In dit nummer o.a. twee verhalen van buitenlandse bedrijven in het Noorden 6 Een verslag van Talent Pitch Noord 2008 10 • Waterprojecten in beeld 16 Pieken in Vogelvlucht 22 • Geld, advies en goede raad 30 • Flinc-nieuws 32
I N H O U D
Onderweg naar Emmen luisterde ik naar radio Olympia. De interviewer voerde een gesprek met Joop Alberda. Het ging met name over de vraag of Nederland meer medailles zou kunnen halen dan het aantal dat uiteindelijk in Beijing gehaald is. Het kan, mits je investeert in een versterking van het topsportklimaat in Nederland en door te focussen, aldus de succesvolle oud-volleybalcoach. De remedie voor succes lijkt dus relatief eenvoudig. Stel duidelijke doelen, koppel daaraan trainingsprogramma’s en investeer in de begeleiding en faciliteiten. Met gemak moeten we dan in Londen meer medailles kunnen halen.
‘Remedie voor succes ...’
6
10
In ondernemersland zijn de begrippen investeren en focussen ook niet onbekend. Integendeel. Om een bedrijf tot een succes te maken zijn het wezenlijke voorwaarden. Ook voor de NOM geldt dat. Juist voor ons. We staan tussen markt en overheid en dan is de verleiding groot alles aan te pakken. Ook omgekeerd verwacht de omgeving vaak te veel. Problemen bij Honeywell. Wat doet de NOM? Doen we te weinig voor de strokarton? Vanzelfsprekend
18
proberen we een goed beeld te hebben en te houden van de
22
bewegingen in de Noord-Nederlandse economie. Het CIDprogramma (Current Investor Development zie bladzijde 6) is erop gericht om vroegtijdig signalen op te vangen en te kijken wat we voor bedrijven kunnen betekenen. Maar de economie zit ingewikkelder in elkaar en laat zich niet sturen door overheidsbemoeienis.
Toch is er wel sprake van beïnvloeding. Het ontwikkelen Siem Jansen
[email protected]
van programma’s gericht op verbetering van de arbeidsproductiviteit, of de toepassing van nieuwe technologie geeft regionale
Aan het woord
2
De remedie voor succes … door Siem Jansen, directeur N.V. NOM
Vestigingsklimaat
6
Current Investor Development koestert buitenlandse bedrijven
Talent Pitch Noord
10
35 inschrijvingen, 18 deelnemers en één prijs van 20.000 euro
Piek in beeld
16
Het Noorden en de kracht van water, water en nog eens water
Update ICT
18
Onzichtbare oplossingen kennen soms grote gevolgen
Aan tafel
22
Tien man, vier pieken en veel stellingen
Participeren
30
Geld, advies en goede raad: schakel de NOM in!
Nieuw
32
Doe Flinc!
bedrijven een betere uitgangspositie. Het beschikbaar stellen van kapitaal voor ambitieuze ondernemers die groeiversnelling zoeken, maar ook voor starters met innovatieve ideeën, draagt bij aan de versterking van het economisch klimaat in NoordNederland. Kenmerkend daarbij is dat het vrijwel uitsluitend gaat om MKB-bedrijven. Er zit voldoende potentie in ons bedrijfsleven voor groei. De successen komen daarbij met name tot stand door ook op langere termijn vast te houden aan gemaakte keuzes.
Deze NOMMER biedt u voorbeelden daarvan. En steeds weer is het de opdracht van de NOM om haar kennis en kapitaal
En verder … Colofon 4
beschikbaar te stellen. Zo investeren wij in ontwikkeling. INVESTEREN IN ONTWIKKELING
• Team NOM on tour 5 • Jan van de Maat over durven ondernemen 14 • Wist u dat 15 • NOMMER Jan Knol 20 De NOM piekt 21 nom.nl, de feiten 28 • NOMMER- Shop 31
Leuven
NOMMER is een magazine van N.V. NOM en geïnteresseerd is in de activiteiten van de
‘Ik wilde geen georganiseerde zakenreis. Ik ben domweg in
investerings- en ontwikkelingsmaatschappij
een vliegtuig gestapt, ik had een ticket gekocht naar Peking
voor het Noorden. NOMMER is open, toekomst-
en had geen flauw idee hoe ik het aan moest pakken.’
en resultaatgericht en beschrijft de economische
(Peter van der Klok, FINN)
ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven en werken in Groningen, Friesland en Drenthe. Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM. Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief. Eindredactie: Annemarie Atema,
[email protected].
‘Ik heb er geen enkele behoefte aan om de casco’s ergens anders te laten maken en de zaak hier af te bouwen. Dan stop ik er liever mee, en zo denken de directieleden er ook over.’ (Jan Smit, Ferus Smit)
Idee, art direction en realisatie: Manisch Creatief. Pre-press: Syl-dtp Tekstbijdragen: Annemarie Atema, Manisch Creatief, Marloes Heeres, Siem Jansen, Jan Knol, Jan van de Maat, Rudy Noordenbos, Cees Verhagen, Machteld van der Werf, Lolle Wijnja. 4
‘Wij huren nu voor de werktuigbouwkunde capaciteit in. Wij doen de organisatie en staan daarbij voor de kwaliteit en de prijs. Dat betekent dat we wel kennis van zaken moeten hebben op de terreinen die we uitbesteden. Zie het maar zo: we zijn opgeschoven van elektricien naar aannemer.’ (Freerk Popma, Beenen)
Fotografie: Stijntje de Olde (cover), David Offereins, stock, archief NOM. Drukwerk: Grafische Industrie De Marne. Oplage: 3.000 exemplaren.
‘Het is toch idioot dat je je onderdelen uit het voormalige Oostblok haalt, als het net zo goedkoop kan in je directe omgeving?’ (Dick Vroonland, Moffett)
Team NOM on tour ...
speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die
04 . 10 . 2008
... iedereen aanwezig? Nog even de noodzakelijke instructies en dan: en route! Leuven here we come ...
... met het aangename verenigd.
Snel even bijtanken, want hier is de lucht nog gratis.
Tijdens de reis werd het nuttige ...
De (reis)tijd vloog om ...
We begonnen de volgende dag vroeg want we hadden een vol programma ...
... eerst op bezoek bij IMEC (Europa’s grootste onderzoekscentrum in nanoelectronica) ...
... via het monumentale centrum ...
... door naar de universiteit ...
... langs de kerk ...
... opkijkend naar de gevels ...
... en voor je het weet ben je in Leuven. Echt, een prachtige stad.
5
Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of geproduceerd zonder
... richting Stella Artois
schriftelijke toestemming van de N.V. NOM of andere auteursrechthebbenden. Alle gegevens zijn onder
‘Toen vader begon was er één medewerker, nu honderd-
voorbehoud, en er kunnen geen rechten aan worden
zestig. Het is snel gegaan. Daarom moet je het wel beheers-
ontleend.
baar houden.’ (Albert Meijer, Meijer Plaatbewerking en Special Equipment)
NOMMER is een uitgave van N.V. NOM, Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland. Paterswoldseweg 810, Groningen.
‘Ons advies aan de deelnemers van het project was:
Telefoon (050) 521 44 44, www.nom.nl.
weet waar je staat. Breng dat in beeld. Weet waar je naar
En zoals dat gaat komt aan al het goede weer een eind, dus ...
toe wil. Weet daarin te kiezen. Je kunt niet alles doen, je Cover: finalisten Talent Pitch Noord, van links naar
moet je specialiseren. Dat moet je ook durven. En maak
rechts: Jentje Noppert van Bokano, Hante Ledeboer
kleine stapjes.’
van Floor jongerencommunicatie (winnares) en
(Sietze Bremer, Philips Drachten)
Jeroen de Vries van Kleemzand International bv. ...voor een leerzame rondleiding, proost!
Nou, toen was het wel zo ongeveer etenstijd. Uitblazen en nieuwe energie opdoen ...
... want Leuven is ’s avonds ook best gezellig.
... moe, maar voldaan weer op weg naar huizzz ...
I N V E S T E R E N
O N T W I K K E L I N G
Investeren in ontwikkeling
Current Investor Development
Dochters van buitenlandse moeders koesteren
I N
‘De NOM komt vrij gemakkelijk aan tafel bij buitenlandse bedrijven die hier gevestigd zijn’, opent Errit Bekkering. ‘Niet zo gek, want zij hebben hier al stevig geïnvesteerd, de mensen hebben kennis en ervaring opgedaan
Het is natuurlijk fantastisch als een buitenlandse
en er is een complete infrastructuur opgebouwd.’
onderneming een vestiging in Nederland opent.
En het rendement van de gesprekken? Behoorlijk hoog: ‘In bijna de
Als het even kan in Noord-Nederland. Daar doet de
helft van de gesprekken vind je concrete aanknopingspunten voor
NOM dan ook alles aan. Maar dat betekent niet dat reeds aanwezige dochters van buitenlandse moeders aandacht tekortkomen. Integendeel, die koestert de NOM. Opdat ze hier blijven, voorspoedig groeien en -in het beste geval- economische nakomelingen krijgen. Dat ‘koesteren’ heet officieel Current Investor Development (CID). Errit Bekkering vertelt erover.
investeringen’, aldus Errit Bekkering. En hij bewijst het met een aantal klinkende namen die hoofdrollen spelen in recente succesverhalen van CID: Haribo/Hoepman Suikerwerken
7
en Swedish Match.
De kracht van het Noorden Vanuit het hoofdkantoor van een multinational in -laten we zeggenPittsburgh, Pensylvania gezien, is een nieuwe investering in een vestiging in Delfzijl niet direct vanzelfsprekend. Maar volgens Errit Bekkering moet je de kracht van het Noorden niet onderschatten: ‘Allereerst is NoordNederland nog altijd een springplank naar Europa. En hoewel China sneller groeit, is Europa nog steeds een grotere markt. Er wonen hier gewoon veel rijke consumenten. Ook onze werknemers zijn een belangrijke factor: goede vakmensen, hardwerkend en loyaal. Tenslotte doen onze kennis en innovatieve kracht ertoe. De prijs van de arbeid is niet voor iedere multinational doorslaggevend, hoor ...’
>
I N V E S T E R E N
I N
O N T W I K K E L I N G
Hoe Swedish Match Lighters weer opvlamde
Hoe Haribo/Hoepman Suikerwerken de zoete smaak van de overwinning proeft Riegel (Haribo staat voor Hans Riegel Bonn) ervan te overtuigen dat Hoogezand voldoende potentie had. Méér potentie zelfs dan de vestiging in Antwerpen. Een vergelijkende analyse van de vestigingsklimaten in Noord-Nederland en België, uitgevoerd door de NOM, legde een solide fundament onder deze stelling. De rest is historie: Kars Drenth ontving een invitatie voor ‘ein Einzelgespräch’ met Hans Riegel; Riegel had besloten dat Hoepman Suikerwerken dóór mocht. Hoepman Suikerwerken bleef open, er werd fors geïnvesteerd in innovatie en het bedrijf brak vorig jaar alle records op het gebied van omzet en winst ...
>
8 Hoepman Suikerwerken was een familiebedrijf. Al drie generaties lang. Maar de vierde generatie maakte andere keuzes in het leven. Met als gevolg dat het bedrijf verkocht werd aan Haribo, snoepmultinational uit Duitsland, vertelt directeur Kars Drenth. Swedish Match Lighters in Assen heeft een moeilijke
Zeker zo belangrijk is dat Swedish Match Lighters een
‘Een prima partner, financieel gezond en verkoopgericht.
periode gekend, vertelt locatiemanager Pietjan Verhoog.
nieuwe markt aanboorde, wederom met steun van de
Maar: de vestiging in Hoogezand ressorteerde onder
‘Het Zweedse management wilde de locatie Assen sluiten
NOM. ‘Een Amerikaanse onderneming heeft een brand-
Belgisch management. En er was een verborgen agenda:
en de productie overhevelen naar China en de Filippij-
stofcel ontwikkeld die op gas werkt. Het is net
laat Hoogezand maar sluiten, dan hevelen wij de pro-
nen. Maar begin 2008 kon ik melden dat Assen open zou
een batterij, maar met een véél langere levensduur:
ductie wel over naar Antwerpen. In april 2003 heb ik
blijven. Daarbij heeft de inzet van de NOM zeker een rol
een laptop draait er niet één of twee uur, maar bijna
mijn mensen bijeen geroepen in de kantine en gezegd:
gespeeld.’
een hele dag op. De NOM heeft onderzocht of de cel kansrijk is en of dit
‘We vieren hier de Kerst nog, maar daarna staan we met ‘De NOM heeft gezorgd dat de papieren van Assen er
bedrijf een goede partner voor ons is. Nu levert Swedish
zo goed mogelijk uitzagen’, zegt Pietjan Verhoog. ‘Ze
Match de gascartridges die de consument nodig heeft
Zover kwam het echter niet. Kars Drenth kende Sietse
hebben ons ondersteund in gesprekken met het Zweedse
als ‘refill’. Wereldwijd. Als dat uitpakt zoals we hopen,
Wiersma van de NOM, en zei: ‘Sietse, nou moet je toch
management, waarbij we erop wezen dat wij middenin
moeten we zelfs aan uitbreiding gaan denken ...’
echt eens langskomen.’ Een bezoek met gevolgen: Ed
de markt zitten; de lage transportkosten compenseren de
van de Beek reisde in gezelschap van de burgemeester
iets hogere loonkosten. Het verschil is niet zo drama-
van Hoogezand-Sappemeer naar Bonn, teneinde Hans
tisch, want we hebben óók een lean-traject doorlopen.’
zijn allen op straat ...’
<
I N V E S T E R E N
Achttien deelnemers, allen met zeer uiteenlopende ideeën …
doorzettingsvermogen, haalbaarheid
Lilian Fopma (eigenaar/vennoot van
en winstgevendheid van het pro-
het gelijknamige constructie- en straal-
Innovatie is in! De deelnemers aan de
duct en het bedrijf. Dit alles onder
bedrijf in Harlingen) richtte zich met
Talent Pitch Noord introduceren allen
het motto ‘een manager mag verlies
name op de commerciële haalbaar-
zeer uiteenlopende maar tevens zeer
lijden, maar een ondernemer moet
heid en de originaliteit. Lilian: ‘Een
nuttige vernieuwingen. Veel stof tot
winst maken’.
gezonde dosis lef is onmisbaar om je
‘Talent Pitch Noord laat jonge ondernemers groeien!’ met deze kreet gaf Talent Pitch Noord begin dit jaar het startschot voor de grootste innovatieve competitie in Noord-Nederland ooit! Van de ruim 35 inschrijvingen uit de drie noordelijke provincies werden er na een nauwkeurige selectie in totaal 18 geselecteerd die volgens de organisatie in aanmerking kwamen voor de NOM Talent Pitch Award. Deze prijs van maar liefst 20.000 euro werd uiteindelijk uitgereikt aan de ondernemer met het beste innovatieve idee van 2008.
O N T W I K K E L I N G
onderneming te laten bloeien.’
nadenken dus! Om een paar voorbeel-
Say what?
I N
den te noemen: röntgenapparatuur
Janneke Hadders (ondernemer op
voor dierenartsen in paardenklinie-
het gebied van hightech teeltopti-
ken, een beeldhorloge voor mensen
malisatiesystemen in de agrarische
die niet kunnen klokkijken, of een
sector) lette bij de jurering met name
mobiele telefoon die je eigen locatie
op de mate van innovatie: heeft de
en de locatie van je contactpersoon
persoon in kwestie een vernieuwend
kan laten zien. En zo kunnen we nog
idee of bewandelt hij/zij gebaande
wel even doorgaan! Groningen, Fries-
paden? Vooraf aan de competitie zei
Vanuit de provincie Drenthe
sinds 2006 bestaat, houdt zich met
land en Drenthe hebben zich van hun
ze: ‘Ik hoop in de jury minstens 18
stond Jeroen de Vries, directeur van
name bezig met praktisch commu-
beste kant laten zien!
keer geïnspireerd te raken.’ Daar-
Kleemzand International BV in de
nicatieadvies. Het bureau betrekt
over hoefde Janneke zich gedurende
finale. Door de nieuwste technieken
de doelgroep actief bij het ontwik-
de competitie zeker geen zorgen te
toe te passen op een reeds eeuwen-
kelen van producten, diensten en
maken.
oude filosofie, is zijn bedrijf gekomen
reclames die voor hen bestemd zijn.
tot de bouw van een speciale fabriek
Een ‘denk-netwerk’ met 3.500 leden
(installatie) die plastische en elasti-
vormt daarbij de basis. ‘De jongeren
sche gronden kan verwerken tot een
die lid zijn van dit netwerk geven
volwaardige zandvervanger.
hun mening en komen met ideeën. >
It’s a tough job, but somebody’s got to do it! De zes ondernemers per provincie werden vanaf begin september op de voet gevolgd door het camerateam van Moomba! Media uit Groningen. Uiteindelijk vonden er drie voorrondes plaats waarvan per provincie één winnaar gekozen werd door een professionele vakjury. Jacob Emmelkamp (voorzitter van de Kamer van Koophandel Noord-Nederland) had als voorzitter van de jury de taak om te letten op enthousiasme, Jury Talent Pitch Noord.
‘Ik hoop in de jury minstens 18 keer geïnspireerd te raken.’ Janneke Hadders, jury Talent Pitch Noord
‘Een manager mag verlies lijden, maar een ondernemer moet winst maken.’ Jacob Emmelkamp, Juryvoorzitter Talent Pitch Noord
Nek aan nek race voor deelnemers in de finale
Jeroen de Vries geconcentreerd bezig met de slotopdracht.
Hante Ledeboer was winnend finalist voor de provincie Groningen. FLOOR jongerencommunicatie, dat
11
I N V E S T E R E N
systeem hoeft men niet meer te sjouwen met afdekzeilen, autobanden en grindslurven. Eén druk op de knop volstaat om de kuil volledig af te dekken. Nadat de drie finalisten hun eindopdracht in de finale hadden uitgevoerd, bleef natuurlijk de grote vraag: wie oh wie gaat er vandoor met de felbegeerde NOM Talent Pitch Award ter waarde van 20.000 euro? Een moeilijke beslissing voor de jury.
De Talent Pitch Noord is een initiatief van de NOM, Kamer van Koophandel Noord-Nederland, Syntens en Technologiecentrum Noord-Nederland (TCNN). De NOM Talent Pitch Award voor 2008 is
Op basis hiervan adviseren wij
12
onze opdrachtgevers, zoals commerciële organisaties, overheidsinstellingen en gemeenten’, aldus Hante.
De provincie Friesland tenslotte werd in de finale vertegenwoordigd door Jentje Noppert. Hij is medeeigenaar van Bokano vof. ‘Bokano is een van de weinige landbouwinnovaties waarbij de arbeidsomstandigheden van melkveehouders centraal hebben gestaan bij de ontwikkeling en uitwerking van het idee’, aldus Jentje. Door het Jentje Noppert werkt in stilte aan zijn slotopdracht.
Lilian Fopma, jury Talent Pitch Noord
O N T W I K K E L I N G
TThheeddaayyaaftfe ter.r..... Geachte NOM, beste Machte ld,
inmiddels uitgereikt, maar innovatieve ondernemers kunnen nog steeds via www.talentpitchnoord.nl eenvoudig via één loket in contact komen met adviseurs van genoemde organisaties. Meer weten? Neem gerust een kijkje op www.talentpitchnoord.nl!
And the winner is …
‘Een gezonde dosis lef is onmisbaar om je onderneming te laten bloeien.’
I N
... Hante Ledeboer van FLOOR jongerencommunicatie! Aan Siem Jansen de eer om de NOM Talent Pitch Award 2008 uit te reiken aan de meest innovatieve onderneemster van het noorden. En wel door een enorme taart te overhandigen, waarop de cheque ter waarde van 20.000 euro symbolisch was afgebeeld. < Hante Ledeboer, de stralende winnares van Talent Pitch Noord!
Wát ’n dag... ! De opnames van de finale zijn voorbij, maar de adrenaline gi ert nog door mijn lijf. De Talent Pi tch Noord wa s een geweld ige ervaring , en ik vind he t een eer da t we nummer één zijn geworden. We deden dan we l mee om te winnen, maar dat het ook gebeurde ... We zijn vers chrikkelijk trots en blij . De taart was trouwens heer lijk! Maar de cheque die erop lag viel nog het best in de smaak. We hebben zoveel toekom stdromen ... Eén ervan is het visueel maken van on ze diensten: gebruik gaan maken van video om de jongeren niet alleen een st em, maar ook een gezicht te geven. Me t de prachtig e geldprijs gaan we deze droom verwez enlijken. Be dankt daarvo or! Met vermoeid e, maar hart elijke groet, Hante Ledebo er Directeur FL OOR jongeren comm
unicatie
I N V E S T E R E N
Met veel genoegen las ik het stuk van mijn voorganger in NOMMER 1, Schelte Meinsma. Hij gaf aan dat ondernemen in Noord-Nederland heel anders is. Dat durf ik te betwijfelen.
AAN DE RAND VAN HET RAVIJN GROEIEN DE MOOISTE BLOEMEN
Er in Noord-Nederland minder rommel op straat ligt (13,8%) dan in de rest van Nederland (20,2%)?
Proeftuin voor de watersector Water winnen, zuiveren, managen,
het Noorden in een markt met 6 miljard consumenten.
roept om nieuwe technieken en
Mijn idee: onderscheid je, en zorg dat je zeker geen gemiddelde speler bent. Door ons als Witec Fijnmechanische Techniek juist te positioneren, ben ik samen met mijn collega Bernard Winkel in staat geweest om het bedrijf in minder dan 4 jaar tijd in omzet te vertienvoudigen. Begonnen vanuit Ter Apel is, naast het feit dat we autonoom groeiden, in 2006 het
Oerol (dialect voor overal) een theater-, muzieken beeldende kunstfestival is dat jaarlijks plaatsvindt op Terschelling? Het eiland is het decor. Letterlijk: de voorstellingen vinden in de buitenlucht plaats: op het strand, in de duinen of aan een binnenmeertje.
producten. Maar de weg van een goed idee naar de internationale markt is lang. Ideeën moeten zich bewijzen in de praktijk voordat een afnemer er in gelooft. In Noord-Nederland kan dat. Het Noorden is dé Nederlandse proeftuin op het gebied van water. En hard op
bedrijf Witronic (spoelen en transformatoren) geacquireerd
weg om zich te onderscheiden als
en in 2008 het bedrijf Wijdeven. Wijdeven is in Nederland
Europees centrum voor watertechno-
Passie is in ons bedrijf en voor onze medewerkers een
Er minder aanrijdingen in NoordNederland zijn (2,7%) dan in de rest van het land (3,9%)?
gegeven. Zonder passie: passieve klanten. Zelfvertrouwen is wellicht nog het moeilijkst, in een steeds snellere en transparantere markt die bol staat van emoties op de beurs (dit is geschreven op 6 oktober, de dag dat de AEX 9,1% verloor). Toch moeten we onze eigen koers blijven varen. Terwijl je je ook razendsnel moet kunnen aanpassen
GEWOON DURVEN!
Algemeen Directeur Wijdeven
Noord-Nederland
verwerken, toepassen … De wereld
Hoe? Door passie, doorzettingsvermogen en lef.
Jan van de Maat
O N T W I K K E L I N G
Groningen, Drenthe en Friesland zijn onderdeel van
marktleider in klantspecifieke inductieve systemen. 14
Wist u dat...
I N
aan de markt. En dat vereist behoorlijk wat doorzettings-
vermogen!
[email protected] En als laatste: lef. Hiervoor is een juiste samenstelling van het totale team van belang en een gezonde trots dat we het kunnen, ongeacht de moeite die het kost. Kan niet bestaat niet. Aan de rand van het ravijn groeien tenslotte de mooiste bloemen!
Conclusie: in het Noorden van Nederland wonen en werken fantastische ondernemers, net als in de rest van Nederland (en de wereld)!
logie en watermanagement. In Noord-Nederland draaien testen en demonstraties van tientallen innovatieve projecten. Nieuwe technieken waar de wereld reikhalzend
Groningen gezien wordt als één van de leukste studentensteden van Nederland? Rondom de Drentsche Aa het best bewaarde beekdallandschap van West-Europa ligt? Het percentage eengezinswoningen in Noord-Nederland hoger ligt dan elders in Nederland?
naar uitkijkt. Zoals de enige werkende proefinstallatie voor Blue Energy. Of de unieke door sensortechnologie aangestuurde IJkdijk. Maar bijvoorbeeld ook projecten rond industriële en decentrale waterzuivering en ontziltings- en waterwintechnieken. Nergens anders vind je zo’n grote concentratie van waterprojecten die er toe doen. Het Noorden heeft een watersector die vooruit wil. Die wil vernieuwen en experimenteren. Het heeft Technologisch Top Instituut Wetsus, overheden die trots zijn op ‘hun watersector’ en speciale subsidies. Tel dat bij elkaar op en je krijgt een regio waar dingen gebeuren die ergens anders niet mogelijk zijn.
>
15
I N V E S T E R E N
The Northern Netherlands: resources & developments in water projects LEEUWARDEN
Sexbierum
GRONINGEN
Noordburgum
Glimmen
Harlingen
Drachten
Wedde
Grou
Bolsward Sneek
Terherne
Assen
Gieten
Gorredijk Joure Spannenburg
Wolvega Lemmer Emmen
For more information: http://watermap.nom.nl
I N
O N T W I K K E L I N G
De NOM, met de ‘O’ van Ontwikkeling, is aan haar stand verplicht starters te stimuleren. Dit gebeurt met verve. Kijk maar eens in de twee startershuizen die recent geopend zijn in Assen, ééntje van HIT (Hanze Institute of
De stille kracht achter betere producten en diensten
Serious gaming: een doorbraak!
Technology) en ééntje van YEAH! (Young Entrepreneurs are Here!). De starters vinden hier niet alleen onderdak,
Nederlanders zijn gewend
maar ook faciliteiten, financiering en contacten.
zich te wapenen tegen zee-
Samen in een startershuis zitten is ook goed voor de
water. We moeten wel, want
kruisbestuiving: het blijkt dat starters regelmatig bij elkaar
ons land ligt voor driekwart
‘buurten’ ...
onder de waterspiegel en wordt voortdurend bedreigd. Sinds kort hebben we er een wapen bij in de strijd tegen het water en andere gevaren: serious gaming. Deze nieuwe technologie stelt ons in staat (natuur)rampen na te bootsen en ons er goed op voor te bereiden. De reacties van het zeewater, de dijken en het land erachter op extreme omstandigheden, zoals windkracht 12, laten zich met serious gaming adequaat voorspellen. Een doorbraak, óók binnen het vakgebied van de ICT!
Serious gaming: serious business Videospelletjes worden steeds realistischer. De Noordelijke
18
ICT in Noord-Nederland: een update
Hogeschool Leeuwarden (NHL) neemt het voortouw op
maar ook op kleinere ongevallen, zoals een bedrijfsbrand.
dit vakgebied, dat het mogelijk maakt om situaties die
Bestrijdingsmethodes, vluchtroutes, interactie tussen de hulp-
zich in de werkelijkheid zouden kunnen voordoen, eerst
diensten: alles kan veilig getest worden, opdat het foutloos
na te spelen. Daardoor kunnen we ons beter voorbereiden
functioneert als het er echt op aan komt.
op grote rampen, zoals overstromingen en windhozen,
Integratie met SMS en GPS
Wat doet de NOM allemaal op het gebied van de ICT in Noord-Nederland? Het is hoog tijd voor een update. Vooral omdat ICT-oplossingen de neiging hebben ‘onzichtbaar te zijn’: mensen gebruiken ze vaak zonder dat ze zich daarvan bewust zijn. ICT is de stille kracht achter betere producten en diensten. Hard werken aan netwerken
‘focussen’. We hebben sterke sectoren gekozen waar we ons mee bezig willen houden. ICT behoort daar niet toe. Toch
Niet ‘tussen 1 en 5’, maar ‘om kwart voor drie’!
ICT is allang niet meer een kwestie van computers, computers en nog eens computers. Nee, de samenwerking met andere apparaten en systemen wordt met de dag belangrijker. Kijk maar wat de integratie van ICT met bekende toepassingen als
doen we er veel aan want ICT is een
Ergert u zich ook weleens aan
mobiele telefonie en GPS teweeg kan brengen.
‘enabler’: ICT-oplossingen scheppen
het wachten op een monteur,
Stel dat u een servicedienst belt voor onderhoud aan uw
de voorwaarden voor betere producten
een koerier of een leverancier?
woning. Tien tegen één dat u gevraagd wordt thuis te blijven
en diensten, maar zijn zelf onzichtbaar.
Dat hoeft binnenkort niet meer.
‘tussen 1 en 5 ‘s middags’. En vervolgens komt de monteur om
Uw auto zit boordevol ICT, maar daar
Want dankzij de integratie van
kwart voor vijf aanzetten ... Dat is binnenkort verleden tijd.
staat u niet bij stil als u van A naar B
ICT met mobiele telefonie, GPS
Want dankzij de koppeling van computers aan mobiele tele-
rijdt.
en andere systemen kunt u zelf
foons en GPS-apparatuur kunt u op ieder moment kijken waar
zien hoe ver uw monteur, uw
de monteur zich bevindt. Gewoon, op uw eigen computer.
Het werk van de NOM bestaat voor een groot deel uit netwerken, belangen behartigen, lobbyen. Hierbij zijn een hele reeks verenigingen, stichtingen en
Starters stimuleren
brief of uw bestelling is. Gewoon thuis, op uw eigen computer.
Vergelijkbare toepassingen zijn er voor het volgen van post-
organisaties betrokken waarvan de NOM initiatiefnemer of op zijn minst actief
Iedere gezonde branche heeft starters
Trouwens, deze techniek biedt ook mogelijkheden in de privé-
pakketjes, ván u en vóór u. Tenslotte kan mylocator.nl helpen
lid is: Internet Valley, Stichting Telematica Drenthe, Samenwerkingsverband
nodig, want starters hebben nieuwe
sfeer: op mylocator.nl kunt u bekijken waar vrienden, familie
bij het vinden van vrienden, familie en kennissen. Tenminste,
Noord-Nederland en MKB-Noord, bijvoorbeeld.
ideeën, starters zijn ambitieus en starters
en kennissen zich bevinden. We zeiden het toch: ICT, de stille
als zij zich aangemeld hebben. Want als er iets is dat de ICT-
Nu weet iedereen zo langzamerhand dat we in Noord-Nederland economisch
houden de vaart erin.
kracht achter betere producten en diensten!
branche niet wil, dan is het op de kwaadaardige ‘Big Brother’ van George Orwell lijken ...
19
I N V E S T E R E N
het op zijn eigen enthousiaste manier, maar één ding hebben ze gemeen, ze gaan door waar anderen stoppen.
Ik moest dan ook tijdens het schrijven van dit stukje terug denken aan mijn tijd op de Middelbare Detailhandelsschool te
De NOM stond er samen met de Gemeente Leeuwarden,
De watersector in Noord-Nederland zit
Van Hall Larenstein, Water Alliantie en vier jonge bedrijven:
in de lift! Dat hebben we laten zien op
AquaExplorer, Westt, Capilix en Dutch Rainmaker.
Groningen. Ergens in de bossen bij Roden kregen we een lezing
de Aquatech in Amsterdam. Aquatech is ’s werelds meest toonaangevende
van een ondernemer over, hoe kan het ook anders, ondernemen.
internationale vakbeurs op het gebied
Aan het einde van de lezing gaf hij ons allemaal een houten blokje
van proces-, drink- en afvalwater met
mee, dat ik overigens nog steeds heb, waarop geschreven stond
ruim 8.000 exposanten, waaronder alle
‘dóórgaan’, volgens hem dé essentie van het ondernemen.
internationale marktleiders.
mij terdege bewust, sterker nog, heb dit zelf ook, als ondernemer, meerdere malen aan den lijve ondervonden. Maar juist dan komt het ware karakter van de ondernemer naar boven. Als voorbeeld noem ik Joop van der Ende, succesvol mediamagnaat. Ook hij heeft in zijn carrière de nodige tegenslagen gehad maar is ondanks dat, voor zijn televisiezender TV10 en enkele jaren later mislukte ook zijn televisiezender Sport7. En wat te denken van de mislukte musical op Broadway ‘Cyrano’ en het televisiepretpark Showbizz City. Initiatieven die allemaal zeer veel geld, tijd en energie hebben gekost. Maar zoals we weten, zonder tegenslag is er nimmer overwinning, of zoals de Engelsen het zo mooi zeggen ‘No Guts – No Glory’.
Jan Knol Investment Manager
Ondernemerschap kent dus vele gezichten: omgaan met de
[email protected]
risico’s, successen en tegenslagen. Een echte ondernemer weet daar meestal wel mee om te gaan. Hij is zich bewust van het feit dat hij de wind niet kan veranderen, maar wel de stand van de zeilen. Hij weet dat het niet de omstandigheden zijn, maar de mensen die het succes van de organisatie bepalen.
Hier raken we mijns inziens dan ook, naast dóórgaan, drie
De vier bedrijven demonstreerden samen
De NOM piekt ...
Dóórgaan, soms makkelijker gezegd dan gedaan. Nee, als ondernemer is het niet altijd rozengeur en maneschijn. Dat ben ik
steeds weer doorgegaan. Zo kreeg hij in 1989 geen uitzendrechten 20
O N T W I K K E L I N G
NOM gezamenlijk met noordelijke watersector op Aquatech 2008
Ondernemen is een vak apart en iedere ondernemer doet
Ondernemers gaan door waar anderen stoppen
I N
met Van Hall Larenstein de nieuwste innovatieve technologieën op het gebied van watertechnologie en -management. NOM, Water Alliance en de Gemeente Leeuwarden hebben laten zien welke mogelijkheden Noord-Nederland biedt aan bedrijven in de watertechnologie. Noord-Nederland heeft zichzelf op de (water)kaart gezet!
21
Energy Delta Convention
Er is een aantal aansprekende key-
De NOM is dit jaar een van de
note speakers vastgelegd, waaronder
organiserende partijen op de Energy
Jeremy Rifkin en Marcel Kramer.
Delta Convention: het energiecongres
Niet te missen dus!
2008! De Energy Delta Convention
www.energyconvention.nl.
vindt plaats van 17 tot 19 november in Martiniplaza in Groningen.
andere belangrijke vaardigheden van goed ondernemersschap, namelijk: Management, Management én Management. Verrassend? Ik denk het niet. Een goede ondernemer beheerst de kunst van het ondernemen en weet zijn medewerkers en omgeving zo te inspireren,
Promotiedagen Noord-Nederland
te motiveren en te stimuleren, dat de beste prestaties worden
Op 4 en 5 november vinden de Promotiedagen Noord-
geleverd, dat iedereen zich bewust is van zijn of haar verantwoorde-
Nederland plaats in Martiniplaza in Groningen. Ook de
lijkheid en dat ze hem kunnen volgen, zodat hij kan dóórgaan in de
NOM is van de partij. Dit jaar te vinden op stand-
verwezenlijking van zijn droom.
nummers 845 en 846. Meer zien van onze nieuwe look & feel? Kom dan even langs, dan praten we bij! www.promotiedagen.nl.
I N V E S T E R E N
I N
O N T W I K K E L I N G
De deelnemers Ed van de Beek, NOM, gespreksleider Gerard Backx, HZPC Koen van den Berg, NOM, Water Johannes Boonstra, Wetsus Allard van Dijk, NOM, Energie Frans Jaspers, UMCG Henk Koopmans, Sensor Universe Gerard Lenstra, NOM, Life Sciences Eisse Luitjens, NOM, Agribusiness Hans Praat, NOM, Sensortechnologie Gerrit van Werven, Energy Valley
• De juiste mensen Deze stelling maakte de tongen meteen los, want schaarste aan goede
22
medewerkers belemmert de groei in
De Pieken in de Delta in Vogelvlucht Een gesprek over Water, Energie, Sensortechnologie en Agribusiness/Life Sciences
alle sectoren van de economie. Niet alleen in Noord-Nederland, overigens: Minister Donner stelt in NRC/ Handelsblad van zaterdag 27 september: ‘Banen zijn er, de juiste mensen niet’.
Het is dus een landelijk probleem. Hoe gaan de bedrijven in de vier Pieksectoren ermee om? Het is duidelijk dat de klassieke methoden van personeelswerving
De Noordelijke economie telt vier sectoren die opvallen door hun economische potentie.
Een gesprek met tien man over vier Pieken, voor je het weet
tekortschieten, allereerst omdat alle
Sommige van oudsher, agribusiness/life sciences en energie, bijvoorbeeld, andere sinds
wordt het een rijstebrijberg van woorden. Ed van de Beek reali-
bedrijven in dezelfde vijver vissen,
seerde zich dat terdege. Daarom poneerde hij stellingen, waarop
die van de technici en de beta’s, maar
de deelnemers konden reageren. ‘Spreek vrijuit’, moedigde hij
ook omdat het bestaande potentieel
hen aan.
aan werklozen de kennis en de vaar-
korter: sensortechnologie en water. Op deze sectoren richt het stimuleringsbeleid van de NOM zich; we noemen ze de Pieken in de Delta. Wat zijn nu de lusten en de lasten van de
digheden grotendeels mist. Minister
status van Piek? Daarover belegde de NOM recentelijk een gesprek met sleutelfiguren uit de genoemde sectoren (zie kader). Gespreksleider was Ed van de Beek, directielid van de NOM. Ed van de Beek, NOM, gespreksleider
De eerste stelling luidde: ‘Noord-Nederland piekt! Nu nog het
Donner noemt het ‘een kwalitatief
juiste werknemersaanbod’.
probleem’.
23
Eisse Luitjens, NOM, Agribusiness
I N V E S T E R E N
I N
O N T W I K K E L I N G
Verleggen we de aandacht naar de uitwisseling van Nee, je moet er eerder bij zijn: het werven van de werk-
plaatsten een kanttekening: ‘Nóg een aantal opleidingen
kennis en ideeën in meer algemene zin, dan is het hele
nemers van morgen begint op school.
erbij en het enige dat we bereiken is dat we studenten bij
gezelschap het roerend eens. De teneur is: ‘Zoiets laat
NUON werkt samen met een scholengemeenschap in
onze bestaande afstudeerrichtingen weglokken ...’
zich niet of nauwelijks organiseren en dat moet je ook niet willen.’
Delfzijl die energietechnici opleidt, Wetsus verrijkt het lesmateriaal van basisscholen met speciale pakketten
Tenslotte dreigt de zuigkracht van het Westen onze plan-
Innovatie is een creatief proces, relatief ongrijpbaar. Het zit
opdat leerlingen later voor beta-studies kiezen.
nen te frustreren. Koen van den Berg (NOM, Piek Water)
in de informele sfeer.
vraagt zich af: ‘Hartstikke mooi, al die samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen. Maar zien we straks
Je moet innovatie dus niet organiseren, maar faciliteren:
alle afgestudeerden niet spoorslags vertrekken naar het
Henk Koopmans (Sensor Universe/Sensortechnologie)
Westen, de klassieke ‘brain drain’?’
brengt het fenomeen ‘blorum’ ter sprake, een hybride van een forum en een blog. Deelnemers kunnen stellingen poneren en op andermans stellingen reageren, en elkaars
Johannes Boonstra van Wetsus is optimistisch: ‘We moeten zorgen dat we spannende bedrijven werven en vasthouden. Als we sexy banen bieden, kunnen we de ‘brain drain’ ombuigen naar een ‘brain gain’.’
• Kruisbestuiving tussen de Pieken
‘Fundamenteel onderzoek, bijvoorbeeld in het kader van Healthy ageing, staat nogal ver af van wat het MKB aan innovaties zoekt. Grote industrieën kunnen deze vertaalslag gemakkelijker maken.’
wetenschappelijke werk becommentariëren en verrijken.
Frans Jaspers, UMCG/Healthy Ageing
aan innovaties zoekt. Grote industrieën kunnen deze
24
‘Iedereen zoekt personeel, en we dreigen elkaars mensen op te vreten.’ Gerrit van Werven, Energy Valley
Het woord ‘Pieken’ roept associaties op aan eenzame hoog-
vertaalslag gemakkelijker maken. Iedere kennisinstelling
tes. Maar dat is de bedoeling niet, integendeel: interactie
worstelt met dit probleem. Als je verder in de valorisatie-
is van het grootste belang. Interactie tussen kennisinstel-
keten komt gaat het beter: er zijn vindingen gedaan die
lingen, bedrijven en beleidsmakers, maar ook interactie
tot ontwikkeling kunnen komen.’
25
tussen de Pieken onderling. Zo krijgen nieuwe inzichten de kans om zich te ontwikkelen tot vermarktbare toepas-
Henk Koopmans (Sensor Universe/Sensortechno-
singen, zo ontstaan kansrijke ideeën op het snijvlak van
logie) heeft andere ervaringen: ‘Gebleken is dat
de Pieken.
het MKB voor 60% van alle onderzoeksvragen de antwoorden op de plank heeft liggen. Ze doen er
Zo zijn er meerdere voorbeelden van samenwerking
‘Hoe is het gesteld met deze kruisbestuiving?’, wil Ed van
tussen bedrijven en kennisinstellingen. Slim, maar is
de Beek weten.
daarmee het probleem opgelost? Nog niet helemaal: Gerrit van Werven (Energy Valley) signaleert het gevaar
Er blijken aanzienlijke verschillen te bestaan tussen de
van kannibalisme: ‘Gasunie groeit, de Eemshaven
Pieken onderling, zeker als het gaat om de kruisbestuiving
ontwikkelt zich stormachtig, enzovoort enzoverder.
tussen kennisinstellingen en MKB. En dat terwijl het MKB
Er is een grote vraag naar personeel, en we dreigen
onmisbaar is voor de sprong van idee naar commercieel
elkaars mensen op te vreten.’
product. Of eenvoudiger gezegd: het MKB moet het geld
niets mee, omdat ze bezig zijn met de vraag ‘krijg ik dat contract wel?’ Dát is het probleem. Maar Gerard Lenstra, NOM, Life Sciences
ze hebben de kennis wel degelijk.’
• Niet organiseren, wél faciliteren
Henk Koopmans, Sensor Universe/Sensortechnologie
verdienen.
• Brain drain of brain gain?
‘Gebleken is dat het MKB voor 60% van alle onderzoeksvragen de antwoorden op de plank heeft liggen.’
Wellicht, zo oppert Ed van de Beek, hebben de verschilDe ervaringen lopen uiteen. Frans Jaspers (UMCG/Healthy
len ook te maken met de rijpheid van de sector: Akker-
Ageing) signaleert dat de ‘fit’ tussen fundamenteel onder-
bouw heeft een lange traditie, de kennisinstellingen zijn
Bovendien kan niet ieder bedrijf een op maat gesneden
zoek en het MKB een probleem van alle tijden is. Hij
ontstaan vanuit de bestaande bedrijven-infrastructuur.
Gerrit Backx (HZPC/Agribusiness) vat het besprokene kern-
opleiding laten ontwikkelen. Vertegenwoordigers van de
stelt: ‘Fundamenteel onderzoek, bijvoorbeeld in het kader
Life Sciences is pril, daar is kennis de kern waaromheen
achtig samen: ‘Er moet een omgeving zijn waarin mensen
Hanzehogeschool staan open voor samenwerking, maar
van Healthy Ageing, staat nogal ver af van wat het MKB
de bedrijven-infrastructuur nog moet ontstaan.
met elkaar kunnen sparren. Het moet blijven bruisen.’
Allard van Dijk, NOM, Energie
Hans Praat, NOM, Sensortechnologie
Koen van den Berg, NOM, Water (sinds 1 oktober 2008 manager van Flinc, Flinc wordt uitgevoerd door N.V. NOM).
‘Er moet een omgeving zijn waarin mensen met elkaar kunnen sparren. Het moet blijven bruisen.’ Gerard Backx, HZPC/Agribusiness
I N V E S T E R E N
Johannes Boonstra (Wetsus/Water) trapt af, hard en
De fabriek van morgen is een stuk slimmer dan die van
overtuigd: ‘Hoezo Pieken van de Toekomst? Wat mij
vandaag: gebruikt minder water, neemt genoegen met
betreft blijft het Noorden bij haar keuze voor de huidige
minder energie. Hoe kan dat? In theorie is het simpel:
Pieken zolang de regio bestaat!’
fabrieken gebruiken nu continue voldoende energie voor
En inderdaad, de Pieken zijn niet voor niets gekozen:
de piekbelasting. Dat kan anders: sensoren zijn in staat
ze sluiten naadloos aan op de kennis, ervaring en infra-
het energieverbruik nauwkeurig te laten aansluiten bij de
structuur van het Noorden.
behoefte van het moment. Hetzelfde geldt voor water.
Nieuwe Pieken zoeken is dus overbodig. Er valt namelijk
Natuurlijk is het Noorden er als de kippen bij. Want de
zó veel te winnen door interactie tussen de Pieken: neem
Smart Factory verenigt niet minder dan drie Pieken in
Blue Energy (elektriciteit uit zout en zoet water) dat Water
zich: Energie, Water en Sensortechnologie. De ontwik-
en Energie met elkaar verbindt, neem Smart Factory
kelingen zijn nog pril, maar verdienen nu al het stempel
(slimme fabrieken, die zuinig zijn met water en energie),
‘kansrijk’...
I N
O N T W I K K E L I N G
waarbij Water, Energie en Sensortechnologie betrokken zijn, neem Healthy Ageing, waarin Agribusiness/Food, Sensortechnologie en ICT elkaar ontmoeten.
• De Pieken van de Toekomst
Henk Koopmans (Sensor Universe/Sensortechnologie) verwoordt de synergie tussen de Pieken beeldend:
Gezien de grote moeite die het secretariaat van de NOM
‘Er draaien een aantal schijven in Noord-Nederland,
moest doen (Giny en Stephanie, dankjewel!) om alle deel-
en ze komen steeds dichter bij elkaar ...’
• Smart Factory: slim omgaan met energie en water
nemers gezamenlijk aan tafel te krijgen, is dit ronde-tafel-
26
gesprek een echt buitenkansje. We grijpen de gelegenheid
Breng zoet en zout water bij elkaar, en je kunt stroom
om de blik van het visionaire gezelschap op de toekomst
opwekken. De werkelijkheid is natuurlijk een tikje inge-
te richten. Wat zijn de Pieken van de Toekomst?
wikkelder dan dit zinnetje suggereert, maar het is waar: er ontstaat spanning op ionselectieve membranen die zoet en zout water van elkaar scheiden. Duurzamer kan niet, want uitstoot van NOx, CO2 en andere schadelijke stoffen komt er niet aan te pas. Bovendien zijn zout en zoet water vrijwel onbeperkt leverbaar. Voor niets. Het Noorden piekt op het gebied van deze zogenaamde Blue Energy. Logisch, het is een ontwikkeling op het snijvlak van Water en Energie. Studenten van Wetsus in Leeuwarden zien het helemaal voor zich: op de Afsluitdijk zou een nieuw te bouwen centrale de kracht van water kunnen benutten. Bekijk het filmpje over dit stoute plan op www.wetsus.nl.
‘Hoezo Pieken van de Toekomst? We hebben voor deze Pieken gekozen, die gooien we toch zeker niet na vijf jaar weg?’ Johannes Boonstra, Wetsus/Water
• Blue Energy: de kracht van water
27
I N V E S T E R E N
www.nom.nl
I N
O N T W I K K E L I N G
www.nom.nl
nom.nl
nom.nl
www.nom.nl Feiten, cijfers & statistieken
Vindbaarheid Behalve dat de mensen via de nieuwsbrief op de site
Groningen 1.104
De nieuwe NOM-website is sinds de start in april 2007 opgebouwd als een nieuwssite. Noord-
komen, gebeurt dit ook via een directe link of book-
Amsterdam
Nederland wordt gepresenteerd als een zakelijk, open en innovatieve omgeving met veel vesti-
mark. Echter, zo’n 50% van onze bezoekers komt op
Leeuwarden 225
gingsmogelijkheden. Daarnaast worden nieuwsitems gepresenteerd in een omgeving met bij-
de site via een zoekmachine.
Rotterdam
211
behorende items zoals, filmpjes, statistieken, uitspraken van ondernemers en achtergrondinfor-
Ze worden voor het merendeel doorverwezen via
Eelde
125
matie. Ook een evenementenagenda ontbreekt niet (schroom niet om uw evenementen door te
Google. Een bescheiden bijdrage aan de
Emmen
122
geven via
[email protected]).
bezoekersaantallen wordt geleverd door Live, MSN
Haren
112
Het werken met een website die nieuws brengt in een context van ondernemen in Noord-
en GIC (Groninger Internet Courant).
Den Haag
109
Nederland is heel succesvol gebleken. Bezoekersaantallen zijn in de afgelopen jaren significant
Behalve de openingspagina’s van de site met het
Utrecht
105
gestegen en de Google-ranking (de vindbaarheid) van de site is in een paar jaar van 0 naar 6
wekelijkse nieuws, trekken de NOM-specifieke
Hilversum
103
gestegen.
pagina’s en de projectenpagina’s veel aandacht.
Tabel met top 10 in bezoekersaantallen naar locatie.
Het gebruik van de NOM-website
Geografische spreiding
Dat Amsterdam hierin goed scoort heeft vooral te
Geografisch trekt de site bezoekers uit heel de we-
maken met het feit dat veel organisaties via hun
reld. De internationale bezoekers aan de site kiezen
internetprovider uit Amsterdam lijken te komen.
al snel voor de internationale versie www.nvnom.eu.
Hetzelfde geldt in zekere mate voor Groningen
Hieronder een overzicht met een indicatie van het
waar ook een aantal belangrijke providers zitten.
aantal maandelijkse internationale bezoekers.
Opvallend is wel dat er veel belangstelling is voor
Sinds de start van de hernieuwde website is het gebruik van de site meer dan verdubbeld. 28
8.000
Bezoeken 8.000
4.000
4.000 1 dec. 2007
1 mrt. 2008
1 jun. 2008
1 sep. 2008
Hieronder de bezoekersstatistieken van september 2008, in totaal gaat het om 7.500 bezoeken waarvan 5.300 unieke bezoekers.
250
250
8 september
15 september
22 september
29 september
de NOM uit de Randstad. België
137
Verenigd Koninkrijk 109 Bezoeken 500
500
Duitsland
86
Verenigde Staten
58
Frankrijk
27
Tabel met de top 5 in bezoekersaantallen naar land van herkomst (september 2008).
Nationale aandacht is er niet alleen vanuit Noord-
EcoNOMie
Nederland. In die zin komt de site tegemoet aan de
Aan de bovenstaande grafiek is te zien dat de nieuwsbrief, de EcoNOMie, die iedere donderdag
doelstelling om voor heel Nederland, Noord-Neder-
uitkomt, een piek geeft in het websitebezoek. De bezoekersaantallen lopen op tot 400 per dag.
land in de etalage te zetten.
Daarbij komt nog dat deze nieuwsbrief er momenteel elke week circa 35 nieuwe abonnees bij krijgt. Sinds kort brengen we ook maandelijks een Engelstalige nieuwsbrief uit (EcoNOMy). Op dit moment voor zo’n 250 abonnees. Kent u nog mensen in uw netwerk die hierin geïnteresseerd zijn? Zij kunnen zich aanmelden via de subscribe-banner op de Engelstalige NOM-site.
948
Bezoeken 1
1.067
Impressie van de bezoekersaantallen verdeeld over Nederland.
29
I N V E S T E R E N
Een participatie van de NOM, hoe werkt dat eigenlijk?
Als Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij staan we voor
denken we actief mee over mogelijke oplossingen. Want het
‘investeren in ontwikkeling’. Dat doen we onder andere
kan natuurlijk toch gebeuren dat het minder goed gaat dan
door te participeren in bedrijven en leningen te verstrekken.
verwacht. Soms zelfs worden de activiteiten gestaakt en gaat
Zo kunnen we ondernemingen een gezonde financiële
onze investering verloren. Dat behoort tot onze normale
basis geven en daarmee bijdragen aan de groei van de
ondernemingsrisico’s.
werkgelegenheid in Noord Nederland.
In principe heeft de NOM een minderheidspositie in de
We beginnen met een onderzoek naar het perspectief van
onderneming. De mogelijkheden om direct en dwingend
de onderneming. Ook maken we een inschatting van de
in te grijpen zijn meestal beperkt. En dat is maar goed ook.
kwaliteiten van de ondernemer en/of het management.
Zo blijft de uiteindelijke verantwoordelijkheid daar waar hij
Want het plan kan nog zo goed en kansrijk zijn, het is uit-
hoort: bij de ondernemer zelf.
eindelijk de ondernemer die er een succes van moet maken! Nadat we besloten hebben te participeren of een lening te
Sinds NOMMER 1 kunnen we alweer melding maken van
verstrekken houden we nauwlettend de vinger aan de pols:
nieuwe participaties. Het totaaloverzicht is te vinden op
met goede raad als lid van de Raad van Commissarissen, of
www.nom.nl, door via het submenu ondernemen onder
in een direct contact. En als er zich problemen voordoen
deelnemingen te kijken.
Financiële belangen • Nieuwe participaties sinds NOMMER nr.1
I N
O N T W I K K E L I N G
Nommer-Shop
1 Wie wil ‘em niet? Zo’n prachtig NOM shirt in kobaltblauw! Viel vanzelfsprekend al op tijdens de 4-mijl van Groningen. De NOM-collega’s liepen nog nooit
4C Holding B.V. Pieterburen
I-see.tv Holding B.V. Groningen
zo hard en ja, dat ligt dus aan zo’n shirt. Daar is geen wetenschappelijk onder-
Het aanbieden van mobiele teksttelefoon onder de naam
Ontwikkeling van televisie- en hieraan gerelateerde marke-
zoek voor nodig. Hiernaast ziet u een demonstratie van de ongekende mogelijk-
‘Annies’, waarbij de eerste doelgroep doven, slechthorenden
tingconcepten.
heden. Wees er snel bij, want op is op! Het shirt is voor € 7,50 te bestellen door
en hun directe sociale omgeving in Nederland is.
www.communitytelevision.eu
een mail te sturen naar
[email protected]. Doen!
www.annies.nl
Orteq Limited Groningen, Londen BrandNew B.V. Sneek
Productie van bio-afbreekbaar meniscus-materiaal, dat
Nieuw reclameconcept dat door ondernemingen kan
zowel stevig als poreus is.
worden ingezet om nieuwe producten en diensten onder de
www.orteq.com
aandacht van de consument te brengen; dit wordt gedaan
NOM Collectors Items Het is rond, wit en hard. Ra ra, wat
door shops te openen in drukke winkelstraten in Nederland,
Osiris Digital Printing B.V. Hengelo
is het? Het tweede NOM Collectors
die tegelijk voor campagnes ingezet kunnen worden.
Ontwikkeling, productie en verkoop van een digitale mode-
Item: de NOM-golfbal! Past perfect
www.brand-new.nl
textielbedrukkingsmachine (de ISIS) op basis van exclusief
bij het NOM-shirt van hierboven.
gelicentieerde inkjettechnologie.
Sterker nog, we hebben al gehoord
www.osiris-digital-prints.com
dat de combinatie voor menig ‘hole-
Capilix B.V. Leeuwarden Ontwikkeling, productie en verkoop van een microchip
in-one’ heeft gezorgd. Voor de kenners
monitoring en analyse-apparaat, speciaal gericht op de
Professionele Distributiegroep B.V. Leeuwarden
onder ons: het betreffen Pinnacle
watermarkt.
Het ontwikkelen en leveren van computer-software.
Gold ballen. Voor minder doen we
www.capilix.com
www.prodist.nl
het niet. En ook nog eens een koopje: drie ballen voor € 3,00!
Hennepverwerkingsbedrijf Dun Agro B.V.
Roy Martina Experience B.V. Groningen
Ook hiervoor geldt: stuur een mail
Oude Pekela
Onderneming gebouwd rond de ideeën van de heer Roy
naar
[email protected].
Verwerking van hennepstro tot natuurvezels en hennephout
Martina, bekend van publicaties, workshops en optredens in
waarbij gebruik wordt gemaakt van een nieuwe generatie
diverse media, rond de onderwerpen vitaliteit, preventie en
scheidingstechniek.
zingeving. www.roymartina.com
2
31
Een goed plan, lef en startkapitaal.
Doe Flinc!
Meer heeft een ondernemer niet nodig. De eerste twee heb je natuurlijk allang, het laatste is een kwestie van Flinc doen.
Wat is Flinc? Zie ons maar als een tussenpersoon. Iemand met verstand van zaken, iemand met een netwerk. Wat doet Flinc? Eerst je bedrijfsplan aanscherpen, daarna contact leggen met een investeerder die jouw idee net zo goed vindt als jijzelf. Zo komt je onderneming snel van de grond. 32 Dus doe Flinc, pak de telefoon en maak een afspraak. Een restje hoogtevrees? Bekijk dan onze site voor je aan de klim begint.
Flinc. Dé weg naar startkapitaal.
www.f-linc.nl
Flinc wordt uitgevoerd door NV NOM.
Paterswoldseweg 810 Postbus 424 9700 AK Groningen T (050) 521 44 34 F (050) 521 45 30 E
[email protected] I www.f-linc.nl
Dé weg naar startkapitaal
