Welkom
Ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan
Een woord van dank is op
van TNO, heet ik u van harte welkom aan
allen
de Kampweg 5 te Soesterberg.
-
\Iûas
u hier drie jaar geleden ook, dan
zult u zien dat er grote onnvikkelingen hebben plaatsgevonden. Onnvikkelingen waarmee
wij
ons strategisch partner-
-
zijn plaats aan
TNO'ers, maar ook goede relaties
die zich hebben ingezet om deze Open
tot een succes te maken. De vorige trok meer dan 800 bezoekers. Vandaag hoop ik net zoveel collega's en Dag
Open Dag
oud-collega's, familieleden, vrienden en
schap met het ministerie van Defensie
omwonenden te mogen begroeten.
bevestigen en waarmee wij bijdragen
Ik wens u allen een zeer informatieve en
aan de veiligheid van onze samenleving.
plezierige dag toe!
We richten ons op Defensie
in de volle
breedte van haar activiteiten. Militair optreden, Militaire middelen, Commando-
voering en operationele besluiworming en Opleiding en training zijn de thema's waarbinnen we oPereren. OP het gebied van veiligheid ligt het accent op de
bestrijding van criminaliteit, calamiteiten en terrorisme. Met andere woorden: TNO Defensie en Veiligheid staat midden
in de maatschappij. Hoe en waarom? Dat laten wij u graag zien tijdens onze Open Dag. Verscheidene demonstraties bieden u een
overzicht van ons huidige werk.
PauI Korting
Directeut TNO Defensie en Veiligheid
Vandaag bent u te gast brj de business unit Human Factors. Het ondeaoek op deze locatie is
gericht op het optimaliseren van mensel¡k gedrag in veeleisende en complexe omgevingen.
Het gaat dus om 'mensenwerk', waarbij ons onderzoek veelal wordt uitgevoerd
Vanuit de afdeling Human Performance
door middel van experimenten met proefpersonen in 'high tech' simulatieomgevingen. Hiervan kunt u vandaag
uitrusting, werkplekken en voertuigen te
het een en ander meemaken tijdens de demonstraties die voor u zijn georgani-
niet alleen toekijken waar TNO zich mee bezighoudt. U kunt op seerd. U gaat
verschillende punten ook deelnemen aan het programma om de fascinatie van
proberen we de ergonomie van kleding en verbeteren. Gedemonstreerd wordt'TNO's soldaat van de toekomst', waarbij is gekeken naar een betere effectiviteit en betere veiligheid van de soldaat. Met het
nieuwe ontwerp kan de soldaat zich aanpassen aan de situatie waarin deze persoon zich bevindt. Dit geldt eveneens voor de uitrusting, waaronder het wapen.
TNO daadwerkelijk te beleven! Vanuit de
vier afdelingen onderstaand vast een voorproefje.
Vanuit de afdeling Human Interfaces werken we aan het onlwikkelen en
om medewerkers effectief op te leiden en te trainen kijken we bij de afdeling Training and Instruction naar onderwijsvernieuwing. Hierbij maken we gebruik
toepassen van kennis op het gebied van
van innovatieve 'tools' om te leren. Learning on the job door middel van
mens-machine interfaces. Dit ter verbete-
PDAS
ring van de menselijke effectiviteit,
mogelijkheden. Een game is vaak meer
efIìciënry, veiligheid en comfort. Dit vindt u terug in de Brain Machine Interface, een apparaat waar TNO aan werkt dat met gedachten bestuurd kan worden.
dan een spelletje alleen en biedt onder-
De afdeling Human
in Command heeft de
ofeen gameconsole behoort tot
de
steuning bij het trainen van personeel. Bij de gamehOOk kunt u zelf een game spelen.
Kortom u kunt gaan genieten van een
faciliteit 'Cannibal Hector' in huis, deze
gevarieerd programma en TNO belevenl
ruimte biedt de mogelijkheid om in teamverband of individueel optimaal onder-
Wij wensen u namens het managementteam veel plezier bij de business unit
steund te worden bij het nemen van cruciale beslissingen. U kunt plaatsnemen
Human Factors.
in Cannibal Hector en beleven welke
Gilbert Overmaat (Manager Markt)
beslissingen genomen moeten worden
Hans Godthelp (Manager Kennis)
tijdens een kaping van een ambassade.
Henk-lan Vink (Business Unit Manager)
r o1
ro
ír.1,
Gq1
(R,ir ,i
\
H t
SlMlab
|.-.'tnr-ñyt lL
G
lr
lE
F
--_Q_1_
!öu
E
tttA5
t_ -
D
lne Har
116 ---.1
i
t_91 Keuken
B€díjfsresta
u
ãn
t
Plattegrond souterain
I
De nummers van de plattegrond corresponderen met de demonstratiepunten die z¡n vermeld in dit programmaboekje.
De locatie van TNO Defensie en Veilighe¡d is een Verboden Plaats. Dat betekent dat een aantal ruimten niet vr¡ toegankel¡k is. Houdt u zrch daar aan!
Fotograferen, filmen of het maken van video-opnamen binnen het gebouw is verbodenl
Het is verboden te roken in de gebouwen en ruimtes van TNO. Roken is alleen buiten toegestaan
Het alarmnummer b¡ brand en ongevallen is 2222.
U dient te allen tijde de aanw¡zingen van het bewakingspersoneel en de leden van de bedr¡fshulpverleningsdienst op te volgen,
De direcre ,ran T\lC Deieiste ei'l ve lrgl:e ci sieii ztc;r fL ei aaíìspraKelìil\ voor scracle aar^ en rei'L es of cliei sia van jle -3oû.it.j¡.e etgeirclo^r'rlen.
Kinderen mogen niet zonder begeleidi ng rondlopen. Voor kinderopvang kunt u terecht in de ontvangstruimte brj de receptie.
A2
Zien wat een ktreurenblinde ziet Afdeling: Human lntefaoes
A1
Kijk uit uw ogen
- kijk uw ogen uit
Afdeling: Human lnterfaces Demo-bemanning: Frank Kooi en Johan Alferdinck Locatie: optische gang (souterrain) Tr1dsduur: doorlopend
Natas.la van der Leden
Locatie: optische gang (soLrterrain) Tildsduur: doorlopend Kleurenblinden kunnen bepaalde kleuren niet van elkaa¡ onderscheiden. Hierdoor
Met de Vision Screener, een computergestuurde test, kunnen we
Denro bemanning: Frank Koor en
vrij
snel (circa
10 minuten) een aantal aspecten van het
gezichtsvermogen testen. In de buurt
vindt u ook ons 'perifeer display', dat juist vanuit de ooghoek bekeken moet worden, en het 'dual-layer display'.
kunnen ze soms landkaarten lastig gebruiken en sommige verkeersborden en dergelijke moeilijk waarnemen. Wij simuleren wat een kleurenblinde ziet, zodat ontwerpers al vóór de productie kunnen beoordelen of hun kleurkeuze ook voor kleurenblinden geschikt is.
Mensen stralen warmte
uit - en dat maken
we zichtbaar met een warmtebeeldcamera.
In het donker is het zo nog steeds mogelijk om mensen waar te nemen. Dit geldt ook voor onze helderheidsversterker, die minieme hoeveelheden licht in een verduisterde ruimte'versterkt' tot een helder beeld.
video-opnamen zien waarin we dit toepassen.
in :ernal¡dg l¡; I iriiei-ieC3S ler'¡,:€¡rai't-'rtg: i;'aI! 3e,,i'isett 31,
Fll¡si-.i': u
r,'li":Lter::
Aícleii;g: :rri.¡:
)a¡,
,ier,.¡.a¡.te
:lcai e: ?rci'o¡al T Ì¡ s¡:l.t.i-: ioCL-,C.11.:,t:
Mikken en raak schieten met een geweer vereist veel oefening. Als ondersteuning bestaan er'snelrichtmiddelen . Vanwege de nieuwe helm is een totaal nieuwe schiethouding nodig
-
naast aanpassingen
aan de montage van het snelrichtmiddel.
Met een hoofdtelefoon op het hoofd tóch iets in uw oren gefluisterd krijgen? Bezoekt u onze audiohal, waar we met een kunsthoofd en een hoofdtelefoon
verrassende ruimtelijke geluidseffecten demonstreren en uitleggen.
A7 Stiller dan stil Afdeling: Human lnterfaces Demo-bemanning: Jan Verhave en Adelbert Bronkhorst Locatie: audìohal Tijdsduur: doorlopend
Komt u kijken hoe we dat doen!
A5 De computer herkent uw emot¡es Afdeling: Human lnterfaces Demo-bemanning: Kh¡et Truong, Paul Merkx en Willem Melder Locatie: audiohal T¡dsduur: doorlopend Computers kunnen spraak omzetten in tekst (wat we vandaag ook demonstrcren). Maar wist u dat een lach of een boze blik ook al te herkennen is? we laten u recente
Wilt u uw eigen bloed horen ruisen door uw aderen? In onze echovrije ruimte is het zó stil dat u er een heel apart gevoel ervaart.
410 Gameh00k Afdeling: Training and Instruction
Demo-bemanning: Eva Keeris, Robert de Bruìn, Wilco Vertegaal, Rob Verkuylen
Locatie: Egghermonde
zr 4r. \o:
T¡dsduur: doorlopend Met de computer is het mogelijk om gesproken woord om te zetten in geschreven tekst (automatische spraak-
In de Gameh0Ok doen we onderzoek naar hoe we games en gaming in kunnen zetten voor serieuze doeleinden, zoals onderzoek doen in game-omgevingen en
herkenning) en is het ook mogelijk om mensen te herkennen op basis van hun
mensen trainen en opleiden. We hebben
stem (automatische sprekerherkenning).
daarvoor allerlei gameconsoles zoals de Playstation 3 en de Nintendo Wii. U kunt
Komt u kijken hoe we het dagelijkse
Radio-l Journaal automatisch en razendsnel uittypen en hoe we radiocommuni-
in de GamehO0k even snel een rondje spelen en vervolgens met een van de
catie automatisch voorziefl van de namen
aanwezige onderzoekers nadenken over
van de individuele sprekers.
hoe u de game zou kunnen inzetten
j'l
voor een serieuze toepassing. U zult snel zien dat er een hele wereld achter de
:t -r
gamewereld schuil gaat en dat games veel meer zijn dan een spelletje.
ii
We gebnriken apparaten altijd via knoppen,
een aanraakbeeldscherm en/of een muis. Zou het niet mooi zijn als we alleen maar hoefden te denken wat een apparaat moet doen
-
en dat het dan gebeurt?
Zoiets heet een Brain Machine Interface
-
en daaraan werkt TNo. We laten u
graag wat voorbeelden zien.
All
Leren op de werkplek
Afdeling: Training and lnstruction
Demo-bemanning: Nieke Janssen en
413 Leren en werken geïntegreerd
Jos van der Arend
Afdeling: Training and lnstruct¡on Demo-bemanning: Martin van Schaik
Locat¡e: Egghermonde T¡dsduur: 10.00-12.00 uur
Trjdsduur: doorlopend
Een visuele Assessment Methode voor
TNO's Leertechnologielaboratorium (LT-lab)
Leergierige Bezoekers! In een sessie van
heeft een prototype gemaakt waarmee leerlingmonteurs ondersteund worden
15 minuten
krijgt u de kans om te werken
aan uw competenties als leergierige bezoeker van de Open Dag. U voert in team-
Locatie: Egghermonde
tijdens het leren in de klas, maar ook tijdens het werlan in de praktijk. Dit proto-
verband een taak uit. De taakuitvoering wordt vastgelegd op video en één van de
type bevat een lesonderdeel over het ver-
teamleden gebruikt een elektronisch
zien
evaluatiepaneel om het gedrag van de
gebaseerd op de OQO Ultramobile PC (zie
andere teamleden op afstand te evalueren
de
op basis van de videobeelden. Deze 'visuele
monteur kan helpen tijdens het vervangen
assessment methode'wordt op dit moment
van een remschijf. Dit wordt gedaan
door de afdeling Training and Instruction geëvalueerd in 'On the Job training'voor
door lessen aan te bieden, animaties te
FlGmonteurs bij de Koninklijke Luchtmacht.
kennis te toetsen.
Mobiel le¡en is leren wanneer en waar u
wilt! Multimediale leerstof
en moderne
communicatiemogelijkheden zoals chatten,
sþpen en e-mailen kunnen namelijk tegenwoordig worden aangeboden via mobiele apparatuur zoals uw PDA, GSM, laptop of gameconsole.
wat betekent dat nu? TNO'S
Leertechnologielaboratorium (LTJab) zal u in staat stellen tijdens de open dag zelf mobiel te leren. We zijn benieuwd of u die uitdaging aandurft!
vangen van een remschijf. We zullen laten
dat
deze vorm van leerondersteuning,
film: Mission Impossible III)
een leerling-
tonen en tussentijds de theoretische
414 Leren op maat in de Koninklijke Luchtrnacht Afdeling: Training ancl lnstructior
Demo-benranning: Eddy Boot
It'îr
;
Afdeling: Human in Command Demo-bemanning: Nienke van Hattem,
Locat¡e: Egghermonde
Lisette de Koning en Saar Langelaan Locatie: Egghermonde
Trldsduur: doorlopend
T¡dsduur: doorlopend
De Koninklijke Luchtmacht
e'å
415 Games in crisismanagement
leidt onder-
Als er een ernstig ongeluk is gebeurd,
houdsmonteurs op tijdens theorielessen,
komen er veel politieagenten, brand-
praktijklessen en zelfs op afstand. Hiervoor gebruiken ze combinaties van
weerlieden en ambulancemedewerkers om te helpen. Soms hebben ze daarbij
simulaties, animaties, handboeken,
even hulp van anderen nodig, maar
simulatoren en echte vliegtuigen. Het Leertechnolo gielaboratorium (LT-lab)
weten ze niet of er collega's in de buurt
zijn die even tijd hebben. Daarom onder-
wij of het slim is om
van TNO helpt de Koninklijke Luchtmacht
zoeken
om deze complexe combinaties van leer-
verleners een kleine draagbare computer
middelen zo goed mogelijk te gebruiken. U zult zien dat deze leermiddelencombi
te geven waarop ze kunnen zien waar alle collega's zijn. Samenwerken kan dan
naties het leren van het onderhouden
misschien wel een stuk sneller en beter!
van F16's uitdagende¡ leuker maar vooral
We onderzoeken
effectiever en effrciënter maken.
deze hulp-
dit met behulp van een simulator die we hebben gemaakt met een computerspelletje waarin een aantal
hulpverleners zo snel mogelijk mensen moet redden, een keer mét en een keer zonder de draagbare computer. Zal het de hulpverleners helpen om beter te
kunnen samenwerken?
c1 Slaapverstoring door schietgeluid Afdeling: Human ìnterfaces Demo-bemanning: Joos Vos en Mark Houben, Locat¡e: Boumanzaal
T¡dsduur: 10.00-11.00 uur, 12.OO-I4.OO uur en 15.00-16.00 uur Op enkele
militaire terreinen worden ook
's nachts schietoefeningen gehouden. we
weten echter vrijwel niets over slaapverstoring bij omwonenden door dit schietgeluid. Daarom hebben we gedurende 15 nachten diverse schiet- en vliegtuiggeluiden afgespeeld in de slaapkamer van vrijwilligers. Zlj gaver met een druk op de knop aan dat ze wakke¡ waren geworden.
Het onderzoek leverde zeer bruikbare resultaten op, ook zagen we interessante verschillen tussen losse schoten en salvo's.
Bij TNO is in samenwerking met Defensie onderzoek gedaan om de soldaat effec-
tiever te maken en beter te beschermen. Het resultaat van het onderzoek is een voorbeeld van hoe de soldaat van de toekomst er uit zou kunnen zien. Een soldaat als een systeem van mens,
kleding en uitrusting, sensoren, computers,
communicatie en wapens, dat aangePast kan worden aan de situatie en de gewenste uitstraiing. Niet alleen de verschijning van de militair kan variëren van correct, via gezaghebbend tot imposant,
ook de wapens zijn aangepast aan de
c3 Een simulatie van soldaat-
optreden Afdeling: Human Performance Demo-bemanning: Emiel Ubink en
Ktîì
3S
&
Frank Aldershoff
Locatie: experium (souterrain) Tijdsduur: doorlopend SCOPE
is een simulatie van soldaatoptreden,
gericht op het onderzoeken en verbetercn
van de operationele prestatie. SCOPE kan onder meer gebruikt worden om de
effectiviteit van nieuwe uitrustingsconcepten te voorspellen. In SCOPE zijn diverse factoren die van invloed zijn op de prestatie gemodelleerd, variëænd van wapeneffecten tot rysieke uitputting en van klimatologische omstandigheden tot radiocommunicatie.
Nachtzichtapparatuur levert beelden met alleen helderheidsvariaties (grij stinten). TNo heeft een methode ontwikkeld om deze beelden 'in te kleuren', zodat de
Op onze autostoel met tactiele actuatoren
kleuren vrij goed overeenkomen met wat
(kleine trillertjes) laten we u ervaren wat
men overdag, normaal gesproken, ziet.
u
via uw gevoel kunt verwerken.
C8
C10 eannlbai
Een menselijke robot?
þiector
Afdeling: Human lnterfaces
Aíceling: H,-rman in Cor¡lrand
Demo-bemanning: Rosemart.ln Lootje en
Dqr¡c.--ll,
Mark Neerincx
i\,,1
Locatie: experium (souterrain)
jor,ike R,ylkema
nr,,g:
S"a
-ìi'g-ri¿a
ri'anrla Cor¡elisser eri
Locai:e: experìLn' (sclitei'la
Tijdsduur: doorlopend
in
)
ii¡clsciL,ur: docrlcpenci Onze I-Cat experimenteerrobot kan met
u praten en vertoont daarbij herkenbare gezichtsemoties.
Een goede beslissing nemen onder hoge
druk of in risicovolle situaties is complex en cruciaal. Zowel strategische beslissingen in een bedrijf als in een militaire staf kunnen het verschil tussen winst of verlies bepalen. De operationele cockpit is een door TNO ontworpen concePt voor een toekomstige commandovoerings-
ruimte. In deze ruimte worden teams en individuen optimaal ondersteund in het
C9
nemen van complexe en cruciale beslis-
Designed by TNO!
singen in risicovolle situaties, zoals
Afdeling: Human lntefaces
beslissingen tijdens een kaping van een
Demo-bemanning: Peter Groenewegen en Johan van Balken
ambassade.
Locatie: experium (souterrain) Trldsduur: doorlopend Hoe vaak heeft u het aan de stok met
uw
computer ofeen ander aPparaat? Vechten om een plaatje op de goede plek te krijgen
in een document, met het menu van
de
videorecorder of dat van de kaartautomaat op het station. De interactie-ontwerpers van TNO bedenken hoe computerprogramma's, zelfscankassa's en kaarten op mobiele
telefoons moeten werken. Hoe moeten die
eruit zien om die zo gemakkelijk, zo snel of zo slim mogelijkte kunnen gebruiken? Test u zelf hoe gebruiksvriendelijk we
zijn en ontdek de ontwerper in uzelf!
Vleugel E1
E
Peking 2008
Afdeling: Human Performance Demo-bemanning: Hein Daanen,
¿'J lllì Ksu
Suzanne Vr¡kotte en Loes Meijer Locatie: kl¡maatkamers (souterrain) Het richtingsgevoel van (militaire) vliegers
wordt vaak danig op de proef gesteld. Dat is ook niet zo vreemd, met een vliegtuig dat van alles kan! Echter, het menselijk evenwichtssysteem is daar niet voor gemaakt: dit kan leiden tot desoriëntatie. In deze demo kunt u dat zelf ervaren in onze draaistoel: gaat u nou over de kop
of niet?
T¡dsduur: 10.00-12.00 uur en
14.00-16.00 uur Tijdens de Olympische Spelen in Peking wordt een warm en vochtig klimaat verwacht. Dat klimaat kunt u voelen in een van de klimaatkamers van TNO. Daar
zijn ook allerlei koelsystemen te zien die het klimaat draaglijk maken. Voor de kinderen is het mogelijk om af te koelen met een ijsje!
In de cabine van Desdemona wordt een
Vleugel
G
buitenbeeld geprojecteerd van wat de vlieger ziet als hij start oflandt, ofvan
wat een automobilist ziet als hij door een stad rijdt. Met Desdemona onderzoeken
wij hoeveel platformbeweging toegevoegd moet worden ('motion cueing') om de vlieger dan wel de automobilist hetzelfde gevoel te geven als bij de echte vlucht
of de echte autorit. Door zijn unieke bewegingsmo gelij kheden kan Desdemona
veel meer bewegingsprofielen simuleren
G1
Desdemona
dan een standaard simulator. Daarom
Afdeling: Training and lnstructÌon Demo-bemanning: Wim Bles,
gebruiken wij Desdemona ook voor het
Mark Wentink, Paul Bakker
bij vliegers van de Koninklijke Luchtmacht.
Locat¡e: Desdemonahal
Een ander voorbeeld van een toepassing
T¡dsduur: doorlopend
is de inpassing van Desdemona in het
demonstreren van desoriëntatie illusies
Missie Simulatie Centrum (zie punt H3).
I
/
schermen voor zijn ogen. De robot krijgt
informatie over de kijkrichting, richt zijn
H1
camera's en microfoons ook in die richting,
Cu¡ltural Awareness
Aídeliirg: Hur.nan in Con¡mancl en Traiiring and lnstruciion
en stuurt vervolgens meteen datgene
wat hij als robot ziet en hoort naar de operator. Met dit systeem kan de operator
/":
Derro-bernanning: J effi'ey Schwezel en Gerard Veldhuis
\ol
T¡cìsduur': 10.30 uur, 14,30 urir en
het voertuig te zijn. Hierdoor kan de
15.00 uur
operator zijn taken beter uitvoeren dan wanneer hij bijvoorbeeld een joystick en
Locaiie: simhal
Circa negenhonderd Nederlandse
militaiæn
volgen ter voorbereiding op hun uitzending
het Cultural Awareness Trainingsprogramma. Tijdens deze training kunnen
militairen voor hun vertrek al kennis maken met de cultuur en gewoonten van de lokale bevolking, niet door een lezing, maar door het echt te doen. Hoe begroet u iemand? Hoe gedraagt u zich in een moskee? Ook benieuwd hoe u een
Afghaan behoort te begroeten? Loopt u even bij ons binnen!
Een op afstand bestuurbare robot. Net
als een mens heeft de robot een hoofd
met twee ogen (twee camera's) en twee oren (microfoons), en een beweegbare nek. De menselijke operator heeft een
koptelefoon op en heeft kleine beeld-
vrijuit rondkijken en -luisteren waardoor hij het gevoel krijgt zelfter plekke van
een gewoon beeldscherm
beschikking heeft.
tot zijn
LrQ
TNO gebruikt het MSC om onderzoek
i\'l]issie Sinnulati,e Centrum &
te doen naar welke aspecten van een training in plaats van in de lucht, op de grond (in een simulatie) gevlogen kunnen
A
chì-='. 't
Aídeiing: l-ìr:nair jn Conmancl
er'r
worden. Daarnaast worden nieuwe
Hui¡a¡ lnieíaces Ltl
""
tLj-r-t LI r rré. !J'ril
'a'Esa'
r.
Beiirc, cle G¡aaí. E;ri'ri.r irie'n. Jan i-liir.
3et
technologieën beproefd in deze gecontroleerde omgeving.
Brer,-r-:a¡
Lccarie: slir-ial i¡clsciur-lr: 10.C0 uLrr 12.00 uui'e¡ 121.00 uui'
Heeft u altijd al een F16 van binnen
Maakt u kennis met Ashiey. Zij is een
willen bekijken? of willen ervaren wat een F16-vlieger ervaart, als hij dit toestel
vierde generatie interface die door TNO
bestuurt? Komt u dan naar het Missie
werkomgeving te creëren. Ze is de ultieme
Simulatie Centrum (MSC) en zie de
mens-machine symbiose, een virtueel
vliegers in actie in een dogfight. Meer 'Top Gun kunnen we het niet maken....
karakter, de ideaie interface tussen de
ontwikkeld is om een meer aangename
mens en zijn technologische omgeving. Ashley kan assisteren bij taken, zowel op persoonlijk als op professioneel gebied. Voor
F1
6-vliegers bijvoorbeeld,
kan ze een wingman zijn, die een andere
kist bestuurt.
/
lntegrale Commando Omgeving Afdeling: Human in Command Demo-bemanning: Guido te Brake, Tjerk de Greef en Kees Houttuin
Locatie: simhal T¡dsduur: doorlopend Een toekomstige
blik in de commando-
centrale aan boord van Marineschepen. Bij de Integrale Commando Omgeving (ICO)
integreert de brug, de technische
centrale en de commandocentrale in één
ruimte terwijl deze voorheen fysiek gescheiden waren. Omdat de Koninklijke Marine met steeds minder mensen een schip moet gaan varen terwijl de werkdruk hetzelfde blijft, worden er verschil-
lende dynamische bemanningsconcepten uitgedacht en beproefd in de ICO. Daarnaast
Het militair medisch personeel dat mee
wordt er onderzocht en gevalideerd op
uitgezonden wordt naar bijvoorbeeld
welke manier automatisering een
Uruzgan moet net als het overige militair
toegevoegde waarde kan bieden.
personeel een opwerktraining volgen.
Hiervoor is een Human Patient Simulator (Bob) onnuikkeld om te trainen. Bob is een computer aangestuurde simulatie van een volwassen persoon. Hij knippert met zijn ogen, haalt adem, heeft een hartslag en pols. Met deze simulator
wordt militair medisch personeel opgeleid. Hierbij ligt de nadruk op het medisch handelen in extreme en stress-
volle omstandigheden in de uitzendgebieden. Denkt u hierbij vooral aan de temperatuur, luchwochtigheid en het werken onder oorlogsomstandigheden.
H7
Apparaten bedienen tijdens het rijden. Een goed idee? Afdeling: Human Performance Demo-bemanning: Ph¡lippus Feenstra, Jeroen Hogema, Wiel Janssen en De mens brengt een groot gedeelte van
Richard van der Horst
zijn tijd zittend door. Maar wat bepaalt
Locatie: simhal
het comfort bij het zitten? Is het de
Tijdsduur: doorlopend
vorm van de stoel? Hard, zacht, breed, smal, diep of vlak? of laat u zich leiden
om vlot en veilig te rijden is het van
door het uiterlijk? Niets kan meer mis-
belang om uw ogen op de weg te
leidend zijn, dan hoe een stoel in de smaak
houden en uw aandacht bij het verkeer.
valt. In deze onderzoeken zal niet iedere
Toch vraagt allerlei apparatuur, zoals een
stoel hetzelfde zitten, maar zal deze ook
cruise control, de handsfree telefoon, de
voor iedere persoon het zelfde zijn?
muziekinstallatie en het navigatiesysteem
TNo ziet het wel zitten.
ook om onze aandacht.
In de rijsimulator bij TNO testen we hoe mensen informatie verwerken en hoe informatie het beste aangeboden kan worden.
(t'i 'fs ø1
H8 Een 3D-kopie van het lichaam
H9
Afdeling: Human Performance
DesignRoom
Demo-bemanning: Koen Tan, Martine Brandsma en Hein Daanen Locatie: simhal
Aioe ng: HrrTn¿n lr Conrn^ancl Deml ilen ann ng: i\,1arlres Je Kon ng, Ei,, n Ellrng ¿n .iaccrlr=n ail .long
T¡dsduur: 11.00-13.00 uur en
L,,rcatr?: srnì na
14.00-16.00 uur
I¡rl:,lur:r:
Met een 3D-lichaamsscanner wordt een kopie van de buitenzijde van het menselijk
TNo houdt zich, net zoals vele andere bedrijven, bezig met ontwerpen, of het
lichaam gemaakt. Uit de kopie kan een groot aantal lichaamsmaten worden
nu een scheepsbrug, een gebruikersinterface of een geintegreerd gevechts-
afgeleid. Op deze manier is het mogelijk
pak is. Innovatief ontwerpen,
op maat gemaakte kleding of uitrustings-
lnnovatief ontwerpen in de
drrorl,Jpend
dat vaak
stukken voor een individu te maken.
plaatsvindt in multidisciplinarie teams, vergt veel overleg. We zijn erop uit dit
Zo kan bijvoorbeeld voor helmen de
overleg effectiever, efïìciënter en ook
noodzakelijke veiligheidsmarge worden
leuker te maken. Daartoe hebben we
bepaald voor de afstand tussen het hoofd
de DesignRoom opgezet waarin, naast
en de binnenkant van de helm.
natuurlijke ontwerptools, het overleg zelf wordt ondersteund. Alles wat plaats-
vindt wordt in beeld en geluid vastgelegd en, met behulp van spraak- en beeld-
technologie, makkelijk opzoekbaar gemaakt, bijvoorbeeld in de vorm van ontwerpeisen, beslissingen en argumentaties, actiepunten, etc. Notuleren is niet meer nodig! Het uiteindelijke doel is om
het innovatief vermogen van TNO, en dat van andere bedrijven, te vergroten.
Kinderopvang
Kinderopvang
I
Bemanning: medewerkers van STIB-kinderkampen
Locatie: ontvangstruimte Tijdsduur: doorlopend
o1
Voor kinderen van 1 tot 10 jaar is er tijdens deze Open Dag opvang geregeld.
w
Er worden videofilms vertoond en er
kunnen kleurplaten worden gekleurd. AI met al voldoende om uw kinderen, onder begeleiding van STlB-kinderkampen, gerust achter te laten zodat u op uw
Tijdens een kop koffie ofthee kunt u
gemak de diverse demo's kunt bekijken.
genieten van de befaamde orleanian
owls. Intern of extern evenement
-
de
T-shirts bedrukken
Orleanian Owls weten het op te luisteæn.
Bemanning: Wim Bakker Locatie: bed rtjfsrestaurant Tijdsduur: 10:00-12:00 uur en
Zorg
13:30-15:30 uur Heeft u de puzzeltocht langs de verschillende demonstraties volstaan en de juiste antwoorden oP de vragen gevonden? Dan gaat u niet met lege handen naar huist U kunt uw favoriete foto oftekening dan gratis laten afdrukken op een Ïshirt. Het maximale formaat voor de afbeelding is 28 x 20 cm. Afbeeldingen worden vergroot naar dit formaat. Ook kunt u ervoor kiezen een foto te laten maken op een bijzondere plek en deze in te leveren.
daT.
u ze niet mist!
íf.fl
In het bedrijfsrestaurant wordt u ontvangen
met koffie en thee. Bovendien hebben we de koffieautomaten een keer extra bijgevuld. In de keuken van het bedrijfsrestaurant bestaat gelegenheid om babyvoeding op te warmen. Van 12.00
tot
15.00 uur
vindt u op ons
terrein een poffertjeskraam, hier kunt u een portie overheerlijke poffertjes afhalen!
