1 Een uitgave van Podium voor Architectuur Haarlemmermeer en Schiphol en ETH Zürich the noise land scape.2 noise geluid THE NOISE LANDSCAPE HET GELUID...
Een uitgave van Podium voor Architectuur Haarlemmermeer en Schiphol en ETH Zürich
the noise land— scape.
noise
THE NOISE LANDSCAPE > The Haarlemmermeerpolder has been influenced by Schiphol Airport for almost twothirds of its 160-year history. Large-scale airport infrastructure has been laid out in the polder, originally constructed for agricultural purposes. The region has nowadays become a ‘mainport’ of great economic importance for the Netherlands. Amsterdam Airport Schiphol provides an income for 65.000 people directly, approximately 170.000 jobs have a connection to airport activities. But aviation also forms a concern for the inhabitants of the region, mainly in terms of noise pollution. Working towards a better-integrated airport region means working together with its neighbors, the residents. The Chair of Prof. Kees Christiaanse from the University ETH Zurich has conducted research on the Schiphol region within the international research project “Better Airport Regions”. The term ‘Noise Landscape’ has been coined for the area surrounding the airport that is influenced by airplane noise and its audible and legal impacts. To gather views from residents on their interpretation of the ‘Noise Landscape’, ETH Zurich collaborated with Podium for Architecture in organizing a Call for Photos. A selection of the photos is contained in this publication together with photos made by students of ETH Zurich under guidance of Swiss photographer Marc Latzel. The photo’s convey a fascination for the airport, but also provide a view of daily life of inhabitants of the ‘Noise Landscape’.
—
geluid
HET GELUIDSLANDSCHAP > De Haarlemmermeerpolder is voor bijna twee derde van de 160-jarige geschiedenis beïnvloed geweest door Schiphol. Grootschalige luchthaveninfrastructuur is in de polder aangelegd, die oorspronkelijk drooggemaakt is voor agrarisch gebruik. De regio is tegenwoordig uitgegroeid tot een ‘mainport’ van groot economisch nationaal belang voor Nederland. Op Amsterdam Airport Schiphol werken 65.000 mensen, ongeveer 170.000 banen zijn verbonden met activiteiten op de luchthaven. Maar de luchtvaart vormt ook een zorg voor de inwoners van de regio, vooral vanwege de geluidsoverlast. Toewerken naar een beter geïntegreerde luchthavenregio betekent samenwerken met de buren, de bewoners. De leerstoel van Prof. Kees Christiaanse van de universiteit ETH Zurich heeft onderzoek gedaan naar de Schiphol regio binnen het internationale onderzoeksprogramma ‘Better Airport Regions’. De term ‘Geluidslandschap’ is gemunt voor de omgeving van de luchthaven waar vliegtuiggeluid hoorbaar is en juridische gevolgen heeft. ETH Zurich organiseerde samen met Podium voor Architectuur een fotoprijsvraag om bewoners uit te dagen hun interpretatie van de term ‘geluidslandschap’ te geven. Een selectie van de foto’s zijn opgenomen in deze publicatie, naast foto’s gemaakt door studenten van de ETH Zurich, onder begeleiding van de Zwitserse fotograaf Marc Latzel. De foto’s tonen een fascinatie voor de luchthaven maar geven ook een beeld van het dagelijks leven van de inwoners van het ‘Geluidslandschap’.
—
P—3
welcome
welkom
Welkom in Welcome to het Geluidsthe Noise Landscape landschap
[1] Housing south of Hoofddorp
[4] Farmhouse near the Polderbaan runway
[2] View towards the Polderbaan runway
[5] View from the Ringvaart towards the Fokker Office Park
> Airports cause Noise. Under this noise, special urban conditions emerge. The aim of this publication is to describe the conditions of the Noise Landscape, by using images and texts from the area around Schiphol Airport in the Netherlands.
> Luchthavens veroorzaken geluid. Onder invloed van dit geluid ontstaan bijzondere stedelijke condities. Het doel van deze publicatie is om de karakteristieken van het geluidslandschap rondom de luchthaven Schiphol te beschrijven, in tekst en in beeld.
As the Noise Landscape is very complex and still in development, it cannot be described in conclusion. Its definition still has to be found – by inhabitants, policymakers, researchers and planners. This is especially true for the Noise Landscape around Schiphol, which lies between the settlement areas of Amsterdam, Haarlem and Hoofddorp and houses a wide variety of functions, building types and atmospheres. The Noise Landscape around Schiphol is both rural and urban, both central and peripheral, and because of the flatness of the landscape and the layout of the runways, Schiphol has a strong presence.
Omdat het geluidslandschap zeer complex en nog in ontwikkeling is, is het niet mogelijk het als een vaststaande conclusie te beschrijven. De definitie ervan moet nog worden geschreven – door bewoners, beleidsmakers, onderzoekers en planners. Dit geldt in het bijzonder voor het geluidslandschap rond Schiphol, gelegen tussen de woongebieden van Amsterdam, Haarlem en Hoofddorp waar een grote variëteit aan functies, gebouwtypologieën en sferen te vinden is. Het geluidslandschap rond Schiphol is zowel landelijk als stedelijk, zowel centraal als perifeer. Door het extreem vlakke polderlandschap en de lay-out van de start- en landingsbanen, is Schiphol sterk aanwezig.
This presence, which the Noise Landscape is strongly saturated with, is extremely fascinating. Rather than regarding it as a mere disruption, we are convinced that airplane noise should be regarded like any other urban condition, as something that holds both potentials and deficits. As the Noise Landscape is an urban condition that will not leave our cities very soon, its potentials have to be discovered, described and turned into qualities. This publication aims at presenting a first step towards unearthing these potentials.
Deze aanwezigheid, waar het geluidslandschap stevig in gegrond is, is uitermate boeiend. In plaats van het geluid louter als een verstoring te beschouwen, zijn we ervan overtuigd dat vliegtuiggeluid te vergelijken is met elke andere stedelijke conditie, als iets dat zowel beperkingen als kansen biedt. Omdat het geluidslandschap een kenmerk van stedelijk leven is dat voorlopig niet uit onze steden zal verdwijnen, moeten de mogelijkheden ervan ontdekt, beschreven en omgezet worden in kwaliteiten. Deze publicatie is gericht op het presenteren van een eerste stap naar het uitdiepen van deze mogelijkheden.
—
The Noise Landscape — Het geluidslandschap
—
P—5
[7] House at the Hoofdvaart north of Hoofddorp
[10] Zuidtangent bus tracks near De Hoek
[8] House at the Hoodfvaart
glossary
woordenlijst
Airfield The airfield describes the flat area that is composed of runways, taxiways and parking positions. Airfields are very large. Schiphol Airport has more than a usual amount of runways--six--and the Polderbaan is located 7 kilometers from the terminal building; in other words, its airfield is huge. As the airfield cannot be entered or transversed except through tunnels for cars, railways, or buses, it shapes the urban structure around it through its sheer size: infrastructure lines or highways have to go around it, settlement areas end at its edge. The airfield is the core of the noise landscape and includes many green spaces. As Schiphol Center is located in the midst of the airfield, it can be regarded as an urban island that is connected to its the city-region by a few infrastructure lines, such as the Schiphol railway, the A4, and the Zuidtangent bus line.
Vliegveld Het vliegveld bestrijkt het vlakke gebied dat bestaat uit start- en landingsbanen, taxibanen en opstelplaatsen. Vliegvelden zijn zeer groot. Schiphol heeft bijzonder veel startbanen - zes - en de Polderbaan ligt op 7km van de terminal, wat het vliegveld enorm maakt. Het vliegveld kan niet anders worden bereikt of overgestoken dan door auto-, spoor-, of bustunnels. Door de enorme omvang ervan bepaalt de luchthaven de stedelijke structuur eromheen: infrastructuur of snelwegen zijn om de luchthaven heen gelegd, woongebieden zijn tot aan de rand ervan gebouwd. Het vliegveld vormt de kern van het geluidslandschap en bevat veel groene ruimte. Omdat het centrum van Schiphol in het midden van het vliegveld ligt, kan het worden beschouwd als een stedelijk eiland met slechts enkele verbindingen met de stadsregio, zoals de Schipholtunnel, de A4 en de Zuidtangent (snelbus).
Airside Airport operations are divided into airside and landside activities. The two are separated by the boundary that surrounds the airside, which includes the airfield, adjacent infrastructure buildings and zones, and the airside part of the passenger terminal. The airside is only accessible to passengers and staff, and it is legally extra-territorial: only after clearing immigration, do passengers officially arrive in the Netherlands. For Schiphol Airport, the quality of the airside as an environment for shopping and leisure is very important for its many transfer passengers who might sometimes even stay in a hotel on top of the terminal without ever formally entering the country. For the noise landscape, the highly secured airport fence around the airside is a defining element.
Luchtzijde Luchthavenactiviteiten zijn verdeeld in activiteiten aan de luchtzijde en de landzijde. De twee zijn gescheiden door een grens die de luchtzijde omringt, waarbinnen zich het vliegveld, aangrenzende logistieke gebouwen en gebieden en het luchtzijde-gedeelte van de terminal voor reizigers bevindt. De luchtzijde is alleen toegankelijk voor reizigers en luchthavenpersoneel en valt wettelijk buiten de landsgrenzen: pas na het passeren van de douane komen reizigers officieel in Nederland aan. Voor Schiphol is de kwaliteit van de luchtzijde als plek om te winkelen en voor vrijetijdsbesteding zeer belangrijk omdat reizigers die alleen op Schiphol zijn om over te stappen in een hotel boven het terminalgebouw verblijven zonder het land ooit formeel te betreden. Voor het geluidslandschap is de sterk beveiligde luchthaven omheining rond de luchtzijde een bepalend element.
[11] The A9 Highway near Badhoevedorp
Airport Corridor A corridor in urban planning denotes a linear development limited in width, which runs along main transport routes, connecting points of high centrality. Good accessibility to highways and rail systems make corridors attractive locations for business, commercial use, and housing. If a
The Noise Landscape — Het geluidslandschap
Luchthaven Corridor Een corridor in de stedelijke planning staat voor een lineaire ontwikkeling van beperkte breedte die langs de belangrijkste transportroutes loopt en centra met elkaar verbindt. Goede bereikbaarheid van spoor- en snelwegen maken corridors tot aantrekkelijke loca-
P—7
[13] Private Garden near highway
[14] Wall Painting in Hoofddorp
glossary
corridor does not become too wide, it will profit from a short distance to open landscape to one side and to high quality infrastructure on the other. However, accessibility and infrastructure provision in corridors can be worse than at points of highest centrality. At airports, these are the areas around the main terminal, which has become the place for the emergent Airport Cities. As the urban regions around airports continue to grow, development spills over from the Airport City to the corridor that connects the terminal to the main city center, forming the Airport Corridor. In the case of Amsterdam, this could, until now, only be observed in the development at SchipholNoord and Zuidas. In the future, development could possibly also take place between these points, which would result in an actual and less fragmented corridor.
Airport Fence Except for a few points of passage, the Airport Fence represents the border between the Airside and the surrounding urban surroundings. Since the Airport Fence is crucial for airport operation and immigration control, it is normally high and guarded by cameras, marking a clear border from the surroundings. In Schiphol, this border is visually softened, as in many places merely water canals are used to avoid trespassers from entering the airfield.
[16] Detailed view of Schiphol Plaza
[17] Zuidtangent Bus stop at Kruisweg / De Hoek
The Noise Landscape — Het geluidslandschap
Airport Tangent Most urban conceptual models presume a concentration of development at points of highest centrality, such as in and around the core city, the railway station, and the airport—and in between these points in so-called corridors. At Amsterdam Airport, however, one of the main development corridors lies not there, but at the other side of the airfield: it is the Kruisweg, which transverses the Haarlemmermeerpolder and connects Hoofddorp with Aalsmeer. The road lies tangentially to Schiphol Centrum. Therefore, we named it the Airport Tangent, since it does not connect to the established centralities. At
woordenlijst
ties voor zakelijke en commerciële functies en voor woningbouw. Als een corridor niet te breed is dan profiteert de locatie enerzijds van open zicht op het landschap en anderzijds van hoogwaardige infrastructuur. Echter, de toegankelijkheid en beschikbaarheid van infrastructuur in corridors kan minder goed zijn dan op de punten met hoge centraliteit. Op luchthavens zijn dit de gebieden rond de belangrijkste terminal, waar zgn. ‘Airport Cities’ (stedelijke ontwikkeling binnen de luchthaven) ontstaan. Wanneer de stedelijke regio rond de luchthaven blijft groeien, loopt de ontwikkeling van de Airport City over naar de corridor die de terminal verbindt met het belangrijkste naburige stadscentrum, met als gevolg de vorming van de Luchthaven Corridor. In het geval van Amsterdam, kan dit tot nu toe alleen worden waargenomen in de ontwikkeling op Schiphol-Noord en de Zuidas. In de toekomst kan ontwikkeling mogelijk ook plaatsvinden tussen deze punten, wat leidt tot een meer effectieve en minder gefragmenteerde corridor.
Luchthaven omheining Met uitzondering van een paar ingangen, vertegenwoordigt de luchthaven omheining de grens tussen de luchtzijde en de stedelijke omgeving. Omdat de luchthaven omheining cruciaal is voor de bedrijfsvoering van de luchthaven en immigratie, is het normaalgesproken een hoog hek bewaakt met camera’s. Het markeert duidelijk een grens met de omgeving. Rondom Schiphol is deze grens visueel minder hard omdat op veel plaatsen water is gebruikt om overtreders van het vliegveld te weren.
Luchthaven tangent De meeste stedelijke conceptuele modellen gaan uit van een concentratie van ontwikkeling op de punten van de hoogste centraliteit, zoals in en rond stadscentra, stations en luchthavens. Tussen deze punten ontstaan zogenaamde corridors. In het geval van Schiphol ligt een van de belangrijkste corridors aan de andere kant van het vliegveld: de Kruisweg, die dwars door de Haarlemmermeerpolder loopt en Hoofddorp met Aalsmeer verbindt. De weg is tangentieel aangelegd door Schiphol Centrum. Deze lijn heet ‘Luchthaven tangent’ omdat hij niet verbon-
P—9
glossary
Kruisweg, middle- to low-value programs emerged first due to good road accessibility. Hotels and offices followed, while Hoofddorp continued to grow in housing. Today, the Airport Tangent is nearly fully developed and mixes all kinds of uses, scales, speeds, and atmospheres, an urban space that is unique in the Netherlands.
[19] Housing in the West of Hoofddorp
[20] Artificial water basin in the Beukenhorst Oost office park, Hoofddorp
[22] The Polderbaan access runway crossing the Hoofdvaart canal
[23] The Zuidtangent bus line near Hoofddorp
The Noise Landscape — Het geluidslandschap
Back Yard With a few exceptions, such as Dallas/FortWorth, hub airports belong to a sole city. We call the side of the airport, oriented toward the mother city, Front Side and the area on the other side Back Yard. The airport Back Yard is the side of the airport that faces away from the mother city. Usually this area is used for logistic uses but also back offices and service facilities connected to the airport are located here, and less attention is paid to the representative aspect of public space. As urban systems are very complex, backyard conditions are not limited to the geographical position „behind“ the airport, though. They can also appear in places that are not directly behind the airport but which are more at a semiperipheral position.
Centrality A centrality is a point in the urban structure that is well connected with other points, especially other centralities. Before Industrialization, cities mainly had one single centrality, the city center. Increases in travel distance and speed as well as the growing functional dispersion of urban functions led to the creation of polycentric city regions. The centralities in these city regions have many different roles. The airport represents one of the newest and most important centralities. Like all other centralities, the airport can both complement and compete with other centralities.
woordenlijst
den is met de gevestigde centra maar dwars erop ligt. Als je de ontwikkeling van de tangent beschouwt dan zie je dat aan de Kruisweg als eerste midden-tot laagwaardige functies zijn ontstaan vanwege goede toegankelijkheid. Hotels en kantoren volgden, terwijl er in Hoofddorp woonwijken verrezen. Vandaag de dag is de luchthaven tangent bijna volledig ontwikkeld. Je vindt er een scala aan soorten gebruik, schalen, snelheden en sferen, wat een stedelijke ruimte opgeleverd heeft die uniek is in Nederland.
Achterzijde Grote luchthavens (hubs) behoren normaalgesproken bij één stad, een paar uitzonderingen zoals Dallas / Fort-Worth, daargelaten. De kant van de luchthaven die zich richt naar deze stad is de voorzijde, het gebied aan de andere zijde de achterzijde. De achterzijde van de luchthaven richt zich dus in tegenovergestelde richting dan de stad. Meestal zijn hier logistieke functies, backoffices en ondersteunende faciliteiten voor de luchthaven gevestigd. Aan de kwaliteit van de openbare ruimte wordt doorgaans minder aandacht besteed. Omdat stedelijke systemen zeer complex kunnen zijn kom je dit soort gebieden niet alleen ‘achter’ de luchthaven tegen. Ze komen ook voor op plaatsen die niet direct achter de luchthaven liggen, maar ergens tussen voor- en achterzijde van de luchthaven.
Centraliteit Een centraliteit is een punt in de stedelijke structuur dat goed is verbonden met andere punten, in het bijzonder andere centraliteiten. Voor de industriële revolutie was het centrum van de stad vaak de enige centraliteit. Omdat we grotere reisafstanden nu in minder tijd kunnen overbruggen en doordat stedelijke functies steeds meer verspreid liggen, zijn polycentrische stedelijke regio’s ontstaan. De centraliteiten in deze stedelijke regio’s kennen verschillende gedaantes. De luchthaven is een van de nieuwste en belangrijkste centraliteiten in stedelijke regio’s. Net Closing Cycles als alle andere centraliteiten, kan de luchthaven With sustainability in focus, it becomes clear that zowel andere centraliteiten aanvullen als beconthe currently mostly uncoordinated Flows have curreren. to be optimized and closed where possible. Clo-
P—11
[25] (to be fi lled in)
[28] (to be fi lled in)
glossary
sing cycles means that as many flows as possible do not leave the airport or the region around the airport. For example, the runways as collectors of heat can provide energy directly to the terminal buildings, making the transport of energy over larger distances unnecessary. Certain kinds of foods could be produced directly at the terminal and processed for on-flight catering. Closing cycles with the surrounding region should also be pursued, such as using the water of the nearby Nieuwe Meer to cool terminal buildings. As it can be generally said that the flows in and around the airport are considerable and concentrated on one spot, the closing of cycles in relation to the airport hold great potential for the future of the noise landscape. [26] Beukenhorst Oost
[29] (to be filled in)
Colonization The Haarlemmermeerpolder was new land when it was drained 150 years ago by three big pumping stations. All human activities on the new soil were and are done in the spirit of colonization, at first by settlers from all over the Netherlands. Subsequently, new inherent logic was constantly implemented in urban and agricultural systems. Today, the noise landscape is under permanent colonization, notably from two sides: the airport expands continuously, rolling out its functions over the noise landscape, such as in functional enclaves. At the same time, the surrounding urban areas locate unwanted land uses in the noise landscape, such as waste water treatment plants or scrapyards, but also colonize it for specific social activities, such as in noise heterotopias. The history of the Haarlemmermeerpolder as new land with its neutral but strong Polder Grid makes it very suitable for such appropriations, yet it also emerges as a battleground for conflicting demands and inherent logic.
Commuters A formerly rare, now dominant species of working people traveling every morning from home to work, and back in the evening. Their habitat is strongly dependent on the availability of row
The Noise Landscape — Het geluidslandschap
woordenlijst
Kringlopen sluiten Als je duurzaamheid als uitgangspunt neemt, wordt duidelijk dat Stromen, die nu meestal ongecoördineerd zijn, geoptimaliseerd en waar mogelijk veel beter op elkaar aangesloten kunnen worden. Het sluiten van kringlopen betekent dat zoveel mogelijk stromen binnen de luchthaven of het gebied rond de luchthaven blijven. Zo kan de warmte-energie die opgewekt wordt op de start- en landingsbanen rechtstreeks aan de terminals gekoppeld worden, wat het transport van energie over grotere afstanden terugdringt. Productie van bepaalde soorten voedsel voor vliegtuigcatering kunnen direct aan de terminal plaatsvinden. Het sluiten van kringlopen met de omliggende regio moet ook worden nagestreefd. Het water van de nabijgelegen Nieuwe Meer zou gebruikt kunnen worden om terminalgebouwen te koelen. Over het algemeen zijn de stromen in en rond de luchthaven aanzienlijk én geconcentreerd op één plek, waardoor het sluiten van kringlopen in relatie tot de luchthaven veel mogelijkheden biedt voor de toekomst van de Geluidslandschap.
Kolonisatie In de Haarlemmermeerpolder ontstond nieuw land toen het water 150 jaar geleden werd weggepompt door drie grote stoomgemalen. Alle menselijke activiteiten op de nieuwe bodem zijn voortgekomen uit de doelstelling om het gebied te koloniseren. Kolonisten waren afkomstig uit heel Nederland. Vervolgens kon de nieuw ontstane eigen logica van het gebied voortdurend gebruikt worden voor stedelijke en agrarische systemen. Vandaag de dag wordt het geluidslandschap permanent gekoloniseerd, vanuit twee dominante actoren: Schiphol breidt voortdurend uit en brengt functies onder in het geluidslandschap, in de vorm van functionele enclaves. In het stedelijke gebied moeten ongewenste vormen van grondgebruik in het geluidslandschap een plek krijgen, zoals waterzuiveringsinstallaties of sloopbedrijven. Ook leent het geluidslandschap zich voor specifieke sociale activiteiten zoals in geluids-heterotopieën. Door de geschiedenis van nieuw gemaakt land is de Haarlemmermeerpolder met zijn neutrale maar krachtige Polder grid uitermate geschikt voor dergelijke toe-eigening van grond. Echter het speelveld van
P—13
[31] (to be fi lled in)
[32] (to be fi lled in)
[34] (to be fi lled in)
[35] (to be fi lled in)
The Noise Landscape — Het geluidslandschap
glossary
houses, garages, and affordable mortgages, while their workplaces mass at points of good accessibility (airport corridor, airport tangent). Amsterdam Airport is one of the main employers in the region--about 65,000 people work here. As there is no housing at Schiphol Centrum, all have to commute. Even though rail and bus connections are excellent, around 65% of Schiphol’s employees commute by car. Working hours often start or end very early or very late during the day, which makes the use of public transport more difficult. Many employees live in Hoofddorp, which can be considered an Airport Town, but also in Beverwijk north of the North-Sea-Canal: here, Highway A9 connects directly to Schiphol Centrum, and the beach is very close to home.
woordenlijst
tegenstrijdige belangen en eigen logica komt er ook aan de oppervlakte.
Forensen Een voorheen zeldzame, nu dominante populatie van werkende mensen die elke ochtend van huis naar werk reist en in de avond terugreist. Hun habitat wordt bepaald door de beschikbaarheid van rijtjeshuizen, garages en betaalbare hypotheken. Hun werkplekken bevinden zich op goede bereikbare plekken (luchthaven corridor, luchthaven tangent). Schiphol is met 65.000 werknemers één van de belangrijkste werkgevers in de regio. Aangezien er geen huisvesting op Schiphol Centrum bestaat, forenst iedereen. Hoewel trein- en busverbindingen uitstekend zijn, pendelt ongeveer 65% van de werknemers van Schiphol met de auto. Werktijden beginnen of eindigen vaak heel vroeg of heel laat op de dag, wan Compartmentalization neer openbaar vervoerverbindingen minder frequent Traffic infrastructures are connectors, but they zijn. Veel werknemers wonen in Hoofddorp, dat can also cut the urban structure into separate beschouwd zou kunnen worden als een luchthavenparts. This effect increases with travel speed. stad. Maar Beverwijk, ten noorden van de NoordWhile a footpath can be crossed at every point, highways and train lines can only be traversed at zeekanaal, is ook een populaire plek om te wonen. Beverwijk is door de A9 rechtstreeks verbonden met points that are usually very far from each other, Schiphol Centrum - en het strand ligt er heel dichtbij. and airports, with their large and sealed-off runway systems, have the same effect on their urban surroundings. Where several large infra Compartimentering structures meet, the area around and between them is divided into several disconnected parts or Infrastructuur functioneert als verbinding, maar kan compartments. Though neighboring points may ook de stedelijke structuur in tweeën snijden. Bij een have very high connectivity, these compartmen- hogere snelheid wordt dit effect groter. Een voetpad kan je op elk punt oversteken, terwijl dat bij sneltalized spaces are poorly accessible, especially wegen en spoorlijnen meestal alleen op punten kan, for pedestrians and cyclists. Depending on their die zeer ver van elkaar liggen. Luchthavens hebben use and design, they can form enclaves or inner peripheries. A good example for compartmenta- dankzij de omheinde start- en landingsbanen van enorme omvang hetzelfde effect op hun omgeving. lization effects is the De Hoek area south of the Op plekken waar meerdere grote infrastructuren airport, but also the area between Schiphol and samenkomen, is het gebied eromheen en ertusZuidas, which lies in the airport corridor but is sen verdeeld in verschillende losgekoppelde delen mostly inaccessible from outside the area. of compartimenten. Hoewel op naburige punten de connectiviteit zeer hoog is, zijn deze gecompartimenteerde ruimtes slecht toegankelijk, vooral voor Compensation Air travel causes Co2 emissions, noise emissions, voetgangers en fietsers. Afhankelijk van hun gebruik en ontwerp, kunnen ze enclaves of een binnen and air pollution. Though the airline industry works towards reducing these emissions, for en- periferie vormen. Een goed voorbeeld van compartivironmental and economic reasons, with the cur- mentering is het gebied ‘De Hoek’ ten zuiden van de
P—15
glossary
rent jet engine technology, they cannot be reduced to a minimum. While the airport is obliged to compensate affected residents for noise emissions, the sustainability policy of Schiphol focuses on four points: reduction (for example, through forbidding valet parking, see Happy Parking), efficiency, sustainability, and compensation. In addition to this, the compensation principle shapes the noise landscape through measures such as buying and demolishing houses, financing noisereducing windows, as well as Noise Parks and other landscaping measures.
[37] „The International“ Golf course in construction
[38] The N 201 highway in construction
[40] Trucks at logistics location south of the Airport
[41] Birch trees planted around Schiphol
The Noise Landscape — Het geluidslandschap
woordenlijst
luchthaven. Maar ook het gebied tussen Schiphol en de Zuidas, dat weliswaar in de luchthaven corridor ligt, is op veel plekken zeer slecht bereikbaar vanuit de omgeving.
Compensatie Vliegreizen veroorzaakt CO2-uitstoot, geluidshinder en luchtvervuiling. Hoewel de luchtvaartindustrie om milieu- en economische redenen werkt aan het terugdringen van deze emissies, kan de uitstoot met de huidige straalmotortechnologie niet significant gereduceerd worden. Schiphol is verplicht getroffen bewoners te compenseren voor geluidshinder. Het milieubeleid van Schiphol richt zich op vier punten: Compression The airfield of Schiphol is huge and located near terugdringing (bijvoorbeeld door het verbieden van parkeren buiten het terrein van de luchthaven, zie major urban municipalities, thereby blocking Happy Parking), efficiëntie, duurzaamheid, en comfurther expansion of their settlement areas. The pensatie. In aanvulling hierop, wordt het geluidslandresult is a compression of urban development schap gevormd door het compensatieprincipe dat between the airfield and the core city, as can be noted between Schiphol Noord and Amsterdam het kopen en het slopen van huizen mogelijk maakt. Zuid. This is an area which has traditionally been Ook kunnen super-isolerende ramen ermee gefinanregarded as a terrain vague, an Inner Periphery in cierd worden net als maatregelen voor de aanleg van relation to the centers of Amsterdam and Schip- geluidsparken en andere groenvoorzieningen. hol, respectively. As a result, both Amsterdam and the airport relocated space-consuming, low Compressie value and potentially harmful functions to this Het vliegveld van Schiphol is enorm en dichtbij area, such as long-term parking, family gardens belangrijkste stedelijke gebieden gelegen waaror the gay cruise zone. Together with the bunddoor het verdere uitbreiding van woongebieden ling of infrastructure lines that run along the tegenhoudt. Het resultaat is een compressie van edge of the airfield, this is an area of high compartmentalization. With continuous urbanization de stedelijke ontwikkeling tussen het vliegveld en pressure, a great range of urban functions is built stadscentrum, tussen Schiphol Noord en Amsterdam Zuid. Dit gebied is van oudsher beschouwd als or will be realized in the near future within this een Terrain Vague of een binnen-periferie in relatie limited space between the airfield and the city. tot de centra van Amsterdam en Schiphol. Zowel de gemeente Amsterdam als Schiphol hebben functies verplaatst naar dit gebied die veel ruimte in beslag Dependency nemen, ofwel van geringe waarde, ofwel potenAirports are considerable economic engines for their respective cities and regions. 65,000 people tieel ongewenst zijn. Functies als lang parkeren, volkstuinen of de ‘gay cruise zone’. Samen met de work at Schiphol directly, and around 170,000 geluidsoncontour inverse, de bundeling van infraemployees in the region work in airport-related firms. Many of these jobs are dependent on good structuur langs de rand van het vliegveld, is dit een flight connections. Exactly how many workplaces gebied met een hoge mate van compartimentering. Door de continue verstedelijking, die voorlopig nog depend indirectly on the airport is a matter of niet tot stilstand komt, zullen ook in toekomst vele complex arguments, but the fact that the registedelijke functies gerealiseerd worden binnen de ons around large hub airports strongly depend
P—17
glossary
on them is usually not denied. In economic as well as organizational and infrastructural terms, this results in a strong dependency of the urban surroundings of hub airports on the very existence and competitiveness of these airports. This dependency is not unproblematic: hubs are in strong competition with each other for passengers, airlines, and cargo, and thus it is not guaranteed in every case that it will remain to serve as an economic engine for their region for the decades to come. Airport regions have to think about diversification. And hub airports depend on the acceptance of the surrounding region to obtain their “license to operate,” or “license to grow.” [43] Empty building lots at ‘De President’ office park, Hoofddorp
[44] Abandoned footbridgdge at ‘De President’ office park
[46] Farm building between Hoofddorp and Nieuw-Vennep
[47] Zuidtangent bus passing through De Hoek area
The Noise Landscape — Het geluidslandschap
woordenlijst
beperkte ruimte tussen het vliegveld en de stad.
Afhankelijkheid Luchthavens zijn aanzienlijke economische motoren voor de steden en regio’s waarin ze liggen. Op Schiphol werken 65.000 mensen en ongeveer 170.000 werknemers in de regio werken bij luchthaven gerelateerde bedrijven. Veel van deze banen zijn afhankelijk van goede luchtvaartverbindingen. Precies hoeveel werkplekken indirect afhankelijk zijn van de luchthaven is afhankelijk van hoe je ernaar kijkt, maar het feit dat de regio’s rond de grote hubs sterk van hen afhankelijk is, wordt meestal niet ontkend. Daardoor is de stedelijke regio in economische, organisatorische en infrastructurele opzichten sterk afhankelijk van het concurrentievermogen en zelfs het voortbestaan van de luchthaven. Deze Double Hub When airports such as Schiphol were first set up, afhankelijkheid is niet onproblematisch. Hubs concurtheir public transport connection to their respec- reren hevig met elkaar voor passagiers, luchtvaarttive mother city and urban region was only very maatschappijen, en vracht. Er is geen garantie dat ze zullen blijven dienen als een economische motor basic, if it existed at all. With the growth of the voor de onderliggende regio in komende decennia. airport and the increasing number of flight passengers as well as the increasing travel times and Luchthavenregio’s dienen daarom over economische distances, many airports became important hubs diversificatie na te denken. De afhankelijkheid is also for public transport, a phenomenon dubbed uiteindelijk wederzijds: hubs zijn afhankelijk van de acceptatie van de regio om hun “license to operate”, “double hub” by urban planner Mathis Güller. of ”license to grow” te verdienen. This is also the case for Schiphol. Its train and bus stations also serve as a hub for transport in the region. Like other airports, such as Zurich and Dubbele hub Frankfurt, Schiphol has thus become a double In de begintijd van luchthavens als Schiphol was de hub, both on the airside and the landside. openbaar vervoerverbinding met de stad en de stedelijke omgeving erg summier, als er überhaupt al een verbinding was. Met de groei van luchthavens, het Ecosystems Services toenemende aantal reizigers en de toename in reisAn ecosystem is a concept that describes the tijd en -afstand, veranderden veel luchthavens ook in productive relationships of animals, plants, belangrijke hubs voor openbaar vervoer. Een fenoclimate, soil, and water that are necessary for a natural habitat of certain species. Many species, meen dat door stedenbouwkundige Mathis Güller als including human beings, rely on a great number ‘Dubbele hub’ is aangeduid. Dit is ook het geval voor Schiphol. Het trein- en busstation dient tegenwoordig of intact ecosystems. ‘Ecosystems services’ is a ook als een regionale hub. Net als andere luchthaterm that describes the benefit that a territory vens als Zürich en Frankfurt, is Schiphol uitgegroeid can have for ecosystems, such as planting food crops, providing habitat for animals, cleaning wa- tot een dubbele hub, zowel aan de luchtzijde als aan de landzijde. ter and converting Co2 to oxygen, or regulating the local and regional climate. The term refers to recreational functions, such as outdoor activities,
P—19
glossary
woordenlijst
but also to natural habitats. The noise landscape actually performs many ecosystems services. In the future, these can be improved and more services can be provided. The most important aspect is to find synergies between different types of services; for example, by planting crops with multiple uses such as elephant grass or designing an agricultural landscape, such as a noise park.
[49] (to be fi lled in)
[52] (to be fi lled in)
The Noise Landscape — Het geluidslandschap
[50]
[53]
Ecosysteemdiensten Een ecosysteem is een concept dat de productieve relaties van dieren, planten, klimaat, bodem en water die nodig zijn voor een natuurlijke habitat van bepaalde soorten beschrijft. Velen van hen, waaronder de mens, rekenen op een groot aantal intacte ecosystemen. Ecosysteemdiensten is een term waarin het voordeel wordt uitgedrukt dat een gebied kan hebben voor ecosystemen. Zoals het planten van gewassen, het creëren van een habitat voor dieren, reinigen Edge van water en omzetten van CO2 naar zuurstof of het In large parts, the Noise Landscape is empty of reguleren van het lokale en regionale klimaat. De buildings. The edges of the surrounding urban term omvat recreatieve functies zoals outdoor activistructure are sometimes clear-cut, sometimes teiten, maar ook een visie op de natuur. Het geluidsextremely blurry, sometimes not perceivable at landschap voert verschillende ecosysteemdiensten all. Edges denote the passage of one structure uit. In de toekomst kunnen deze worden verbeterd, to another, and this makes them very important meer diensten kunnen worden geleverd. Het is een for the perception of landscape and city. Also, uitdaging om de synergie tussen de verschillende the nature of the edge decides whether or not an soorten diensten te vinden, bijvoorbeeld door het area such as the Noise Landscape is connected planten van gewassen met meerdere toepassingen, to its surroundings. Along the noise contour, the zoals olifantsgras. Of het ontwerpen van een agraedge is shaped by the process of noise contour risch landschap als geluidspark. inversion.
Effects Airport and urban development interact. To describe how, we have defined five main categories of effects that large airports have on urban development: the first are territorial effects that describe the distortion of urban and infrastructure development due to the sheer size of the airfield. One example of territorial effects is the rerouting of major roads around the airport, another the compression of urban development between the airport and the main city due to the development limit of the noise contour. The second are aviation effects, notably the restriction of usability of the ground due to noise and kerosene emissions, and for security reasons such as the No-Bird Zone. The third are flows effects, which describe the fact that the airport generates and bundles great flows of people, energy, food, water, and waste. The fourth are allocation effects, denoting that certain functions, such as international head offices or distribution centers, are located at or near airports. The fifth and last are urbanization
Rand Het geluidslandschap is grotendeels onbebouwd. De overgangen met de omliggende stedelijke structuur zijn soms duidelijk, soms moeilijk te ontdekken en soms helemaal niet waar te nemen. Randen markeren de overgang van de ene structuur naar de andere. Dit maakt randen zeer belangrijk voor de beleving van het landschap en de stad. Ook de aard van de rand bepaalt of een gebied zoals het geluidslandschap is verbonden met de omgeving of niet. Langs de geluidscontour wordt de rand gekenmerkt door de geluidscontour inverse.
Gevolgen Luchthavens en stedelijke ontwikkeling zijn met elkaar verstrengeld. We hebben de vijf belangrijkste categorieën gedefinieerd van gevolgen die grote luchthavens hebben op stedelijke ontwikkeling: De eerste zijn territoriale effecten die de beïnvloeding van stedelijke en infrastructurele ontwikkelingen beschrijft als gevolg van de enorme omvang van het vliegveld. Voorbeelden van territoriale gevolgen zijn:
P—21
glossary
woordenlijst
effects, meaning the demand for housing and other amenities by people working at the airport and those working at firms that are located near the airport due to allocation effects.
[55] Sitting benches near De Hoek overlooking the Zuidtangent bus line
[56] View of Schiphol Plaza
[58] Mural painting in Hoofddorp
[59] Sitting benches near De Hoek overlooking he Zuidtang
The Noise Landscape — Het geluidslandschap
de omlegging van de belangrijkste wegen rond de luchthaven en de compressie van de stedelijke ontwikkeling tussen de luchthaven en de stad als gevolg van de limiet die de geluidscontour stelt. De tweede zijn de gevolgen van de luchtvaart, met name de inperking van ruimtegebruik ten gevolge van geluidshinder en kerosine-uitstoot en om veiligheidsredenen Elephant Grass zoals de No-Bird Zone. De derde zijn de gevolgen The plant miscanthus, also called “Elephant Grass,” mainly grows in Asia but is so robust that van stromen, over het feit dat de luchthaven grote stromen mensen, energie, voedsel, water en afval it can basically grow anywhere. Elephant Grass genereert en bundelt. De vierde zijn de gevolgen can be converted into energy pellets without voor vestiging, waarmee wordt aangegeven dat having to add many nutrients. Birds do not like bepaalde functies zoals internationale hoofdkantoren to nestle in it and are thus kept away from the en distributiecentra zich op of in de buurt van luchtairport. Farmers claim that the grass reduces havens vestigen. De vijfde en laatste zijn gevolgen ground noise much more effectively than Noise Parks. Its proliferation in the noise landscape thus van verstedelijking, wat de vraag beschrijft naar woningen en andere voorzieningen voor mensen die points to several conditions of the noise landswerkzaam zijn op de luchthaven en bij de gevolgen cape, especially the Haarlemmermeer polder, van nieuwe vestigingen. such as the rising importance of sustainability, the No-Bird Zone, kerosene emissions, and noise pollution. The pioneering use of the miscanthus Olifantsgras plant in Haarlemmermeer is also a good example De plant miscanthus, ook wel olifantsgras genoemd, of the Texas mentality. groeit voornamelijk in Azië maar is robuust genoeg om bijna overal te kunnen groeien en daarom ook niet gevoelig voor klimaatverandering. Uit olifants Enclave gras kan bio-energie gehaald worden zonder veel Caused by the inherent logic of infrastructural systems, certain parts of the urban structure are voedingsstoffen toe te hoeven voegen. Grote vogels zijn niet geneigd om in het gras te nestelen. Volgens cut off from the surroundings and only accesde boeren werkt het olifantsgras effectiever om sible from a few points. The Noise Landscape is full of enclaves caused by compartmentalization grondgeluid te bestrijden dan geluidsparken. De teelt through traffic infrastructures and, in and around van olifantsgras legt zo een aantal kenmerken van the Polder, by waterways. Enclaves often go un- het geluidslandschap bloot, in het bijzonder van de Haarlemmermeerpolder, zoals het toenemende benoticed, as they are usually only bypassed, and lang van duurzaamheid, de No-Bird Zone, de kerosine not passed through. emissies en de geluidsproductie. De vooruitstrevende inzet van de miscanthus plant in Haarlemmermeer is ook een goed voorbeeld van de Texas mentaliteit. Flight Path The flight path designates the line along which planes are obliged to take off and land when ap Enclave proaching or leaving the airport. Essentially, the Door de eigen logica van het infrastructurele sysflight path defines the Noise Contours and thus the Noise Landscape. Depending on wind conditi- teem zijn bepaalde delen van de stedelijke structuur ons, the flight paths are used in varying intensity. afgesneden van de omgeving en alleen toegankelijk vanuit een paar punten. Het geluidslandschap bestaat The ideal flight path is straight, such uit vele enclaves veroorzaakt door compartimentering as the flight paths towards the Kaagbaan or the door verkeersaders en waterwegen in en rond de
P—23
glossary
woordenlijst
Polderbaan, as it permits planes to take off faster polder. Enclaves blijven vaak onopgemerkt, omdat je er meestal omheen en niet doorheen gaat. than a curved flight path.
Front Side The Front Side is the area between the terminal and the mother city. In contrast to the airport Back Yard, the Front Side mainly accommodates uses such as offices and usually yields a higher revenue per square meter. The offices here are more representative than in the Back Yard, and the leisure uses tend to be more upscale.
[61] The Zuidtangent bus line passing under the NS tracks
[62] View from Hoofddorp train station towards the Beukenhorst Oost office park
[64] Canal near the Polderbaan runway
[65] Highway underpass in Hoofddorp
Functional landscape Landscapes can provide a multitude of ecosystems services. These services are related to one another, but they do not necessarily determine the landscape’s physical appearance. A great example for a functional landscape is the Dune Belt, which provides flood protection, drinking water, and leisure in a unique spatial atmosphere. The noise landscape could be transformed into a functional landscape that has the quality of the Dune Belt.
Flows Airports are the centers of flows not only of persons and cargo, but also of water, energy, waste, and many more flows. At Schiphol, around 1.5 Million tons of cargo are handled each year, 700 Million litres of drinking water is consumed, 188 Million kWh of Energy Is used, 10 Million m3 of gas is consumed, 15,000 tons waste is generated, and 108,000 tons Co2 is emitted. Schiphol has long acquired an importance far beyond its borders. It thus represents an important chance for Closing Cycles.
Vliegroute De lijn waarlangs vliegtuigen verplicht zijn op te stijgen en te landen bij het naderen of verlaten van de luchthaven heet de luchtvaartroute. In principe definieert de vliegroute de geluidscontour en daarmee het geluidslandschap. Afhankelijk van de windcondities, worden de vliegroutes in wisselende intensiteit gebruikt. De ideale vliegroute is recht, zoals de vliegroutes naar de Kaagbaan en de Polderbaan, omdat vliegtuigen sneller kunnen stijgen dan in een gebogen lijn.
Voorzijde De voorzijde is het gebied tussen de terminal en de stad. In vergelijking met de achterzijde van de luchthaven, zijn aan de voorzijde voornamelijk kantoren te vinden. De vierkante meter prijs ligt relatief hoog. Kantoren zijn meer representatief dan aan de achterzijde, de recreatieve functies zijn hoogwaardiger.
Functioneel landschap Landschappen kunnen vele verschillende ecosysteemdiensten vervullen. Deze diensten zijn aan elkaar gerelateerd, maar de verschijningsvorm van het landschap wordt er niet noodzakelijkerwijs door bepaald. Een goed voorbeeld van een functioneel landschap is de Hollandse duinstrook, die beschermt tegen overstromingen, voorziet in drinkwater en uitnodigt tot recreatie in een unieke ruimtelijke omgeving. Het geluidslandschap kan worden omgevormd tot een functioneel landschap dat de kwaliteit van het duinlandschap heeft.
Stromen Luchthavens zijn niet alleen centra van personen- en goederenstromen, maar ook van water, energie, Globalization afval, en nog veel meer stromen. Op Schiphol wordt Despite the fact that globalization has always been present in humankind’s history, the connec- elk jaar ongeveer 1,5 miljoen ton vracht afgehandeld, tion of processes, persons, and economies across 700 miljoen liter drinkwater verbruikt, 188 miljoen kWh energie gebruikt, 10 miljoen m3 aan gas the globe has seen an unprecedented rise since the Second World War. Seaports and airports are verbruikt, 15.000 ton afval geproduceerd, en 108.000
The Noise Landscape — Het geluidslandschap
P—25
glossary
the physical connectors of globalization. While seaports accommodate the global flows of commodities, airports harbor the flows of persons around the globe. But, as they are also localized in a specific situation, in a specific city, and a specific society, airports are places where the global and the local touch.
Happy Parking Airports usually offer possibilities for long-term parking on their premises. Private entrepreneurs, especially in the Airport Backyard, offer cheaper alternatives as well, called valet parking. As they are located in peripheral areas, these parking lots usually have very basic, if at all, public connections to the airport. Thus, the clients are usually brought to and fetched from the airport by the employees of the valet parking company, doubling the number of car journeys to and from the airport compared to the trips that would be undertaken by somebody parking directly at the airport. The tension between the airport and such firms as “Happy Parking” in Rozenburg illustrates the different interests and aspects of mobility around the airport, as well as the dynamics between an airport hub and its surroundings.
Hub Hubs are highly connected points in a network. For hub airports like Schiphol, this role in the airline network means that many more passengers use the airport than the Airport Region around Schiphol attracts. Having a hub airport nearby has economic advantages for Amsterdam, as many flight connections to many different places can be offered. But it also leads towards a certain dependency of the airport on its airlines.
Infrastructure The Noise Landscape is strongly shaped by infrastructures--traffic infrastructures such as roads, railroad tracks, and the airport itself, but also pipes for natural gas, power transmission lines, water pipes and many more. Everywhere in
The Noise Landscape — Het geluidslandschap
woordenlijst
ton CO2 uitgestoten. De invloed van Schiphol strekt zich al lang uit tot ver buiten de eigen grenzen. Het biedt dus belangrijke kansen voor het sluiten van kringlopen.
Globalisering Ondanks het feit dat globalisering in de geschiedenis van de mensheid altijd aanwezig is geweest, is de verbondenheid van processen, personen, en economieën over de hele wereld ongekend snel gestegen sinds de Tweede Wereldoorlog. Havens en luchthavens zijn de fysieke punten van verbinding van globalisering. Havens begeleiden de wereldwijde stromen van grondstoffen, luchthavens regelen het personenvervoer over de hele wereld. Tegelijk zijn luchthavens ook ingebed in een specifieke situatie, in een bepaalde stad, een maatschappij. Dat maakt het tot plekken waar het globale en het lokale elkaar ontmoeten.
Happy Parking Luchthavens bieden meestal mogelijkheden voor lang parkeren op hun grondgebied. Particuliere ondernemers bieden, vaak aan de achterzijde van de luchthaven, goedkopere alternatieven aan, ook wel ‘valet parking’ genoemd. Deze parkeerplaatsen hebben vanwege hun perifere ligging vaak een beperkte, of helemaal geen verbinding naar de luchthaven met openbaar vervoer. Medewerkers van ‘valet parking’bedrijven halen en brengen hun klanten daarom meestal van en naar de luchthaven. Dit verdubbelt het aantal autoritten ten opzichte van de situatie waarin iemand direct op de luchthaven parkeert. De spanning tussen de luchthaven en bedrijven zoals “Happy Parking” in Rozenburg illustreert de verschillende belangen en aspecten van mobiliteit rond de luchthaven, evenals de dynamiek tussen een luchthaven en haar omgeving.
Hub Hubs zijn zeer goed verbonden punten in een netwerk. De positie van Schiphol in het luchtvaartnetwerk als hub betekent dat veel meer reizigers gebruik maken van de luchthaven dan de Schiphol-
P—27
glossary
[67] Plane landing at the Kaagbaan
P—28
woordenlijst
glossary
woordenlijst
[69] Farmhouse
P—29
glossary
the city, but especially around the airport, these infrastructures are constantly upgraded, as the intensity of Flows tends to increase and as the requirements for the services these infrastructures provide get higher. Thus, the Noise Landscape constantly changes its face.
woordenlijst
glossary
woordenlijst
regio zonder luchthaven zou trekken. Amsterdam profiteert op economisch gebied van de nabijheid van de hub, door het grote aanbod van vluchten naar veel verschillende plaatsen. Maar het betekent ook een zekere afhankelijkheid van de luchthaven van luchtvaartmaatschappijen.
Infrastructuur Inherent logic Het geluidslandschap is sterk beïnvloed door infraCity regions not only consist of many different structuur: wegen, spoorlijnen, de luchthaven zelf centralities, but also of infrastructures, settle- maar ook aardgasleidingen, hoogspanningsleidinment types, landscapes, firms with particular gen, waterleidingen en vele andere. De intensiteit functions, goals and strategies, and many more van stromen overal in de stad, maar vooral rond de actors influencing the production of the urban luchthaven, blijft toenemen. De infrastructuur moet space. Each of these systems has a logic on its daarom ook voortdurend verbeterd worden, mede own--or an inherent logic--that can contradict omdat de prestatie-eisen die aan de infrastructuur or complement other systems of inherent logesteld worden, steeds hoger worden. Zo verandert gic. Good examples are infrastructures such as highways. They are laid out according to political het geluidslandschap voortdurend van gezicht. compromises, but also to logics of regulations, traffic flow, engineering, and economy. JuxtaEigen logica posed with the inherent logic of such systems as logistic parks, railway tracks, pipelines or agricul- Stadsregio’s bestaan niet alleen uit vele verschillende ture, they form the complexity of urban systems. centraliteiten, maar ook uit infrastructuur, bewoningsThis juxtaposition also makes clear the potentials patronen, landschappen, bedrijven met specifieke of integration, as systems of inherent logic could functies, doelstellingen en strategieën en vele andere be combined better with each other. The airport, actoren die de productie van de stedelijke ruimte beïnvloeden. Elk van deze systemen hebben een one of the largest land users, has its own inheeigen logica die de eigen logica van andere systemen rent logic. Not one single, but a large number of systems of inherent logic which can also conflict kunnen tegenspreken of aanvullen. Een goed voorbeeld hiervan is infrastructuur, zoals snelwegen. Ze with one another, such as the inherent logic of zijn het resultaat van politieke compromissen, maar Schiphol as a shopping center and the inherent ook van de logica van regelgeving, verkeersstromen, logic of Schiphol as an optimized transport matechniek en economie. Samen met de eigen logica chine. van bedrijventerreinen, spoorlijnen, pijpleidingen, of landbouw, bepalen zij de complexiteit van stedelijke systemen. Deze veelheid legt echter ook de poten Inner Periphery tie van integratie bloot; systemen van eigen logica One result of compartmentalization is a very zouden beter met elkaar kunnen worden gecombiuneven geographic distribution of accessibility. neerd. De luchthaven heeft, als één van de grootste Inner peripheries are areas that are located in a grondgebruikers, ook zijn eigen logica. Dat is niet een region of generally high centrality, such as the enkele, maar een groot aantal soorten eigen logica Amsterdam Metropolitan Region, but which are die ook met elkaar in strijd kunnen zijn, zoals bijvoorlocally poorly accessible, such as De Liede, the beeld de eigen logica van Schiphol als een strip between the Ring Canal and the A 200, or winkelcentrum en de eigen logica van Schiphol als the strip between the A4 and the Nieuwe Meer. een geoptimaliseerde transportmachine.
P—30
P—31
glossary
Ladders The American architect Albert Pope proposed the term “Ladders” to describe the emergence of car-dependent enclaves. Roads are structured in different hierarchies, from highest to lowest. When street networks are poorly planned and coordinated, a tree-like structure emerges, with the highways as main tree trunks and cul-de-sac residential pockets or office buildings around parking garages as leaves. In this pure logic of accessibility, every connection from one leaf to the other needs to be done by car, because there are no direct connections. This leads to longer traveling distances, more traffic, and jeopardizes walkability and use of bikes in the urban region. Today, the historic street network of the Haarlemmermeerpolder has developed into Ladders at many places. In the noise landscape, this is partly also caused by the interrupting effects of the airfield on the street connections.
Landside Airport operations are divided into airside and landside activities. The landside consists of parts of the airport outside the airport fence, such as parts of the terminal where security checks take place, but also many functional enclaves.
Logistics Landscape Warehouses, truck parking, storage facilities, roads, rails, and distribution centers form the backbone of globalized economies: here, goods arrive, are repacked, and redistributed. These functions need a great deal of space and have to be organized mainly on the ground floor to prevent costly vertical dislocation of goods. However, they do not accommodate many workplaces due to a high degree of mechanization and automation. Around Amsterdam Airport, the proliferation of these elements of global logistics has shaped the environment to such a degree that one can speak about a new “Logistics Landscape” shaped by big metal-clad boxes, rails, tarmac, and the constantly moving trucks.
P—32
woordenlijst
Binnen periferie Een gevolg van compartimentering is een sterke ongelijkheid in toegankelijkheid. ‘Binnen periferieën’ zijn gebieden die zijn gelegen in regio’s die in het algemeen een hoge centraliteit bezitten, zoals de Metropoolregio Amsterdam, maar lokaal slecht toegankelijk zijn. Voorbeelden zijn De Liede, gelegen tussen de Ringvaart en de A200, of de strook tussen de A4 en de Nieuwe Meer. Ladders De Amerikaanse architect Albert Pope introduceerde de term ‘Ladders’ om het ontstaan van auto-afhankelijke enclaves te duiden. Wegen zijn ingedeeld in verschillende hiërarchieën, van hoog naar laag. Bij wegennetwerken die zonder veel planning en coördinatie tot stand komen, ontstaat een boomachtige structuur, met snelwegen als belangrijkste boomstammen. Woonerven of kantoorgebouwen gecombineerd met parkeren vormen de bladeren van de boom. Volgens deze logica van toegankelijkheid, moet elke afstand van het ene blad naar het andere met de auto worden afgelegd, omdat er geen directe verbindingen bestaan. Dit leidt tot langere reisafstanden, meer autoverkeer en het ontmoedigt het voet- en fietsverkeer in de stedelijke regio. Het onderliggende wegennetwerk van de Haarlemmermeerpolder heeft zich op veel plaatsen ontwikkeld tot ladders. In het geluidslandschap is het vliegveld één van de oorzaken hiervan omdat het wegverbindingen onderbroken heeft.
Landzijde Luchthavenactiviteiten zijn verdeeld in activiteiten aan de luchtzijde en de landzijde. De landzijde bestaat uit de delen van het luchthaven die buiten de omheining vallen, zoals het gedeelte van de terminal voor de security checks, maar ook vele functionele enclaves.
Logistiek landschap Magazijnen, parkeerterreinen, opslagplaatsen, (spoor)wegen en distributiecentra vormen de ruggengraat van de geglobaliseerde economie: hier komen goederen aan, worden ze opnieuw verpakt
[63] Zuidtangent bus stop at Hoofddorp NS train station
[66] Fishing scene in the (Beukenhorst Oost) offi ce park
glossary
Mesh Most flows follow specific lines such as roads, pipelines, cables or rail tracks. The pattern of these lines can follow two basic principles, the star-shape or the mesh. In the mesh, multiple routes from one point to another are possible. This is called redundancy and improves the flexibility and robustness of the overall system, since problems on one line do not lead to the halt of the flows. Meshes come in different forms and sizes. Important is the mesh size: the larger it becomes, the more inner peripheries emerge and the greater is the concentration of flows on the lines. In the noise landscape, the Polder Grid forms the basic structure of the mesh, even though it has partly eroded into ladders.
woordenlijst
en herverdeeld. Deze activiteiten hebben veel ruimte nodig en moeten vooral plaatsvinden op de begane grond om kostbare verticale verplaatsing van goederen te voorkomen. Vanwege de hoge mate van mechanisatie en automatisering creëren ze echter weinig arbeidsplaatsen. In de omgeving van Schiphol zijn deze elementen van de wereldwijde logistiek zó alomtegenwoordig dat er sprake is van een nieuw ‘Logistiek Landschap’ gevormd door grote doosvormige volumes met metalen bekleding, sporen, asfalt, en constant verplaatsende vrachtwagens.
Vlechtwerk De meeste stromen volgen specifieke lijnen, zoals wegen, pijpleidingen, kabels of spoorlijnen. Voor de verschijning van deze lijnen bestaan twee basisprincipes, de ster-vorm of het vlechtwerk. In het vlecht No-Bird-Zone werk zijn meerdere routes tussen punten mogelijk. Airplanes do not like birds, and birds do not like Dit verschijnsel wordt overschot genoemd. Het airplanes—if sucked into jet engines, the meeting verbetert de flexibiliteit en robuustheid van het gecertainly ends fatally for the birds and is potenti- hele systeem, omdat problemen op een lijn niet tot ally hazardous for the people. That is why heavy stilstand van stromen hoeft te leiden. Vlechtwerken birds, such as geese, are kept from the airfield komen in verschillende vormen en maten voor. Des and their habitat is legally banned from a circute verder de lijnen in het vlechtwerk uit elkaar liggen, lar zone of approximately 10 kilometers radius hoe meer binnen periferieën er ontstaan en des te around Schiphol. On the airside, only birch trees groter de concentratie van stromen op de lijnen is. In are planted because their thin branches do not het geluidslandschap vormt het poldergrid de basissupport heavy birds. Within the perimeter of the structuur van het netwerk, hoewel het gedeeltelijk is no-bird-zone, no large open water surfaces are vervormd tot ladders. allowed.
Node A node is a point where several lines of flows connect. Examples are street crossings, bus stations that serve multiple lines, heat-and-power plants, or waste processing facilities. The design and the allocation of nodes in relation to the mesh determines the overall performance of the flows system, but also the distribution of centralities in the territory. The airport itself is a major node for all kind of flows, with the terminal as its most intense point of interaction. In the noise landscape, nodes are rare due to the restrictions within the noise contour. As a result, most nodes can be found around the noise landscape at its
P—34
No-Bird-Zone Vliegtuigen houden niet van vogels, en vogels niet van vliegtuigen - als vogels straalmotoren in gezogen worden, is de afloop voor de vogel altijd dodelijk en voor vliegtuigpassagiers betekent het een potentieel gevaar. Daarom worden zware vogels, zoals ganzen, weggehouden van het vliegveld. Hun leefgebied is volgens de wet vastgelegd buiten een cirkelvormig gebied met een straal van ongeveer 10 km rond Schiphol. Aan de luchtzijde worden alleen berken geplant omdat zware vogels niet op hun dunne takken kunnen rusten. Binnen de grens van de No-birdzone worden er geen grote open wateroppervlakken toegestaan.
[57] Plane landing on the Kaagbaan
[60] Waste container in Hoofddorp
glossary
edge. Around transit nodes, urbanization leads to the allocation of many services in potentially higher densities due to increased accessibility. By closing cycles, nodes can emerge as strategic locations for improving sustainability; for example, by clustering programs that demand and create heat, such as biogas facilities and greenhouses.
Noise Noise is a term used to describe sound that is perceived as a nuisance. The same sound can be judged as noise by some but as an enriching personal experience by others, such as loud music or the sound of a starting aircraft: for someone trying to sleep, this is noise, yet for the plane spotter, it is a special kind of music. High sound levels are detrimental to health if endured over longer periods of time, and very high sound levels can injure in some cases permanently. Sound emissions are legally highly regulated in urban environments. Both the source and the receiver of sounds determine how the law classifies it. The sound of starting and landing aircrafts is defined as noise and charted in the so-called noise contours. However, the same engine sound does not classify as aviation noise when the airplane is still on the ground, taxiing or testing the engines—this sound is not regulated. On the receiver side, legally defined uses are important, but not the real uses: If someone lives in a house in a zone where new housing is currently not permitted, this person is exposed to much higher sound levels than the law sees as adequate. Time also matters: in housing zones, day and night times are legally distinguished; stricter noise restrictions apply to the latter than to the former. Real sound levels in specific geographic locations depend on all surrounding sound sources. In some locations, aviation noise might be low in comparison with other noise sources, such as railway or streets; yet some legal noise rules will only depend on the aviation sound level. In the noise landscape, both legally defined noise and real sound levels shape the uses and thereby the physical environment. Specific constellations of the kind of sound, the level of sound, and human
P—36
woordenlijst
Knooppunt Een knooppunt is een punt waar verschillende stromen verbonden zijn. Voorbeelden zijn kruispunten, busstations met meerdere buslijnen, warmte-en elektriciteitscentrales, of afvalverwerkingsinstallaties. Het ontwerp en de verdeling van de knooppunten ten opzichte van het vlechtwerk bepaalt de algehele prestatie van stromensysteem, maar ook de verdeling van centraliteiten in het gebied. De luchthaven zelf is een belangrijk knooppunt voor alle soorten stromen, met de terminal als het meest intensieve punt van interactie. In het geluidslandschap zijn knooppunten zeldzaam vanwege de beperkingen van de geluidscontour. Als gevolg daarvan liggen de meeste knooppunten langs de rand van het geluidslandschap. Rond overstappunten leidt verstedelijking tot de toewijzing van de vele diensten in potentieel hogere dichtheden door toegenomen toegankelijkheid. Door kringlopen (te) sluiten, kunnen knooppunten ontstaan die op strategische plaatsen duurzaamheid verbeteren, bijvoorbeeld door functies met een vraag naar en aanbod van warmte te koppelen, zoals installaties voor biogas en kassen. Geluid Een bepaald geluid kan door de één worden beoordeeld als lawaai, maar door de ander als een verrijkende persoonlijke ervaring, zoals harde muziek of het geluid van een startend vliegtuig: voor iemand die probeert te slapen is dit lawaai, maar voor de vliegtuig spotter is het vergelijkbaar met muziek. Hoge geluidsniveaus zijn schadelijk voor de gezondheid als je er gedurende langere tijd aan blootstaat, zeer hoge geluidsniveaus kunnen leiden tot beschadiging en blijvend letsel. Geluidsemissie is wettelijk sterk gereguleerd in stedelijke omgevingen. Zowel de bron als de ontvanger van geluid bepalen hoe de wet het classificeert. Het geluid van startende en landende vliegtuigen wordt gedefinieerd als geluid en in de vorm van zogenaamde geluidscontouren in kaart gebracht. Echter, hetzelfde geluid van straalmotoren wordt niet geclassificeerd als lawaai als het vliegtuig zich nog op de grond bevindt, tijdens het taxiën of testen van de motoren - dit geluid is niet aan regels gebonden. Aan de ontvangende kant zijn wettelijk toegestane vormen van ruimtegebruik van belang, in
[51]
[54]
glossary
woordenlijst
uses emerge. Some results are noise heterotopias, but also places such as Zwanenburg, where life has continued as if there were no aircraft sound at all.
tegenstelling tot daadwerkelijk gebruik: als iemand woont in een gebied waar nieuwbouw van woningen vandaag de dag niet is toegestaan, wordt deze persoon blootgesteld aan hogere geluidsniveaus dan volgens de wet geaccepteerd is. Tijd is ook van invloed: in woongebieden verschilt de wettelijke normering overdag met die in de nacht, wanneer Noise Contour strengere geluidsnormen gelden. Werkelijke geAirplane noise affects the people living and luidsniveaus in specifieke geografische locaties zijn working around the airport. Thus, Noise measurements are almost as old as airports themselves afhankelijk van alle geluidsbronnen op die plek. Op sommige locaties kan het vliegtuiglawaai laag zijn in and have become especially important since vergelijking met andere geluidsbronnen zoals (spoor) the age of jet airplanes began. Based on analywegen, toch zullen sommige regels omtrent geluid ses of what noise levels are tolerable for which alleen op luchtvaartlawaai zijn afgestemd. In het geuses, ranges of tolerance have been defined. luidslandschap vormen zowel juridisch gedefinieerd These limits vary according to a buildings’ use: geluid als daadwerkelijke geluidsniveaus het gebruik for example, offices may be built closer to the en daarmee de inrichting van de ruimte. Specifieke airport than homes. As it would be impossible samenstellingen ontstaan van het soort geluid, het to constantly measure airplane noise at every geluidsniveau en het menselijk gebruik. Als gevolg point around the airport, and as authorities and hiervan ontstaan geluids-heterotopieën, maar ook planners need clear information on what can be plaatsen zoals Zwanenburg waar het leven doorgaat built where, the expected noise levels are calculated through mathematical models based on the alsof er geen vliegtuiggeluid is. number of airplanes, their noise level on certain times of day and night and their flight path. The Geluidscontour results of these calculations are five different noise contours, each of them defining a different Vliegtuiglawaai beïnvloedt mensen die wonen en werken rond de luchthaven. Geluidsmetingen zijn zone for planning. On the ground, these noise bijna net zo oud als de luchthavens zelf en zijn bijzoncontours are invisible, but their influence on the built environment is considerable: a certain, invi- der belangrijk geworden sinds het tijdperk van straalvliegtuigen aantrad. Op basis van analyses naar het sible line, which, if crossed, does not reveal any aanvaardbare geluidsniveau bij bepaald gebruik, zijn audible difference in noise, completely changes limieten gedefinieerd. Deze verschillen naar gelang the conditions on the ground. For example, the noise contour explains why south of the airport, de functie: kantoren mogen bijvoorbeeld dichter bij there are only logistic uses and office parks—it is het vliegveld gebouwd worden dan woningen. Omdat het onmogelijk zou zijn om continu het vliegtuignot allowed to place any housing there. geluid te meten op elk punt rond de luchthaven en omdat overheden en planners duidelijke informatie nodig hebben over waar wat kan worden gebouwd, Noise Contour Inversion wordt de verwachte geluidsbelasting berekend door Due to building restrictions within the noise middel van wiskundige modellen op basis van het contour, continuous pressure of urbanization in aantal overkomende vliegtuigen, het geluidsniveau the metropolitan region leads to the continuous gedurende dag en nacht en de vliegroute. Deze refilling of space just outside the noise contours sultaten van deze berekeningen leveren vijf verschilwith new settlement areas. In extremis, this lende geluidscontouren op, met elk andere criteria development can result in a more or less contivoor planning tot gevolg. Op het maaiveld zijn deze nuous urban structure all around the noise congeluidscontouren onzichtbaar maar hun invloed op tour, thereby defining a new kind of urban edge de gebouwde omgeving is aanzienlijk: het overschrijaround the noise landscape. The noise contour
P—38
45] Graveyard at the crossing of Hoofdvaart and the Polderbaan access runway
[48] Logistics building near De Hoek
glossary
thereby becomes physically visible. An example is the non-built zone between Nieuw Vennep and Hoofddorp, where the noise contour has already defined the urban edges of both towns.
Noise Heterotopia Heterotopia is a term coined by the French philosopher Michel Foucault, who observed that unusual, potentially disturbing or dangerous, or obviously deviant forms of social behavior are confined to enclaves for mutual protection of society and the social subgroups engaged in such activities. At the same time, heterotopias are experimental test beds for new forms of social behavior--if successful and productive, they will “spill out” and become an integrated part of mainstream society. If not, the heterotopia admits people temporarily for shorter (such as a leisure park) or longer periods of times (such as a prison). Heterotopias are therefore spaces of a particular social freedom, and necessarily accommodate non-mainstream functions and groups. In the noise landscape, the limitations of urban development, the persistence of previously existing built structures such as farms, and the relatively poor accessibility enables heterotopias to flourish as long as they can cope with the impact of noise: these are the noise heterotopias, such as experimental housing collectives, specialized scrapyards with a peculiar social environment, horse riding farms, cemeteries of minority religions, and so forth. The noise landscape therefore provides a certain degree of freedom in the larger city-region.
woordenlijst
den van een zekere, niet fysiek waarneembare lijn, verandert de omstandigheden ter plaatse volledig terwijl er geen hoorbaar verschil in geluid bestaat aan weerskanten van de lijn. De geluidscontour verklaart bijvoorbeeld waarom er ten zuiden van Schiphol alleen logistieke functies en kantorenwijken te vinden zijn en woningen niet zijn toegestaan.
Geluidscontour inverse Bouwrestricties binnen de geluidscontour en de voortdurende druk van verstedelijking in de stedelijke regio leiden ertoe dat beschikbare ruimte net buiten de geluidscontour gevuld raakt met nieuwe woningen. In het extreme scenario levert deze ontwikkeling een min of meer continue stedelijke structuur op rondom de geluidscontour, die een nieuw type stedelijke rand om het geluidslandschap markeert. De geluidscontour wordt daardoor fysiek zichtbaar. Een bestaand voorbeeld is de onbebouwde zone tussen Nieuw Vennep en Hoofddorp, waar de geluidscontour de stedelijke rand van beide kernen al heeft bepaald.
Geluids-heterotopie Heterotopie is een term bedacht door de Franse filosoof Michel Foucault die observeerde dat ongewone, potentieel verstorende, gevaarlijke, of duidelijk afwijkende vormen van sociaal gedrag tot uitdrukking komen in enclaves. Dit biedt een wederzijdse bescherming van de samenleving en de sociale subculturen die zich bezighouden met dergelijke activiteiten. Tegelijkertijd zijn heterotopieën vrijplaatsen voor nieuwe vormen van sociaal gedrag - indien succesvol en productief zullen ze zich uitbreiden en uitgroeien tot een integraal onderdeel van de reguliere samenleving. Zo niet, dan vormt de heterotopie een tijdelijk Noise Landscape verblijfsgebied voor korte (zoals een pretpark) of lanLike other means of transport, such as cars and trains, airplanes cause noise in a certain affected gere duur (bijvoorbeeld een gevangenis). Heterotopieën zijn daarom ruimten met grotere sociale vrijheid area. But unlike these ground-bound transport die plaats biedt aan ongewone functies en groepen. modes, much of this noise is concentrated in areas where the planes are not physically present In het geluidslandschap stellen de beperking van de on the ground. This means that a large, open part stedelijke uitbreiding, de hardnekkigheid van reeds bestaande bouwwerken zoals boerderijen en de of the landscape is potentially free of visual and infrastructural interruptions, but heavily affected relatief slechte bereikbaarheid heterotopieën in staat by the audible and legal effects of airplane noise. te bloeien zolang ze in staat zijn om te gaan met de
P—40
[39] Construction of a new building
[42] Spotters place
glossary
In its metropolitan area, the Noise Landscape of the airport often plays a unique role, especially in the case of airports that are closely interwoven with the surrounding urban structure, such as Schiphol. In Schiphol’s Noise Landscape, a lot of Noise Heterotopias can found. Also, the area serves as a green buffer between Amsterdam and Haarlem.
Noise Park Much of the open area between airfield and settlement structure cannot be built over. Ground noise, caused by taxiing and during the testing and starting of the engines, affects health and well being as much as the noise the airplanes cause when in the air. However, it is not covered by the noise contour regulations. Different measures have been tried to alleviate this noise. An example for this is the Buitenschot ‘noise-park’ between the Polderbaan and Hoofddorp, where polluted soil was banked up in small mounds to alleviate noise by stopping sound waves traveling on the ground.
Plane spotting Like trains, cars and boats, airplanes fascinate a certain group of enthusiasts who make it their hobby to photograph as many different jets as possible and who are especially keen on new or rare types of airplanes or exotically painted planes. To take photos of these planes, the so-called ‘plane spotters’ try to get as close as possible to the airfield and prefer positions where the planes are about to land or to take off. Schiphol is probably Europe’s most popular airport for plane spotters. It is one of the continent’s busiest hubs and has almost no fences and the possibility to get close to the runway, especially the Polderbaan. There are two official plane spotting sites (”Spottersplaats”) at Schiphol. A fast food restaurant complements the spotting place next to the Buitenveldertbaan, while the spotting place next to the Polderbaan is usually served by a mobile fast food stand. Until now, there has been no such place near the Kaagbaan, with plane spotters
P—42
woordenlijst
impact van geluid: dit zijn de geluids-heterotopieën zoals experimentele woongroepen, gespecialiseerde sloopbedrijven met een eigenaardige sociale samenstelling, maneges, begraafplaatsen van religieuze minderheden, enzovoort. Het geluidslandschap biedt dus een zekere mate van vrijheid in de stadsregio.
Geluidslandschap Net als andere vormen van vervoer, zoals auto’s en treinen, veroorzaken vliegtuigen geluid in een specifiek gebied. Maar in tegenstelling tot grondgebonden vervoersmiddelen, is veel van dit geluid geconcentreerd in gebieden waar vliegtuigen niet fysiek aanwezig zijn op de grond. Dit betekent dat uitgestrekte en open stukken landschap potentieel gevrijwaard zijn van visuele infrastructurele interventies, maar hevig beïnvloed zijn door de hoorbare en juridische gevolgen van vliegtuiggeluid. In het grootstedelijk gebied speelt het geluidslandschap van de luchthaven vaak een unieke rol, vooral in het geval van luchthavens die nauw zijn verweven met de omliggende stedelijke structuur, zoals Schiphol. In het geluidslandschap van Schiphol, tref je veel geluidsheterotopieën aan. Het gebied dient bovendien als groene buffer tussen Amsterdam en Haarlem.
Geluidspark In een groot deel van het open gebied tussen vliegveld en bebouwd gebied mag niet worden gebouwd. Ondanks dat grondgeluid, veroorzaakt tijdens het taxiën, testen en starten van de motoren, de gezondheid en welzijn net zo veel beïnvloedt als de geluidshinder die vliegtuigen veroorzaken als ze in de lucht zijn, valt grondgeluid niet onder de geluidscontour-regelgeving. Er zijn al verschillende maatregelen uitgeprobeerd om grondgeluid te verminderen. Een voorbeeld hiervan is Park Buitenschot, een ‘geluidspark’ tussen de Polderbaan en Hoofddorp, waar verontreinigde grond in lage terpen is neergelegd om lawaai te verminderen door geluidsgolven die zich over de grond verspreiden tot halt te brengen.
Vliegtuig spotting Evenals treinen, auto’s en boten, fascineren vliegtui-
[33]
[36]
glossary
woordenlijst
stopping on the Kruisweg or in the logistics areas gen een bepaalde groep enthousiastelingen die er hun hobby van hebben gemaakt om zoveel mogelijk to the south of the runway. verschillende vliegtuigen te fotograferen en vooral enthousiast worden van nieuwe of zeldzame soorten of exotisch geschilderde vliegtuigen. Om foto’s van Polder Grid deze vliegtuigen te nemen, proberen de zogenaamde The Haarlemmermeerpolder was designed and vliegtuigspotters zo dicht mogelijk bij het vliegveld built on a rigid drainage grid, channeling the te komen. Ze kiezen posities waar de vliegtuigen op water into its main canal, the Hoofdvaart. The het punt staan te landen of op te stijgen. Schiphol standard plot size defined by the grid is 200 is waarschijnlijk de meest populaire luchthaven van meters x 1000 meters. If a building was placed Europa voor vliegtuigspotters omdat het één van (formerly, usually farms), it was located on one de drukste hubs van het continent is. Bovendien of the smaller sides bordering the access road. staan er bijna geen hekken en het is mogelijk dicht While this plot size was calculated on needs for bij de baan te komen, vooral bij de Polderbaan. Er drainage and agriculture, it has proven highly suitable for a great number of contemporary uses zijn twee officiële ‘spottersplaatsen’ op Schiphol. Naast de spottersplaats aan de Buitenveldertbaan ranging from intense horticulture over big-box staat een fast food restaurant, bij de Polderbaan staat logistics and retailing to housing estates or leisure farms. The Polder Grid with its long lines of meestal een mobiele snackbar. In de buurt van de streets, canals, and trees is defining the sublime Kaagbaan zijn er tot nu toe nog geen snacks te koop, landscape quality of the Haarlemmermeerpolder vliegtuigspotters stoppen aan de Kruisweg of in de and thus major parts of the noise landscape. Over bedrijventerreinen ten zuiden van de baan. the past decades, some major urban schemes have ignored the Polder Grid and implemented Poldergrid their own structural logic, such as business parks De Haarlemmermeerpolder is ontworpen en aangelegd Schiphol-Rijk or Beukenhorst-East (Hoofddorp). These developments, like the emergence of Lad- volgens een rigide grid van waterwegen dat afwatert in het belangrijkste kanaal, de Hoofdvaart. De standaard ders, threaten the coherence of the Polder, its capacity to adapt to future uses and, not least, its perceelgrootte volgt uit het grid en is 200 x 1000m. Gebouwen (vroeger vaak boerderijen) werden gebouwd beauty. aan de korte zijde van het perceel, grenzend aan de toegangsweg. De perceelsgrootte is berekend op behoeften voor afwatering en landbouw, maar is zeer geschikt Relics gebleken voor een groot aantal hedendaagse toepassinLike almost all airports, Schiphol has been built gen, variërend van intensieve tuinbouw, distributiecenand expanded into a landscape, which already had certain landscape qualities, and a number of tra en detailhandel tot aan woonwijken of boerderijen met recreatieve functie. Het poldergrid met zijn lange built structures. Because of its size, but mainly rechte wegen, kanalen en bomenrijen definieert de because of the noise level it generates, the sublieme kwaliteit van het landschap van de Haarlemairport has caused a number of uses to become impossible to sustain. Thus, with time, a number mermeerpolder en daarmee ook grote delen van het of relics have gathered around the airport--aban- geluidslandschap. In de afgelopen decennia is bij een doned houses, fundaments of houses torn down aantal grote ontwikkelingen het poldergrid genegeerd en is een eigen logica geïmplementeerd, zoals bij bedrijdue to their proximity to the runway, pieces of obsolete infrastructure, such as old polder roads, venterreinen Schiphol-Rijk of Beukenhorst-Oost (Hoofdbut also relics related to the airport itself, such as dorp). Deze ontwikkelingen vormen, net als de opkomst van ladders, een bedreiging voor de samenhang, de old radar stations and hangars. flexibiliteit ten aanzien van toekomstige gebruik en, niet in het minst, de schoonheid van de polder. Scale Clash
P—44
[27]
[30]
glossary
The airport is the place where global and local meet, and the area around it is shaped by numerous and different infrastructures. Since the demands of local and global scales differ crucially, this leads to contradictory situations. Large infrastructures, such as highways, cut through local connections, creating compartmentalization. This distorts the distances around the airport: one may well take longer to get to the terminal from a place only a few hundred meters air line distance away from it than from a place several kilometers away, but close to a highway exit.
Small Green Heart The noise landscape has the potential to transform into a regional park, combining agriculture with leisure and ecosystems services. Schiphol lies in the rapidly urbanizing northwestern corner of the Randstad, and is conceptualized as a “Small Green Heart.” The transformed noise landscape would provide a valuable asset for its surrounding municipalities Hoofddorp, Haarlem, Beverwijk, Heemskerk, the Zaan corridor, the Western Garden Cities, Amstelveen, and Aalsmeer. An enlargement and closing of existing rapid transit lines, such as the Zuidtangent, could connect this settlement ring and improve accessibility to Schiphol Center.
Specialized Cluster Many functions on and around an airport are highly specialized, such as airplane maintenance, fuel tanks, long-term parking, just-in-time logistics, or hotels for layover passengers. Spatially, many of these concentrate in certain areas and form specialized clusters in the noise landscape, such as maintenance in Schiphol-East, parking, catering, and hotels in Schiphol-Noord, or logistics at the airport tangent. Some non-airport related functions cluster as well, such as the scrapyards in Boesingeliede.
Terminal
P—46
woordenlijst
Overblijfselen Zoals bijna voor alle luchthavens geldt, is Schiphol gebouwd en uitgebreid middenin een landschap, dat voorheen al zekere landschappelijke kwaliteiten bezat, inclusief een aantal bouwwerken. Vanwege de omvang, maar vooral vanwege de geluidsproductie, heeft de luchthaven ervoor gezorgd dat een aantal van deze functies onmogelijk houdbaar zijn. Met de tijd zijn zo een aantal overblijfselen ontstaan rond de luchthaven - verlaten huizen, funderingen van woningen die gesloopt zijn omdat ze te dichtbij de start- en landingsbanen stonden, verouderde infrastructuur zoals oude polderwegen. Maar ook overblijfselen gerelateerd aan de luchthaven zelf, zoals oude radar stations en hangars. [21] Edge of the Beukenhorst Oost office Park, Hoofddorp
Schaalverschil Op de luchthaven ontmoeten het globale en het lokale elkaar. Het gebied eromheen is grotendeels vormgegeven door talrijke en verschillende soorten infrastructuur. Eisen die voortkomen uit lokale en globale belangen verschillen wezenlijk van elkaar, wat leidt tot tegenstrijdige situaties. Grote verkeersaders zoals snelwegen doorsnijden lokale polderwegen, wat compartimentering creëert. Dit belemmert de routes rond de luchthaven: het kan vanaf een plek die hemelsbreed slechts een paar honderd meter van de terminal ligt langer duren om er te komen dan vanaf een plek enkele kilometers verderop dichtbij een snelwegafrit.
Klein Groen Hart Het geluidslandschap heeft de potentie om zich te ontwikkelen tot een regionaal park met een combinatie van landbouw, recreatie en ecosysteemdiensten. Schiphol ligt in de noordwestelijke hoek van de Randstad die snel verstedelijkt en wordt als conceptueel als een ‘Klein Groen Hart’ gezien. Het getransformeerde geluidslandschap zou een waardevolle aanwinst zijn voor de omliggende plaatsen Hoofddorp, Haarlem, Beverwijk, Heemskerk, Zaanstad, Amstelveen, Aalsmeer en de Amsterdamse Westelijke Tuinsteden. Uitbreiding en versterking van bestaande routes, zoals de Zuidtangent, kan de bereikbaarheid van deze stedelijke ring verbeteren, tegelijk met de toegankelijkheid van Schiphol Centrum.
[24] Bicycle path crossing at the historical stelling dam
glossary
The terminal is the main departure and arrival building at an airport, a train station, a bus station, or a port. At the airport, the terminal is the site of highest centrality. Through the terminal runs the dividing line between landside and airside. While terminals used to be highly functional flows machines for quickly channeling passengers and cargo to and from airplanes, they have mutated over the past decades to shopping centers and multiple transport hubs connecting air traffic with all forms of ground transport (double hub). Schiphol has an unusually large terminal, which allows for transfer passengers to walk from gate to gate for any type of connection. Inside and outside the terminal, locations within walking distance are highly attractive for offices, shopping, and central functions, such as convention centers. The attractiveness decreases sharply beyond walking distance. However, there is not much space for urban development in, at, and around the terminal due to large areas needed for traffic and handling infrastructure, security, and the airside. This is one of the reasons that terminals and adjacent built structures have started to transform into vertically stacked urban centers, of which the World Trade Center at Schiphol is one example.
woordenlijst
Gespecialiseerd cluster Veel functies op en rond een luchthaven zijn zeer specialistisch, zoals het onderhoud van vliegtuigen, brandstoftanks, lang parkeren, just-in-time logistiek of hotels voor overstappende passagiers. Ruimtelijk concentreren veel van deze functies zich in bepaalde gebieden en vormen gespecialiseerde clusters in het geluidslandschap. Onderhoud vindt plaats in Schiphol-Oost, parkeren, horeca en hotels zit in SchipholNoord en logistiek zit rond de luchthaven tangent. Sommige functies de niet aan de luchthaven gerelateerd zijn, zoals de sloopbedrijven in Boesingeliede, zijn ook geclusterd.
Terminal De terminal is het belangrijkste gebouw voor vertreken aankomst op een luchthaven, een treinstation, een busstation, of een haven. Op de luchthaven bezit de terminal de hoogste centraliteit. Dwars door de terminal loopt de scheidslijn tussen landzijde en luchtzijde. Terminals zijn in essentie zeer functioneel ingerichte machines om stromen reizigers en vracht van en naar vliegtuigen te kanaliseren. In de afgelopen decennia zijn ze echter gemuteerd in winkelcentra en vervoersknooppunten waar luchtverkeer verknoopt is met allerlei vormen van transport over de grond (dubbele hub). Schiphol heeft een ongewoon grote terminal die reizigers in staat stelt elk type verbinding van gate tot gate lopend af te leggen. Plekken die op loopafstand liggen zijn zeer aantrekkelijke vestigingsplaatsen voor kantoren, winkels en centrale functies zoals congrescentra, of ze nou binnen en buiten de terminal zelf liggen. De aantrekkelijkheid neemt sterk af wanneer de afstand niet te voet kan worden afgelegd. Echter, er is niet veel ruimte voor stedelijke ontwikkeling in, op en rond de terminal als gevolg van de grote ruimtebehoefte voor infrastructuur, bagage afhandeling, beveiliging en alle functies aan de luchtzijde. Dit is een van de redenen dat terminals en aangrenzende bouwwerken in verticaal gestapelde stedelijke centra aan het veranderen zijn. Het World Trade Center op Schiphol is daar een voorbeeld van.
Terrain Vague Urban development is cyclical—parts of the cityregion or quarters may experience successive phases of construction and growth, of stability and wealth, of decline and de-use, and of destruction and blight, only to be rediscovered as places for investment. The Catalan architect Ignasi de Solà-Morales proposed the term ‘terrain vague’ for areas that seem to have fallen out of these cycles, where neither past uses nor future development are distinguishable. They offer a rare chance for experimentation and freedom in use, since they can be easily appropriated, at least temporarily. In the noise landscape, the constant upgrading of infrastructure and the strong inherent logic of urban development leads to the emergence of terrain vagues, such as the remnants of the Schipholweg, but also office parks with very high
P—48
[15] Logistics / office building near Kruisweg, Hoofddorp
[18] Half-empty office park south of Hoofddorp
glossary
woordenlijst
rates of vacancy, such as Beukenhorst-East. In the future, these terrain vagues hold great potential for new developments, which should ideally not deprive them of their quality of freedom.
Terrain Vague Stedelijke ontwikkeling is cyclisch - delen van stadsregio’s of wijken make opeenvolgende fasen door: van bouw, groei, stabiliteit en welvaart, naar verval en onbruik, tot vernietiging en verwildering, om vervolgens te worden herontdekt als een kansrijke plek om Texas te investeren. Plekken die los zijn geraakt uit deze Right from the beginning, the Haarlemmermeer cyclus, waar verloren gegane functies en toekomhas been a landscape of pioneers. This has stige ontwikkelingen niet langer te onderscheiden resulted in a colonization mentality that is still zijn, duidde de Catalaanse architect Ignasi de Solàstrongly prevalent today: the landscape, but also Morales met de term ‘Terrain Vague’. Ze bieden een the built structure, are primarily regarded as zeldzame kans om te experimenteren en vrijheid in things that can be formed and changed at will, het gebruik, omdat zij gemakkelijk toe te eigenen zijn, and technological innovation is usually embraced in ieder geval tijdelijk. In het geluidslandschap, leidt strongly (Elephant Grass). This has caused the de constante verbetering van infrastructuur en krachHaarlemmermeer to be nicknamed “The Texas tige eigen logica van de stedelijke ontwikkeling tot of the Netherlands,” which also fits its strong het ontstaan van Terrain Vagues, zoals de overblijfagricultural tradition. The Texas mentality has selen van de Schipholweg, maar ook kantoorwijken enabled a relatively good coexistence of the airmet een zeer hoog percentage aan leegstand zoals port with its surroundings, and worked towards Beukenhorst-Oost in Hoofddorp. Deze Terrain Vagues a strong atmospheric integration of the two bezitten een grote potentie voor nieuwe ontwikkeelements. But it also has its downsides, as some ling, waarmee idealiter de kwaliteit van het huidige elements are removed or replaced too easily, vrije karakter niet zou moeten worden ontnomen. and qualities of the landscape are not kept which might be preserved with a more conservative approach to the surrounding municipalities. Texas Vanaf het allereerste begin is Haarlemmermeer een landschap van pioniers geweest. Dit heeft geresul Urbanization teerd in een mentaliteit van kolonisatie die vandaag Denoting the process of becoming urban, the de dag nog altijd sterk aanwezig is: het landschap, term ‘urbanization’ applies to a number of deve- maar ook de gebouwde omgeving, wordt hoofdzakelopments that can happen concurrently or indelijk beschouwd als iets dat kan worden gevormd en pendently. One central aspect is the change of aangepast. Technologische innovatie wordt meestal socio-economic behaviors, such as the shifts from sterk omarmd (olifantsgras). Dit heeft Haarlemagriculture to manufacturing and service, transmermeer de bijnaam “het Texas van Nederland’ formations of personal relations from kinship to opgeleverd, waarin ook de agrarische oorsprong tot systems of divided labor and services, increasing uitdrukking komt. De Texaanse mentaliteit impliceert contact and connectivity to superlocal and even een relatief goede hechting van de luchthaven in de global networks, or the emergence of new ideas polder wat doorwerkt in een sterke ruimtelijke inteand beliefs. The result is the predominance of an gratie van luchthaven en polder. Maar het heeft ook “urban lifestyle” in entire countries such as the zijn nadelen, omdat sommige elementen te makkelijk Netherlands, with a disregard for the physical worden verwijderd of vervangen, en de kwaliteiten form of the living environment: even in small vil- van het landschap niet gezien worden terwijl die bij lages, lifestyles can be characterized as “urban.” een meer conservatieve benadering van omliggende The second central aspect is the use of the term gemeenten misschien wel bewaard zouden worden. “urbanization” for the change of the built environment, usually describing an extension of the
P—50
[9] House at the Hoofdvaartweg
[12] The Schiphol bus station
glossary
settlement area and a general densification of buildings, infrastructure, and functions. The two uses of the term may coincide, but not necessarily. In the noise landscape, both apply: low-density functions with a rural appearance, such as some noise heterotopias, are urban in nature, while urbanization pressure leads to more buildings in and around the edge of the noise landscape, especially at the edges of the noise contour. —
woordenlijst
Verstedelijking Als aanduiding van het proces van ‘stedelijk worden’, is de term verstedelijking van toepassing op een aantal ontwikkelingen die zich gelijktijdig of onafhankelijk van elkaar kunnen optreden. Een mogelijke uitleg van het begrip gaat in op de verandering van sociaaleconomisch gedrag, zoals de verschuiving van landbouw naar productie- en diensten, de transformatie van persoonlijke relaties (nabuurschap) naar systemen van verdeling van arbeid en diensten, verhoogd contact en connectiviteit met bovenlokale en zelfs mondiale netwerken of de opkomst van nieuwe ideeën en overtuigingen. Het resultaat is de dominantie van een ‘stedelijke levensstijl’ in hele landen zoals Nederland waarin de fysieke vorm van de leefomgeving niet meer uit lijkt te maken: zelfs in kleine dorpen kunnen levensstijlen worden gekarakteriseerd als ‘stedelijk’. De tweede uitleg van de term ‘verstedelijking’ gaat over de transformatie van de gebouwde omgeving, vaak door uitbreiding van het bebouwd gebied en verdichting van gebouwen, infrastructuur en functies. De twee verschijnselen kunnen samen optreden, maar niet noodzakelijkerwijs. In het geluidslandschap zijn beide van toepassing: gebieden met een lage dichtheid en een landelijke uitstraling zoals sommige geluids-heterotopieën zijn stedelijk van karakter. Daarnaast leidt verstedelijkingsdruk tot meer bebouwing aan en rond de rand van het geluidslandschap, vooral aan de randen van de geluidscontour.
[3] Artificial Lake south of Hoofddorp
—
[6] Crossing of Zuidtangent bus line, bicycle path, power lines and canals in Hoofddorp
P—52
colofon
Barbara, bij de laatste bespreking (65) met Yvonne was er sprake (31) van twijfel of deze/een kaart geplaatst moest worden, dan wel met of zonder de cijfers corresponderend met de foto’s. Graag hoor ik van jou, Barbara, wat de beslissing is geworden. In geval dat de kaart met alle cijfers geplaatst moeten worden graag die aangeven op het pdf, met “stickies”.(dus op de juiste plek een stickie met het juiste cijfer). Dan kan ik die info overzetten naar het inde(64) (13) sign document.
colofon
Podium for Architecture is the local platform for the area Haarlemmermeer and
Podium voor Architectuur is het lokale platform voor de regio Haarlemmermeer en
Schiphol. Podium introduces enthusiasts to the developments in the field of
Schiphol. Podium betrekt belangstellenden bij de ontwikkelingen op het gebied van
architecture, urbanism, landscape and integrated area development. Inhabitants,
architectuur, stedenbouw, landschap en integrale gebiedsontwikkeling. Bewoners,
local government and professionals are enabled to discuss here in a neutral zone.
gemeente en professionals kunnen in een neutrale sfeer van gedachten wisselen.
Architects generate new ideas. Children and teenagers experience architecture
Architecten genereren nieuwe ideeën. Kinderen en tieners ervaren architectuur in
in workshops under guidance of professionals. Besides lectures and workshops,
workshops onder leiding van professionals. Naast lezingen en workshops, Podium or-
Podium organizes exhibitions, excursions and festivities. Activities are carried out
ganiseert tentoonstellingen, excursies en festiviteiten. Activiteiten worden uitgevoerd
by the programming council, the board of advisors and the team.
door de programmaraad, de vereniging ‘Vrienden van het Podium’ en het team.
Podium for Architecture started its specific airport-related program in 2012. In that year a series of lectures provided a broad public a closer understanding in
Podium voor Architectuur startte in 2012 een specifiek programma gerelateerd aan de
the movements around the airport. In 2013 the model AirportCity showed the
luchthaven. In dat jaar is een breed publiek in een lezingenreeks inzicht geboden in de
significance of the airport for the region and vice versa. In 2014 Podium will pre-
‘bewegingen rond de luchthaven’. De lezingen in 2013 stonden in het teken van de be-
sent the symposium “Towards a better airport region” in collaboration with ETH
tekenis van de luchthaven voor de regio en vice versa en het model ‘AirportCity’. In het
Zürich, Airports and Cities Research program. This publication is accompanied by a
najaar van 2014 organiseert Podium het symposium “Towards a Better Airport Region”
temporary exhibition titled ‘the Noise Landscape’, opening on 12 september 2014
in samenwerking met de ETH Zürich, onderzoeksprogramma Airports and Cities. Deze
in Haarlemmermeer.
publicatie verschijnt gelijktijdig met de tentoonstelling ‘Geluidslandschap‘, die op 12 september 2014 is geopend in Haarlemmermeer.
Airports and Cities is a research platform sponsored by ETH Zurich and TU Munich. Since 2008, it has brought together researchers and decision-makers, initiated
Airports and Cities is een platform voor onderzoek gefinancierd door de universiteiten
and conducted international research projects, and run educational formats to
ETH Zurich en TU München. Sinds 2008 zijn onderzoekers en beleidsmakers samen
investigate the reciprocity of urban and airport development. Its approach is based
gebracht, internationale onderzoeksprojecten geïnitieerd en onderwijsvormen gestart
on urban design and research. Case studies include Amsterdam, Zurich, Munich,
om de onderlinge relatie van ontwikkeling van steden en luchthavens te onderzoeken.
Singapore, Hong Kong and the Pearl River Delta. Airports and Cities currently is:
De aanpak is gebaseerd op stedenbouwkundig ontwerp en onderzoek. Amsterdam,
Prof. Kees Christiaanse, Dr. Christian Salewski (lead), Dr. Benedikt Boucsein, Eirni
Zürich, München, Singapore, Hong Kong en de Pearl River Delta hebben als case
Kasioumi, and Anna Gasco from ETH Zurich, and Prof. Mark Michaeli and Andreas
studies gediend. Het programma Airports and Cities bestaat op dit moment uit: prof. dr.
Schmitt from TU Munich.
Kees Christiaanse, dr. Christian Salewski (hoofd), dr. Benedikt Boucsein, Eirni Kasioumi
groeten montse(6)
(45) (4)
(53) (60)
Regions in the Delta (URD), which aims to gain new insights into integrated area Het Better Airport Regions project is onderdeel van het kennisprogramma Urban Re-
water and mobility through interdisciplinary research of practical cases with the
gions in the Delta (URD), dat erop gericht is nieuwe inzichten in geïntegreerde gebieds-
participation of governmental institutes, companies and societal organizations.
ontwikkeling op (boven-)regionale schaal te krijgen. URD verbindt de vakgebieden van
URD forms part of a series of knowledge programs that consider different aspects
ruimte, water en mobiliteit door interdisciplinair onderzoek naar praktijkcases te doen
of urban development in the Netherlands as Rhine, Meuse and Schelde delta
waaraan overheidsinstellingen, bedrijven en maatschappelijke organisaties deelnemen.
(VerDuS, a partnership of NWO and Platform31).
URD maakt deel uit van een reeks van kennisprogramma’s die verschillende aspecten
(41)
(14)
(56) (16) (12)
(3)
van stedelijke ontwikkeling onderzoekt in de context van de Nederlandse Rijn-, MaasThis publication was published in September 2014 on the occasion of the exhibi-
(1)
en Schelde-delta (VerDuS, een samenwerkingsverband van NWO en Platform31).
tion ‘The Noise Landscape’, part of the Ringbiënnale Haarlemmermeer. Deze publicatie is in september 2014 verschenen bij gelegenheid van de tentoonstel-
(21) (62) (20) (66) (61)(63)
(18) (43) (44)
ling ‘Het Geluidslandschap’, onderdeel van de Ringbiënnale Haarlemmermeer.
(23) (55)(24) (68)
Professor Kees Christiaanse ETH Zürich and Podium voor Architectuur, 2014 Texts
Benedikt Boucsein, Christian Salewski
Translations Teun van den Ende
(19)
Concept with Benedikt Boucsein, Simon Kretz, Marc Latzel, Christian Salewski,
\Yvonne Lub, Teun van den Ende
Assistance
Mijam Zueger
Design
Montse Hernández i Sala
Printed by
Van Gerwen Printmedia, September 2014
Photos by
Matthias Annen, Jeannette Bekkers, Benjamin Blocher, Peter Boller,
Peter Bootsman, Aita Caviezel, John Dalhuijsen, Manuel Däster,
Roxanne De Raeymaecker, Eliane Della Gola Bigliotti, Michael Dietrich,
Tenn van den Ende, Laura Favre-Bully, Janina Flückiger, Erica de Haas,
John Hardenberg, Lukas Herzog, Arpad Hetey, Annelies Huijzer,
Julia Julen, Marc Latzel, Sandro Lenherr, Leonie Lieberherr, Lino Moser,
Peerdeman, Jan Peters, Kees Rutten, Lino Saam, Gert van Santen,
Christine Scheidegger, Rahel Schenker, Lara Sciuto, Alexander Stricker,
Leopold Strobl, Christian Studerus, Mena F. Traxler, Runa B. Villafane,
Laura Wanst, Fabian Willi
(9)
(7)
PROFESSUR FÜR ARCHITEKTUR UND STÄDTEBAU – PROF. KEES CHRISTIAANSE
(47)
(48)
(10)
(17) (40) (57) (59)
(5) (15)
(38) (39) (42)
(54)
Airports and Cities research platform
(37)
(46)
München.
development on the (supra) regional scale. URD connects the domains of space,
(22)
(11)
en Anna Gasco van ETH Zurich en prof. Mark Michaeli en Andreas Schmitt van de TU The Better Airport Regions project is part of the knowledge programme of Urban
