Een initiatief van
PERSBERICHT Burgerpanel buigt zich over de vergrijzing van de samenleving
De wereld verandert, ouderen ook! Burgers stellen hun toekomstverhaal voor
Op 21 februari 2014 presenteerden we in het Huis der Parlementsleden de resultaten van een uniek en participatief toekomstproject. Op vraag van de Stichting voor Toekomstige Generaties en haar vijf partners bogen 24 burgers zich gedurende drie weekends over uitdagingen rond de vergrijzing van de samenleving. In een context van een veranderende economie en van schaarse natuurlijke rijkdommen, gaat het om een van de meest prangende uitdagingen. Ontdek hun scenario voor de toekomst en hun voorstellen in de nieuwe brochure ‘De wereld verandert, ouderen ook’, die gratis beschikbaar is via het internet. Het burgerpanel stelde op grondige wijze een aantal fundamenten van de samenleving in vraag. Achter hun voorstellen gaan belangrijke inzichten over de samenleving van de toekomst schuil. “Een waardige en betaalbare oude dag belangt ons allen aan. We staan er ook vaak te weinig bij stil. De drie weekends waren ideaal om met een groep burgers die een heel brede waaier van de maatschappij vertegenwoordigt, op zoek te gaan naar diepgravende oplossingen. Zo was het mogelijk om de gangbare clichés te overstijgen en van elkaar te leren.” (Philippe Leysen, deelnemer burgerpanel)
1/ Weg met de oudjes! De scheiding tussen ouderen en jongeren of actief en non-actief is voorbijgestreefd. We kunnen de oudere van nu niet vergelijken met die van vroeger. We mogen een mensenleven niet meer beschouwen als een rechte lijn die loopt van een actieve jeugd naar een non-actieve oude dag, maar als een continuüm met een eigen evenwicht. Daarom vinden de deelnemers dat de pensioenleeftijd geen opgelegde grens mag vormen tussen jaren van beroepsactiviteit en van 'verplichte inactiviteit’. Mensen moeten hun leven lang, ook na de huidige pensioenleeftijd, kunnen kiezen welke bijdrage ze aan de maatschappij leveren en hoe ze dit doen, via een betaalde ‘professionele’ loopbaan of via dienstverlening aan de samenleving.
2/ Moedig de ‘vrijwillige loopbaan’ aan, ook tijdens het pensioen. Een duidelijke boodschap luidt dat we alle bijdragen van individuen aan de samenleving naar waarde moeten schatten. We moeten zoeken naar manieren om elke vorm van dienstverlening aan de samenleving beter te valoriseren. Het huidige arbeids- en pensioenstelsel is bovendien niet echt geschikt om de flexibiliteit tussen levensfases vanaf het onderwijs tot de beëindiging van het actieve leven te waarborgen/organiseren. Daarom stellen de burgers een inkomen uit dienstverlening aan de gemeenschap voor, georganiseerd door lokale dienstencentra. In deze centra staat een team van beroepskrachten,
betaald door de lokale overheid, in voor de organisatie en coördinatie van alle vrijwilligers en het bijeenbrengen van vraag en aanbod. Elke burger beslist of en in welke domeinen hij zijn diensten wil verlenen, in functie van zijn eigen persoonlijkheid, vaardigheden en motivatie. Het voordeel is tweeledig: het is motiverend voor de deelnemers en het betekent een gevoelige verlichting voor het bestaande systeem. Daarnaast stellen de burgers voor om een universeel basisinkomen in te voeren, waarvan je weliswaar niet kan leven, maar dat mensen in staat stelt om hun leven flexibeler in te vullen en de keuzes te maken die op dat moment het best passen bij hun levensfase.
3/ Solidariteit versterken Ons huidige systeem van sociale zekerheid, gebaseerd op de solidariteit tussen generaties, heeft zijn kwaliteiten bewezen, maar staat onder enorme druk, onder andere door de vergrijzing, de veranderende economische situatie en de uitputting van de natuurlijke hulpbronnen. De grenzen worden stilaan bereikt en als we niets doen, schuiven we de rekening door naar de volgende generaties. De deelnemers pleiten voor een systeem dat efficiënter is, meer op maat van het individu en meer in lijn met actuele waarden, zoals de behoefte aan vrijheid, de roep tot participatie en de verschuiving van meer zorg 'op aanbod’ en minder 'op maat' … Volgens hen moeten we inzetten op interpersoonlijke solidariteit. Door deze te integreren in het bestaande institutionele solidariteitssysteem kunnen we het huidige systeem aanvullen en verlichten. dus.
4/ Beter voorkomen dan genezen Iedereen heeft de mond vol over preventie, maar op dit ogenblik blijven we wel hangen in een heel curatief, verzorgend gezondheidsstelsel. Willen we evolueren van een curatieve naar een preventieve gezondheidszorg, dan zullen we hiervoor serieus wat middelen moeten vrijmaken. Volgens de deelnemers betekent preventie in de eerste plaats het promoten van een gezonde levenswijze, onder meer door in te zetten op gezonde voeding, het verminderen van stress op de werkvloer en het promoten van sport en beweging. Elke persoon kan zijn verantwoordelijkheid nemen, maar moet hierin worden ondersteund.
5/ Intergenerationaliteit moet meer zijn dan een charmeoffensief Er bestaan al heel wat intergenerationele projecten, maar willen we echt werk maken van een intergenerationele samenleving dat moeten we verder durven kijken en heel onze manier van samenleven en wonen veranderen. De deelnemers kiezen resoluut voor een andere manier van wonen met voorrang aan intergenerationele vormen van samenwonen. “Of de voorstellen van de burgers allemaal haalbaar zijn of niet, daarover wil ik mij niet uitspreken. Ik ben er wel van overtuigd dat als de overheid, de sociale partners en de verschillende actoren in de samenleving rekening houdt met de maatschappelijke veranderingen, ze een belangrijke veranderingshefboom in handen heeft om een strategie te ontwikkelen. De uitdagingen zijn enorm en brandend actueel. En de overheid mag zich niet laten voorbijsteken door privésector.” (Benoît Derenne, directeur Stichting voor Toekomstige Generaties)
Methode
Het burgerpanel was het sluitstuk van een veel breder programma rond de toekomst van ouderen, waarbij aan tientallen experten en stakeholders gevraagd werd naar wat zij ervaren als de belangrijkste uitdagingen voor de toekomst en waarbij drie 'think tanks' de opdracht kregen om hun voorstellen voor de toekomst op papier te zetten.
Stichting voor Toekomstige Generaties en partners Het project is een initiatief van de Stichting voor Toekomstige Generaties, een onafhankelijke, pluralistische stichting van openbaar nut, die zich inzet voor een leefbare wereld voor de toekomstige generaties. Dit project kwam tot stand dankzij de samenwerking met een aantal sterke partners, zoals het RIZIV, Cera, Fondation Chimay-Wartoise, Groupe Jolimont en PartenaMut en de steun van de Nationale Loterij, Wallonië en het Federaal Instituut voor Duurzame Ontwikkeling (FIDO). « Als beheerder van de ziekte- en invaliditeitsuitkeringen wilde het RIZIV samen met de Stichting voor Toekomstige Generaties en de andere partners werken rond dit project om zo creatieve en innovatieve denkpistes te vinden die een antwoord bieden op al die uitdagingen, in het bijzonder rond de verhouding tussen werk en gezondheid op het einde van de loopbaan.” (François Perl, algemeen directeur van de Dienst voor uitkeringen van het RIZIV) In de brochure vindt u, naast de resultaten van het burgerpanel, de eerste reacties van de partners.
Perscontacten Projectverantwoordelijke Stichting voor Toekomstige Generaties: • Deirdre Maes,
[email protected] - 0495 85 28 61 • Aline Goethals,
[email protected] - 0498 67 62 42 Deelnemers aan het burgerpanel (rond het proces of hun ervaringen): • Sofie Ostyn (Vorst, 23 jaar) 0496 64 35 28 • Paul Troch (Haacht, 67 jaar) 0497 06 59 81
Praktisch •
Foto’s van zowel het burgerpanel als van de bekendmaking van de resultaten (na 17u00) vindt u op: http://www.stg.be/onzetoekomst
•
Als bijlage vindt u de brochure van het project
Het project Kader De vergrijzing van onze samenleving vormt een grote uitdaging voor de toekomst. Daarover lijkt iedereen het eens. Over de oplossingen bestaat er veel minder eensgezindheid. • • • •
Hoe moeten we de gezondheidszorg in de toekomst organiseren? En wat met de huisvesting? Hoe zorgen we ervoor dat de toekomstige generaties senioren voldoende middelen hebben om waardig te leven? Hoe hertekenen we het einde van de loopbaan, rekening houdend met de gevolgen voor de gezondheid? En welke rol spelen ouderen in een vergrijzende samenleving?
Wat kunnen we veranderen aan onze samenleving, wetende dat de middelen waarover we beschikken afnemen. Bovendien botsen we op de grenzen van ons ecologische systeem en worden de ouderen steeds talrijker ...
Waarom een burgerpanel? Het maatschappelijke debat hierrond is bijzonder gevoelig en de antwoorden op de uitdagingen lopen uiteen. Net daarom wilden wij de blik van burgers integreren. Vanuit hun eigen ervaringen en wensen zijn zij in staat om een nieuw vertrekpunt aan te brengen en nieuwe invalshoeken te geven.
Voor ons, de Stichting en zijn partners, is dat de beste manier om het debat open te trekken en het huidige kader te verbreden, rekening houdend met wat ‘wenselijk’ is voor de toekomst.
Verloop & Input van experten Het burgerpanel was slechts het sluitstuk van een veel breder programma rond de toekomst van ouderen. Eerst werden veertigtal deskundigen ondervraagd om zo een zicht te krijgen op de belangrijkste uitdagingen voor de toekomst, die we nadien samenvatten in 10 kernuitdagingen. Deze kernuitdagingen legden we vervolgens voor aan drie ‘think tanks’ die voor ons hun scenario opstelden met voorstellen voor de toekomst. Hun voorstellen vormden de voedingsbodem voor een tweede fase, waarin we een heel divers panel van 24 burgers hierover lieten nadenken.
Na drie weekends leverde het panel ons een scenario, met een eigen visie op de uitdagingen en een aantal concrete voorstellen. De leden van het panel zijn natuurlijk geen deskundigen, maar ze boden ons wel een nieuwe en onconventionele kijk op de kwestie.
Om zich de problematiek eigen te maken, gingen de deelnemers eerst aan de slag met de 10 kernuitdagingen uit de voorbereidingsfase. Later werden hun voorstellen getoetst aan de elementen uit de scenario’s van de drie ‘think tanks’, om zo het debat te openen. Na een fase van confrontatie van ideeën formuleerde het panel gemeenschappelijke aanbevelingen, die u kunt lezen in de brochure.
