Nieuwsbrief 22 januari 2012
Een nieuwe start! Beste natuurliefhebbers, Heeft u de gevleugelde vrienden in uw tuin onlangs geteld of is het gebleven bij het voornemen? Want voor voornemens is/was het de tijd van het jaar, echter aan het eind van het jaar en veelal veel eerder putten we ons weer uit met excuses. Zo is de gedachtesprong van “tellen” naar “rekenen op iets of iemand”, hetgeen ook zoiets als “ergens vertrouwen in hebben” kan betekenen eenvoudig op papier te maken. Zo las ik onlangs dat de vanzelfsprekendheid van de representatie onder druk staat, want spreken namens anderen wordt al gauw spreken over anderen. Soms is het spreken namens anderen zonder hun ervaring te delen onvermijdelijk en zou je al helemaal niets kunnen zeggen namens de dieren. Mijn intuïtie zegt niet louter namens mezelf te spreken als ik de hoop uitspreek dat onze provincie, maar ook het Waterschap Rivierenland, de Project Directie Ruimte voor de Rivier en de gemeenten hun verantwoordelijkheid voor natuur en milieu gaan waar
maken. Met de wens uitspreken dat we met z'n allen een gezond en duurzaam 2012 tegemoet gaan stap ik over naar het volgende onderwerp, n.l.
De herijking van de ecologische hoofdstructuur (EHS). Afgelopen jaar heeft staatssecretaris Bleker met een groot aantal provincies, waaronder Gelderland een decentralisatieakkoord voor natuur gesloten. Essentie van dat akkoord is dat natuur meer een zaak van de Provincie wordt. Hoe kort door de bocht het beleid van Bleker ook is, ik denk dat de provincie ook onder het nieuwe regime Gelderland een betrouwbare en toegankelijke instantie zal zijn. Zij kan ons in staat stellen natuur en landschap zo te beheren dat deze in stand gehouden worden voor toekomstige generaties. Onderdeel van dit akkoord is dat de provincies landelijk een deel van de EHS zouden schrappen, hetgeen voor Gelderland neerkomt op zo'n 6000 Ha. Dit moet in 2012 zijn vastgelegd in provinciale structuurvisies. Nieuwsbrief Natuurwacht Bommelerwaard
Het gaat om landbouwgronden, waarop geen vooruitzicht is op omzetting naar natuur. Dit betekent niet dat in die gebieden alles kan. De agrariërs kunnen hun bedrijfsvoering voortzetten en zich richten op een duurzame ontwikkeling. Ook als Natuurwacht Bommelerwaard stellen we ons op het standpunt dat de natuur- en landschapswaarden moeten worden gestimuleerd. Direct of indirect profiteren we er allemaal van en wij zullen ons inzetten voor het behoud en de ontwikkeling van een vitaal platteland. Natuur en landschap zijn daarvan een belangrijk onderdeel!
Vogelasiel. Velen van u weten de weg te vinden als het gaat om het oplappen van gewonde vogels e.d. Al ruim dertig jaar runt onze (oudvoorzitter) Ton van Balken samen met zijn vrouw en kinderen een opvangcentrum aan huis in de Nonnenstraat te Zaltbommel. Het Ministerie van Landbouw enz. heeft een nieuw kwaliteitsprotocol opgesteld voor opvang van inheemse (niet gedomesticeerde) dieren. De opvangcentra moeten m.i.v. Juli 2012 aan de eisen van dit protocol voldoen. Er worden eisen gesteld aan de accommodatie, aan de beheerder( moet gekwalificeerd zijn, waaraan Ton zonder twijfel voldoet) enz. januari 2012
Het huidige asiel zou met de nodige aanpassingen misschien nog wel aan de eisen kunnen voldoen, maar feitelijk is er te weinig ruimte om bijvoorbeeld een uitwenverblijf te realiseren. Ook worden er hogere eisen gesteld aan de openstelling c.q. de bereikbaarheid. Bekend is dat het dierenasiel te Bruchem eigenlijk aan renovatie toe is. Het is een mooie gelegenheid te verkennen of beide opvanginrichtingen te combineren zijn. Op dit moment is de Natuurwacht in gesprek met de de besturen van het asiel en de dieren- bescherming om daar invulling aan te geven. Iedereen is enthousiast en er worden plannen gemaakt. Het zal echter nog wel even duren voordat er een nieuw dierenasiel (inclusief vogelasiel) staat. Om een vloeiende overgang mogelijk te maken is een verzoek tot verlenging van de bestaande vergunning bij de minister ingediend. Naar we hopen is hiervoor begrip op te brengen en hoeft men met de gewonde dieren niet verder te rijden dan nu al het geval is. Van boven de rivier worden de slachtoffertjes voorlopig nog even aan de goede zorgen van Ton toevertrouwd
Harry Puijker, vz
Slaapplaatsen zoeken en vogels tellen Een groot aantal vogelsoorten maakt buiten het broedseizoen gebruik van gemeenschappelijke slaapplaatsen. Hier concentreren zich de vogels uit de omgeving om de nacht door te brengen. Reigers en Aalscholvers overnachten in bomen en struiken in de onmiddellijke omgeving van water. Ganzen en Zwanen trekken ’s nachts bij voorkeur naar open water. Sinds de winter van 2009/2010 is het Meetnet Slaapplaatsen gestart om gegevens over de overnachtingplaatsen van vogels te verzamelen. De coördinator van het Meetnet vermoedt dat er in de Kil van Hurwenen slaapplaatsen van Aalscholvers zijn. Dat vermoeden is een goede aanleiding om vanuit de Natuurwacht eens op zoek te gaan naar de slaapbomen van deze viseters.
Aalscholver; foto: Harry Kolman
Het is een prachtige nazomeravond als we eind september ons verzamelen om het gebied in te gaan.
Volgens de telinstructie moeten we een half uur voor zonsondergang in de omgeving van een slaapplaats zijn. Op goed vogelaargeluk zetten we koers richting de Wilgen en Populieren nabij de Kil. Onderweg laten we ons verleiden door het fluitende gezang van een veldleeuwerik. Net als wij is deze vogel verrukt over de zwoele avondtemperatuur en de ondergaande zon. We zien een houtskoolkleurige Aalscholver met zijn lange vooruitgestoken hals overvliegen. Hij verdwijnt al snel uit ons gezichtsveld en kan dus niet als wegwijzer naar de slaapplaats dienen. In het veld worden we verrast door de uitbundige najaarsbloei. We treffen soorten die niet direct op naam zijn te brengen. De determinatie van o.a. Graskers leidt ons bijna af van onze zoektocht naar de slaapbomen. Maar wanneer we de eerste Aalscholvers in de hoge Wilgenbomen waarnemen kan niets meer ons afleiden van onze missie. Zonder twijfel hebben we een slaapplaats gevonden. De donkere vogels zijn in het licht van de ondergaande zon niet gemakkelijk te tellen. We schatten dat er al wel 50 vogels een plaatsje veroverd hebben. Helemaal zeker zijn we niet van deze begintelling en bovendien worden we afgeleid door Aalscholvers die van alle kanten komen aanvliegen. Sommige vogels gaan direct op hun doel af. Anderen draaien eerst een rondje om de bomen om vervolgens een geschikte rustplaats uit te zoeken. Er zijn ook Nieuwsbrief Natuurwacht Bommelerwaard
Aalscholvers die in glijvlucht op het water afkomen. Eenmaal in het water hebben ze in wisselende samenstellingen waterpret voordat ze hun plaats in de bomen opzoeken. Zij nemen met gespreide vleugels plaats op de takken om de veren nog te drogen voor het slapen gaan. Het is een spectaculair schouwspel dat nauwkeurig tellen bemoeilijkt voor beginnende slaapplaatstellers. Maar 150 Aalscholvers zijn het er zeker. En het kunnen er ook wel 200 zijn die hun slaapplaats in de bomen hebben opgezocht. Ondanks de onzekerheid over de aantallen is onze missie zeker geslaagd. Slaapplaats van Aalscholvers gezocht en gevonden in de Kil van Hurwenen. Beppie Schothorst
januari 2012
Nacht van de Nacht excursie Munnikenland groot succes! Dit jaar hebben we voor het eerst mee gedaan aan de ‘nacht voor de nacht’, een evenement dat het donker onder de aandacht wil brengen. In Nederland is het steeds vaker licht in de nacht. Zo ook in de Bommelerwaard. Straatverlichting, kassen en reclameborden verstoren het duister. Vandaar dat de Natuurwacht in samenwerking met Free Nature, Staatsbosbeheer en het WNF een nachtexcursie in het Munnikenland hebben gegeven om een ervaring mee te geven van de duistere kant van de levende natuur. Een succes. Met meer dan dertig deelnemers die hun zintuigen (behalve de ogen) de kost gaven. Ze deden ervaring op met het planten voelen, uilen en ganzen horen en het ruiken van de omgeving. Zo bleek de geur van watermunt een goede indicator voor natte voeten en durven we in het donker planten aan te raken die we anders door hun stekeligheid links laten liggen. Sommige van deze stekelige planten blijken zacht aan te voelen. Dat we ons zicht ook in het donker vertrouwen blijkt als een deel van de deelnemers een informatiebord voor brandrood rund verslijt. Soms wordt er met verlichting wel rekening gehouden met de natuur. Dat blijkt als we in de verte de groene lantarenpalen zien op de afslag naar het Munnikenland. Deze
kleur licht heeft geen effect op de oriëntatie van (trek-)vogels die in de nacht vliegen of vogels die anders onder lantarenpalen gaan zingen. Een eenvoudige maar doeltreffende aanpassing ten gunste van de leefbaarheid in de nacht. Aan het einde van de mooie wandeling was er licht. Een brandende vuurkorf gaf ons een baken. We sloten de excursie af met heerlijke, zelf door Beppie gemaakte, appelsap bij een mooi vuur. Dirk Muller
Munnikenland Afgelopen maanden zijn de betrokken partijen druk geweest met de verkenning van de mogelijkheden tot agrarisch natuurbeheer en de uitwerking ervan. Dit verzoek uit de gemeenteraad van Zaltbommel houdt in dat er maatregelen aangedragen worden om agrarisch natuurbeheer binnen het huidig inrichtingsplan te optimaliseren. Wel moet het aan een aantal randvoorwaarden voldoen: de natuurdoelstelling, zoals vastgelegd in dat plan blijft overeind en als belangrijkste, blijven voldoen aan de taakstelling voor waterveiligheid. Tot slot mag het niet tot vertraging in de realisatie van het project leiden.
Wat zijn belangrijke punten bij de beoordeling van het inrichtingsplan voor de mogelijkheden van agrarisch natuurbeheer ; - Hoe vaak staat het land onder water? - Hoe snel is het water weer weg? - Wat is de drooglegging - Wat zijn de vegetatietypen en de doelen in het inrichtingsplan. Daartoe is het gebied in een zevental deelgebieden verdeeld en is gekeken wat de mogelijkheden zijn per deelgebied. De kom zal in de winter dan wel het vroege voorjaar gemiddeld 4 keer per 5 jaar door middel van overstroming van de Waalkade inunderen. Hiermee wordt het ontkiemen van wilgen voorkomen, Mocht de inundatiefrequentie te laag worden dan kan altijd water ingelaten worden via een sluisje in de Maaskade. De conclusie van het onderzoek is dat het verhogen van de Waalkade weinig effect heeft op de gebruiksmogelijkheden van het komgebied, de grondwaterstand heeft echter wel veel invloed. Hoewel de gebruiksmogelijkheden beperkt zijn hebben ZLTO en Capreton aangegeven wel mogelijkheden te zien voor agrarisch natuurbeheer binnen het gehele projectgebied. Het waarborgen van voldoende veiligheid geldt als hoofddoelstelling; verbetering van de ruimtelijke kwaliteit als tweede doelstelling. Dit hoeft aan de gelijkwaardigheid van beide doelen niets af te doen, net zo min als de noodzaak tot integrale aanpak. Nieuwsbrief Natuurwacht Bommelerwaard
Eisen vanuit de veiligheid en kwaliteit bepalen de vormgeving van de ingrepen. Willen de ingrepen vervolgens daadwerkelijk worden gerealiseerd, dan komen er twee eisen bij ; inpasbaarheid in beschikbaar budget, en draagvlak bij betrokken bewoners en organisaties! Als Natuurwacht Bommelerwaard blijven wij van mening dat de balans tussen veiligheid, kwaliteit, draagvlak en budget verstoord dreigt te geraken wanneer te sterk de nadruk op een economisch rendabel beheer wordt gevestigd.
Munnikenland; foto: Harry Kolman
Harry Puijker
januari 2012
zo 22 Mei za 5 zo 6 zo 20 Jun za 2 zo 24 za 30 Jul zo 1 Aug za 4 zo 26 Sep za 1
zo 23 zo 30 Okt za 6
item Werkgroep ' Vogels en Planten' * Knotten Kloosterwiel 10:00-‐16:00u Excursie: "Wintergasten", Heerewaarden Knotten Kloosterwiel 10:00-‐16:00u ** Heemtuindag 10:00-‐13:00u Knotten Kloosterwiel 10:00-‐16:00u Werkgroep ' Vogels en Planten' Excursie: "Stinzenflora", Brakel Heemtuindag 10:00-‐13:00u Werkgroep ' Vogels en Planten' Excursie: "Vroege Vogels", Nieuwendijk Brakel Heemtuindag 10:00-‐13:00u Werkgroep ' Vogels en Planten' Excursie: "Breemwaard" Heemtuindag 10:00-‐13:00u Werkgroep ' Vogels en Planten' Heemtuindag 10:00-‐13:00u Excursie: "Fietsen langs de Maas" Heemtuindag 10:00-‐13:00u Werkgroep ' Vogels en Planten' Heemtuindag 10:00-‐13:00u / Excursie: " Vleermuizen" Werkgroep ' Vogels en Planten' Excursie: "Kil van Hurwenen" Heemtuindag 10:00-‐13:00u
Za 27 Nacht vd nacht
Kijk voor alle activiteiten vooraf in de plaatselijke pers of op onze website: www.natuurwachtbommelerwaard.nl in verband met nadere vaststelling van het programma en eventuele wijzigingen.
mnd jan zo 22 za 28 zo 29 Feb za 11 mrt za 3 za 10 zo 11 zo 18 Apr za 7 zo 15
* Voor deelname aan te melden via <
[email protected] > of
** Alle knotwerk is dit jaar aan de Kloosterwiel
Jaaragenda 2012
Nieuwsbrief Natuurwacht Bommelerwaard
Overname van artikelen en/of foto’s uit deze nieuwsbrief is toegestaan indien de bron en auteur vermeld worden. januari 2012
