Een onderzoek naar reflexiviteit bij conflictmanagement

Een onderzoek naar reflexiviteit bij conflictmanagement Luc Demeyere

Deze bijdrage verklaart reflexiviteit bij conflictmanagement en bespreekt aanslui tend het onderzoek dat is verricht door het advocatenkantoor contrast, European & Business Law naar de wijze waarop, hoofdzakelijk, ondernemingsjuristen corn plexe handelsgeschillen aanpakken en bijsturen. Toelichting bij de titel De titel valt uiteen in vier onderdelen: conflict, reflexiviteit, conflictmanagement en onderzoek. Elk van deze elementen verdient toelichting. Een conflict kan omschreven worden als een meningsverschil waarbij de ene partij haar mening wil opdringen aan de andere partij, en zuiks zo nodig onder dwang. Zolang er enkel verschillende meningen bestaan, is er geen conflict. Het is slechts van zodra de ene partij haar mening wil opdringen aan de andere partij dat er een conflict kan ontstaan. Als, in dit stadium, de andere partij de mening van de ene partij aanvaardt, en er ook naar handelt, is er geen conflict meer. Indien de andere partij de mening van de eerste partij evenwel niet aanvaardt, of weigert ernaar te handelen, en laatstgenoemde haar mening toch wil opdringen aan de andere par tij, is er sprake van een conflict. De partij die haar mening wil opdringen, en zo nodig afdwingen, zal zoeken naar manieren om haar doel te bereiken. Reflexiviteit houdt ‘reflecteren’ in, of ‘terugkaatsen’, ethymologisch gaat het terug op het Latijn ‘reflectere’ of ‘ombuigen’. Wat hiermee bedoeld wordt, is dat het reflecteren over een conflict een invloed uitoefent op de wijze waarop het conflict omschreven wordt en hoe het zal worden aangepakt. Ret effect van reflectie ver schilt in de positieve wetenschappen van dat in de menswetenschappen. Reflecte ren over de zwaartekracht heeft niet tot gevoig dat ergens op aarde het water omhoog zal stromen, de tekeningen van Escher ten spijt. Reflecteren over een conflict daarentegen kan en, in de meeste gevallen, zal een invloed hebben op de omschrijving van het conflict en van de wijze waarop dit kan worden aangepakt. Bijvoorbeeld, bij wanbetaling door een franchisenemer van een maandelijkse roy alty kan dit te wijten zijn aan een onintentionele onachtzaamheid, doch het kan evenzeer een aanwijzing inhouden van een dreigend verlies van liquiditeit en zulk verlies kan dan weer een verklaring vinden in een sterk verslappende opvolging door de franchisenemer van de dagelijkse activiteiten of in tijdelijke wegeniswer ken die de toegang tot de franchisezaak belemmeren. Ander voorbeeld: een con flict in de raad van bestuur van een familieonderneming kan het resultaat zijn van tegengestelde visies over het te volgen investeringsbeleid, doch het kan ook de noodzaak tot het organiseren van successieplanning tot uiting brengen. In elk

38

Nederlands-Vlaams tijdschrift voor Mediation en conflictmanagement 2014 (18) 4

van deze voorbeelden zal h lende omschrijving van de pak, waarbij elke partij ha Anders geformuleerd: door het conflict en hoe een part Management houdt onder rnaximaal, of houden wij h resultaat te bereiken besci De manager zal moeten be vol lijkt en zo nodig zal hij/ een ander instrument, zulk voeren van controles. Toe is met de behandeling van bemiddeling, bindend derd te laten beslechten. Ook ee is mogelijk en er kunnen zi Reflexiviteit bij conflictmano deling van een conflict zici flictbeslechting het meest onder de gegeven omstand doel te bereiken. Desgevall den. Na beslechting van ee conflict zich op.

Ret Belgisch advocatenkar te krijgen op het effectiev management, op de factor’ van een conflict en op dez€ 1 foutief werden ingeschat.

In Duitsiand werd heel wat TMD publiceerde: Cornelia Value Based Corporate Gov€ Conflict Management of th Von den Erwartungen dei SchiedsVZ 2013/3, 144; Ub Welt von Risikoanalysen un tenberg & Al. de Roo, Me (waarin resultaten van een nummer over mediation). I Trends in de Ontwikkeling (waarin bevindingen uit eig lijk omvangrijker onderzoek ters & S. Verberk, Advocate p. 67-74.

Nederlands-Vlaams tijdschrift voor M

Een onderzoek naar reflexiviteit bij conflictmanagement

van deze voorbeelden zal het reflecteren over het conflict leiden tot een verschil lende omschrijving van de aard van het conflict en van de wenselijk geachte aan pak, waarbij elke partij haar visie zal hebben over de wenselijk geachte aanpak. Anders geformuleerd: door te reflecteren over een conflict verandert de visie op het conflict en hoe een partij er wil mee omgaan.

en bespreekt aanslui or contrast, European rnemingsjuristen corn

I:

t,

conflictmanagement

til waarbij de ene partij to nodig onder dwang. conflict. Het is slechts Indere partij dat er een de mening van de ene meer. Indien de andere it, of weigert ernaar te gen aan de andere par g wil opdringen, en zo bereiken. ologisch gaat het terug Loeld wordt, is dat het ijze waarop het conflict effect van reflectie ver tenschappen. Refiecte ns op aarde het water :. Reflecteren over een 1 invloed hebben op de an worden aangepakt. 1 een maandelijkse roy aamheid, doch het kan van liquiditeit en zulk rerslappende opvolging tijdelijke wegeniswer ler voorbeeld: een con kan het resultaat zijn leid, doch het kan ook t uiting brengen. In elk

conflictmanagement 2014 (18) 4

Management houdt onder meer in dat met beperkte middelen een zo mogelijk maximaal, of houden wij het op, optimaal resultaat wordt bereikt, en teneinde dit resultaat te bereiken beschikt de manager over een arsenaal van instrumenten. De manager zal moeten beslissen welk van deze instrumenten het meest belofte vol lijkt en zo nodig zal hij/zij dit instrument moeten bijsturen of vervangen door een ander instrument, zuiks door het onophoudelijk stellen van vragen en het uit voeren van controles. Toegepast op conflicten betekent dit dat degene die belast is met de behandeling van het conflict gebruik kan maken van onderhandeling, bemiddeling, bindend derdenadvies, arbitrage of de rechtbanken om het conflict te laten beslechten. Ook een combinatie van deze trajecten tot conflictbeslechting is mogelijk en er kunnen zich nog een aantal bijkomende trajecten aandienen. Reflexiviteit hij conflictmanagement betekent dat degene die instaat voor de behan deling van een conflict zich voortdurend de vraag stelt welk instrument tot con flictbeslechting het meest aangewezen zou zijn en of het gehanteerde instrument onder de gegeven omstandigheden wel het meest aangewezen is om het beoogde doel te bereiken. Desgevallend zal een ander instrument moeten gehanteerd wor den. Na beslechting van een conflict dringt een evaluatie van het verloop van het conflict zich op. Het Belgisch advocatenkantoor contrast, European & Business Law wenste zicht te krijgen op het effectieve gebruik van verschillende instrumenten tot conflictmanagement, op de factoren die een invloed kunnen uitoefenen op het managen van een conflict en op deze factoren waarvan men achteraf de indruk heeft dat zij foutief werden ingeschat.’

1

In Duitsiand werd heel wat onderzoek naar het managen van commercitle conflicten verricht; TMD publiceerde: Cornelia Schmidt & Michael Hammes, Dispute Management as a Means of Value Based Corporate Governance, TMD 2014/2, 53; Jurgen Kiowait, Round Table Mediation & Conflict Management of the German Economy, TMD 2011/3, 74. Zie ook: Jo Aschenbrenner, Von den Erwartungen der Unternehmen an ihre Begleitanwalte im Konfliktmanagement, SchiedsVZ 2013/3, 144; Ulrich Hagel, Unternehmensjurist als Risikomanager die mysteriose Welt von Risikoanalysen und Entscheidungsbaumen, SchiedsVZ 2011/2, 65. Zie ook: R.W. Jag tenberg & A.J. de Roo, Mediation in het bedrijfsleven belang, effectiviteit en vooruitzichten (waarin resultaten van een kleinschalige steekproef), Justitiële verkenningen 2000, 9 (thema nummer over mediation). En: M.A. (Manon) Schonewille, Troubleshooting in bedrijfsrelaties. Trends in de Ontwikkeling van Conflictmanagement en Bedrijfsleven, TMD 2007/1, p. 54-63 (waarin bevindingen uit eigen ACB-onderzoek, en onderzoek van CEDR). Vergelijk het aanzien lijk omvangrijker onderzoek naar rechters en advocaten in Nederland door o.a. L. Combrink-Kui ters & S. Verberk, Advocaten en Verwijzing naar Mediation: Feiten en Meningen, TMD 2008/3, p. 67-74. —

—


39

.1

Luc Demeyere

Het onderzoek, de bevindingen en de bedenkingen Ret onderzoek werd uitgevoerd in twee fasen. De eerste fase hield in dat de vra genlijst werd toegelicht en voorgelegd aan 19 ondernemingsjuristen (de term bedrijfsjurist is in Belgie een beschermde titel en niet alle bij het onderzoek betrokken juristen waren noodzakelijk bedrijfsjurist), en tijdens individuele gesprekken werd de vragenlijst bearitwoord en becommentarieerd. De tweede fase hield in dat de vragenlijst elektronisch werd overgemaakt en beantwoord door 21 deelnemers, waaronder 5 bedrijfsleiders en 16 ondernemingsjuristen. Aldus werd de vragenlijst beantwoord door 40 deelnemers, waaronder 35 juristen. De gemiddelde anciënniteit van de deelnemers in hun onderneming bedroeg 15 jaar en de gemiddelde anciënniteit in de huidige positie 6 jaar; het aantal werk nemers per onderneming schommelde van enkele honderden tot meerdere dui zenden. Dit overwicht aan juristen heeft vanzelfsprekend een invloed op de beoordeling van de antwoorden. Gelet op het beperkte aantal bedrijfsleiders, die voor de vragenreeks A en B aangepaste vragen kregen, zijn hun antwoorden op de specifiek voor hen bedoelde vragen statistisch onvoldoende relevant. De hierna besproken antwoorden op de vragen A en B zijn uitsluitend de antwoorden van ondernemingsjuristen. Inzake de beantwoording van de vragen onder C tot en met G werd geen onderscheid gemaakt tussen juristen en bedrijfsleiders, en zijn de 40 antwoorden verwerkt in de resultaten. Tijdens de eerste fase was het aantal blanco antwoorden erg beperkt, gelet op het feit dat de vragenlijst werd ingevuld tijdens een individueel gesprek; de elektronisch versterkte antwoorden bevatten een groter aantal blanco’s. Bij blanco antwoorden stelt zich telkens de vraag of het antwoord blanco werd gelaten omwille van tijdsdruk of onvoldoende concentra tie, dan wel omwille van een terughoudendheid om de gestelde vraag te beant woorden. Hierna worden de vragenreeksen A tot en met G weergegeven en tel kens tabellen zijn opgenomen, betekent dit dat er geen blanco antwoorden waren of dat dit aantal onbeduidend was. De bedenkingen bij de bevindingen zijn telkens afzonderlijk opgenomen. A. Opties voor een strategische aanpak A.1. Voorafgaand aan een complex handelsgeschil: welkegeschillenheslechtingsclausule neemt u op in uw belangrijke overeenkomsten? In een ruime meerderheid van de gevallen is geschfflenbeslechting door de recht banken voorzien. Arbitrageclausules zijn eerder uitzondering, doch een respon dent gaf aan uitsluitend arbitrageclausules op te nemen. Bindend derdenadvies en bemidde]ing komen vrijwel niet voor. Contractuele clausules die een opeenvolging voorzien van onderhandeling, gevolgd door bemiddeling, gevolgd door arbitrage of rechtbanken komen wel voor, doch slechts in een minderheid van de gevallen.

gebruik van zogenoem gewezen worden op h onzorgvuldige formulei voorbeeld een escalatie 130 dagen voorzag, het deld worden. Ret verd maken. A.2. Er is een conflict; u b conflictbeslechting: v In een ruime meerderh handelde oplossing kar bevriende relatie komi slechts uitzonderlijk in ting door de rechtbank zen weg aanzien. Bedenkingen: De neigh inschakelen van een be dat de ruime meerderl immers hun opdracht z vraag is of dit antwoorc legd aan een voldoende B.1. Wie is betrokken bij conflict? De ondernemingsjurist bedrijfsleiding en zijn ondernemingsjurist zal de strategische aanpa beslist worden zowel d ren. Bedenkingen: Opmerki pleegd worden, doch iel feit alleen of gezamenl: de ondernemingsjurist of er een team van jun om de graad van auton( B.2. Welke omstandighec

Bedenkingen: De rechtbanken blijven koploper om complexe commerciële geschil len te beslechten. Arbitrage blijft een nicheproduct en altematieve vormen van conflictbeslechting komen wel voor, doch in erg geringe aantallen. Wat het

Het financieel belang v bedrijfsvoering staat ii (familiale of andere) VI gevallen zal de toekom


Nederlands-Vlaams tijdschrift vo

40


fase hield in dat de vra mingsjuristeri (de term alle bij het onderzoek en tijdens individuele rientarieerd. De tweede ;emaakt en beantwoord ondernemingsjuristen. ;, waaronder 35 juristen. onderneming bedroeg 6 jaar; het aantal werk rden tot meerdere dui end een invloed op de antal bedrijfsleiders, die hun antwoorden op de nde relevant. De hierna end de antwoorden van vragen onder C tot en n bedrijfsleiders, en zijn erste fase was het aantal -ragenlijst werd ingevuld te antwoorden bevatten h telkens de vraag of het onvoldoende concentra gestelde vraag te beant t G weergegeven en tel [anco antwoorden waren .

ijk opgenomen.

illenbeslechtingsclausule s1echting door de recht .ering, doch een respon 3indend derdenadvies en Lies die een opeenvolging , gevolgd door arbitrage [erheid van de gevallen.

gebruik van zogenoemde escalatieclausules (of cascadeclausules) betreft, moet gewezen worden op het risico dat zij onwerkbaar blijken of ten gevolge van onzorgvuldige formulering op zichzelf aanleiding geven tot een conflict. Zo bij voorbeeld een escalatieclausule die een contractueel verplichte doorlooptijd van 130 dagen voorzag, hetgeen volkomen onwerkbaar is wanneer snel moet gehan deld worden. Het verdient dan ook aanbeveling escalatieclausules optioneel te maken. A.2. Er is een conflict; u bent potentiele eiser; er isgeen contractuele clausule inzake conflictbeslechting: welk conflictbeslechtingstraject zult u in overweging nemen? In een ruime meerderheid van de gevallen zal overwogen worden of een onder handelde opiossing kan bereikt worden. Intimidatie of het inschakelen van een bevriende relatie komt zelden of nooit voor. Bemiddeling of arbitrage wordt slechts uitzonderlijk in overweging genomen en opnieuw wordt geschillenbeslech tirig door de rechtbank in de ruime meerderheid van de gevallen als de aangewe zen weg aanzien. Bedenkingen: De neiging om zelden of nooit over te gaan tot intimidatie of het inschakelen van een bevriende relatie wordt ongetwijfeld beInvloed door het feit dat de ruime meerderheid van de respondenten ondernemingsjurist is. Het is immers hun opdracht zich te focussen op de juridische merites van het geschil. De vraag is of dit antwoord even uitgesproken zou zijn indien de vraag wordt voorge legd aan een voldoende grote populatie bedrijfsleiders. B.1. Wie is betrokken hi) en wie beslist effectief inzake de strategische aanpak van een conflict? De ondernemingsjurist wordt steeds of zeer frequent om advies gevraagd door de bedrijfsleiding en zijn advies zal frequent doch niet altijd gevolgd worden. De ondernemingsjurist zal hetzij alleen, hetzij in overleg met anderen beslissen over de strategische aanpak en ook wijzigingen van de strategische aanpak zullen beslist worden zowel door de ondernemingsjurist alleen als in overleg met ande ren. Bedenkingen: Opmerkelijk is dat de ondernemingsjuristen vrijwel steeds geraad pleegd worden, doch jets minder frequent wordt hun advies effectief gevolgd. Het feit alleen of gezamenlijk te beslissen is ongetwijfeld afhankelijk van de vraag of de ondernemingsjurist de enige interne jurist binnen de onderneming is dan we! of er een team van Juristen is. Ook kunnen er financiele drempels ingevoerd zijn om de graad van autonome beslissingsmarge vast te leggen. B.2. Welke omstandigheden sullen een wijziging van de strategische optie beInvloeden?

.exe commerciële geschil alternatieve vormen van nge aantallen. Wat het

Het financieei belang van het geschil, evenals het strategisch belang voor de eigen bedrijfsvoering staat met stip genoteerd. Het belang van persoonlijke banden (familiale of andere) vertoont een gemengd beeld. Slechts in een beperkt aantal gevallen zal de toekomstige carrière van het kaderlid binnen wiens bevoegdheid

n conffictmanagement 2014 (18) 4

Nederands-V1aams tijdschrift voor Mediation en conflictmanagement 2014 (18) 4

41

Luc Demeyere I

het geschil valt de beslissing beInvloeden. Vaak, doch lang niet altijd, zal beroep gedaan worden op externe expertise. Bedenkingen: Ret is opmerkelijk dat persoonlijke banden van ondergeschikt belang zijn. Dit hangt vermoedelijk samen met het feit dat de ondernemingsjuris ten door de juridische analyse het geschil ‘objectiveren’. Met de vraag naar de invloed van de toekomstige carrière van een kaderlid op de gekozen strategische aanpak wordt er gepeild naar de mate waarin een procedure wordt voortgezet ‘tot het bittere einde’ teneinde de carrière van het betrokken kaderlid te vrijwaren. Gedacht wordt, bijvoorbeeld, aan een acquisitie die enkele maanden later falikant uitdraait. De bevinding dat de overwegingen inzake de toekomstige carrière slechts in een beperkt aantal gevallen een invloed hebben op de strategische beslissing inzake de conflictafhandeling lijkt opnieuw een aanduiding dat de ondernemingsjuristen zich focussen op de juridische merites van een geschil.

C.2. Bij de behandeling vc besluitvorming over i

8%

C. Onderzoek naar de factoren die vaak een rol spelen bij het uitstippelen van de strategische aanpak C.1. Welke factoren spelen vaak een doorslaggevende rol bij de selectie van de optie de strategische aanpak? • Tijdsfactor • Financieel 10% • Handeisrelatie

5%

• Reputatie Slaagkansen

15%

12%

I

Interne kosten

°

Externe kosten

C

Sterkte / Zwalcte van de tegenpartij

Bedenkingen: Ret financieel belang van het geschil, het belang van de handeisre latie met de tegenpartij en de slaagkansen zijn de belangrijkste factoren, die voor meer dan 50% een doorsiaggevende rol spelen bij de selectie van de optie voor de strategische aanpak.

Bedenkingen: Drastisch tijdsfactor en van de ea neemt toe; de beoorde sterkte/zwaicte van de I deisrelatie en van de eig C.3. Indien u a posteriori hebben aanleidingge, In volgorde van afnem ding gegeven tot insd kosten, sterkte/zwakte’

Bedenkingen: Ret feit d zen. Dat de tijdsfactor geschil (veel) langer I inschattingen van exter den gesteld of men zich adequaat in kaart word veel belang gehecht aan tij, deze factoren weini van het geschil. D. Analyse van de sterkte Voorafgaande bedenkin zen een SWOT-analyse maken. Anders geformi.

42

Nederlands-Visams tijdschrift voor Mediation en conflictmanagement 2014 (18) 4

Nederlands-Vlaams tijdschrift voo

Ben onderzoek naar reflexiviteit bij confhctmanagement

ig niet altijd, zal beroep

C.2. Bij de behandeling van het conflict: zijn er factoren die in uw ervaring bij de besluitvorming over de voortzetting van het geschil aan belang toenemen?

den van ondergeschikt de ondernemingsjuris Met de vraag naar de de gekozen strategische re wordt voortgezet ‘tot a kaderlid te vri)waren. maanden later falikant .e toekomstige carrière ben op de strategische een aanduiding dat de es van een geschil. t

• Tijdsfactor • Financieel I

Handeisrelatie

• Reputatie Slaagkansen I

Interne kosten

C

xterne kosten

itstippelen van de

selectie van de optie voor

• Tijdsfactor • Financieel Handeisrelatie • Reputatie Slaagkansen • Interne kosten • Exteme kosten I

Sterkte / Zwakte van de tegenpartij

elang van de handeisre ijkste factoren, die voor :tie van de optie voor de

9%

Sterkte / Zwakte van de tegenpartij

Bedenkingen: Drastische verschuivingen doen zich niet voor. Het belang van de tijdsfactor en van de externe kosten, evenals de inschatting van de slaagkansen, neemt toe; de beoordeling van het financieel belang, de interne kosten en de sterkte/zwakte van de tegenpartij blijven ongewijzigd en het belang van de han deisrelatie en van de eigen reputatie neemt af. C.3. Indien u a posteriori de aiikkeling van hetgeschil evalueert, welke factoren hebben aanleidinggegeven tot inschattingsfouten bij de aanvang van hetgeschil? In volgorde van afnemende belangrijkheid hebben de volgende factoren aanlei ding gegeven tot inschattingsfouten: slaagkansen, tijdsfactor, externe/interne kosten, sterkte/zwakte van de tegenpartij, reputatieschade/handelsrelatie. Bedenkingen: Het feit dat slaagkansen fout werden ingeschat, hoeft niet te verba zen. Dat de tijdsfactor fout werd ingeschat, betekent dat de beslechting van het geschil (veel) langer heeft aangesleept dan oorspronkelijk ingeschat. Foute inschattingen van externe kosten zijn geen uitzondering. Wel mag de vraag wor den gesteld of men zich voldoende bewust is van de interne kosten en of die wel adequaat in kaart worden gebracht. Opmerkelijk is dat, ook al wordt aanvankelijk veel belang gehecht aan de reputatieschade en de handeisrelatie met de tegenpar tij, deze factoren weinig aanleiding geven tot inschattingsfouten bij de aanvang van het geschil. D. Analyse van de sterkte/zwakte/opportuniteiten/bedreigingen Voorafgaande bedenkingen: Bij de behandeling van een conflict is het aangewe zen een SWOT-analyse (strenghts/weaknesses/opportunities/threats-analyse) te maken. Anders geformuleerd: welke is de kans dat de eigen partij hat proces zal

n conflictmanagernent 2014 (18) 4


43

Luc Demeyere /

winnen? Ret uitvoeren van een dergelijke analyse vereist tweesporig denken: de tegenpartij komt vanuit de tegengestelde richting, ziet de aangelegenheid vanuit een totaal verschfflend perspectief en in welke mate ben ik bereid/kan ik het geschil (te) bekijken vanuit de invaishoek van de tegenpartij? Di. In welke mate zult u bij het uitstippelen van de eigen strategische opties een inschatting maken van de strategische positie en strategische opties van de tegenpartij(en)?

partij. De inschatting v met de deugdelijkheid v. D.3. Zult u rekening houd 40% 35% 30%

70%

25%

60% 20%

50% 40%

15%

30%

10%

20%

5%

10% 0%

Zel& Nooit

Zelden

Meer niet dan wel

Meer wel dan niet

Frequent

Altijd

Blanco

Bedenkingen: In een duidelijke meerderheid van de gevallen zal dit in rekening gebracht worden. Dit stemt overeen met de professionaliteit die mag verwacht worden. D.2. Met welke factoren zult u dan rekening houden bij een dergelijke inschatting? • Eigen bewijspositie

Bedenkingen: De vraag deeld wordt. Vanuit h vraag vanzelfsprekend denten weinig belang h een aantal dossiers, financiële opbrengst. D.4. Welk belang wordtg eigen bedrijfsvoering

iBewijspositie tegenpartij

80% 70% 60%

60% 50%

50%

40% 30%

40%

20% 30%

10% 0% Nooit

Zelden

Meer niet dan wel

Meer wel dan niet

Frequent

Altijd

Blanco

20% 10%

Bedenkingen: De taak van de ondernemingsjurist werd ooit beschreven als het optimaliseren van de eigen bewijspositie. Terecht wordt een prominente plaats toegekend aan het onderzoek naar de bewijspositie, oak naar deze van de tegen

44


0%

0% Nooit

0% Zeld

Nederlands-Vlaams tijdschrift vo


tweesporig denken: de aangelegenheid vanuit m ik bereid/kan ik het

partij. De inschatting van de slaagkansen van een conflict houdt nauw verband met de deugdelijkheid van de eigen bewijspositie en die van de tegenpartij. D.3. Zult u rekening houden met de financiele positie van de tegenpartij?

tegische opties een che opties van de

58%

Zelden

Blanco

Aitijd

dien zal dit in rekening liteit die mag verwacht

rgelijke inschatting?

Meer niet dan wel

Meer wel dan niet

Frequent

Bedenldngen: De vraag is hier of de debiteur zal kunnen betalen als hij veroor deeld wordt. Vanuit het standpunt van de eiser is het beantwoorden van deze vraag vanzelfsprekend erg belangrijk. Opmerkelijk is dat een derde van de respon denten weinig belang hecht aan deze factor. Dit zou er kunnen op wijzen dat, in een aantal dossiers, aan principes meer belang wordt gehecht dan aan de financiële opbrengst. D. 4. Welk belang wordt gehecht aan het commercieel belang van de tegenpartij voor de eigen bedrijfsvoering?

partij

0

0%

k 3

Blanco

ooit beschreven als het een prominente plaats naar deze van de tegen

n conflictmanagement 2014(18) 4

Nooit

Zelden

Meer niet dan wel

Meer wel dan niet

Frequent

Nederlands-Vlaams tidschrift voor Mediation en conflictmanagement 2014 (18) 4

Altijd

Blanco

45

-V

Luc Demeyere I

Bedenkingen: Deze vraag peilt naar de mate waarin de eigen bedrijfsvoering afhankelijk is van de leveringen of prestaties van de tegenpartij. In een ruime meerderheid van de gevallen is deze afhankelijkheid steeds een doorsiaggevende factor. Dit belang zal ongetwijfeld beInvloed worderi door de sector waarin de onderneming bedrijvig is. Bijvoorbeeld, in de chemische sector, met een beperkt aantal leveranciers, is deze athankelijkheid bijzonder groot, en zuiks in tegenstel ling tot, bijvoorbeeld, de leveranciers van confectiekieding of markten voor dewelke een gemakkelijke substitueerbaarheid bestaat. D.5. Zult u rekening houden met publiek beschikbare gegevens uitgaande van de tegenpartij? 40%

D.6. Welk onderzoek verri juridische analyse die 80% 70% 60%

I

50%

I

40%

I

30%

I

38% 35%

20%

30%

10%-

25%

0% 20%

20%

Nooit 15%

15%

Zeldei

15% I Eigenji

10% 5%

2%

2%

0% ç.

‘lF

—

I

Bedenkingen: Ter beant in conflictmanagement. ficeerd worden als een I en welk effect zal dit he Opgemerkt weze dat u waarde van een statisti geval.

Bedenkingen: In dit tijdperk van sociale media is een aanzienlijke hoeveelheid informatie publiek beschikbaar en deze informatie kan van cruciaal belang zi;n voor de beoordeling van een geschil. Bijvoorbeeld: in een gerechtelijke procedure beweert een fabrikant dat een bepaalde transporteur een onbetrouwbare partij is, terwijl cliezelfde fabrikant een vacature voor een financieel directeur via het inter net kenbaar maakt en zich er daarin op beroept dat uitgerekerid die transporteur een strategische partner is. Gelet op de hoeveelheid beschikbare informatie zou van deze media nog meer gebruik kunnen gemaakt worden.

E. Percepties en het beInvl Voorafgaande bedenkin ging het eigen gedrag te partij eerder dan door g fronteerd met een sterf achterman van deze ste crete oplossingen te bie( kan daartoe aangevoerd


Nederlands-Vlaams tijdschrift vool

46


Le ‘eigen bedrijfsvoering genpartij. In een ruime ds een doorsiaggevende or de sector waarin de sector, met een beperkt )t, en zuiks in tegenstel ding of markten voor

D.6. Welk onderzoek verricht u naar de eigen juridische analyse in vergelijking met de jw-idische analyse die de tegenpartij kan maken? 80% 70% 60%

uitgaande van de

50% 40% 30%

38% 20% 10% 0% Meer niet dan wel • Eigen juridische analyse

Meer wel dan niet U

Juridische analyse tegenpartij

Bedenkingen: Ter beantwoording van deze vraag sluipt de kansberekening binnen in conflictmanagement. Bijvoorbeeld: wat is de kans dat het contract zal gekwali ficeerd worden als een handelsagentuur en niet als een makelaarsovereenkomst, en welk effect zal dit hebben op de schadevergoeding die kan gevorderd worden? Opgernerkt weze dat uiterst voorzichtig moet omgesprongen worden met de waarde van een statistische kans of een statistische waarheid in een individueel geval. anzienlijke hoeveelheid van cruciaal belang zijn gerechtelijke procedure onbetrouwbare partij is, l directeur via het inter rekend die transporteur chikbare informatie zou

B. Percepties en het beInvloeden van percepties Voorafgaande bedenking: Percepties zijn ook realiteiten, en vaak bestaat de nei ging het eigen gedrag te laten leiden door de percepties ten aanzien van de tegen partij eerder dan door grondige analyse. Bijvoorbeeld: een afnemer wordt gecon fronteerd met een sterfhuisconstructie bij zijn leverancier: in welke mate zal de achterman van deze sterfhuisconstructie toch nog bereid gevonden worden con crete oplossingen te bieden en welk belang kan die daarbij hebben of welk belang kan daartoe aangevoerd worden?

n conflictmanagement 2014 (18) 4


L

47

Luc Demeyere

E.1. Tratht u de vermoedelijke perceptie die de tegenpartij heeft van uw eigen positie in te schatten? 35%

E.3. Op welke wijze trach beInvloeden? I

33%

30%

27%

25% 20%

18%

:: °

I

8%

Nooit

Zelden

Meer niet dan wel

10%

Meer wel dan niet

Frequent

Altijd

Blanco Nooit

Bedenkingen: Deze vraag komt erop neer dat men zich in de schoenen van de tegenpartij plaatst en zich de vraag stelt welke belangen deze tegenpartij onder de gegeven omstandigheden kan nastreven. E.2. Tracht u de vermoedelijke perceptie die de tegenpartij heeft van uw eigen positie te beInvloeden?

Zelde

Bedenkingen: Vastgest ruimen voor het optrec ker kan opstellen en op seren. F. Evergreens

35%

P.1. Is in uw ervaringde aanpassen van de st

30% 25% 25%

30%

20%

10%

20%

5%

15%

0%

25%

25%

15%

Nook

Zelden

Meer niet dan wel

Meer wel dan niet

Frequent

Blanco

10% 5%

Bedenkingen: Deze vraag peilt naar een mogelijk ‘haantjesgedrag’ of, neutraler, het beinvloeden van het beeld dat bij de tegenpartij leeft. In een ruime meerder heid van de gevallen wordt hiervan gebruikgemaakt.

0%

-

-

5% -

-

Nooit

Zeld€

Bedenkingen: Het bela: ten mag niet onderscha

48


Nederlanda-Vlaams tijdsthrift vo

_

Een onderzoek naar refleziviteit bij conffictmanagement

ft van uw eigen positie in

E.3. Op welke wijze tracht u de perceptie die de tegenpartij van uw eigen positie heeft te beInvloeden? • Informele kanalen

•

Vie eigen advocaten

Altijd Nooit

in de schoenen van de eze tegenpartij onder de

‘ft van uw eigen positie te

Zelden

Meet niet dan wel

Meet wel dan niet

Frequent

Altijd

Blanco

Bedenkingen: Vastgesteld mag worden dat eigen initiatieven op dit punt plaats ruimen voor het optreden van de advocaat als derde partij die zich onafhankelij ker kan opstellen en op die manier een onrechtstreekse communicatie kan organi seren. F. Evergreens F. 1. Is in uw ervaring de emotionele factor van belang bij het uitwerken en gebeurlijk aanpassen van de strategische opties?

30%

28% 25%

25% 20%

18%

15% 10%

jesgedrag’ of, neutraler, In een ruime meerder

.

a, Nooit

8%

1% Zelden

Meer niet dan wel

Meer wel dan niet

Frequent

Altijd

Blanco

Bedenkingen: Ret belang van de emotionele component bij commerciele conflic ten mag niet onderschat worden. De ambitie om de numero uno te zijn, om de con/

m conflictmanagement 2014 (18) 4


49

Luc Demeyere I

current het nakijken te geven, om een gekwetst ego te wreken ligt aan de basis zowel van heel wat commercidle initiatieven als van conflicten die moeilijk beheersbaar zijn. Het feit dat de populatie voor het onderzoek voor een ruime meerderheid uit ondernemingsjuristen bestond, heeft vermoedelijk een tempe rend effect op deze percentages.

60%

50%

P.2. Is in uw ervaring de uitspraak door rechtbanken/arbiters voorspelbaar? I Uitspraak rechter

P.3. Hebt u de indruk, Nj strategische optie fot

40%

: Uitspraak Arbiter

55%

—________

-——

45% 30%

40% 35%

20% 30% 25%

10%

20% 15%

-

—5’%

0%

10% 5% 0% Nooit

Zelden

Meer niet dan wel

Meer wel dan niet

Frequent

Altijd

Blanco

Bedenkingen: Ret hoge percentage ‘meer wel dan niet’ zowel voor de rechtbanken als, jets minder, voor arbitrage, wijst erop dat men zich redelijk comfortabel voelt met de inschatting van de slaagkansen, doch het zal geen verwondering wekken dat er ter zake geen absolute zekerheid bestaat en de onzekerheid blijft aanzien lijk. Ret hogere aantal blanco stemmen met betrekking tot arbitrage in vergelij king met geschilleribeslechting door de rechtbanken heeft vermoedelijk te maken met het feit dat de rechtspraak van de rechtbanken gepubliceerd wordt en de rechtspraak van bepaalde rechters gekend is door de advocaten die geregeld voor deze rechters verschijnen. De verschillen zijn evenwel niet wezenlijk.

Bedenkingen: Het feit heeft vergist bij het ins bijkomende bedenkingc lijke of arbitrale proced geweest, en dit percent de voorspelbaarheid vai in een meerderheid van er technieken bestaan schien is de tijdsfactor G. De rol van advocaten Bij de beoordeling van oog verloren worden di uit ondernemingsjurist kers van juridische diei vraagden zal dit antwoc

50


Neder1aid-Vaaistidschiiftvoc

Sen onderzoek naar reflexiviteit bij conflictmanagement

wreken ligt aan de basis conflicten die moeilijk derzoek voor een ruime ‘ermoedelijk een tempe

F.3. Hebt u de indruk, bij een a posteriori evaluatie van geschillen, dat de initiele strategische optie fout is gebleken? 60%

50%

voorspelbaar?

40%

30%

20%

23%

10%

0%

/ Altijd

Blanco

wel voor de rechtbanken edelijk comfortabel voelt n verwondering wekken izekerheid blijft aanzien tot arbitrage in vergeli) t vermoedelijk te maken publiceerd wordt en de ‘ocaten die geregeld voor t wezenlijk.

4Bedenkingen: Het felt dat 55% van de antwoorden luidt dat men zich zelden heeft vergist bij het inschatten van de initiele strategische optie is aanleiding tot bijkomende bedenkingen. Zuiks zou betekenen dat de uitkomst van een gerechte lijke of arbitrale procedure in een meerderheid van de gevallen voorspelbaar ware geweest, en dit percentage wordt, zij het in afgezwakte vorm, teruggevonden bij de voorspelbaarheid van uitspraken van rechtbanken en arbiters. Indien men het in een meerderheid van de gevallen initieel ‘bij het rechte eind had’, is de vraag of er technieken bestaan om viugger uitsluitsel te krijgen over dit resultaat of mis schien is de tijdsfactor een element bij de totstandkoming van dit resultaat. G. De rol van advocaten Bij de beoordeling van de antwoorden op de navolgende vragen mag niet uit het oog verloren worden dat de ondervraagde populatie ruimschoots is samengesteld uit ondernemingsjuristen, die mogen aanzien worden als gesofistikeerde gebrui kers van juridische diensten. In een anders samengestelde populatie van onder vraagden zal dit antwoord vermoedelijk erg afwijkend zijn.

en conflictmanagement 2014 (18) 4


51

Luc Demeyere

G.1. Is de enige betrachting van de advocaten bet voeren van een gerechtelijke of arbitrale procedure?

G.3. Zullen advocaten een • Bem

‘&U70

• Bevo

38%

40%

35%

35% 30%

30%

30%

25% 25%

20%

20%

15%

15%

25% .

+

20%

10%

15% 13%

5% 0%

10%

Nooit 2%

Zeldei

2% 0%

(OL

I

I

Nooit

Zelden

G.4. Zullen de advocaten

I

Meer niet dan wel

Meer wel dan niet

Frequent

Altijd

Blanco • Drager

G.2. Zullen advocaten een minnelijke schikking aanmoedigen?

I Prober 40%

50%

35

35%

45%.I

4.

0% 0% Nooit Nooit

Zelden

Meer niet dan wel

Meer wel dan niet

Frequent

Altijd

Zelde

Blanco

BedenJ.dngen bi) de rol temperende rol vervulle het oog worden verlore /

52


Nederlands-Vlaams tijdschrift voc

Een onderzoek naar reflexivitek bij conflictmanagement

een gerechtelijke of

G.3. Zullen advocaten een minnelijke schikking eerder bemoeilijken dan bevorderen? Bemoeilijken de advocaten de minnelijke schikking? • Bevorderen de advocaten de minnelijke schilcking?

15%

5%

Nooit

Zelden

Meer niet dan wel

Meer wel dan niet

Frequent

Altijd

Blanco

2% 0% I

it

I

Altijd

Blanco

G.4. Zullen de advocaten de emotionele factor reduceren/laten escaleren? I Dragen zij bij tot het reduceren van de emotionele factor?

7

I Proberen xij de emotionele factor te laten escaleren?

15%

Nooit it

Altijd

Zelden

Meer niet dan wel

Meer wel dan niet

Frequent

Altijd

Blanco

Blanco

Bedenkingen bij de rol van advocaten: Uit deze antwoorden blijkt dat zij vaak een temperende rol vervullen bij de behandeling van een conflict, waarbij niet rnag üit het oog worden verloren dat de cliënten een keuze zullen maken tussen advoca

en conflictmanagement 2014 (18) 4


53

Lur Demeyere I

ten niet alleen in functie van de aard van het geschil, doch ook in functie van de reputatie inzake agressiviteit en onbuigzaamheid. Voor de advocaten komt het erop aan in permanente dialoog met de client de mate van agressiviteit en onbuigzaamheid af te stemmen, en dit in functie van hetgeen wordt aanzien als de slaagkansen van een dossier.

Meningen over de t behoorlijk bestuur*

Besluit

AdKil& Tanja de Jonge

Met een populatie voor het onderzoek van veertig deelnemers levert dit een aan tal kwantitatieve gegevens die mogen aanzien worden als een faire weergave van de wijze waarop complexe commerciële conflicten worden gemanaged. De bevin dingen tonen aan dat er nog veel ruimte is om gebruik te maken van alternatieve vormen van conflictbeslechting, doch voorwaarde daartoe is dat een grotere ver trouwdheid wordt gecreeerd met de mogelijkheden en beperkingen van deze altematieve instrumenten. Bovendien komt, bijvoorbeeld bij bemiddeling, de ver antwoordelijkheid voor de oplossing van het conflict in handen te liggen van elke partij, en bijgevolg van de samenwerking tussen de partijen, terwijl de verant woordelijkheid bij afwijzing van een vordering door rechters of arbiters veel meer verspreid wordt tussen de partij, de tegenpartij, de raadslieden van elk van de par tijen, en de rechters of arbiters. De statistisch beperkte voorspelbaarheid van gerechtelijke of arbitrale uitspraken biedt de mogelijkheid om deze spreiding van verantwoordelijkheden te beredeneren. Ret managen van complexe commerciële conflicten blijft maatwerk, waarbij reflexiviteit niet mag ontbreken.

Burgemeester

Mediation in gemeente heid.’ In Nederland heb ters een opleidling tot 2 Een aantal da gevolgd. functie. In opdracht vai onderzochten wij eind over mediation flu en ir meesters werden uitger enquête per e-mail. Dit bespreken we de result daarvan trekken we een Inleiding Sinds een aantal jaren I tot mediator of een tra nationaal een unicum,’ onderzoeken of publica specifieke rol als ‘media stammenstructuur hebl *

2

54


Ben woord van dank aan aan de opdrachtgevers V Mediation bij de overh (VMnO) met vertegenw en Belastingclienst), de Stichting Mediation MF grote gezamenlijke land Vereniging Mediators bi 1 De benoeming van bur lezers een korte toelichi van de minister van Bin is voor zes jaar, maar de benoemd. In Neder1an houdt in dat de raad en• kaders aan en controle voert de maatregelen ui maal de grote lijnen hee voeren (bron: www.rijks

Nederlands-Vlaams tijdschrift voc

Een onderzoek naar reflexiviteit bij conflictmanagement

Recommend Documents