Effectief door betrokkenheid

HEAD jubileumonderzoek 2008

Effectief door betrokkenheid Financials in de zorg

*connectedthinking

Inhoud

De Nyenrode Business Universiteit is opgericht voor en door het bedrijfsleven en behoort tot de oudste business schools en business universiteiten van Europa. Nyenrode bereidt mensen met talent en ambitie voor op leidende functies in een internationale omgeving, waarbij grote waarde wordt gehecht aan maatschappelijk bewustzijn en duurzaam ondernemerschap. De universiteit biedt opleidingen op het gebied van bedrijfskunde, accountancy en controlling. Centraal in de onderwijsfilosofie van Nyenrode staat de combinatie van kennisoverdracht, praktijkervaring en ontwikkeling van sociale vaardigheden. Deze combinatie ziet de universiteit, en met haar het bedrijfsleven, als cruciaal voor het succesvol zijn in leidinggevende posities. Nyenrode biedt standaard en maatwerk executive programma’s en permanente educatie voor het MKB en beursgenoteerde ondernemingen. Het Nyenrode Research Institute coördineert het wetenschappelijk onderzoek van de universiteit, waarbij ook de toepasbaar- heid van de resultaten van het onderzoek in de praktijk van belang wordt geacht.

1

Inleiding

5

2

Het onderzoeksmodel

7

3

De resultaten van het onderzoek

11

Werkelijke versus ideale rolverdeling Resultaten van de regressieanalyse

14 16

4

Toekomstverwachtingen

19

Voorlopige conclusies

19

Literatuur

Vereniging HEAD is een vereniging van financials in de zorg. Vereniging HEAD richt zich op deskundigheidsbevordering zowel op het specifieke vakgebied (financieel, bedrijfskundig en informatiemanagement) als op gebieden die aansluiten bij ontwikkelingen in de zorg. HEAD is een platform voor informatie-uitwisseling, wederzijdse beïnvloeding en advisering. Het onderzoeken en ontwikkelen van managementinstrumenten en informatiesystemen is een speerpunt van beleid. Om dit alles te bewerkstelligen organiseert de vereniging jaarlijks vele activiteiten. Deze activiteiten variëren van het (laten) doen van wetenschappelijke studies, het uitgeven van het financiële magazine voor de zorg HEADline, het organiseren van opleidingen, workshops en congressen rond relevante onderwerpen.

PricewaterhouseCoopers verleent sectorspecifieke diensten op de gebieden Assurance, Tax en Advisory. Ons doel is onze klanten te helpen slagvaardig te opereren. We zien onszelf daarbij niet alleen als dienstverlener, maar ook als business partner. We geven praktische adviezen, identificeren mogelijkheden en reiken vernieuwende oplossingen aan. Resultaatgericht en vaak vanuit een verrassend perspectief. In Nederland doen we dat met zo’n 4600 collega’s, wereldwijd met meer dan 146.000 mensen in 150 landen, op basis van ons gedachtegoed Connected Thinking. Dit doen we voor zowel grote nationale en internationale ondernemingen alsook voor overheden, not for profit organisaties en private companies. ‘PricewaterhouseCoopers’ verwijst naar het netwerk van deelnemende member firms van PricewaterhouseCoopers International Limited. Iedere member firm is een afzonderlijke en onafhankelijke juridische entiteit.

Effectief door betrokkenheid

22

1 Inleiding

1 Inleiding Het dagelijks bestuur van de HEAD-vereniging heeft onderzoek laten doen naar de huidige (rol van de) controllers, ook wel financials genoemd, binnen zorginstellingen. Het HEAD-onderzoek is uitgevoerd door Nyenrode Business Universiteit (Nyenrode) en PricewaterhouseCoopers (PwC). Dit onderzoek sluit aan bij recent onderzoek van drs. Åge van Roon QC en het promotietraject van drs. Hans ten Rouwelaar, die reeds enkele jaren onderzoek doet naar de rollen van businessunitcontrollers in Nederland1 (Rouwelaar, 2007). Het HEAD-onderzoek heeft als doel een uitspraak te doen over de mate van involvement en effectiviteit van de financial binnen de zorgsector. De mate van involvement en de effectiviteit van de financial in de zorg wordt hierbij afhankelijk gesteld van de persoonlijke karakter eigenschappen en de vaardigheden of competenties van controllers binnen zorginstellingen. Daarmee proberen we een antwoord te vinden op vragen zoals: Over welke persoonlijke karaktereigenschappen moet een financial in de zorg beschikken om zijn functie goed te kunnen vervullen? Welke competenties of vaardigheden van een financial in de zorg zijn van belang om zijn werk effectief te kunnen uitvoeren? Om de variabelen van het onderzoeksmodel te meten heeft Nyenrode een vragenlijst ontwikkeld, waarbij gebruik is gemaakt van reeds eerder in wetenschappelijke literatuur gebruikte vragen en stellingen. De antwoorden op de stellingen en vragen zijn gemeten met behulp van een 5-points Likert scale, waarbij de respondenten aangeven of zij het “volledig oneens” (= score 1) tot en met “volledig eens” (= score 5) zijn met de voorgelegde stellingen en vragen. Met behulp van een voorafgaand schrijven van de HEAD-vereniging werden de circa 830 leden in februari 2008 benaderd om deel te nemen aan dit onderzoek en

4

PricewaterhouseCoopers


werd hun gevraagd de vragenlijst in te vullen. Daarop hebben 224 leden gereageerd, waarvan er 215 de vragenlijst hebben ingevuld (een respons van bijna 27%). PwC heeft alle vragenlijsten verstuurd en de retour ontvangen exemplaren verwerkt. De analyse van de onderzoeksgegevens resulteert in een eindrapport, dat Nyenrode en PwC samen voor de HEAD-vereniging verzorgen. Naast het wetenschappelijk deel van het onderzoek zal namelijk ook een visie over de toekomst van de financial in de zorg worden ontwikkeld. Als voorloper op dit eindrapport wordt u dit korte overzichtsartikel aangeboden, waaruit blijkt dat indien de financial in de zorg meer betrokken wordt bij de besluitvorming binnen de instelling, de effectiviteit van de financial toeneemt. De betrokkenheid van de financial neemt toe indien hij openstaat voor nieuwe ontwikkelingen en technieken, over goede communicatieve vaardigheden beschikt en een goede opleiding heeft genoten.

1) Drs. A.N. van Roon QC is student aan de opleiding post-Master in Controlling van NIVRA-Nyenrode School of Accountancy en Controlling. Drs. J.A. ten Rouwelaar is als universitair docent en PhD-researcher in Management Accounting & Control verbonden aan Nyenrode Business Universiteit te Breukelen ([email protected]).

5

2 Het onderzoeksmodel

2 Het onderzoeksmodel

De functie van controllers in de zorgsector is de laatste tijd zeer sterk veranderd en uitgebreid. Volgens het FD-artikel van Lems en Sturkenboom zijn talloze taken in de afgelopen jaren bij de ziekenhuiscontrollers terechtgekomen, aangezien zij veel kennis hebben van ziekenhuisproductie en budgetten en ingewikkelde financiële regelgeving (Lems & Sturkenboom, 2008). Niet alleen in de ziekenhuissector, maar in alle zorginstellingen is het financiële proces door de vele wijzigingen in de methodiek en regelgeving de afgelopen jaren enorm complex geworden (Acker, 2007). Hoe moet een financial in de zorg inspelen op deze veranderingen en op de toenemende vraag naar informatie? Moet hij meedenken en zich pro-actief opstellen (als businesspartner) of heeft hij meer een financieel bewakende en rapporterende rol (als een soort penningmeester)? Deze twee rollen, namelijk de ondersteunende (support)

Onzekerheid

rol, als businesspartner, en de rapporterende (control) rol, als penningmeester, worden vaak tegelijkertijd door de controller verzorgd. Dat kan bij organisaties tot onduidelijkheid leiden hoe de functie van de controller in de praktijk moet worden vormgegeven en in welke mate de controller bij de besluitvorming van het management moet worden betrokken (Zoni & Merchant, 2007). De mate waarin een financial actief betrokken wordt bij de dagelijkse gang van zaken binnen zorginstellingen, hangt niet alleen af van de omstandigheden waarin de zorginstelling zich bevindt, maar ook van de persoonlijke karaktereigenschappen en competenties van de financial zelf. Om meer inzicht te krijgen in de rollen en de effectiviteit van de financial is een onderzoeksmodel opgesteld, dat zich het best schematisch laat vertalen (zie overzicht 1).

Kennis opleiding zorgdirecteur

Effectiviteit controller

Soort zorginstellingen

Control variabelen

Involvement in Management

Persoonlijke Eigenschappen

Persoonlijke Vaardigheden

Interpersoonlijke Vaardigheden

Leerdoelen

Opleiding & Werkervaring

Overzicht 1. Onderzoeksmodel


7

In het onderzoeksmodel zijn enkele factoren benoemd die de effectiviteit van de financial in de zorg kunnen beïnvloeden. Deze mate van effectiviteit van de controller is daarbij in algemene termen gemeten. Aan de respondenten zijn stellingen voorgelegd die ingaan op de wezenlijke bijdragen die financials leveren op het gebied van de interne processen, de financiële positie en de externe vereisten waaraan zorginstellingen vandaag de dag moeten voldoen. De respondenten reageren (oneens of eens) op de volgende stellingen: 1. Mijn direct leidinggevende vindt dat ik een wezenlijke bijdrage lever aan de organisatie; 2. Ik lever een wezenlijke bijdrage aan de effectiviteit en efficiency van de interne processen (zorg, logistiek, etc.); 3. Mijn bijdrage is dat de besluiten die door de directie of Raad van Bestuur worden genomen, (financieel of organisatorisch) beter zijn onderbouwd; 4. Door mijn activiteiten is de financiële positie van de organisatie duidelijker geworden; 5. Door mijn activiteiten voldoet de organisatie beter aan de vereisten die externe partijen, zoals toezichthouders en Raden van Toezicht, aan de organisatie stellen. Deze vijf vragen tezamen geven een beeld van de effectiviteit van de financial in de zorg. Naast de effectiviteit van de financial in de zorg zijn nog meer factoren voor het onderzoek van belang en derhalve in de vragenlijst opgenomen. Factoren zoals de persoonlijke karaktereigenschappen en enkele belangrijke persoonlijke competenties of vaardigheden zijn gemeten aan de hand van in de wetenschap gebruikelijke meetinstrumenten.

mate van emotionele stabiliteit of Need for stability (N). Deze categorieën worden de ‘Big Five Methode’ genoemd (Howard & Howard, 1995), die zowel in de praktijk als in de wetenschap veelvuldig wordt gebruikt (Rouwelaar & Bots, 2008). In de vragenlijst van dit onderzoek worden met deze vijf categorieën van de Big Five Methode de persoonlijke karaktereigenschappen van de respondenten gemeten. Ook werd gevraagd naar de competenties of vaardigheden van de respondenten, zoals stressbestendigheid, leiderschapsvaardigheden, aanpassingsvermogen en technische of communicatieve vaardigheden. Deze competenties zijn gemeten aan de hand van een lijst met 17 verschillende deelvragen, waarbij de respondenten antwoorden of de competentie al dan niet belangrijk is voor de effectiviteit van de uitoefening van hun beroep (Forsaith e.a., 2003). Daarnaast zijn enkele vragen gesteld omtrent de achtergrond van de direct leidinggevende van de financial in de zorg (algemeen, financieel of zorginhoudelijke achtergrond), de leeftijd, de werkervaring en de opleiding van de financial in de zorg. Van al deze ingevulde gegevens hebben medewerkers van PwC een databestand gemaakt, waarbij alle persoonlijke gegevens van de respondenten zijn verwijderd. Hierdoor is de privacy van de respondenten gewaarborgd. Op basis van dit omvangrijke databestand heeft Nyenrode enkele statistische analyses uitgevoerd, die geleid hebben tot de volgende (voorlopige) resultaten.

De persoonlijke karaktereigenschappen van mensen zijn over het algemeen in de volgende vijf categorieën in te delen: Openheid tot nieuwe ontwikkelingen en technieken (O), Zorgvuldigheid of consciëntieusheid (C), Extravertheid (E), Vriendelijkheid of Aanpassingsvermogen (A) en de

8


3 De resultaten van het onderzoek


De respondenten komen uit alle sectoren van de zorg. Van de 215 respondenten werken er 80 (37,2%) bij Verpleging en Verzorging, 44 (20,5%) in de Gehandicaptenzorg, 36 (16,7%) bij Algemene Ziekenhuizen, 30 (14,0%) in de Geestelijke Gezondheidszorg, 8 (3,7%) bij de Thuiszorg, 6 (2,8%) bij Revalidatiecentra, 2 (0,9%) bij andere categorale ziekenhuizen en 1 (0,5%) bij een universitair medisch centrum, en de overige 8 (3,7%) bij de overige dienstverlening. De vier hoofdsectoren zijn dus voldoende vertegenwoordigd om betrouwbare conclusies te kunnen trekken (zie overzicht 2).

Categorie

N

Verpleging en Verzorging

88

40,9

422

20,9%

Ziekenhuizen

45

20,9

123

36,6%

Gehandicaptenzorg

44

20,5

186

23,7%

Geestelijke Gezondheidszorg

30

14,0

105

28,6%

8

3,7

215

100

Overige dienstverlening Totaal

%

Leden

Response

836

Overzicht 2: Verdeling respondenten naar sector en opleiding

Het grootste gedeelte van de respondenten, te weten: 31,6% van de financials is HBO-opgeleid, 27,0% universitair, 21,4% post-HBO, 14,4% postdoctoraal en slechts 5,6% is anders (lees: niet financieel) opgeleid. Het opleidingsniveau is als volgt verdeeld over de sectoren (zie overzicht 3a).

Opleiding

ZKH

GZ

GGZ

V&V

Overig

Totaal

%ZKH

%GZ

%GGZ

%V&V

%Overig

5

14

7

34

8

68

13,9%

31,8%

23,3%

42,5%

32,0%

14

13

13

16

2

58

38,9%

29,5%

43,3%

20,0%

8,0%

Post HBO

8

12

3

15

8

46

22,2%

27,3%

10,0%

18,8%

32,0%

RA

4

2

4

6

3

19

11,1%

4,5%

13,3%

7,5%

12,0%

Andere Post doctoraal

3

1

2

1

1

8

8,3%

2,3%

6,7%

1,3%

4,0%

HBO Universitair

MBO

5

Anders RC

2 2

2 1

36

44

30

1

1

niet ingevuld Totaal

5

80

6,3%

5 4

2

2

25

215

4,5% 5,6%

2,5% 3,3%

4,0%

1,3% 8,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

Overzicht 3a: Verdeling respondenten naar sector en respons per sector


11


Uit overzicht 3b blijkt dat over het algemeen het opleidingsniveau bij ziekenhuizen en instellingen in de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) iets hoger ligt dan in de Gehandicaptenzorg (GZ) of de sector Verpleging en Verzorging (V&V).

Beleidsonderwerp ZKH

GGZ

De groep van 215 respondenten bestaat uit 183 mannen (85,1%) en 32 vrouwen (14,9%). De jongste respondent is 28 jaar en de oudste 62 jaar. De gemiddelde leeftijd van de respondenten is 46,9 jaar.

GZ

De gemeten effectiviteit van de financial in de zorg is hoog (zie overzicht 4). De respondenten zijn van mening dat hun bijdrage aan de organisatie van wezenlijk belang is (gemiddelde score 4,31). Ook vinden zij dat hierdoor de besluiten die de directie neemt financieel of organisatorisch beter onderbouwd zijn (gemiddelde score 3,99). De zorginstellingen kunnen door de activiteiten van de financial beter aan de externe vereisten van toezichthouders voldoen (gemiddelde score 4,10). De standaarddeviatie (st. dev.) in het overzicht geeft de mate van spreiding van de antwoorden weer. Hoe kleiner de standaarddeviatie, des te gelijkluidender of eensgezinder de antwoorden van de respondenten zijn.

Effectiviteit

V&V

0,0%

20,0%

40,0%

60,0%

Post doctoraal

Post HBO

Universitair

HBO

80,0%

100,0%

MBO/anders

Maximum

Maximum

Gemiddelde

St dev

Het formuleren van de organisatiedoelstellingen mbt exploitatie (zoals normen, budgetten)

215

1.00

5.00

4.13

0.89

Het bepalen van instrumenten van interne controle en ICT (zoals tijdscontroles en kwaliteitwaarborgen)

215

1.00

5.00

3.94

1.04

Het doen van Investeringsuitgaven (zoals aanschaffen nieuwe activa, verzorgen van financiering)

215

1.00

5.00

3.92

1.07

Beslissingen aangaande bezuinigingen en reorganisaties (zoals inkrimpen personeel, afstoten activiteiten, sluiten bedrijfsonderdelen)

215

1.00

5.00

3.78

1.09

Vastgoedbeheer (zoals aanschaf / (ver)huur gebouwen en onderhoud gebouwen)

215

1.00

5.00

3.44

1.24

Beslissingen aangaande strategische samenwerking en fusie

215

1.00

5.00

3.14

1.29

Voorraadbeheer en inkoop (zoals contacten met leveranciers, logistiek)

215

1.00

5.00

2.98

1.29

Organisatorisch overleg met medisch/verzorgend personeel (zoals bezettingsgraad medewerkers of zorgprofielen van zorgproducten)

215

0.00

5.00

2.77

1.21

Het bepalen van de aangeboden diensten of producten in de zorg (zoals nieuwe verrichtingen of technieken)

215

1.00

5.00

2.58

1.18

Het formuleren van doelstellingen mbt patiënten/cliënttevredenheid (zoals beperken wachttijd, servicegerichtheid)

215

1.00

5.00

2.30

1.10

De respondenten geven in overzicht 5 aan in welke mate zij invloed op de volgende beleidsonderwerpen kunnen uitoefenen (1 = geen invloed tot en met 5 = mede beslissen): Minimum

Minimum

Overzicht 5: Invloed op beleidsonderwerpen

Overzicht 3b: Opleidingsniveau per sector

N

N

Gemiddelde

St dev

Mijn direct leidinggevende vindt dat ik een wezenlijke bijdrage lever aan de organisatie

215

2,00

5,00

4,31

0,67

Door mijn activiteiten is de financiële positie van de organisatie duidelijker geworden

215

1,00

5,00

4,12

0,74

Door mijn activiteiten voldoet de organisatie beter aan de vereisten die externe partijen, zoals Toezichthouders en Raad van Toezicht, aan de organisatie stellen

215

2,00

5,00

4,10

0,68

Mijn bijdrage is dat de besluiten, die door de directie of Raad van Bestuur worden genomen, (financieel of organisatorisch) beter zijn onderbouwd

215

2,00

5,00

3,99

0,71

Ik lever een wezenlijke bijdrage aan de effectiviteit en efficiency van de interne processen (zorg, logistiek, etc.)

215

1,00

5,00

3,71

0,80

Daarbij scoren relatief hoog: het formuleren van organisatiedoelstellingen (gemiddeld 4,13), het bepalen van instrumenten van interne controle en ICT (gemiddeld 3,94) en het doen van investeringsuitgaven (gemiddeld 3,92). Laag scoren de respondenten op het gebied van: het overleg met medisch en verzorgend personeel (gemiddeld 2,77), het bepalen van de aangeboden diensten en producten (gemiddeld 2,58) en het formuleren van doel stellingen met betrekking tot patiënten (gemiddeld 2,30). Aan de hand van de Big Five Methode (O,C,E,A, en N) zijn de persoonlijke karaktereigenschappen van de

respondenten gemeten. Deze persoonlijke eigenschappen laten in overzicht 6 (zie pagina 14) zien dat de respondenten relatief hoog scoren op de drie eigenschappen: Emotionele stabiliteit (7,90), Zorgvuldigheid (7,87) en Openheid tot nieuwe ontwikkelingen (gemiddeld 7,42). De eigenschappen: Extravertheid en Vriendelijkheid scoren gemiddeld beduidend minder hoog met gemiddelde scores van 6,17 respectievelijk 5,88. Als we deze scores van de persoonlijke karaktereigenschappen van financials in de zorg vergelijken met gemiddelde scores van controllers in andere sectoren, kunnen we concluderen dat zij een vrijwel identiek patroon vertonen (Rouwelaar & Bots, 2008).

Overzicht 4: Gemiddelde score op vragen effectiviteit

12



13


Karaktereigenschap

N

Minimum

Maximum

Gemiddelde

St dev

Omschrijving positie financial

Gemiddeld werkelijk

Standaard deviatie w

Gemiddeld ideaal

Standaard deviatie i

Openheid tot nieuwe ontwikkelingen en technieken (O)

215

3.00

10.00

7.42

1.25

De generalist

28.4%

19.6%

34.0%

21.0%

Zorgvuldigheid of consciëntieusheid (C)

215

5.00

10.00

7.87

1.19

De team werker

17.5%

13.6%

17.2%

12.5%

Extravertheid (E)

215

2.00

10.00

6.17

1.66

De penningmeester

16.1%

10.0%

13.8%

8.8%

Vriendelijkheid of Aanpassingsvermogen (A)

215

4.00

10.00

5.88

0.90

De rapporteur

20.2%

11.9%

17.4%

10.9%

Mate van emotionele stabiliteit (N)

215

4.00

10.00

7.90

1.20

De vertaler

17.7%

11.3%

17.6%

11.6%

Overzicht 8: Verschillende posities van de financial

Overzicht 6: Karaktereigenschappen

Werkelijke versus Ideale Rolverdeling Ook is onderzocht hoe de respondenten denken over hun huidige en ideale tijdsbesteding. Uit overzicht 7 blijkt dat de financials over het algemeen erg tevreden zijn met de huidige tijdsbesteding. De percentages van de ideale tijdsbesteding verschillen niet veel van de percentages van de werkelijke tijdsbesteding. De vraag naar de werkelijke positie van de financial ten opzichte van de ideale positie is in overzicht 8 weergegeven. De verschillen zijn ook hier niet erg groot. De financials zien zichzelf liever in een positie waarbij zij meer als generalist betrokken worden bij managementbeslissingen dan nu het geval is. De financials willen dan ook wat minder de rollen van penningmeester en rapporteur vervullen.

Relatieve tijdsbesteding laatste 12 maanden

De lijst met competenties en vaardigheden is door de respondenten nogal wisselend ingevuld (zie overzicht 9). Competenties die door de respondenten belangrijk worden ervaren bij de uitoefening van hun beroep zijn: analytische vaardigheden, strategisch en toekomstgericht denkvermogen en communicatieve vaardigheden. Minder belangrijke vaardigheden zijn volgens de respondenten: dataverwerkende vaardigheden, creativiteit en technische, boekhoudkundige vaardigheden. Van deze lijst met vaardigheden zijn twee variabelen samengesteld: technische skills (computer-, technische en boekhoudkundige en dataverwerkende vaardigheden) en communicatieve skills (leiderschaps-, communicatieve en teamvaardigheden). Deze twee variabelen, te weten technische en communicatieskills, zijn in de regressieanalyse meegenomen.

Gemiddeld werkelijk

Standaard deviatie w

Gemiddeld ideaal

Standaard deviatie i

Vaardigheid

N

Minimum

Maximum

Gemiddelde

St dev

Analytische vaardigheden

215

3.00

5.00

4.55

0.54

Strategisch en toekomstgericht denkvermogen

215

2.00

5.00

4.35

0.64

Communicatieve vaardigheden

215

3.00

5.00

4.33

0.58

Een brede kijk op de dagelijkse activiteiten binnen uw zorginstelling

215

1.00

5.00

4.23

0.68

Aanpassingsvermogen om met veranderingen om te kunnen gaan, flexibiliteit

215

1.00

5.00

4.23

0.59

Stressbestendigheid

215

3.00

5.00

4.21

0.63

Vaardigheden om besluiten te kunnen nemen

215

1.00

5.00

4.14

0.68

Snel problemen oplossen, doortastendheid

215

1.00

5.00

4.12

0.70

Vaardigheden om in een team te kunnen functioneren

215

2.00

5.00

3.97

0.64

Aanpassingsvermogen, inlevingsvermogen

215

2.00

5.00

3.95

0.58

Leiderschapsvaardigheden

215

1.00

5.00

3.94

0.84

Creativiteit

215

1.00

5.00

3.87

0.65

Voorspellende en ontwerpende vaardigheden

215

1.00

5.00

3.87

0.75

Computer vaardigheden

215

1.00

5.00

3.68

0.82

Technische, boekhoudkundige vaardigheden

215

1.00

5.00

3.43

0.85

Input (Planning & Control)

24.9%

13.4%

29.1%

13.3%

Throughput (Transactie processen)

18.4%

12.3%

15.4%

10.7%

1.00

5.00

2.99

0.92

22.6%

11.4%

20.4%

10.5%

Een gedetailleerde kennis van de dagelijkse activiteiten binnen uw zorginstelling

215

Output (Rapportage & Consolidatie) Decision Support (Overleg & Leiding geven)

34.0%

17.5%

35.1%

16.6%

Data verwerkende vaardigheden

215

1.00

5.00

2.79

1.00

Overzicht 9: Competenties en vaardigheden respondenten

Overzicht 7: Werkelijke rol versus ideaal

14



15


Resultaten van de regressieanalyse

Overzicht 10 laat zien dat er een verband bestaat tussen de mate van involvement (variabele INVOLVED) van de financial in de zorg en enkele verklarende variabelen. De financial is

Het is mogelijk om door middel van een regressieanalyse te onderzoeken of er verband bestaat tussen de mate van involvement van de financial in de zorg en de verklarende variabelen in het onderzoeksmodel, zoals de persoonlijke karaktereigenschappen, communicatieve en technische vaardigheden en enkele controlevariabelen. De getallen in kolom B van overzicht 10 laten zien of het verband positief (zoals bijvoorbeeld bij Openheid) of negatief is (zoals bijvoorbeeld bij Grootte), en vooral of er wel een verband bestaat. De p-waarde in het overzicht geeft namelijk de betrouwbaarheid van het verband aan (of het statistisch significant van nul verschilt). Hoe lager de p-waarde, des te betrouwbaarder is het verband tussen de variabelen, waarbij de grens vaak wordt gelegd bij 0,10 of lager.

meer involved, als hij: • openstaat voor nieuwe ontwikkelingen (0.103, p=0.008); • over goede communicatieve vaardigheden beschikt (0.508, p=0.000); en • een goede opleiding heeft genoten (0.123, p=0.007). Van de financial die werkzaam is in een grotere instelling (die meer medewerkers omvat), is de mate van involvement lager (-0.243, p=0.073). Kennelijk heeft de financial werkzaam in een grotere zorginstelling het gevoel minder invloed te kunnen uitoefenen op de besluitvorming of denkt hij/zij daar minder bij te worden betrokken.

Coëfficiënten1 Model

Ongestandaardiseerde coëfficiënten B

St. Error

(Constant)

-2.454

.921

Openheid

.103

.059

Gestandaardiseerde coëfficiënten

p-waarde

Beta

.134

t

Sign.

-2.666

.008

1.766

.079

Zorgvuldigheid

-.013

.057

-.016

-.223

.824

Extravertheid

-.010

.046

-.017

-.207

.836

Vriendelijkheid

-.050

.081

-.046

-.620

.536

Emotionele stabiliteit

.022

.057

.029

.382

.703

-.315

.184

-.123

-1.713

.088

Communicatieskills

.508

.131

.303

3.888

.000

Educatie

.123

.045

.209

2.726

.007

-.243

.135

-.134

-1.803

.073

ggz

Log grootte Overzicht 10: Regressieanalyse INVOLVED

16

1

Wat de verschillende sectoren van zorginstellingen betreft, wijkt alleen de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) af van de overige sectoren. In de GGZ is de financial minder involved bij de besluitvorming dan bij de overige sectoren in de zorg (-0.315, p=0,088). Van de overige persoonlijke karaktereigenschappen (Zorgvuldigheid, Extravertheid, Vriendelijkheid en Emotionele Stabiliteit) zijn de coëfficiënten niet significant van nul verschillend. We kunnen dus op basis van de analyse van deze variabele INVOLVED geen uitspraak doen over hun verband met de mate van involvement van de financial in de zorg. In het vervolgonderzoek zullen de beschikbare gegevens in de dataset nader worden onderzocht, wat hopelijk leidt tot meer inzicht en verbanden of resultaten. Voor de liefhebbers wordt bij overzicht 10 aanvullend opgemerkt: de R² van deze regressievergelijking bedraagt 18,5% en de adjusted R² bedraagt 14,3%, met een F = 4.350 en p = 0.000, hetgeen betekent, dat het onderzoeksmodel weliswaar niet erg verklarend, maar statistisch bezien wel een goede schatting is.

Te verklaren variabele: INVOLVED



17

4 Toekomstverwachtingen

4 Toekomstverwachtingen Aan de respondenten is een aantal stellingen voorgelegd, waarbij naar hun mening gevraagd wordt over de huidige en toekomstige ontwikkelingen in de zorgsector (zie overzicht 11). De financials zijn het erover eens dat de marktwerking binnen de zorgsector leidt tot een andere rol van de financial (gemiddeld 4,36). Tevens geven de financials aan dat de regelgeving en marktwerking in de zorgsector hun doel voorbij schieten met een gemiddelde score van respectievelijk 4,19 en 3,90. De omgeving wordt toch wel onzeker gepercipieerd: een onzekere bekostiging (gemiddeld 3,53) waarbij ze enige zorgen hebben over de vraag of de zorgverzekeraars niet een te grote machtspositie krijgen (gemiddeld 3,84).

In welke mate bent u het eens met de volgende stellingen?

Over de continuïteit van de zorginstelling, de samenwerking tussen de verschillende groepen binnen de zorginstellingen en de invloed van ICT worden gelukkig veel optimistischer gedacht.

Voorlopige conclusies Op grond van de eerste resultaten van het onderzoek kan worden geconcludeerd dat financials in de zorg zich betrokken voelen bij de besluitvorming binnen de instelling. Deze betrokkenheid is niet verrassend. Steeds meer taken komen bij de financials terecht, omdat die taken vragen om de specifieke kennis en kunde van financials. De voorlopige analyses wijzen uit dat de betrokkenheid van de financials afhangt van de persoonlijke eigenschappen die de financial

N

Minimum

Maximum

Gemiddelde

St dev

De toename van de marktwerking binnen de zorgsector leidt tot een andere rol van de Financial

215

1.00

5.00

4.36

0.76

De regelgeving binnen de zorgsector schiet zijn doel voorbij / schiet door

215

1.00

5.00

4.19

0.80

De marktwerking in de zorgsector schiet zijn doel voorbij / schiet door

215

1.00

5.00

3.90

1.04

De zorgverzekeraars krijgen een te grote machtspositie

215

1.00

5.00

3.83

0.89

Mijn zorginstelling is voldoende in staat om aan de instellingsvereisten voor betrouwbare, tijdige en adequate informatie te voldoen

215

1.00

5.00

3.80

0.89

De bekostiging (extern budget) van onze instelling is onzeker

215

1.00

5.00

3.53

1.00

De medische professie / verpleging / verzorging heeft een grote invloed op de besluitvorming binnen onze zorginstelling

215

1.00

5.00

3.26

0.94

De daling in budgetten van het ene jaar naar het volgende is in mijn zorginstelling groot

215

1.00

5.00

2.93

1.05

Het is onduidelijk hoe de continuïteit van de instelling in de toekomst moet worden gewaarborgd

215

1.00

5.00

2.91

0.99

Er zijn spanningen tussen de verschillende groepen binnen onze zorginstelling (medisch / verzorgend personeel versus directie of RvB)

215

1.00

5.00

2.75

0.99

Toename van ICT binnen allerlei interne processen baart me zorgen

215

1.00

5.00

2.36

1.16

Overzicht 11: Toekomstverwachtingen respondenten

18



19

1 Titel

in het contact met de managers in de zorginstelling inbrengt. Een financial die openstaat voor nieuwe ontwikkelingen en technieken, zal bijvoorbeeld eerder het vertrouwen van de managers krijgen dan een financial die daar minder voor openstaat. Ook moet de involved financial over goede communicatieve vaardigheden beschikken om de financiële informatie duidelijk te kunnen toelichten of uitleggen. Kennelijk is een goede opleiding onontbeerlijk. Een hogere opleiding op HBO-plus of academisch niveau leidt ertoe dat de financial meer betrokken wordt bij de besluitvorming. Deze ontwikkeling zien we duidelijk bij de sectoren in de zorg, waarbij de zorgtaken van de instelling complexer zijn, zoals bij ziekenhuizen en instellingen van Geestelijke Gezondheidszorg.

Wet- en regelgeving

Gewenste rol controller

Marktwerking

Aanvullend kunnen we opmerken dat de mate van involvement van de financial in de zorg positief gecorreleerd is met de effectiviteit van de financial. Als de financial meer betrokken is bij de besluitvorming binnen de zorginstelling, heeft dat een positieve invloed op de effectiviteit van de financial in de zorg. Uiteraard zullen deze voorlopige conclusies nog nader worden onderbouwd als de gegevens van dit onderzoek diepgaander statistisch worden geanalyseerd. Het uitgevoerde onderzoek geeft een beeld hoe financials in de zorg over zichzelf denken. Om een goed beeld te krijgen over de toekomstige rol van de financial in de zorg zal het onderzoeksmodel worden uitgebreid met de meningen van de stakeholders in de zorgsector over de gewenste rol van de financial in de zorg (zie overzicht 12). Het eindrapport met de resultaten van het complete onderzoek zal naar verwachting aan het eind van 2008 beschikbaar zijn.

Onzekerheid

Kennis opleiding zorgdirecteur

Effectiviteit controller

Soort zorginstellingen

Control variabelen

Involvement in Management

Persoonlijke Eigenschappen

Persoonlijke Vaardigheden

Interpersoonlijke Vaardigheden

Leerdoelen

Opleiding & Werkervaring

Overzicht 12. Onderzoeksmodel Nyenrode & PwC

20



21

Literatuur

Contact

Acker, D. van (2007) Gebrekkig financieel inzicht kost de zorg miljoenen, Zorgvisie, Decembernummer. www.zorgvisie.nl/specials/financien/ Gebrekkig-financieel-inzicht-kost-de-zorg-miljoenen.htm

Voor meer informatie over dit onderwerp of deze publicatie kunt u contact opnemen met: Nyenrode Business Universiteit, Hans ten Rouwelaar, telefoon (0346) 29 14 43, e-mail: [email protected]

Forsaith, D., Tilt, C. & Xydias-Lobo, M. (2003) The future of Management Accounting: a South Australian perspective, CPA Australia, (working paper), 1-20. Howard, P.J. & Howard, J.M. (1995) The Big Five Quickstart: An Introduction to the Five-Factor Model of Personality for Human Resource Professionals, Center of Applied Cognitive Studies (CentACS), Charlotte, North Carolina, www.centacs.com/quickstart.htm

Verenigingsbureau HEAD, telefoon (0592) 35 35 87, e-mail: [email protected] PricewaterhouseCoopers, Marleen Zoetman-Kiers, telefoon (074) 246 77 60, e-mail: [email protected]

Lems, P. & Sturkenboom, J. (2008) Rol ziekenhuiscontrollers moet weer op de schop, Financieel Dagblad, 25 februari 2008. Rouwelaar, J.A. ten (2007) Controller involvement in management: Politieagent of juist betrokken business partner?, Tijdschrift Controlling, 9, 32 – 35. Rouwelaar, J.A. ten & Bots, J.M. (2008) Controller involvement in management: De persoonlijke eigenschappen van BU-controllers in Nederland, Tijdschrift Controlling, 5, 14 – 17. Zoni, L. & Merchant, K.A. (2007) Controller involvement in management: an empirical study in large Italian corporations, Journal of Accounting & Organizational Change, 3 (1), 29 – 43.

Deze publicatie is uitsluitend opgesteld als algemene leidraad voor relevante kwesties en dient niet te worden geïnterpreteerd als professioneel advies. U dient niet te handelen op basis van de in deze publicatie vervatte informatie zonder nader professioneel advies te hebben ingewonnen. Er wordt geen enkele expliciete of impliciete verklaring verstrekt of garantie geboden ten aanzien van de juistheid of volledigheid van de in deze publicatie vervatte informatie, en voor zover toegestaan krachtens de wet, aanvaarden PricewaterhouseCoopers, aan haar gelieerde ondernemingen, medewerkers en vertegenwoordigers geen enkele aansprakelijkheid, en wijzen zij iedere verantwoordelijkheid af, voor de gevolgen van enige handeling dan wel omissie door hetzij uzelf hetzij enige andere persoon op basis van de in deze publicatie vervatte informatie of voor enig besluit waaraan die informatie ten grondslag ligt.

22


pwc.nl

Assurance • Tax • Advisory

pwc.nl © 2008 PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK 34180289). Alle rechten voorbehouden. 2008.xx.xx.xx.xx

Effectief door betrokkenheid

Recommend Documents