Een bezoek aan de vaste collectie van het Rubenshuis en de tentoonstelling Rubens privé voor de derde graad van het Lager Onderwijs

Een bezoek aan de vaste collectie van het Rubenshuis en de tentoonstelling ‘Rubens privé’ voor de derde graad van het Lager Onderwijs

Doelstelling : Aan de hand van een interactieve rondleiding, aangepast voor leerlingen van de 3 de graag Lager Onderwijs krijgen de kinderen een goed tijdsbeeld van de 17de eeuw. Ze maken kennis met de figuur Peter Paul Rubens, als schilder, diplomaat, vriend, echtgenoot en vader. Door gebruik te maken van interactieve en pedagogische hulpmiddelen zoals voorlezen van getuigenissen, kijkhulpen, spelletjes,… worden alle kinderen actief betrokken bij het bezoek en wordt de opgedane informatie op verschillende manieren herhaald. De rondleiding en verwerking kan zowel gebeuren door de leerkrachten als door gespecialiseerde gidsen in deze materie. Het is het twaalfjarig dochtertje Clara Serena Rubens die als ‘gastvrouw’ optreedt bij het bezoek aan haar huis. Werkwijze : In deze leidraad voor leerkrachten worden tips gegeven voor: - Voorbereiden van het museumbezoek in de klas - Begeleiden van het bezoek in het Rubenshuis - Na-verwerking in de klas

Rubens Privé – educatief aanbod Lager Onderwijs – uitwerking : Hilde Eykens

Voorbereiding van het museumbezoek in de klas -

-

-

-

-

De bedoeling van deze voorbereiding is eerder ‘teasen’, ‘nieuwsgierig maken’ dan al een uitgebreide historische voorkennis op te doen. De leerkracht tracht zo weinig mogelijk informatie aan te bieden en toch via getuigenissen, afbeeldingen en vergelijkingen met hun eigen leefwereld de leerlingen een ‘hunker’ te laten krijgen naar meer informatie en een antwoord op hun vragen. De kinderen gaan op bezoek bij hun leeftijdgenootje Clara Serena Rubens in Antwerpen. Zij is de dochter van de bekende schilder Peter Paul Rubens en leefde 400 jaar geleden. Zij gidst hen bij het museumbezoek en is bereid om heel wat leuke weetjes over haar familie, haar huis en haar leefwereld te vertellen aan de leerlingen. Ze mogen ook bij haar in de tuin komen spelen. In de dagen voor het bezoek aan het Rubenshuis worden de kinderen nieuwsgierig gemaakt. Aan de hand van de teksten van Leen Huet wordt er elke dag één iemand van de familie of vrienden voorgesteld. De leerkracht leest ‘hun’ levensverhaal voor. Dit is zeer kort en bondig, maar dient om de nieuwsgierigheid op te wekken. De leerlingen worden aangespoord om zelf op zoek te gaan naar wie die persoon is, maar dit is geen noodzaak. Inleving en nieuwsgierig worden naar meer is het hoofddoel. De leerlingen proberen zich een beeld te vormen van het leven in de 17 de eeuw. Vooral door eliminatie van bv elektriciteit, motoren, … kunnen ze zich al een redelijk goed beeld vormen.

Bijlage : selectie teksten van Leen Huet die één voor één op verschillende momenten in de week voor het bezoek aan het Rubenshuis voorgelezen worden door de leerkracht. Deze bijlage is downloadbaar via de website. - Clara Serena Rubens - Nicolaas Rubens - Isabella Brant - Maria Rubens - Albert Rubens - Helena Fourment - Filips Rubens - Constantia Rubens


Rondleiding in het Rubenshuis en de tijdelijke tentoonstelling ‘Rubens Privé’ Leidraad voor leerkrachten: -

-

-

-

-

Om de kinderen nauw te betrekken bij de rondleiding treedt Clara Serena, als 12jarige dochter van de schilder, op als gastvrouw. Doorheen de rondgang vertelt ze allerlei ‘wist-je-dat-je’s’ (WJD) over het gebouw, haar leefomgeving en de familie. Het is niet de bedoeling om in het museum een geschiedenisles te geven. Dat kan later in de klas. Wel kunnen de leerlingen kennismaken met kunst, een huis uit de 17de eeuw, geschiedenis ‘ervaren’, …. De beleving dient bij dit bezoek de overhand te krijgen op de informatie. Tijdens het museumbezoek trachten we zoveel mogelijk alle leerlingen te betrekken. Vandaar dat we niet een onderwijs-leergesprek aangaan, maar vanuit de ‘verwondering’, het ‘waw-effect’ van de unieke setting werken. Het museumbezoek kan met gespecialiseerde gidsen gebeuren of door de leerkrachten zelf begeleid worden. In het laatste geval is een goede voorbereiding door de leerkracht noodzakelijk. Het kan heel druk zijn in het museum, en de volledige rondgang door het huis dient in correcte volgorde te verlopen. Het tijdschema dient correct opgevolgd te worden. Plattegrond met aanduiding van de verschillende kamers: aan de hand van de plattegrond van de woning kan er een idee gevormd worden van het tijdsbestek. Reken maximaal 1 uur om volledig door de woning te wandelen. Dit is minder dan 5 minuutjes per kamer! Beperk ook de informatie tot 1, maximaal 3 items per kamer. Wissel voorwerpen, schilderijen, algemene info, familiegeschiedenis, … af.

Bezoek Rubenshuis  Voorgevel: dit is geen ‘nieuw’ huis. Mama en papa kochten enkele oude huizen naast elkaar. Drie huizen werden verbouwd tot ons woonhuis, die bleven nog in de oude Vlaamse stijl bewaard. Papa’s atelier werd in de moderne ‘BAROK’-stijl gebouwd. Zo kan hij al aan de buitenkant laten zien dat hij een heel modern kunstenaar is! WJD :Peter Paul Rubens, mijn papa, woonde enkele jaren in Italië en hield heel veel van de kunststijl die hij daar leert kennen: de BAROK. Hij heeft vaak heimwee naar Italië en wil daarom een beetje Italië naar Antwerpen brengen. Ga eens, naast de winkel, voor de grote poort staan, dan zie je een mooie triomfboog en daarachter nog een prachtig gebouwtje helemaal achteraan in de tuin. Dat heeft papa naar Italiaans model gemaakt. Zo lijkt ons huis en onze tuin één geheel en krijg je meteen al het gevoel dat je een paleis binnenstapt!


 Binnenplaats: mijn papa vindt het héél belangrijk dat kunstenaars ook heel slim zijn! Zelf ging hij naar de Latijnse School bij meester Verdonck. Daar las hij de oude verhalen uit de Mythologie (bv over Pegasus het vliegend paard, Hercules, Neptunus en Triton uit de zee, of Zeus de oppergod die bliksemschichten naar de aarde gooide als hij boos was). Aan de gevel van zijn atelier vertelt hij de mooiste verhalen uit zijn schooltijd. Zijn grote idool is SENECA, een filosoof. Papa plaatste zijn borstbeeld dan ook midden in de gevel van zijn atelier! WJD: tijdens ons leven waren de verhalen geschilderd op de gevel, mijn papa is niet voor niets de belangrijkste barokschilder van zijn tijd!!! pas vele eeuwen later zal een beeldhouwer de werken van papa in steen nabootsen. Je gaat binnen in de Vlaamse vleugel van het Rubenshuis. Dit is het gedeelte waar vroeger het woonhuis was van de familie Rubens.

 Spreekkamer: Omdat het heel koud kan zijn in ons huis hangt er goudleer aan de muren. Dat houdt de warmte lekker binnen! Niet met de vingers aankomen! Tenzij aan het kleine ‘voellapje’ op de sokkel. WJD: ‘Goudleer’ is helemaal niet van goud gemaakt! Het leer wordt gestempeld met een pers en in het ingedrukte motief wordt met hars een zilverfolie aangebracht (cfr aluminiumfolie). Omdat zilver snel zwart wordt, brengt men een laagje vernis aan over de zilverfolie zodat het mooi blijft. Vernis ziet een beetje geel. Daardoor lijkt het zilver in GOUD te veranderen.  Keuken: Geen ijskast, geen stromend water, zelfs geen afvoer … maar toch is dit onze mooie keuken! Aan de grote metalen HAAL kunnen de grote kookpotten opgehangen worden. Door de zaagtand naar boven te zetten wordt de temperatuur lager, door de zaagtand dichter bij het vuur te brengen wordt het eten in de potten warmer. WJD: De mooie tegeltjes aan de muur (NIET aanraken) zijn allemaal met de hand geschilderd. Opdracht: schilder een landschap met daarin 1 persoon die iets in de hand vasthoudt…. Probeer zelf maar eens uit in de klas wat het resultaat wordt !  Dienkamer: Adriaenken, onze keukenmeid, stond vaak in dit kamertje. Hier kon ze de schotels mooi schikken, en was het tenminste een beetje koeler dan bij die open haard in de keuken. WJD: Het lijkt alsof de deur halfweg in 2 gezaagd is. Die is niet kapot hoor! Op deze manier kan Madelène het bovenste deel openzetten om frisse lucht binnen te laten zonder dat de mensen op de binnenplaats alles konden zien. Ik zag zelfs dat ze het vuile afwaswater langs daar in de afvoer van de grote pomp goot. Proper water haalt ze natuurlijk uit de pomp. Rubens Privé – educatief aanbod Lager Onderwijs – uitwerking : Hilde Eykens

 Eetkamer: In deze kamer kom ik graag want hier hangen mooie schilderijen van Frans, een vriend van papa. Hij kan prachtig fruit, groenten en dieren zoals hanen schilderen. Het lijkt allemaal precies echt. Als ik naar de druifjes kijk, dan komt het water me in de mond. Wanneer we met de familie aan tafel zitten, zoek ik altijd een plaatsje uit waar ik de schilderijen het best kan zien. WJD: Frans leerde van mijn vader hoe je een prachtige glans op de druifjes kan schilderen, alsof ze pas afgespoeld zijn. Kunnen jullie een geheimpje bewaren? Eerst schildert hij een geel, groen of blauw druifje en kleurt het volledig in. Daarna neemt hij een dun penseeltje van eekhoorntjeshaar. Soms zijn er maar 5 haartjes in! Met een heel klein veegje witte verf duidt hij dan het plaatsje aan waar de waterdruppel of de glans moet verschijnen. Als de witte verf droog is, gebruikt hij zeer doorschijnende olieverf (het lijkt een beetje op olijfolie) en schildert daarmee soms nog 10 extra laagjes over het druifje. Zo wordt de witte verf een beetje geel en lijkt het alsof het druifje pas afgespoeld is.  Kunstkamer: Normaal gezien mag ik niet zo maar in deze kamer komen! Deze kamer is alleen voor de ‘special guests’ bestemd, de VIP’s die bij papa op bezoek komen. Maar jullie zijn vandaag mijn ‘special guests’ dus mogen jullie ook eens even komen kijken! Hier bewaart papa zijn kunstverzameling: schilderijen, beeldhouwwerken, schetsen, ivoortjes, kunstkabinetjes, zilverwerk en zoveel meer. Vooral het halfronde kamertje, volledig in marmer vind ik prachtig! Papa vertelt dat er in Italië volledige paleizen in deze stijl gebouwd zijn. WJD: Zie je dit prachtige zilveren lampetstel? Dat heeft papa speciaal laten maken bij de beste zilversmid van de stad. Het wordt niet gebruikt om wijn te schenken of de handen te wassen. Nee hoor, dit is echt PRONKZILVER, dus eigenlijk bedoeld om een beetje mee te stoefen! Ik hoop dat ik het later van papa zal erven . (helaas zal dit niet gebeuren, want Clara Serena sterft als ze 12 jaar is, dus lang voor Peter Paul, haar papa. Het is haar broer Nicolaas die dit zilverstuk erft en het blijft nog tot in 1999 in familiebezit.) Wanneer je uit de kunstkamer komt, ga je de trap op naar de eerste verdieping. Bovenaan ga je links de kleine trap op naar de grote slaapkamer.

 Grote slaapkamer: nu staat hier geen bed meer, maar dit was vroeger de grote slaapkamer. Gelukkig is er wel plaats gemaakt om de juwelen van mama en de gouden ketting van papa te tonen. Wat was hij fier toen hij die van de koning van Denemarken kreeg. De mooie ketting draagt mama ook op een schilderij dat Antoon Van Dyck, papa’s beste medewerker, van haar gemaakt heeft. WJD: Het mooie kastje tegen de muur is een kunstkabinet. ‘Kabinet’ is een oude naam voor een kastje. Maar dit is geen gewone kast, men noemt het ook een Rubens Privé – educatief aanbod Lager Onderwijs – uitwerking : Hilde Eykens

SECREETJE, daarin hoor je het Engelse woord secret, geheim. In dit kastje zitten allerlei verborgen geheime schuifjes. Hierin bewaart papa zijn kostbare cameeën, dat zijn edelstenen die zeer fijn uitgesneden zijn in de vorm van een portret.  Slaapkamer: hier zie je meteen het bed staan. Mijn ouders hadden er ook zo een. Ja hoor, het is een bed voor 2 volwassen mensen en geen kinderbedje wat je op het eerste zicht zou denken. Waren mijn mama en papa dan zo klein? Helemaal niet, maar omdat er nog geen koelkast bestond aten ze vaak voedsel dat gepekeld was of opgelegd in azijn. Daardoor moesten ze veel ‘boertjes’ laten, en dachten ze dat het onveilig was om volledig plat te slapen. Dus een kort bed en groot kussen achter hun rug moest zorgen voor een goede spijsvertering en een fijne nachtrust. Waar stond mijn bed? Wel, net zoals mijn broers sliep ik op een strozak in dezelfde kamer als mijn ouders. WJD: de grote koperen schaal met steel die je naast de schouw ziet hangen is een bedverwarmer. Voor het slapengaan deed men enkele gloeiende houtskolen uit de open haard in de pan. Met de lange steel wreef men de pan tussen de lakens heen en weer. Door de gaatjes en via de koperlaag kon het bed dan goed voorverwarmd worden, zonder de lakens te verbranden! Slim hé, want natuurlijk moest het vuur in de haard gedoofd worden als we gingen slapen, dat zou anders te gevaarlijk zijn.  Linnenkamer: In de grote kast werden alle lakens, slaapkledij en slaapmutsen bewaard. Het kleine meubeltje vooraan is een linnenpers. Hiermee werden de lakens voor bed en tafel, de schortjes en kragen gesteven nadat ze door de wasvrouwen gewassen en gestreken waren. WJD: soms hadden mensen niet voldoende lakens om, als er bezoek was, iedere keer een vers tafellaken op tafel te leggen. Het gebeurde dan wel eens dat ze de beddenlakens als tafellaken gebruikte. Daarom wilden rijke mensen, die wel voldoende lakens hadden, dat er vlijmscherpe lijntjes in hun bed- en tafellakens stonden geperst, zodat de gasten altijd wisten dat het propere lakens waren ‘VERS VAN DE PERS’  Hoekkamer: loopt door de hoekkamer naar de familiekamer  Familiekamer: In deze kamer hangen meestal de portretjes van oma en opa Rubens die we straks in de tentoonstelling zullen zien. In de glazen tafelkast ligt een prachtig juweel. Dit kan je niet zomaar in een winkel kopen. Het is een ‘gildenbreuk’. De kolveniersgilde, een soort politiekorps, had hun hoofdzetel en schietgang achter het Rubenshuis. Ze waren dus goede geburen. Burgemeester Rockox, goede vriend van


mijn papa was ook voorzitter van de Kolveniersgilde. Kan je de gekruiste geweren zien op de tussenplaatjes? WJD: Bij schietwedstrijden tussen de schuttersgilden kan men de ‘hoofdvogel’ afschieten. Dit wil zeggen dat men de wedstrijd wint en een zilveren minivogeltje krijgt om aan de breuk te hangen! Bij de volgende wedstrijden bibberen de tegenstanders al een beetje, wanneer ze iemand met een zwaar geladen breuk zien afkomen … Hij moet zich letterlijk ‘een breuk heffen. De uitdrukkingen ‘De hoofdvogel afschieten’ en ‘zich een breuk heffen’ die in de 21ste eeuw soms nog gebruikt worden vinden hier dus hun oorsprong. Wanneer je uit de familiekamer komt, ga je niet naar buiten door de glazen deur. Je gaat rechts de trap op naar de ruimtes waar de tijdelijke tentoonstelling ‘Rubens privé’ plaatsvindt. Deze ruimtes zijn het privé atelier en het leerlingen atelier.

 Privé atelier: in dit atelier mag NIEMAND komen zonder toestemming van mijn papa. Hier ontwerpt hij, maakt hij nieuwe creaties en probeert hij de allernieuwste technieken uit! Het moet stil zijn als hij werkt, we mogen hem niet komen storen … WJD: in onze tijd bestaat er nog geen radio, mp3 of i-phone. Daarom liet papa zich tijdens zijn werk rustig voorlezen uit interessante boeken. Zo kon hij tijdens zijn werk nog bij studeren … slim hé  Leerlingenatelier: (deze ruimte is alleen maar open bij belangrijke tentoonstellingen) In dit atelier geeft mijn papa les aan leerling-schilders. Heel wat jonge mannen willen een plaatsje in zijn klas bemachtigen, .maar helaas, er zijn maar een aantal plaatsen vrij, en je moet écht heel gemotiveerd zijn. Anthonie van Dyck is ook een tijdje leerling van papa geweest. Het was zeker en vast zijn lievelingsleerling omdat hij zoveel talent had. WJD: Mijn papa moet meer dan 100 aanvragen weigeren, omdat er maar weinig plaatsen zijn. Zelfs kinderen uit onze eigen familie kunnen vaak niet terecht in zijn atelier! Je kan je wel voorstellen dat dat tot spanningen en familieruzietjes kan leiden … maar ja, dat komt in de beste families voor hé

Rubens Privé: tijdelijke tentoonstelling Voor de tentoonstelling ‘Rubens Privé’ wandelen we met de leerlingen door de opstelling en duiden de belangrijkste personen aan. Het is niet de bedoeling om in detail de schilderijen te bespreken of een volledig overzicht te geven. De verwerking van de info gebeurt achteraf in de vorm van een spel, maar uiteraard is het bekijken van de ‘originelen’ een unieke gelegenheid die we graag benutten. Uiteraard gaan we wel op zoek naar de figuur Clara Serena en bespreken we haar werken iets uitgebreider.


Héél belangrijk in deze tentoonstelling is te wijzen op het feit dat Rubens de meeste van deze werken niet in opdracht schilderde, maar puur voor zijn plezier, als trotse vader en echtgenoot. Hij heeft zelfs heel wat van deze werkjes op paneel geschilderd, terwijl hij voor grote opdrachtgevers al lang op doek schilderde. Bovendien zijn deze paneeltjes vaak in slechte staat, waardoor tentoonstellen en reizen van de werken zeer delicaat is, en soms zelfs moet geweigerd worden: bv het dubbelportret van de oudste zonen Albert en Nicolaas kan spijtig genoeg niet vervoerd worden en ontbreekt dus hier. Andere schilderijtjes zijn uit heel veel stukjes (overschotjes ?) hout samengesteld. Maar ondanks dat, zijn het meesterwerken. Peter Paul Rubens geniet duidelijk van het schilderen van zijn gezin. Je merkt interactie tussen de schilder en de geportretteerde: de ‘geniepige’ glimlach van Isabella, de verleidelijke glans in de ogen van Helena, de deugnieterij bij Nicolaas, en de ernst bij Albert. Soms komt het goed overeen met hoe Rubens in brieven zijn familieleden typeert. Hier is duidelijk een fiere vader en echtgenoot aan het werk geweest! Probeer vooral dit gegeven met de kinderen aan te halen. Laat hen indenken hoe het voor Clara Serena zou geweest zijn als ze in het atelier van papa binnenkeek. Zou Rubens de blonde Nicolaas binnenroepen als die in de tuin speelde om even model te staan ? Wijs de kinderen ook op het speelgoed en de kleding van de kinderen. - Kleine Peter Paul met een valhelm op: nee, het is geen fietshelm, maar wel om kleine kinderen te beschermen tegen kwetsuren als ze pas leerde lopen. Zeker, zoals op het schilderij met de 4 kinderen waar hij bovendien op een stokpaardje rijdt. - Het maskertje dat Clara Johanna onder haar arm draagt - Prachtige zijdefluwelen jurkjes met witte kraagjes. - Pofbroekjes of kleedjes voor kleine jongens - Fijne schoenen geknoopt met zijde lintjes en niet met veters - Molensteenkragen - Hoeden met prachtige veren ( Albert, Frans,..) Hier verlaat je de tentoonstellingsruimtes. Je gaat de trap naar beneden en komt weer buiten op de open galerij

 Open galerij: van hieruit heb je een prachtig zicht op de binnenplaats en de mooie portiek. Hier sta ik vaak te dromen over hoe mooi Italië wel moet zijn. Ik ga goed mijn best doen en hopelijk ook Latijn mogen studeren, zodat ik de mythologische verhalen kan lezen. Papa vertelt mij vaak over Zeus, Mars en Neptunus, maar mijn grote favoriet is toch Venus met haar kleine Cupido. Kan je haar zien boven het ronde raam rechts op de gevel van het atelier? Ze zit voor haar spiegel en kamt haar haar.


Waarschijnlijk maakt ze zich klaar voor de schoonheidswedstrijd op het tafereel rechts ervan. Zij wint uiteraard en krijgt de gouden appel als trofee! WJD: de 2 beelden bovenop de portiek zijn niet willekeurig gekozen. Het ene beeld stelt Mercurius voor, de boodschapper van de goden en beschermer van de kunstenaars. Je kan hem herkennen aan de vleugeltjes op zijn helm. De geharnaste vrouw naast hem is Athena, godin van de wijsheid. Kunst en Kennis naast elkaar, zo wilde papa het graag, want dingen schilderen die je niet begrijpt, dat was niets voor hem … Ga naar beneden via de trap. Op het einde sla je links af naar het groot atelier

 Groot atelier: hier betreed je het ‘heiligdom der schilders’, hier wordt hard gewerkt en loopt alles gesmeerd om snel, goed en efficiënt de vele opdrachten perfect uit te voeren. Papa heeft heel wat medewerkers die voor hem doeken prepareren, verf mengen, borstels uitwassen ,… . Maar ook grote schilders, zoals mijn vriend Frans Snijders (weet je nog van de druifjes) komt soms meewerken met papa. Als een echte manager probeert mijn papa de beste collega’s schilders te overtuigen om hun talenten mee in te zetten. Peter Snaeyers voor krijgstaferelen, Anthonie van Dyck voor prachtige stoffen en handen, Frans Snijders voor dieren en fruit, … . Maar de finishing touch is toch altijd voor papa zelf! Hij ziet erop toe dat alleen het beste van ’t beste hier buitengaat! WJD: aan de rechterkant zie je de hoge deur en een smalle raam erboven. Beiden kunnen opengezet worden en de sluitsteen (dat is het middelste deel van de deuromlijsting) kan ook weggenomen worden. Zo kunnen de hoge schilderijen voorzichtig naar buiten gebracht worden. WJD: ook papa is ooit als leerjongen begonnen en moest toen werken van grote schilders kopiëren. Het schilderij van Adam en Eva heeft hij niet zelf bedacht hoor, nee, die eer is voor Rafaël, een belangrijke Italiaanse schilder. Marcantonio Raimundi heeft er, lang voor mijn papa geboren is, een gravure van gemaakt. Die gravures werden vaak gedrukt en verspreid over heel Europa. Zo kwam ze ook bij mijn papa’s leermeester terecht. Maar zelfs als leerling merk je dat mijn papa toch zijn eigen zin deed. Hij vervangt het Italiaanse berglandschap dat hij toen nog niet gezien had, door een mooi Vlaams bos.  Tuin: wat zijn mijn ouders trots op onze mooie tuin! En zij niet alleen hoor, want hier kan ik goed spelen met mijn broers. Alhoewel! We mogen niet tussen de bloemenperkjes lopen, want dat zou Willem, onze tuinman echt niet graag hebben. Papa heeft mooie schilderijen gemaakt van Helena, zijn tweede vrouw, en kinderen in de tuin. Ook het huwelijksportret van mama en papa is waarschijnlijk hier gemaakt. Rubens Privé – educatief aanbod Lager Onderwijs – uitwerking : Hilde Eykens

In deze tuin hebben we heel wat uren leuk gespeeld. Komen jullie mee spelletjes spelen? WJD: het kleine gebouwtje achteraan de tuin heeft papa speciaal laten bouwen als eerbetoon aan oom Filips toen die gestorven is. Ook hier gebruikt hij weer figuren uit de mythologie om aan iedereen te vertellen wat een prachtmens mijn oom wel was !!

Naverwerking museumbezoek in de klas In een klasgesprek worden de bevindingen van de leerlingen besproken. -

-

-

Klopte het beeld dat ze zich op voorhand gevormd hadden? Hebben ze de personages uit de levensverhalen herkend? Zouden ze zelf kunnen leven in de 17de eeuw? Waarom wel/niet? Laat de leerlingen een grondplan tekenen of een beschrijving geven van hun huis en de grootste verschillen met het Rubenshuis aanduiden. In GROEN wat overeenkomt, in ROOD wat er wel is in het Rubenshuis en niet bij hen, in BLAUW wat er wel bij de leerlingen thuis is maar ontbreekt in de woning van Clara Serena Rubens Laat de leerlingen op wit tekenpapier van 10cm x 10 cm een 17de eeuwse tegel ontwerpen: Teken een grote cirkel Trek de horizonlijn in het midden van die cirkel Teken 1 figuur in een landschap De figuur heeft iets in de hand Gebruik enkel een blauwe balpen of stift om het geheel af te werken Vergelijk de ontwerpen en maak er een tegeltableau van met de hele klas Als afsluiter schrijven de leerlingen een brief aan Clara Serena. De eerste alinea begint met: Beste Clara Serena Rubens, onlangs bracht ik een bezoekje aan jou mooie huis op de Wapper in Antwerpen. Verder vertellen ze ook over zichzelf en hoe zij nu leven.


Een bezoek aan de vaste collectie van het Rubenshuis en de tentoonstelling Rubens privé voor de derde graad van het Lager Onderwijs

Recommend Documents