Meer danETSENIN UID OLLAND ÍËETSROUTESÒÐETSCAFdSÍÍS dNTIPSONDERWEG
NTDEKALETSENDDE MOOISTEPLEKJESINDEREGIO
RATIS
XCLUSIEFVERKRIJGBAARVIAFIETSCAFdSENS
2
Op de volgende pagina’s vindt u per regio informatie, fietsroutes en een overzicht van de fietscafés en TOP’s. Naast een markering op de kaart vindt u ook informatie over extra voorzieningen.
Leeswijzer
De website www.fietseninzuidholland.nl laat de mooiste routes zien. Hier vindt u ook een handige routeplanner.
Natuurlijk zijn er nog veel meer mogelijkheden om in Zuid-Holland te fietsen. Op de website www.zuid-holland.com en www.recreatiezuidholland.nl vindt u allerhande praktische informatie.
Wij hebben alvast 20 mooie routes voor u samengesteld, waarin heel wat te beleven valt. In deze brochure vindt u ze alle 20. De routes zijn ingedeeld in vier regio’s: Den Haag en Bollenstreek, regio Rotterdam en Midden-Delfland, Zuid-Hollandse Eilanden en het Groene Hart.
Zuid-Holland is ongelofelijk veelzijdig en met ruim 3.000 kilometer aan fietsknooppuntennetwerk zijn er fantastische mogelijkheden om te fietsen. Uitgestrekte polders en plassen, duinen en strand, een verscheidenheid aan recreatiegebieden en karakteristieke steden en dorpjes: u vindt ze verspreid over de hele provincie. Een route is pas echt compleet als u onderweg ontdekkingen doet en tussenstops kan maken. Stap eens binnen bij één van de 75 Zuid-Hollandse fietscafés als u toe bent aan een verkoelend drankje of een lekkere lunch. Start uw route bij één van de 22 Toeristische Overstappunten (TOP’s) in Zuid-Holland of bij een OV-station.
Inleiding
Bordje weg onderweg? Als er langs de weg routebordjes ontbreken, laat het ons weten op www.bordjeweg.nl
fietscafé
TOP
route
De Zuid-Hollandse natuur- en recreatiegebieden lenen zich uitstekend voor een mooie fietstocht. We geven daarom graag tips en informatie over de mooiste fietsroutes om ook straks uw eigen route te fietsen in een van de prachtige gebieden van Zuid-Holland. Kijk op www.recreatiezuidholland.nl
Op deze handige overzichtskaart vindt u alle fietscafés in Zuid-Holland, de 20 fietsroutes en TOP’s. De fietscafés vindt u terug op de routekaartjes en bij elke route is een lijst met deze fietscafés opgenomen die aan of in de buurt van de route liggen. Op pagina 7 staan alle TOP’s in Zuid-Holland op een rij.
Overzichtskaart met ETSROUTESóSENETSCAFdS
3
4
66
40
Nabij Toeristisch Overstap Punt. Een 'knooppunt' waar diverse bewegwijzerde fiets- en wandelroutes samen komen.
Overnachtingadres
Fietsverhuur
of tussen deze knooppunten.
67 Het fietscafé is gelegen nabij dit knooppunt
g
Rolstoeltoegankelijk en de mogelijkheid om uw elektrische rolstoel of scootmobiel op te laden
Met symbooltjes staan de extra voorzieningen aangegeven:
’
‘Genieten doe je in Zuid-Holla nd
De actuele openingstijden van ieder Fietscafe staan vermeld op de genoemde website.
In alle Zuid-Hollandse fietscafés is het mogelijk om uw elektrische fiets van nieuwe energie te voorzien. Het enige wat u hoeft te doen is zorgen dat u uw eigen lader bij u hebt en u kunt gratis gebruik maken van het oplaadpunt.
Een fietscafé... ... is herkenbaar voor de fietser door het speciaal ontworpen gevelbord ... is maximaal één kilometer van het fietsroutenetwerk verwijderd ... is in het fietsseizoen vijf dagen per week geopend vanaf 11.00 uur ... heeft een sanitaire ruimte met mogelijkheid tot opfrissen en heeft een toiletruimte die toegankelijk is voor fietsers die geen gebruik maken van de horecafaciliteiten ... biedt een gratis watervulpunt voor bidons ... biedt gratis de mogelijkheid voor het opladen van de accu’s van elektrische fietsen ... beschikt over een EHBO-uitrusting ... beschikt over een fietsreparatieset inclusief fietspomp ... is verkooppunt van fietskaarten ... biedt toeristische informatie en een overzicht van de nabijgelegen fietsreparatiepunten
Zie www.allefietserswelkom.nl
keurmerk en mogen dit label dan ook voeren.
De Zuid-Hollandse Fietscafés voldoen aan de criteria van dit
voor fietsvriendelijke horecabedrijven: Fietsers Welkom!
Het Landelijk Fietsplatfrom introduceert een landelijk keurmerk
Fietsers Welkom!
U fietst van knooppunt naar knooppunt. Elk knooppunt heeft een eigen nummer en door deze knooppunten te combineren, stelt u uw eigen (bewegwijzerde) route samen, met de door u gewenste afstand. Er zijn inmiddels fietsknooppunten in de gehele provincie. U kunt uw route maken aan de hand van kaartmateriaal, die u onder andere bij de fietscafés kunt aanschaffen. Er zijn ook digitale fietsknooppuntenplanners beschikbaar. Hierin zijn alle knooppunten opgenomen en zo is het dus mogelijk om een route te plannen door geheel Zuid-Holland. U kunt dit doen op www.fietseninzuidholland.nl of www.fietsersbond.nl/fietsrouteplanner/zuidholland/
Elektrisch fietsen Met een elektrische fiets lijkt het alsof u altijd de wind in de rug hebt. Handig als het eens stevig waait of als u door een polder fietst. Om zeker te weten dat u tijdens uw tocht ook de laatste kilometers kan profiteren van trapondersteuning is het belangrijk om tussentijds uw accu op te laden, zowel binnen als buiten.
Van theetuin tot Grandcafé, van hotel tot camping. Stap af en laad op bij één van de 75 Zuid-Hollandse fietscafés. Deze horecagelegenheden zijn extra fietsvriendelijk. Fietsers kunnen hier gratis gebruik maken van een aantal faciliteiten. Verspreid over de verschillende recreatiegebieden in de provincie en in de buurt van de mooiste fietsroutes vindt u deze fietscafés.
IETSVAN IETSCAFdNAAR IETSCAFd
5
6
Meer over de TOP's op www.toproutenetwerk.nl.
TOP Loetbos
Wat kan ik er doen? Bij een TOP zijn informatiepanelen aanwezig met een kaart van de omgeving. Hierop staan de fietsen wandelroutes die vanaf de TOP starten en informatie over bezienswaardigheden. Kies de route uit die u het meeste aanspreekt en u kunt direct op pad.
Hoe herken ik een TOP? Een TOP is van afstand goed te herkennen aan de ruim 5 meter hoge groene stalen grashalm. De route naar een TOP is bewegwijzerd met bruine autoborden.
Wat is een TOP? TOP staat voor Toeristisch Overstappunt: een knooppunt waar diverse bewegwijzerde fiets- en wandelroutes samen komen. Een TOP is goed bereikbaar per auto, beschikt over voldoende parkeergelegenheid en er is horeca in de buurt. Hiermee is een TOP het perfecte startpunt voor iedereen die van wandelen of fietsen houdt.
In dit boekje hebben wij de 20 mooiste fietsroutes samengevat. 10 van deze routes starten bij een TOP.
IETSENVANAFEEN
22.
21.
20.
19.
18.
17.
16.
15.
14.
13.
12.
11.
10.
9.
8.
7.
6.
5.
4.
3.
2.
1.
TOP Sassenheim, ARMONDERWEG Kom tot rust aan het waterrijke plassengebied, met de kleurige bollenvelden binnen handbereik. TOP Roelofarendsveen, OORDERHEMWEG Bezoek de markante molens in het Hollandse Plassengebied en neem het pontje naar Kaageiland. TOP Rijnsaterwoude, OUDSEDIJK UIDOUBRUGGE Van uitzichten op het Braassemermeer tot het weidse landschap met typische lintbebouwing. TOP Nieuwkoop,IEUWVEENSEWEG Genieten van de Nieuwkoopse Plassen en het schilderachtige riviertje de Meije. TOP Zoetermeer – Bentwoud,URGEMEESTERIDDELBERGLAAN Beleef in het Bentwoud nieuwe natuur en proef van streekproducten in het Land van Wijk en Wouden. TOP Wateringen,ORPSKADE Tussen de kassen door fietsen of uitwaaien aan de Westlandse kust. TOP Delft - Ackerdijkse Bos, VERSLAGPAD Spot vogels in het Ackerdijkse Bos en neem een kijkje in de beeldentuin van het WAD. TOP Rottemeren, ERENWEGLEISWIJK Ontdek het veelzijdige recreatiegebied De Rottemeren aan het eeuwenoude riviertje de Rotte. TOP Maasland, ORTEBUURT Te voet door het oer-Hollands polderlandschap en het waterrijke agrarisch cultuurlandschap van Midden-Delfland. TOP Vlaardingen, ATERSPORTWEG Ervaar de groene Broekpolder of het oer-Hollandse veengebied de Vlietlanden. TOP Brielle, HOELAVERWEG Wandel over de historische stadswallen of fiets langs het Brielse meer. TOP Haastrecht, ONCORDIAPLEIN Van historische stadjes en oud veenweidegebied tot het kronkelende riviertje de Vlist. TOP Loetbos, LoetEKKERKERK Bijzondere flora ontdekken langs het riviertje de Loet en fietsen langs weilanden omgeven door water. TOP Reeuwijkse Hout, EEUWIJKSE OUTWAL Vanaf 1-11-2012. Geniet van de mooie natuur langs de plassen. TOP Schoonhoven, UITENDEEERPOORT Slenter door de sfeervolle Zilverstad of geniet op de fiets van de nabijgelegen Krimpenerwaard. TOP Nieuwpoort, ET OOFD Vanuit de kleinste vestingstad van Nederland ooievaars spotten in het weidse landschap. TOP Ameide, EKDIJK Op ontdekkingstocht door groene weiden, natuurgebieden en typische dijkdorpen aan de Lek. TOP Alblasserdam, AVEN UID Fiets langs karakteristieke dijkbebouwing en bewonder de molens van Werelderfgoed Kinderdijk. TOP Oud-Alblas, OSTEINDE Bewonder de vele molens in het Alblasserwaardse polderschap. TOP Hollandse Biesbosch, AANHOEKWEGORDRECHT Het grootste zoetwatergetijdegebied van Europa doorkruisen via ruige paadjes. TOP Hoornaar, IRK LEIN Wandelen of fietsen te midden van prachtig natuurschoon langs de riviertjes de Linge en Giessen. TOP Gorinchem, UITENDEATERPOORT Op pad in de vestingstad of naar de Biesbosch en de forten van de Hollandse Waterlinie.
Alle TOP’s op een rij
7
8
Buiten de grenzen van Den Haag ontdekt u de duinen en de Bollenstreek. Hier vindt de Nederlandse bollenteelt plaats, herkenbaar door de vele bollenvelden. Geniet van het groen en de ruimte, maar ook van de historische elementen en gezellige stads- en dorpscentra.
In Den Haag kunt u genieten van een breed cultuuraanbod. Van een smaakvolle en historische binnenstad tot het uitgestrekte strand.
Royale stranden & kleurrijk achterland
Eén ding hebben bijna alle gebieden gemeen: water, fietsen en wandelen. Water om in te zwemmen of te duiken, maar ook om te vissen of watersport te beoefenen. De fietsroutes laten u genieten van de weidse en eeuwenoude polderlandschappen.
In Zuid-Holland zijn er op verschillende plekken recreatiegebieden, zogenaamde Provinciale Recreatiegebieden. In de omgeving Bollenstreek vindt u bijvoorbeeld Vlietland, Leidschendammerhout, Kagerzoom, Oosterduinse meer en Klinkenbergseplas. Deze gebieden liggen in de meeste gevallen dicht bij het grootstedelijke gebied. Kijk voor het complete overzicht op www.recreatiezuidholland.nl
Ë
9
10
NS Den Haag CS 30
56
32
O
26
20
N
29
3
23
22
D
83
25
21
R
Z
d
25
38
84
88
21
26
c e
22
24
b
E
E
56
NS de Vink
53
3
32
f
79
23 99
24
83
93 89 87
88
87
38
84
53
89
93
40
Vlietland
39
90
79
99 Va l k e n b u r g s e Meer
96
96
41 62
97
Zoetermeerseplas
K a g e rplassen
63
Deze fietsroute neemt u mee langs de kust, langs visserij- en jachthavens en door de duinen. Leer alles over het leven in zee en eet een lekker visje. Waai lekker uit in de duinen en het groene achterland. U fietst door het prachtige natuur- en recreatiegebied Meijendel en de Wassenaarse slag.
90
20
a
29 30
39
40
41
97
63 62
O
Startpunt
Verken vanuit hier de duinen. Start in het bezoekerscentrum Meijendel. Hier vindt u informatie over het natuurgebied Meijendel, de functies van het duin, de planten, de dieren en de waterwinning. Ook natuurpaden en boeiende routebeschrijvingen zijn in het centrum verkrijgbaar. En een duintuin met een deel van de flora van Meijendel. Nergens in Nederland vindt u zoveel nachtegalen als in Meijendel.
f Natuurgebied Meijendel Bezoekerscentrum Dunea Meijendelseweg 40, Wassenaar
Hier komt u alles te weten over het leven van, op en in de zee. Natuur en cultuur, samengebracht onder één dak. Ontdek hoe men leefde aan boord van een bomschuit en daal af in de ijskoude duisternis van de diepe zee.
e Muzee Scheveningen Neptunusstraat 92, Den Haag
Kom oog in oog met haaien, roggen, zeesterren, zeeschildpadden en nog veel meer dieren. Neem een duik zonder nat te worden en loop in de onder watertunnel.
ATUURULTUUR d Sea Life Scheveningen Strandweg 13, Den Haag
NS Den Haag Centraal of NS De Vink
OKALELEKKERNIJEN Haring, kabeljauw, tong en nog veel meer bij de Visafslag Scheveningen b Verse vis bij Kantine Visafslag Visafslagweg 1, Den Haag. c Verse vis bij Simonis aan de Haven Visafslagweg 20, Den Haag
IETSVERHUUR a NS Den Haag CS - OV fiets
Lengte 60,4 km
11
12
NS Leiden 86 CS
69
90
85
53
91
70
79
24
92
73
23
80
81
f
94
50
81
45 44
h
83
1
e
30
27
42 41
79
91 92
1
80
c
a
28
29
28
83
b
50
29 24
27
d
82
70
85 69
23
30
73
45
42 44
41 46
1
De historische landgoederen en boederijen in Zuid-Holland zijn van grote betekenis voor de omgeving. Ze vormen met hun rustige en statige karakter groene oases in het stedelijk gebied. Ze zijn indertijd ontworpen als buitenplaats en maken zo deel uit van het culturele erfgoed.
82
g
46
94
90
i
53
86
86 85 1 Hortus Botanicus Rapenburg 73, Leiden T 071 - 527 51 44 www.hortusleiden.nl
IETSCAFdS
Workshops kaasmaken.
d Boerderij Rustdam, Zuidbuurtseweg 34, Zoeterwoude www.rustdam.nl
Winkel open ma t/m za 10.00-17.30 uur zo 11.00-17.00. Restaurant ma t/m za 10.0017.00 uur zo 11.00-17.00.
c Geitenboerderij ’t Geertje, Geerweg 7, Zoeterwoude www.hetgeertje.nl
Wilde Weide kaas
De buitenplaats werd in 1674 gesticht door Jan Poelaert. Het heette toen Allemansgeest. Het park is toegankelijk voor begunstigers van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap.
i Buitenplaats Berbice, Leidseweg 221, Voorschoten www.buitenplaatseninnederland.nl
is een aangename verrassing. Door zandwinning zijn plassen ontstaan, waar watersporters, visser en gezinnen dankbaar gebruik van maken.
h Recreatiegebied Vlietland
is bij vogelaars zeer geliefd.
g Vogelplas Starrevaart
Park en villa met restaurant. Rozenrust is een klein park, iets meer dan 2 ha, in Leidschendam en ooit aangelegd door Zocher.
f Rozenrust Veurnsestraatweg 104, Leidschendam www.villa-rozenrust.nl
Restaurant Hofstede Meerzigt is gelegen midden in het prachtige Hollandse polderlandschap aan de rand van Zoetermeer. De boerderij bestaat sinds 1640 en in 1677 werd de Hofstede aangebouwd.
ATUURULTUUR e Hofstede Meerzigt, Zonnenberg 10, Zoetermeer www.hofstedemeerzigt.nl
Startpunt NS Leiden Centraal
OKALELEKKERNIJENOERDERIJEN Boeren Leidse Kaas, Leidse Kletskoppen, Hutspot (Leidens Ontzet) b Kaasboerderij De Vierhuizen Geerweg 5, Zoeterwoude www.kaasboerderijvierhuizen.nl
IETSVERHUUR a NS Leiden – OV fiets
Lengte 51,7 km
13
14
56
25
e
96
68
8
93
TOP Sassenheim
51
97
d
63
22
87
b
67
9
89
c
f
24
g
32
66
28
99
34
33
75
h
34
40
66
39
76
24
77
68
81 33
56
78
78
76
81
K a g e rplassen
32
51
22
8
39
77
25
75 63
a
99 97
40
96
87
28
9
93
89
Ontdek de geheimen van de Bollenstreek. Deze fietsroute neemt u mee door het molenrijke plassengebied bij Leiden en laat u kennis maken met de Romeinse geschiedenis van de streek. U fietst door de duingebieden bij Katwijk en Noordwijk en langs de (in het voorjaar) kleurrijke bollenvelden.
67
1
O
N
D
R
O
E
E
Z
Omringd door de bollenvelden geniet u in deze voormalige kwekerij van een drankje met een heerlijk stuk zelfgebakken taart. Open: apr. t/m okt.: ma t/m vr 10.0016.00 uur.
OKALELEKKERNIJEN h Koffie- en Theedrinkerij Noordwijk Buiten Leeweg 14, Noordwijk
1 Recreatie Watersport Noordwijkerhout 47 80 Boekhorsterweg 18, Noordwijkerhout T 0252 -374 065
IETSCAFdS
In het Katwijks Museum vindt u alles over de geschiedenis van Katwijk. Open: di t/m za van 10.00-17.00 uur.
e Katwijks Museum Voorstraat 46, Katwijk
Verzonken in de golven bij Katwijk ligt één van de best bewaarde geheimen van de Bollenstreek: de resten van de oude Romeinse nederzetting Lugdunum. Vanaf 1520 tot in de 17e eeuw kwamen restanten af en toe boven water of uit het zand tevoorschijn. De precieze locatie is echter nog altijd niet bekend.
d Lugdunum Brittenburg
Museum Oud Valkenburg toont een permanente tentoonstelling over het Romeinse erfgoed. Open: za 10.00-12.00 uur.
c Torenmuseum Oud-Valkenburg Castellumplein 1a, Valkenburg
Een museum gevestigd in een voormalige munitiebunker. Open: begin mei t/m half aug. zo 10.00-17.00 uur.
g Atlantikwallmuseum Bosweg, Noordwijk
Museum over de geschiedenis van Noordwijk. Open: apr. t/m sep. di t/m za 11.00-17.00 uur, zo 14.00-17.00 uur.
f Museum Noordwijk Jan Kroonplein 4, Noordwijk
Startpunt TOP Sassenheim
Onder het centrum van Valkenburg liggen zes of zeven oude Romeinse forten verborgen. In het Castellumplein zijn de contouren van het fort Praetorium Agrippinae met donkergrijze tegels gemarkeerd in het straatwerk. De bronzen doppen geven de loop van de Limes aan.
b Praetorium Agrippinae
Midden in de Kagerplassen ligt het schilderachtige Kaageiland, met vele terrasjes aan het water.
ATUURULTUUR a Kaageiland
Lengte 54 km
15
16
NS 42 Gouda
NS Den Haag 30 CS
28
c
30
43
28
2
28
44
1
2
e
51
50
61
45
68
44
a d
68
12
3
3 4
5
25
45
6 12
24
25
8
61
83
Vlietland
14
18
12
51
13
11
2
98
13
12
95
4
Zevenhuizerplas
96
3
95
11
96
98
5
8
18
6
25
28
13
12
12
14
83
43
25
f
12
b
42
Deze fietsroute voert u van de Haagse residentie via Delft naar Gouda of andersom. Onderweg kunt u talrijke lokale lekkernijen nuttigen die Zuid-Holland te bieden heeft. Gelukkig verbrandt u met deze fietsroute 950 kilocalorieën.
13
50
12
Zoetermeerseplas
24
Startpunt
2 Café Restaurant Het Gulden ABC 51 Markt 34, Delft T 015 - 212 31 68 www.hetguldenabc.nl
2 52 1 Kobus Kuch Beestenmarkt 3, Delft T 015 - 212 42 80 www.kobuskuch.nl
IETSCAFdS
Aantal lokale specialiteiten van Den Haag Open: ma t/m vr 7.30-17.30 za 7.30-17.00 uur.
d Haags bakkie, Hans en Frans Theresiastraat 131, Den Haag www.bakkerijhessing.nl www.haagsbakkie.nl.
Gebotteld volgens een authentiek familierecept uit de allerfijnste natuurlijke grondstoffen.
Haagsche Likorette
De ooievaar waar de Hagenaar trots op is volgens oud recept.
Haagsche Ooievaartjes
Een overheerlijke suiker-kaneel specialiteit.
Haagsche Bolussen
Een zeer bijzonder en uiterst smaakvol plat krentenbrood.
De Haagsche Kakkâh gehèm recept van Hansefrans
Een overheerlijke met noten praline gevulde melkchocolade met de afbeelding van het Haagse Jantje.
OKALELEKKERNIJEN c Haags Jantje
2 3 3 Westcord Hotel Delft g Olof Palmestraat 2, Delft T 015 - 888 90 10 www.westcordhotels.nl
Echte Goudse van Vliet stroopwafels met meer dan honderd jaar vakmanschap gebakken. Open: ma t/m vr 8.00-17.30 uur za 8.00-17.00 uur.
f Stroopwafels & Banketbakkerij Tearoom Van Den berg, Lange Groenendaal 32, www.vd-berg.nl.
www.de-sjees.nl
www.bierhistoriedelft.nl
Delfts Kuyte bier, Delfts Luyks bier, Delfts Mueselare bier, Delfts Dubbel Gerste bier.
e Delfts Gruyt bier Grand café De Sjees Markt 5 - Delft
NS Den Haag Centraal of NS Gouda
IETSVERHUUR a NS Den Haag Centraal – OV fiets b NS Gouda – OV fiets
Lengte 50 km
17
18
Aan de andere zijde ingeklemd tussen Delft, Vlaardingen, Schiedam en de kassen van het Westland ligt één van de oudste poldergebieden die Zuid-Holland kent: Midden-Delfland met oer-Hollandse dorpjes afgewisseld door uitgestrekte weilanden met grazende koeien, rustige natuurgebieden en veelzijdige recreatiegebieden, waar u prima kunt kanoën. Beide gebieden zijn voor bezoekers een verrassende ontdekking: naast alle drukte ook stilte naast de stad. Van Rotterdam fietst u ook zo naar Dordrecht, waar u naast de mooie binnenstad ook de Biesbosch kunt ontdekken.
Rottemeren is een veelzijdig recreatiegebied aan het eeuwenoude riviertje de Rotte, waaraan Rotterdam haar naam heeft ontleend. In het gebied vindt u jachthavens, restaurantjes en outdoor sportmogelijkheden. De Rottemeren is bij uitstek een gebied voor actieve recreatie.
Rotterdam, World Port World City, is een dynamische wereldstad met een onstuimig kloppend hart. Een stad in beweging met een imposante skyline. Naast het drukke en mooie havengebied van Rotterdam vindt u aan de ene zijde het Rottemerengebied en aan de andere zijde het poldergebied Midden-Delfland.
Van wereldstad naar riante achtertuin
Het water maakt uw fietstocht nog leuker door de vele voetveren en vaarverbindingen. Op www.voetveren.nl vindt u alle vaarverbindingen voor de fietser in Zuid-Holland.
19
n
ka
n
aa
l
42
29
28
f
44
39
eu
43
Ni
a
30
75
is
40
35
28
40
n
NS Maassluis
6
29 30
d
er
20
la
Brielse Meer
Ca
w
e
at
w
42
eg
35
76
7
er
78
W
3
19
39
77
15
5
43
9
23
4
2
4
b
44
6
77 9
Sp
ui
5
78
5
Oude
6
M aa s
N
aa e M
s
15
4 19
23
metro Spijkenisse Centrum
w ie u
e 1
Deze fietsroute neemt u mee langs de havens van Rotterdam. Indrukwekkende scheepvaart, bedrijvigheid van goederenoverslag en industrie. En ook Vlaardingen en Schiedam waar de jenever nog altijd wordt gedestilleerd. Onderweg passeert u mooie dorpjes als Geervliet, Heenvliet, Zwartewaal en Brielle.
Hartelkanaal
75
c 76 d
B
se
Startpunt
9
kunt op en neer naar Schiedam) Gevormd door het riviertje de Bernisse en omliggende meertjes, kommen en plassen, bosschages, drassige natuurgebieden en weilanden. Vlakbij 44
f Recreatiegebied de Bernisse
(vanaf
ATUURULTUUR e Jenevermuseum, Lange Haven 74-76, Schiedam T 010 246 96 76
OKALELEKKERNIJEN c Vlaardingse ijzerkoekjes Bakker/lunchroom De Hoogstraat, Hoogstraat 158, Vlaardingen d Schelvispekel Distilleerderij van Toor Maassluissedijk 32, Vlaardingen www.schelvispekel.nl
IETSVERHUUR a NS Maassluis - OV fiets b NS Vlaardingen Centrum OV fiets
NS Maassluis of Metro Spijkenisse Centrum
6 Piet van Marion's Geuzenpaleis 30 35 Buitengronden 3, Brielle T 0181 - 663 060 www.pvm.nl 42 7 De Pannekoekenbakker Zuidland 81 84 3 Restaurant 't Oeverbos Maassluissedijk 201-203, Vlaardingen Stompaardsedijk 2, Zuidland T 010 - 435 85 69 www.restaurantoeverbos.nl T 0181 - 452 805 g www.pannekoekenbakker-zuidland.nl 4 M.Point Life Style Center 13 20 Gaddijk 43, Spijkenisse T 0181 - 642 888 www.mpoint.nl 21
75 76 2 Deltahotel Vlaardingen Maasboulevard 15, Vlaardingen T 010 - 434 54 77 www.deltahotel.nl
15 78 10 59 5 Carlton Oasis hotel 1 Café de Amstelbron Broersvest 13, Schiedam Curieweg 1, Spijkenisse g T 015 - 473 18 45 www.grandcafedeamstelbron.nl T 0181 - 752 576 www.carlton.nl/oasis
IETSCAFdS
Lengte 46 km
N
22
19
NS Hoek van Holland
O
O
18
10
Ca
la
R
nd
N
ka
na
uw
D
ie
Z
at
9
W
23
al
e
a
er
w
eg
19
E
f
18
9
24
6
h
c
10
8
23
17
b
6
e
24
16
15
2
2
d
27
7
15
7
5 32
27
32
55
43
48
43
54
26
1
g2
5
55
54
47
47
26
48
TOP Wateringen
Deze fietsroute neemt u mee door het Westland, u maakt kennis met de tuinbouwsector en de kuststrook. In de zomer trekt u een bakje verse aardbeien uit de enige echte Westlandse aardbeien-automaat. Bij Ter Heide kunt u de zandmotor in werking zien. Die vormt daar nieuw strand en duin, dat ons tegen zeespiegelstijging beschermt en extra ruimte voor natuur en recreatie biedt.
16
4
17
8
4
E
48
2 Koffiehuis de Hooiberg ’t Woudt 15, Schipluiden T 015 - 380 93 67 www.dehooiberg.nu
Koffielekkernij van Eetcafé De Witte
54 26
OKALELEKKERNIJEN f Westlandse aardbeien-automaat, Maasdijk 73a, 's-Gravenzande g Woudse Plak, ’t Woudt 15, Schipluiden h Westlandse Willie, Marktplein 26, ‘s-Gravenzande
Prachtig hofje gesticht in 1496, vlak achter de kerk.
Holle watering 26, Kwintsheul www.sonnehoeck.nl e Heilige Geesthofje, Naaldwijk
Historische druivenkwekerij
ATUURULTUUR c Zandmotor langs de kust bij Ter Heide, een innovatieve manier van kustbescherming en kustonderhoud. d Tuindersbedrijf Sonnehoeck
IETSVERHUUR a Vakantiepark Vlugtenburg aan Zee, 't Louwtje 10 's-Gravenzande T 0174 - 412 420 www.vlugtenburg.nl b Cor de Bruin fiets en fitness, Molenstraat 246, Monster, T 0174 - 242 374 www.veelfietsen.nl
Startpunt NS Hoek van Holland of TOP Wateringen
1 Eetcafé De Bonte Haas Dorpskade 79, Wateringen T 0174 - 292 377 www.bontehaas.com
IETSCAFdS
Lengte 47 km
23
eu
w
24
TOP Maasland 39
Ni
e
W
er
w
eg
66
41
at
39
1
74
62
a
41
3
74
b
Vlietlanden
72 60
4
61
e
TOP Vlaardingen
Krabbeplas
Foppenplas
66
62
60
56
d
67
c
72
67
56
68
63
68
61
63
2
Deze route laat u kennismaken met de groene omgeving van MiddenDelfland. U fietst hier door uitgestrekte groengebieden en u komt langs de Vlietlanden en Foppenplas. In de zomer ziet u hier vele zeilbootjes. Een kano of waterfiets huren kan ook.
3 Paviljoen De Krabbeplas 41 74 Surfpad 50, Vlaardingen T 010 - 234 07 55 www.paviljoendekrabbeplas.nl 62 67 4 Uitspanning Vlietzicht Vlaardingsekade 60-61, Schipluiden T 015 - 380 88 86 www.vlietzicht.com
39 41
65 70
2 Eten & Drinken bij Het Schielicht Kandelaarweg 123, Rotterdam T 010 - 470 27 17 www.hetschielicht.nl
Zelfbedieningspont (1 apr. t/m 31 okt.).
e Pontje de ‘De Trekschuit’ – Schouwkade/Vlaardingskade
Bourgondische buitenplaats met biologisch restaurant Open: di t/m zo 10.00-19.30 uur.
d Op Hodenpijl Rijksstraatweg 20-22, Schipluiden
Oer-Hollands veengebied. Fluisterboot: Kaarten en informatie bij Sportcomplex de Polderpoort (Watersportweg 11, Vlaardingen).
c Fluisterboot naar natuurgebied Vlietlanden
Planten en dieren voelen zich thuis in dit stuk ruige, weelderige natuur.
b Natuurgebied Broekpolder
Geniet op zondag van een glas rode of witte Delflandwijn en neem een kijkje in de wijngaard. Open: apr. t/m okt. zo 13.00-18.00 uur.
ATUURULTUUR a Wijnboerderij Zuidbuurt 40, Vlaardingen
TOP Maasland of TOP Vlaardingen
Startpunt
1 Pannenkoekboerderij 't Sonnetje Korte Buurt 15, Maasland T 010 - 591 11 49 www.sonnetje.nl
IETSCAFdS
Lengte 27 km
25
26
TOP Rotte- 95 meren
97
93
96
94
9
15
6
10
RotterdamNoord
87
11
11
11
89
1 92
93
c
13
12
91
4
88
13
Zevenhuizerplas
11
b
3
24
26
89
26
NS Rotterdam Noord
87
12
9
2 95
94
3
a 96
6
9
24 92
3 91
Het eeuwenoude riviertje de Rotte vormt de ruggengraat van het recreatiegebied Rottemeren. Door inklinking en vervening van het gebied liggen de Rotte en de Rottemeren een stuk hoger dan de omliggende polders. U vindt hier vele jachthaventjes, restaurants en beeldende kunst. Onderweg komt u leuke plekjes tegen om even uit te rusten met uitzicht over de Rotte.
88
5
10
d
97
15
Startpunt
3 Bar Restaurant 't Zeeltje Kooilaan 3, Bleiswijk T 010 - 521 28 12 www.hetzeeltje.nl
2 Restaurant Meerenbos Rottedijk 13a, Bleiswijk T 010 - 521 76 76 www.restaurantmeerenbos.nl
www.outdoorvalley.eu
95 96
96 95
10 9 1 Outdoor Valley g Hoeksekade 141, Bergschenhoek T 010 - 522 13 80
IETSCAFdS
De unieke molenviergang in de Tweemanspolder, ten noorden van Zevenhuizen, is de enige nog werkende molenviergang ter wereld. De molens zijn vanaf het molenpad te bewonderen. Er zijn geen bezoekmogelijkheden. De molens draaien tweemaal per maand, op zaterdag.
b Molenviergang Zevenhuizen
92 91
10 11 5 Restaurant Bergsche Plas Rottebanddreef 50, Bergschenhoek T 010 - 521 49 63 www.bergscheplas.nl
4 Lake 7 Strandweg 23, Zevenhuizen T 010 - 420 11 15 www.lake7.nl
Artihove is gevestigd aan de Hoeksekade aan de rand van het Hoge Bergse Bos. Hier vindt u een beeldentuin die elke dag geopend is.
d Kunst- en ambachtcentrum Artihove
De Eendragtspolder is een bijzonder buitengebied dankzij de duurzame combinatie van waterberging, recreatie en de internationale roeibaan Willem-Alexander Baan. Vanaf voorjaar 2013 kunt u er genieten van rust en ruimte, diverse buitensporten en struinen door de (natte) natuur.
c Eendragtspolder
TOP Rottemeren of NS Rotterdam Noord
U kunt de fietsroute inkorten door een oversteek te maken met Zonnepont ’t Verlaat, een leuke afwisseling van uw fietstocht. Opstappen kan bij de Bleiswijkse Verlaat bij 96 , vervolgens kunt u de route vanaf 11 vervolgen. Vaartijden: apr. en okt. za t/m zo 11.00– 8.00. Mei t/m sep.: dagelijks 11.00–18.00 uur.
ATUURULTUUR a Zonnepont ’t Verlaat
Lengte 42 km
27
28
88
87
NS Dordrecht
70
75
49
60
d
61
39
48
61
49 48
60
M aa s
91
49
92
30
31
94
39
2 91
94
17
17
40
48
92
34
90
g
30
31
Benede nMerwed e
87
49 88
c
De fietsroute neemt u mee van de gebombardeerde en weer opgebouwde wereldhavenstad Rotterdam naar Dordrecht, een gebied waar het krioelde van illegale activiteiten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze afwisselende route voert langs voor- en naoorlogse bouwstijlen, door parken en groene buitengebieden.
90
48
O ud e
34
40
Lek
d
NS Rotterdam CS
Sp ui
e M aa s
70
or
3
N ie uw
a 1 f e b
75
No
2 Hotel Ara Veerweg 10, Zwijndrecht T 078 - 623 17 80 www.hotelara.nl
1 Grandcafé Engels Stationsplein 45, Rotterdam T 010 - 411 95 50 www.engels.nl
IETSCAFdS
IETSVERHUUR a NS Rotterdam Centraal - OV Fiets en fietsverhuur.
Lengte 40,5 km
Startpunt
g
91
75
1 3 Abel Grandcafé Restaurant Albrandswaardsedijk 196, Poortugaal T 010 - 501 15 00 www.abel-restaurant.nl
Sinds 1898 is banketbakkerij Brokking bezig met bakken van heerlijke banketbakkersspecialiteiten.
OKALELEKKERNIJEN e Rotterdammetjes, worstjes, te vinden bij de slager in Rotterdam f Kapsalon, snackbars omgeving Rotterdam. g Hazelnootgebak, Brokking, Krispijnseweg 49, Dordrecht www.hazelnootgebak.nl
Hier kunt u lekker ontspannen in het groen.
d Zuiderpark en Zuidelijk Randpark
Het verzet in en om Dordrecht van 1940 tot 1945 Open: zo 13.00 t/m 17.00 uur, di,wo,vr, za 10.00 t/m 17.00 uur Gesloten: ma & vr.
c Museum 1940-1945, Nieuwe Haven 27-28, Dordrecht, www.museum19401945.nl
In de permanente expositie wordt de periode ’40-’45 in Rotterdam op chronologische wijze verteld. Open: di t/m vr 10.00-17.00 zo: 12.00-17.00 gesloten: ma & za.
ATUURULTUUR b OorlogsVerzetsMuseum Rotterdam, (metrostation) Coolhaven 375, Rotterdam, www.ovmrotterdam.nl
NS Rotterdam Centraal of NS Dordrecht
29
g
3
30
De Hoeksche Waard is een eiland van rust en ruimte. Langgerekte akkers, hoge rijk beboomde dijken met karakteristieke dijkbebouwing en oude kreken bepalen binnendijks het landschap. Buitendijks langs de rivieren vormen slikken, gorzen, grienden en uitgestrekte watervlakten het landschap.
Goeree-Overflakkee is rustig en authentiek. Het eiland wordt omgeven door het water van de Noordzee, het Grevelingenmeer, het Haringvliet en de Krammer-Volkerak. Binnen hun omarming strekken de polders zich als een lappendeken uit. In het landschap ontvouwt zich de geschiedenis van het eiland, dat stukje bij beetje op het water is veroverd. Aan de Grevelingendam en de Brouwersdam kan actief worden gerecreëerd.
Voorne-Putten-Rozenburg heeft veel uiteenlopende landschapskenmerken: zandstranden, bos, duin, rivieren, wateren, zee, polder, scheepvaart en nog veel meer. De activiteiten die u in deze omgeving kunt doen zijn uiteenlopend. Ook de rijke historie laat zich zien in plaatsen als Geervliet, Heenvliet, Brielle en Hellevoetsluis.
De Zuid-Hollandse eilanden bestaan uit Voorne-Putten-Rozenburg en Goeree-Overflakkee en liggen in een van de meest dynamische gebieden van Nederland. Ingeklemd tussen wereldhaven Rotterdam enerzijds en de Zeeuwse eilanden anderzijds zijn de natuur en cultuur nauw verweven met de vooruitgang en het moderne leven.
Veelzijdig waterrijk gebied, ontdek het zelf!
Meer weten? Kijk op www.natuurmonumenten.nl/tiengemeten
Tiengemeten is een eiland in het Haringvliet en wandelgebied bij uitstek, maar fietsen kan ook. Uw fiets mag gratis mee op de pont. Op het eiland vindt u er het bezoekerscentrum van Natuurmonumenten en een nieuw ruig natuurspeelterrein.
31
32
52
53
51
29
11
1
30
35
3
36 13
3
37
23 24
12
38
14
14
53
al
15
87
26
46
a2
25
na
48
86
Brielse Meer
1
20
27
la nd ka al
86 21
48
46
38
37
na
29 30
13
Ca i
22
87
35 36
N
g
e Ha el ka
23
24
rt na al
Meer informatie op www.zuid-hollandse-eilanden.nl
De grens tussen Voorne en Putten vormt het riviertje de Bernisse. De dorpjes Geervliet, Abbenbroek, Oudenhoorn en Zuidland liggen allen aan de Bernisse en op Putten. U komt door de vestingstadjes Brielle en Hellevoetsluis en de badplaatsen Rockanje en Oostvoorne. Het westen van Voorne wordt in beslag genomen door een belangrijk natuurgebied met duinvalleien en een rijk vogelleven. Het is het oudste deel van het eiland en het heeft vroeger één geheel gevormd met Goeree. Het huidige Voorne heette toen Oostvoorne, een naam die voortleeft in die van het dorp Oostvoorne, het oudste op het eiland. Hier resideerden de heren van Voorne, in een burcht op een kunstmatige heuvel. Na 1200 werd de rest van Voorne-Putten ingedijkt. In 1371 werd Voorne voorgoed een deel van het gewest Holland.
27
26
22
21
20
Haringvliet
6
15
5
lka
w
14
7
8
rte
er
TOP Brielle 25
13
52
Ha
at
3
9
51
4 W
1
10
Oostvoornse Meer
e
Noordzee
Slufter
w eu
13 14 7 Badhotel Rockanje & Brasserie Lodgers Tweede Slag 1, Rockanje g T 0181 - 401 755 www.badhotel.nl
6 Restaurant De Houten Paardjes Rondeweiweg 20, Rockanje T 0181 - 402 354 www.dehoutenpaardjes.nl
15 20
52 53 5 Eetcafé de Zon Kamplaan 4-6, Oostvoorne T 0181 - 482 318 www.eetcafe-de-zon.nl
53 26 4 Paviljoen De Kogeloven Brielse Maas 1, Oostvoorne (Brielse Maas) T 0181 - 482 191 www.dekogeloven.com
3 Camping ’t Weergors / 23 22 Restaurant ’t Karrewiel Zuiddijk 2, Hellevoetsluis g T 0181 - 312 430 www.restaurantkarrewiel.nl / www.weergors.nl
g
31 30
2 Brasserie Hotel de Nymph Voorstraat 45, Brielle T 0181 - 415 230 www.hotelbrielle.nl
g
27 29
1 Camping De Krabbeplaat Oude Veerdam 4, Brielle T 0181 - 412 363 www.krabbeplaat.nl
IETSCAFdS
ATUURULTUUR Alle musea in Hellevoetsluis op www.museumplatform.nl
1
51
g
51
Paviljoen Breezze 31 30 Veckhoekse Sluisweg 2, Vierpolders, T 0181 - 416 951 www.breezze.me Gasterij de Bollaarshoeve Bollaarsdijk 1A, Oostvoorne T 0181 – 745 200 www.gasterijdebollaarshoeve.nl
13
14
53 25
g
Stars Oostzanddijk 6, Hellevoetsluis T 0181 - 316 836 www.stars.nl
23 24
Camping en lunchroom de Quack 22 18 Parkweg 2, Hellevoetsluis T 0181 - 312 646 www.dequack.nl g
Restaurant Aan Zee Oostvoorne Strandweg 1, Oostvoorne T 0181 - 820 990 www.aanzeeoostvoorne.nl
1
12
11
10
9 ’t Wapen van Marion Zeeweg 60, Oostvoorne T 0181 - 489 399 www.wapenvanmarion.nl
33
8 Café-restaurant Borabora 52 53 Gorslaan 25, Oostvoorne T 0181 - 483 244 www.borabora-oostvoorne.nl
Startpunt TOP Brielle
IETSVERHUUR a VVV Brielle Turfkade 18, Brielle, T 0181 472 662
Lengte 46 km
34
Ouddorp Haven 58
11
9
51
60
59
f
c
52
52
10
51
7
Noordzee
a
3
4
66
55
58
6 57 2
55
60
62
71
62
66
e
71
1
64
5
65
b
78
64
78
72
d
77
65
77
g
73
Haringvliet
76
73
76
Deze fietsroute neemt u mee langs strand, zee, Hollandse wetlands en polder. Natuurgebieden Grevelingen (zout) en Haringvliet (zoet) zijn voormalige zeearmen die in het kader van de Deltawerken in 1971 van de zee zijn afgesloten. Op slikken en platen zijn nieuwe natuurgebieden ontstaan, waar veel vogels te zien zijn. Eilandexcursies op Stampersplaat en de Veermansplaat, huifkarexcursies op Slikken van Flakkee: er zijn allerlei mogelijkheden om dit gebied te verkennen. Ook voor watersporters heeft dit gebied veel te bieden.
72
63
Grevelingen
59
8
63
61 59 8 Café Goeree Noordzijde Haven 1, Goedereede T 0187 - 491 327 51 84 9 Brasserie 'Petit Paris' Kabbelaarsbank 1, Ouddorp (Brouwersdam) T 0111 - 672 882 www.brasseriepetitparis.nl
57 2 Plaza 't Hoekje Stationsweg 1, Ouddorp T 0187 - 681 577 www.cafetariathoekje.nl 55 54 3 Springert' cafetaria - eetcafé Oude Nieuwlandseweg 43B, Ouddorp T 0187 - 687 387 www.springert.nl g
55 54 4 Strandpaviljoen Paal 10 10 Center Parcs Port Zélande Westerduinpad 1, Ouddorp 51 84 Port Zélande 2 Ouddorp T 0 0187 - 681 429 www.strandpaviljoenpaal10.nl (Brouwersdam) g 64 62 5 Habraken Vis T 0111 - 674 000 Meester Snijderweg 5, Stellendam www.dagjeportzelande.nl T 0111 - 481 839 www.habrakenvis.nl 51 11 Zeil- & Surfcentrum Brouwersdam 84 Ossenhoek 1, Ouddorp 6 Hotel-Café-Restaurant 'Akershoek' 57 53 (Brouwersdam) Boompjes 1, Ouddorp T 0111 - 671 480 www.brouwersdam.nl T 0187 - 681 437 www.hotelakershoek.nl
54 51 7 Strandtent Iloon Groenedijk 34 (Duinpad 3e Blok) Ouddorp aan Zee T 0187 - 682 725 www.strandtentiloon.nl
73
g Sas van Dirksland sluis uit 1791
Bezoek de voormalige tramremise G.C. Schellingerweg 2, Ouddorp
f Tramrit RTM over de Brouwersdam vanaf Ouddorp
1 Café-Restaurant-Cafetaria 65 't Wapen van Stellendam Voorstraat 2, Stellendam T 0187 - 491 376 www.wapenvanstellendam.nl
IETSCAFdS
Maak een wandeling langs de nieuwe bunkerroute tussen 52 en 51 . Vanaf oktober 2012 wordt hier ook het belevingsbos geopend.
ATUURULTUUR c Natuur- en recreatiegebied de Grevelingen, zie www.grevelingen.nl
Op vrijdagochtend is de visafslag open voor publiek.
Natuurgebied met heckrunderen en fjordenpaarden. In de zomermaanden excursies met een ervaren natuurgids. Reserveringen en informatie bij VVV Ouddorp aan Zee (zie achterflap)
d Natuurgebied en vogelreservaat de Scheelhoek aan het Haringvliet e Slikken van Flakkee
Startpunt Ouddorp Haven
IETSVERHUUR a Fietsverhuur de Bever, Dijkstelweg 12, Ouddorp OKALELEKKERNIJEN b Zaligheden van de plaatselijke vloot: Stellendamse garnalen
Lengte 62 km
35
36
Numansdorp 10
f
1
se
26
9
Hit
rts
ch
e G a
6
t
a
8
e
9
17
12
14
29
d
c
b 10
6
13
g
28
15
Hollands Diep
i
h
26
24
te
24
e nb e d i jk
14
28
27
13
12
29
In 1953 trof de grootste watersnoodramp sinds mensenheugenis in Nederland de Zuid-Hollandse eilanden, Zeeland en delen van Noord-Brabant. In de Hoeksche Waard kwamen daarbij 139 mensen om het leven. De zwaarst getroffen gemeente was Numansdorp, waar 56 mensenlevens vielen te betreuren. Zelfs vandaag de dag zijn de littekens van de ramp nog zichtbaar en voelbaar in het gebied. Wie naar de dijken langs het Hollandsch Diep kijkt, hoeft weinig moeite te doen om de herstelde plekken te onderscheiden. Op de Korte en Lange Boomweg zijn de arbeiderswoningen die weggevaagd werden nooit herbouwd; er was ook bijna niemand die nog aan die kant van de Schuringsedijk wilde wonen.
27
Haringvliet
8 17
15
Binn
s aa M
1 Nora's Theetuin 7 8 Oslostraat 2,Goudswaard (Nieuwendijk) T 0186 - 662 631 www.norastheetuin.nl
IETSCAFdS
10
26
Zie ook www.deltanatuur.nl
Een nieuw natuur- en recreatiegebied.
i Oosterse Bekade Gorzen
De Schuringsedijk breekt op twee plaatsen aan het oostelijke einde. Numanspolder begint vol te lopen en tegen half negen bereikt het water Numansdorp.
h Schuringsedijk
Vele Numansdorpers werden opgevangen in het droog gebleven Klaaswaal.
g Klaaswaal
bij Nieuwedijk)
d Nationaal Landschap Centrum Hoeksche Waard, Veerweg 1C, Numansdorp T 0186-653 512 e Tussendoor even naar het strand bij de Haringvlietbrug om uit te rusten of te zwemmen (tussen 10 en 9 ) f Met de pont naar het eiland Tiengemeten met bezoekerscentrum en 4,5 ha speelnatuur, T 0900-3242526 (tussen 8 en 7
In het Schippershuis wordt in 1953 voor tijdelijk opvang gezorgd voor mensen die gered zijn of hun huis moesten verlaten.
ATUURULTUUR c ’t Schippershuis, Molendijk 2, Numansdorp www.restaurantschippershuis.nl
Startpunt Numansdorp
OKALELEKKERNIJEN b Hoeksche chips en andere streekproducten verkrijgbaar in Numansdorp.
IETSVERHUUR a Jive events Jan v/d Heydenstraat 1, Zuid-Beijerland www.jive-events.nl
Lengte 42 km
37
38
23
96
10
9
Numansdorp
6
88
Krammer
4 92 3
89
84
5
e
86
86
96
V u il
93
96 95
e G at
97
se
85
97
t
d
84
98
96
9
b
89
93
29 Fort De Hel
88
92
23
Fort Buitensluis
10
Hollands Diep
Fort Sabina
Hellegat
Fort Prins Frederik
98
a
Haringvliet
e G a
c
ch
2 1
rts
Volkerak
f
Hit
Deze avontuurlijke fietsroute neemt u mee langs voormalige forten en vestingwerken en over het water van het Hollands Diep & Haringvliet en langs de oevers van het Volkerak. In de zomer kunt u met het pontje oversteken van Numansdorp naar Willemstad en komt u langs Fort Buitensluis om zo de vesting van Willemstad in te varen. Bij de Volkeraksluizen is een uitkijktoren, vanwaar u de langsvarende beroepsvaart kunt bekijken. U passeert ook het natuurgebied Hellegatsplaten, het strand bij Hellegat (de Banaan) en oude havenplaatsen als Ooltgensplaat en Oude Tonge.
97
29
85
Haringvliet
Startpunt Numansdorp
92 91 3 Hotel Restaurant Lely Kaai 16, Oude-Tonge T 0187 - 645 909 www.hotellely.nl
g
85
39
6 Pannenkoekhuis & lunchroom 't Majoortje Kaai 1, Middelharnis 75 76 T 0187 - 487 165 www.hetmajoortje.nl
5 Theehuis AANDEHAVEN 1 Haven 1, Stad a/h Haringvliet T 0187 - 795 042 www.aandehaven1.nl
98 97 2 Proeverij 13 Voorstraat 13, Ooltgensplaat T 06 - 232 213 71 www.proeverij13.nl
92 98
4 Pollies IJssalon en Lunchroom Molendijk 87, Oude-Tonge T 0187 - 641 147 www.pollies.nl
1 Restaurant Het Oude Raadhuis 98 97 Kaai 2, Ooltgensplaat T 0187 - 785 057 www.hetouderaadhuis.eu
IETSCAFdS
ATUURULTUUR b Volkeraksluizen: spot hier de beroepsvaart c Hellegatsplaten: vogels kijken vanuit een uitkijktoren d Bezoek Fort Frederik in Ooltgensplaat, onderdeel van de Stelling van het Volkerak Hollands Diep uit de 19e eeuw www.fortprinsfrederik.nl e Stad aan ’t Haringvliet, grasgorzen en zomers het pontje naar Tiengemeten f Ventjagersplaat: vogels kijken vanuit de kijkhut
IETSVERHUUR a Flakkee-elektrotours Slikdijk 19, Ooltgensplaat T. 06 - 573 347 24 www.flakkee-elektrotours.eu
Lengte 84 km of 55 km
40
Bloemenboerderij De Sfeerstal
Holland kent diverse plassengebieden zoals de Nieuwkoopse en Reeuwijkse Plassen in het Groene Hart. Reeuwijkse Plassen en omgeving is een zeer veelzijdig waterrijk gebied. Het gebied bestaat onder meer uit bos- en weidegebied en grote waterpartijen. Wat ooit een polder was is uitgegroeid tot een natuurgebied met een grote verscheidenheid aan flora en fauna.
Mensenhanden vormden het landschap door veen te ontginnen en moerassen droog te leggen. Nu is het een divers gebied geschikt voor uiteenlopende activiteiten, u kunt er heerlijk fietsen, varen en wandelen, maar bezoek ook eens één van de oud-Hollandse stadjes en dorpen zoals kaasstad Gouda en zilverstad Schoonhoven.
Het Groene Hart, een uniek en afwisselend groen gebied midden in de Randstad. Vanuit hartje Utrecht, Den Haag, Rotterdam en Amsterdam bent u in 15 minuten fietsen al midden in het groen.
Mooi in alle seizoenen!
Laat het ons weten op @HeerlijkBuiten Voeg aan uw foto's de tag #Meerdanfietsen toe.
U kunt ook twitteren:
Uw ervaringen en anekdotes helpen ons en ondernemers enorm om het fietsen in Zuid-Holland nog aantrekkelijker te maken! In elk fietscafé ligt een map, waarin u uw fietservaringen met ons en andere fietsers kunt delen.
Knoop routes aan elkaar en ontdek de natuurschonen. Onderweg zijn legio overnachtingsmogelijkheden.
41
42
TOP Roelofarends- 21 veen
81
41
h
k
b
34
28
29
e
11
TOP Rijnsaterwoude
j
i
38
39
19
c
K a g e rplassen
40
33
12
47
d
40
g
lm
39
44
46
28
33
45 44
38
46
a
Braassemermeer
41
47
2
f
19
34
11
12
Ontdek de molens van het Hollandse polder- en plassengebied en proef onderweg van de lekkerste streekproducten rond het Braassemermeer. Neem een kijkje bij de Kagerplassen en geniet van al het water.
81
45
29
1
21
29 21 1 't Veen eten & drinken Langeweg 16, Roelofarendsveen T 071 - 331 45 85 www.t-veen.nl
IETSCAFdS
Kaas en zuivelproducten.
e Kaasboerderij Bisschops Poeldijk 5, Rijpwetering
Ambachtelijk polderijs.
d Landwinkel Castelijn Pastoor van de Plaatstraat 40, Rijpwetering
34 33 2 De Dyck Woudsedijk-Zuid 43, Woubrugge T 0172 - 500 590 www.dedyck.nl
Grondzeiler (1780), bemaling van de Veenderen Lijkerpolder.
m Lijkermolen no. 1 Poeldijk 8, Rijpwetering
In 2011: Molenuitkijkpunt Grondzeiler (1780), bemaling van de Veender- en Lijkerpolder.
l Lijkermolen no. 2 Poeldijk 1, Rijpwetering.
Wipmolen (1835), bemaling van de Vrouw Vennepolder.
k Vrouw Vennemolen Leidseweg 3, Oude Ade
Poldermolen (1830), bemaling van de Huis ter Doespolder.
j Doeshofmolen Ruigekade, Leiderdorp
Wipmolen (1893), bemaling van de polders Achthoven en Does.
i Achthovense Molen Ruigekade 1, Leiderdorp
Wipmolen (ca. 1630) , bemaling van de Doespolder.
h Doesmolen Doespolderkade 3, Hoogmade
Wipmolen (1913/1967), bemaling van de Vlietpolder.
g Vlietmolen Vlietkade 1, Hoogmade
Grondzeiler (1707/1883/1965), bemaling van de Grote Heilige Geestpolder.
ULTUUROLENS f Geestmolen Heiligegeestweg 6, Rijnsaterwoude
43
TOP Roelofarendsveen of TOP Rijnsaterwoude
Startpunt
Goudse boerenkaas, boeren Leidse kaas, boter, zuivel en frisdrank van wei
c Kaasmakerij Kwakernaat Hofdijklaan 23, Oude Ade
Verkoop van kaas.
b Kaasboerderij van Leeuwen Doespolderkade 1, Hoogmade
Groenten en fruit vers van het land.
OKALELEKKERNIJEN a Boerderij van Rijn Kruisweg 10, Woubrugge
Lengte 36 km
44
84
79
56
85
82
24
52
98
80
Zuideinderplas
53
d
97
55
65
f
57 50
60
57
55 56
82
65
80
e 24
52
53
Deze fietsroute neemt u mee door de polders, langs de kronkelende Meije en de prachtige Nieuwkoopse plassen.
99
60
b
83
t
TOP Nieuw- 83 koop
g
1
ch
Nieuwkoopse Plassen
a
79
re
c
84
m ijd
50
98
m M
99
97
2
o
Langeraarse Plassen
85
Kr e
1 Café de Klinker Simon van Capelweg 11, Noorden T 0172 - 408 131
IETSCAFdS 80
Verse en eerlijke producten uit de streek. Open: ma, di, do, vr 9.00-18.00 uur, za 8.00-16.00 uur.
c Landwinkel Jan Nieuwenhuizen Nieuwveenseweg 102, Zevenhoven
Stellingmolen (1870) de Morgenster heeft dienst gedaan als korenmolen.
g Molen Morgenster Noordeinde 96, Aarlanderveen
Watertoren ‘Piet Potlood’, gebouwd in 1931-1932.
87 98 2 De Sfeerstal theetuin & theehuis Hogendijk 5, Nieuwveen T 0172 - 538 642 www.sfeerstal.nl g Theetuin en bloemenpluktuin. Theetuin open: ma t/m zo 9.00-18.00 uur.
Kunst en cakes. Open: 8 mei t/m 18 sep. Zo 11.00-18.00 uur.
b De Meijetuin en Theesalon Meije 211, Zegveld
f Watertoren de Meije Meije 190, De Meije
Wipmolen (1676), bemaling van de polder Westveen.
ATUURULTUUR d Bezoekerscentrum Natuurmonumenten Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, Nieuwkoop e Westveense Molen, Westveensekade, Woerdense Verlaat
Startpunt TOP Nieuwkoop
Zonnig theehuis, waar koffie, thee en zelfgemaakte taarten worden geserveerd door mensen met een verstandelijke beperking. Naast het theehuis vindt u hier ook een kaarsenmakerij en een curiosawinkel. Theehuis open: ma t/m vr 9.30-16.30 uur, za t/m zo 10.30-16.30 uur.
OKALELEKKERNIJEN a Theehuis de Noordhoek Hogedijk 1, Noorden
Lengte 40 km
45
46
TOP Haas- 12 drecht
34
34
14
35
c
Hol
e
47
36
49
d
35
33
42 32
b
46
34 12
90
f
47
g
32
90
36
48
14
33
37
94
49 19
20
De Reeuwijkse Plassen liggen midden in het Groene Hart. Hier ontdekt u de natuur maar u fietst ook langs cultuurhistorische iconen. Wilt u een indruk van het oorspronkelijke veenweidelandschap? Dan is de heemtuin een must. Deze schitterende tuin is aangelegd door vrijwilligers. U treft hier de karakteristieke landschapselementen zoals knotwilgen, hooilanden met rietorchis, grienden en waterpartijen met rietoevers. In de kruidentuin staan geneeskrachtige kruiden, keukenkruiden en verfkruiden.
41
20
3
NS Gouda
48
Reeuwijkse Plassen
landse IJssel
40
46
37
40
41
42
a
2
1
19
94
e
Go uw
20 49
2 Restaurant 't Wapen van Reeuwijk 45 Notaris d'Aumerielaan 17, Reeuwijk 46 T 0182 - 392 364 www.wapenvanreeuwijk.nl
1 Restaurant Paviljoen 't Reeuwijkse Hout Reeuwijkse Houtwal 4, Reeuwijk T 0182 - 396 355 www.reeuwijksehout.nl
IETSCAFdS
e Heemtuin Goudse Hout Kale Jonkerpad, www.heemtuingoudsehout.nl
De Reeuwijkse plassen zijn ontstaan door turfwinning en zijn van elkaar gescheiden door smalle weggetjes. Het is een verrassend gebied met prachtige vogels en planten en uitzicht op de bootjes en surfers.
d Reeuwijkse Plassen
Deze kerk is met haar 123 meter de langste kerk van Nederland en heeft een grote collectie gebrandschilderde ramen. Open: 1 mrt. tot 1 nov. ma t/m za 9.00 -17.00 uur, 1 nov tot 1 mrt ma t/m za 10.00-16.00 uur.
c St. Janskerk Achter de Kerk 16, Gouda
47
94 55 3 Eetgelegenheid Kobalt Kerkstraat 39, ingang Nutspassage, Bodegraven T 0172 – 612 476 www.eetgelegenheidkobalt.nl
In De Steinsetuin kunt u zelf uw boeket bloemen plukken. Met een trekpontje vaart u van de moestuin naar de theetuin, waar u onder het genot van een kop koffie met huisgemaakte taart kunt genieten van het uitzicht. Open: vanaf 11 mei 2012 vr t/m za 11.00-16.30 uur, in 2012 gesloten 22 jul. t/m 12 aug.
g Pluk- en Theetuin De Steinsetuin Steinsedijk 45, Haastrecht
Het verdedigingswerk Fort Wierickerschans is gebouwd in 1673 en maakte deel uit van de Oude Hollandse Waterlinie.
f Fort Wierickerschans Zuidzijde 132, Nieuwerbrug
TOP Haastrecht of NS Gouda
Startpunt
In Museum Bisdom van Vliet kunt u een kijkje nemen in het huis van de oude regentenfamilie Bisdom van Vliet, met authentieke interieurs van rond 1900. Open: 15 apr. tot 15 okt. di t/m vr 10.0016.00 uur, za t/m zo 14.00-17.00 uur.
ATUURULTUUR b Museum Bisdom van Vliet Hoogstraat 166, Haastrecht
IETSVERHUUR a NS Gouda - OV fiets
Lengte 36 km
48
NS 88 Dordrecht
86
41
s
87
40
aa
98
9
88
c
16
79
d
16
5
10
7
g
8
14
79
78
99
9
k
77
f
Le
12
11
12
11
18 8
25
Bened enmerwe de
20 12
77 78
2
7
68 5
67
Bo ve M er w n ed e
4
62
Nederland en water zijn nauw met elkaar verbonden. We vormen een waterrijke natie, waarbij een flink deel van het land op of onder de zeespiegel ligt. Water is van oudsher zowel onze vriend als onze vijand geweest. Onze vriend, omdat de ligging van Nederland aan zee altijd een bron van handel en dus van welvaart is geweest. Een vijand, omdat diezelfde zee soms ineens een flink stuk van het land terugnam. Onze dijken, polders, de Deltawerken en het IJsselmeer zijn getuigen van onze verbondenheid met het water. Zie ook de route Molentocht Alblasserwaard.
11
b
4
i
67
62
25
42
41 40
11
1h
68
20
98 87 86
18
e
99
10
rd
NS Gouda 42
as
M
o
Ma
we
o
Oude
N ie u
12
14
a
N
1 Restaurant 'De Loet' Kerkweg 279, Lekkerkerk T 0180 - 661 559 www.deloet.nl
IETSCAFdS 68
In 2011 ontvingen zij een prijs voor 2e beste bakker van Zuid-Holland, open ma, woe, do 8.30-12.30 en 13.00-17.30 uur, di 8.30-12.30 uur, vr 8.30-17.30, za 8.30-16.00, zo gesloten.
OKALELEKKERNIJEN c Bakkerij Stam sinds 1926, Klipperstraat 12a, Nieuw-Lekkerland www.bakkerij-stam.nl
11 2 Café de Vlist Fransekade 8, Vlist T 0182 - 380 256 www.cafedevlist.nl
De voormalige watertoren is nu hotel. Restaurant met lekker eten uit eigen moestuin.
i Villa Augustus Oranjelaan 7, Dordrecht T 078 6393111 www.villa-augustus.nl
Routerijk polderbos in het veenweidegebied. Ontdek het met de fiets, kano of lopend.
h Loetbos, Loet, Lekkerkerk,
Maak kennis met het baggeren uit het verleden en heden. Open di t/m vr 14.0017.00 uur zat 11.00-17.00 uur Gesloten zo t/m ma.
g Nationaal baggermuseum Molendijk 204, www.baggermuseum.nl
Werkende poldergemaal uit 1883. Open mei t/m okt: elke 2e zaterdag van de maand 10.00-17.00 uur.
f Gemaal Polder Abbekesdoel 93a, Bleskensgraaf
Rijksmonument uit 1880.
e Gemaal Verdoold Kattendijk Gouderak
Is gebouwd rond 1800 en bevindt zich in de IJsseldijk tussen de Hollandsche IJssel en de Stolwijkse Vaart.
ATUURULTUUR d Stolwijkerssluis te Gouda
Startpunt NS Gouda of NS Dordrecht
IETSVERHUUR a Fietspoint Oldenburger, uitgang noordzijde station Gouda, Burgemeester Jamesplein 1 b NS Dordrecht - OV Fiets
Lengte 65 km
49
o
3
o
50
N ie M uw aa e s
2
1
1
18
d12
TOP Alblasserdam
c d1
4
18
2 9
4
d8
TOP Oud-Alblas
3
8
8
12
6
d7
5
13
b
6 13
67
Ben ede nm erw
14
a
d3 d4 d5 68
d6
12
67
ede
14
68
Deze fietsroute neemt u mee langs de vele molens, groene weiden, polders en typische dijkdorpen van de Alblasserwaard. Onderweg maakt u kennis met de wijze waarop Nederland omgaat met water, bijvoorbeeld bij de indrukwekkende molens van Werelderfgoed Kinderdijk.
1
d11
d9 d10
9
5
d2
L
ek
N
rd
1
Onderweg komt u nog vele andere molens tegen: 1. Molenromp De Regt 7. Hofwegense molen 2. Molen De Liefde 8. Molen De Vriendschap 3. Gelkenes Molen 9. Wingerdse Molen 4. De Achtkante Molen 10. Molen De Hoop 5. Achterlandse Molen 11. De Peilmolen 6. Kerkmolen 12. Kooijwijkse Molen
d Molens
1 De Portier - Tourist info Alblasserdam g Zuiderstek 1, Alblasserdam T 078 - 693 21 14 www.touristinfo-alblasserdam.nl
IETSCAFdS
In de IJssalon Middelbroeck in Ottoland kunt u heerlijk ambachtelijk boerenijs kopen. Open: 1 apr. t/m 20 sep. ma t/m za 10.0021.00 uur.
b IJssalon Middelbroeck Damseweg, Ottoland (Vuilendam)
De 19 molens van Kinderdijk symboliseren de wijze waarop Nederland met water omgaat. Hier ontdekt u hoe het gebied al sinds de Middeleeuwen droog wordt gehouden. De Museummolen en Informatiecentrum het Wisboomgemaal brengen het watermanagement in beeld. Museummolen (Nederwaard 5, Kinderdijk): eind mrt. t/m eind okt. ma t/m zo 9.3017.30 uur. Nov t/m mrt za t/m zo 11.00-16.00 uur. Wisboomgemaal (Overwaard 3, Kinderdijk): 17 mrt. t/m 1 nov. ma t/m zo 9.00-17.00 uur, nov t/m 16 mrt za t/m zo 11.00-16.00 uur.
ATUURULTUUR c Molens Werelderfgoed Kinderdijk
TOP Alblasserdam of TOP Oud-Alblas
Startpunt
Geniet van een kopje thee met zelfgemaakte appeltaart en laat het landelijke uitzicht op u inwerken. Open: als de gastvrouw thuis is.
OKALELEKKERNIJEN a Theetuin de Winde Achterland 4, Groot Ammers
Lengte 40 km
51
52
k Le
71
74
B
c
70
73
76
b
1
a
74 73
h
76
2
65
i
71
72
65
70
66
14
n Me rw e de
TOP Nieuwpoort
13
B o ve
3
67
68
Fietsen langs landelijke winkels in de Alblasserwaard. Vul uw fietstas met een stukje kaas, ambachtelijk gerookte vis, een pondje kersen en rust onderweg uit onder het genot van een boerenijsje of een stuk zelfgemaakte appeltaart.
72
d 13
g
68
14
e
f
TOP Hoornaar
67
66
2 HannesHeerlijkHeid Slingelandseweg 17b, Giessenburg T 0184 - 659 011 www.hannesheerlijkheid.nl
g
74 72
13 76 1 Schaapskooi Ottoland g A89, Ottoland T 0184 - 642 293 www.schaapskooiottoland.nl
IETSCAFdS
Winkel met diverse soorten kaas en ambachtelijk producten.
d Kaasboerderij Hooikaas Damseweg 37, Ottoland
Ambachtelijk boerenijs.
c IJssalon Middelbroeck, Ottoland
Boerenkaas en diverse zuivelproducten van eigen boerderij.
b Kaas- en Zuivelboerderij Kuiper Heideweg 2, Giessenburg
i
3 In 't Wapen van Ameide Benedendamsestraat 23, Ameide T 0183 - 601 308 www.wapenvanameide.nl
64 63
Met o.a. boomgaard, ravot- en dierweide, zie fietscafé 2.
Heemtuin Hanneshoeve
Op het terras rust u uit tussen de fruitbomen. Proef de verse vruchtensappen en bezoek de winkel, met fruit van eigen bodem en diverse ambachtelijke producten.
h Landwinkel Pek Lekdijk 48, Langerak
Ontdek de Alblasserwaard. Het streekcentrum heeft o.a. een bijenstal en een boerenspeeltuin.
g Streekcentrum Ooievaarsdorp Het Liesvelt Wilgenweg 3, Groot-Ammers
Ambachtelijk gerookte vis.
f Viswinkel bij de Molen Molenkade 3, Groot Ammers
Geniet van een kopje thee met zelfgemaakte appeltaart. Landelijk uitzicht inbegrepen.
e Theetuin de Winde Achterland 4, Groot Ammers
TOP Hoornaar of TOP Nieuwpoort
Startpunt
Historisch en sfeervol inpandig winkelstraatje met bijzondere winkeltjes.
OKALELEKKERNIJEN a De Graanbuurt Doetseweg 43, Giessenburg
Lengte 36 km
53
54
50
TOP Gorinchem
50
53
53
NS Gorinchem
a B o ve n Me rw eb de
c
39
39
53
39
54
54
37
37
55
56
36
56
33
33
34
59
34
Waal
57 48
47
57
46
d
e
46
48
Deze fietsroute neemt u mee langs de Linge en het Merwedekanaal, twee van Hollands belangrijkste historische vaarwegen. Ook ontdekt u een deel van de Hollandse Waterlinie, de oude verdedigingslijn die in vroeger tijden onder water werd gezet om Holland te beschermen tegen de vijand.
55
36
Linge
59
47
IETSVERHUUR a NS Gorinchem - OV fiets
Lengte 38 km
Startpunt
In de 18e eeuw werd de Diefdijk onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Als u goed tussen de kruiden- en bloemrijke bermen kijkt, ziet u de militaire schuilplaatsen nog liggen. Ook ziet u kleine meertjes die Wielen worden genoemd. Ze zijn ontstaan bij een doorbraak van de Diefdijk.
e De Diefdijk
Fort Asperen maakte samen met de bijzondere sluizen in de Linge deel uit van De Nieuwe Hollandse Waterlinie, die zich uitstrekte vanaf het IJsselmeer tot aan de Biesbosch. Open: di t/m zo vanaf 10.00 uur.
d Fort Asperen Langendijk 60, Acquoy (Gelderland)
Dit museum vertelt de geschiedenis van de stad en heeft een verzameling schilderijen uit de Gouden Eeuw. Open: di t/m za 10.0017.00 uur, zo 13.00-17.00 uur. Van apr. t/m sep op zo vanaf 11.00 uur.
c Gorcums Museum Grote Markt 17, Gorinchem
Gorinchem maakte als vestingstad onderdeel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Dit is nog terug te zien in de gerestaureerde 17e eeuwse vestingwallen en de Caponnière. Deze bomvrije bunker diende ter verdediging van de Grote Merwedesluis en is nu ingericht als wijnmuseum en proeflokaal.
ATUURULTUUR b Vestingwallen Gorinchem
TOP Gorinchem of NS Gorinchem
55
Toeristen Informatie Punt (TIP)
VVV Zuid-Holland-Zuid
Hippolytusbuurt 4, Delft www.delft.nl
Spuiboulevard 99, Dordrecht www.vvvzhz.nl
Toeristisch Informatiepunt
VVV Gorinchem
Markt 35, Gouda www.welkomingouda.nl
Grote Markt 17, Gorinchem www.vvvzhz.nl
VVV Rotterdam
VVV Brielle
Coolsingel 195-197, Rotterdam www.rotterdam.info
Turfkade 18, Brielle www.zuid-hollandse-eilanden.nl
Visitor Centre Leiden (VVV)
VVV/ANWB Middelharnis
Stationsweg 41, Leiden www.vvvleiden.nl
Vingerling 3, Middelharnis www.zuid-hollandse-eilanden.nl
VVV Schiedam
VVV Den Haag
Buitenhavenweg 9, Schiedam www.ontdekschiedam.nu
Spui 68, Den Haag www.denhaag.com
VVV/ANWB Vlaardingen
VVV Ouddorp aan Zee
Westhavenkade 39, Vlaardingen www.verrassendvlaardingen.nl
Bosweg 2, Ouddorp www.vvvouddorpaanzee.nl
Kijk voor de overige VVV adressen in Zuid-Holland op www.zuid-holland.com Colofon Uitgave: G.Z-H in opdracht van Provincie Zuid-Holland met een bijdrage van ZHBT en Provinciale Recreatiegebieden Fotografie en tekst: G.Z-H, ZHBT Ontwerp en productie: 10uur communicatie & creatie, Zierikzee en Promotie Zeeland Delta Cartografie: Anyway Productions, Hansweert Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming vermenigvuldigd, gekopieerd of op welke andere wijze openbaar gemaakt worden. De uitgever is niet verantwoordelijk voor eventuele onjuistheden of onvolledigheden. G.Z-H Postbus 341 3100 AH Schiedam www.gzh.nl/reactieformulier www.recreatiezuidholland.nl
Zuid-Hollands bureau voor Toerisme Postbus 3267 2601 DG Delft
[email protected] www.fietseninzuidholland.nl www.toproutenetwerk.nl Meer dan fietsen in Zuid-Holland 2012-07
Oplage 25.000 stuks. Gratis – waarde € 9,95. Op = op.
