze   handleidingen   op   maat   zijn   uitgeschreven   en   de   hulpverlener   dit   in   principe   maar   hoeft   voor   te   lezen,   kunnen   we   zeggen   dat   deze   gebruiksvriendelijk  zijn.  We  zorgden  er  ook  voor  dat  deze  gelamineerd  zijn,  zodat  ze  niet  snel   beschadigd  raken.       Als  laatste  willen  wij  graag  nog  meedelen  dat  onze  eindproducten  specifiek  voor  de  dienst   ontworpen  zijn  en  dus  100  procent  toepasbaar  zijn  binnen  het  CJGB.      

                                                                                                            2

 

  Dit   wil   zeggen   dat   er   gebruik   gemaakt   wordt   van   een   extern   voorwerp,   hier   gaat   dit   over   onze   producten.   Door  het  samen  kijken  naar  en  praten  over  het  voorwerp,  ontstaat  er  een  triade.  Op  deze  manier  wordt  de   informatie  via  een  omweg  aan  de  minderjarige  meegegeven.    

20  

   

9

Bronnenlijst  

Berghmans,   M.   (2006).   Decreet   betreffende   de   rechtspositie   van   de   minderjarige   in   de   integrale  

jeugdhulp.  

Geraadpleegd  

op  

14  

juni  

2014,  

op  

http://www.jeugdrecht.be/?action=artikel_detail&artikel=66   Centrum  Jongeren-­‐  en  Gezinsbegeleiding.  (z.d.  a).  Algemene  informatie.  Geraadpleegd  op  14   juni  2014,  op  http://www.cjgb.be/cjgb/   Centrum   Jongeren-­‐   en   Gezinsbegeleiding.   (z.d.   b).   Begeleid   Zelfstandig   Wonen.   Geraadpleegd  op  14  juni  2014,  op  http://www.cjgb.be/cjgb/bzw.html   Centrum   Jongeren-­‐   en   Gezinsbegeleiding.   (z.d.   c).   Intensief   Kortdurende   Thuisbegeleiding.   [brochure].  Kortrijk:  Centrum  Jongeren  en  Gezinsbegeleiding.     Centrum  Jongeren-­‐  en  Gezinsbegeleiding.  (z.d.  d).  Thuisbegeleiding.  Geraadpleegd  op  14  juni   2014,  op  http://www.cjgb.be/cjgb/thuisbegeleiding.html   De  Wilde,  C.  (2008).  Het  beleid  over  'participatie  en  het  Decreet  betreffende  de  rechtspositie   van  de  minderjarige'  als  thema  in  de  integrale  jeugdhulp.  In  C.  De  Wilde,  Handboek   Integrale  Jeugdhulp  (pp.  p  1-­‐10).  Brussel:  Politeia.   Departement   Welzijn,   Volksgezondheid   en   Gezin.   (2008a).   Aan   de   slag   met   het   decreet   rechtspositie  van  de  minderjarige  in  de  integrale  jeugdhulp.  Gent:  Druk  in  de  Weer.   Departement   Welzijn,   Volksgezondheid   en   Gezin.   (2008b).   Bekwaamheid   van   de   minderjarige.  [decreet  ].Uitgeverij:  onbekend.   Departement   Welzijn,   Volksgezondheid   en   Gezin.   (2008c).   Decreet   betreffende   de   rechtspositie   van   de   minderjarige   in   de   integrale   jeugdhulp   en   memorie   van   toelichting.  Gent:  Druk  in  de  Weer.   Departement   Welzijn,   Volksgezondheid   en   Gezin.   (2014).   De   rechten   van   kinderen   in   de   integrale  jeugdhulp.  Brussel:  Karine  Moykens.   Dewitte,  F.  (21  februari  2014).  [persoonlijke  communicatie].     Goossens,   S.   (z.d.).   HCA-­‐diensten   -­‐   Diensten   voor   herstelrechtelijke   en   constructieve   afhandeling.  

Geraadpleegd  

op  

14  

juni  

2014,  

op  

http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:XwyrEfQ3tFgJ:2013.steun

 

 

puntjeugdhulp.be/osbj/files/File/osbj/HCA/voorstelling%2520HCA-­‐ 1.pdf+&cd=1&hl=nl&ct=clnk&gl=be   Jongeren   gebruiken   nieuwe   media   5   uur   per   dag   (5   mei   2012).   De   Gazet   Van   Antwerpen.   Geraadpleegd   op   8   mei   2014   via   http://www.gva.be/nieuws/media-­‐en-­‐ cultuur/aid1168503/jongeren-­‐gebruiken-­‐nieuwe-­‐media-­‐5-­‐uur-­‐per-­‐dag.aspx   Kinderrechtswinkels.  (2005).  Decreet  betreffende  de  rechtspositie  van  de  minderjarige  in  de   integrale  

jeugdhulp.  

Geraadpleegd  

op  

14  

juni  

2014,  

op  

http://wvg.vlaanderen.be/rechtspositie/05-­‐publicaties/werkmap-­‐ decreet_en_memorie.pdf   Kinderrechtswinkels.  (2006).  Mijn  rechten  in  de  jeugdhulp.  Geraadpleegd  op  14  juni  2014,  op     http://wvg.vlaanderen.be/rechtspositie/05-­‐publicaties/brochure_min12.pdf   Kinderrechtswinkels.   (2008).   Handleiding,   aan   de   slag   met   het   decreet   rechtspositie   van   de   minderjarige  in  de  integrale  jeugdhulp.  Gent:  Druk  in  de  Weer.   Kinderrechtswinkels.   (2014a).   De   rechten   van   kinderen   in   de   integrale   jeugdhulp.  [brochure].   Gent:  VZW  KINDERRECHTSWINKEL.     Kinderrechtswinkels.   (2014b).   ‘T   zitemzo…   in   de   integrale   jeugdhulp.   Geraadpleegd   op   14   juni   2014,   op   http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/039-­‐tzitemzo-­‐in-­‐de-­‐ integrale-­‐jeugdhulp   Kinderrechtswinkels.  (s.d.a).  Recht  op  een  menswaardige  behandeling.  Geraadpleegd  op  14   juni  2014,  op  http://wvg.vlaanderen.be/rechtspositie/05-­‐publicaties/werkmap-­‐fiche-­‐ menswaardig.pdf   Kinderrechtswinkels.   (s.d.b).   Recht   op   instemming,   informatie   en   duidelijke   communicatie.   Geraadpleegd   op   14   juni   2014,   op   http://wvg.vlaanderen.be/rechtspositie/05-­‐ publicaties/werkmap-­‐fiche-­‐informatie.pdf   K&G.   (2004).   Juridische   vergelijking   BJB   –   DRP.   Geraadpleegd   op   16   juni   2014   via   http://wvg.vlaanderen.be/rechtspositie/03-­‐sectoren/bjb/jur_vgl.pdf     K&G.  (2009).  Kindwerkmap  decreet  rechtspositie  in  de  CKG’s  en  GOP’s,  een  verzameling  van   goede  

praktijken.  

Geraadpleegd  

op  

14  

juni  

2014,  

op  

http://www.kindengezin.be/img/kindwerkmap-­‐drp.pdf  

 

 

Mijn   kind   online   (2012).   Iene   Miene   Media.   Een   onderzoek   naar   mediagebruik   door   kleine   kinderen  

[onderzoeksrapport].  

Geraadpleegd  

op  

15  

maart  

2014  

via    

http://mijnkindonline.nl/publicaties/onderzoeksrapporten/iene-­‐miene-­‐media-­‐2012   Pareit,   L.   (2010-­‐2011).   Druk,   druk,   druk?   Exploratief   onderzoek   naar   de   vrijetijdsinvulling   en   -­‐ beleving  van  10-­‐  tot  12-­‐jarigen  [Masterproef].  Gent:  UGent.     Rechtspositie.  (z.d.).  De  rechten  van  de  minderjarige  in  de  integrale  jeugdhulp.  Geraadpleegd   op  8  mei  2014,  op  http://wvg.vlaanderen.be/rechtspositie/index.htm   Rosius,   M.   (2004).   Rechtspositie   van   de   minderjarige   in   de   hulpverlening:   enkele   beschouwingen.  Agora,  10-­‐12.   Schurmans,   D.,   &   Mariën,   I.   (2013).   Naar   gebruikersprofielen   van   jongeren   in   maatschappelijke  kwetsbare  situaties.  Over  digitale  media,  sociale  context  en  digitale   ongelijkheden   [onderzoeksrapport].   Geraadpleegd   op   15   maart   2014   via   http://mediawijs.be/sites/default/files/artikels/bestanden/digitale_mediaprofielen_j mks.pdf   SPOT.   (2012).   Alles   over   tijd:   tijdsbestedingonderzoek.   Geraadpleegd   op   13   juni   2014,   op   http://www.spot.nl/docs/default-­‐source/tijdbestedingsonderzoek/boekje-­‐alles-­‐over-­‐ tijd-­‐2012.pdf?sfvrsn=0   Steven  Cozkijns.  (2010).  Inspectie  rechtspositie  minderjarigen.  Sociaal:  Welzijnsmagazine,  13-­‐ 18.     Stichting  

lezen.  

(2012).  

Leesmonitor.  

Geraadpleegd  

op  

8  

mei  

2014  

via  

http://issuu.com/stichtinglezen/docs/leesmonitor_lr_klein   Van   Capelleveen,   J.   W.   (z.d.).   Wat   zijn   de   nieuwe   media?   Geraadpleegd   op   8   mei   2014   via   http://www.jeeweeweb.com/digitalecultuur/wat-­‐zijn-­‐de-­‐nieuwe-­‐media.html   Van  Den  Bussche,  S.  (2010).  CLB  van  A  tot  Z,  Decreet  rechtspositie  minderjarige.  Opgehaald   van  CLB  Oudenaarde.   Van   Hecke,   J.   (2012).   Internet   als   methodiek   in   de   jeugdzorg.   Een   extra   taal.   Antwerpen:   Garant     Vanderstraeten,  I.(2013).  Actuele  Orthopedagogische  Visies  [cursus].  VIVES  SAW:  Kortrijk.     Vanmarcke,  V.  (2013).  Actuele  Orthopedagogische  Visies  [cursus].  VIVES  SAW:  Kortrijk.  

 

 

Vlaamse   overheid.   (z.d.)   Participatie.   Geraadpleegd   op   13   juni   2014,   op   http://www4wvg.vlaanderen.be/wvg/ijh/vlaanderen/participatie/Paginas/default.as px   West-­‐Vlaanderen,  I.  j.  (2014,  april  8).  Communicatie  via  e-­‐mail.  Werkmap  DRM.   Wilde,   C.   D.   (2004).   Krachtlijnen   van   het   decreet   betreffende   de   rechtspositie   van   de   minderjarige.  Agora,  7-­‐9.   Z.N.  (z.d.).  Empowerment:  Krachtgerichte  hulpverlening  in  dialoog  [PowerPoint].     Zorginspectie  en  Onderwijsinspectie.  (2010).  Werk  maken  van  kinderrechten.  Brussel:  Marc   Morris.        

 

 

 

10 Bijlage  1:  De  handleiding  van  de  website  (+  12  –  jarigen)    

 

                                               

  Handleiding  website   www.thatsright.me     Decreet  Rechtspositie  Minderjarigen

                 +  12    –  jarigen    

Dienst:  Centrum  Jongeren-­‐  en  Gezinsbegeleiding   Datum:  20  juni  2014   Realisatie  door  studenten  aan  Hogeschool  VIVES  Kortrijk:   Ellen  Allegaert,  Phebe  Bloes,  Annemarie  Cailliez,  Sigrid  De  Geyter,  Jilka  Van   Twembeke  en  Gaëlle  Vangeneberg.   Onder  begeleiding  van  Claudine  Van  der  Hoogerstraete    

 

 

 

 

 

 

INLEIDING   Als   contextbegeleider   van   het   Centrum   Jongeren-­‐   en   Gezinsbegeleiding   informeer   jij   de   jongeren   bij   aanvang  van  hun  begeleiding  over  hun  rechten  uit  het  Decreet  Rechtspositie  van  de  Minderjarigen.     Ervaring   leert   dat   het   overlopen   van   de   rechten   aan   de   hand   van   de   overheidsbrochures   niet   steeds   aanspreekt.  Informatieve  brochures  lezen  jongeren  niet  graag.  Deze  website  is  bedoeld  om  de  jongeren  in   de  begeleiding  net  wél  aan  te  spreken,  want  dit  sluit  beter  aan  bij  hun  leefwereld.       De  stijl  van  de  website  komt  overeen  met  de  stijl  van  de  brochure.  Dit  zorgt  ervoor  dat  het  herkenbaar  is   voor  de  jongeren  indien  ze  als  extra  een  overheidsbrochure  krijgen.    

INHOUD   De   website   bevat   vijf   filmpjes   waarin   de   tien   relevante   rechten   voor   contextbegeleiding   (al   dan   niet   in   functie  van  autonoom  wonen)  duidelijk  worden  gemaakt.  Na  elk  recht  verschijnt  er  een  vraag  waarop  de   jongere  moet  antwoorden  of  dit  filmpje  een  correcte  of  foute  weergave  is  van  het  recht.     • “Het  probleem  van  Tina”   o Het  recht  op  bijstand   o Het  recht  op  hulp   o Het  recht  op  respect  voor  het  gezinsleven   • “Ik  snap  er  de  ballen  van”   o Het  recht  op  informatie  en  duidelijke  communicatie   o Het  recht  op  (inzage  van)  dossier   • “Laat  niet  met  je  sollen”   o Het  recht  op  participatie   o Het  recht  op  instemming  met  en  vrije  keuze  van  de  jeugdhulp   •  “Waar  ligt  de  grens”   o Het  recht  op  privacy   o Klachtrecht   o Het  recht  op  een  menswaardige  behandeling   • “Met  de  handen  in  het  haar”   o Recht  op  inzage  van  dossier     Daarnaast   werd   de   website   ook   voorzien   met   een   luik   ‘cast’   waar   de   jongeren   de   identiteitskaarten   met   extra,  fictieve  informatie  over  de  personages  kunnen  lezen.        

DOELGROEP   Deze   website   is   ontwikkeld   voor   12–   tot   18   –   jarigen   die   contextbegeleiding   krijgen   samen   met   hun   ouders   of  contextbegeleiding  in  functie  van  autonoom  wonen.    

   

 

 

 

LOCATIE   Deze   website   kan   op   elk   moment   met   de   computer   of   eventueel   smartphone   geraadpleegd   worden   op   locaties  waar  er  toegang  is  tot  internet.       Voor  jongeren  die  geen  toegang  hebben  tot  internet  is  er  een  dvd  voor  handen  waarop  de  website  alsnog   kan  worden  bekeken.      

TIJDSDUUR   Het  bekijken  van  de  website  en  de  filmpjes,  neemt  zo’n  25  à  30  minuten  in  beslag.      

DOEL   De   bedoeling   is   om   als   begeleider   in   de   beginfase   van   de   begeleiding   samen   met   de   jongere   even   stil   te   staan   bij   zijn   rechten   tijdens   de   contextbegeleiding.   Dit   kan   je   doen   aan   de   hand   van   deze   website.   Deze     laat   jongeren   op   een   leeftijdsgebonden   en   interactieve   wijze   kennis   maken   met   hun   rechten   binnen   contextbegeleiding.       Nadat  je  dit  samen  hebt  overlopen,  kan  de  jongere  de  site  opnieuw  raadplegen  wanneer  er  op  een  bepaald   moment  tijdens  de  begeleiding  voor  hem  iets  niet  meer  duidelijk  is.      

AAN  DE  SLAG   Ga   naar   www.thatsright.me   (deze   link   staat   ook   vermeld   op   de   officiële   website   van   het   CJGB   onder   actueel   -­‐   vacatures).   Het   luik   ‘cast’   is   bedoeld   om   de   jongere   meer   duidelijkheid   te   geven   omtrent   de   personages  in  de  filmpjes.  Het  kan  handig  zijn  om  dit  als  eerste  stap  eens  samen  te  bekijken  vooraleer  je   start  met  het  kijken  naar  de  filmpjes.       Nadat  je  de  cast  samen  goed  hebt  doorlopen  kunnen  jullie  starten  met  het  kijken  naar  de  filmpjes.  Na  elk   fragment   verschijnt   er   een   vraag.   Deze   vraag   kan   de   jongere   beantwoorden   door   op   de   groene   duim   (juist)   of  de  rode  duim  (fout)  te  klikken.  Daarna  verschijnt  er  opnieuw  een  kader  op  het  scherm.  Dit  kader  geeft   aan  of  het  antwoord  van  de  jongere  al  dan  niet  correct  is  en  waarom  dit  zo  is.  Het  bevat  verdere  uitleg  over   het   recht   dat   in   het   filmpje   werd   voorgesteld.   Wanneer   jullie   dit   gelezen   hebben   en   eventuele   verdere   vragen  zijn  beantwoord,  drukt  de  jongere  op  de  gele  knop  ‘Volgend  fragment’.  Nadat  alle  fragmenten  van   een   filmpje   werden   bekeken,   verschijnt   er   een   groene   knop   ‘Ga   terug’.   Door   op   deze   knop   te   drukken   kom   je  terug  op  de  startpagina  en  kunnen  jullie  een  ander  filmpje  kiezen.     Indien   de   jongere   na   het   volledig   doorlopen   van   de   website   nog   meer   informatie   wil   hebben,   kan   hij   die   terugvinden  op  de  overheidsbrochure  die  je  de  jongere  meegeeft.  Hier  plakt  een  etiket  op  met  de  link  naar   de  website  indien  de  jongere  deze  nogmaals  zou  willen  raadplegen.       Indien   internet   niet   voor   handen   is   in   een   bepaald   gezin   kan   je   een   dvd   meenemen   waar   de   website   op   staat.  Vanaf  de  USB-­‐stick  kan  je  het  document  met  de  website  overzetten  naar  de  computer  van  de  jongere   zodat   hij   deze   alsnog   opnieuw   kan   raadplegen.   Hetzelfde   geldt   voor   de   dvd   of   je   kan   deze   in   het   gezin   achterlaten.   Daarnaast   kan   je   de   jongere   ook   steeds   op   dienst   uitnodigen   om   de   website   samen   te   bekijken.