VERTROUWEN IN GEBOUWEN EEN FIETSTOCHT L A N G S RELIGIEUZE MONUMENTEN IN VELSEN
VERTROUWEN IN GEBOUWEN – EEN FIETSTOCHT LANGS RELIGIEUZE MONUMENTEN IN VELSEN
Overal in het landschap zijn ze aanwezig. Eenvoudig, uitbundig, al dan niet vergezeld van een spitse of stompe toren: godshuizen oftewel kerken. Open Monumentendag 2005 is gewijd aan deze monumenten onder de titel Religieus erfgoed met het motto: Geloven in monumenten. Ook in de gemeente Velsen zijn veel godshuizen te vinden. De oudst zichtbare en de bakermat van de verspreiding van het geloof in de regio is de Engelmunduskerk in het oude dorp Velsen. Toch zijn er ook veel gebouwen in de gemeente waarvan de band met het geloof niet meer zo duidelijk is, zoals Thalia in IJmuiden en ’t Mosterdzaadje in Santpoort-Noord, die beide nu een culturele functie hebben.
GELOVEN IN VELSEN Uit de vele archeologische onderzoeken die in Velsen zijn gedaan, kan worden afgeleid dat de bewoningsgeschiedenis teruggaat tot in de Late Steentijd (2000-1800 v.Chr.). Op de plekken waar deze mensen woonden, werd naast gewoond en gewerkt ook godsdienst beoefend. Zo is in Velserbroek op de plaats waar nu het kantoorgebouw van PWN staat een unieke offerplaats ontdekt. In de kennelijk gewijde bodem van een duinzandrug, die als een schiereiland over vele tientallen meters in het moeras uitstak, bleken onder meer sieraden, wapens en gereedschappen aan hogere machten geofferd te zijn. Met name in de vroege Romeinse Tijd, kort na het begin van de jaartelling, was dit heiligdom intensief in gebruik. Met de geschiedenis van de kerstening van ons land door rooms-katholieke geestelijken is de naam van de Ierse monnik Willebrord onlosmakelijk verbonden. Deze stichtte tussen 717 en 739 n.Chr. één van de vijf oudste kerken van Holland. Vanuit deze kerk, de Engelmunduskerk in het dorp Velsen, is een belangrijk deel van Kennemerland tot het christendom bekeerd. In de 16de eeuw ondervond het kerkelijk leven ook in Velsen geweldige beroering als gevolg van de Reformatie. In 1566 leidden de Beeldenstorm en de opstand tegen de Spanjaarden tot tegenmaatregelen. De Spanjaarden belegerden steden en dorpen, waarbij ook de kerk in Oud-Velsen gedeeltelijk werd verwoest. Met de strijd tegen het Spaanse bewind werd door de Calvinistische Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1581-1795) de openlijke uitoefening van de rooms-katholieke geloofsleer verboden. De Engelmunduskerk kwam net als alle andere kerkelijke bezittingen in handen van de hervormden. Als gevolg hiervan werd door de rooms-katholieken een boerderij in het gehucht Driehuis ingericht als schuilkerk. Na de periode van de Bataafse Republiek (1798-1806) werden staat en kerk in 1798 definitief gescheiden. De schuilkerk in Driehuis werd in 1840 verbouwd en voorzien van een toren. Tevens werd een eigen begraafplaats aangelegd, zodat de rooms-katholieken niet langer op de begraafplaats van de hervormde Engelmunduskerk in Velsen ter ruste werden gelegd.
1
Tijdens de Franse overheersing (1810-1814) werd de godsdienstvrijheid ingesteld waardoor onder andere ook de katholieken weer officieel in de openbaarheid konden treden. De grondwet van 1848 garandeerde deze vrijheid van godsdienst. Na het gereedkomen van het Noordzeekanaal in 1876 en de snelle groei van de verschillende woonkernen werden de oorspronkelijke parochiegrenzen verlegd en ontstonden er nieuwe kerken en parochies. De in de 20ste eeuw begonnen ontkerkelijking resulteerde in een terugname van het aantal kerkgebouwen, een proces dat zich ook nu nog voltrekt. Dankzij ‘nieuwe’ religies verschijnen andersoortige gebedshuizen in ons straatbeeld, zoals de moskee aan de Planetenweg in IJmuiden.
De gemeente Velsen heeft in samenwerking met Stichting Santpoort een fietsroute langs verscheidene van deze religieuze monumenten uitgezet. Op Open Monumentendag, zondag 11 september, zullen op een aantal plaatsen in de gemeente activiteiten plaatsvinden die met het thema te maken hebben. Het programma vindt u te zijner tijd in de plaatselijke media.
Wij hopen dat u veel plezier beleeft aan de route.
2
De lengte van de fietsroute is in totaal 24 kilometer. Diegenen die deze afstand te lang vinden, kunnen eventueel de lus naar Velsen-Noord laten vallen, waardoor de route met 3 kilometer wordt ingekort.
Beginpunt is de Engelmunduskerk in het oude dorp Velsen (parkeergelegenheid aanwezig)
1. Engelmunduskerk: Kerkplein 1 (rijksmonument) In de 12de eeuw is de houten kerk van Velsen vervangen door een gebouw van tufsteen. De kerk werd een eeuw later uitgebreid met een toren, een koor en de (Brederode)kapel. Opdrachtgevers voor de bouw van de stenen kerk en de uitbreidingen zijn naar alle waarschijnlijkheid de adellijke families Van Velsen, Persijn en Brederode. Met de binnenkomende gelden van bedevaartgangers en de steun van de Abdij van Egmond kon de parochie eind 15de eeuw de toren laten verhogen en voorzien van een gotische spits. Tegelijkertijd werd aan de zuidkant van de kerk een zijbeuk gebouwd. Tijdens de strijd tegen de Spanjaarden werd de dorpskerk grotendeels verwoest, waarna het oudste tufstenen gedeelte in 1596 werd herbouwd. Begin 18de eeuw werden de restanten van de kerkruïne opgeruimd. De Velsense ambachtsheer Gerrit Corver bouwde vervolgens de nu nog bestaande Watervlietkapel aan de noordkant van de kerk. In diezelfde eeuw kreeg de toren een nieuwe spits.
Door het witte hek het dorp in. Rechts na het hek is
2. Weeshuis: Torenstraat 2 (rijksmonument) Voormalig weeshuis en Ouden van Dagenhuis, in april 1769 in gebruik genomen. In dit tehuis kregen alle armen, zowel jong als oud, een gedegen opvoeding of verzorging. Kort na 1900 kwam aan de verzorging van weeskinderen een einde en was er alleen sprake van bejaardenzorg. Als gevolg van de crisis in de jaren ’30 zag men geen kans meer de exploitatie van het tehuis voor ouden van dagen van de Nederlands Hervormde Gemeente in Velsen rond te krijgen. Op 1 november 1935 viel definitief het doek. Tegenwoordig huisvest het gebouw de Orde van Vrijmetselaren en de Orde van Weefsters.
Fiets rechtdoor via de Torenstraat richting het Noordzeekanaal. Op het fietspad rechtsaf richting pont.
3
Indien u ervoor kiest de lus naar Velsen-Noord te maken, dan moet u met de pont oversteken. Fiets de Pontweg af. Op de kruising rechtsaf de grote Hout- of Koningsweg in. Deze helemaal uitfietsen tot de
3. Gereformeerde kerk: Grote Hout- of Koningsweg 35-39 Voormalige gereformeerde kerk met vergaderlokalen, kosterswoning en pastorie, in 1924 gebouwd. De voormalige kerk en pastorie dragen stijlkenmerken van de Amsterdamse School. In 1980 werd de kerk in gebruik genomen als buurtcentrum, tegenwoordig is hier Centrum WAKAN gevestigd.
4. St. Josephkerk: Wijkerstraatweg 55 (rijksmonument) De rooms-katholieke St. Josephkerk werd in twee fasen gebouwd naar ontwerp van Jan Stuyt. Met de eerste steenlegging op 19 maart 1908 (St. Jozeffeest) werd begonnen aan de bouw van koor, dwarspand en een travee van het schip, en de verbinding met de pastorie. De tweede bouwfase vond plaats in 1927-1928, waarbij de kerk met vier schiptraveeën en een hoektoren werd uitgebreid. Daarna werd de oorspronkelijke dakbedekking, bestaande uit leien, vervangen door rode pannen. Ten noorden van het kerkgebouw bevindt zich een kerkhof en in de noordoosthoek van het perceel ligt een 19de-eeuwse villa die als pastorie dient en verbonden is met de kerk.
Fiets rondom de kerk en ga via de Pieter Janszstraat weer terug naar Grote Hout- of Koningsweg. Zelfde weg terug. Bij het Pontplein rechtdoor (rechtsaf voor diegenen die uit Velsen-Noord komen) het viaduct onderdoor. Eerste straat rechtsaf de Willebrordstraat in, met de bocht mee naar links, de IJmuiderstraatweg volgen. Tegenover de Frans Naereboutstraat rechtsaf het fietspad op en geheel uitrijden. Ter hoogte van het Witte Theater de Geul oversteken, direct linksaf en gelijk rechtsaf de Kanaalstraat in.
4
5. Nieuwe Kerk: Kanaalstraat 250 (rijksmonument) In 1910 werd een begin gemaakt met de bouw van deze Nederlands hervormde kerk, omdat het oude gebouw voor Christelijke Belangen – de eerste kerk van IJmuiden – niet meer toereikend was. Nadat verschillende ontwerpen door dominee Creutzberg stuk voor stuk afgekeurd waren, kwam hij via de familie van zijn vrouw in contact met de Engelse architect Forsyth. De plattegrond heeft de vorm van een Latijns kruis, hetgeen niet gebruikelijk was in de protestantse architectuur. De kerk is uit baksteen opgetrokken, heeft gotiekachtige kenmerken zoals grote spitsboogvensters met de bakstenen tracering, steunberen alsook de hoofdvorm met zadeldak. Naast de kerk (nr. 248) bevindt zich de pastorie/woonhuis, gebouwd in 1906 voor de toen nog te bouwen kerk.
Kanaalstraat vervolgen en Kerkstraat oversteken, weer Kanaalstraat vervolgen. Eerste straat linksaf, de Helmstraat in.
6. Doopsgezinde Kerk: Helmstraat 9 Dit neo-renaissance kerkgebouwtje is in 1905 door de IJmuidense bouwkundige P. de Vries ontworpen. De in IJmuiden zeer bekende reder C.J. Planteijdt gaf opdracht tot de bouw, dat als godshuis voor de leden van de Nederlandse Protestantenbond moest dienen. Nadat het bedrijf van Planteijdt failliet gegaan was, moest ook de kerk verkocht worden. In 1909 werd de Doopsgezinde Gemeente opgericht, die zich onder meer ten doel stelde de kerk aan te kopen. In 1979 is de oude kosterswoning gesloopt en vervangen door een modern verenigingsgebouw. Het interieur van de kerk is gedeeltelijk gemoderniseerd, waarbij het portaal is vergroot en de oude kansel is verwijderd.
Terug naar Kanaalstraat, deze uitfietsen tot de Oranjestraat. Linksaf Oranjestraat in, eerste rechtsaf de Breesaapstraat in.
7. Thalia: Breesaapstraat 52 In 1890 is Thalia gebouwd als oud-katholieke kerk met bijbehorende pastorie. De gebouwen waren in neo-renaissancestijl opgetrokken, waarbij vooral de voorgevel van de drie-beukige kerk rijk bewerkt was. Nadat het kerkje al snel te klein was geworden, kwam het na de bouw van een nieuwe kerk aan de Koningin Wilhelminakade in 1907 leeg te staan. Een plaatselijk bedrijf vestigde er een mandenmakerij in en gebruikte de ruimte verder als opslag. Al in 1912 waren er plannen om de voormalige kerk tot koffiehuis en concertzaal in te richten, maar het heeft tot 1919 geduurd eer de architect J.C. Cramer zijn uiteindelijk ontwerp verwezenlijkt mocht zien. De voorgevel werd een voor die tijd moderne, gepleisterde art deco-achtige blikvanger, waarin de
5
geleding van de kerk nog duidelijk te herkennen is. Het gebouw, dat als theater en bioscoop in gebruik werd genomen, kreeg de naam Thalia, naar een van de muzen. In 1969, bij het opheffen van de theaterfunctie, zijn de vensters en de hoofdtoegang dichtgemetseld. Van de pastorie van het gebouw is, behoudens het ontbreken van de dakkapel en van de oorspronkelijke deur, het eigenlijke aanzien volledig bewaard gebleven. Toen Thalia gereed kwam, werd de voormalige pastorie als koffiekamer ingericht. In 1922 is er een klein concertzaal achter gebouwd, eveneens naar ontwerp van J.C. Cramer. Momenteel is het complex opnieuw in gebruik als theater.
Terug naar de Oranjestraat, tegenover hotel/restaurant Augusta wandelpad door plantsoen volgen, rechtsaf de Koningin Wilhelminakade op.
8. Engelmunduskerk: Koningin Wilhelminakade 117-119 De ontwikkeling van de visserij had als gevolg dat het aantal bewoners in Oud-IJmuiden snel groeide. Daarmee nam ook naast de rooms-katholieken en protestanten het aantal andere kerkgenootschappen in Oud-IJmuiden snel toe. Zo kwamen er uit Egmond voornamelijk oud-katholieken, uit Urk vooral gereformeerden en uit Katwijk de orthodox-hervomden. De oud-katholieke gemeenschap huurde eerst een ruimte in voormalig hotel Willem Barendsz en in 1889 werd de eerste steen gelegd voor een nieuw onderkomen aan de Breesaapstraat (het huidige Thaliatheater). In 1906 werd uiteindelijk begonnen met de bouw van de huidige kerk.
De Koningin Wilhelminakade uitfietsen, rechtsaf de Julianabrug over. Rechtsaf de Havenkade op, voor Zeevaartmuseum linksaf de Kompasstraat in. Aan het einde rechts ligt
9. Ichtuskerk: Kompasstraat 78 De Ichtuskerk, in 1938 gebouwd naar een ontwerp van architectenbureau Meyran en Ten Broeke uit Beverwijk. Opdrachtgever was de Raad der Gereformeerde Kerk. De kerk heeft één bouwlaag onder een hoog opgaand zadeldak, en wordt aan de achterzijde aan beide kanten geflankeerd door een woonhuis, eveneens met één bouwlaag onder een zadeldak. In de voorgevel bevindt zich een modern roosvenster, voorzien van siersmeedwerk en glas-in-lood. Op het dak bevindt zich, boven de entree, een koperen dakruiter.
6
Na het plantsoen rechtsaf de Grahamstraat in, linksaf Planetenweg richting de rotonde. Voor de rotonde rechts ligt
10. Moskee Kuba: Planetenweg 1 Turks Islamitische moskee gebouwd in 1990. Sinds enkele decennia is naast het christendom de islam de tweede grote godsdienst in Nederland geworden. Vooral in de jaren '90 van de vorige eeuw is het architectonische landschap verrijkt met een type gebouw dat we voordien niet kenden: de islamistische moskee met minaret en sociaal-culturele bijgebouwen.
Bij de rotonde rechtdoor, de Lange Nieuwstraat in. Tegenover de Hema rechtsaf de Velserduinweg in.
11. Goede Herderkerk: Velserduinweg 52 Deze voormalige Nederlands hervormde kerk is in 1933 ontworpen door de architect F.B. Jantzen. De expressieve en tegelijkertijd vrij robuuste stijl van het kerkgebouw met zijn rode handvorm baksteen en steile tentdaken is karakteristiek voor de hervormde kerkbouw in het Interbellum. Er zijn plannen om in de kerk appartementen te bouwen.
De Velserduinweg helemaal uitfietsen tot aan de Heerenduinweg. Oversteken en linksaf het fietspad helemaal volgen, spoorbomen over, eerste rotonde rechtsaf de Driehuizerkerkweg in.
7
12. Engelmunduskerk: Driehuizerkerkweg 111-113 (gemeentelijk monument)
Tijdens de Reformatie in de 16de eeuw werd de openlijke uitoefening van de rooms-katholieke geloofsleer verboden en alle kerkelijke bezittingen kwamen in handen van de hervormden. Als gevolg hiervan zochten de rooms-katholieken binnen Velsen hun toevlucht tot een boerderij in Driehuis, die zij inrichtten als schuilkerk. Na een aantal verbouwingen begon de boerderij steeds meer op een echt godshuis te lijken. Toen de kerk te klein en te duur in onderhoud werd, kreeg het kerkbestuur uiteindelijk in 1840 toestemming een nieuwe kerk te bouwen. Tevens werd een eigen begraafplaats aangelegd, zodat de rooms-katholieken niet langer op de begraafplaats van de hervormde Engelmunduskerk ter ruste werden gelegd. Door de aanleg van het Noordzeekanaal groeide het aantal parochianen echter zo snel dat in 1893 werd besloten een nieuwe kerk te bouwen.
De Driehuizerkerkweg vervolgen.
13. Missiehuis: Driehuizerkerkweg 123 (gemeentelijk monument) Voormalig seminarie, in 1924 gebouwd in opdracht van de Missionarissen van het Heilig Hart. Het gebouw is één van de twee nog resterende voormalige missiehuizen in Noord-Holland. In 1928 werd er achter het Missiehuis een kapel gebouwd. Deze is gedurende de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetters gebuikt als wapenopslag. Het gebouw is momenteel in gebruik als vestiging van de Sociaal Medische Dienst van de Koninklijke Marine.
Terug linksaf spoor over de Duin en Kruidbergerweg helemaal volgen tot de kruising met de Middenduinerweg.
8
14. Boerderij Middenduin: Middenduinerweg 83-87 (rijksmonument) In de tuin dichtbij het kruispunt staat een ogenschijnlijk schamel schuurtje, maar in feite gaat het hier om een in de jaren ‘90 van de vorige eeuw gebouwde privé kapel van één van de vroegere bewoners. Omdat de eigenaar te ziek was om de gang naar de parochiekerk te maken, heeft hij deze kapel laten bouwen. De pastoor van Driehuis heeft destijds deze kapel ingewijd.
Volg de Velserenderlaan, links ligt de
15. Ruïne van Brederode: Velserenderlaan 2 (rijksmonument) In het kasteel van Brederode was een privé kapel ingericht, aanvankelijk – naar men aanneemt – in de noordvleugel op de benedenverdieping boven de keuken. Bij herbouw in 1464 is deze verplaatst naar de eerste verdieping van de noordwestelijke toren. Over het vermeende bestaan van een ondergrondse vluchtgang van de ene kapel naar de andere zijn nooit bewijzen gevonden.
Fiets de Velserenderlaan uit, rechts de Brederoodseweg op. De eerste weg linksaf, de Duinweg of Duivelslaan in. Op de hoek van de Louise de Colignylaan staat een woonhuis met een rieten dak dat vroeger De Toorts heette.
16. De Toorts: Duinweg 32 In dit huis, ontworpen door de Amsterdamse architect J.H. Mulder jr., huisde voor de Tweede Wereldoorlog de SDAP (voorgangster van de PvdA), tijdens de oorlog de NSB, daarna de PvdA. Vanaf 1946 hield de hervormde gemeente er om de veertien dagen een kerkdienst omdat de dorpskerk te klein werd. Na 1957 gebruikte men De Toorts niet langer voor kerkdiensten en week men uit naar de Adventskerk van het Provinciaal Ziekenhuis in Bloemendaal. Vanaf 1961 kerkt men in De Hoeksteen.
Fiets de Duinweg af. Aan het einde links ligt de voormalige kerk
9
17. De Hoeksteen: Willem de Zwijgerlaan 72 Deze voormalige hervormde kerk met vrijstaande klokkentoren is ingewijd in 1961. Het ontwerp van J. Kruger kreeg internationaal veel waardering onder andere omdat hij gebruik gemaakt heeft van de geaccidenteerdheid van het bouwterrein. Het bovengedeelte was de kerkzaal, in het onderste deel (De Duinpan geheten) kwamen de jongeren bij elkaar. Toen deze kerk overbodig werd, zijn er twee woningen in gerealiseerd. De vorm van het gebouw bleef daarbij gehandhaafd.
Langs het station Santpoort-Zuid, linksaf het spoor over, de Wüstelaan in. Bij de tweesprong rechts de Wüstelaan aanhouden. Aan de linker kant ligt
18. Maris Stella: Wüstelaan 59 De op een natuurlijke duintop gelegen villa, gebouwd in 1906, heette oorspronkelijk Spaarnheuvel. In 1957 kocht de kloostercongregatie Oblaten van de Onbevlekte Maagd Maria het pand en veranderde de naam in Maris Stella (ster van de zee). In de Middeleeuwen was Stella Maris een eretitel van Maria: Sterre der Zee. In dit geval dus een mariacongregatie, niet ver van zee gelegen. De oblaten doen veel aan missiewerk, zielzorg en godsdienstonderwijs. Het huis, waarin in de eerste jaren een aantal priesters woonde, dient nu als thuisbasis voor missionarissen en als woning en vergaderruimte voor de enig overgebleven pater, die nu pastoor is van de parochies Bloemendaal en Overveen. Op de bovenste etage is een eenvoudige kapel ingericht voor intern gebruik.
Ongeveer 100 meter verderop ligt rechts het landgoed Spaarnberg (Spaarnberglaan), nu een appartementencomplex, maar vroeger kleinseminarie van de Witte Paters. De Wüstelaan vervolgen. Rechts, naast villa Santvliet (Wüstelaan 90) ligt een klein gebouwtje waarop Bethel staat.
10
19. Bethel: Wüstelaan 88 Voormalig houten koetshuis met stal, in 1902 gebouwd en behorende bij de toenmalige dokterswoning Santvliet. Het heeft tot 1968 dienst gedaan als kerk waarbij het de naam Beth-el (huis van God) kreeg. Het gebouwtje werd eerst gebruikt door de gereformeerde gemeente, daarna door de gereformeerde kerk in hersteld verband en vervolgens de gereformeerde kerk onderhoudende art. 31.
Derde straat linksaf de Burgemeester Enschedélaan in. Rechts staat de dorpskerk.
20. Dorpskerk: Burgemeester Enschedélaan 67 Op deze plek nam de hervormde gemeente in 1844 een eigen kerkgebouw in gebruik. Daarvoor ging men ter kerke in Velsen. Deze kerk brandde af in 1916, waarna op dezelfde plek de dorpskerk van de Nederlands hervormde gemeente, nu de Samen op Weg Gemeente, bouwde. Het ontwerp van de Bloemendaalse architecten J. Mulder en J.A. van Asdonk doet denken aan de Romaanse stijl. Opmerkelijk zijn de glas-in-lood ramen met gebrandschilderd glas, in de jaren 1940-1950 vervaardigd door de Haarlemse glazenier N. Schrier. De dorpskerk is gerenoveerd als gevolg van het samengaan van de hervormde en gereformeerde gemeente in Santpoort-Noord en -Zuid.
Derde weg links, de Pastorieweg in. Op deze hoek staat de voormalige pastorie van de hervormde kerk. Verder tot aan de Middenduinerweg. Rechts ligt de zogenaamde Naaldkerk.
21. Naaldkerk: Frans Netscherlaan 12 De rooms-katholieke kerk Onze Lieve Vrouwe van Altijddurende Bijstand is in 1932 gebouwd. De kapvorm met sterk hellende dakschilden, de zware dakgoten en de torenspitsen zijn kenmerkend voor de architectuur van de jaren ‘30 van de vorige eeuw. Tot 1932 gingen de katholieken uit Santpoort naar de Engelmunduskerk in Driehuis. Maar Santpoort breidde zich uit en men vroeg de bisschop toestemming een eigen parochie te stichten. Hiermee ging de pastoor van Driehuis niet akkoord, omdat hij dan zijn parochie en inkomsten gehalveerd zag. De bisschop gaf toch toestemming. In 1937 kwam aan de Wulverderlaan, om de hoek, het klooster gereed voor de nonnen, de Dochters van O.L. Vrouw van het Heilig Hart.
11
De Frans Netscherlaan uitfietsen. De school links was vroeger De school met den Bijbel. Linksaf de Burgemeester Enschedélaan in, rechtsaf de Terrasweg in, rechtsaf de Kerkweg in, links langs het brandweerhuisje de Vlugthovenstraat in tot het kruispunt Hoofdstraat - Huis Ten Biltstraat.
22. Kruispunt Hoofdstraat – Huis Ten Biltstraat Ongeveer op de plaats van firma Hop & Co is de religieuze geschiedenis van Santpoort begonnen met de bouw van een kapel. De resten zijn tevoorschijn gekomen bij een verbouwing van Hop in 1954. Op een kaart uit 1635 staat op dit punt het woord 'capel' vermeld. Waarschijnlijk is dit de Patriciuskapel die Jan van Brederode heeft laten bouwen in 1399. Hij had, na een aantal kruistochten, een bedevaart gemaakt naar Ierland ter ere van Ierlands nationale heilige, St. Patrick, hopend op de reiniging van zijn zonden. Hij noemde de kapel de Sint-Patriciuskapel.
Terug de Vlugthovenstraat in, eerste weg rechts langs het brandweerhuisje de Kerkweg in, na twee zijstraten links ziet u ‘t Mosterdzaadje.
23. ’t Mosterdzaadje: Kerkweg 29 (gemeentelijk monument) Voormalig kerkje El Theto (Uw Koninkrijk), in volksmond 't Mosterdzaadje genoemd. Het is in 1887 gebouwd voor een kleine groepering afgescheiden rechtzinnigen van de Nederlands hervormde gemeente: Evangelisatie Vereniging ’t Mosterdzaadje. Het pand is in 1937 na de bouw van een grotere kerk aan de Pastorieweg in gebruik genomen als trappenfabriek. Vanaf 1983 heeft het de functie van concertzaal en expositieruimte. Het kerkje ligt aan de Kerkweg, vroeger Kerkvoetpad geheten, een eeuwenoude verbinding tussen Santpoort en Driehuis. Tot 1844 had Santpoort geen eigen kerk, dus de gelovigen liepen over dit pad naar de Engelmunduskerk in het dorp Velsen.
Vervolg de Kerkweg tot het eind. Rechts de J.T.Cremerlaan in en de tweede links de Patriciuslaan in. Op de Santpoortse Dreef rechtsaf, de rotonde voor driekwart volgen de Hagelingerweg in, het viaduct onderdoor. Bij de rotonde rechtdoor, eerste straat rechts, de P.C. Hooftlaan helemaal uitrijden, deze loopt over in de Kweekensteinsweg. Direct links ligt
12
24. Dienstwoning: P.C. Hooftlaan 93 (rijksmonument) Vrijstaande voormalige dienstwoning van de buitenplaats Beeckestijn in de vorm van een kapel. In de tweede helft van de 18de eeuw is er aan de in oorsprong oudere buitenplaats een groot stuk grond toegevoegd, dat door tuinarchitect J.G. Michaël in landschapsstijl werd vormgegeven. Binnen het concept van deze natuurlijk ogende tuinstijl zijn er – vermoedelijk eveneens naar ontwerp van Michaël – diverse romantische gebouwtjes en tuinornamenten geplaatst, zogenaamde follies. Deze elementen hadden tot doel de bezoeker te verrassen en ze moesten in samenhang met het park verschillende stemmingen oproepen. Zo is deze dienstwoning in de vorm van een neogotische kapel gebouwd.
Even terug en direct rechtsaf het fietspad in dat parallel loopt aan de Van Lenneplaan. Op de viersprong rechtsaf de Waterlandweg in. Deze helemaal volgen (volg borden Beeckestijnroute), gaat over in de Driehuizerkerkweg. Rechtsaf, het fietstunneltje onderdoor naar Oud-Velsen. Na het tunneltje een scherpe bocht naar links en eerste straat rechtsaf, door het witte hek. U bent weer terug bij het beginpunt van de route.
13
Colofon Gemeente Velsen © 2005 Tekst en route: Monumentenzorg gemeente Velsen en Stichting Santpoort Foto’s: Frits van der Veldt Layout: Peter Klum (interne dienst repro)
14
