1 ‘REIKI GEEFT EEN DIEPER SPIRITUEEL BEWUSTZIJN’ ‘Het maakte iets bij me los’ Ria Kloppenburg, hoogleraar godsdienstwetenschappen aan de Universiteit Utrecht, deed vorig jaar een cursus om Reiki aan den lijve te ondervinden. ‘Het maakte iets bij me los, maar dat doet een goed gesprek in de kroeg ook. Je kunt de kracht ervaren, bewijsbaar is die niet’. Ze probeert zich als godsdienstwetenschapper in een religieuze of spirituele traditie te verdiepen, zonder erin op te gaan. ‘Ik moet buitenstaander blijven. Als je Reiki leeft, kun je niet wetenschappelijk werken’. Kloppenborg doet onderzoek naar de manier waarop Aziatische spirituele technieken worden toegepast in de psychotherapie. ‘Ik heb psychotherapeuten gevraagd of ze met energieën werken. Ze antwoordden: ‘Ik mag mijn clienten niet aanraken’. Maar als je even toekijkt, zie je dat ze het toch doen.’ In de vieringen van de vrij katholieken, een antroposofische stroming binnen de katholieke kerk, ziet ze ook Reiki-invloeden terug. ‘De energie van Christus gaat tijdens de consecratie door het hoofd van de priester naar zijn zegenende handen.’
Reiki-meester Rolf Holm was tien jaar geleden directeur culturele programma's bij VARA-radio. Hij woonde in de Amsterdamse grachtengordel en redeneerde ‘buitengewoon cynisch’. Hij was allergisch voor alles wat naar New Age rook. Voor de leer van Bagwan en voor Reiki, een Japanse vorm van paranormaal genezen door handoplegging. Als journalist wilde hij deze religieuze dwalingen aan de kaak stellen. Dus ging hij met zijn bandrecorder naar een eerste-graadscursus Reiki. Om zich voor de radio te laten inwijden. Maar tijdens het maken van de reportage begon de levensenergie door zijn handen te stromen. ‘Ik was me nooit erg bewust geweest van de aanwezigheid van mijn lichaam’, zegt Holm nu ‘en ineens voelde ik mijn hartslag onder mijn tenen’. Hij zette de bandrecorder uit en voltooide de cursus. De uitzending is er nooit gekomen, de journalist ging op in de energetische kracht die hij zelf teweegbracht. Hij bereikte de essentie. Zijn vrouw Li-I.i liet zich ook inwijden, evenals zijn oude vader, een starre vakbondsman die alleen het marxisme serieus nam. ‘Jongen’, zei de man na afloop, ‘er bestaat meer’. Inmiddels hoort Holm tot de tweehonderd Reiki-meesters en 500 duizend beoefenaars in Nederland - volgens de opgave van de overkoepelende Reiki Alliance. Hij is distributeur van Reikiboeken en parafernalia en uitgever van het full-colour Reiki magazine, een blad vol getuigenissen en lachende gezichten. ‘Sommige lezers vinden het klef’, geeft Li-Li toe. Het is een schemerende zondagmiddag wanneer in de huiskamer van de familie Holm de kaarsen worden aangestoken. Li-Li schenkt zoethoutthee waar ze even haar handen boven heeft gehouden. ‘Zo versterk ik het beste en verzwak ik het slechte’, zegt ze. ‘Wij geven energie. Maar we genezen niet. Als iemand twee weken buikpijn heeft, zeggen we, ‘Zou je niet eens naar de dokter gaan?’.’ Er gaat volgens het echtpaar een regulerende werking uit van levensenergie, zodat er nooit iets echt fout kan gaan. Wie tegen oude trauma’s oploopt of dreigt door te draaien, moet worden verwezen naar de psychotherapeut, zo schrijft de alliantie voor. En een Reiki-meester mag zich onder geen beding seksueel inlaten met leerlingen. Magnetiseur Frits Floor uit Bunnik stemt niet in met de eerst genoemde richtlijn. Hij gelooft niet in doorverwijzen naar de huisarts of specialist. ‘De mensen die bij mij komen, hebben het hele circuit al doorlopen. Pas als alle mogelijkheden zijn uitgeput, komen ze bij mij.’ Hij heeft op basis van Reiki-ingrediënten een eigen behandelmethode ontwikkeld. Vooral mensen die lijden aan ernstige darmziekten kunnen bij hem terecht - al is hij nu tijdelijk gestopt. Tijdens een consult prevelt hij eerst een gebed, waarin hij de vader, de zoon en de heilige vleugelen aanroept. Dan tast hij de ‘koude’ zones in het lichaam af - de aangetaste organen en die raakt hij aan. Patiënten kunnen hun kleren gewoon aanhouden. Blote benen vindt hij zelfs vervelend. ‘Dat gaat zo kleven van het zweet.
Jutta Chorus in NRC Handelsblad, vrijdag 6 november 1998, p. 2.
Martien Jan de Haan
1
Reiki
2 WAT IS REIKI? Reiki is een Japans woord dat ‘kracht van de zon’, ‘universele levensenergie’ betekent. Met het woord wordt bij ons de uit Japan afkomstige ‘Usui-methode van natuurlijk genezen bedoeld’. Uitgangspunt bij deze geneeswijze is dat iedereen van nature in staat aan iemand die ziek is of zich emotioneel niet goed voelt, energie te geven via de handen. Wij hebben zelfs de natuurlijke neiging onze handen precies op die plaats te leggen, waar de genezende energie het meeste nodig is! Helaas zijn bij de meeste volwassenen de energiekanalen door een opeenstapeling van stressverwekkende ervaringen min of meer ‘dichtgeslibt’, zodat zij in onvoldoende mate genezende energie kunnen doorgeven. De persoon die behandelt - de ‘gever’ - legt zijn/haar handen op hoofd, lichaam, en benen van de ontvanger. Via de handen ‘stroomt’ Reiki, de helende energie. Reiki stimuleert zo de zelfgenezende vermogens die ieder mens heeft vermogens die door de dagelijkse negativiteit die we over ons heen krijgen kunnen verminderen. De door deze negativiteit opgebouwde blokkades uiten zich in geestelijke en lichamelijke ziekten. Hier herstelt Reiki de balans en het versterkt de werking van het imuunsysteem.
Enkele traditionele handposities van de Reiki geneeswijze
In eerste instantie ervaart men na een Reiki-behandeling een diepe ontspanning. Daardoor stelt het lichaam zich het meest open voor genezing. Ook de geest reageert het best via ontspanning. In ontspanning krijgen geest en lichaam de kans om alle negativiteit los te laten. Reiki zet een helingsproces op gang dat alle geestelijke en lichamelijke gifstoffen uit het lichaam verwijdert. Deze zuivering kan heel intens zijn doordat het gepaard kan gaan met ziek voelen, pijn, ontstemming, depressie etc. een nare fase die je kunt verwelkomen, want hierna kunnen lichaam en geest in harmonie komen. Het hoofddoel van Reiki is niet uitsluitend het helen van ziektes, maar ook de versterking van het beschikbare natuurlijke talent, de balans van de geest, de gezondheid van het lichaam en daarmee het verkrijgen van geluk. Reiki geeft je zelfvertrouwen, Reiki geeft je nieuwe bewustwordingen. Reiki helpt je in harmonie te leven met jezelf en de kosmos. Reiki is ook een heel eenvoudige manier om ‘energie’ door te geven; je behoeft geen bijzondere begaafdheid te bezitten. Slechts openstaan voor de beïnvloeding, inwijding en nieuwsgierig zijn naar de taal van uw eigen lichaam zijn voldoende om jezelf het geschenk van Reiki te geven. Het is
Martien Jan de Haan
2
Reiki
een geschenk van het Reiki-geheim dat nooit meer kan worden afgenomen, want zijn de energiekanalen open, dan blijft de energie altijd beschikbaar. De warme kosmische energie stroomt evenzeer door de gever als de ontvanger, en beiden delen in de warmte en de ontspanning. Met Reiki kun je ook op een gemakkelijke wijze baby’s en kinderen helpen die ziek zijn, ook al weet je niet wat ze mankeren. Genezing door energie-overbrenging vormt een onderdeel van visioenen van de Japanse dr. Mikao Usui. Hij ontving visionair een aantal eeuwenoude symbolen die de sleutel vormen tot het genezen met universele levensenergie. Deze eeuwenoude methoden worden in ononderbroken traditie doorgegeven van de Meester naar de leerling. Reiki wordt geleerd in een cursus van vier dagdelen: ofwel vier opeenvolgende avonden van één week, of vier bijeenkomsten in één weekend. Tijdens de cursus ontvangt u bij ieder bijeenkomst een nieuwe ‘inwijding’. Tevens leert u de handposities die u kunt gebruiken om uzelf en anderen te behandelen. Reiki neemt de pijn weg en kan worden toegepast bij (ernstige) chronische ziekten en als ‘eerste hulp’ bij verwonding of breuken. Tijdens een Reiki-cursus worden door een Reiki-meester in vier inwijdingen die blokkades in de energiebanen verwijderd, die verhinderen dat de energie vrij doorstroomt en doorgegeven kan worden. De verbinding met de genezende energie wordt hersteld, zodat deze krachtig kan doorstromen. Wanneer u Reiki heeft gekregen, hebt u de rest van uw leven altijd iets ‘bij de hand’ wanneer ziekte of problemen op uw weg komen, Het is dus een blijvende beïnvloeding. Reiki I
Reiki II
Reiki III
Door vier inwijdingen (één bij Tera-Mai TM Reiki) ook wel ‘afstemmingen’ genoemd word je opengesteld om de Reiki-stroom te ontvangen en door te geven. Je kunt nu de liefdevolle energie doorgeven aan andere mensen, dieren, planten en zelfs dingen. Ook jezelf kun je met succes behandelen. De gevoeligheid wordt vergroot en de balans hersteld. De cursus bestaat uit vier dagdelen verdeelt over twee dagen ongeveer vijf uur per dag. Je krijgt studiemateriaal en een certificaat. De Reiki II cursus is het vervolg op Reiki I. Er worden drie symbolen (5 bij Tera Mai TM Reiki) doorgegeven waarmee je o.a. iemand op afstand kunt behandelen. Ook bij directe psychische nood kun je hulp verlenen door het zogenaamde psychische teken (een van de drie symbolen) te gebruiken. Verder wordt de Reiki energie zelf nog eens geïntensiveerd en de gevoeligheid van de ingewijdene vergroot. Situaties uit het heden, verleden en toekomst kunnen worden behandeld. De cursus zelf duurt één dag ongeveer vijf uur. Je krijgt studiemateriaal en een certificaat. De Reiki-cursus voor de master-graad is het vervolg op de cursussen I en II. Je ontvangt de master-symbolen, o.a. belangrijk bij het inwijden van anderen, en door de master-inwijding word je nog verder opengesteld voor de universele Reiki-energie. Je leert de manier om iemand in te wijden in Reiki. Je wordt Reiki-master/leraar/instrukteur. Doordat je stage loopt (assisteert) bij een Reiki-master tijdens een cursus leer je hoe je een Reiki-cursus kunt geven en mensen kunt begeleiden. Een genezingsproces zet je op gang door je mentale patronen positief te veranderen. Als dit facet ontbreekt is elke therapie slechts symtoombestrijding. Wil je een genezingsproces duurzaam laten verlopen dan dien je de oorzaak van de ziekte aan te pakken. Die oorzaak ligt in een negatief gedachtenpatroon. Omdat er veel behoefte blijkt te bestaan Martien Jan de Haan
3
Reiki
om na een Reiki-cursus te praten over het behandelen en de ervaringen die je daarmee opdoet, is er een cursus opgezet die positief denken centraal stelt. Deze cursus is niet uitsluitend gebaseerd op het positief denken op zich, maar wil meer een leidraad zijn om je eigen mentale processen te leren begrijpen. Bewustwording van je eigen mentale patronen maakt dat je meer grip krijgt op hoe je functioneert. De cursus beslaat tien dagdelen. Cursusmateriaal bestaat uit een leesboek en een werkboek. Er wordt ook geoefend met Reiki. Alleen Reiki-Meesters zijn bevoegd inwijdingen te doen. De Nederlandse vertegenwoordigers koppelen aan de cursus hun visie op homeopathie. Zij erkennen dat Reiki niets te maken heeft met enig geloof. Reiki zeggen zij, is NIETS en je hoeft er ook niet in te geloven, want hoe kun je in niets geloven, zo spreekt een aanhanger wiens leven erdoor veranderd is.
Martien Jan de Haan
4
Reiki
3 DE GESCHIEDENIS VAN REIKI1 De oude geneeskust van Reiki werd in het midden van de negentiende eeuw door dr. Mikao Usui herontdekt en nieuw leven ingeblazen. De legende van dr. Usui's zoeken naar deze kennis werd door de grootmeester Hawayo Takata (1900-1980) als volgt verteld: Mikao Usui was het hoofd van een christelijke priesterschool in Kioto, Japan. Op een dag vroegen een paar van zijn oudere leerlingen hem waarom ze tot dan toe niets gehoord hadden over de geneesmethode die Jezus Christus gebruikt had voor zijn genezingen en of hij ze niet eens zo'n genezing kon laten zien. Omdat hij daarop niets kon zeggen, besloot hij z'n positie op te geven en het christendom te bestuderen in een christelijk land tot hij een antwoord op hun vraag gevonden had. Zijn reis bracht hem naar Amerika, waar hij aan de Universiteit van Chicago studeerde en promoveerde tot doctor in de theologie. Hij vond echter noch in de christelijke noch in de Chinese geschriften, die hij ook doorwerkte, een bevredigend antwoord en dus zocht hij verder. Hij reisde naar Noord-India en bestudeerde daar de heilige teksten. Dr.Usui kende behalve Japans, Engels en Chinees ook het oud-indische Sanskriet. Terug in Japan ontdekte hij op een dag in de 2500 jaar oude, in het Sanskriet geschreven Buddhi-sutra’s een paar formules en symbolen die blijkbaar het antwoord op zijn vragen bevatten. Dr.Usui sprak daarop met het hoofd van zijn klooster in Kioto, waar hij in die tijd woonde, en ging de volgende ochtend op weg naar de op zevenentwintig kilometer afstand gelegen heilige berg Kuriyama. Hij wilde in de eenzaamheid op de berg eenentwintig dagen mediteren en vasten en hoopte op die manier in contact te kunnen komen met het niveau van de symbolen, om het waarheidsgehalte ervan te controleren.
De oprichter Mikao Usui
Hij legde eenentwintig kleine steentjes voor zich neer en schoof elke dag een steentje weg. In deze tijd las hij de sutra’s (Boeddhistische geschriften), zong en mediteerde. Er gebeurde niets ongewoons. De laatste dag brak aan. Het was nog tamelijk donker, toen hij een stralend licht ontwaarde dat heel snel naar hem toe kwam. Het werd steeds groter en raakte hem midden op het voorhoofd. Hij voelde zich vol energie en kracht en begon de berg af te dalen. In zijn haast stootte hij zijn teen.Hij legde zijn hand erop en het bloeden hield op, de pijn verdween. Dat was het eerste wonder. Omdat hij honger had, ging hij een herberg binnen en bestelde een groot Japans ontbijt. De waard waarschuwde hem om na zo'n lange vastentijd niet te veel te eten. Hij at echter de hele maaltijd zonder enig negatief gevolg. Dat was het tweede wonder. De kleindochter van de waard had al dagenlang erge kiespijn. Dr.Usui legde zijn hand op haar gezwollen gezicht en het meisje voelde zich snel weer goed. Ze ging naar haar grootvader en zei: ‘dat is geen gewone monnik’. Dat was het derde wonder op die dag. Dr. Usui keerde terug naar zijn klooster, waar de abt van het klooster op sterven lag. Hij knielde neer naast het ziekbed en legde zijn handen op diens buik. De abt opende na korte tijd de ogen en herstelde spoedig, het vierde wonder. Ze noemden de genezende kracht Reiki en overlegden wat Usui nu te doen stond. Hij besloot na een paar dagen naar de bedelinrichting van Kioto te gaan om daar de bedelaars te helpen, ze te genezen en ze een beter leven mogelijk te maken. Hij bleef ongeveer zeven jaar in de sloppen en behandelde vele zieken. Maar op een dag zag hij in de bedelinrichting dezelfde oude gezichten terug. Op zijn vraag waarom ze geen nieuw leven begonnen waren, antwoordden ze dat werken ze heel moeilijk gevallen was en dat ze liever bedelaars bleven. Dr. Usui was diep geschokt en huilde erg. Hij zag in dat hij iets vergeten was: hij had veel aandacht besteed aan de symptomen, maar hen niet geleerd waardering voor hun lichaam en het leven te hebben; hij had ze geen dankbaarheid geleerd. In de volgende dagen stelde hij de beginselen van Reiki op: 1. Wees juist vandaag niet ge-ergerd, 2. Maak je juist vandaag geen zorgen, 3. Eer je leraren, je ouders en de ouderen, 4. Verdien je brood eerlijk 5. Wees dankbaar tegenover alles wat leeft. Kort daarna verliet hij de bedelinrichting en keerde terug naar Kioto. Daar ontstak hij een grote fakkel en op de vragen van de voorbijgangers zei hij dat mensen het licht wel zoeken als het donker is, maar dat er overdag ook licht is. Zo begon hij een nieuwe fase in zijn leven waarin hij rondreisde en Reiki onderwees. 1
Uit het boek van Baginski/Sharamon, Reiki, de universele levensenergie.
Martien Jan de Haan
5
Reiki
Dr. Usui is - naar zeggen - begraven in een Zen-tempel in Tokio. Volgens Japanse bronnen leefde dr. Usui van 1865 tot 1926. Zijn levensgeschiedenis is in zijn grafsteen gegraveerd. Men beweert dat de keizer van Japan het graf geëerd heeft. Een van de naaste medewerkers van dr. Usui, dr. Chujiro Hayashi, werd zijn opvolger en de tweede Reiki-grootmeester in de lijn van de traditie. Hij leidde tot omstreeks 1940 een particuliere Reiki-kliniek in Tokio, waar ook bijzonder zware gevallen behandeld werden. Zo werd Reiki bij bijzonder ernstige ziekten als ‘de-klok-rond’ behandeling gegeven en vaak werd de patient door een aantal Reiki-behandelaars tegelijk behandeld. Dr. Hayashi ontdekte dat Reiki vanzelf naar de plaats van het lichamelijk symptoom stroomt en daarbij ook de oorzaak van de klacht oplost. Reiki vult het tekort aan levensenergie aan en laat het lichaam in z'n geheel herstellen. Maar buiten dat stelde dr. Hayashi vast, dat alleen met een positieve manier van denken en een goede manier van leven, iemand blijvend kan genezen. Hij benadrukt dus ook het belang van de inachtneming van de Reiki-beginselen. Als gevolg van de oorlog en de dood van dr. Hayashi op 10 mei 1941 kwam echter een eind aan dit werk. Zijn opvolgster was Hawayo Takata. Ze werd in het jaar 1900 in Hawaii geboren als kind van Japanse ouders en had het Amerikaanse staatburgerschap. Toen ze in 1935 tot Reiki gebracht werd, was ze een weduwe met twee dochtertjes en aan het eind van haar lichamelijke en psychische krachten. Ze leed aan enige ernstige ziekten, zoals hartklachten en een tumor. Toen zei een inwendige stem haar naar Japan te gaan en daar genezing te zoeken. In Japan aangekomen, zou ze een operatie ondergaan. Ze lag al op de operatietafel, toen de stem opnieuw tot haar sprak en haar zei dat een operatie niet noodzakelijk was. Ze vroeg daarop of er een andere geneesmethode bestond en men verwees haar naar de Reiki-kliniek van dr. Hayashi. Daar werd ze dagelijks door twee mensen met Reiki behandeld. Na een paar maanden was ze volledig hersteld. Hawayo Takata werd dr. Hayashi's leerling en bleef een jaar bij hem voor ze met haar dochters naar Hawaii terugkeerde. Tijdens een bezoek van dr. Hayashi aan Hawaii in 1938 werd ze Reiki-meesteres. Tot op dat moment was dr. Hayashi de enige die deze hoogste Reiki-graad kon doorgeven aan andere mensen Toen dr. Hayashi in 1941 stierf, werd ze zijn opvolgster als Reiki-grootmeesteres. Vele jaren lang onderwees en genas ze in Hawaii. Maar pas in de jaren zeventig begon ze zelf Reiki-meesters op te leiden. Hawayo Takata stierf op 11 december 1980. Ze liet 22 Reiki-meesters achter in de USA en Canada. Kort voor haar overgaan stichtte Hawayo Takata in augustus 1980 samen met een paar Reiki-meesters een organisatie met de naam American Reiki Association, die vooral het doorgeven van Reiki moest organiseren en coördineren. Daarna is Reiki vertegenwoordigd door twee organisaties, die beide hun zetel in de USA hebben. De ene noemt zich American International Reiki Association Inc. (afgekort AIRA), de andere duidt zich aan met The Reiki Alliance. De Reiki Alliance werd in 1981 als vrije vereniging gesticht door de kleindochter van de vroegere grootmeesteres Phyllis Lei Furumoto en een groep van eenentwintig Reiki-meesters. In juni 1984 werd de Reiki Alliance in de USA geregistreerd als genootschap tot nut van het algemeen. Phyllis Lei Furumoto bekleedde de funktie van grootmeesteres. De Reiki Alliance Martien Jan de Haan
6
Reiki
telde begin 1985 ongeveer vijftig Reiki-meesters, waaronder een paar in Europa. De meeste nog door Hawayo Takata opgeleide Reiki-meesters verbonden zich aan deze organisatie. In 1988 waren er meer dan honderd Reiki-meesters in de wereld, waarvan tien in Nederland. De ‘Reiki Alliance’ richt zich bij het verder verspreiden van Reiki vooral op spirituele gezichtspunten en houdt zich strikt aan de traditionele overlevering. Ze staat op het standpunt dat waarheid zelf haar weg vindt naar de mensen die er open en klaar voor zijn, en maakt daarom geen uitgebreide reclame. De American International Reiki Association Inc. werd in januari 1982 opgericht door de antropologe dr. Barbara Weber Ray. Dr. Ray, die eveneens door Hawayo Takata werd opgeleid om de kennis van de meestergraad door te geven, treedt op als presidente van deze groep. Ook tot deze organisatie behoorden begin 1985 ongeveer vijftig Reiki-meesters, van wie de meesten eveneens in de USA wonen. De AIRA houdt zich vooral bezig met onderzoek naar de wetenschappelijke aspecten van Reiki en werkt goed georganiseerd in het openbaar. Zo werd een Reiki-documentatiecentrum gesticht, er werden tentoonstellingen, conferenties en advertentie-campagnes in kranten gehouden en publicaties uitgegeven. Ook de AIRA is in de USA erkend als organisatie tot nut van het algemeen en ze telde eind 1984 ongeveer zevenduizend leden. Beide organisaties leiden nog steeds Reiki-meesters op en ondersteunen hen bij het doorgeven van Reiki. De door dr. Usui herontdekte symbolen zijn bij beide organisaties identiek. Geringe verschillen in de interpretatie van sommige situaties komen eerder voort uit persoonlijke visie van een paar Reiki-meesters.
Martien Jan de Haan
7
Reiki
4 KANTTEKENINGEN BIJ DE GESCHIEDENIS Uit de hierboven beschreven ontstaansgeschiedenis kan men de indruk krijgen, dat Reiki zijn oorsprong heeft in het christelijk geloof. Alles lijkt immers begonnen te zijn met de vraag naar de wonderen van Jezus. Niets is echter minder waar. Dit wordt duidelijk wanneer wij de lezing van de Reiki-Allianti raadplegen: Bij de Universiteit van Chicago krijgt Usui een ere-doctoraat voor zijn onderzoek naar het geheim van Jezus en de apostelen, het genezen door middel van handoplegging. Maar: hij vindt niet wat hij zoekt. Dan herinnert hij zich, dat in de Boeddhistische traditie er vanuit gegaan wordt dat ook bij Boeddha deze manier van genezen bekend was en dat Boeddha ook gebruik maakte van waarschijnlijk dezelfde geneesmethode. Hij besluit terug te gaan naar Japan in de hoop, dat hij er in de Boeddhistische leer iets over kan vinden. In Japan bezoekt Dr.Usui vele Boeddhistische kloosters. Hij is geinteresseerd in de manier van lichamelijk genezen en op zijn vragen krijgt hij van de monniken steeds hetzelfde antwoord: ‘Voor ons is het de geest die genezen moet worden, daar houden we ons mee bezig, het lichaam is van ondergeschikt belang, van een lager orde’. Na verloop van tijd komt Dr.Usui bij een Zen-klooster. Hij vraagt om binnen gelaten te worden om daar de Boeddhistische geschriften, de Sutra's, te kunnen bestuderen. Nog steeds is hij op zoek naar de 'sleutel' van het genezen. Eerst begint hij met de Japanse vertalingen van de Boeddhistische geschriften maar vindt niet wat hij zoekt. Dan leert hij Chinees, zodat een groter aantal geschriften voor hem leesbaar worden, maar weer zonder succes. Er blijft hem niets anders over dan de oude taal Sanskriet te leren, om de originele verhalen te kunnen lezen. Ook kan hij nu de Sutra's lezen, die nooit vertaald zijn. In de leringen van Boeddha, welke door een onbekende dicipel opgeschreven zijn toen zijn meester Boeddha sprak, vond Dr.Usui na lang zoeken wat hij zocht: de SYMBOLEN en de beschrijving hoe Boeddha kon genezen. Echter toen pas bleek, dat iets lezen nog iets anders is dan de kracht te hebben om het ook te kunnen. Hij had wel de kennis herontdekt, maar deze ten uitvoer brengen lukte hem niet. Die avond bespreekt hij zijn probleem met een oude abt. Deze adviseert hem naar de heilige berg Kuriyama te gaan om te vasten en te mediteren om zo de kracht van het genezen te ontvangen. De abt vertelt hem dat het gevaarlijk is en dat hij zou kunnen sterven, maar Dr.Usui zegt hem dat hij nu zo ver gekomen is dat hij niet wil opgeven.
De lezing van Diane Stein in ‘De kern van Reiki’ voegt daar nog het volgende aan toe: Maar Usui vond geen antwoorden op zijn zoektocht naar de methodiek van de geneeswijze. Er wordt verder niet meer gesproken over Usui als christen of christelijk voorganger, maar enkel nog als boeddhist die na zijn terugkeer naar Japan in een Zen-klooster heeft geleefd.
Mochizuki Toshitaka plaatst in zijn boek ‘Lyashi No Te’ nog enige andere kanttekeningen: De meeste verhalen die van Hawayo Takata komen schijnen gecreeerd te zijn om de leringen van Usui acceptabel te maken voor de voor-oorlogse Amerikanen. Op jonge leeftijd werd Usui naar een Boeddhistisch klooster gestuurd waar de grondslag werd gelegd voor zijn interesse in genezen. Hij had geen binding met welke christelijke school dan ook en ging ook nooit later naar de Universiteit van Chicago (de University of Chicago Divinity School bestond zelfs toen nog niet). Het is zeer waarschijnlijk dat Usui nooit Japan heeft verlaten en dat hij al zijn onderzoek heeft gedaan in een van de vele bibliotheken van Kyoto. De verhalen gaan dat het systeem een christelijke achtergrond heeft.Die verhalen mochten misschien een goed idee geweest zijn in een tijd dat alles, wat Japans was, slecht te boek stond, maar nu in deze tijd, en nu we weten dat deze verhalen niet waar zijn, behoren ze niet meer verteld te worden. Er moet niet veel waarde gehecht worden aan de verhalen zoals 'de genezing van de opengestoten teen, het eten van een grote maaltijd, en het genezen van de tandpijn van de herbergier'. Deze verhalen zijn alleen in omloop in de Westerse wereld. Martien Jan de Haan
8
Reiki Usui was ook geen Dr. Zijn titel was ‘sensei'’ wat leraar of meester betekent. De term Dr. was vroeger verbonden met de academici van de kerk. De term ‘sensei'’is verbonden met leraren van Japanse krijgskunst, zoals karate.
F.A. Petter is in zijn boek ‘Het verhaal van Reiki’ duidelijker over de oorsprong van deze geneeswijze: In het algemeen gesproken zijn er vijf stromingen van de chinese Qi Gong, die tot nu toe de wereld veroverd hebben. Allen hebben hun oorsprong of in het Taoisme, Boeddhisme of Confusianisme, en onderscheiden zich door een passieve, passief-aktieve en aktieve stijl. In de chinese terminologie heten deze stijlen Yin, Yin/Yang en Yang. Yin heeft betrekking op de passieve, vrouwelijke kant van ons en onze omgeving, zoals bijvoorbeeld de maan. Het chinese letterteken voor Yin betekent ‘de schaduw-kant’, en het letterteken voor Yang betekent ‘de heldere, lichte kant’. Yang heeft betrekking op de mannelijke kant in ons en onze omgeving, zoals bijvoorbeeld de zon. Vermoedelijk de bekendste Qi Gong-stroming is die van de gevechtskunst. Deze bedient zich hoofdzakelijk van de lichaamskracht. Bedoeling is om het lichaam en de geest sterker te maken, zodat bij lichamelijke of geestelijke moeilijkheden er voldoende reserves zijn om zich te handhaven.Verder dient deze stroming als fysieke oefeningen voor monniken die het grootste gedeelte van hun leven in meditatie doorbrengen en daardoor niet voldoende aandacht en beweging aan hun lichaam schenken. De tweede categorie van Qi Gong-oefeningen, voor geneeskundige doeleinden, is in China zeer wijd verbreid, en is ook in Japan de laatste tijd populair geworden. Deze oefeningen strijken de ziektes glad en bevordert/herstelt de gezondheid van de beoefenaar doordat de levensenergie in het onderste gedeelte van de buikstreek verzameld wordt. Verder richt deze categorie zich erop, het leven van de beoefenaars te verlengen.Evenals de oefeningen van de gevechtskunst, behoort ook deze categorie tot de Yang-stromingen. De Confusiaanse Qi Gong behoort tot de Yin-stroming. Deze legt zich in hoofdzaak erop toe om de geest tot rust te krijgen, om deze zodoende ontvankelijk te maken voor morele ontwikkeling. Taoistische Qi Gong-oefeningen zijn zowel aktief als ook passief en omvatten een hele rij van ademhalingsoefeningen, massages, visualisaties en lichamelijke oefeningen die de beoefenaar helpt om het perfecte evenwicht van lichaam en ziel terug te vinden. De Boeddhistische Qi Gong-oefeningen worden bij de Yin-stromingen ingedeeld omdat het hoofddoel ligt op het verder verbreden van het innerlijk bewustzijn. Lichamelijk welzijn wordt als een welkom bijprodukt gezien, maar niet als doel op zich. Enkele Qi Gong-technieken van het Tibetaanse Boeddhisme helpen de beoefenaars om het lichaam door zuivere visualisaties te trainen, waarbij men zich absoluut niet beweegt! Zowel de taoistische als ook de boeddhistische Qi Gong-oefeningen richten zich er verder op om het lichaam sterker te maken waardoor de beoefenaars de spirituele verlichting kunnen overleven, welke een zeer schokkende ervaring kan zijn. De indische heilige Ramana Maharishi beschrijft de ervaring van verlichting als ‘een olifant die probeert een nietig bamboehutje binnen te gaan’. Reiki is een boeddhistische variant van de Qi Gong, die door het Shintoisme is beinvloed. Het werd aan het eind van de vorige eeuw door Mikaomi Usui uit Kyoto in Japan opnieuw ontdekt. Hij was het, die deze kracht ‘Rei-Ki’ noemde. In het Japans staat het letterteken ‘Rei’ voor heilig, geest, geheim, gave, natuurgeest of onzichtbare geest, en het letterteken ‘Ki’ betekent energie, natuur, talent en gevoel. Normaliter wordt Reiki vertaald als ‘Universele Levensenergie’. Alhoewel Usui geen arts/dokter was in engere zin, was hij een arts/dokter in de ware zin van het woord. Hij was een man die zich tot levenstaak gesteld had om lichaam en geest van zijn studenten en patienten te helen. Zijn leerlingen noemde hem Usui Sensei, wat leraar of meester betekent. Sensei is iemand die zijn kennis en ervaring aan anderen doorgeeft. Met de term sensei wordt niet de spirituele meester bedoeld. Het levensverhaal van Usui wordt overschaduwd door onzekerheden, en veel verhalen zijn bijna van mythische aard. Veel van de zogenaamde ‘Japanse’ informatie, die over hem en zijn systeem buiten Japan in omloop zijn, zijn of geheel en al overtrokken of niet fatsoenlijk onderzocht. Totdat wij er achter kwamen, was zijn werkelijke voornaam in het westen niet bekend, en het Kanji-teken voor Reiki werd zeer vaak verkeerd geschreven. Bijvoorbeeld: bijna alle Duitse en Engelse boeken over Reiki beweren dat Usui de leider/direkteur was van de Doshisha Universiteit in Kyoto, en dat hij later aan de Universiteit van Chicago gestudeerd heeft. Door de telefoon vertelden de archivarissen van beide Universiteiten ons, dat Mikao of Mikaomi Usui noch bij hen ingeschreven is geweest, noch daar geleerd heeft. In meerdere boeken wordt het oorspronkelijke Usui-Reiki-Systeem, dat Usui Shiki Ryoho heet, als ‘Usui Shiko Ryoho’ aangeduid. Het Japanse woord ‘Shiki’ betekent stijl, vorm of systeem. Het woord ‘Shiko’ betekent urine! De meeste bronnen beweren dat Usui een christen was. Tot vandaag heb ik in zijn leer en zijn systeem voor natuurlijke heling geen enkel bewijs voor deze bewering gevonden. Mijn theorie is, dat het schijnbaar christelijke aspekt van Reiki in Amerika is bedacht, om Martien Jan de Haan
9
Reiki daarmee Reiki acceptabel te maken voor de christelijke landen. Hoe dan ook; het kan zijn dat Usui op een gegeven ogenblik tijdens zijn innerlijk zoeken even met het christendom in aanraking is geweest. Usui zou in de achterbuurten gewerkt hebben om de bedelaars beter te maken - een zeer christelijke voorstelling. Ik geloof dat hij simpelweg de slachtoffers van de grote aardbeving van 1923 in Tokyo hielp. Ook als hij mogelijkerwijs het goede in het christendom zag, wil dat niet zeggen dat hij christen was in die zin zoals wij dat beleven. Begin 1993 sprak mijn vrouw Chetna met een van de direkte afstammelingen van Usui, de vrouw van zijn kleinzoon, die ons vertelde dat haar schoonmoeder, Usui's dochter, een clausule in haar testament had nagelaten, waar in stond dat zijn naam niet meer in haar huis uitgesproken mocht worden! Toen deze vrouw trouwde, was Usui al dood. Verder wist ze niet veel over haar aangetrouwde grootvader, en ze scheen zich kwaad te maken over het feit dat wij haar herinnerd hadden aan een gevoelige plek in haar familiegeschiedenis. Later schreef ze ons dat het haar niet veroorlooft was om over deze kwestie te praten, en zij verzocht ons haar niet meer lastig te vallen, wat wij ook natuurlijk niet meer deden. Naar het schijnt was ze de laatste jaren vaker benaderd door personen die zich in de Reiki-geschiedenis interesseerden. Zij vertelde niet of het hier ging om vreemden of om Japanners die in het buitenland woonden. Mikaomi Usui werd op 15 augustus 1862 in het dorp Yago in het Yamagata-district van het Gifu-prefektuur in Zuid-Japan geboren. Hij was met Sadako Suzuki getrouwd en had twee kinderen. Oorspronkelijk runde Usui een bedrijf, dat mislukte, en hij bleef achter met veel schulden en de vraag wat voor hem, buiten materieel voordeel, nog belangrijk was. Usui had de gewoonte om bij de waterval van de berg Kurama te mediteren. Op een dag had hij daar een "plotseling begrijpen", een "inzicht in een hogere orde" (Satori). Enige tijd na deze ervaring op de berg Kurama richtte Usui de Usui Reiki Ryoho Gakkai op. Hij stierf op 9 maart 1926 aan een hersenbloeding, nadat hij er al twee overleefd had, op de leeftijd van 61 jaar. Hij is begraven in de Saihoji-Tempel, een boeddhistische tempel in een buitenwijk van Tokyo. Zijn vrouw en zijn zoon zijn daar eveneens begraven. Toen wij in kontakt kwamen met de tempel, kwamen we erachter dat het niet om een Zen-Tempel ging, zoals in het westen tot nu toe wordt aangenomen, maar dat deze tempel behoort bij het ‘Main-stream boeddhisme’. Daar ik nu al zoveel jaar in Japan woon, houd ik het voor uiterst onwaarschijnlijk, dat het presidentschap van de zeer traditionele Usui Reiki Ryoho Gakkei aan iemand overgegeven zou zijn die niet in Japan geboren is. Na onze laatste onderzoeken ziet het er naar uit dat heer Hayashi binnen deze organisatie niet in de positie was om een toekomstige president voor het Reiki-systeem uit te kiezen. Van de Japanse sleutelfiguren in de Reike-geschiedenis herinnert noch de heer Oishi, noch de heer Ogawa zich de namen van de heer Hayashi, mevrouw Takata en al die anderen die volgden. Het lijkt erop dat ergens het oosten en westen hun eigen weg gegaan zijn De hele Reiki-wereld is in beroering. De ene school accepteert de andere school niet als echt of oorspronkelijk, en de situatie tussen Reiki-leraren zowel in Amerika als ook in Europa kan men als oorlog aanduiden. Als zou Reiki tot een land behoren, een school, een denkbeeld volgen, of behoren aan een enkeling.
Concluderend kan worden vastgesteld dat de ontstaansgeschiedenis van Reiki volgens de versie van mevrouw Takata veel vragen oproept. Het heeft er inderdaad alle schijn van dat de veronderstelde christelijke wortels en de vermeende academische scholing en westerse vorming van de oprichter uitsluitend zijn bedoeld om de Reiki geneeswijze in het westen acceptabel te maken. In ieder geval is er binnen de Reiki-beweging momenteel een stroming die hier niets van moet hebben en terug wil naar de ‘zuivere’ wortels.
Martien Jan de Haan
10
Reiki
5 EEN BEOORDELING VAN REIKI ‘Persoonlijk beleef ik de essentie van Reiki als liefde: een allesomvattende goddelijke vibratie, die vreugde en leven laat uitstromen’ (Het Reiki Handboek, p. 2.) ‘Bij de inwijdingen stelt de Reiki-meester de inwijdeling als kanaal en bemiddelaar aan God ter beschikking. Wanneer je d at te verheven vindt, kan ik het ook niet helpen’ (Het Reiki Handboek, p. 185)
Reiki is geen geloof, godsdienst of cult. Reiki wordt gebruikt door mensen van alle gezindten. Christenen, Moslims, Joden, atheïsten en agnosten kunnen van de voordelen van Reiki genieten omdat het niet gekoppeld is aan een bepaald geloof of filosofie. Als je het eenmaal hebt, heb je het voor de rest van je leven en kun je het gebruiken op elke manier die je denkt dat goed is. Je hoeft niet te behoren tot een of andere groep of vereniging. Je kunt je bij een vereniging aansluiten als je dat wilt, om informatie te krijgen of mensen te ontmoeten die dezelfde interesse hebben.’ (WWW.Parama.com)
Het zijn met name de bovennatuurlijke invloeden bij Reiki die ons bij de beoordeling van deze geneeswijze de meeste zorgen baren. Vele christenen menen dat het geen kwaad kan om Reiki te praktiseren en zij negeren dan de achterliggende mystieke uitleggingen of proberen deze in overeenstemming te brengen met hun eigen opvattingen over bijbelse genezing. Hoe zij de bron ook beschrijven, de aard van deze bron kunnen zij niet veranderen. Ook patiënten blijken veelal weinig geïnteresseerd in de achtergronden van Reiki en ondergaan deze behandeling zonder zich af te vragen hoe het komt dat de energiestroom die zij krijgen toegediend, zo krachtig kan werken en waar deze vandaan komt. Voor hen is het alleen het resultaat dat telt. Ondanks de stelling van Reiki-genezers dat het hier niet om een godsdienst gaat, zijn wij van mening dat Reiki moet worden opgevat als een religieus verschijnsel, dat zijn wortels heeft in een andere religie dan het christelijk geloof. Om deze reden is Reiki dan ook niet met het christelijk geloof verenigbaar.
De nieuwe irrationaliteit Het bovenzintuiglijke heeft hoogconjunctuur. In talloze occulte kringen wordt het ochtendgloren van een "nieuw tijdperk" benadrukt, een "new age", waarin de mensheid naar een hogere graad van bewustzijn gestuwd zal worden. In die scène zijn atavistische namen en begrippen schering en inslag; Kabbala, Runen, Pyramiden-energie, Sjamanistische geheime kennis en magische krachten; Astrologie, Chiromantie, Tarot en I Ching. Germaanse en Keltische begrippen en ideeën worden uit hun context gelicht en willekeurig vermengd met fragmenten van boeddhistische, taoïstische of indiaanse afkomst: een bijna ondoordringbare wirwar aan antropologische, religieuze en culturele decorstukken. Daarbij komen dan nog contacten met overledenen of met beschermengelen; met voorrang de intergalactische wezens die in ufo's rond de aarde cirkelen of hun boodschappen van de een of andere planeet aan ons verzenden. Naast auralezers, bachbloesem en edelsteentherapie, rebirthers, nieuwe heidenen en rozenkruisers ook Reiki-meesters die door handoplegging "pure goddelijke geneeskracht" uit de kosmos kunnen "channelen". Dit alles afdoen als onschuldig gedoe van een paar dwazen doet tekort; want het draagt net zo min bij aan een verklaring als de in de verlichte kringen
Voor ons draait het in de kern van de zaak om de vraag naar de ware aard van de energie die met deze geneeswijze is gemoeid. Niet alle energiekrachten zijn wetenschappelijk aantoonbaar en verklaarbaar met behulp van de natuurwetten van deze wereld en voor veel van deze krachten geldt dan ook dat zij niet van deze wereld zijn. Volgens de Bijbel is er - naast de natuurlijke werkelijkheid - sprake van een bovennatuurlijke of geestelijke werkelijkheid van waaruit bovennatuurlijke krachten hun invloed uitoefenen in deze zichtbare wereld - goede krachten (van God) en slechte krachten (van Satan). Ondanks de pretenties die men ten opzichte van Reiki heeft, is het niet zomaar vanzelfsprekend dat de energie die hierbij vrijkomt uit de goede of goddelijke bron voortkomt. In feite is het zelfs meer voor de hand liggend dat dit niet zo is, aangezien Reiki aantoonbaar is verbonden met een wereldbeeld dat strijdig is met die van het christelijk geloof en met een handelswijze die uitdrukkelijk in de Schrift worden verboden. De Reiki-geneeswijze is er namelijk primair op gericht om in contact te komen met geestelijke krachten die vervolgens op verschillende manieren worden gemanipuleerd. Een van de krachtigste passages in de Schrift over alles wat paranormaal en occult is, treffen we aan in Deut. 18:9-12. Hier spreekt God door Mozes tot de Israëlieten over allerlei zaken waarvan zij zich afzijdig moeten houden. Hij drukt hen op het hart dat zij zich niet moeten inlaten met al de gruwelen waarmee de hen omringende volkeren zich bezighouden. Zij laten kinderen door het vuur doen gaan, plegen waarzeggerij, doen aan wichelarij, leggen voortekenen uit, verrichten tovenarij, voeren bezweringen uit en raadplegen dode of waarzeggende geesten. Een ieder die deze dingen doet, is de Here een gruwel en Zijn oordeel zal deze volkeren hard treffen. God staat Israël niet toe om zich met dergelijke zaken bezig te houden. Hij beschouwt ze als een gruwel, die de verbondsrelatie schendt die Hij met zijn volk is aangegaan. Martien Jan de Haan
11
Reiki zo vaak aan te treffen welwillende tolerantie om elke onzin, hoe dwaas ook, als een tenminste op persoonlijk niveau serieus te nemen poging om spirituele inzichten te laten gelden. Bijna alle levensbereiken zijn vandaag de dag door het "bovennatuurlijke" doortrokken; esoterie is in. Ongegeneerd worden de meest absurde gedachtenspinsels in omloop gebracht. Sterren als Tina Turner, Harrison Ford of Richard Gere spreken publiekelijk over hun hang naar het occulte, zelfs Franz Beckenbauer zwamt over karma en wedergeboorte. De obscurantisten van New Age wanen zich graag als de avant garde van een nog nooit eerder aanwezig denken. Maar hun ideeën zijn helemaal niet nieuw: ze stammen in de kern af van de Theosofie, een mix van mystieke en occulte tradities (die al te vinden was bij de Nieuwplatonische filosofen van de 2e eeuw). Theosofisch gedachtengoed trekt dwars door de middeleeuwen en de nieuwste tijd. Als tegenbeweging tegen de maatschappelijke omwentelingen in Europa bereikte het spiritisme tegen het einde van de 19e eeuw zijn grootste bloei. De in Rusland geboren Helene Blavatsky (1831 - 1891) behoorde tot de beroemdste geestenbezweersters van haar tijd. Volgens haar had een Raad van galactische wezens besloten om "de evolutionair meest ontwikkelde rassen" van de mensheid in een "gouden tijdperk" te leiden: het tijdperk van de Noords-Germaanse Ariërs. Het "verdampen" van de "lagere rassen", Roodhuiden, Eskimo's, Papoea's, Australische aboriginals, Polynesiërs en zo voort" was "karmische noodzaak". Het in 1875 door Blavatsky in New York opgerichte "Theosofische Genootschap" leverde met dergelijke ideologische stellingnamen een welkome rechtvaardiging voor het imperialisme in de derde en vierde wereld. In Duitsland bestond een grote hoeveelheid spiritistische groeperingen die de terugtocht in het irrationele zochten. In 1893 organiseerde zich in München een Esoterik Kwartet (Ludwig Klagen, Stefan George, Alfred Schuler, Karl Wolfskehl) dat zich "de Kosmici" noemde. Zij vermengden evolutionistische en aristocratische afstammingstheorieën met het Germanendom en Duits Romanticisme tot een wild conglomeraat van mystiek verlangen naar het verleden en reactionaire elitaire aanspraken. De Kosmici werden de attractie van de Münchense Culturele scène. Alles van naam en faam trof zich daar, Oswald Sprengler, Ricarda Huch, Paul Klee en Franz Marc. Terwijl Lenin vanaf 1901 in Schwabing werkte aan "Wat te doen", leuterden de Kosmici een paar straten verder over
Ook in het Nieuwe Testament lezen we hoe pas bekeerde gelovigen hun occulte praktijken voor God belijden en vol berouw hun boeken in het vuur wierpen en verbrandden (Hand. 19:11-20). Dit voorbeeld is een van de vele die getuigt van het feit dat God’s woorden voor Israël onverkort gelden voor de christen. Dat Reiki in verband moet worden gebracht met de praktijken die hierboven worden genoemd, is niet voor iedereen even duidelijk. Maar een ieder die zich in de literatuur over Reiki verdiept, kan naar onze opvatting tot geen andere conclusie komen. De methode van de Reiki-behandeling onttrekt zich aan alle meetbare criteria en valt met het natuurwetenschappelijke denken niet te verklaren. Ze werkt met energieën en krachten, die voor ons verlichte, moderne, in de tijd van de computer levende mensen niet zonder meer te bevatten zijn. Om Reiki te begrijpen heb je een wereldbeeld nodig waarin behalve voor de wetenschappelijk vastgestelde feiten een plaats is ingeruimd voor het, in de micro- en in de macrokosmos, reëel bestaan van de vele onbekende verschijnselen, waarvan we ten dele alleen via de esoterische kennis op de hoogte (kunnen) zijn. (Het Reiki Handboek, p. I)
Uit een dergelijk onderzoek wordt al snel duidelijk dat Reiki inderdaad geen specifieke religieuze context heeft, maar dat zij wel op syncretistische wijze allerlei kosmische ideeën samenvoegt die afkomstig zijn uit niet-christelijke godsdiensten en filosofieën, zoals het Hindoeïsme, Boeddhisme, Taoïsme en de Theosofie. In de apologetische literatuur wordt de Reiki-geneeswijze over het algemeen gerelateerd aan een viertal stromingen: 1. De Oosterse godsdiensten. De ideeën van drie grote wereldgodsdiensten treffen we al dan niet in aangepaste vorm aan in de Reiki-geneeswijze: Hindoeïsme, Boeddhisme en Taoïsme. Vrijmoedig wordt er door Reiki-genezers gesproken over de yin-yang monade, die de eeuwige stroom van levensenergie symboliseert, het gladstrijken van de aura, chakra’s (fijnstoffelijke energiecentra van de mens), en karma (de vrucht van de in een vorig leven begane daden). In de verhandeling over de geschiedenis van Reiki hebben wij gezien hoe deze is ingekleurd met westerse elementen om de Reiki-geneeswijze ook voor westerlingen logisch en acceptabel te maken. Tegenwoordig doen sommige stromingen binnen Reiki van zich horen omdat zij achter deze aanpassingen terug willen naar de oorspronkelijke Reiki en hun wortels steviger willen verankeren in de Oosterse oorsprong. 2. De Theosofie. De Theosofische Vereniging is in de vorige eeuw opgericht door Madame Helena P. Blavatsky (1831-1891). De flamboyante Blavatsky was, al tijdens haar leven, een omstreden figuur. Aanhangers droegen haar op handen, critici noemden haar een fraudeur en een warhoofd. Mythologisering viel haar ten deel na haar dood, in tal van theosofische hagiografieën. In de jaren zestig kreeg haar populariteit in spirituele kring een nieuwe impuls van de hippie-cultuur en de opkomende New Age-beweging. De verklaring daarvoor ligt voor de hand: net als de hippies en de New Age zocht Blavatsky een eigentijdse 'derde weg’ om het universum zin te geven, die geloof en wetenschap met elkaar zou verbinden. Zij wordt daarom wel de moeder van de New Age-beweging genoemd. Blavatsky probeerde zich met haar ideeën te profileren tegenover het spiritisme van die tijd en met name tegenover Allan Kardec, een Franse spiritist die een combinatie maakte van een christelijke vorm van spiritisme en reïncarnatie. Zij had een grondige hekel aan het christendom, maar ze geloofde wel in de spirituele opstijging. Pas vanaf haar reizen naar het Oosten zie je ook bij haar de reïncarnatiegedachte opkomen. Maar deze diende bij haar om de karmaleer te omarmen, de causale natuurwet van oorzaak en gevolg die kosmische rechtvaardigheid garandeert. Deze leer gaf haar een oplossing voor de traditioneel 18de eeuwse esoterische opvatting dat het spirituele evolutieproces een vorm was van providentie van God. Blavatsky wilde de persoonlijke God elimineren en gebruikte daarvoor de karmaleer, vertaald in 19de eeuwse causale termen. Volgens godsdienstwetenschapper Wouter Hanegraaff is de New Age-beweging een regelrechte uitloper van deze en andere Westers esoterische tradities, gezien door een sterk geseculariseerde bril. Essenties uit de esoterische tradities van het neoplatonisme, hermeticisme, de ‘occulte’ wetenschappen (alchemie, astrologie, magie) en de christelijke kabbala, zijn in hedendaagse termen vertaald, waardoor iets nieuws, iets totaal anders kon ontstaan: de New Age Beweging. Ook de theosofie legt een grote belangstelling aan de dag voor zowel natuurlijke als Martien Jan de Haan
12
Reiki voorhistorische mysteriën, bazelden over herintredende zielen. Alfred Schuler had in 1895 in een flutboek over prehistorisch moederrecht een oud indo-europeaans teken ontdekt: het hakenkruis, dat hij als "stralend symbool van heidense wedergeboorte" buitengewone betekenis toedichtte bij de "bevrijding van de mensheid van het juk van de judeo-christelijke cultuur". In de winter van 1903 op 1904 viel de cirkel van de Kosmici uiteen, maar hun grove fantasieën waren al lang tot in Wenen geraakt. Daar gaf sinds 1905 de vroegere cisterciënzer monnik Adolf Lanz, die als Baron Jörg Lancz de Liebenfels een Orde van de Nieuwe Tempel had gesticht, het arisch-germaans esoterisch tijdschrift Ostara uit. Onder de lezers van dit tijdschrift bevond zich ene Adolf Hitler. De leden van de orde van Lanz moesten blonde haren en blauwe ogen hebben en zich verplichten tot reinheid. In 1908 hees Lanz op de burcht van de orde een vlag met het hakenkruis. Al ten tijde van keizer Wilhelm II hadden reactionaire kringen uit de industrie, adel en leger zich georganiseerd in esoterische geheime genootschappen, zoals de Germanen Orden für Deutscher Art. Grootmeester van de Beierse Loge van de Germanen orde werd een zekere Rudolf Glauer, die zich Freiherr von Sebottendorf noemde en zijn geld verdiende met astrologie, alchemie en wichelroedelopen. Geïnspireerd door het gezwam van Lanz kwam Hitler in 1913 naar München. Na zijn demobilisering uit het leger sloot hij zich bij de dampkring van de esoterische Thule gemeenschap aan, welke in 1918 door Glauer was opgericht en waartoe ook latere nazi-grootheden als Streicher, Hess en Rosenberg behoorden. In 1919 formeerde zich uit die Thule beweging de Duitse Arbeiderspartij DAP, die kort daarna werd omgedoopt in Nationaal Socialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP). Men volgde een helder doel: de spiritueel politieke wereldheerschappij van het arische ras. Het begin van dit nieuwe tijdperk, het derde rijk, stonden vooral de "donkere rassen", de joden in de weg die uit de weg geruimd moesten worden. Het nationaal socialisme werd onweerlegbaar gevoed uit zulke esoterisch occultistische bronnen. Als wegbereider van de huidige New Age mag Rudolf Steiner niet vergeten worden. Hij begon zijn esoterische carrière als algemeen secretaris van de Theosofische Gesellschaft in Duitsland; in 1913 scheidde hij zich af van de Theosofen en stichtte de "Anthroposophische Gesellschaft", waarbij het gedachtengoed van de Theosofen met enkele sociale en
bovennatuurlijke genezing - vooral genezing door aanraking. Hierdoor heeft haar gedachtegoed een subtiele, maar zekere opmars kunnen maken in de gezondheidszorg (Therapeutic Touch). 3. Wicca. Een andere traditie waarmee de Reiki-geneeswijze overeenkomsten vertoont is die van de moderne hekserij ook wel Wicca of neopaganisme genoemd. In Engeland en de Verenigde Staten spreekt men ook van Witchcraft of simpelweg de Craft. ‘Witch’ betekent zoiets als wijze vrouw/man. Het woord ‘wicca’ is af te leiden van het Oud-engelse ‘wicce’, dit betekent ‘buigen’. Een van de dingen waar een heks zich mee bezighoudt, is magie, en een definitie hiervan is: ‘veranderingen in de realiteit aanbrengen door het gebruik van de wil’. Een heks gebruikt haar/zijn wil om dus de realiteit te ‘buigen’. Verder staat het ‘craft’ gedeelte voor het feit dat Wicca niet alleen een religie is maar ook een kunde. Veel heksen zijn allerlei vaardigheden machtig, dit kan zijn op het gebied van de intuitie (tarot, runen, wichelen, pendelen etc..), genezing op lichamelijk en emotioneel gebied, kunst, dans, muziek....noem maar op. In het genezingsritueel van de Wicca-beweging wordt - net als bij Reiki - een handoplegging toegepast als vorm van electromagnetisch strijken over het lichaam. De energie wordt niet ingedamd, maar geneutraliseerd, waarna de patiënt vervuld wordt met ‘vibraties’ van genezing. Net als bij Reiki worden de handen van de Wicca-genezer warm en gaan de handpalmen tintelen of gloeien. Dit kan ongedaan worden gemaakt door de handen onder koud water af te spoelen, of door de negatieve energie er vanaf te schudden. 4. Magnetisme of Mesmerisme is de vierde - niet onbelangrijke - historische beweging waarmee de Reiki-geneeswijze grote verwantschap vertoont. Het Mesmerisme is voortgekomen uit de zogenaamde ‘magnetische school’, wiens aanhangers er vanuit gingen dat het lichaam een grote magneet was, waarop met behulp van andere magneten invloed kon worden uitgeoefend (en mensen konden worden genezen). Het is de arts Franz Anton Mesmer (1734-1815) geweest, die serieus met magneten begon te experimenteren. Hij magnetiseerde alles, van water tot borden, en tenslotte hele mensen. Daarbij maakte hij kennelijk geen onderscheid tussen elektriciteit en magnetisme, want hij verbond zijn proefpersonen door ijzerdraad met ‘gemagnetiseerd’ water. Toen hij ontdekte dat hij het genezend effect ook zonder magneet kon bewerkstelligen (dus met de blote hand), kende hij aan zijn hand magnetische waarde toe en wel een ‘dierlijk magnetisme’. Later sprak hij van een levensmagnetisme. In deze geneeswijze wordt - net als bij Reiki - met de handen over of langs de patiënt heen gestreken (vandaar dat deze genezers in de volksmond vaak ‘strijkers’ worden genoemd) en moeten na afloop de handen worden afgeschud om zich te ontdoen van de magnetische krachten. Naast dit strijken ging Mesmer zich ook meer en meer richten op het hypnotiseren van mensen. Hij wist hen hiermee in een andere bewustzijnstoestand te brengen, van waaruit zij op verzoek van de genezer allerlei geestelijke werelden konden betreden. Vanaf dat moment werd het Mesmerisme steeds meer een techniek om in contact te komen met de kosmische machten. Robert C. Fuller spreekt in dit verband over het Mesmerisme als ‘de vroedvrouw van de mediamieke trance’.
Als gemeenschappelijk kenmerk gaan al deze stromingen uit van een pantheïstisch of panentheïstisch wereldbeeld (alles wordt als goddelijk gezien of alles wordt doorstroomd met goddelijke krachten). Het werkelijke doel van de geneeswijzen die zijn gebaseerd op de hierboven genoemde filosofieën is dan ook om mensen die hiermee in aanraking komen, te helpen geloven dat zij zelf goddelijk zijn of op zijn minst dat zij zich bewust worden van hun eenheid met het goddelijke. Alle levende wezens dragen hetzelfde goddelijke aspect in zich, door welke ze pas tot leven komen. Iedereen is derhalve in zekere zin God, omdat zijn innerlijkste kern goddelijk is. (Het Reiki Handboek, p. 4-5)
Van dit besef moet in ieder geval de genezer doordrongen zijn. Om tot dit mystieke verstaan te komen, is het immers (in toenemende mate) noodzakelijk om jezelf open te stellen voor een breed scala van geestelijke ervaringen waartoe met behulp van verschillende technieken toegang kan worden verkregen. Door deze technieken wordt de genezer in staat gesteld om de wereld van het bovennatuurlijke en paranormale binnen te gaan, waarna men met geestelijke krachten in contact kan treden. Wat de aanhangers van de energetische geneeswijzen echter verzuimen te vertellen, is dat de geestelijke krachten waarmee men in aanraking komt, in werkelijkheid gevallen engelen zijn. Martien Jan de Haan
13
Reiki humane stellingen werd verrijkt. Maar aan de racistische ideologie van de Theosofen hield Steiner vast. De huidige vertegenwoordigers van het nieuwe bewustzijn voeren de ideologie van de Theosofen en Antroposofen gewoon door: ze zeggen het alleen niet meer zo hardop, dat de achterbuurten, ghetto's en slagvelden van de wereld verzamelplaatsen van lagere zielen zijn aan wie alleen maar recht gedaan wordt. Slechts af en toe ervaart men wat zich werkelijk achter de brave façade van meditatiecirkels verbergt: als bij voorbeeld New Age goeroes als David Spangler of Sir George Trevelyan (drager van de alternatieve Nobelprijs en spiritueel raadsman van prins Charles) over "euthanasie van minderwaardig leven" kletsen. Of als een Reïncarnatie-expert uit Berlijn de moord op miljoenen joden als een "karmisch evenwicht" voor een of andere misstap verklaart, misstappen waaraan zij zich in vorige levens schuldig gemaakt zouden hebben. Die holocaust zou het best mogelijke zijn geweest wat de Joden overkomen was. Waar ligt het toch aan dat verlichte mensen van het einde van de 20e eeuw al dit soort waanzin, dat hen door astrologen en helderzienden voorgehouden wordt, voor zoete koek nemen? De sleutel tot begrip voor het massa fenomeen van de nieuwe irrationaliteit is in eerste instantie een psychologische: in tijden van maatschappelijke veranderingen, waarbinnen waarden en normen in toenemende mate eroderen en tevens de werkelijke economische problemen niet te overwinnen zijn, zoeken veel mensen voornamelijk uit de middle class hun toevlucht in vermeende hogere autoriteiten, in levensleraren en goeroes met hun hele santenkraam aan doctrines die, zogenaamd afgeleid van "kosmische" of "universele" wetten, als van eeuwigheidswaarde en betrouwbaar voorgesteld worden. Een van de beste voorbeelden ervan is de huidige volksziekte astrologie. In zo'n regressie naar vroegkinderlijke afhankelijkheidsverhoudingen is het niet van belang of de toevallige leerschool cognitief zin heeft, integendeel: hoe verwarder hoe attractiever. Omdat ze het onvoorwaardelijk vertrouwen niet alleen vooronderstelt maar ook creëert. Juist als het meest absurde en onzinnigste geloofd wordt, voelen de aanhangers zich één met hun leider en de pijnlijk beleefde twijfels en bestaansangsten lossen zich op. Dit is de sleutel om het succes van de in de regel naar fascisme geurende goeroes te begrijpen, van Baghwan Shree Rajneesh, via Sung Myung Moon tot L. Ron Hubbard, David Koresh of
Gebed. Met het handgebaar buig ik tegelijkertijd mijn hoofd en draag daarmee de verantwoordelijkheid voor het groeiproces over aan God, Christus, Boeddha - of hoe je de belichaming van de hoogste volkomenheid ook wilt noemen. (Het Reiki Handboek, p. 28)
Door christelijke aanhangers van de Reiki-geneeswijze wordt deze voorgesteld als de goddelijke gave van genezing, zoals de Bijbel deze beschrijft. Hiertegen valt echter wel een aantal bezwaren aan te tekenen. 1 In de eerste plaats wordt de kracht waarover in de Bijbel wordt gesproken niet afgeschilderd als een onpersoonlijke kracht. Het is de Heilige Geest die hier werkzaam is, de Derde Persoon van de Drie-enig God. 2 In de tweede plaats wordt deze kracht niet aan mensen beschikbaar gesteld, maar gaat deze direct uit van de werking van de Heilige Geest, die ‘toebedeelt aan wie Hij wil’ (I Cor. 12:11). De bijbelse gave van genezing wordt niet op mensen overgedragen - aan hen in bezit gegeven -, maar werkt direct, onafhankelijk van mensen en (gelijk Hij wil) al dan niet via mensen. 3 In de derde plaats wordt Gods kracht niet zomaar aan iedereen gegeven, maar is deze heel in het bijzonder bestemd voor de gemeente in haar geheel (I Cor. 12:7). De gaven van de Geest zijn niet bestemd voor individuen, maar tot versterking en opbouw van de gemeente. Bovendien zijn deze gaven zeer verschillend en werken zij aanvullend op elkaar. De één ontvangt een woord van wijsheid, de ander genezing. Wanneer Simon de Tovenaar aan Petrus geld wil geven om in het bezit te komen van de kracht die over hem is, wordt hij door hem terechtgewezen: ’uw geld zij met u ten verderve, daar gij gemeend hebt de gave Gods voor geld te kunnen verwerven’ (Hand. 8:20). 4 In de vierde plaats functioneert de werking van de geestesgaven niet als doel in zichzelf, maar altijd binnen de context van de verkondiging van het evangelie en het Koninkrijk Gods (Hand. 1:8; Efeze 4:11-12). 5 In de vijfde plaats is de kracht waarover in de Bijbel wordt gesproken geen kracht waarnaar je met behulp van verschillende inwijdingen moet opklimmen. De gaven van de Geest zijn ‘charismata’, genade-gaven. Dat wil zeggen dat zij niet worden geschonken omdat wij ze hebben verdiend, maar enkel en alleen uit genade. De Reiki-geneeswijze speelt zich binnen een totaal andere context af dan hierboven geschetst. Daar gaat het om een onpersoonlijke kracht die men door inwijdingen en meditatie moet verwerven. Daar kan men - wanneer men de kanalen voor deze kracht heeft opengesteld - vrijelijk over deze krachten beschikken. Daar wordt de mens zelf als goddelijk beschouwd, of op zijn minst als zijnde opgenomen in de goddelijke stroom. Daar wordt de werking van deze kracht los gezien van enige godsdienst of religie en is de kracht doel op zichzelf geworden. Daar wordt een theoretisch kader aangehangen dat is gebaseerd op religieuze filosofieën die geen weet hebben van het verlossingswerk van Jezus en de genade die Hij ons geeft. Wanneer Reiki werkelijk de bijbelse gave van genezing zou zijn, hoe zijn deze principiële verschillen dan te verklaren? Hoe kan men verklaren dat deze krachten werkzaam zijn in mensen die van de boodschap van het evangelie niet willen horen en het verlossingswerk van Christus afwijzen? Conclusie.
Martien Jan de Haan
14
Reiki Shoko Asahara, welke laatste met hulp van de Dalai Lama tot één van de potentieel gevaarlijkste massamoordenaars van deze eeuw werd: de gifgasaanslagen in de ondergrondse van Tokyo waren slechts het voorspel op de weg van de Aum-sekte naar de wereldheerschappij. Maar ook de gevestigde kerken zijn geenszins vrij van zulke stromingen: exorcismehysterie en het engelenwerk onderscheiden zich niet van de praktijken welke in het teken van de waterman bedreven worden. De politieke implicaties van het oprukkende irrationalisme liggen voor de hand: de enige mogelijkheid welke mensen hebben om zich tegen onmenselijke maatschappelijke verhoudingen te weer te stellen, het Verstand en Begrip worden gericht vernietigd. Over blijft een volk van gelovigen aan karma, noodlot en voorzienigheid.
De Reiki-geneeswijze is gefundeerd op New Age-denkbeelden, die op hun beurt afkomstig zijn uit esoterische tradities van het neoplatonisme, hermeticisme, de 'occulte' wetenschappen (alchemie, astrologie, magie) en de christelijke kabbala. Deze tradities hebben hun wortels in oude Oosterse religies en zijn - om vruchtbaar te kunnen zijn binnen onze cultuur - in hedendaagse termen vertaald. Deze tradities hebben geen verwantschap met het christelijk geloof en zijn zelfs als anti-christelijk op te vatten. De Reiki-geneeswijze is werkzaam door een verbinding met geestelijke krachten die de menselijke overstijgen. Aangezien er geen verbondenheid bestaat met de goddelijke krachten waarover in de Bijbel wordt gesproken, moeten wij aannemen dat deze krachten voortkomen uit de tegenhanger van het Koninkrijk Gods: het rijk der duisternis. Ondanks de integere en rechtschapen bedoelingen van veel Reiki-genezers kunnen wij tot geen andere conclusie komen dan dat deze geneeswijze onverenigbaar is met het christelijk geloof en dat wij iedere christen met klem aanraden om zich van deze praktijken afzijdig te houden.
Der Spiegel, nummer 53, 1998.
Bronvermelding De meeste informatie over Reiki is afkomstig van de verschillende Internet-sites t.b.v. Reiki. Daarnaast heb ik gebruik gemaakt van Walter Lübeck, Het Reiki Handboek. De weg van de helende liefde, Amsterdam 1990.
Martien Jan de Haan
15
