Een dieper inzicht in de dopingproblematiek!

Harmonising the Knowledge about Biomedical Side Effects of Doping

Een dieper inzicht in de dopingproblematiek! MEDIUM-Niveau


De Wereld Anti-Doping Code

Set van anti-doping regels

Kader voor een geharmonizeerd

Global Anti-Doping Organization Chart

anti-doping beleid, regels en regelgevingen

Harmonizeren van testen, laboratoria, toelating wegens therapeutische noodzaak (TTNs) en de lijst van verboden substanties en methodes www.doping-prevention.com

2


Schending van de anti-doping regels

…according to de Code

Athleten of andere personen zijn verantwoordelijk om te weten wat beschouwd wordt als een schending vand e dopingregelgeving evenals van de substanties en methodes vermeld in de lijst van verboden substanties en methodes.

2.1

De aanwezigheid van een verboden substantie… .

2.2

gebruik of poging tot gebruik van een verboden substantie of methode… .

2.3

Weigeren of missen … van een staalafname … .

2.4

Schending … voor buitencompetitietesten … .

2.5

Knoeien, … met een deel van de Dopingcontroleprocedure.

2.6

Bezit van verboden substanties … .

2.7

Handelen in een verboden substantie … .

2.8

Toediening … van een verboden substantie … . www.doping-prevention.com

3


De “verboden lijst” (2008) Altijd verboden substanties anabole stoffen, hormonen, beta-2 agonists, hormoon antagonisten en modulatoren, diuretica en andere maskeermiddelen

Altijd verboden methoden bevordering van zuurstoftransport, chemische en fysieke manipulatie, genetische doping

Substanties verboden in-competitie stimulanta, narcotica, cannabinoiden, glucocorticosteroiden

Substanties verboden in bepaalde sporten alcohol, beta-blockers

www.doping-prevention.com

4


Testprocedure in-competitie

buitencompetitie

testen met voorafgaande verwittiging versus testen zonder verwittiging

Internationale sportfederaties: geregistreerde verzameling van atleten van internationaal niveau

Nationale anti-doping organisatie: geregistreerde verzameling van atleten van nationaal niveau www.doping-prevention.com

5


Dopingcontrolestalen Urinestalen

Urine screening voor verboden substanties

bloedstalen

Bloed screening foor gezondheidscontroles (e.g. verhoogde haematocrit) Bloed screening voor verboden substanties en methodes www.doping-prevention.com

6


Toelating wegens therapeutische noodzaak “…toelating om een verboden substantie te nemen…” “…onder wel beschreven definities en omstandigheden.”

Significante beperking voor de gezondheid geen bijkomende prestatieverbetering geen therapeutisch alternatief Noodzakelijk www.doping-prevention.com

7


Een atleet zijn verblijfsgegevens Buitencompetitie doping controle

Geregistreerde testverzameling

Atleten van internationaal niveau

Atleten van Nationaal niveau

Informatie over verblijfplaats Internationale federatie

Nationale federatie www.doping-prevention.com

8


Het tweeledige karakter van drugs/doping substanties Drugs

Medisch doel

Drug gebruik

Therapeutische dosis

Overdosis

Biomedische neveneffecten

tijdelijk (acute schade)

reversibel / irreversibel

lange termijn www.doping-prevention.com

9


Wat zijn anabole steroiden?

Anabool-androgene steroiden (AAS) zijn hormonen Reguleren bep. lichaamsfuncties, e.g. spieropbouw – Anabool betekent “opbouwend” – Andro + geen betekent “mannelijk” + “producerend” – Steroiden zijn een soort vetmolecules

Vb. : testosteron Medisch doel: spierdystrofie

Hormoon producerende cellen

Doelcellen met specifieke receptoren

Het vasculair systeem

Müller-Esterl: Biochemie, 2004 © Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg


10


Het medisch gebruik van anabole steroiden?




Gebrek aan endogene androgenen Mannelijk gigantism Proliferatie van de uterus mucosa Bloedarmoede Spierdystrofie Impotentie of erectie dysfunctie www.doping-prevention.com

11


Anabole steroiden gebruik en sport?

“Opbouwen” van spieren en verbetering van recuperatie Doelcellen met specifieke receptoren



Maar: steroiden leiden niet tot spiergroei uit zichzelf! Maar: fysiologisch zijn de spieren niet voorbereid op dit type groei www.doping-prevention.com

12


Welke neveneffecten kunnen verschijnen bij gebruik?

Casus: Scheuren van gewrichtsbanden en pezen 29-jaar oude voetballer 3 jaar na gebruik van steroiden 2x scheur van de patellapees Scheur van beide Achillespezen

Isenberg, Prokop & Skouras (2008): Successive ruptures van patellar en Achilles tendons. anabole steroids in competitive sports (figure 1). Unfallchirurg 111: 4649. © by courtesy van Springer Science en Business Media


13


Neveneffecten door gebruik? Mannelijke gebruikers: • Vrouwelijke gebruikers: •

vervrouwelijken vermannelijken

Andere neveneffecten: Acne (a) Liver cystes (b) Krimpen van de testis (c) Gynaecomastia (d) Degeneratie van het beenderstelsel Cardiovasculaire aandoeningen Stemverzwaring(vrouw) Baardgroei (vrouw) kaalheid (man)

a

b

c

d (a) Melnik, Jansen & Grabbe (2007): J Dtsch Dermatol Ges. 5 (2):110-117. © by courtesy van Wiley-Blackwell (b, c) Kistler (2006): Dissertation, LMU, München (d) Prof. Dr. F. Beuker, Düsseldorf


14


Samenvatting & sleutelwoorden

AAS zijn hormonen

AAS verbetern het proteinemetabolism

Anabool betekent “spieropbouwend”

Gebruik van androgenen leidt tot vermannelijken (vrouw) van vervrouwelijken (man)

Steroiden vervangen een trainingsessie niet!

Ze kunnen leiden tot ernstige neveneffecten


15


Wat zijn hormonen en gerelateerde substanties?

Endogene of exogene boodschapper molecules Reguleren van specifiek lichaamsfuncties

Erythropoietine Groeihormoon Insulin like groeifactor Mechano groeifactor Human chorionic gonadotrophin Insuline Corticotrophine

Hormoon producerende cellen





16


Wat is EPO?

Erythropoietin is een hormoon Het stimuleert de synthese van de rode bloed cellen Rode bloed cellen brengen zuurstof naar de weefsels Erythropoetine producerende niercellen

Erythropoetine stimuleert groei van rode bloedcellen


Medisch doel: anaemie



17


Waarom wordt EPO gebruikt in sport?

Stijging van rode bloed cellen Stijging van weefsel bevoorraading met zuurstof Verzekeren van de uithoudingsprestatie

Langlaufer Eero Mäntyranta

Legaal alternatief: training op grote hoogte! www.doping-prevention.com

19


De medische toepassing van EPO? Erythropoietin wordt gebruikt bij bloedarmoede bij…

Hypoxie in weefsel

Aantal erythrocyten×

Chronische nierziektes Kankertherapie AIDS Kritisch zieke patiënten

EPO ×

Beenmerg www.doping-prevention.com

18


Wat zijn de gezondheidsrisico's van EPO?

Verhoogde bloeddikte Verhoogd risico op hoge bloeddruk Verhoogd risico op van thromboembolische aandoeningen, e.g. infarct, hartstilstand bloedbanen bevoorraden het hart, de spieren kunnen geblokkeerd raken door een thrombus gevolgd door een infarct

Sobotta: Atlas der Anatomie des Menschen © Elsevier GmbH, Urban & Fischer Verlag München

Let op: EPO-gebruik kan sterk levensbedreigend zijn! www.doping-prevention.com

20



Erythropoietin is een hormoon

Verhoogt de synthese van erythrocyten t O2 transport u

Zuurstof is nodig om een uithoudingsprestatie te verzekeren

Legaal alternatief zijn hoogtestages

Thromboembolische aandoeningen in de long, hersenen en hart kunnen voorkomen


21


Wat zijn beta-receptor-blockers? Beta-receptor-blokker

Beta-receptoren …zitten op het celoppervlak van weefsels bezenuwd door het CZS …lokken bepaalde fysiologische reacties uit door adrenaline Beta-receptor-blockers …blokkeren de activiteit van een beta-receptor …verlagen het hartritme en de intensiteit van de contracties en verminderen eveneens een hoge bloeddruk


Geblokkeerde beta-receptors in het hart Müller-Esterl: Biochemie, 2004 © Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg


22


Waarom beta-blockers gebruiken in de sport?

Verminderen van hartslag en bloedsomloop Voorkomen van excitatie, plankenkoorts en handtremor Î rustgevend Stressvolle situatie Hartslag × Belasting van het hart

Inname van een beta-blokker Hartslag Ù Bijnieren produceren adrenaline

Adrenaline transport naar het hart


23


Wat zijn de gezondheidsrisico's van beta-blockers?

Verlagen hartritme (Bradycardia)

Bloeddrukverlagend

Acoasma (acoustische hallucinatie)

Slaapverstoring

Bronchiale spasmes

Depressies

Vermoeidheid

sinus bradycardia

From: Fotosearch Stock Fotografie, Kari Lehr, Birch Design Studios


24



Beta-receptor-blockers inhiberen de activiteit van beta-receptors

Leiden tot een verlaging van het hartritme en contractiekracht en verlagen een verhoogde bloeddruk

Voorkomen excitatie, podiumangst en handtremor


25


Hoe werken beta-2 agonisten?

Stimuleren het CNS door binding op de beta-receptoren Beta-2-agonists hebben een invloed op beta-2-receptors (e.g. in de longen)

gespannen spier van het ademhalingstelsel Beta-2-sympathomimetica

Medisch doel: asthma Opgelet: TTN ontspannen spier van het ademhalingstelsel Müller-Esterl: Biochemie, 2004 © Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg


26


Waarom worden beta-2 agonisten gebruikt in sport? Veronderstelling: Prestatiebevordering door bronchiale dilatatie

Maar: Tot nu toe geen eenduidig wetenschappelijk bewijs!

Sommige beta-2 agonists (e.g. clenbuterol) bevorderen groei door stimulatie van de proteine synthese www.doping-prevention.com

27


Wat zijn de gezondheidsrisico's van beta-2 agonists?

Verhoging van bloeddruk en hartslag

Fijne tremor van de handen, rusteloosheid en hoofdpijn

Rood kleuren en beven

gedragsstoornissen bij kinderen

Spierkrampen en allergische reacties

Irritatie van de keel en bovenste luchtwegen


28



Beta-2 agonists simuleren de effecten van het sympathetic zenuwstelsel op beta-receptoren

Hun effect op prestatie is niet wetenschappelijk eenduidig bewezen!

Hun meest ernstige neveneffect is de verhoogde bloeddruk en het verhoogde hartritme!


29


Wat is bloeddoping?

Illegale methode van manipulatie Directe verhoging van rode bloed cellen en daardoor zuurstoftransfer

Twee verschillende methodes: afname van eigen bloed en latere herinjectie bloedname van een bloedgever en herinjectie wanneer gewenst

medisch doel: behandeling van enorme bloedverliezen www.doping-prevention.com

30


Waarom bloeddoping gebruiken in sport?

Verhoging van het uithoudingsvermogen Vergelijkbare effecten aan EPO, maar onmiddelijk Effect op de looptijd in een 10-km wedstrijd met bloeddoping of een placebo 1. infusie

2. infusie

Wedstrijd met 1.placebo, 2. bloed

Looptijd over 10km

33 min Wedstrijd met 1.bloed, 2. placebo

= placebo

32 min

= bloed


31


Wat zijn de gezondheidsrisico's van bloeddoping?

Verhoogde bloeddruk

Verhoogd risico op thrombose

Risico op een transfusie accident door allergieën of incompatibiliteit

Risico op ernstige infecties zoals hepatitis of hi-virus


32



Bloeddoping verbetert zuurstoftransfer door infusie van bijkomende rode bloed cellen

Er zijn vergelijkbare effecten aan het gebruik van erythropoietin maar met een onmiddelijk effect

Gezondheidsrsico's van thrombose en infecties


33


Wat is een plasma volume expander?

Toename van vloeistof

Daling van de haematocrit

bloed

100%

plasma

water proteinen electrolyten

cellen

erythrocyten leukocyten thrombocyten

Medisch doel:

Enorme bloedverliezen

Extensieve brandwonden

hematocriet 42% 0%


34


Waarom een plasma volume expander in de sport gebruiken? Daling van hematocriet

Bloed viscositeit Ø

bloed

plasma verminder hematocriet

hematocriet > 50%

hematocriet < 50%

cellen

Bloedvolume ×

100%

100%

plasma

Vloeistofverlies bij duursport compenseren

bloed

0%

cellen 0%


35


Wat zijn de gezondheidsrsico's van plasma volume expanders?

Allergische reactie (Jeuk)

Duizeligheid

Asthmatische symptomen

Circulatory collapse


36



Gebruik van plasma volume expanders resulteert in een toename van de bloedvloeistofconcentratie en een vermindering van de hematocriet

Biomedische neveneffecten kunnen allergische reacties zoals jeuk, duizeligheid, astmatische reacties en in extreme gevallen een circulatory collapse zijn


37


Wat zijn diuretica?

Substanties die vloeistoffen uit het lichaam helpen verwijderen Veroorzaken een verlies van water door partiele belemmering van re-absportie De hoeveelheid urine uitscheiding verhoogt

retentie en excretie gebied van de nier

aderen collectie tubules (urine)

nier

Medsich doel: hoge bloeddruk, hartfalen of levercirose www.doping-prevention.com

38


Waarom diuretica gebruiken in sport?

Snel afvallen

Casus (I): hartaanval door uitputting

Verdunning van urinestalen om het

gebruik van andere dopeermiddelen

te maskeren

Bodybuilding scene: Spierdefinitie verhogen

Roeier; 23 jaar Probeerde 2 kg te verliezen door joggen en diuretica Droeg verschillende sweaters, muts, handschoenen en een wetsuit Dunker et al. (2001): Anaesthesist, p500-505.


39


Wat zijn de gezondheidsrisico's van diuretica? Ontregeling van de water- en zout-balans Ö Uitdrogingen ontregeling van het electrolytenevenwicht

Verlies van mineralen Verhoging van spierkrampen en nierziektes ♂: Impotentie ♀: Ontregeling van de menstruatiecyclus

Casus(I): hartaanval door uitputting Lichaamstemperatuur 43°C Leverfunctiestoornis Nierfunctiestoornis Intravasculaire coagulatie Pericardiale effusie Acute longstoornis Î Dood door het uitvallen van verschillende organen

Dunker et al. (2001): Anaesthesist, p500-505.


40



Effecten van diuretica zijn toename van excretie, water verlies en gewichtsverlies

Diuretica verbeteren de prestatie niet!

Biomedische neveneffecten zijn een ontregeling van de water- en zou-balans, verlies aan minerale, toename van spierkramppen en nierfunctiestoornissen


41


dendriet

Wat zijn stimulantia?

Beïnvloeden het centraal zenuwstelsel Verhogen hartritme, ademhaling en hersenfunctie

celkern

cel dendriet

vesikels

axon

Stimulantia leiden tot een verhoogde vrijstelling van transmitters

synaps transmitters

myoreceptor receptor

Medisch doel: relaxeren van bronchiën en medicatie tegen verkoudheid

Interneuron

Spiercel van het skeletstelsel



42


Waarom worden stimulantia gebruikt in de sport?

Verhogen van de aandacht, strijdvaardigheid en aggressie Verminderen van de vermoeidheid, verhogen van de pijndrempel 100%

prestatie

totale uitputting uithoudingslimiet

Autonoom beschermde bron: enkel te bereiken door ernstige angst van woede, levenbedreigende situaties van doping

basale prestatie 0%

Maar: geen directe verhoging van de fysieke prestatie! www.doping-prevention.com

43


Wat zijn de gezondheidsriciso's van stimulantia? Psychologische effecten: Verslaving of depressie Fysiologische effecten: Ontregeling van de lichaamstemperatuur Vermindering van eetlust en slaap Hallucinaties Tremor, rusteloosheid, prikkelbaarheid, spanning Hart arrhythme

I

I. Normal Rate en Rhythm

II. Cardiac Arrhythmia


44



Stimulantia beïnvloeden het centraal zenuw stelsel

Ze leiden tot een excitatie van de hersenen en het lichaam en een stijging van de competitiedrift en aggressie

Ze verhogen de pijndrempel

Een brede waaier aan neveneffecten verschijnen, van accute stress syndromen tot verslaving

Neveneffecten op psychologische en/of fysiologische basis


45


Wat zijn voedingssupplementen?

In het lichaam, natuurlijk voorkomende substanties, die bovenop een normale dagelijkse voeding worden geconsumeerd Vb. glucose, mineralen, vitamines of sporenelementen Gedeeltelijk essentieel voor de groei en ontwikkeling

Medisch doel: tekorten in het lichaam aanvullen door ondervoeding of ziekte www.doping-prevention.com

46


Waarom voedingssupplementen in sport?

Omdat beroepssporters omwille van de duur en intensiteit van hun sport een extreem hoog calorieverbruik hebben, dewelke niet via een normale voeding kan worden gecompenseerd Kritische substanties kunnen vitamines van de B groep en mineralen zijn

Maar: een wel uitgebalanceerde voeding is veel beter dan om het even welk voeddingssupplement Maar: ingenomen hoeveelheden moeten in acht genomen worden (‘overdosering’) www.doping-prevention.com

47


Wat zijn de dopingrisco's van voedingssupplementen?

“Niet vermelde” ingredienten kunnen dopingsubstanties zijn De meeste niet vermelde substanties zijn steroiden IOC voeddingssupplement analyse land

producten

“niet vermelde” drug

percentage

NL UK USA I D

31 37 240 35 129

8 7 45 5 15

26% 19% 19% 14% 12%

de International Olympic Committee Medical Commission, Lausanne, Switzerland (2002)

Mogelijke neveneffecten hangen af van de “niet-vermelde” substanties www.doping-prevention.com

48



Supplementen zijn zelden nodig indien er een aangepaste voeding is

Enorm risico op een positieve doping test door "nietvermelde" substanties

Mogelijke neveneffecten op de gezondheid zijn gebaseerd op de respectievelijke “niet-vermelde” substantie


49


Wat is gentherapie?

Genen coderen voor het bouwplan van proteïnen : de bouwstenen van het lichaam Gentherapie tracht de informatie van de genen te veranderen

Veranderde genen

transporter

synthese

Functionele proteinen

Medisch doel: corrigeren van niet-functionerende genen die leiden tot erfelijke ziektes of de ontwikkeling verstoren Maar: gebruik van het therapeutisch idee voor dopingdoeleinden wordt From: Talking Glossary, de National gevreesd Human Genome Research Institute www.doping-prevention.com

50


Waarom genetische doping gebruiken in sport? Potentiele doele,: Verhoogde erythropoietin productie Stimulering van spier groei factor Myostatin-mutatie-baby1

) uithouding prestatie ) kracht , snelheid

Gefokte myostatin-mutatie-strier

1Schülke et al. (2004): N Engl J Med, p2682-2688. Copyright © 2004 Massachusetts Medical Society. All rights reserved.

Gebruik in de sport is momenteel nog niet gerapporteerd! www.doping-prevention.com

51


Wat zijn de potentiele gezondheidsrisico's van genetische doping? Resultaten van klinische tests voor gentherapie methodes rapporteren de volgende mogelijke problemen:

kanker multiple orgaan storingen en andere zeer sterk levensbedreigende aandoeningen

Verdere risco's zijn volledig onbekend… …omwille van de beperkte hoeveelheid studies en publicaties …en dus zijn de biomedische neveneffecten van gentherapie op dit moment niet in te schatten! www.doping-prevention.com

52



Gentherapie tracht de informatie van defecte/gemuteerde selectieve genen te wijzigen

Pogingen tot toepassing in sport zullen gericht zijn op verbetering van het zuurstoftransport of verhoogde groei van spiervezels

De biomedische neveneffecten van gentherapie zijn nu nog niet gekend of te verifieren


53


Wat kunnen we doen?

LEER je lichaam correct te trainen!

KEN de gezondheidsrisico's van doping!

WEES fair en een rolmodel!

WEIGER doping!

DEMONSTREER een doping-vrije sport!


54


Project partners Medical University van Plovdiv, Bulgaria Prof. Katerina Georgieva Technische Universität München, Germany Prof. Horst Michna Aristotle University van Thessaloniki, Greece Prof. Asterios Deligiannis Institute van Sport, Warsaw, Poland Prof. Ryszard Grucza University van Extremadura, Spain Prof. Eduardo Ortega Rincon


55

Een dieper inzicht in de dopingproblematiek!

Recommend Documents