Een sector in dialoog

Een sector in dialoog Jaarverslag 2012

Inhoud

Terugblik voorzitter en directeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Toezicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Veiligheid en Fraude . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Betalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Financiële Educatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 NVB in Europa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Ondernemen en Financieren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Sparen, lenen en beleggen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Wonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Sociaal economische zaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Verenigingszaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 – Samenstelling bestuur – Directie en bureau – Ledenlijst NVB

Wim Mijs Directeur

In dialoog, samen met onze stakeholders Nederland maakt economisch uitdagende tijden door; het bedrijfsleven zit in zwaar weer, de werkloosheid loopt op en een toenemend aantal huishoudens komt in financiële problemen. De banken zien daar de weerslag van en zijn doordrongen van de cruciale rol die zij in de economie vervullen. In 2012 zijn belangrijke stappen gezet naar meer stabiliteit in de bankensector. De banken werken onverminderd aan het verstevigen van de kapitaalbuffers en er is een eerste aanzet gedaan in de richting van Europees toezicht. Tegelijkertijd is binnen de sector een cultuuromslag aan de gang waarbij het centraal stellen van de klant steeds meer vorm krijgt.

2

Nederlandse Vereniging van Banken

terugblik voorzitter en directeur

Boele Staal Voorzitter

Het bankenlandschap blijft aan verandering onderhevig. Friesland Bank werd in 2012 overgenomen door Rabobank toen bleek dat zelfstandig voortbestaan niet meer mogelijk was. Problemen bij SNS REAAL leidden begin 2013 tot de nationa lisatie van deze instelling. Het vertrouwen van de consument in de sector is laag.

Code Banken De Code Banken was in 2012 een van de belangrijkste aandachtspunten voor de NVB. Banken hebben zich de laatste jaren ingezet om de code – die sinds 2010 van kracht is – zo snel en volledig mogelijk in te voeren. De Monitoring Commissie Code Banken concludeerde in december 2012, dat banken de code ‘in grote mate’ naleven. Wel plaatste de commissie in haar rapport de kanttekening dat het publiek onvoldoende bekend is met de voortgang die de banken in de afgelopen jaren hebben geboekt. De NVB realiseert zich dat verdere stappen nodig zijn om het vertrouwen in de banken te herstellen. De bankensector zal met een groot aantal maatschappelijke partijen in gesprek gaan over de vooruitgang die is geboekt, maar vooral ook over de uitdagingen die nog voor ons liggen.

Jaarverslag 2012

3


In maart 2013 heeft de Monitoring Commissie Code Banken aanbevelingen gedaan voor de toekomst. De commissie signaleert dat er – gelet op de toenemende hoeveelheid weten regelgeving – minder behoefte is aan een code met regels en juist meer aan kernprincipes waarmee banken uitdrukking geven aan hun eigen verantwoordelijkheid. De NVB werkt op basis van deze aanbevelingen aan herziening van de Code Banken.

Klantbelang centraal Een van de belangrijkste conclusies van de Adviescommissie Toekomst Banken (commissie Maas) was dat banken in hun dienstverlening het belang van de klant weer centraal moesten stellen. Dit streven is verankerd in verschillende principes van de Code Banken. Terecht heeft de Monitoring Commissie Code Banken aan de naleving van deze principes steeds veel aandacht geschonken. Ook de wetgever heeft de afgelopen jaren bij de introductie van nieuwe regelgeving het belang van de klant benadrukt. Dat geldt ook voor de AFM bij het toezicht. Banken zijn zich hiervan bewust en voerden de nodige wijzigingen door ten gunste van de klant. De NVB organiseerde een bijeenkomst waarop banken met de AFM en de Monitoring Commissie in gesprek gingen over de bereikte resultaten en de stappen die nog kunnen worden gezet.

Stapeling regelgeving De NVB maakt zich al enige tijd zich zorgen over de stapeling van regelgeving waarmee de bancaire sector te maken heeft. Uit een rapport van KPMG (in opdracht van VNO-NCW), blijkt dat de meeste regels weliswaar bijdragen aan de veiligheid en stabiliteit van banken, maar ook dat daarvoor een prijs wordt betaald. Overdaad schaadt, aldus het rapport; de opeenstapeling van regels bedreigt de krediet verlening en daarmee het herstel van de Nederlandse economie. De NVB en haar leden zetten alles op alles om de nadelige gevolgen voor klanten en de samenleving te beperken. Tegelijkertijd is het van groot belang dat banken, overheid en toezicht houders met elkaar in gesprek blijven over de effecten van nieuwe regelgeving.

Ontwikkelingen in Den Haag Na de Tweede Kamerverkiezingen kreeg Nederland in 2012 een nieuwe regering, het kabinet Rutte-II. De voortvarende werkwijze van coalitiepartijen VVD en PvdA straalde een gevoel van urgentie en daadkracht uit. In het regeerakkoord zijn belangrijke bakens verzet, onder meer op het gebied van hervorming van de woningmarkt. Samenwerking – zowel op nationaal als Europees niveau – is essentieel om uit de crisis te komen. De Nederlandse bankensector gaat die samenwerking graag aan en wil het kabinet met raad en daad bijstaan om zijn doelen te bereiken.

4



In april 2012 publiceerde de commissie-De Wit haar rapport naar aanleiding van de parlementaire enquête Financieel Stelsel. De NVB heeft de kritiek van de commissie ter harte genomen dat banken tijdens de ernstige financiële systeemcrisis niet in staat zijn gebleken gezamenlijk oplossingen aan te dragen voor problemen die iedereen aangingen. De commissie constateert terecht dat de NVB een belangrijke bijdrage kan leveren aan de stabiliteit van het Nederlandse financiële stelsel door gemeenschappelijke oplossingen voor te stellen. De NVB ondersteunt ook de oproep van de commissie om de kloof tussen de financiële sector en de politiek te verkleinen. We gaan ervan uit dat beide kanten zich daarvoor moeten inspannen. De NVB heeft hiertoe al enkele initiatieven genomen. Samenwerking draagt bij aan een duurzaam, gezond en stabiel financieel stelsel.

Europa De ontwikkelingen in Europa stonden in 2012 in het teken van de eurocrisis en de besluitvorming om te komen tot een bankenunie. De vorming van een bankenunie met een centrale toezichthouder is een noodzakelijke stap om de vicieuze cirkel tussen probleembanken en overheidsschulden te doorbreken. Als overal in Europa dezelfde regels worden toegepast en er slechts één toezichthouder is, draagt dit bij aan eerlijke concurrentieverhoudingen in Europa, ook over de grens.

Financiële educatie Financiële educatie aan scholieren in het basis- en voortgezet onderwijs staat hoog op de agenda van banken. Op dit punt ontplooide de NVB in 2012 diverse activiteiten. Het lesproject ‘Ik en geld’ leert jongeren in het voortgezet onderwijs op interactieve wijze om verstandig met geld om te gaan. Tijdens de Week van het geld verzorgden medewerkers van banken 3.500 gastlessen voor 100.000 kinderen in het basisonderwijs. De Nederlandse Vereniging van Banken wil samen met de stakeholders de dialoog aangaan over de toekomst van de sector. Dialoog staat ook centraal in dit jaar verslag. In woord en beeld ziet u bij de verschillende thema’s het gesprek tussen banken en stakeholders terug. Namens het bestuur en de directie van de NVB wensen wij u veel leesplezier toe. Boele Staal, voorzitter Wim Mijs, directeur

Jaarverslag 2012

5

toezicht In dialoog met... Jan van Rutte Bestuurslid NVB en voormalig CFO ABN AMRO Bank Jos Heuvelman Divisiedirecteur Toezicht banken De Nederlandsche Bank (DNB)

Stelling

Europees toezicht op de banken is een utopie Jos Heuvelman: “De publieke opinie is de laatste tijd negatief over zowel Europa als de banken. Maar als er één instituut in Europa is waarin het publiek vertrouwen heeft, dan is het wel de Europese Centrale Bank (ECB). Het is de bedoeling dat de ECB straks eindverantwoordelijk is voor het toezicht op de ongeveer 6.000 banken in het eurogebied.” Jan van Rutte: “De ECB heeft een goede reputatie, maar er moet nog veel gebeuren voordat het vertrouwen van het publiek in de financiële sector helemaal terug is. Adequaat toezicht draagt daaraan bij. De stap naar een Europese bankenunie is dan ook een juiste.” Heuvelman: “Europees toezicht alleen is inderdaad niet genoeg. Europa moet ook kunnen ingrijpen als een bank failliet gaat. De ‘resolutie’ – dus de aanpak van een bank in problemen – moet Europees worden geregeld. Daarom wordt er gewerkt aan het Single Resolution Mechanism (SRM).”

6


toezicht

Van Rutte: “Dat vereist wel dat de balansen van de banken op orde zijn voordat we overstappen naar toezicht op Europees niveau en dat er een Europees resolutiefonds is. Want wie betaalt bij Europees toezicht de rekening als bij een bank problemen uit het verleden opspelen?” Heuvelman: “Mee eens. DNB wil daarom dat de bankbalansen worden doorgelicht voordat wordt overgestapt op Europees toezicht. Op Europees niveau komt er een quality review om de kwaliteit van de assets van banken te beoordelen. In Nederland zijn we daar al mee begonnen.”

‘Als er één instituut in Europa is waar het publiek vertrouwen in heeft, dan is het de ECB’ Heuvelman:

Van Rutte: “Wat mij betreft gaat kwaliteit boven snelheid in de discussie over de termijn waarop Europees toezicht effectief van kracht kan worden. Veel zaken moeten nog geregeld worden. In het bestuur van de ECB zijn straks zeventien landen vertegenwoordigd en het is bijvoorbeeld nog niet duidelijk hoe zij een besluit nemen als het toezicht straks Europees geregeld is.” Heuvelman: “Op dit moment wordt hard gewerkt aan de praktische inrichting van het toezicht. Dat spitst zich onder meer toe op de besluitvorming binnen de ECB en de samenwerking op internationaal niveau. DNB is daar nauw bij betrokken.” Van Rutte: “De vorming van een bankenunie is uiteindelijk een logisch vervolg op de vorming van de economische en monetaire unie in Europa. De onderlinge relatie tussen de banken in Europa is groot. Het is essentieel dat we grensoverschrijdende problemen op Europees niveau oplossen.” Heuvelman: “De uitvoering van het toezicht op financiële instellingen blijft echter naar verwachting deels in handen van de nationale toezichthouders. Daarom moet er ook een single rulebook komen, dat wil zeggen een handboek met duidelijke afspraken over de spelregels in Europa en op welke manier de nationale toezichthouders die moeten toepassen.”

Van Rutte:

‘Het is essentieel dat we grensoverschrijdende problemen op Europees niveau oplossen’

Van Rutte: “Duidelijke afspraken over spelregels zijn van belang met het oog op het level playing field. We moeten er wel voor zorgen dat we alleen regels invoeren die bijdragen aan de oplossing van het probleem, regels die banken gezond maken en het risico op een toekomstige crisis verkleinen.” Heuvelman: “De ECB zal in principe geen extra regelgeving invoeren. We richten het toezicht zo in dat de banken te maken krijgen met één stelsel van regelgeving en toezicht daarop.”

Jaarverslag 2012

7

toezicht

Vergroten financiële stabiliteit

Banken zijn druk bezig met het invoeren van nieuwe regelgeving. De NVB zet hierbij in op maatregelen die de weerbaarheid van de banken verhogen. Echter, niet alle maatregelen hebben dit tot doel. Verhogen individuele weerbaarheid, vergroten gezamenlijke stabiliteit 2012 stond in het teken van regelgeving die tot doel heeft de weerbaarheid van banken te verhogen en de stabiliteit van het systeem te vergroten. Het afgelopen jaar is hard gewerkt aan het realiseren van de nieuwe kapitaals- en liquiditeitseisen (CRD IV) en het verder vormgeven van een Europese crisis managementraamwerk. In Nederland zijn banken in 2012 begonnen met het opstellen van ‘levende testamenten’. Deze stellen banken in staat sneller, beter en efficiënter problemen te signaleren en aan te pakken. Ook de vorming van de Europese bankenunie is essentieel voor het vergroten van de stabiliteit van de sector. Door de bankenunie worden de risico’s en wederzijdse afhankelijkheden tussen overheid en sector aanzienlijk verkleind.

Zoeken naar de juiste balans Met het concreet worden van nieuwe regelgeving wordt gaandeweg duidelijk wat de gevolgen zijn voor de financiële sector. Zo blijken maatregelen die de stabiliteit van banken vergroten, zoals het versterken en ophogen van buffers, niet goed te verenigen zijn met maatregelen die de buffers verkleinen, zoals de invoering van de bankenbelasting. Dit vindt zijn neerslag in de mate waarin banken kredieten kunnen verstrekken. De NVB heeft in 2012 veelvuldig gewezen op deze tegen strijdigheden en vindt dat regelgeving die de individuele weerbaarheid van banken verhoogt, voorrang moet krijgen boven andere maatregelen.

Koers vasthouden in 2013 Hoewel er in 2012 al veel werk is verzet en CRD IV in 2013 is aangenomen, betekent dit nog niet dat er achterover geleund kan worden. De positieve stappen richting een bankenunie moet worden voortgezet en de (technische) implementatie van CRD IV en van het Europese crisis managementraamwerk in 2013 worden afgerond. Daarbij blijft het belangrijk om oog te houden voor de balans tussen het vergroten van de stabiliteit en het bevorderen van economisch herstel.

8


toezicht

Bankenbelasting

Nieuws in 2012

De NVB vindt dat het kabinet de banken belasting moet heroverwegen. Onderzoek door KPMG en DNB wijst uit dat het de opbouw van buffers vertraagt en daarmee juist een negatieve impact heeft op het vergroten van de stabiliteit. Een bankenbelasting vermindert ook de kredietruimte voor bedrijven en schaadt de Nederlandse concurrentiepositie. Maatregelen als de bankenbelasting zouden juist geen extra druk moeten leggen op het herstel van de sector, het kredietverlenend vermogen van banken en daarmee ook van de economie. Mocht in Nederland een resolutiefonds worden ingevoerd, dan pleit de NVB ervoor om de bankenbelasting om te vormen tot een stabiliteitsheffing die naar dit fonds zal vloeien.

•

Brussel krijgt advies banken te splitsen ANP – 2 oktober 2012 •

Stapeling regels banken leidt tot horrorscenario Website VNO-NCW – 4 oktober 2012 •

Europa pakt bankentoezicht op Spits – 14 december 2012

Cijfers in 2012 8.018 banken in Europa 600 miljoen euro bankenbelasting betaald door banken Het duurde

6 maanden om tot afspraken over Europees toezicht te komen

ECB gaat op

140 banken direct toezicht houden 450 miljard euro depositofinancieringsgat 52 miljoen euro bijdrage banken aan kosten toezicht DNB kosten DNB:

Dat is

40% van de totale

128 miljoen euro Jaarverslag 2012

9

veiligheid en fraude In dialoog met... Jos Uivel Teammanager Fraudedesk hypotheken ING en voorzitter Begeleidings- commissie en Werkgroep van de Stichting Fraude bestrijding Hypotheken (SFH) Thomas Voskuil Landelijk coördinator bestrijding horizontale fraude OM

Stelling

Banken moeten meer doen om hypotheekfraude aan te pakken Thomas Voskuil: “De banken hebben zelf het meeste zicht op de hypotheekmarkt. Ze weten hoe fraudeurs te werk gaan en waar de zwakke plekken zitten bij de behandeling van een hypotheekaanvraag. Het zwaartepunt van de aanpak moet dan ook bij de banken liggen. Maar dat betekent niet dat banken er alleen voor staan. Opsporingsdiensten en het Openbaar Ministerie dragen bij aan de preventie en bestrijding van fraude door de inzet van het strafrecht.” Jos Uivel: “De banken besteden bewust veel tijd aan de aanpak van hypotheek fraude. Samen met de andere hypotheekverstrekkers hebben we ons verenigd in de Stichting Fraudebestrijding Hypotheken (SFH). Via dit samenwerkingsorgaan wisselen we onder andere informatie uit, werken we samen bij fraudeonderzoeken en kijken we waar de kwetsbaarheden liggen. Zo kunnen we steeds effectiever fraude voorkomen. Daarnaast lichten hypotheekverstrekkers hun personeel voor over het kunnen herkennen van fraude.”

10


veiligheid en fraude

‘Als banken zelf fraudeurs de toegang tot het bancaire systeem ontzeggen dan is dat een heel krachtig wapen’

Voskuil:

Voskuil: “Achteraf hard optreden tegen fraudeurs klinkt weliswaar goed en kan ook helpen om fraudeurs af te schrikken, maar het kwaad is dan al geschied. Het enige wat hypotheekverstrekkers dan doorgaans nog rest is proberen de schade te verhalen. Het is dan ook belangrijk dat hypotheekverstrekkers inzetten op preventie. Bijvoor beeld door hun eigen mensen te trainen op het herkennen van fraude.” Uivel: “Een belangrijke troef van de SFH is het Incidentenwaarschuwingssysteem. Als een partij aangifte doet van fraude, komt de naam van de fraudeur in het systeem. Zo worden alle hypothecair financiers gewaarschuwd voor deze persoon. We nemen daar waar mogelijk altijd afscheid van een klant als we zeker weten dat er sprake is van fraude. Maar we zetten die stap pas als we er 100% van overtuigd zijn dat er sprake is van fraude.” Voskuil: “Als banken zelf fraudeurs de toegang tot het bancaire systeem ontzeggen dan is dat een heel krachtig wapen. Het werkterrein en de mogelijkheden voor fraudeurs worden op die manier steeds beperkter.” Uivel: “Helaas hebben we slechts beperkt mogelijkheden om fraude te voorkomen. Vaak vervalsen fraudeurs inkomensgegevens, zoals loonstrookjes en werkgevers verklaringen. Hypotheekverstrekkers kunnen de juistheid van die gegevens niet altijd controleren. De banken willen daarom bijvoorbeeld gegevens over het dienstverband en het inkomen van de klant bij onder andere de Belastingdienst kunnen verifiëren.”

Uivel:

‘We nemen daar waar mogelijk altijd afscheid van een klant als we zeker weten dat er sprake is van fraude’

Voskuil: “Als banken meer mogelijkheden krijgen om gegevens op juistheid te controleren, kan dat een waardevolle aanvulling zijn op andere preventieve maatregelen.” Uivel: “Het zou goed zijn als het OM meer prioriteit geeft aan hypotheekfraude. Vooral omdat fraude samen kan gaan met andere vormen van criminaliteit, zoals illegale prostitutie, mensenhandel en hennepteelt. Fraudeurs veroorzaken dus niet alleen financiële schade bij hypotheekverstrekkers, zij zijn ook vaak betrokken bij maatschappelijke problemen. Het zou fijn zijn als aangiftes centraal verwerkt gaan worden; dat maakt het opsporen en vervolgen van fraudeurs makkelijker.” Voskuil: “Bij complexere fraudegevallen zijn vaak criminele samenwerkings verbanden actief. Zij beperken zich doorgaans niet tot hypotheekfraude, maar plegen ook andere delicten. Het is in die gevallen extra belangrijk verbanden te kunnen leggen. Centrale verwerking van aangiftes kan daaraan bijdragen en heeft dan ook de aandacht bij de reorganisaties van het OM en de Nationale Politie. Minstens zo belangrijk is dat publieke en private partijen afstemmen wie welke barrières opwerpt tegen fraudeurs. Het strafrecht kan dan op de meest effectieve manier worden ingezet.”

Jaarverslag 2012

11


Fraude opsporen en bestrijden

Banken en hun klanten krijgen steeds vaker te maken met fraude. De NVB zet zich in om klanten bewust te maken van de risico’s en werkt nauw samen met politie en justitie om fraude op te sporen en te bestrijden. FATCA Wereldwijd worden banken vanaf 2015 verplicht de Amerikaanse belastingdienst IRS informatie te geven over bepaalde Amerikaanse klanten. Dit is het gevolg van de nieuwe Amerikaanse belastingwet FATCA (Foreign Account Tax Compliance Act) die belastingontduiking door Amerikaanse belastingplichtigen buiten de Verenigde Staten moet tegengaan. Voor financiële instellingen betekent dit dat zij al hun klanten gaan toetsen of hij/zij een Amerikaanse belastingplichtige is. De NVB werkt samen met het Ministerie van Financiën om de wet zo efficiënt mogelijk te vertalen in Nederlandse wetgeving. Mede op verzoek van de NVB heeft het ministerie zich ingezet om een intergouvernementele overeenkomst te sluiten met de Verenigde Staten, zodat het verstrekken van informatie aan de Amerikaanse belastingdienst via de Nederlandse belastingdienst kan verlopen. Dit betekent dat de FATCA-verplichtingen in de Nederlandse wet worden verankerd zodat er voor financiële instellingen een juridische basis is om de gegevens te rapporteren. Hoewel het aantal klanten dat daadwerkelijk zal worden aangemerkt als Amerikaan se belastingplichtige zeer klein zal zijn, is de impact op de bancaire organisatie groot. Daarom heeft de NVB vorig jaar twee bijeenkomsten georganiseerd om de leden te informeren over de voortgang en het implementatietraject. Ook het Ministerie van Financiën was daarbij telkens aanwezig om de laatste stand van zaken toe te lichten.

Daling fraude betalingsverkeer De totale schade door fraude in het betalingsverkeer daalde vorig jaar met 11% ten opzichte van 2011 en kwam uit op 82 miljoen euro. De schade door fraude met internetbankieren daalde licht van 35 miljoen euro in 2011 naar 34,8 miljoen euro in 2012. In de tweede helft van 2012 was echter sprake van een sterke daling van 60% ten opzichte van het eerste halfjaar. Ook de schade door skimming daalde; van 38,9 miljoen euro in 2011 naar 29 miljoen euro in 2012. De daling van de schade door internetfraude is vooral te danken aan de effectieve monitoringsystemen van banken en campagnes over veilig online bankieren. Ook de Electronic Crimes Task Force (ECTF), waarin banken samenwerken met het Openbaar Ministerie en politie, werpt vruchten af. De schade door skimming daalde vooral door de invoering van de EMV-chip (‘het nieuwe pinnen’) en ‘geoblocking’, het standaard uitschakelen van de magneetstrip op betaalpassen buiten Europa. Voor 2013 is een verregaande samenwerking aangekondigd om fraude verder aan banden te leggen.

12



Incidentenwaarschuwingssysteem Financiële Instellingen

Nieuws in 2012 •

Ram- en plofkraak minder succesvol Telegraaf – 25 juli 2012

Het Incidentenwaarschuwingssysteem Financiële Instellingen wordt onder meer ingezet om bancaire fraude te voorkomen. Sinds 1997 biedt dit systeem banken de mogelijkheid om elkaar te waarschuwen voor (rechts)personen die betrokken zijn bij (pogingen tot) fraude of om een andere reden een veiligheidsrisico vormen. Banken toetsen of toekomstige klanten of personeelsleden in het systeem voorkomen. Bij het bestrijden van criminaliteit is het cruciaal dat financiële instellingen informatie uitwisselen.

•

De bankoverval sterft uit NRC Handelsblad – 30 juli 2012 •

Bankfraudeurs zijn steeds gehaaider Metro – 13 augustus 2012

Cijfers in 2012 81,8 miljoen euro fraude betalingsverkeer, waarvan 34,8 miljoen euro fraude internetbankieren en

127

plofkraken en

geraadpleegd en

29 miljoen euro

4 ramkraken

skimming Fysieke incidenten:

Incidentenwaarschuwingssysteem:

12,5 miljoen keer

28.000 hits

Jaarverslag 2012

13

betalen In dialoog met... Ineke Bussemaker Voorzitter NVB commissie Betalings verkeer en voorzitter Stuurgroep SEPA Coen Voormeulen Divisiedirecteur Betalingsverkeer De Nederlandsche Bank (DNB) en voorzitter Taskforce SEPA Nederland

Stelling

Samenwerking is essentieel om op tijd klaar te zijn voor SEPA Ineke Bussemaker: “De overgang naar SEPA is in volle gang. Er komt één betaal markt voor het eurogebied, de Single Euro Payments Area. Consumenten en bedrijven kunnen straks geen Nederlandse overschrijvingen en incasso’s meer gebruiken, alleen nog de Europese varianten hiervan. Ook wordt alleen nog het langere International Bank Account Number (IBAN) rekeningnummer gebruikt. Vóór 1 februari 2014 moet de overgang naar SEPA zijn voltooid. Intensieve samenwerking is daarbij inderdaad van groot belang.” Coen Voormeulen: “Alle betrokken partijen - banken, bedrijven, softwareleveranciers, consumentenorganisaties en overheden - zijn verenigd in het Nationaal Forum voor de SEPA-migratie (NFS). Daarin maken ze afspraken over de uitvoering en tijds planning, zodat de overgang zo soepel mogelijk verloopt. Die afspraken zijn vastgelegd in het Nationaal SEPA-Migratieplan.”

14


betalen

Bussemaker: “Een gezamenlijke planning is nodig om te voorkomen dat iedereen de overgang naar SEPA uitstelt tot het allerlaatste moment. Banken en de software leveranciers zouden in de problemen komen als ze alle bedrijven en instellingen tegelijk helpen met de overstap. Daarom gaat de invoering van SEPA in fases; grote organisaties met veel betalingen of incasso’s gaan eerst over, daarna volgen kleinere organisaties en consumenten.” Voormeulen: “Grote betalers, zoals uitkeringsinstanties, zijn al ver gevorderd met de overgang naar SEPA. Dat geldt ook voor bedrijven die veel met incasso’s werken, zoals energie- en telecombedrijven. Zij nemen het overgrote deel van de incasso’s en overschrijvingen voor hun rekening. In het midden- en kleinbedrijf zijn de voorbereidingen voor de overgang naar SEPA veel later op gang gekomen. Onze inspanningen richten zich vooral ook op die groep.”

‘Grote betalers, zoals uitkeringsinstanties, zijn al ver gevorderd met de overgang naar SEPA’

Voormeulen:

Bussemaker: “Naast individuele begeleiding, organiseren de banken voor hun zakelijke klanten onder meer webinars en informatieavonden over SEPA. Bovendien heeft het NFS in het voorjaar van 2012 de voorlichtingscampagne ‘Over op IBAN’ gelanceerd. Het doel is om het bewustzijn van consumenten en bedrijven te vergroten en ze voor te bereiden op de nieuwe standaard.” Voormeulen: “Nederland liep eind 2012 en de eerste helft van 2013 wat betreft de overgang naar SEPA nog achter op veel omliggende landen. Dat komt omdat het betalingsverkeer hier al heel efficiënt geregeld is, waardoor er voor bedrijven en overheden minder stimulans is om snel over te stappen op de nieuwe standaard. Bovendien betalen Nederlanders veel met incasso. De overstap naar de Europese incasso is behoorlijk ingewikkeld. De komende maanden moeten we dus vaart maken.”

Bussemaker:

‘Snelheid is belangrijk bij de overgang naar SEPA, maar we moeten ook zorgvuldig zijn’

Bussemaker: “Ik vertrouw erop dat we 1 februari 2014 gaan halen. Snelheid is daarbij belangrijk, maar we moeten ook zorgvuldig zijn, technische issues gezamenlijk oplossen en met alle belangen rekening houden. Sommige partijen maakten er bijvoorbeeld bezwaar tegen dat consumenten door de invoering met SEPA niet meer met acceptgiro zouden kunnen betalen. In overleg hebben we toen besloten een aangepast acceptgiroformulier te maken, met extra vakjes voor het langere IBAN-nummer. Die mag nog tot 1 januari 2019 worden gebruikt.” Voormeulen: “Nederland kan in de loop van 2013 een inhaalslag maken op weg naar SEPA. Het heeft tijd gekost om eerst gezamenlijk tot een doordacht migratie plan te komen. Nu we met de uitvoering bezig zijn, plukken we daar de vruchten van.”

Jaarverslag 2012

15

betalen

Kritisch kijken naar PAAS

Banken zijn onmisbaar voor het soepel functioneren van het betalingsverkeer. De NVB werkt samen met de banken aan het verbeteren van de toegankelijkheid en het vergroten van het gebruiksgemak van het betalingsverkeer. Opkomst PAAS In het Europese betalingsverkeer zijn Payment Account Access Services (PAAS) – ook bekend als overlay services – in opkomst. In enkele EU-lidstaten, waaronder Duitsland, zijn deze diensten al populair. PAAS initiëren betaalopdrachten via de internetbetaalrekening van de consument en/of voegen rekeninginformatie van verschillende betaalrekeningen voor de gebruiker samen. Daarbij logt een derde partij namens de rekeninghouder in op diens internetbankieromgeving. Om deze diensten aan te kunnen bieden, heeft de derde partij toegang nodig tot de betaal rekening van de rekeninghouder. De opkomst van PAAS is een belangrijk onderwerp voor de banken aangezien derden daarvoor toegang moeten krijgen tot de betaalrekeningen van hun klanten. Het is bijvoorbeeld de vraag onder welke voorwaarden toegang tot betaalrekeningen verleend zou kunnen worden. Naast het waarborgen van veiligheid, moet daarbij ook rekening worden gehouden met wetgeving, commerciële condities (vergoedingen), toezicht, innovatie in het betalingsverkeer en mededingingskwesties.

Regulering aanbieders De aanbieders van PAAS zijn op dit moment nog niet gereguleerd. De verwachting is dat zij onder het regime van de Europese betaalrichtlijn, de Payment Services Directive (PSD), gebracht worden. De NVB maakt zich net als DNB en de ECB zorgen over veiligheidskwesties die aan PAAS kunnen kleven. De in het voorjaar van 2013 voor consultatie gepubliceerde aanbevelingen van de ECB voor PAAS en de aanstaande PSD-herziening brengen de ontwikkelingen in een stroomversnelling. De NVB vindt dat voor PAAS aan een aantal randvoorwaarden moet worden voldaan. Zo moeten veiligheidseisen voor PAAS vergelijkbaar zijn met de eisen die voor internetbankieren gelden. Daarnaast moeten PAAS onder de PSD worden gereguleerd en moet er toezicht komen op de aanbieders van deze diensten. Ten slotte dient er sprake te zijn van een, op basis van contractsvrijheid gebaseerde, contractuele relatie tussen banken die betaalrekeningen aanbieden, betaalrekeninghouders en derde partijen die PAAS aanbieden. Dit alles moet gebaseerd zijn op dual consent, waarbij de derde partij die PAAS aanbiedt, toestemming krijgt van zowel de rekeninghouder als diens bank om onder strikte voorwaarden toegang tot de betaal rekening te krijgen.

16


betalen

Kosten betalingsverkeer in SEPA In Nederland betalen consumenten, in vergelijk ing met consumenten uit andere lidstaten, weinig voor hun betaalproducten en betaalpakketten. De Europese Commissie constateert dat de tarieven in Nederland voor een gemiddelde gebruiker de laagste in de Europese Unie zijn en waardeert ze als eenvoudig en transparant. De gemiddelde kosten per pinbetaling zijn in Nederland ten opzichte van de rest van Europa relatief laag. Dat willen de banken graag zo houden en in samenwerking met de winkeliers wordt het relatief dure contant geld zoveel mogelijk vervangen door pinbetalingen. De banken hebben de garantie afgegeven dat de pintarieven in elk geval tot 1 januari 2014 niet zullen stijgen.

Nieuws in 2012 •

Alarm om leegroven rekening via internet – Criminelen creatief bij misleiden bankklanten www.ad.nl – 24 maart 2012 •

Zo nieuw is dat lange bankrekeningnummer niet www.volkskrant.nl – 10 mei 2012 •

Pinnen maakt betalingsverkeer goedkoop www.telegraaf.nl – 20 december 2012

Cijfers in 2012 2.466 bankkantoren 7.569 geldautomaten 2.172 afstortingsautomaten 2.683 oplaadpunten chipknip

376.050 betaalautomaten 22.491.397 betaalrekeningen

24.662.621 bankpassen 24.305.881 chipknips 5.847.845 creditcards

Jaarverslag 2012

17

Financiële educatie werkt! Een op de drie Nederlanders zegt onvoldoende te weten van financiële producten om een goede keuze te kunnen maken. De NVB vindt het belangrijk dat consumenten financieel zelfredzaam zijn en wil dat kinderen verstandig met geld leren omgaan. Financiële educatie in de klas Kinderen leren op school wel hoe ze met geld moeten omgaan, denken veel ouders. Dat is ten onrechte, want financiële educatie is nog altijd geen vast onderdeel van de lesprogramma’s in het basisonderwijs. De politieke wil om hier verandering in te brengen ontbreekt tot op heden en de politiek stelt dat er geen ruimte is om financiële educatie op te nemen als een van de zogeheten kerndoelen, die aangeven wat leerlingen aan het eind van hun schooltijd

Deelnemende banken 2012 ABN AMRO Achmea Bank ASN Bank BNG Credit Europa Bank Delta Lloyd Bank Friesland Bank ING NIBC NWB Bank Rabobank Regiobank SNS Bank Theodoor Gilissen Bankiers Triodos Bank Van Lanschot

18


moeten weten en kunnen. De NVB vindt dit een gemiste kans. Het is van groot belang dat kinderen les krijgen in financiële educatie, zodat ze verstandig leren omgaan met geld. Door kinderen al jong financieel bewust te maken, wordt de basis gelegd voor financiële zelfredzaamheid op latere leeftijd. De banken zien het daarnaast als hun maatschappelijke verantwoordelijkheid om kinderen te leren omgaan met geld. De NVB pleit er daarom voor dat financiële educatie een vast onderdeel wordt van het onderwijs.

financiële educatie

Preventie van problematische schulden Tussen 719.000 en 961.000 huishoudens lopen het risico op problematische schulden, blijkt uit ‘Huishoudens in de rode cijfers 2012’, een onderzoek waar de NVB aan heeft mee gewerkt. Een groep van 373.000 tot 531.000 huishoudens heeft daadwerkelijk problematische schulden. Het aantal huishoudens met (een risico op) problematische schulden is daarmee gestegen ten opzichte van 2009. Destijds werd dat aantal geschat op 788.000 tot 999.000. In 2012 kwam de schatting uit op 1.125.000 tot 1.294.000. In totaal loopt ruim een op de zes Nederlandse huishoudens (17,2%) het risico op problematische schulden, heeft problematische schulden of zit in een schuldhulpverlenings traject. Gedrag speelt een belangrijke rol bij schulden problematiek. Problemen zijn vaak het gevolg van onverantwoorde financiële keuzes en het weinig bewust omgaan met geld. Preventie en het ondersteunen van mensen met beperkte financiële zelfredzaamheid – en als gevolg daarvan gebrekkig financieel beheer – zijn essentieel bij schuldhulpverlening. Mensen moeten in staat worden gesteld om hun financieel beheer te verbeteren en vaardigheden te verwerven om een terugval in hun inkomen op te vangen. Financiële educatie speelt hierbij een belangrijke rol.

Wijzer in geldzaken Financiële educatie is een van de speerpunten van de NVB. De NVB is sinds de oprichting in 2006 partner van het publiek-private platform Wijzer in geldzaken. Op initiatief van het Ministerie van Financiën werken in dit platform diverse partners uit de financiële sector, de wetenschap, de overheid en onderwijs-, voor lichtings- en consumentenorganisaties samen. De NVB maakt deel uit van de stuurgroep van het platform, evenals De Nederlandsche Bank, het Ministerie van Financiën, het Verbond van Verzekeraars en het Nibud. Koningin Máxima is erevoorzitter van het platform Wijzer in geld

zaken. De strategische agenda van het platform bestaat uit drie programma’s: 1 Financiën op orde gaat om gezond financieel gedrag van consumenten en richt zich vooral op de huishoudfinanciën. 2 Jong geleerd is oud gedaan heeft als doel jongeren beter te leren omgaan met geld en ze te leren dat er (financiële) grenzen zijn en dus keuzes gemaakt moeten worden. 3 Zorg voor de toekomst wil consumenten bewuster maken van de financiële gevolgen van verschillende levensfasen en de nood zaak tot langetermijndenken. In het buitenland bestaat grote belangstelling voor de strategische Nederlandse aanpak (multi-stakeholder) ten aanzien van financiële educatie. Ook de katalysator (de Week van het geld) en de Good Practices van met name het banken programma ‘Bank voor de Klas’ worden met belangstelling gevolgd. Deze belangstelling is te verklaren door het belang van het onderwerp (niet verankerd in het onderwijscurriculum) en de uitbreiding van taken van toezichthouders (consumer protection).

Collectieve projecten De NVB verzorgt vier collectieve projecten op het gebied van financiële educatie: 1 Bank voor de klas. De NVB verzorgt voor het basisonderwijs het project ‘Bank voor de Klas’. Tijdens de Week van het Geld 2012, een initiatief van het platform Wijzer in geldzaken, hebben de banken 3.500 gastlessen gegeven aan meer dan 100.000 kinderen op basisscholen. De gastlessen worden gegeven met behulp van de Cash Quiz. Dit is een speciaal door de NVB ontwikkeld spel om financiële educatie leuk en aantrekkelijk te maken. Ter ondersteuning zijn er vorig jaar 110.000 ‘geldweetjes’-

Jaarverslag 2012

19

financiële educatie

3 Help ik heb Geld. De NVB heeft een App voor kinderen van groep 7 en 8 ontwikkeld. Tijdens de Week van het Geld is deze App gelanceerd in twee groepen van basisschool de Polsstok in Amsterdam. De App is zowel individueel als klassikaal te gebruiken. De App toetst de kennis van kinderen onder meer aan de hand van vragen. In grafieken worden de antwoorden van de klas vergeleken met die van leeftijdgenoten. De informatie verschijnt op het digibord en kan aanleiding vormen voor discussie.

kwartetten uitgedeeld. De materialen zijn gratis aan scholen en kinderen ter beschikking gesteld. Op deze manier worden Nibud-leer doelen over financiële educatie op de basisschool onderdeel van het lespakket. Bestaan de lesmethodes besteden geen aandacht aan financiële educatie.

2 Ik en Geld. Voor het voortgezet onderwijs heeft de NVB vijf interactieve lessen ontwikkeld die aansluiten op het bestaande economieonderwijs voor het tweede en derde leerjaar van VMBO, HAVO en VWO. ‘Ik en Geld’ leert jongeren op een vernieuwende manier omgaan met geld en biedt een boeiende interactieve aanvulling op de bestaande economiemethode.

4 Nationale Onderwijs Tentoonstelling (NOT). De NVB neemt één keer per twee jaar deel aan de NOT. De NOT is de beurs waar onderwijzend Nederland samenkomt voor een compleet overzicht van producten en diensten voor het onderwijs. Hier worden de leer krachten van basis- en voortgezet onderwijs geïnformeerd over de NVB-projecten.

Doelstellingen De volgende Week van het Geld vindt plaats in maart 2014. Doelstelling is om 4.000 gastlessen te verzorgen en 120.000 kinderen te bereiken. Het project ‘Ik en Geld’ zal in het schooljaar 2013-2014 bij 100 scholen in het voortgezet onderwijs worden verzorgd. www.bankvoordeklas.nl www.weekvanhetgeld.nl Twitter@bankvoordeklas

Resultaten in 2012 100.000 leerlingen 16 deelnemende banken 3.500 gastlessen 3.000 individuele Cash Quizzen

110.000 geld weetjes kwartetten 1.200 tweets 255 nieuwssites

17.000 bezoekers op webpagina Cash Quiz

20


NVB in Europa In Brussel is vorig jaar veel werk verzet om de stabiliteit van de financiële sector te versterken en om te voorkomen dat banken in de toekomst met belastinggeld overeind gehouden moeten worden. Een belangrijke stap is de vorming van de Europese bankenunie. De Europese regeringsleiders werden bij de aanpak van de schuldencrisis geholpen door de Europese Centrale Bank (ECB), die aangaf te doen “wat nodig is” om de euro te redden. Het commitment van de ECB viel samen met discussies over verdere integratie in de eurozone met inbegrip van bindende mechanismen om de nationale uitgaven te controleren. De Europese toppen van juni, oktober en december 2012 leidden uiteindelijk tot de uitwerking van de plannen voor de bankenunie. De eurocrisis en de ontwikkelingen in Grieken land sprongen vorig jaar het meest in het oog. Verschillen van mening tussen de lidstaten maakten de aanpak van de problemen complex en tijdrovend. Ook de inter-institutionele machtsstrijd in Brussel laaide op. De Europese Commissie wilde voorkomen dat ze door de regeringsleiders van de lidstaten zou worden overvleugeld. Tegelijkertijd bleef de historische tegenstelling tussen de Raad en het Europees Parlement bestaan. Halverwege 2012 lanceerde Herman van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad, zijn plannen voor meer economische, monetaire en politieke samenwerking binnen Europa. Op de Europese top van regeringsleiders in december 2012 bleek dat er geen consensus bestond over de plannen en werd besloten om deze op de lange baan te schuiven.

Europese wetgeving De Europese Commissie werkt volop aan wet geving als antwoord op de financiële crisis. In Brussel werd in 2012 druk onderhandeld door de Commissie, de Raad en het Europees Parlement over Capital Requirements Directive 4 (CRD IV), Markets in Financial Instruments Directive (MiFID/ MiFIR II), marktmisbruik en vele andere dossiers. Dit leidde tot een Europees akkoord over wetgeving voor Credit Rating Agencies en EMIR (regelgeving over derivaten handel). De Commissie presenteerde ook nieuwe wetgeving rondom producten voor retailbeleggers (zoals PRIPs, UCITS en IMD). Het belangrijkste wetgevingsinitiatief was de Bank Recovery and Resolution Directive uit juni 2012, met daarin maatregelen om herstel en afwikkeling van banken in Europees verband te harmoniseren. Deze enorme werkdruk zorgde ervoor dat de retail- en consumentenagenda van Euro commissaris Barnier maanden werd uitgesteld. In oktober 2012 publiceerde een door de Euro- pese Commissie ingestelde werkgroep, onder voorzitterschap van de oud gouverneur van de Finse centrale bank Erkki Liikanen, haar advies over de structuur van het Europese bankwezen. Deze werkgroep analyseerde de wenselijkheid van een scheiding tussen nuts- en zakenbank activiteiten en kwam met vijf aanbevelingen. Een belangrijke aanbeveling is dat een bank zijn handelsactiviteiten in een aparte dochter moet

Jaarverslag 2012

21

nvb in europa

Capital Requirements Directive (CRD/ CRR IV) Voorstellen om de weerbaarheid van banken te vergroten, de kwaliteit van kapitaal dat banken moeten aanhouden te verbeteren en de kwantiteit te verhogen, liquiditeitsbuffers te laten toenemen en het risicobeheer aanzienlijk te versterken. Markets in Financial Instruments Directive (MiFID/ MiFIR II) Europese richtlijn uit 2010 voor de regulering van de financiële markten en de handel in beleggings producten. Packaged Retail Investment Products (PRIPs) PRIPs zijn vergelijkbaar met producten die in Nederland onder de Wft-categorie ‘complexe producten’ vallen, zoals beleggingsverzekeringen en bankspaarhypotheken. Belangrijkste onderdeel van het voorstel is het Key Information Document (KID), een soort EU financiële bijsluiter. Undertakings for Collective Investment in Transferable Securities (UCITS V) Het wetgevingsvoorstel omvat nieuwe regels voor beleggingsinstellingen die kwalificeren als UCITS. De regels zien met name toe op de taken en aansprakelijkheid van de UCITS-bewaarder en beloningen van de beheerder. Insurance Mediation Directive (IMD 2) Herziening van de Richtlijn verzekeringsbemiddeling (Insurance Mediation Directive: IMD). Doel van de wetgeving is meer transparantie en het tegengaan van belangenverstrengeling. Financial Transaction Tax (FTT) Een belasting op transacties in bepaalde financiële instrumenten, zoals bijvoorbeeld de aan- of verkoop van aandelen, obligaties, derivaten of opties.

onderbrengen als deze activiteiten een bepaald percentage (15 tot 25%) van de totale activa van de groep overstijgen. Ook adviseerde de werkgroep een aanvullende afsplitsing via de herstel- en resolutieplannen, het opleggen van extra kapitaalseisen aan handelsactiviteiten, het instellen van een aparte bail-in categorie en corporate governance eisen. De G20 afspraken zijn leidend geweest in de crisisaanpak van de Commissie. Maar Europa is op bepaalde terreinen ook verder gegaan dan G20 afspraken in 2012. Twee voorbeelden zijn de bankenunie en de Financial Transaction Tax

22


(FTT); twee initiatieven met twee compleet verschillende uitwerkingen.

Bankenunie en Financial Transaction Tax De vorming van de bankenunie heeft grote invloed op Nederlandse banken. Tegelijkertijd biedt het ook kansen. De bankenunie kan in de toekomst voorkomen dat de schulden van overheden hoog oplopen doordat zij probleembanken moeten redden. Als eerste stap naar een bank unie wordt de ECB de centrale toezichthouder; het Single Supervisory Mechanism (SSM). Daarnaast komt er uiteindelijk één set regels voor alle banken in de eurozone. Nederlandse banken hebben er groot belang bij als in Europa dezelfde regels worden toegepast. Eén toezicht houder maakt het voor banken bovendien gemakkelijker om grensoverschrijdend te bankieren. Zo hoeft een bank niet meer aan 17 nationale toezichthouders te rapporteren, maar alleen aan de eigen nationale toezichthouder en de ECB.

NVB in europa

mondiaal in te voeren, maar daarvoor ontbrak draagvlak. Zelfs op Europees niveau was onvoldoende draagvlak te vinden voor de FTT. Daarom hebben 11 lidstaten halverwege 2012 besloten nauw samen te werken om een FTT binnen hun jurisdictie in te voeren. De Commissie heeft zelfs in verschillende Europese landen een ‘emotieoffensief’ gevoerd ten gunste van een FTT. De NVB vindt de FTT een verkeerde maatregel op de verkeerde tijd en de verkeerde plaats.

Europese bankenfederatie

Met de voorstellen voor de Financial Transaction Tax (FTT) ging de Commissie verder dan de landen buiten Europa. Waar de bankenunie bijdraagt aan financiële stabiliteit en een gelijk speelveld, bereikt de invoering van deze belasting het tegenovergestelde: het verhoogt de onzekerheid in de financiële markten en leidt tot een verslechtering van het concurrentievermogen van de Europese financiële sector. Europa heeft binnen de G20 pogingen gedaan om de FTT

De Europese bankenfederatie (EBF) behartigt de belangen van Europese banken in Brussel. De EBF vertegenwoordigt zo’n 4.500 banken en brengt met 300 experts veel kennis en ervaring bijeen in de verschillende commissies. In Brussel telt de macht van het getal en daarmee is optrekken binnen EBF-verband soms nood zakelijk. Met de stapeling van nieuwe regels en wetgeving voor de Europese financiële sector is een sterke positie van de EBF in Brussel belangrijk. Sinds 1 januari 2012 is Wim Mijs voorzitter van het uitvoerend comité van de EBF. De NVB participeert hierdoor actief binnen de EBF. Met de komst van de bankenunie en verdere harmonisering van Europese regels zal de rol van de EBF als platform en spreekbuis richting Frankfurt, Londen en Brussel alleen maar groeien in de nabije toekomst.

Cijfers in 2012 31 landen aangesloten bij de EBF 4.500 banken in Europa door EBF vertegenwoordigd met 2,5 miljoen werknemers 400 miljoen klanten in Europa 75% van de Europese economie door de bankensector gefinancierd

Jaarverslag 2012

23

ondernemen en financieren In dialoog met... Paul Dirken Directeur bedrijven Rabobank Nederland Leendert-Jan Visser Directeur MKB-Nederland

Stelling

Banken zullen een belangrijke rol blijven spelen bij de financiering van het MKB Leendert-Jan Visser: “Tussen ondernemer en financier bestaat van nature enige spanning. De ondernemer kijkt naar kansen, financiers hebben – zeker in deze tijd van crisis – vooral oog voor de risico’s. Ruim de helft van de ondernemers in het midden- en kleinbedrijf krijgt van de bank niet de gewenste financiering. Ergens anders aankloppen is bijna onmogelijk en onwennig, want het MKB is traditioneel sterk afhankelijk van de banken.” Paul Dirken: “In de discussie over de kredietverlening door banken wordt vaak vergeten dat kansen en risico’s niet los van elkaar te zien zijn. Bij het verstrekken van bedrijfsfinancieringen hebben de banken de rol van scheidsrechter: zij moeten alleen die ondernemers ondersteunen die financiering vragen met een passend risicoprofiel. In Nederland is echt voldoende geld beschikbaar voor het MKB.

24


ondernemen en financieren

De kunst is ervoor te zorgen dat het beschikbare geld zijn weg vindt naar goede bedrijven en ondernemers. Creatieve ondernemers zoeken actief en vinden ook andere bronnen dan de bank om hun plannen te financieren, zoals een familie lid of crowdfunding. Dit is een prima ontwikkeling.” Visser: “Natuurlijk moeten banken met een scherp oog naar risico’s kijken en te optimistische ondernemers behoeden voor een financiële strop. Maar alleen met ondernemerschap kunnen we uit de crisis komen. Het verkrijgen van voldoende financiering om dit ondernemerschap te ondersteunen is essentieel. Doordat de banken krampachtig vasthouden aan de regels beperken zij hiermee de mogelijkheden tot economische groei. De banken moeten op dit vlak hun verantwoordelijkheid nemen.” Dirken: “Voor een ondernemer die zijn of haar droom wil verwezenlijken, is de afwijzing van een financieringsaanvraag natuurlijk moeilijk te accepteren. De kredietverlening aan het gehele midden- en kleinbedrijf is eind 2012 voor het eerst gedaald. Dat komt enerzijds doordat er vanuit het bedrijfsleven minder vraag is naar financiering en anderzijds doordat de ondernemingsplannen in de veranderde economische omstandigheden een kleinere slagingskans hebben. Maar in alle sectoren zijn er ook vandaag de dag winnaars. Vooral bedrijven die inspelen op de trends in het MKB presteren bovengemiddeld.”

Visser:

‘Het is een goede zaak als meer partijen dan nu financiering verschaffen aan het MKB’

Visser: “We moeten er samen voor zorgen dat ondernemers meer financieringsmogelijkheden krijgen. Nu komt 90% van de financiering in het MKB van de banken. Het is voor zowel banken als ondernemers een goede zaak als meer partijen financiering kunnen verschaffen. Dat kan via crowdfunding, maar institutionele partijen, zoals pensioenfondsen, kunnen ook een rol spelen bij de financiering van het midden- en kleinbedrijf. Gelukkig wordt daar nu ook over gesproken.” Dirken: “Ook de Nederlands financiële sector is vindingrijk in het vinden van middelen om haar klanten te bedienen. In dialoog met andere partijen zoals MKB-Nederland worden nieuwe mogelijkheden onderzocht, maar dat heeft tijd nodig. Vergeet niet dat de bankensector in hoog tempo enorm verandert. Dat merken onze klanten ook. Er komt een heleboel nieuwe regelgeving op de sector af. De kunst is te leren van het verleden, maar niet door te slaan in overregulering.” Visser: “De politiek slaat door met de invoering van strengere regelgeving en een banken belasting. Banken kunnen daardoor minder krediet verstrekken. Ondernemers zijn de dupe. Een grote zorg van MKB-Nederland is of ondernemers wel voldoende financiering kunnen krijgen op het moment dat de economie weer vaart krijgt. Een gebrek aan financieringsmogelijkheden kan de economische groei op dat moment in de kiem smoren.” Dirken: “We moeten samen de BV Nederland waar mogelijk met passende financieringsoplossingen ondersteunen. Het is goed als er nieuwe betrouwbare financiers toetreden die het MKB kunnen helpen. Ik ben er van overtuigd dat ook de banken genoeg financieringsmogelijkheden zullen creëren als de economie aantrekt. De banken zijn nu bezig hun balansen te versterken, zodat zij ook de komende jaren voldoende ruimte houden om financieringen aan het MKB te verstrekken.”

Dirken:

‘Creatieve ondernemers slagen er in passende financiering te vinden voor hun plannen’

Jaarverslag 2012

25


Waarborgen financierbaarheid zorginstellingen

Banken spelen een belangrijke rol bij de financiering van het bedrijfsleven en de publieke sector. Zo financieren Nederlandse banken heel veel zorginstellingen. De NVB maakt zich sterk voor voldoende financieringsmogelijkheden; nu en in de toekomst. Financiering van de zorgsector De overgang naar prestatiebekostiging en vrije prijsvorming in de zorgsector brengt veel teweeg. Zorgaanbieders, verzekeraars, politiek, overheden, patiënten én financiers moeten wennen aan de nieuwe werkelijkheid waarin prestaties de maatstaf zijn. Zorgaanbieders en verzekeraars zijn in 2012 begonnen met het contracteren en selectief inkopen van zorg. Politiek en overheid beproefden of de gemaakte afspraken met de sector over de uitgavengroei stand hielden. Banken lieten van zich horen door er op te wijzen dat zorgaanbieders in toenemende mate echte marktrisico’s lopen. Alle betrokken partijen beseffen inmiddels dat een efficiëntere en hoogwaardigere zorg ook een andere spreiding en specialisatie van ziekenhuisfuncties vereist.

Risico’s verschuiven naar zorgondernemingen Met de wijzigingen in de bekostiging van de gezondheidszorg zijn risico’s verschoven van de overheid naar zorgaanbieders en zorgverzekeraars. Een bank heeft in dat geval de plicht om vanuit zijn expertise over financiering meer van zich te laten horen. Als de overheid namelijk niet langer de helpende hand biedt, kan een ziekenhuis in de problemen daadwerkelijk failliet gaan. Een bank heeft dan ook de verantwoordelijkheid om kritisch met de zorgaanbieder te kijken naar de haalbaar heid van het ondernemingsplan. Een gezonde bedrijfsvoering, met goed management en de flexibiliteit om in geval van problemen bij te sturen, is de nieuwe norm. Zowel de gefinancierde zorgaanbieder als de bank heeft er immers alle belang bij dat de financiering daadwerkelijk gedragen kan worden.

Financieringsbehoefte blijft toenemen Het is duidelijk dat de financieringsbehoefte van de zorgsector de komende jaren blijft toenemen. Tegelijkertijd constateert de NVB dat niet iedere zorgaanbieder aan de eisen voor een gezonde financiering zal kunnen voldoen. Ook bij het kleine aantal banken dat de zorg financiert, zijn er uitdagingen in het kader van risicobeheer. Financiering door banken is daardoor niet langer vanzelfsprekend. Het is dan ook noodzakelijk dat zorgaanbieders open staan voor andere vormen van financiering, zoals risicodragend kapitaal, en voor invloed op de bedrijfsvoering. Dat neemt niet weg dat banken ondanks de moeilijke marktomstandigheden ook in 2012 hun verantwoordelijkheid hebben genomen om aanbieders met goede businessplannen te voorzien van krediet en leningfaciliteiten.

26



Financiering zorgsector

Nieuws in 2012

Om het zorgstelsel betaalbaar te houden, gaan zorginstellingen steeds meer als ondernemingen werken. Dat leidt tot echte ondernemingsrisico’s want zorginstellingen kunnen net als normale bedrijven failliet gaan. Zorgondernemers moeten net als andere bedrijfstakken voldoende gekapitaliseerd en professioneel zijn. Ook is voor de financiering van de zorgsector een breder draagvlak nodig, want zorginstellingen zijn op dit moment voor hun financiering sterk afhankelijk van een beperkt aantal Nederlandse banken. Vanuit dat perspectief mag bancaire financiering in de toekomst niet vanzelfsprekend zijn en is het aantreden van investeerders noodzakelijk.

•

Zorgvastgoed gedeeld financieren Het Financieele Dagblad – 16 april 2012 •

EIB klaar om Europa te helpen De Telegraaf – 11 mei 2012 •

Tegenvaller bij MKB garantie Het Financieele Dagblad – 6 augustus 2012

Cijfers in 2012 350 miljard euro

uitstaande zakelijke krediet

3% groei totale bedrijfskredietverlening

3% daling bedrijfslening tot 250 duizend euro 121.400 nieuwe bedrijven opgericht

14 miljoen euro via crowdfunding gefinancierd 7,4 duizend bedrijven

zijn failliet verklaard

Jaarverslag 2012

27

sparen, lenen en beleggen In dialoog met... Chris Vogelzang Bestuurslid NVB en lid Raad van Bestuur ABN AMRO Bank Theodor Kockelkoren Bestuurlid Autoriteit Financiële Markten (AFM)

Stelling

Banken stellen het klantbelang nog onvoldoende centraal Theodor Kockelkoren: “De banken hebben de afgelopen jaren veel gedaan om het klantbelang centraal te stellen. Ze hebben hun spaarproducten versimpeld, handelen klachten beter af en geven hypotheekadviezen van hogere kwaliteit. Maar er moet ook nog veel gebeuren. Er moet bijvoorbeeld nog meer aandacht komen voor het verbeteren van de dienstverlening.” Chris Vogelzang: “Klantbelang moet verankerd zijn in de cultuur. Dat is essentieel om het vertrouwen van het publiek terug te winnen. Ik geloof oprecht dat de banken daarvan zijn doordrongen. We zien een verschuiving van de verkoop van producten naar kwalitatief hoogwaardig advies.” Kockelkoren: “Mede door de invoering van het provisieverbod per 1 januari 2013 hebben financiële instellingen de nadruk gelegd op het verbeteren van de kwaliteit van hun dienstverlening en de advisering. Nu consumenten moeten betalen voor advies bij complexe producten, zoals hypotheken en lijfrentes, beseffen zij dat het niet alleen gaat om het product, maar ook om het advies.”

28


sparen, lenen en beleggen

Vogelzang: “Banken denken na over de manieren waarop zij klanten het best kunnen bedienen. Een praktijkvoorbeeld van dit moment zijn de onderhoudsgesprekken die we met klanten voeren over hun hypotheek. In die gesprekken draait het om vragen als: ‘Is het verstandig om af te lossen?’ of ‘Moet u uw bestedingspatroon aanpassen om niet in financiële problemen te komen?’. Persoonlijke aandacht is daarbij heel belangrijk.” Kockelkoren: “Het is belangrijk dat adviseurs een vertrouwensband opbouwen met hun klanten, anders accepteren die dergelijke bemoeienis niet. Banken moeten hun medewerkers goed op zulke gesprekken voorbereiden.” Vogelzang: “Sommige klanten zitten in financiële problemen, of dreigen in moeilijk heden te komen. Het is niet eenvoudig om daarover met ze in gesprek te raken: klanten horen liever geen slecht nieuws.”

Kockelkoren:

‘Het zou heel mooi zijn als tevreden klanten hun ervaringen delen’

Kockelkoren: “Wat het ook lastig maakt, is dat het vertrouwen in de financiële sector de laatste jaren zwak was. Toch zijn er wel mogelijkheden om klanten aan te spreken, zodat problemen kunnen worden opgelost of voorkomen. Nabellen na het versturen van een uitnodiging voor een gesprek blijkt bijvoorbeeld goed te werken. Veel meer klanten zijn dan toch bereid een afspraak te maken.” Vogelzang: “De banken zoeken naar creatieve manieren om met hun klanten in gesprek te komen over hun financiële situatie. In de praktijk zijn klanten opgelucht als blijkt dat we ze kunnen helpen; er valt een last van hun schouders.”

Vogelzang:

‘De banken zoeken naar creatieve manieren om met hun klanten in gesprek te komen’

Kockelkoren: “Het zou heel mooi zijn als tevreden klanten hun ervaringen delen zodat ook de mensen met koudwatervrees ingaan op de uitnodiging om met de bank te praten. Dat kan bijvoorbeeld via een internetplatform van de banken. Daarnaast is het goed als de banken gezamenlijk naar buiten treden met de stappen die ze zetten om klanten centraal te stellen.” Vogelzang: “We willen als sector meer communiceren met stakeholders. We waren de afgelopen tijd gericht op onze interne veranderingen en zijn naar buiten wat terughoudend geweest. Dit jaar zullen we meer naar buiten treden, waarbij we als sector bijvoorbeeld sessies met consumentenorganisaties en Kamerleden organiseren.”

Jaarverslag 2012

29


Centraal stellen klantbelang

Banken willen voorkomen dat huishoudens in de problemen komen door te hoge schulden. De NVB ziet verantwoorde kredietverlening bovendien als goede manier om de stabiliteit van de financiële sector te vergroten. In 2012 werden op het gebied van sparen en lenen twee belangrijke beleids wijzigingen voorbereid: de wettelijke verankering van het productontwikkelingsproces en de generieke zorgplicht.

Wettelijke verankering productontwikkelingsproces Het productontwikkelingsproces is vorig jaar door het wijzigingsbesluit financiële markten 2013 in de wet verankerd. Banken zijn voorstander van een goed functionerend productontwikkelingsproces, zoals dit ook in de Code Banken uit 2010 is vastgelegd. De NVB heeft gepleit voor een duidelijk onderscheid tussen eenvoudige en complexe producten. Niet voor alle producten zijn dezelfde tests en scenarioanalyses vereist. De invulling moet afhankelijk zijn van de aard en complexiteit van het financiële product en de risico’s die daarbij horen. Banken hebben er met succes voor gepleit om zelf het normenkader te mogen bepalen. Het goedkeuringsproces waarborgt dat de financiële producten rekening houden met de belangen van de consument.

Generieke zorgplicht Banken onderschrijven de noodzaak om het klantbelang centraal te stellen. Klanten zijn steeds meer tevreden met hun bank, maar het vertrouwen in de sector in het algemeen ontbreekt. In 2012 heeft de sector diverse initiatieven ontplooid om hieraan concreet invulling te geven. Zo is productinformatie verbeterd, zijn opzeg mogelijkheden verruimd, zijn de kosten van producten transparanter gemaakt en wordt de klanttevredenheid gemeten. Al deze initiatieven dragen bij aan het zo ver mogelijk verkleinen van de kennis ongelijkheid tussen klant en financieel dienstverlener. Daarnaast heeft de sector zich ingezet om door middel van een wettelijk provisieverbod het systeem van productgedreven verkoop om te vormen naar een systeem van klantgerichte advisering en de schijn van belangenverstrengeling tegen te gaan. Banken onderstrepen met deze stappen ook het belang van de zorgplicht. Deze zorgplicht is niet nieuw voor banken, maar al op verschillende plaatsen in de wet (zowel in het Burgerlijk Wetboek als in de Wft) vastgelegd. De NVB is daarom van mening dat een generieke zorgplicht geen toegevoegde waarde heeft in vergelijking met het huidige zorgplichtstelsel. De NVB is hierover in 2012 de dialoog aangegaan met het Ministerie van Financiën.

30



Gedragscode Consumptief Krediet De NVB heeft een gedragscode voor Consump tief Krediet vastgesteld en deze is bindend voor alle leden van de NVB. De gedragscode bevat normen om te kunnen vaststellen of krediet verlening aan de consument verantwoord is. Deze gedragscode sluit sinds 2012 ook aan op de Gedragscode Hypothecaire Financiering (GHF). Wanneer een consument een hypothecair krediet heeft, zal de woonlast die hieruit voortvloeit worden gebruikt voor het berekenen van de leencapaciteit voor het consumptief krediet. In de GHF zal ook rekening worden gehouden met de lasten die voortvloeien uit het consumptief krediet.

Nieuws in 2012 •

AFM kraakt wirwar aan beleggingskosten Telegraaf – 23 november 2012 •

Registratie schulden van de baan Volkskrant – 5 december 2012 •

Banken stellen klanten meer centraal Nederlands Dagblad – 13 december 2012

Cijfers in 2012 26.307 miljoen euro consumptief krediet van monetair-financiële instellingen (Q4) 1.212.965 miljoen euro pensioenvermogen (Q4) 89.422 miljoen euro effecten (Q4) 373.787 miljoen euro deposito’s (Q4) 320 miljard euro spaartegoeden

Jaarverslag 2012

31

wonen In dialoog met... Hans van der Noordaa Bestuurslid NVB en lid Raad van Bestuur ING Bank Ger Hukker Voorzitter Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM)

Stelling

Banken zijn te weinig zichtbaar in de discussie over de woningmarkt Ger Hukker: “De banken waren wel zichtbaar, maar niet op de juiste manier. Ze reageerden vooral op negatieve berichtgeving. Het ene moment ging het over de marges op de hypotheekrente; het volgende over de terughoudendheid bij het verstrekken van hypotheken.” Hans van der Noordaa: “Er is vorig jaar wel consensus ontstaan over de woning markt. Alle betrokken partijen zien in dat de hypotheekschuld in Nederland te hoog is opgelopen. Maar toen het aankwam op de oplossingen, lagen de standpunten van de verschillende banken te ver uit elkaar.” Hukker: “Ik heb het als een gemis ervaren dat de banken vorig jaar niet als één blok hebben deelgenomen aan de discussie over de woningmarkt. Dat maakte het lastiger om de politiek samen met andere stakeholders duidelijk te maken welke kant het op moet met de woningmarkt.”

32


wonen

Van der Noordaa: “Tijdens de kabinetsformatie hebben we wel geprobeerd de rijen te sluiten, maar toen was het te laat. Dat is erg jammer. We hebben daarmee een kans gemist om de woningmarkt op een goede manier te hervormen. De maatregelen die het kabinet daarna heeft voorgesteld, raken vooral starters; terwijl de hypotheek schuld over de hele linie omlaag moet.”

Hukker:

‘De banken moeten meer gaan optreden als sparringpartner in belangrijke discussies’

Hukker: “Consumenten zijn wat dat betreft realistisch: ze begrijpen dat ze minder schulden moeten maken. De afgelopen decennia heeft iedereen geprofiteerd van de stijging van de huizenprijzen. Nu is er een nieuwe werkelijkheid, prijsstijgingen zijn niet meer vanzelfsprekend. Consumenten passen zich aan. Ze willen hun hypotheek aflossen en vragen om eenvoudige en transparante producten.” Van der Noordaa: “De banken hebben op dit punt enorme vooruitgang geboekt de afgelopen jaren. Alle banken proberen, via hun website of andere kanalen, aan consumenten uit te leggen wat er speelt op de woningmarkt en hoe hun hypotheek producten in elkaar zitten. De producten sluiten ook beter aan bij de wensen en mogelijkheden van consumenten en zijn transparanter.”

Van der Noordaa:

‘We hebben een kans gemist om de woningmarkt op een goede manier te hervormen’

Hukker: “Dat is waar. De kwaliteit en de transparantie van de dienstverlening is stukken beter. Nu moeten de banken ook meer gaan optreden als sparringpartner in belangrijke discussies, zoals over de toekomst van de woningmarkt. Maar dat is lastig als je telkens het mikpunt bent van kritiek.” Van der Noordaa: “We zijn misschien wat schuw geworden door alle kritiek in de afgelopen jaren. Er ontstond een gevoel van: ‘laten we onze mond maar houden’. Terwijl we als brancheorganisatie juist onze nek moeten en willen uitsteken om duidelijk te maken waar we voor staan. We willen weer met alle stakeholders het gesprek aangaan over de toekomst van de woningmarkt.” Hukker: “We moeten vooruit. Het wordt tijd dat we stoppen de banken aan te wijzen als de schuldige aan alle problemen. Iedereen heeft baat bij een financiële sector die goed functioneert en bijdraagt aan belangrijke maatschappelijke discussies. Ik ben wat dat betreft optimistisch gestemd. Banken beseffen dat ze hun deuren weer open moeten zetten.”

Jaarverslag 2012

33

wonen

Huiseigenaren op risico’s wijzen

Banken spelen als financiers een belangrijke rol op de woningmarkt. Door dalende prijzen neemt de kans toe dat bij verkoop een restschuld overblijft. De NVB benadrukt dat er mogelijkheden zijn voor mensen met een restschuld. Meer huishoudens onder water De huizenprijzen zijn in 2012 verder gedaald en dat zorgt voor veel onzekerheid op de huizenmarkt. Een groeiend aantal huishoudens staat ‘onder water’; de waarde van hun woning is lager dan de hypotheek. Deze huishoudens kunnen met hoge restschulden achterblijven als zij hun woning gedwongen moeten verkopen. Banken zijn bereid restschulden mee te financieren bij klanten die extra schuld kunnen dragen op basis van hun inkomen. Banken zijn wel van mening dat ook de NHG zelf bereid zou moeten zijn restschuldfinanciering mogelijk te maken. De termijn voor fiscale aftrekbaarheid van restschulden in het regeerakkoord is mede op aandringen van de banken verlengd van 5 naar 10 jaar.

Invoering van het provisieverbod De banken hebben zich vorig jaar voorbereid op de invoering van veel nieuwe regels die per 1 januari 2013 zijn ingegaan. De invoering van het provisieverbod – dat onder meer geldt voor hypotheken – is daar een belangrijk voorbeeld van. Door het provisieverbod betalen consumenten voortaan apart voor advies bij het afsluiten van een hypotheek. De banken besteden extra aandacht aan het centraal stellen van het klantbelang bij de invoering van het provisieverbod. Zo worden klanten geïnformeerd over de gevolgen van het provisieverbod.

Aanpassing fiscale regels woningbezit De fiscale regels voor het eigen woningbezit zijn per 1 januari 2013 veranderd. Volgens het vorig jaar gesloten regeerakkoord kregen huiseigenaren tot 1 april 2013 de tijd om hun bestaande hypotheek aan te passen op basis van de oude regel geving. Zij hadden bijvoorbeeld de mogelijkheid een aflossingsvrije hypotheek over te sluiten naar een bankspaarhypotheek. Om in aanmerking te komen voor hypotheek renteaftrek moeten nieuwe hypotheken sinds begin dit jaar annuïtair worden afgelost.

Financieringscriteria particuliere erfpachtrechten De banken hebben in 2011 criteria opgesteld voor de financierbaarheid van bestaande particuliere erfpachtrechten. Het notariaat is in 2012 begonnen met het uitgeven van notariële opinies op basis van deze criteria. Particulieren kunnen nu toetsen of een erfpachtovereenkomst financierbaar is. De criteria bieden duidelijk heid aan zowel consumenten als banken. Banken hebben vorig jaar ook gewerkt aan een richtlijn voor nieuw uit te geven erfpachtconstructies. Deze nieuwe richtlijn wordt dit jaar leidend voor de banken. De politiek heeft begin dit jaar geopperd de richtlijn wettelijk te verankeren.

34


wonen

Gedragscode Hypothecaire Financieringen

Nieuws in 2012 •

De NVB vindt het belangrijk dat consumenten worden beschermd tegen de risico’s van onverantwoord hoge woonlasten. Nederlandse financiers hebben gezamenlijk de Gedragscode Hypothecaire Financieringen (GHF), een vorm van zelfregulering, opgesteld. Vanaf 1 januari 2013 zijn de belangrijkste bepalingen, de inkomenscriteria voor het verstrekken van een hypotheek en de regels voor het vaststellen van de maximale hoogte van de hypotheek in verhouding tot de waarde van de woning, vastgelegd in een ministeriele regeling.

Banken willen afbouw hypotheekrenteaftrek NRC Handelsblad – 17 januari 2012 •

Financiën gaat hoogte hypotheek vaststellen NRC Handelsblad – 12 oktober 2012 •

Goede stap om woningmarkt gezond te maken Volkskrant – 18 oktober 2012

Cijfers in 2012 651.200 miljoen euro woninghypotheken (Q4) 59.2% van de Nederlanders heeft hypotheek verkocht

117.261 bestaande woningen verkocht 14.000 nieuwbouwwoningen

2.488 executieveilingen

Prijzen van bestaande huizen dalen

6,1% in vergelijking

met 2011

Jaarverslag 2012

35

Sociaal economische zaken Collectieve arbeidsovereenkomsten in het bankbedrijf

De onderhandelingen over de diverse CAO’s in het bankbedrijf werden in 2012 opnieuw gevoerd tegen de achtergrond van de financiële en economische crisis. Gevolg was een moeizaam verloop van de onderhandelingen. De ING-CAO kent een lange looptijd van 3 jaar met in 2012 een loonsverhoging van 2% per 1 oktober 2012. De verhogingen in deze CAO moeten gezien worden in het licht van de overgang naar een nieuw beloningsmodel zonder prestatiebeloning. De Rabobank-CAO loopt van 1 mei 2011 tot 1 juli 2012 en kende geen loons verhoging in het afgelopen jaar. Over een nieuw akkoord waren partijen op de jaarultimo nog in onderhandeling. De SNS-CAO kende in het eerdere contract een loonsverhoging per 1 januari 2012. Het nieuwe contract met een looptijd van 19 maanden kent geen loonsverhoging. De ABN AMRO-CAO die al eerder in 2010 was afgesloten, kende in 2012 een verhoging van 2% per 1 juli 2012. De Algemene Bank-CAO die een looptijd kende tot 1 januari 2012 is stilzwijgend verlengd tot 1 januari 2013 en kende in de periode geen loonsverhoging. De onderhandelingen voor een nieuw contract verlopen moeizaam en zijn nog niet afgerond.

36

CAO

Looptijd

Aantal werknemers

ABN AMRO

01.03.2010 tot 01.01.2013

19.500

Rabobank

01.05.2011 tot 01.07.2012

40.000

SNS

01.06.2012 tot 01.01.2014

2.400

Algemene Bank-CAO

01.11.2010 tot 01.01.2012

8.200

ING Nederland

01.01.2012 t/m 31.12.2014

18.300


Werkgelegenheidsontwikkeling De werkgelegenheidsontwikkeling in het bankbedrijf ademt mee met de conjunctu rele ontwikkelingen en vertoont een grillig verloop over de laatste 30 jaar. Het hoogtepunt werd in 2000 bereikt met bijna 130.000 werknemers. Het aantal werknemers neemt echter al een aantal jaren gestaag af. Deze trend zal naar verwachting de komende jaren nog doorzetten. Ultimo 2012 bedroeg het aantal werknemers 90.000.

Jaar

1983

1990

1995

2000

2005

2010

Aantallen 92.500 114.000 104.000 130.000 106.000 96.000

2011

2012

93.000

90.000

M/V-verdeling en deeltijd De man/vrouwverdeling is 52% tegen 48%. Deze verdeling schommelt al jaren rond deze percentages. Het werken in deeltijd is in het bankbedrijf sinds 1983 onder vrouwen sterk toe genomen. De gemiddelde contractuele arbeidsduur bij mannen ligt al jaren rond de 99%. Bij de vrouwen is met circa 85% sprake van een lichte toename van de gemiddelde contractuele arbeidsduur. Hiermee is zowel bij mannen als vrouwen sprake van een lichte toename van de gemiddelde contractuele arbeidsduur.

1983

2008

2010

2011

2012

Mannen

99,07

98,82

99,53

99,22

99,17

Vrouwen

89,41

82,17

84,08

84,20

85,22

M+V

94,61

90,61

91,98

91,92

92,44

Jaarverslag 2012

37

Verenigingszaken Samenstelling Bestuur Per 31 december 2012 • mr. B. (Boele) Staal Nederlandse Vereniging van Banken • P. (Peter) Blom Triodos Bank N.V. • drs. F.G.H. (Floris) Deckers Van Lanschot Bankiers N.V. • mr. drs. J.P. (Jeroen) Drost NIBC Bank N.V. • dr. ir. C (Carel) van Eykelenburg N.V. Bank Nederlandse Gemeenten • mr. L. (Leonique) van Houwelingen The Bank of New York Mellon SA/NV • drs. N.C. (Nick) Jue ING Bank Nederland • drs. H. (Hans) van der Noordaa ING Bank N.V. • ir. D.J. (Dick) Okhuijsen, MBA SNS Reaal Groep N.V. • J.A. (Jan) de Ruiter MBA The Royal Bank of Scotland N.V. • drs. J.C.M. (Jan) van Rutte ABN AMRO Bank N.V. • ir. P.J.A. (Piet) van Schijndel (tot 1-12-2012) Rabobank Nederland • drs. J.A.M. (Hans) van der Linden (vanaf 1-12-2012) Rabobank Nederland • A.G. (Gerlinde) Silvis Rabobank Nederland • drs. C.F.H.H. (Chris) Vogelzang ABN AMRO Bank N.V.

Directie mr. W.A.J. (Wim) Mijs, directeur

Bureau Per 31 december 2012 Het bureau telt 54 personeelsleden. Behalve werkzaamheden ten behoeve van de eigen vereniging, voert de NVB het secretariaat voor de Foreign Bankers’ Association (FBA) en worden er werkzaamheden verricht ten behoeve van Holland Quaestor (in 2012 ontstaan uit een fusie van de Vereniging International Management Services en de Dutch Fiduciary Association), de Dutch Association of Covered Bond Issuers (DACB), de Dutch Securitisation Association (DSA), de stichting IBAN/ BIC en het Contactorgaan Hypothecaire Financieringen (CHF).

Leden Peildatum 31 december 2012 Nieuwe leden • Keytrade Bank Nederland N.V. • Nationale-Nederlanden Bank N.V. Beëindiging lidmaatschap • Aareal Bank N.V. • AKBank N.V. • Deutsche Bank Nederland N.V. Beëindiging associatie • Euronext Amsterdam N.V. Andere wijzigingen Lombard Odier & Cie (Nederland) N.V. heeft door een juridische fusie met Lombard Odier (Europe) S.A. haar naam gewijzigd in Lombard Odier (Europe) S.A. Netherlands Branch. Stichting Erkenningsregeling Hypotheekadviseurs heeft haar naam gewijzigd in Stichting Erkend Hypotheekadviseur. Telling De NVB heeft hiermee, per 31 december 2012, 82 leden en 4 geassocieerde instellingen.

38


Ledenlijst Per 31 december 2012 ABN AMRO Bank N.V. Achmea Bank Holding N.V. Achmea Hypotheekbank N.V. Achmea Retail Bank N.V. Aegon Bank N.V. Allianz Nederland Asset Management B.V. Amsterdam Trade Bank N.V. Anadolubank Nederland N.V. Anthos Bank B.V. Argenta Spaarbank N.V. ASR Bank N.V. Attijariwafa Bank Europe SA Bank of America, N.A. The Bank of New York Mellon S.A./N.V. N.V. Bank voor de Bouwnijverheid Bank Insinger de Beaufort N.V. Bank Mendes Gans N.V. N.V. Bank Nederlandse Gemeenten Bank of Scotland, Amsterdam Branch Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ (Holland) N.V. Bank Ten Cate & Cie N.V. Banque Artesia Nederland N.V. (GE Artesia Bank) Banque Chaabi du Maroc BinckBank N.V. BNP PARIBAS Bank N.V. BNP PARIBAS S.A., the Netherlands Branch Citco Bank Nederland N.V. Citibank International plc, Netherlands branch Credit Europe Bank N.V. Commerzbank AG, Amsterdam Branch Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank B.A. Delta Lloyd Bank N.V. Demir-Halk Bank (Nederland) N.V. Deutsche Bank AG Dexia Nederland B.V. DVB Bank S.E. The Economy Bank N.V. FGH BANK N.V. Friesland Bank N.V. F. van Lanschot Bankiers N.V. GarantiBank International N.V. Habib Bank Ltd HSBC Bank plc. Hof Hoorneman Bankiers N.V. ING Bank N.V. ING Belgie N.V. Branch Breda Is¸bank GmbH, Amsterdam Branch Interbank N.V. International Card Services B.V. Intesa Sanpaolo SpA, Amsterdam Branch JPMorgan Chase Bank N.A.

KAS Bank N.V. KBC Bank N.V. Keytrade Bank Nederland N.V. Korea Exchange Bank, Amsterdam Branch LeasePlan Corporation N.V. Lloyds TSB Bank Plc. Lombard Odier (Europe) S.A. Netherlands Branch Mizuho Corporate Bank Nederland N.V. Mega International Commercial Bank Co., Ltd Amsterdam Branch Nationale-Nederlanden Bank N.V. Nederlandse Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden N.V. Nederlandse Waterschapsbank N.V. NIBC Bank N.V. Bank Oyens en Van Eeghen N.V. Rabohypotheekbank N.V. RBS Hollandsche N.V. Robeco Direct N.V. The Royal Bank of Scotland N.V. (RBS) Schretlen & Co N.V. SNS Bank N.V. Société Générale Société Générale Bank Nederland N.V. Staal Bankiers N.V. Svenska Handelsbanken AB (publ.) Nederland TD Bank N.V. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. Triodos Bank N.V. UBS Bank (Netherlands) B.V. UBS Investment Bank Nederland B.V. WestlandUtrecht Bank N.V. Yapi Kredi Bank Nederland N.V. Geassocieerde instellingen Dutch Securities Institute IFN Finance NIBE-SVV B.V. Stichting Erkend Hypotheekadviseur

Jaarverslag 2012

39

Colofon © Juni 2013 Nederlandse Vereniging van Banken Postbus 7400 1007 JK Amsterdam Gustav Mahlerplein 29-35 1082 MS Amsterdam www.nvb.nl Bij het jaarverslag van de Nederlandse Vereniging van Banken 2012 behoort de jaarrekening 2012. Deze jaarrekening is op te vragen via [email protected]. Het jaarverslag kunt u in pdf-formaat vinden op www.nvb.nl onder ‘publicaties’. De bronnen van de gebruikte cijfers in het jaarverslag zijn op te vragen bij de NVB. Redactie en interviews Conciso financiële redactie, Rotterdam Nederlandse Vereniging van Banken Fotografie David van Dam, Den Haag Vormgeving DATBureau, Amsterdam Druk Koopmans’ Drukkerij, Hoorn

40


Een sector in dialoog

Recommend Documents