EERLIJK BELASTEN EN WERK BELONEN

EERLIJK BELASTE N EN WERK BELONEN COLOFON Uitgave Stichting FNV Pers Tekst FNV Productie Communicatie & Marketing FNV

FNV Bela stingnota 2015

Vormgeving omslag Tonic Opmaak Paula Aelberts Druk Multicopy Mei 2015

MEER KOOPKRACHT EN ECHTE BANEN

VOORWOORD De FNV gaat over werk en inkomen. Wij maken ons sterk om uw inkomenspositie te verbeteren. Hoeveel inkomen u maandelijks netto krijgt uitbetaald wordt sterk bepaald door de belasting die u afdraagt. De FNV is continue bezig om ook hierop invloed uit te oefenen. Nu de politiek heeft besloten om het belastingstelsel aan te passen is het voor de FNV tijd om haar visie te geven op een nieuw belastingstelsel. Een nieuw belastingstelsel gaat immers uw portemonnee raken. De afgelopen maanden heeft de FNV met veel leden gesproken om te horen wat mensen belangrijk vinden in een nieuw belastingstelsel. Via twee grote enquêtes hebben wij de mening van de FNV-leden en de Nederlandse bevolking gepeild. Uit de bijeenkomsten en de enquêtes kwam naar voren dat het onderwerp belastingen leeft. Mensen maken zich terecht druk om de verdeling van de belastingdruk. De behoefte aan een eerlijker belastingstelsel is groot. De FNV heeft met behulp van de enquêteresultaten en de uitkomsten van de ledenbijeenkomsten een nieuwe belastingplan ontwikkeld. Een plan dat uitgaat van sterkste schouders, zwaarste lasten. Een plan ook dat de groeiende ongelijkheid in Nederland en daarbuiten tegengaat. En een plan dat ervoor zorgt dat multinationals ook weer bij gaan dragen aan de samenleving die wij in Nederland hebben. Samen met u wil de FNV duidelijk maken wat de gewone mensen belangrijk vinden als het gaat om de komende belastingherziening. Wat dat is leest u hierna. Leo Hartveld Bestuur FNV

Eerlijk belasten en werk belonen!

1

INLEIDING De FNV wil een rechtvaardiger en eerlijker belastingstelsel. Daarom wil de FNV: • Werk meer laten lonen en het bedrijfsleven zijn belastingaandeel laten

betalen • Belastingfraude, -ontwijking en -ontduiking aanpakken • De ongelijkheid verminderen, door een dagobertducktaks en een toptarief

boven de €100.000 te introduceren. Op deze manier wil de FNV minstens honderdduizend extra banen scheppen, zodat mensen die nu langs de kant staan aan het werk komen. De FNV staat niet alleen in zijn oproep. In de VS wil President Obama ook de ongelijkheid verkleinen, het Europarlement wil belastingontwijking aanpakken en de OESO geeft aan dat ongelijkheid de economisch groei remt en dus aangepakt moet worden. Uit een enquête die Totta Research in opdracht van de FNV heeft uitgevoerd blijkt dat Nederlanders zich kunnen vinden in de uitgangspunten en maatregelen die de FNV voorstelt.

BELANG VAN OVERHEIDSVOORZIENINGEN Iedereen in Nederland maakt gebruik van de voorzieningen die de overheid aanbiedt. Onderwijs, gezondheidszorg, infrastructuur, veiligheid, sociale zekerheid, het komt iedereen ten goede: werknemers, gepensioneerden, scholieren, zelfstandigen. Ook bedrijven, investeerders, aandeelhouders en beleggers kunnen niet zonder goed opgeleid en gezond personeel, goede infrastructuur, een veilige omgeving en een koopkrachtige bevolking. We mogen dan ook verwachten dat iedereen die direct of indirect gebruik maakt van deze voorzieningen, meebetaalt aan deze voorzieningen.

2


De FNV vindt dat iedereen - huishouden of bedrijf, jong of oud, gepensioneerd of werknemer, zelfstandige of uitkeringsgerechtigde, student of aandeelhouder - naar draagkracht dient bij te dragen aan de overheidsfinanciën, zodat het mogelijk is om de taken van de overheid goed uit te voeren. De FNV wil dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Wie (veel) meer bezit of verdient dient een grotere bijdrage te leveren.

PERCENTAGE VAN TOTALE BELASTINGEN 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Loon- en inkomstenbelasting

Figuur 1: wie betaalt de rekening?

Vennootschapsbelasting Bron: CBS

Uit figuur 1 blijkt dat mensen een steeds groter gedeelte van de belastingen betalen en het bedrijfsleven juist een steeds kleiner deel. Als FNV vinden wij dit de verkeerde ontwikkeling. Iedereen maakt gebruik van de overheidsvoorzieningen. Daarom pleit de FNV voor het eerlijker belasten van arbeid en kapitaal.


3

UITGANGSPUNTEN Om te komen tot een eerlijk belastingstelsel kiest de FNV voor de volgende 5 uitgangspunten: • Collectieve voorzieningen komen iedereen ten goede en dienen overeind

te blijven. Belastingen worden geheven om collectieve voorzieningen te betalen; • Bevorderen van de werkgelegenheid; • Sterkste schouders, zwaarste lasten; • Geen fiscale concurrentie tussen werknemers, ondernemers, aandeelhou-

ders en landen; • Bevorderen van duurzaamheid.

MAATREGELEN De FNV wil belastingen verschuiven van mensen naar het bedrijfsleven. Wij vinden het onrechtvaardig dat mensen in Nederland een steeds groter deel van de belastingen voor hun rekening nemen, terwijl bedrijven en aandeelhouders steeds minder bijdragen. De FNV stelt daarom voor de algemene heffingskorting te verhogen met 500 euro en de arbeidskorting met 1.500 euro. Daardoor krijgen mensen meer geld in de portemonnee. De uitgaven van mensen krijgen zo een flinke impuls. Meer consumptie zorgt voor extra omzet bij de bakker, de kledingzaak en de bouwmarkt en daarna ook bij de bedrijven die de spullen maken en de transporteurs die de goederen vervoeren. Dat schept tienduizenden banen, waardoor de hoge werkloosheid gaat dalen. Tegelijkertijd wil de FNV de tarieven voor de vennootschapsbelasting weer op niveau brengen. Huishoudens betalen nu honderd euro per maand extra aan belastingen omdat anderen hun belasting ontduiken en ontwijken. De FNV wil belastingfraude tegen gaan, door flink te investeren in de kwaliteit en capaciteit van de Belastingdienst. Daar is nu onvoldoende capaciteit om te controleren of 4


bedrijven en huishoudens zich aan de belastingregels houden. Daarnaast willen wij op internationaal niveau, te beginnen in Europa, belastingontwijking en belastingontduiking aanpakken door strenge internationale afspraken te maken, gegevens over belastingbetalers tussen landen uit te wisselen en van multinationals transparantie te eisen over hun belastingbetalingen. Nederland moet hierin een voortrekkersrol nemen. De FNV wil de extra belastingopbrengst ten goede laten komen aan iedereen die nu teveel betaalt. De ongelijkheid in Nederland neemt toe. Dat willen wij een halt toeroepen. Wij stellen voor om de zeer hoge vermogens extra te belasten, een toptarief van 60% te introduceren voor inkomens boven de 100.000 euro en de aftrekposten in de loon- en inkomstenbelasting te maximeren.

OPZET BELASTINGNOTA In deze nota gaan we in op het verlagen van de loon- en inkomstenbelasting en het versimpelen van de toeslagen. Vervolgens komt het verhogen van de opbrengst van de winstbelasting aan bod. Daarna komt het versterken van de kwaliteit van de belastingdienst aan de orde. Het meer belasten van grote vermogens is het volgende onderdeel. Tot slot de belastingmaatregelen om de duurzaamheid te bevorderen. De uitkomsten van de enquête zult u in de nota tegenkomen. In de bijlage staat de financiële onderbouwing van de voorstellen voor een eerlijker belastingstelsel.


5

1. VERLAGEN INKOMSTENBELASTING Met het oog op de hoge werkloosheid is het van groot belang om de belasting op werken substantieel te verlagen en zo op korte termijn de werkgelegenheid te stimuleren. In het huidige belastingstelsel wordt werken zwaar belast en door maatregelen tijdens de crisis is dit nog verder toegenomen. Verder is het stelsel onvoldoende ingericht naar draagkracht. Dit komt mede door de vele aftrekposten waarvan vooral hogere inkomens profiteren. Hierdoor is het belastingstelsel nauwelijks progressief, over de hele linie komt de effectieve druk uit rond de 40%. De sterkste schouders dragen hierdoor nu niet de zwaarste lasten. De marginale druk (het deel van de extra inkomsten dat men kwijt is aan hogere lasten) ligt voor de inkomensgroepen tussen minimumloon en driemaal modaal nog aanzienlijk hoger. De totale belastingdruk is de afgelopen periode nagenoeg gelijk gebleven, en ligt rond de 40% van het BBP. Maar de belastingdruk is de afgelopen tijd wel verschoven van bedrijven en aandeelhouders naar werkenden1. Het toptarief is in stappen flink verlaagd van 72% naar 52%. Het toptarief wordt al snel bereikt (bij een inkomen van ruim anderhalf modaal) en is daarmee niet gericht op de echte topinkomens. De FNV pleit voor een nieuw toptarief van 60% voor mensen met een bruto inkomen van meer dan 100.000 euro. De FNV wil de arbeidsdeelname verhogen via belastingverlaging op arbeid, vooral via een verhoging van de arbeidskorting met 1.500 euro, en de progressie in de inkomstenbelasting herstellen door het invoeren van een toptarief van 60% voor inkomens boven de €100.000. Het draagvlak is groot om een toptarief te introduceren, zie figuur 2.

De belastingdruk op arbeid (38% van de loonsom) is nu bijna driemaal zo hoog als die op kapitaal

1

(14% van het kapitaalinkomen).

6


Verder willen wij bovenmatige aftrekposten kritisch bezien, ze geleidelijk beperken tot de laagste belastingschijf, zoals de hypotheekrenteaftrek, of ze afschaffen. Daarnaast stelt de FNV voor de algemene heffingskorting te verhogen met 500 euro, waardoor ook de koopkracht van ouderen en uitkeringsgerechtigden verbetert. Als laatste wil de FNV de inkomensafhankelijke combinatiekorting voor de minst verdienende partner verhogen met 1.200 euro. Dat maakt werken voor ouders met kleine kinderen lonender. Al deze maatregelen leiden ertoe dat lage en middeninkomens meer geld in de portemonnee krijgen. Dit kan op grote steun rekenen van FNV-leden en de Nederlandse bevolking: 56% vindt dat lage inkomens van een belastingverlaging mogen profiteren en 37% vindt dat middeninkomens mogen profiteren. Het extra geld zullen zij uitgeven, waardoor de economie verder aantrekt en er tienduizenden banen bijkomen. De maatregelen zorgen er ook voor dat mensen eerder aan het werk gaan, waardoor de werkgelegenheid verder toeneemt. WAT VIND JE VAN HET IDEE OM EEN TOPTARIEF VAN 60% TE INTRODUCEREN VOOR INKOMENS BOVEN DE 100.000 EURO BRUTO PER JAAR?

Basis: FNV-leden (n=5091), gemiddeld Nederland (n=1052).

(Heel) goed idee

Neutraal

(Heel) slecht idee

FNV

74%

11%

13%

NL

62%

22%

11%

Figuur 2: brede steun voor toptarief

Bron: Totta, 2015


7

DIRECTEUR GROOT AANDEELHOUDER Ondernemers vallen niet allemaal onder hetzelfde fiscale regime. De meeste zelfstandigen betalen net als werknemers belasting in box 1. Eigenaren van BV’s, zogeheten Directeuren Groot Aandeelhouders (DGA’s) betalen belasting in box 1 en 2. DGA’s hebben een gunstiger belastingregime dan zelfstandigen en werknemers. De FNV wil dat iedereen naar draagkracht bijdraagt aan de overheidsvoorzieningen, dus ook de DGA’s. Wij vinden het daarom niet meer dan terecht dat DGA’s meer dan nu gaan bijdragen. Het is mogelijk om DGA’s meer in lijn met werknemers en ondernemers te belasten door het beperken van de doelmatigheidsmarge in de gebruikelijkloonregeling die nu 30% bedraagt. Daardoor krijgt de DGA een te laag loon toegerekend, wat fiscaal aantrekkelijk is. De FNV wil dat de doelmatigheidsmarge wordt teruggebracht tot 10%. De andere maatregel betreft het toekennen van een jaarlijks forfaitair rendement over het eigen vermogen boven een bepaalde grens (bijvoorbeeld 1 x de jaaromzet) dat de DGA in zijn de onderneming heeft. Dit forfaitair rendement dient even hoog te zijn als het forfaitair rendement in box 3. Hiermee wordt voorkomen dat de DGA tot in de eeuwigheid een deel van zijn belastingbetaling kan uitstellen. De opbrengsten van beide maatregelen bedragen ruim 1 miljard euro.

NAAR EEN BETER EVENWICHT IN BELASTINGEN EN SOCIALE ZEKERHEID VOOR ZELFSTANDIGEN De FNV vindt dat iedereen naar draagkracht dient bij te dragen aan de collectieve voorzieningen en recht heeft op deze voorzieningen. Op dit moment is dit niet het geval. Zelfstandigen dragen beduidend minder belasting af dan werknemers, maar hebben ook minder toegang tot collectieve voorzieningen. Zelfstandigen zijn zelf verantwoordelijk voor hun pensioen en dienen risico’s zoals arbeidsongeschiktheid en dalende vraag zelf op te vangen. Ook bedrijfskosten (werkkleding, gereedschap, opleiding en vervoer) moeten zelfstandigen zelf dragen. 8


Dit alles biedt een ongewenste prikkel voor opdrachtgevers om zzp’ers op oneigenlijke gronden in te zetten. Werkgeversrisco’s worden eenzijdig afgewenteld op zelfstandigen, het ondergraaft de positie van werknemers en holt de sociale zekerheid uit, daardoor komt werk en inkomen van alle werkenden verder onder druk te staan. De FNV vindt dit ongewenst en wil een beter evenwicht in de behandeling van werknemers en zelfstandigen, zowel in de fiscaliteit als in de sociale zekerheid. Het simpelweg wegbezuinigen van de zelfstandigenaftrek lost de problemen voor de (economisch) afhankelijke zelfstandigen en de schijnzelfstandigen niet op. Immers, de zelfstandigenaftrek is niet de enige oorzaak van de toename van het aantal zelfstandigen. Dit komt ook door de behoefte aan flexibiliteit bij zelfstandigen en hun opdrachtgevers. En zeker ook doordat opdrachtgevers erin slagen risico’s af te wentelen op zelfstandigen, zonder daarvoor een juiste prijs te betalen. Het verhogen van de arbeidskorting biedt evenwel wel de mogelijkheid om de zelfstandigenaftrek inkomensneutraal aan te passen. De FNV is voor herziening van de ondernemersfaciliteiten als daarmee ondernemerschap wordt gestimuleerd en schijnconstructies worden bestreden. De lasten voor opdrachtgevers zullen meer in balans gebracht moeten worden, zodat bij opdrachtgevers de prikkel verdwijnt om werkenden uit de arbeidsovereenkomst richting het zzp-schap te duwen. Omdat ‘de’ zelfstandige niet bestaat, en ook sectoren sterk van elkaar verschillen, moet ook in een vereenvoudigd stelsel een zekere mate van specifieke regels mogelijk blijven om de zelfstandigen te faciliteren en recht te doen aan inherente verschillen. Zelfstandigen moeten zich beter kunnen verzekeren tegen risico’s van arbeidsongeschiktheid en pensionering. Zo wordt verzekeren de standaard, zodat de risico’s voor zelfstandigen en voor de samenleving als geheel worden beperkt.


9

De FNV wil, naast de herziening van de fiscaliteit voor zelfstandigen, dat de jurisdictie van de Belastingdienst wordt ingeperkt. De Belastingdienst schiet soms te ver door in het Horizontaal Toezicht. De Belastingdienst maakt afspraken met grote bedrijven die de randen van de wet opzoeken om ze tegemoet te komen in hun wens om zoveel mogelijk met zzp’ers te werken. Door deze zogenaamde rulings ontstaat rechtsongelijkheid. De FNV is voor een sectorale aanpak, maar deze mag er nooit toe leiden dat de Belastingdienst schijnconstructies faciliteert en daarmee (onbedoeld) actief meewerkt aan het uithollen van de loonheffingsgrondslag en het ongerechtvaardigd vergroten van de inkomensverschillen tussen huishoudens en bedrijven.

TOESLAGEN Sinds 2006 kent Nederland een serie inkomensafhankelijke toeslagen: huurtoeslag, zorgtoeslag, kinderopvangtoeslag en kindgebonden budget. De FNV is voorstander van inkomensafhankelijke regelingen, maar op de toeslagen valt wel een en ander aan te merken. De regelingen zijn een gemakkelijk doelwit voor bezuinigingen gebleken, ze zijn niet altijd even effectief, hebben een verstorend effect op de arbeidsmarkt, vormen een administratieve belasting voor huishoudens en de Belastingdienst en ze zijn fraudegevoelig. De FNV vindt dat de doelstellingen van de toeslagen vaak op een betere manier zijn te bereiken. De toeslagen zijn primair bedoeld om basisvoorzieningen betaalbaar en toegankelijk te maken. Dat werkt juist voor de laagste inkomens niet altijd goed. Toeslagen worden soms ergens anders voor gebruikt en bij een verrekening achteraf kunnen mensen in één klap een schuldenprobleem hebben. Daarnaast gebeurt het geregeld dat mensen de toeslag niet aanvragen, waardoor zij veel geld mislopen. Inkomensafhankelijke regelingen blijven noodzakelijk om een evenwichtig inkomensbeleid te voeren en om toegang tot specifieke voorzieningen te garanderen. De toeslagen hebben echter meer nadelen dan voordelen. De FNV vindt dat het toeslageninstrument 10


alleen gebruikt moet worden als er geen beter alternatief voorhanden is. Dit geldt in elk geval voor de huurtoeslag en het kindgebonden budget. De FNV is van mening dat de kinderopvang een breed toegankelijke basisvoorziening moet zijn, zodat iedereen recht heeft op een minimaal aantal dagdelen kinderopvang. Daarbij dient een inkomensafhankelijke eigen bijdrage te worden gevraagd. De FNV wil de nominale premie voor de Zorgverzekeringswet verlagen en het inkomensafhankelijke deel of de Rijksbijdrage vergroten. Hierdoor wordt de zorgtoeslag (grotendeels) overbodig, zonder dat sprake is van onaanvaardbare inkomenseffecten. Voor zover inkomensafhankelijke doeluitkeringen als de toeslagen bestaan, moeten de nadelen zoveel mogelijk worden beperkt. De zorgtoeslag en huurtoeslag kunnen direct worden overgemaakt naar de zorgverzekeraar respectievelijk de verhuurder om betalingsproblemen te verkleinen.

2. BEDRIJFSWINSTEN MEER BELASTEN De FNV wil dat iedereen, huishoudens en bedrijven, die in Nederland gebruik maakt van de voorzieningen die de overheid aanbiedt, naar draagkracht meebetaalt aan deze voorzieningen. De FNV constateert dat de bijdragen van de diverse groepen gebruikers steeds meer uit elkaar gaan lopen, zoals figuur 1 al liet zien. Daar is in onze ogen geen reden voor, immers alle gebruikers maken nog steeds gebruik van de overheidsvoorzieningen. Daarom pleit de FNV voor een rechtvaardigere verdeling van de bijdragen van de diverse groepen. Hierin vinden wij onze leden en de Nederlandse bevolking achter ons. De meerderheid vindt het niet terecht dat bedrijven een lager belastingtarief hebben dan burgers. Bedrijven moeten ook bijdragen aan onderwijs, wegen etc.


11

Terwijl de winsten van bedrijven sterk zijn gestegen in het afgelopen decennium, blijft de opbrengst van de winstbelasting enorm achter. Figuur 3 laat dit zien. Daardoor daalt de betaalde belasting als percentage van de behaalde winst jaar in jaar uit. ONTWIKKELINGEN BEDRIJFSWINSTEN EN VENNOOTSCHAPSBELASTING IN MILJAREN € 120 € 100 € 80 € 60 € 40 € 20 €

0

2001

2002

2003

Bedrijfsresultaat Bruto winst

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Vennootschapsbelasting Exploitatieoverschoot

Figuur 3: belasting blijft achter bij bedrijfswinsten

Bron: CBS

De verklaring van de gelijkblijvende opbrengst van de vennootschapsbelasting ligt voor een deel in de sterk dalende belastingtarieven voor bedrijven. Bedroegen de belastingtarieven voor het bedrijfsleven in 2001 nog 35% respectievelijk 29%, in 2014 liggen de tarieven op 25% respectievelijk 20%. De belastingtarieven zijn dus zeer fors gedaald, in tegenstelling tot de belastingtarieven op arbeid. Aangezien de FNV wil dat iedereen, huishoudens en bedrijven, hun fair share betalen, stelt de FNV voor om de tarieven voor de vennootschapsbelasting weer op het niveau van 2001 te brengen.

12


Hiermee vervalt de grond voor de MKB-winstvrijstelling voor ondernemers. De opbrengst hiervan komt ten goede aan een hogere arbeidskorting. De andere verklaring voor de gelijkblijvende opbrengsten van de vennootschapsbelasting is te vinden in de belastingontwijking van internationaal opererende bedrijven. Op steeds grotere schaal zoekt en vindt het bedrijfsleven mogelijkheden om via constructies minder vennootschapsbelasting af te dragen. De verschillende belastingsystemen in Europa sluiten onvoldoende op elkaar aan, terwijl bedrijven wel de mogelijkheid hebben om te kiezen in welk land zij onderdelen van hun omzet, investeringen, rentebetalingen en winsten neer laten slaan. Door handig gebruik te maken van deze opties kunnen bedrijven hun belasting sterk drukken. Dit is de FNV een doorn in het oog. De FNV wil dat de internationale gemeenschap, te beginnen op het niveau van de Europese Unie, spijkerharde afspraken maakt over het belasten van bedrijfswinsten en het inzichtelijk maken van alle fiscale routes. Nederland dient hierin een voortrekkersrol te nemen en zelf het goede voorbeeld te geven door openheid en transparantie te geven over belastingverdragen en rulings en de benodigde weten regelgeving voortvarend in te voeren. Daarnaast wil de FNV de vennootschapsbelasting harmoniseren, te beginnen met Europese minimumtarieven op basis van dezelfde grondslag. Alleen zo is de race to the bottom te stoppen. Deze tarieven lopen nu wereldwijd sterk uiteen, zie tabel 1. Door de vennootschapstarieven gelijk te trekken kunnen we de balans tussen bedrijven en huishoudens weer herstellen. En alleen dan komt Nederland af van zijn benaming als belastingparadijs voor bedrijven en kunnen we het vertrouwen van de belastingbetaler in het belastingstelsel weer versterken. Uit de enquête komt naar voren dat er veel steun is voor hetzelfde vennootschapstarief in de EU, zie figuur 4.


13

Tabel 1: internationaal overzicht tarieven vennootschapsbelasting 2014

België

33.99 Ierland

12.5

10 Italië

31.4

Bulgarije Denemarken

24.5

Kaaiman Eilanden

0

Duitsland

29.58 Nederland

25

Frankrijk

33.33 Spanje

30

Hongarije

19

Verenigde Staten

40 Bron: KPMG

‘IK VIND DAT ALLE LANDEN IN DE EUROPESE UNIE VOOR BEDRIJVEN HETZELFDE PERCENTAGE WINSTBELASING MOETEN HEFFEN.’ Basis: FNV-leden (n=5091), Gemiddeld Nederland (n=1052)

FNV NL Eens

72% 65%

Neutraal

10% 18%

Oneens

12% 11%

Figuur 4: winstbelasting in EU

Bron: Totta, 2015

TRANSPARANTIE Vooral multinationals slagen erin om via allerlei ongewenste constructies de belastingaanslag in Nederland sterk te ontwijken. De FNV pleit daarom voor veel meer transparantie bij bedrijven. De FNV stelt voor dat bedrijven in concrete aantallen en euro’s in hun jaarverslagen aan gaan geven in welke landen zijn produceren, in welke landen zij hun omzet boeken, waar zij investeren en in welk land zij hoeveel belasting betalen. Ook moeten bedrijven meer inzicht geven in hun vennootschapsstructuur. Het inzicht bieden in de financiële handel en wandel van bedrijven is een onlosmakelijk onderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen. 14


HOE STARBUCKS DE BELASTING ONTWIJKT Starbucks heeft in Nederland een grote koffiebranderij staan. De koffiebranderij zet op jaarbasis honderden miljoenen euro’s om. De winst die de koffiebranderij jaarlijks maakt is aanzienlijk. De betaalde vennootschapsbelasting blijft echter ver achter bij de winst die de koffiebranderij maakt. Daarvoor gebruikt Starbucks een verdwijntruc. Ieder jaar draagt de koffiebranderij zogenaamde royalty’s af aan een BV gevestigd in het Verenigd Koninkrijk. De royalty’s zijn een vergoeding voor het gebruiken van het recept voor het maken van ‘echte’ Starbuckskoffie. De royalty’s mogen van de winst worden afgetrokken en pas daarna hoeft Starbucks belasting betalen. Daardoor kan Starbucks de winst stelselmatig drukken en betaalt zij nauwelijks belasting, nog geen 5%.

3. VERBETER DE KWALITEIT VAN DE BELASTINGDIENST Een herziening van het belastingstelsel is zinloos zonder draagvlak en zonder naleving van de belastingregels. De FNV is van mening dat die herziening vooral moet bijdragen aan een eerlijker belastingstelsel om zo het draagvlak te vergroten. Daarnaast moet er ook zekerheid zijn dat de regels goed kunnen worden nageleefd, om te voorkomen dat sommige groepen oneerlijke voordelen kunnen krijgen door belastingen te ontwijken, terwijl goedwillende belastingbetalers soms juist ten onrechte boetes krijgen. Daarbij is de kwaliteit van de belastingdienst van groot belang. De FNV heeft al meermalen gewezen op het feit dat het investeren in naleving van belastingregels de Nederlandse staat veel oplevert. In 2011 kwam de FNV naar buiten met signalen van klokkenluiders over misstanden binnen de belastingdienst. Door die misstanden, grotendeels veroorzaakt door onderbezetting, weten vooral grote bedrijven en louche ondernemers veel belasting te ontwijken. Wij staan hierin niet alleen. Figuur 5 laat zien dat grote delen van de bevolking dit ook als probleem zien. Eerlijk belasten en werk belonen!

15

HOE GROOT IS VOLGENS JOU HET PROBLEEM VAN BELASTINGFRAUDE, -ONTWIJKING EN -ONTDUIKING IN NEDERLAND?

Basis: FNV-leden (n=5091), Gemiddeld Nederland (n=1052) FNV

11% 26%

Nederland

11% 33%

(Heel) klein

Niet klein, maar ook niet groot

(Heel) groot

Weet ik niet

54%

Figuur 5: belastingmisstanden substantieel probleem

50%

8%

6%

Bron: Totta, 2015

We schatten de gemiste jaarlijkse inkomsten op 6 miljard aan directe fraude, 2 miljard aan oninbare belastingschulden en naar schatting 30 miljard door onvoldoende grip op de informele economie. Deze gemiste inkomsten worden ook wel de tax-gap genoemd. De afgelopen jaren is gevraagd om inzicht in de omvang van de tax-gap in Nederland, maar het kabinet weigert tot nu toe de omvang van de tax-gap te berekenen. In diverse andere Europese landen wordt het berekenen van de tax-gap gebruikt wordt om een optimale omvang van de belastingdienst te kunnen vaststellen. Uit een Engelse studie naar de tax-gap voor alle Europese landen blijkt dat Nederland rond de 30 miljard euro per jaar misloopt. Voor een goed functionerend belastingstelsel is het van groot belang dat de belastingmoraal hoog blijft. Nu 85% van de bevolking het idee heeft dat zijzelf meer betalen doordat anderen frauderen met belastingen of belastingen ontwijken, is het noodzakelijk om dit stevig en snel aan te pakken. Anders daalt de belastingmoraal, met alle gevolgen van dien.

16


Naar aanleiding van het rapport ‘Miljarden voor het oprapen’ onder medewerkers van de Belastingdienst heeft het huidige kabinet in zijn regeerakkoord vastgelegd extra te willen investeren in controles. Maar door extra bezuinigingen op de publieke sector, waaronder de belastingdienst, wordt deze kabinetsperiode per saldo juist bezuinigd op het personeel en de kwaliteit van de belastingdienst. Tegelijkertijd neemt het aantal ingewikkelde bedrijfsaangiftes steeds verder toe. Telde Nederland aan het eind van de vorige eeuw 300.000 ondernemingen, vandaag de dag zijn dat er 1,2 miljoen, vier keer zo veel. Aangiftes van ondernemingen worden daarom gemiddeld nog maar eens in de 40 à 50 jaar gecontroleerd. Belastingdienstmedewerkers geven aan dat er nog steeds miljarden voor het oprapen liggen als er meer mensen zijn om het werk te doen. Door de aanhoudende bezuinigingen wordt de naleving van en daarmee het vertrouwen in het huidige belastingstelsel ondermijnd. Binnen een nieuw belastingstelsel moet dat echt anders. Goede naleving levert draagvlak en inkomsten op. De FNV roept dan ook op om, ondersteunt door driekwart van de bevolking, stevig te investeren in de belastingdienst. Op die manier verbetert de naleving en kan worden voorkomen dat sommige groepen oneerlijke vluchtroutes gebruiken, terwijl werkenden steeds meer moeten betalen.

4. GROTE VERMOGENS MEER BELASTEN Iedereen heeft baat bij een bedrag op zijn spaarrekening. Gaat de wasmachine stuk, dan kun je direct een nieuwe kopen. Komt er ineens een hoge rekening, dan kun je je spaarrekening gebruiken. Een appeltje voor de dorst voorkomt dat je direct in de betalingsproblemen komt. Als FNV juichen wij het dan ook van harte toe dat iedereen een spaarpotje heeft voor perioden waarin je geld tekort komt. Daarover hoef je geen belasting te betalen. Als FNV constateren wij dat grote groepen mensen helemaal geen spaarpot hebben. Deze mensen knopen de eindjes iedere maand aan elkaar, voor hen


17

telt iedere euro. Van een gevulde spaarrekening kunnen zij alleen maar dromen. Deze mensen moeten de mogelijkheid krijgen om geld te sparen. Dat wil de FNV bereiken door de belastingen voor mensen met lage en middeninkomens te verlagen en ze wat financiële lucht te geven. De FNV constateert eveneens dat er in Nederland een grote groep mensen is die erg veel geld heeft. Op de spaarrekening, in aandelen en obligaties, in onroerend goed of in luxe goederen. Een kleine groep rijke mensen bezit zelfs meer geld dan miljoenen huishoudens samen. Jaar in jaar uit zien zij hun vermogen stijgen. Deze groep kan meer bijdragen aan de samenleving door meer belasting te betalen over hun grote vermogen. Het gaat daarbij in eerste instantie over het vermogen in box 3.2 Per persoon is er in Nederland een vrijstelling van 21.000 euro. Wie minder dan dit bedrag heeft, betaalt geen belasting over zijn vermogen. Wie meer vermogen heeft, betaalt over het meerdere belasting.

KLEINE SPAARDER BETAALT MEER BELASTING DAN GROTE BELEGGER De kleine spaarder die op 1 januari 2005 €40.000 op de bank zette en daar jaarlijks rente over ontving heeft in 2015 €48.855 op de bank staan. In tien jaar tijd is het bedrag met 22% gestegen. Over dit rendement heeft de kleine spaarder 32% belasting betaald. De grote belegger die op 1 januari 2005 45.000 aandelen Shell bezat en jaar in jaar met het dividend dat hij uit zijn aandelen Shell ontving opnieuw aandelen Shell kocht, heeft op 1 januari 2015 bijna 71.000 aandelen Shell. De waarde van zijn belegging is bijna verdubbeld, van bijna €1 miljoen naar bijna € 2 miljoen. Over dit rendement heeft de grote belegger 19% belasting betaald. De grote belegger betaald dus relatief minder belasting dan de kleine spaarder. Vermogen in Box 3 betreft spaartegoeden, aandelen, obligaties, tweede huis. Geen onderdeel is de eigen woning, het eigen bedrijf of pensioenvermogen.

2

18


Internationaal zijn er oproepen om de groeiende kloof in de vermogensverdeling te beperken. Ook in Nederland stijgt de ongelijkheid: de rijkste 10% bezit nu al tweederde van het private vermogen. Er zijn goede redenen om de allerrijksten iets meer te belasten. Mensen die rijker zijn kunnen meer risico nemen dan mensen met weinig vermogen. Daardoor behalen mensen die rijker zijn betere rendementen op hun beleggingen dan mensen die een klein bedrag op hun spaarrekening hebben staan. Het gevolg daarvan is dat de allerrijksten hun vermogen veel sneller zien groeien dan de rest. Toch is het belastingtarief voor iedereen in Nederland gelijk, ongeacht de hoogte van het vermogen. Dat kan eerlijker, door huishoudens met meer dan een half miljoen euro vermogen extra te belasten3. De FNV wil voor deze groep mensen een belastingtarief op het vermogensrendement invoeren van 2,4%. De FNV wil de opbrengst van de extra belasting op vermogen voor de allerrijksten, de ‘Dagobert Duck-taks’ - zo’n 1,4 miljard euro - gebruiken om de belasting op arbeid te verlagen. ‘IK VIND DAT ER OVER INKOMEN UIT WERK MINDER BELASTING BETAALD MOET WORDEN EN OVER GROTE VERMOGENS MEER’.

Basis: FNV-leden (n=5091), Gemiddeld Nederland (n=1052)

FNV NL

Mee eens 72%

68%

Figuur 6: grote vermogens belasten

Pensioenen van huishoudens zijn vrijgesteld evenals schadevergoedingen wegens letselschade, seksueel misbruik en oorlogsslachtoffers.

3


19

INVOERING FINANCIAL TRANSACTION TAX Dagelijks handelen speculanten voor honderden miljarden euro’s en dollars in aandelen, obligaties, derivaten, grondstoffen en valuta. Over al deze transacties betalen de speculanten geen belasting, maar verdienen zij wel grof geld. Dit is één van de oorzaken van de huidige crisis. Ondertussen zijn de prijzen van voedsel, leningen, grondstoffen, wisselkoersen en aandelen een speelbal van de financiële markten. De FNV wil de korte termijn speculatie terugdringen en belasten. Daarom willen wij aansluiten bij het Europese initiatief van een belasting op financiële transacties, de Financial Transaction Tax (FTT) (met een uitzondering voor de pensioenfondsen). Iedere keer als er een financiële transactie wordt verricht belast de FTT de waarde van de financiële transactie. Samen met de Europese vakbondsfederatie (ETUC) willen wij een belastingtarief van 0,05% op financiële transacties. De FTT zorgt ervoor dat de speculatie afneemt en belast de speculatie. Lange termijn beleggers worden nauwelijks geraakt door de FTT. Dit kan een bijdrage leveren aan het voorkomen van een nieuwe kredietcrisis in de toekomst.

VERGROOT GELIJKE KANSEN VIA SUCCESSIERECHTEN De FNV is groot voorstander van gelijke kansen voor iedereen. Gelijke kansen, ongeacht geslacht, geaardheid, geloof, leeftijd, opleiding etc. Voor ons betekent dat dat iedereen bij geboorte gelijk is. De praktijk is een andere. Sommige worden geboren met een gouden lepel in de mond, hun ouders zijn schatrijk, anderen hebben ouders met helemaal niks. Via erfenissen en schenkingen krijgen kinderen van rijke ouders een voorsprong op kinderen wiens ouders geen vermogen hebben. Het erven van vermogen vergroot de mogelijkheden van de erfgenaam, zonder dat ze er zelf iets voor hoeven doen. De successiebelasting (erf- en schenkingsbelasting) kan een belangrijke bijdrage leveren aan een samenleving met gelijke kansen. Zeer grote vermogens gebruiken deels ook de erfbelasting om belastingen te ontwijken. Daarom stelt de FNV voor om zeer grote erfenissen boven de 1 miljoen

20


euro zwaarder te belasten (met 29% conform de kansspelbelasting) en dient er onderzocht te worden hoe kan worden voorkomen dat mensen die een grote erfenis nalaten geen erfbelasting betalen, waarna er actie kan worden ondernomen om dit tegen te gaan. Daarnaast wil de FNV de vrijstelling voor kleine erfenissen in de erfbelasting voor kinderen verhogen naar €30.000 (nu €20.000). Om onnodige belastingschulden te voorkomen dient de erfbelasting standaard pas te worden betaald als de erfenis is ontvangen.

5. FISCALE VERGROENING EN CONSUMPTIE De vergroening van het belastingstelsel levert een bijdrage aan een schone en duurzame economie, maar ook aan innovatie en daarmee de concurrentiekracht van Nederland. In het huidige stelsel doet de hoogte van de belasting meestal geen recht aan de externe effecten van een product of dienst. Vaak betaalt niet de vervuiler, maar draait de belastingbetaler op voor de indirecte kosten van klimaatverandering en luchtvervuiling. Werkgelegenheid in duurzame sectoren wordt geremd door het belastingstelsel dat nog teveel is ingericht op de oude economie. Door verspilling zwaarder te belasten en zuinigheid fiscaal te stimuleren snijdt het mes aan twee kanten. Het beperken van subsidies voor de fossiele industrie vereenvoudigt het belastingstelsel. De energiebelasting stimuleert energiebesparing, maar is zeer ongelijk verdeeld. De FNV wil dat zowel bedrijven als huishoudens bijdragen aan de aanpassing van de energiebelasting zoals opgenomen in het Energieakkoord. In Nederland betalen huishoudens 225 keer meer dan grootverbruikers, terwijl de grootverbruikers verantwoordelijk zijn voor 70% van de totale energieconsumptie.


21

Dit vraagt om een beter evenwicht. Bedrijven en mensen die investeren in energiebesparing ontvangen een lagere energierekening. Het stimuleren van energiebesparing en het bouwen van en renoveren naar 500.000 (bijna) energieneutrale woningen tussen nu en 2020 zorgt voor meer banen in de bouw en installatiebranche en voor lagere woonlasten voor bewoners. Om duurzame mobiliteit te stimuleren pleit de FNV voor een onderzoek naar een vorm van beprijzing per kilometer. Daarin kan een kilometerheffing voor vrachtwagens gedifferentieerd naar CO2-uitstoot een eerste stap zijn. Zakelijk rijden is per kilometer goedkoper dan het OV. Het ligt voor de hand dit meer gelijk te trekken, zodat mensen niet automatisch kiezen voor de meest vervuilende optie. Voor een kerosinebelasting (mogelijke opbrengst is €1 miljard in Nederland en €20 miljard in de EU) is Europese overeenstemming nodig. De FNV stelt beperkte wijzigingen voor in de btw. De FNV wil het lage tarief vooral blijven bestemmen voor voedingsmiddelen en arbeidsintensieve diensten. Wel is er nog een groot aantal andere goederen en diensten (zoals bank- en vliegverkeer) die niet onder het standaard tarief vallen. Deze verschillen in fiscale behandeling leiden tot oneigenlijke concurrentievoordelen en kunnen worden beperkt.

22


BIJLAGE OVERZICHT LASTENVERLICHTING EN LASTENVERZWARING EN BANENWINST IN MILJARDEN EURO’S Totaaloverzicht Uitgaven

Arbeidskorting verhogen met €1.500 9 Algemene heffingskorting verhogen met €500 6 Inkomensafhankelijke combinatiekorting verhogen met €1200 1 Intensivering belastingdienst

0,5

Extra kinderopvang

1

Totaal 17,5

Inkomsten Inzetten meevallers 3

Verhogen lage VpB-tarief naar 25%

0,6

Verhogen VpB-tarief naar 35%

3,6

Aanpassen faciliteiten zelfstandigen

1,2

Verhogen Vermogensrendementsheffing boven €500.000 naar 2,4% 1,4 Aftrekposten inkomstenbelasting

2,5

Introductie van 60% tarief in inkomstenbelasting boven €100.000

0,2

DGA’s, maatregelen Commissie Dijkhuizen

1

Aanpakken belastingfraude, -ontduiking en -ontwijking

4

Totaal 17,5


23

Deze inschattingen zijn gebaseerd op voorzichtige aannames, waarbij gebruik is gemaakt van de sleuteltabel van het Ministerie van Financiën. De FNV houdt vooralsnog geen rekening met de inverdieneffecten van de maatregelen. De FNV verwacht dat de inverdieneffecten positief zullen zijn. Meer koopkracht en meer banen zullen bijvoorbeeld leiden tot meer belastingen via de IB en btw. Daarnaast zijn er bovenop de miljarden euro’s die de FNV denkt binnen te halen met het aanpakken van belastingfraude, -ontduiking en -ontwijking door te investeren in onze belastingdienst, nog eens miljarden euro’s op te halen op dit onderdeel. Hierbij zijn wij echter zeer afhankelijk van Europese en internationale afspraken die hierop gemaakt dienen te worden. De introductie van minimale Europese vennootschapsbelastingtarieven op een niveau van 25% zal miljarden opbrengen.

AANTALLEN EXTRA BANEN Maatregel

Budgettair Banenwinst

Arbeidskorting

9 mrd

60.000

Algemene heffingskorting

6 mrd

21.000

Inkomensafhankelijke combinatiekorting 1 mrd

22.000

Kinderopvangtoeslag

1 mrd

18.000

17 mrd

121.000

Totaal

Op basis van diverse CPB-presentaties MICSIM-model, 2015

24


EERLIJK BELASTE N EN WERK BELONEN COLOFON Uitgave Stichting FNV Pers Tekst FNV Productie Communicatie & Marketing FNV

FNV Bela stingnota 2015

Vormgeving omslag Tonic Opmaak Paula Aelberts Druk Multicopy Mei 2015

MEER KOOPKRACHT EN ECHTE BANEN

EERLIJK BELASTEN EN WERK BELONEN

Recommend Documents