Een beeldhorloge voor Mansah Van afhankelijkheid naar een vrouw die alles zelf kan onthouden

Een beeldhorloge voor Mansah

Van afhankelijkheid naar een vrouw die alles zelf kan onthouden.

Sanne van der Hagen:

Laat duizend vensters opengaan. Arjan van der Weijde: Online ondersteuning is het tegenovergestelde van ‘zorg op afstand’. Jan Alblas: Op allerlei terreinen moet Pameijer belangrijke vernieuwingsslagen maken.

voorwoord

‘De wereld om je heen verandert.’

3

door Linda Boot, bestuurder Pameijer

Een poosje terug was ik op bezoek bij de directeur van Het GOED, een landelijke keten van kringloopwinkels in ons land. Pameijer gaat een mooie samenwerking aan met Het GOED in Hoogvliet, en volgens ons liggen er meer mogelijkheden in Rotterdam, vandaar. Wat me met name opviel is hoe zij een mooie maatschappelijk zinvolle missie en visie prima weten te koppelen aan commercieel denken en doen en geld verdienen. Het een liep naadloos in het ander over en de directeur vertelde even bevlogen over de inrichting van zijn winkels en de manier waarop hij klanten probeerde tot koop te brengen, als over de duurzame doelen die hij met hergebruik van spullen nastreefde. En hij vertelde enthousiast over hoeveel mensen met afstand tot de arbeidsmarkt hij aan een uiterst zinvolle baan kon helpen. Hij zag kansen, analyseerde ze rationeel, legde ze langs de meetlat van zijn economische en ideologische doelen en besliste dan wat te doen. ‘Daar kunnen we wat van leren’, dacht ik. We zitten niet te wachten op marktwerking, althans zeker niet op sommige bijeffecten ervan, maar zolang marktwerking eruit bestaat dat je weer eens kritisch kijkt naar je toegevoegde waarde en naar wat je aan diensten levert en of de maatschappij daar op zit te wachten, of het de samenleving verder brengt, dan is dat natuurlijk wel nuttig. Je ziet dan ook vanzelf dat als de wereld om je heen verandert, dat je zelf ook moet veranderen. Dat je in voortdurende afstemming moet zijn met je omgeving, je cliënten en je opdracht­ gevers. En dat als je niet vernieuwt, dat je dan stilstaat en uiteindelijk je bestaansrecht verliest. Omdat een ander het beter, sneller, goed­ koper enzovoort doet. Pameijer is een nieuwsgierige organisatie, en altijd op zoek naar wat er om ons heen gebeurt. We willen weten wat er anders kan, en wat wij ermee kunnen. Andere methoden, technologische ver­ nieuwingen, we willen ermee aan de slag. Die nieuwsgierigheid is misschien wel onze belangrijkste competentie de komende periode. «

4

inhoud

inhoud

inhoud

5

Het Dilemma van Theo BLOM

‘in het pak van de ondernemer.’

Theo Blom, voorzitter van de Centrale Verwantenraad GZ van Pameijer, ziet in de Wmo weinig lichtpunten voor de klant.

28

De organisatie heeft sinds 1926 al heel wat moderniseringsslagen gemaakt en begeeft zich graag op nieuwe paden. » met ervaringen in ‘wat vinden zij?’

6 32

In gesprek met kromdijk & kalkman

14 Het portret van Marian

Er was veel geduld en doorzettings­ vermogen voor nodig. Maar nu heeft Marian haar eigen zaak!

Pieter Kromdijk en Ger Kalkman gaan met ons in gesprek over de veranderingen binnen de zorg.

20 een verademing voor mansah Sinds Mansah een beeldhorloge gebruikt is ze gegroeid van een afhankelijke vrouw naar iemand die alles zelf kan onthouden.

EN VERDER:

3 voorwoord 18 uit de uitagenda 19 column 30 actueel 38 lifestyle 39 actueel 48 recensies 50 colofon

40 ‘mijn Pameijer connect.’

Dankzij het nieuwe computer­ programma ‘Mijn Pameijer Connect’ kunnen de deelnemers op afstand snel contact leggen met de begeleiding. » met ‘Pameijer en technologie’ » met ‘dit is de toekomst’

6

in het pak van de ondernemer

in Het pak van de on­der­ nemer

Vernieuwen zit Pameijer aardig in het bloed. De organisatie heeft sinds 1926 al heel wat moder­niseringsslagen gemaakt en begeeft zich graag op nieuwe paden als die in het belang van mensen met een beperking zijn. Op belangrijke terreinen, zoals die van inclusie en empowerment, horen we daarom ook bij de koplopers in de sector. Maar goede dienstverlening bieden is nog wat anders dan die ook goed weten te verkopen. En juist dat laatste wordt nu van ons gevraagd. Concurrentie, marktwerking, aan­besteden… dat zijn weliswaar geen begrippen waar het hart van een dienstverlener sneller van gaat kloppen, maar we kunnen en willen er beslist niet omheen. Om te blijven doen waar we goed in zijn, het ondersteunen van kwetsbare mensen in de samenleving, hijsen we onszelf in het nieuwe pak van de ondernemer.

‘In feite moeten we het hele bouwwerk van Pameijer weer tegen het licht houden.’ Jan Alblas

8

in het pak van de ondernemer

in het pak van de ondernemer

Deliana en Jolanda

gevolgen Wmo Mensen met een lichtere beperking (zorgvraag) kunnen vanaf 1 januari 2014 geen beroep meer doen op de AWBZ. Als je dan geen verblijfs­ indicatie hebt, ben je voor dagbesteding, vervoer of woonondersteuning aangewezen op de gemeente. In de Wet maatschappelijke onder­ steuning (Wmo) is geregeld dat de gemeente daar verant­woordelijk voor wordt en een budget voor krijgt. In de praktijk besteedt de gemeente de uitvoering van die ondersteuning uit aan organisaties die over de benodigde deskundig­ heid beschikken. De toewijzing wordt vaak via een aanbesteding bepaald: de gemeente vraagt geïnteresseerde partijen om voorstellen in te dienen en maakt daar dan een keuze uit. Prijs en kwaliteit zijn natuurlijk de belangrijkste aandachtspunten. Dit betekent dat zorgaanbieders concurrerende ondernemers moeten worden. Wat vraagt de de markt? Hoe kun je daar het beste op inspelen? Hoewel Pameijer zeker ook zal moeten kijken aan welke nieuwe ‘producten’ de gemeenten behoefte hebben, is onze huidige dienstver­lening een prima basis. We hebben een rijke ervaring en deskundigheid in het ondersteunen van kwets­ bare mensen in de samenleving en kunnen ook in

het kader van de Wmo veel voor hen betekenen. Maar leren hoe we onze dienstverlening zo goed mogelijk ‘verkopen’ – en laten aansluiten bij de vraag van de (deel)gemeente – dat is een ander verhaal. vroeg bij zijn ‘Voor zorgaanbieders gaat de nieuwe financie­ ring pas echt in op 1 januari 2014’, zegt directeur Jan Alblas, ‘maar het is absoluut zaak om er vroeg bij te zijn. Momenteel zijn gemeenten al druk in de weer met aanbestedingen op welzijnsgebied. Onder de noemer ‘welzijn nieuwe stijl’ worden allerlei projecten opgezet waar ook elementen in zitten die aan de zorg zijn gerelateerd. Elementen als zelfredzaam­ heid en sociale cohesie in de wijk bijvoorbeeld. Dat sluit nauw aan op onze visie en onze dienstverlening. Bovendien is het strategisch van belang om nu al mee te doen. De infrastruc­ tuur voor de Wmo wordt op dit moment door de gemeenten gebouwd, ook voor de AWBZdoelgroep al, en daar moeten en willen wij bij betrokken zijn.’ Veel (deel)gemeenten vragen ook nadrukkelijk om een samenwerking tussen zorg en welzijn.

In de praktijk spitst de deelname van Pameijer zich toe op krachtenbundeling in een nieuwe stichting, waarvan de partijen al gezamenlijk inschrijven op aanbestedingen. Die stichting, Koers & Co, is een samenwerkingsverband van vier grote partijen: Stichting Humanitas, DOCK, FlexusJeugdplein en Pameijer. Jan Alblas: ‘Het aangaan van zo’n coalitie heeft belangrijke voordelen. Door samen te werken haal je de schotten tussen de verschillende doelgroepen – ouderen, jongeren, mensen met een lichte beperking en andere kwetsbare burgers – bijvoorbeeld voor een groot deel weg. En als coalitie heb je natuurlijk meer te bieden dan apart, goede samenwerking levert ook synergie op, een resultaat dat meer is dan alleen de som der delen. Overigens is het wel zo dat Pameijer steeds per gebied bekijkt hoe we het beste te werk kunnen gaan. We willen graag verbinding houden met lokale partners en kleinere organisaties. Die hebben evengoed waardevolle expertise in huis en kunnen soms ook net het verschil maken.’ leren en ontwikkelen Bij de eerste aanbestedingen – in IJsselmonde, Capelle aan den IJssel en Centrum – heeft Koers & Co achter het net gevist, deze zijn gegund aan andere partijen. Maar er wordt in hoog tempo geleerd. Het tweede ingediende voorstel scoorde al aanzienlijk hoger dan het eerste en de meest recente aanbesteding, in Hoogvliet, is gewonnen. De ervaringen die met de coalitie worden

9

opgedaan, zijn natuurlijk erg nuttig voor alle partijen. Kijkend naar Pameijer is ook duidelijk dat er nog veel werk aan de winkel is. ‘Het aanbesteden heeft zo’n andere dynamiek, dat doe je er niet zomaar even bij’, constateert Jan Alblas. ‘Pameijer moet nu leren om snel en flexibel op een concurrerende markt te opereren. Daar komt van alles bij kijken. Je moet zorgen dat je organisatie daar goed op is ingericht, dat je prijs aantrekkelijk is, dat je je plannen goed kunt presenteren en dat je concreet kunt beschrijven welke resultaten er behaald zullen worden… Op allerlei terreinen moeten we belangrijke vernieuwingsslagen maken.’ ‘Pameijer gaat commercieel’ Een aanzet tot noodzakelijke vernieuwingen vinden we bijvoorbeeld in het voorstel ‘Pameijer gaat commercieel’, dat in het kader van een cursus ‘Wmo en ondernemerschap’ is geschreven door Peggy Hamelinck, Deliana van Deelen en Jolanda Sirre. De twee laatst­ genoemden zijn ondertussen ook al werkzaam als ‘Wmo-­manager’ binnen de organisatie. Hun taak houdt vooral in dat ze alle aanbeste­ dingen waar Pameijer op inschrijft begeleiden. Samen met betrokken managers en medewer­ kers, maar bijvoorbeeld ook met facilitaire afdelingen als Planning & Control, buigen ze zich over de inhoud van offertes. Daarbij functioneren Deliana (voor Noord) en Jolanda (voor Zuid) tegelijk als schakel in de samen­ werking met andere partijen in het gebied.

‘Op allerlei terreinen moeten we belangrijke vernieuwingsslagen maken.’ Jan Alblas

10

in het pak van de ondernemer

In ‘Pameijer gaat commercieel’ wordt, in vrij algemene termen, gewezen op wenselijke veranderingen in de structuur en de cultuur van de organisatie. Met een concreet voorbeeld lichten Jolanda en Deliana toe waar we dan aan kunnen denken. Deliana: ‘Belangrijk is bijvoor­ beeld dat je een cultuur krijgt waarin mensen hun kennis en vaardigheden zoveel mogelijk delen. Daar heb je als medewerker ruimte voor nodig in plaats van een strak keurslijf aan regels. Heel leerzaam vonden wij een werkconferentie die we hebben georganiseerd rond kinderen en jongeren. De dienstverlening aan deze groepen maakt naar buiten toe een versnipperde indruk, het is lastig om een

‘De oplossingen waren echt van hoge kwaliteit.’ Jolanda Sirre

samenhangend beeld te presenteren van wat Pameijer op dit terrein te bieden heeft. En ook intern is er merkbaar behoefte aan meer afstemming. We hebben daarom een brede werkconferentie georganiseerd om met elkaar eens goed te praten over de Wmo en de kansen en knelpunten die zich daarbij voordoen.’ Aan de hand van casussen rond complexe gezinsproblemen bespraken deelnemers hoe je die het beste gezamenlijk kon aanpakken, en ook wat je eventueel tegenhield om de handen ineen te slaan. ‘De oplossingen waren echt van hoge kwaliteit’, vertelt Jolanda Sirre. ‘Dat bevestigt alleen maar hoe belangrijk het is om met elkaar mee te denken en snel over interne schotten heen te stappen. Het is natuur­ lijk ook helemaal in lijn met het Wmo-denken, die kant moeten we op als we het hebben over flexibel en resultaatgericht werken. Onze nieuwe klanten, de gemeenten, vragen daar nadrukkelijk om.

Deliana en Jolanda

12

in het pak van de ondernemer

Als je intern korte slagen kunt maken, kun je ook naar buiten toe slagvaardig zijn. We moeten sowieso goed leren om door de bril van anderen naar onze dienstverlening te kijken. Op ingewik­ kelde verhalen zitten gemeenten niet te wachten, we moeten kort en krachtig kunnen aangeven wat wij hen precies te bieden hebben.’ Organisatorische aanpassingen Dat Pameijer ook niet ontkomt aan een aantal organisatorische vernieuwingen lijdt geen twijfel. Jolanda en Deliana zijn daar deels bij betrokken. Momenteel wordt al gewerkt aan het opzetten van een goed aanbesteding­straject binnen Pameijer, oftewel

in het pak van de ondernemer

het verder ontwikkelen van een ‘verkoop­ organisatie’. Hiervoor is een externe deskundige ingeschakeld – Eveline van Dusseldorp, van organisatieadviesbureau Turner – en de beide Wmo-managers denken hierin mee. Maar het gaat uiteindelijk om een groter plaatje. Jan Alblas: ‘In feite moeten we het hele bouw­ werk van Pameijer weer tegen het licht houden. Ons huidig model is al weer een jaar of vijf, zes oud en we moeten kijken in hoeverre dat nog aansluit op de nieuwe omstandigheden. Niet dat we de regiostructuur op de schop willen nemen, maar een aantal belangrijke aanpas­ singen is wel nodig. Een verkooporganisatie

is daar één van. Dat betekent tegelijk dat we ook kijken of de portefeuilles van de directie niet herschikt moeten worden. Zoals ik al zei is aanbesteden niet iets wat je er wel eventjes bij doet, dat is heel intensief werk en moet goed belegd worden binnen Pameijer. Een ander belangrijk aandachtspunt is product­ innovatie.’

13

dat we aan de bak moeten en scherp vooruit moeten kijken. Met welke scenario’s krijgen we mogelijk te maken? Hoe kunnen we ons daarop voorbereiden. De ontwikkelingen gaan erg snel, de urgentie is er.’ «

‘De vraag naar nieuwe producten, bijvoorbeeld op het gebied van dagbesteding, is er al en die zal alleen maar groter worden als gemeenten straks ook iets voor onze doelgroep gaan orga­niseren. Alles bij elkaar is zonneklaar

wat vinden zij?

Caroline Kolenbrander

Caroline Kolenbrander is regio­ directeur Rotterdam van DOCK, één van onze partners in de coalitie Koers & Co. De welzijns­ organisatie heeft al langer ervaring met het aanbesteden. ‘De tijd van subsidierelaties en zekere contracten ligt al een aantal jaren achter ons. Het vinden van nieuwe opdrachten en opdrachtgevers is voor DOCK dagelijkse realiteit en daar zijn we nu ook behoorlijk bedreven in. Bij aanbestedingen waar we apart op hebben ingeschreven, hadden we tot dusver meer succes dan met Koers & Co. Na drie gestrande pogingen hebben we met Koers & Co onlangs wel Hoogvliet gegund

gekregen. Met diverse partijen samen een offerte maken, is toch best een lastig proces. Het kost veel tijd en dat ging eerst ook wat ten koste van de kwaliteit. Maar het is een mooi leerproces en we hebben elkaar nu gevon­ den in het samenwerken. Samen komen we tegemoet aan de gemengde vragen van opdracht­ gevers en stappen we over de grenzen van ons eigen dienstver­ leningsproces heen. Het bundelen en delen van deskundigheid biedt een goede basis voor de toekomst.’

Peggy Hamelinck

Manager Peggy Hamelinck heeft samen met Deliana van Deelen en Jolanda Sirre de cursus ‘Wmo

en ondernemerschap’ gevolgd. Zij is ook medeauteur van de nota ‘Pameijer gaat commer­cieel’. Peggy heeft onder andere drie ambulante teams onder haar hoede en is zich maar al te bewust van de veranderingen die op stapel staan. ‘De invoering van de Wmo is voor ons al een tijdje hét thema natuurlijk. Per­soonlijk zie ik het als welkome uitdaging, ik heb zelf ook wel een zakelijke, praktische instelling. Commercie en goede dienst­verlening hoeven elkaar beslist niet te bijten. Zakelijk is in mijn ogen bijvoorbeeld ook synoniem met een servicegerichte, profes­­­­­­­­sionele benadering van de cliënt. Zo’n benadering draagt ertoe bij dat mensen zich gewaar­ deerd en gerespecteerd voelen. Het belangrijkste is dat we met elkaar, als hele orga­nisatie de omslag maken. Niet alleen het management, maar evengoed de medewerkers op de werkvloer. Commercieel denken, netwerken… hoe kunnen we teams daar goed in ondersteunen en bij betrekken?’

Edwin van der Terp

De facilitaire afdeling Planning & Control is nauw betrokken bij het opstellen van alle offertes. Eerste aanspreekpunt bij P&C is Edwin van der Terp, strategisch beleidsadviseur. ‘We merken dat managers die bij ons aankloppen toch vooral op de zorginhoud zijn gericht. Aan enthousiasme geen gebrek, maar de bedrijfsvoering is nog vaak wat onderbelicht. Als ze willen weten hoeveel hun mooie plannen kosten, overvallen we ze dan ook direct met allerlei ‘lastige’ tegenvragen. Welk type personeel wil je inzett en? Ga je alleen overdag werken, of ook in het weekend of ’s avonds? Heb je een pand nodig? Al derge­ lijke details zijn natuurlijk mede­

bepalend voor je kostprijs en daar kun je niet nauwkeurig genoeg in zijn. Het lastige is wel dat het nog een behoorlijk onontgon­ nen terrein is, we hebben weinig ervaringscijfers die we kunnen gebruiken. Maar aan de andere kant, dat maakt het natuurlijk ook weer leuk en uitdagend voor ons. Kom maar op met alle plannen!’

Eveline van Dusseldorp

Om de verkooporganisatie (ook) goed toe te rusten op de Wmo maakt Pameijer tijdelijk gebruik van de diensten van Eveline van Dusseldorp. Zij werkt bij organi­ satieadviesbureau Turner en is gespecialiseerd in commerciële processen en strategieën.

‘Voor het bepalen van een stra­ tegie zijn een aantal basisvragen natuurlijk essentieel. Op welke markt ga je je begeven? Wie zijn je opdrachtgevers? Hoe ziet je verhaal eruit? Wat zijn de precieze behoeften van je cliënten? Aan de ene kant is het zaak om krachtig te zijn in je keuzen en je uitstraling en heel duidelijk te maken aan de buitenwereld wie je bent. Aan de andere kant is het belangrijk om je naar opdrachtgevers op te stellen als partner en de kracht van je deskundigheid in te zet­ ten om een brug te slaan tussen opdrachtgever en cliënt. Op deze manier ontwikkel je loyaliteit en betrokkenheid bij je opdracht­ gever. Dat betekent dat Pameijer naar buiten moet met al haar deskundigheid en haar onder­ nemersgeest! De opgave is nu vooral om alle krachten goed te bundelen en richting te geven.’

14

het portret

Marian van Zweeden

het portret

15

Marian van Zweeden is sinds 15 juni officieel ‘ZZP-er’, Zelfstandige Zonder Personeel. Ze is zowel kapster als pedicure en heeft in haar eigen huis twee kamers smaakvol ingericht met alle benodigde uitrusting. De wanden hangen vol met ingelijste diploma’s. Marian runt haar zaak vooralsnog met goedkeuring en ondersteuning vanuit het UWV, ze heeft meerdere beperkingen en redt het niet altijd zonder zorg of uitkering.

Ze is spastisch aan de linkerkant, was een paar keer opgenomen in de psychiatrie en twee jaar geleden bleek tot haar schrik ook nog dat ze een lichte verstandelijke handicap heeft. Maar het eerste wat je aan Marian opvalt is haar tomeloze energie. Vol trots praat ze over haar opleidingen en haar werk, over haar klanten, over alle plannen die ze ook nog heeft. Haar geheim? ‘Ik heb onwijs veel geduld en doorzet­ tingsvermogen’, zegt ze er zelf over. Het bewijs zie je overal in haar woning. ‘De kapperij was mijn eerste liefde’, vertelt Marian, ‘daar ben ik in 2000 mee begonnen. Het knippen zelf gaat mij heel goed af, maar de opleiding was niet gemakkelijk. Ik heb altijd al moeite met leren gehad, het duurt lang voordat ik iets onthoud en mijn opleiding aan de kappersacademie heeft ook een jaar extra gekost omdat mijn eerste man destijds overleed. Maar ik geef niet op. Door veel op te schrijven en te herhalen, lukt het mij allemaal toch.’

‘Toen ik aan de slag wilde, liep ik wel tegen allerlei zaken aan. Bij kapsalons hielden ze bijvoorbeeld altijd de boot af en een eigen zaak beginnen bleek erg lastig. Ik heb via Bureau Begeleid Werken nog twee jaar als kapster gewerkt bij Zorg & Welzijn, maar toen kon ik het niet langer aan om met ernstig zieke mensen te werken. Op advies van anderen ben ik daarom ook pedicure gaan doen. Eerst had ik daar niet zoveel zin in, maar ik ben het steeds leuker gaan vinden. Ik ben een echt ‘mensenmens’, de omgang met anderen, de gezelligheid, is voor mij heel belangrijk in het werk.’ Marian is ondertussen wel steeds blijven knippen, ze komt regelmatig langs op een aantal activeringscentra (sociale psychiatrie) van Pameijer. Daar heeft ze erg veel plezier in. Maar de wens om een eigen zaak te beginnen is altijd blijven kriebelen. ‘Een paar jaar geleden heb ik dat voor het eerst aangekaart bij het UWV, toen is het om verschillende redenen

16

17

het portret

‘Ik ga er in ieder geval helemaal voor, met wilskracht kun je ook heel ver komen weet ik uit eigen ervaring maar al te goed.’

nog spaak gelopen. Maar toen ik op mezelf kwam te staan – Marian is onlangs gescheiden, redactie – heb ik alles op alles gezet om het toch voor elkaar te krijgen. Ik heb bij het UWV moeten praten als brugman om toestemming te krijgen, maar met een nieuwe begeleider is het gelukt. Er komt natuurlijk ontzettend veel bij kijken, met name op het gebied van boekhouding. Daar krijg ik gelukkig ondersteuning bij. Omdat ik een uitkering heb, word ik er zelf niet veel wijzer van hoor. Ik mag elke maand maar 200 euro zelf houden, waarvan ik dan ook nog eens allerlei bijkomende kosten zelf moet betalen. Maar geld is niet het belang­rijkste. Eigen baas zijn is super.’ Sinds een aantal maanden ontvangt Marian nu dus ook klanten thuis. De ene week is het drukker dan de andere, maar de zaak loopt al behoorlijk goed. ‘Ik heb ondertussen ruim 90 mensen in de computer staan, waarvan denk ik een stuk of dertig vaste klant zijn. Mensen komen op allerlei manieren aan mijn adres. Ik heb veel flyers verspreid – die liggen onder andere bij de apotheek, bij de huisarts, bij Pameijer en andere zorginstellingen – en ik had natuurlijk al een eigen netwerkje. Maar ik heb bijvoorbeeld ook klanten gekregen toen ik meedeed aan de voetenweek van Provoet. Aan zo’n gratis voetencheck hou je weer een paar nieuwe klanten over, die ook weer mensen

kennen, en zo rolt het balletje verder. Soms weet ik niet wat me overkomt. En gelukkig krijg ik erg veel leuke en tevreden reacties. Iemand die zegt dat ze mij voor altijd als kapster wil houden bijvoorbeeld.’ Hoewel de financiële afwikkeling van haar scheiding wat onzekerheid voor de zaak met zich meebrengt, ziet Marian de toekomst duidelijk met veel (ondernemings)zin tegemoet. ‘Ik wil nog een heleboel. Als kapster moet je sowieso bijblijven, maar nieuwe dingen leren, zoals de theorie van het haarverven, lijkt me ook erg leuk. Voor de pedicure ben ik ook nog met van alles bezig. Omdat de eisen daarvoor verzwaard zijn, moet ik bijvoorbeeld wel een opleiding medisch pedicure volgen. Anders mag ik mensen met aandoeningen als reuma of diabetes niet meer behandelen. Verder wil ik ook graag manicure gaan doen.’ ‘Dit kost natuurlijk allemaal nogal wat, maar daar laat ik me niet door weerhouden. Het mooiste zou zijn als ik zelf zoveel ga verdienen dat ik het UWV niet meer nodig heb. Ik weet van mezelf dat ik talent voor het werk heb, het is alleen een beetje afwachten of mijn lijf het ook aankan. Ik ga er in ieder geval helemaal voor, met wilskracht kun je ook heel ver komen weet ik uit eigen ervaring maar al te goed.’ «

18

column

agenda

uit de uitagenda Vanuit Pameijer worden regelmatig activiteiten en evenementen georganiseerd die toegankelijk zijn voor het grote publiek. Dat kan iets cultureels zijn, of bijvoorbeeld een open dag of een gezamenlijke activiteit. Het ontmoeten en slechten van grenzen staat daarbij voorop en tegelijk kunnen bezoekers met eigen ogen zien waartoe mensen met een beperking allemaal in staat zijn. We hebben besloten om voortaan een kleine greep uit geplande activiteiten in Partners op te nemen. Uiteraard ontvangen wij van medewerkers en cliënten graag aankondigingen van zulke gebeurtenissen. Voorwaarde is wel dat ze voor publiek toeganke­lijk zijn, Partners richt zich ook voor een belangrijk deel op de omgeving. Puur ‘interne’ aangelegenheden willen we voortaan zoveel mogelijk via interne (online) kanalen communiceren.

tot 3 januari 2013 ‘Geschonden, Getroffen’ Atelier Herenplaats

12 december t/m 13 januari ‘In de rooie molen’ Theater Maatwerk

Om de twee jaar nodigt Galerie Atelier Herenplaats een gast­ curator uit om een expositie samen te stel­len. Dit jaar is Hugo Borst, de veelzijdige schrijver en chro­ni­queur van de Rotterdamse samenleving, gastcurator. Hij laat werk zien van de jonge Rotterdammer Bob Verheyden (1924), die zich tijdens de tweede wereldoorlog ontwikkelde tot kunstenaar maar helaas een maand voor de bevrijding stierf. Van hem worden na 65 jaar prachtige studietekeningen geëxposeerd, samen met werken van twee jonge Rotterdamse kunstenaars van Atelier Heren­ plaats, Wendell Kherwen McIntosh en Marco Barbier, door wier werk Hugo Borst getroffen werd.

Theater Maatwerk maakt al meer dan twintig jaar theater­ voorstellingen met acteurs met een verstandelijke beperking. Naast binnenvoorstellingen worden ook uitbundige straat­ voorstellingen gemaakt. Daar­mee reist het theater door heel Europa. In december en januari wordt in het eigen theater een nieuwe productie gespeeld, ‘In de rooie molen’. Wie wil weten wat zich allemaal achter de schermen van de nachtclub afspeelt, kan zich vanaf 12 december laten verrassen. Op de website van Theater Maatwerk is altijd een actueel overzicht van het programma te vinden.

voor meer informatie: 010 214 11 08 [email protected] www.herenplaats.nl

voor meer informatie: 010 276 30 39 [email protected] www.theatermaatwerk.nl

‘Laat duizend vensters opengaan.’

door Sanne van der Hagen

Hoewel heel veel mensen hun uiterste best doen het leven van Henri – een man met een meervoudig verstandelijke beperking – zo leuk mogelijk te maken, blijft hij toch in grote mate afhankelijk van de mensen om hen heen. En hij heeft maar een beperkt sociaal netwerk. Eigenlijk alleen zijn zus en zwager. En tijd investeren om zijn leven leuker te maken, die is er wel, maar beperkt… Sinds kort heeft Henri een eigen touchscreencomputer. Met een speciaal programma kan hij zelf foto’s kijken en muziek luisteren. Via Facebook krijgt hij ook de foto’s van zijn zus te zien. Hij kan nu op een moment waar hij zelf voor kiest, in een omgeving die hij kent, kiezen wat hij wil gaan doen. Hij heeft ineens mogelijk­ heden gekregen om zelfstandig zijn vrije tijd in te vullen. Henri leeft er duidelijk van op. De zus van Henri maakt nu dagelijks een deel uit van zijn leven, zonder dat dat een enorme investering is, de foto’s op Facebook plaatst ze toch al. En ook de bezoekjes aan Henri zijn een stuk leuker: ineens hebben ze meer om elkaar te laten zien, iets om samen te delen. Henri is nu minder afhankelijk en kan – zonder zijn stoel te verlaten – ook buiten zijn woning gaan om dingen te beleven. Dit is een simpel voorbeeld hoe sociale media een bijdrage kunnen leveren aan kwaliteit van bestaan. Ook voor mensen met een licht verstandelijke of psychiatrische beperking kunnen sociale media een bijdrage leveren aan kwaliteit van bestaan. En ik heb de afgelopen maanden gemerkt dat veel begeleiders binnen Pameijer hier al aardig mee op dreef zijn. Er zijn talloze voorbeelden en mooie ervaringen. Deel ze met elkaar! Iedereen werkt hard, krijgt zijn werk soms moeilijk gedaan binnen de uren die er voor staan en door verhalen met elkaar te delen weet je weer waar het om gaat, waar je het voor doet.

19

Sanne van der Hagen heeft in 2012 zeven trainingen sociale media & ict-toepassingen gegeven binnen Pameijer. Sanne is werkzaam voor Noxqs Zorginnovatie (spreek uit: No excuse) www.noxqs.nl/tag/ mediawijsheid

20

beeldverhaal

beeldverhaal

21

Mansah Kalyaan is een enthousiaste jonge vrouw die vanaf april 2011 werkzaam is op activeringscentrum de Passage. Begin dit jaar kwam de vraag wie er behoefte zou hebben aan een beeldhorloge. De begeleiders dachten meteen aan Mansah.

een ver­ade­ming voor mansah Sinds Mansah een beeldhorloge gebruikt is ze gegroeid van een afhankelijke vrouw naar iemand die alles zelf kan onthouden.

Mansah heeft moeite met het tijdsbesef en was voor een heleboel dagelijkse hande­lingen afhankelijk van het geheugen van de begeleiding en haar ouders. Dit leverde veel spanning op, want wanneer is het nu de juiste tijd om je pillen in te nemen als je niet kan klokkijken?

22

beeldverhaal

beeldverhaal

Mansah was dolblij toen haar werd voorgesteld een beeldhorloge te gaan gebruiken.

Het beeldhorloge is een klein beeldscherm om de pols dat je – via een helder pictogram of tekstje – herinnert aan de activiteiten die op je agenda staan. Heel handig voor mensen die minder gevoel voor tijd hebben en wel wat ondersteuning kunnen gebruiken om hun dag te structureren.

23

24

25

beeldverhaal

Het beeldhorloge is een verademing voor Mansah. In een korte periode is ze enorm gegroeid van een afhankelijke vrouw naar iemand die nu alles zelf kan onthouden. Ze is erg trots op het horloge en maakt er elke dag gebruik van, zowel op werk als thuis.

26

beeldverhaal

beeldverhaal

De dagelijkse strijd die haar ouders moesten voeren, zodat Mansah haar tanden ging poetsten, was in één dag veranderd. Mansah haar beeldhorloge gaat nu af en ze doet wat er in staat. Haar ouders zijn opgelucht dat zij Mansah daar niet meer op hoeven aan te spreken. «

27

het dilemma van

HET DILEMMA VAN

29

Theo Blom, voorzitter van de Centrale Verwantenraad GZ van Pameijer, ziet in de Wmo weinig lichtpunten voor de klant. ‘De Wmo is toch in de eerste plaats een ordinaire bezuinigingsoperatie, waarbij het maar de vraag is in hoeverre gemeenten toegerust zijn om hun nieuwe taken goed uit te voeren.’

‘Hebben ze voldoende kennis in huis om te beoordelen wat er precies nodig is en bij wie ze dat het beste kunnen krijgen? Is er een goed gemeentelijk bestek? Er dreigt ook een hoop nieuwe bureaucratie, allemaal extra werk waar de klant vaak niet beter van wordt. Al die registratie en verantwoording… met een beetje humor kun je ook zeggen: meten is zweten. En er dreigt ook rechtsongelijkheid. De ene gemeente biedt meer of andere onder­ steuningsmogelijkheden dan de andere, het hangt er maar van af waar je woont dus.’

Theo BLOM

‘Maar Pameijer kan er zich natuurlijk niet aan onttrekken en moet zeer alert zijn. Anders kunnen ze over drie jaar de tent wel sluiten. Teveel op kwaliteit inzetten is helaas niet wijs, dat is wel een duivels dilemma. Je zult een goede balans tussen prijs en kwaliteit moeten vinden. Hetzelfde geldt voor een aantal inhoudelijke keuzes. Het is niet ondenkbaar dat je door de gemeenten wel ‘gedwongen’ wordt om bijvoorbeeld voorzieningen voor meerdere doelgroepen tegelijk te treffen. Misschien is daar ook wel iets voor te zeggen, maar je verliest dan wel je eigen beleidsvrijheid. Zo zijn er allerlei lastige keuzes te maken. Mijn belangrijkste advies zou in ieder geval zijn: schoenmaker blijf bij je leest. Je kunt altijd met andere partijen samenwerken, maar jezelf in hele nieuwe bochten wringen lijkt me niet slim.’ «

30

actueel

advertentie

onvervalst Rotterdams

actueel Sportdag bij VOC Het jonge activeringscentrum Minervaplein heeft al diverse contacten gelegd in de buurt. Uit deze contacten is bijvoor­ beeld een mooie samenwerking ontstaan met de Rotterdamse cricket- en voetbalvereniging VOC in Hillegersberg. Vorig jaar werd een zeer geslaagde sportdag op de terreinen van VOC georgani­ seerd en de wederzijdse ervarin­ gen waren dermate positief dat er

Jaarverslag Pameijer 2011 Pameijer heeft haar jaarverslag over het jaar 2011 gepubliceerd. Het complete verslag is te vinden op www.jaarverslagenzorg.nl (rubriek Archief jaardocumenten). Richtinggevend was in 2011 het meerjarenbeleidsplan ‘Pameijer verbindt’ (2010-2015). In de visie van Pameijer staat het zoeken naar verbinding met de leef­ wereld van cliënten voorop. Hoe kun je met een beperking toch zoveel mogelijk de regie over je eigen leven voeren en je eigen krachten en talenten aan­ spreken en vergroten? Daar willen we met onze dienstver­lening op aansluiten. Tegelijk wordt nadruk­ kelijk de verbinding met de omge­ ving gezocht. Meedoen aan de samenleving is een funda­menteel

31

een werkproject is gestart waarbij elke maandag zes cliënten van Pameijer bij de vereniging aan het werk zijn. Net voor de zomer is vanuit activerings­centrum Minervaplein – en de projecten en kinderdagcentrum Myosotis – voor de tweede keer een sportdag bij VOC georganiseerd. Tijdens de heerlijke lunch die door VOC werd aangeboden, is toen

recht van iedereen. In 2011 heeft dit op vele manieren zijn beslag gekregen. Belangrijke aandachtsgebieden waren bijvoorbeeld de moderni­ sering van de dagbesteding, het inzetten op empowerment en ervaringskennis van cliënten, en het werken aan ‘nieuwe pro­ fessionaliteit’ van medewerkers. De grote veranderingen in de zorg stonden uiteraard ook hoog op de beleidsagenda. Hoe kan Pameijer zo goed mogelijk inspelen op de afslanking van de AWBZ en de nieuwe wet Wmo? Bij alle bezuinigingen en de noodzaak om zakelijker te opereren, liggen er nieuwe mogelijkheden die aansluiten bij onze visie en die we optimaal willen benutten.

ook de officiële samenwerkings­ overeenkomst getekend. Onder een heerlijke zonnetje, en met medewerking van diverse vrijwil­ ligers van VOC, konden tientallen deelnemers van Pameijer zich uitleven in sportieve activitei­ ten. Er waren enkele parcoursen uitgezet, je kon penalty schieten, blikgooien, dansen, sjoelschieten en nog veel meer. De dag was één groot gezamenlijk succes.

Enkele cijfers nog. Het aantal klachten groeide tot 35 (waren er 23 in 2010). Factoren die hierbij een rol spelen zijn onder andere de toegenomen aandacht voor het klachtrecht en voor afspraken over het werken aan ontwikkeling door cliënten. Het is zaak om de stijgende trend om te buigen. Het verzuimpercentage vertoonde ook een stijging. In 2010 bedroeg dat 5,2%, in 2011 was het 5,9%. Eind 2011 is een plan van aanpak opgesteld om dit terug te dringen. De financiële positie van Pameijer is verder verbeterd. In 2011 is een positief resultaat van 7,6 miljoen euro behaald (2010: 4,8 miljoen) en het reservevermogen van de organisatie steeg tot 35 miljoen euro (2010: 27 miljoen).

Rotterdams Handmerk. Mooie en duurzame producten, die vind je bij Rotterdams Handmerk. Bij Pameijer maken we bijzondere, unieke of in kleine oplage geproduceerde producten. Onder andere brood, bonbons, kastjes, krukjes, knuffels,

kunstobjecten, vazen & pannen­ lappen... Met de producten van Rotterdams Handmerk heeft u eersteklas kwaliteit in handen. Dankzij onze persoonlijke aandacht. Onvervalst Rotterdams. Net als wij.

Wil je weten waar je Rotter­ dams Handmerk kan kopen? Bezoek dan onze website voor de verkooppunten: www.rotterdamshandmerk.nl

32

in gesprek met

in gesprek met

in gesprek met

33

‘Mensen maken zich toch zorgen over hoe het verder moet als ze bijvoorbeeld buiten de AWBZ gaan vallen.’

‘Om deze vraagstukken aan te pakken, kunnen we niet doorgaan op de oude weg.’

kromdijk & kalkman

34

in gesprek met

dubbel­interview in deze Partners nodigen we beide partijen

Wil je mensen ondersteuning op maat bieden, dan zul je dus moeten zorgen dat er vanuit één samenhangend plan gewerkt wordt. Dit vraagt van organisaties om hun deskundigheid te bundelen en zich samen dienstbaar te maken aan de vraag van de burger. In de nota wordt hiervoor de term ‘maatschap­ pelijk aan­besteden’ gebruikt. Kromdijk: ‘Het mobiliseren van alle relevante deskundigheid rond de maatschappelijke vraag, dat is de kern van onze aanpak. Als gemeente formuleren wij de vragen, het is aan organisaties, en ook aan mensen zelf natuurlijk, om daar gezamenlijk een antwoord op te geven.’

graag eens aan één tafel. We gaan daarvoor naar Maassluis.

op de bres

Met het inkopen van ondersteuning voor kwetsbare burgers worden de gemeenten ook ‘klant’ van zorgaanbieders. In feite hebben die zorgaanbieders straks dus twee klanten; aan de ene kant de mensen die de ondersteuning vragen, aan de andere kant de opdrachtgevers die de ondersteuning inkopen. Voor het

Wet­houder Pieter Kromdijk kan ons alles vertellen over de visie en de aanpak van zijn gemeente. De eerste ervaringen met maatschappelijk aanbesteden zijn daar ondertussen ook opgedaan. Ger Kalkman is lid van de Maassluise Adviesraad Samenlevingszaken en kent het perspec­tief van de cliënt als geen ander. Hij woont er in een beschermende woonvorm – van Pameijer – en is zeer actief op het gebied van belangbehartiging. maatschappelijk aanbesteden

Zoals alle Nederlandse gemeenten staat Maasluis voor de taak om te voorzien in de maatschappelijke ondersteuning van haar inwoners. Voor allerlei welzijnsvoorzieningen en straks ook voor lichtere vormen van zorg is niet langer de landelijke overheid verantwoordelijk, maar het lokale bestuur. ‘Om deze vraagstukken aan te pakken, kunnen we niet doorgaan op de oude weg’, zegt de betrokken wethouder Pieter Kromdijk. ‘Daar hebben we gewoon te weinig geld en menskracht voor. Willen we kwaliteit bieden voor minder geld, dan zal er vooral goed samengewerkt moeten worden. Tussen de verschillende organisaties met hun eigen expertise, maar ook tussen de verschillende afdelingen op het stadhuis. Een integrale aanpak, het neerhalen van kunst­matige schotten tussen beleidsvelden, dat moet het antwoord zijn.’ In een strategische beleidsnota van de gemeente wordt dit nader uitgewerkt. Leidraad is het idee dat individuele participatie van burgers altijd plaatsvindt op drie domeinen: het privédomein, het domein van werk, sociale zekerheid en voorzieningen, en het domein van het sociale leven. Deze domeinen kun je niet los van elkaar zien, er bestaat altijd een wisselwerking tussen.

Bij het uitstippelen en uitvoeren van het beleid hecht de gemeente aan een goede afstemming met de burgers. Een waardevolle gesprekspartner is de Adviesraad Samenlevings­ zaken. Dit adviesorgaan is in de plaats gekomen van verschil­ lende maatschappelijke raden, zoals de Seniorenraad, de Jongerenraad, de Vrouwenraad en het Platform Kleurrijk Maassluis. Er kan vanuit deze raad integraal advies worden uitgebracht, de raad denkt ook mee over de invulling van de Wmo. Ger Kalkman is lid van deze adviesraad. Binnen Pameijer kennen veel mensen hem goed. Kalkman – bewoner van beschermende woonvorm Groen van Prinstererkade in Maasluis – is al een tijdje secretaris van onze Cliëntenraad Sociale Psychiatrie en staat graag op de bres voor de belangen van cliënten. Reden waarom hij dus ook in de Maassluise Adviesraad zit. In zijn algemeenheid lopen de visies van de Adviesraad en van de gemeente/wethouder aardig parallel, is zijn ervaring. ‘Wat ik vaak merk, is dat er al aan gewerkt wordt als ik ergens mee aankom vanuit de Adviesraad. Dat heeft denk ik ook te maken met het feit dat Kromdijk naast zijn wethouderschap in het dagelijks leven huisarts is. Hij krijgt via zijn praktijk al veel signalen van patiënten binnen en weet heel goed wat er allemaal speelt in de samenleving. Eerlijk gezegd is hij ons vaak al een slag voor in het overleg en kijkt veelal door dezelfde bril als wij.’ De belangrijkste ‘achterban’ voor zijn werk in de Adviesraad vindt Kalkman overigens niet in de BW waar hij woont. ‘Mijn medebewoners blijven allemaal onder de AWBZ vallen en zullen weinig merken van de gevolgen van de Wmo. De ggz-cliënten die dat wel zullen voelen, zijn bijvoorbeeld de bezoekers van het dagactiviteitencentrum De Inloop.’ We komen hier nog op terug.

35

Ger Kalkman

‘Mensen maken zich toch zorgen over hoe het verder moet als ze bijvoorbeeld buiten de AWBZ gaan vallen.’

Pieter Kromdijk

‘Het mobiliseren van alle relevante deskundigheid rond de maat­ schappelijke vraag, dat is de kern van onze aanpak.’

36

37

in gesprek met

pilots

Ger Kalkman

‘Neem het heft in eigen handen, dat is niet alleen een prima antwoord op stigmatisering, maar je zult merken dat je zelf snel beter in je vel komt te zitten!’

Pieter Kromdijk

‘Willen we kwaliteit bieden voor minder geld, dan zal er vooral goed samengewerkt moeten worden.’

Concreet heeft de gemeente Maassluis onlangs via maatschap­ pelijke aanbesteding vier offertes geselecteerd voor verdere uitwerking. Deze pilots betreffen nog hoofdzakelijk de welzijn­ sector, maar dan wel nieuwe stijl. Dat wil zeggen dat sociale activering en participatie belangrijke doelen van de pilots zijn en zeker al raakvlakken hebben met de zorg. Zoals gevraagd zijn de offertes allemaal ingediend door coalities van partijen. Gehonoreerd zijn bijvoorbeeld ‘er-op-af-projecten’ gericht op respectievelijk de jeugd en volwassenen, en een voorstel betreffende ‘inloop, dagbesteding en kantine’ in het nieuwe werkcentrum De Hooftzaak. De Hooftzaak valt evenals het Maassluise dagactiviteitencentrum De Inloop onder Stichting Onder Een Dak (STOED). Oorspronkelijk had Pameijer in dit laatste voorstel overigens ook een onderdeel ingebracht, namelijk de ontwikkeling van een website plus webwinkel. Maar dit element is door de gemeente uit het plan gehaald – mogelijk komt het in een ander verband nog wel weer op tafel. In feite richt de pilot in De Hooftzaak zich op een verbreding van activiteiten die STOED daar in het kader van de AWBZ al aan mensen met psychiatrische en psychosociale problematiek biedt. Er moet een integraal aanbod voor zowel mensen met een AWBZindicatie als kwetsbare bewoners uit de wijk worden ont­wikkeld, waarbij ook nadrukkelijk wordt gedacht aan een toekomstige functie van wijkrestaurant.

continuïteit

Zowel Kromdijk als Kalkman benadrukken het belang van continuïteit. De wethouder: ‘Zoals uit onze geselecteerde pilots ook blijkt, hecht de gemeente eraan om lokale netwerken zoveel mogelijk in tact te houden en voort te borduren op bestaande initiatieven. We werken graag samen met organi­ saties die geworteld zijn in de Maassluise samenleving. Maar een automatisme is dat weer niet. Organisaties moeten scherp blijven en zullen worden beoordeeld op resultaten, niet op oude banden. Ze moeten bijvoorbeeld goed met anderen kunnen samenwerken en ook meer ‘outreachend’ gaan opereren.’ Ger Kalkman signaleert onder bezoekers van het dagactivi­ teitencentrum wel de nodige onrust voor de toekomst. ‘Mensen maken zich toch zorgen over hoe het verder moet als ze bijvoor­ beeld buiten de AWBZ gaan vallen. Vaak weten ze ook niet wat de Wmo hen precies te bieden heeft. En voor mensen die wel begeleiding houden, is het de vraag of ze hun vertrouwde

begeleider kunnen houden. Die continuïteit is juist voor hen vreselijk belangrijk. Hoe je het ook wendt of keert, ze raken hun keuzevrijheid kwijt, het is uiteindelijk de gemeente die bepaalt wie de begeleiding gaat uitvoeren.’ Kromdijk begrijpt die onrust ook goed. ‘De bezuinigingen en veranderingen brengen natuurlijk onzekerheid met zich mee. Uit mijn eigen praktijk ken ik helaas ook de voorbeelden van mensen die in serieuze problemen komen als de ondersteuning wegvalt. Dat we het met minder geld moeten doen is onontkoombaar. Maar zoals gezegd moet de oplossing liggen in het beter combineren en organiseren van de ondersteu­ ning. Wat dat betreft ben ik ook niet pessimistisch, in Maassluis is veel deskundigheid en enthousiasme om er wat van te maken.’

proeftuin

Op de vraag of het gemeentebeleid niet wordt doorkruist door politieke onzekerheden in Den Haag – bijvoorbeeld door de slepende discussie over het precieze hoe en wanneer van de invoering van bepaalde onderdelen van de Wmo – antwoordt Kromdijk ontkennend. ‘Dat heeft wel wat invloed op de timing, maar niet op de essentie van het verhaal. Er bestaat brede over­ eenstemming over de basisprincipes, de overheveling van een deel van de AWBZ naar de Wmo, het invoeren van de nieuwe Wet werken naar vermogen, enzovoort. Budgettair is het natuurlijk wel eens lastig, maar je hebt bij dit soort grote veranderingen toch altijd te maken met weerbarstigheden. Het maatschappelijk aanbesteden loopt niet altijd meteen van een leien dakje, we leren nog elke dag bij. Dat het hier op wat kleinere schaal plaatsvindt heeft wel zijn voordelen. Alle partijen kennen elkaar goed en de lijntjes zijn kort. Voor grote organisaties is Maassluis denk ik ook een mooie proeftuin om mee te doen.’ In de hele discussie over Wmo, gemeentebeleid en aanbesteden, lijkt het wel eens alsof de burger alleen een speelbal in het geheel is, maar die indruk willen beiden toch graag wegnemen. Het gaat voor een belangrijk deel juist om actief burgerschap, om het meedoen in de samenleving en het voeren van je eigen regie. Dat vraagt hier en daar misschien een andere houding, maar wel een houding die je zelf ook verder brengt. Kalkman: ‘Wat dat betreft zou ik eigenlijk ook wel willen afsluiten met een beroep op ggz-klanten om hun belangen actief te verdedigen. Bijvoorbeeld ook in allerlei medezeggenschapsorganen. Het is vaak lastig om daar mensen voor te krijgen, maar uiteindelijk heeft iedereen er baat bij als je uit je stoel komt. Neem het heft in eigen handen, dat is niet alleen een prima antwoord op stigmatisering, maar je zult merken dat je zelf snel beter in je vel komt te zitten!’. «

38

lifestyle

actueel

actueel

de stress te lijf Of het vroeger allemaal beter was, valt zeer te betwijfelen, maar rustiger en overzichtelijker was het wel. Het dagelijks leven staat tegenwoordig bol van prikkels en er zijn vaak allerlei dingen die je nog moet doen. Misschien wel tegelijk, want er zijn vast zaken die niet tot morgen kunnen wachten… Met andere woorden: welkom in de wereld van stress.

Voor je gezondheid en welbevin­ den is het heel belangrijk dat je soms even de boel de boel laat en de tijd neemt voor bezinning en aandacht voor jezelf. Binnen Pameijer worden al enkele jaren trainingen ‘mindfulness’ gegeven. Bij mindfulness gaat het er vooral om dat je leert om bewust en aandachtig met jezelf en met de eisen van je omgeving om te gaan. Dat resulteert al gauw in meer ontspanning en balans. Het is niet moeilijk te leren, en je kunt het bijna overal doen. We mogen een avondje meekijken en meedoen bij woonvorm Kaneelhof. Ongeveer vijftien mensen volgen daar een training mindfulness (een lichtere variant van de officiële training eigenlijk). Vanavond is de eerste bijeenkomst van een serie van acht, het gaat deze keer vooral om aandacht voor het eigen lichaam en de zintuigen. De deelnemers oefenen eerst hoe

ze zich kunnen ontspannen door zich eventjes alleen op hun eigen ademhaling te concentreren. Dan is het tijd om de zintuigen eens heel bewust te gebruiken. Wat zie je precies als je echt de aandacht neemt voor iets gewoons als een mandarijntje? Kijk eens goed wat je nu allemaal opmerkt en waar je normaal aan voorbijgaat. En wat ervaar als je het een keer heel bewust met je vingers pelt en vervolgens een partje in je mond stopt? ‘Als ik altijd zo at, zou ik wel goed afvallen’, klinkt het in het zaaltje. Daar zit welbe­ schouwd meteen een wijze les in. Bewust omgaan met jezelf en bijvoorbeeld ook met wat je eet, heeft altijd een positief effect. Je besteedt even zorg aan iets, merkt wel op wanneer je eigenlijk genoeg hebt gehad, gaat niet gedachteloos door met een bezigheid die eigenlijk niet goed voor je is. Nog een leerzame ‘body-scan’ en dan kan iedereen

39

verkwikt naar huis. Tot dusver zijn de trainingen mindfulness veelal verzorgd door een externe trainer, Didi de Joode, maar er worden nu ook medewer­ kers van Pameijer getraind om ze te geven. De officiële training is vrij intensief en is al aan vijf groepen gegeven. Zowel medewerkers als cliënten uit de sociale psychiatrie kunnen zich daar individueel voor inschrijven. Voor mensen met een verstande­ lijke beperking is een ‘light’ versie ontwikkeld. Die wordt op aanvraag gegeven in voorzien­ ingen.

Opzoomeren op de Herenplaats Donderdag 19 juli hebben de beschermende woonvorm en de woonvorm Herenplaats gezamen­ lijk een Opzoomerdag georgani­ seerd met als thema ‘dansen met de buren’. Zoals uit de titel valt af te leiden werd het opzoomeren omlijst met dans – onder leiding van de ‘Stiekeme Dansers’ – en muziekoptredens van diverse bewoners. Ook de inwendige mens werd natuurlijk niet ver­geten. Enkele bewoners droegen een steentje bij met heerlijke smoothies, barra’s en quiches en ook het Thaise restaurant en de Wijnbar in de straat deden mee.

Diploma Pjotr de Koning In 2007 hebben we in Partners aandacht besteed aan Pjotr de Koning, de eerste leerling met het Syndroom van Down die in Rotterdam naar het regulier voortgezet onderwijs ging. Deze zomer vernamen we dat Pjotr is geslaagd voor zijn opleiding MBO Horeca-assistent, niveau 1! Hij heeft de opleiding gevolgd in Gouda, aan het ID-college. Hij reisde daar zelfstandig naar toe en werkte er in dat verband ook al vier dagen per week, in de bedrijfskantine van Promen. Pjotr vertelde dat hij erg veel plezier in zijn opleiding heeft gehad – rekenen vond hij het leukst – en bij Promen wil blijven werken. Hij doet daar van alles, van koelvitrines vullen tot pistoletjes klaarmaken en frituren. Misschien wil hij in de toekomst nog eens in zieken­ huizen voor eten gaan zorgen.

Het weer zat niet tegen, heel even wat regen, maar voor de rest bleef het droog. Er hebben onge­veer vijftig mensen meegewerkt aan het opzoomeren. Daaronder veel bewoners van de woon­ vormen en kunstenaars die tijdelijk op de Herenplaats zitten. Maar ook mensen uit de buurt en een aantal passanten. Het doel om bewoners op een laagdrem­ pelige manier met elkaar en met wijkbewoners in contact te brengen is bereikt. Er was ook een goede samen­werking tussen de medewerkers van locatie Herenplaats, de kwartiermakers van Pameijer en de Opbouw­ werkers van de Stadsdriehoek.

Met dank aan alle vrijwilligers die hebben geholpen met flyeren, smoothies maken, eten uitdelen, drinken inschenken, sjouwen, opruimen en schoenmaker Hermsen voor zijn gulle bijdrage en Jumbo voor het gratis fruit.

40

interview

pameijer connect

‘mijn Pameijer connect.’ Al doen we er soms wat laatdunkend over, techno­logie verrijkt op alle mogelijke manieren ons leven. Dankzij de moderne techniek kunnen we in no time naar de mooiste plekken op de aardbol reizen of met één druk op een knop onze huiskamer omtoveren tot een concertzaal. Ook in onze dienstverlening heeft het een grote toegevoegde waarde, met name in de communicatie. Een veelbelovend project binnen Pameijer is de proef met online ondersteuning van cliënten. Dankzij het nieuwe computerprogramma ‘Mijn Pameijer Connect’ kunnen de deelnemers op afstand snel contact leggen met de begeleiding. Bijvoorbeeld om even iets te bespreken of door te geven, of gewoon om even een vertrouwd gezicht te zien. Het programma vergroot de zelfredzaamheid, stimuleert het eigen initiatief, is een mooi ‘sociaal medium’… de voordelen liegen er niet om. En, niet onbelangrijk, het zou ook best kostenbesparend kunnen werken.

Meneer Waardenburg

41

42

pameijer connect

interview

‘Dat online ondersteuning ‘zorg op afstand’ wordt genoemd, is eigenlijk vreemd. Wat het doet is namelijk precies het tegenovergestelde.’

heeft mij weer geïnspireerd om het programma toe te spitsen op de zorg.’ Het uiteindelijk resultaat was een programma voor online ondersteuning van cliënten dat Pameijer graag eens wilde uittesten. Onder de naam ‘Mijn Pameijer Connect’ werd er in het voorjaar mee gestart. ‘Dat online ondersteuning ‘zorg op afstand’ wordt genoemd, is eigenlijk vreemd’, zegt Arjan. ‘Wat het doet is namelijk precies het tegenover­ gestelde, het haalt de zorg dichtbij. Als je als cliënt een vraag hebt, wil je die natuurlijk zo snel mogelijk stellen en niet wachten tot de volgende afspraak in je agenda. Goede bereik­ baarheid is heel belangrijk als je even raad of ruggespraak nodig hebt. Met een online verbin­ ding wordt die bereikbaarheid een stuk groter.’ Directeur Jan Alblas, die het project binnen Pameijer leidt, benadrukt ook dat het niet

43

om ‘alleen een leuke beeldverbinding’ gaat. ‘In het programma zit een duidelijke koppeling met het ondersteuningsplan. Het belangrijkste doel is dat mensen werkafspraken goed en snel kunnen volgen en nakomen. Elkaar op de hoogte houden, even snel iets overleggen, daar biedt het programma verschillende nieuwe mogelijkheden voor. Dat het ook sociaal een verrijking kan zijn en zelfs een onderdeeltje ‘fun’ bevat, maakt het alleen maar interessanter. Het is een behoorlijk diverse toepassing, die beslist een waardevolle aanvulling in onze dienstverlening kan zijn.’ nadere beschouwingen Het woord ‘aanvulling’ vraagt wel om een nadere uitleg. Evenals Arjan van der Weijde stelt Jan Alblas dat het programma in de eerste plaats een aanvullende waarde heeft en echte, lijfelijke ondersteuning maar voor een beperkt deel kan vervangen. ‘Belangrijke zaken moet je natuurlijk wordt vervolgd op p.46

Arjan van der Weijde

omvangrijke pilot Sinds maart loopt binnen de organisatie een pilot ‘Mijn Pameijer Connect’. Dit betreft een computerprogramma voor online ondersteuning, waaraan in totaal ongeveer 130 cliënten en 35 begeleiders deelnemen. Met de toepassing kunnen deelnemende cliënten – die allemaal zelfstandig wonen – eenvoudig en snel contact met hun begeleider maken. Dat kan op allerlei manieren. Je kunt bijvoorbeeld direct verbinding maken via een webcam. Maar je kunt ook een videoboodschap inspreken, internetbellen of even een notitie achterlaten (dat doe je dan door een ‘briefje’ op een ‘koelkast’ te plakken). De mogelijkheden voor contact en overleg worden hiermee aanzienlijk verruimd. Als je nu een vraag hebt of even iets wilt vertellen, hoef je niet meer te wachten tot je begeleider weer langskomt. Nu kun je zelf het initiatief nemen, op een moment dat jij daar behoefte aan hebt. En voor de begeleider kan het ook heel handig

Pameijer en technologie

zijn. Die kan op afstand snel even iets voor je betekenen, zonder daar een tijdrovende reis voor te hoeven ondernemen. op afstand? dichtbij! Het programma wordt geleverd en begeleid door Arjan van der Weijde van Region/myCoachcon­ nect BV. Hij heeft het als product voor zorginstel­ lingen uitgewerkt. In zijn bedrijfskantoor in Dordrecht vertelt hij kort iets over achtergrond en doel van de applicatie. ‘Oorspronkelijk betreft het een zakelijke toepassing, genaamd My Coach Connect, die is ontwikkeld om mensen te coachen in hun werk. Maar in contacten met zorg­instellingen, waaronder Pameijer, werd mij steeds duidelijker dat zij het ook prima kunnen gebruiken in de ondersteuning van cliënten. Betere bereikbaarheid, innovatieve dienstver­ lening, kostenbesparing… men was er om diverse redenen enthousiast over. Dat enthousiasme

Op technologisch gebied vinden er voortdurend vernieuwingen plaats binnen Pameijer. Het is ondoenlijk om al die vernieuwingen hier te beschrijven, maar we kunnen er wel een paar zaken uitlichten.

persoonlijk dossier kunnen krijgen. Of je moet kunnen deelnemen aan een online programma dat Pameijer biedt. De veiligheid wordt bij dit alles uiteraard heel scherp in het oog gehouden.

Een belangrijk aandachtspunt is bijvoorbeeld de ontwikkeling van een nieuwe website, waar hard aan wordt gewerkt. De uitdaging is vooral om een website te bouwen die toegankelijk en interessant is voor verschillende doelgroepen. Voor cliënten en voor medewerkers natuurlijk, maar ook voor maatschappelijke partners en voor iedereen die meer over de dienstverlening van Pameijer wil weten. Dit betekent dat elke groep eigen functionali­ teiten krijgt. Als cliënt moet je bijvoorbeeld toegang tot je

Ook worden er regelmatige nieuwe toepassingen uitgepro­ beerd. In dit nummer van Partners besteden we uitvoerig aandacht aan twee daarvan – het programma Mijn Pameijer Connect en het beeldhorloge – maar er zijn er nog veel meer. Zo oefent een aantal cliënten met de ‘Blue Call Phone’. Dat is een programma voor een smartphone dat je veel zelfstan­ diger maakt. Er zit bijvoorbeeld een agenda in, die je door middel van pictogrammen of foto’s in staat stelt je dagelijkse activitei­

ten te plannen. En het bevat naast een eenvoudige telefoon­ functie ook een fotofunctie – handig om je verhaal mee te vertellen – en een blauw scherm waarmee je zelf of een voorbijganger om hulp kan vragen. Nog enkele andere toepassingen: het ‘toughbook’ (een soort robuuste iPad voor kinderen), een aangepaste MP3-speler en een pratend fotoboek. Allemaal vernieuwin­ gen die kunnen bijdragen aan een grotere kwaliteit van leven.

44

interview

45

‘Dit is de toekomst.’ We willen natuurlijk ook graag van enkele gebruikers weten hoe Mijn Pameijer Connect in de praktijk bevalt. Begeleidster Wendy Treffers en meneer Waardenburg, één van haar deel­nemende cliënten, stemmen meteen toe in een kleine demonstratie. Als we in Oud-Beijerland aan­komen, blijkt meteen dat het programma ook bij tegenspoed nog heel nuttig kan zijn. Wanneer we bij meneer Waardenburg thuis achter de laptop kruipen, krijgen we Wendy in beeld in haar auto. Die staat stil aan de kant, met een lege accu. Terwijl een mede­ werker van de Wegenwacht de elektra weer in orde maakt, kun­ nen we gewoon met haar praten via de beeldverbinding. Nooit meer te laat voor een gesprek! Meneer Waardenburg krijgt sinds 2004 ambulante begeleiding van Pameijer. Hij woont in een ver­ zorgingstehuis in Oud-Beijerland, waar hij geboren en getogen is. Toen Wendy hem benaderde met de vraag of hij wilde meewerken aan de pilot met Mijn Pameijer Connect, hoefde hij niet lang na te denken. ‘Ik werk graag met de computer’, vertelt hij. ‘Die gebruik ik vooral voor mijn grote hobby, de fotografie. Ik ben ook freelance fotograaf voor de streekkrant hier, Het Kompas. Samen met mijn vriend, die correspondent is, ga ik vaak op pad voor een stukje. Dat is hartstikke leuk om te doen. Met mijn scootmobiel kom ik overal.’ Dat de moderne techniek hem pakt, zie je ook zo. Zijn hele woning staat vol met elektronica. Aan de andere kant van de verbinding horen we al bijna een paar vonken knetteren. Wendy

vertelt dat ze vijf cliënten heeft die meedoen met Mijn Pameijer Connect. ‘De één is wat actie­ ver dan de ander, maar je kijkt natuurlijk altijd per individu wat iemand er mee kan. Zelf ben ik erg in voor dit soort dingen, ik ben een enthousiast gebruiker van sociale media en ben er graag bij als er iets nieuws te proberen valt. Even regelmatig contact met elkaar hebben, naast de weke­ lijkse werkafspraak, is denk ik ook één van de pluspunten van dit programma. Voor veel mensen is het gewoon fijn om ’s avonds even hallo te kunnen zeggen en te vertellen hoe hun dag was. Er zijn ook best cliënten die in een isolement zitten en voor wie zo’n contact op zich al waardevol is.’

De auto van Wendy is onder­tussen weer aan de praat gebracht. Na haar vertraagde aankomst vertelt ze nog iets meer over haar ervaringen met het programma. ‘Je kunt het op allerlei manieren gebruiken. Ik had het al even over het sociale aspect, maar ik begeleid bijvoor­ beeld ook iemand die het graag gebruikt om even haar gemoed te luchten. Als ze even vol zit, maakt ze een notitie. Dat ze weet dat die gelezen wordt, is voor haar al voldoende. Of neem een cliënt die 40 uur per week werkt en hard op weg is om volledig zelfstandig te worden. Ik kan hem niet ’s avonds bezoeken, dan heb ik de zorg voor een jong kind, maar contact via de computer

‘Je kijkt natuurlijk per individu wat iemand ermee kan.’ Meneer Waardenburg wijst erop dat het geluid in dit soort situaties soms nog wat hapert. ‘Maar afge­ zien van wat kleine kinderziekten is het een prachtig systeem. Ik vond het zelf ook heel makkelijk om onder de knie te krijgen. Het mooiste is dat je nu ook tussen­ door contact met elkaar kunt hebben en elkaar zo kunt berei­ ken. Zo kan het handig zijn om even iets door te geven, bijvoor­ beeld dat ik een afspraak in het ziekenhuis heb gemaakt. Dat kan ik dan mooi even op ‘de koelkast’ plakken. Als het systeem tot in de puntjes is uitgewerkt, zal het de kosten ook wel aardig kunnen drukken. Dit is de toekomst lijkt mij.’

is voor hem een prima alterna­ tief. Het programma biedt in zijn situatie dus al vervangende mogelijkheden. Uiteindelijk zie ik zelf een duidelijke meerwaarde in het programma. Het vraagt wel een bepaalde omslag, maar qua mogelijkheden, en ook wat kosten betreft, biedt het veel perspectief voor de toekomst. Het is nu aan enthousiaste deelnemers aan het project om ook anderen daarvan te overtuigen!’

46

interview

vervolg van p.43

niet online afhandelen, dat wil ook niemand. Tegelijk moeten we wel realistisch zijn en bekijken welke vormen van interactie en onder­ steuning zich goed voor het programma lenen. Zeker met het oog op alle bezuinigingen die ons te wachten staan, mogen we er niet vanuit gaan dat we dezelfde intensiteit van ondersteuning kunnen blijven bieden. Ook in dit opzicht is Mijn Pameijer Connect een heel interessant project. Als blijkt dat we een bepaald deel van de ondersteuning ook prima online kunnen bieden, is dat een groot winstpunt. Dat kan de kosten zeker drukken en hoeft echt niet ten koste van de kwaliteit te gaan.’

‘Met een online ver­binding wordt bereikbaarheid een stuk groter.’ Het feit dat niet alle medewerkers er even enthousiast over zijn, wordt niet onder tafel geveegd. Arjan van der Weijde: ‘Voor sommigen is het wel een beetje een cultuurshock. Kiezen voor dit werk betekent dat je graag met mensen werkt en omgaat, het gebruik van een computer kan dan het gevoel geven dat je werk wordt uitgehold. Maar er zijn steeds meer medewerkers die de meerwaarde ervan gaan inzien. Het is een nieuw medium dat heel interessante nieuwe mogelijkheden biedt. Veel meer dan een telefoon of mailverkeer bijvoorbeeld, en die horen er al wel helemaal bij. Je hoort soms ook verrassende verhalen. Zo vertelde een cliënt uit de sociale psychiatrie me dat zij een paar jaar geleden heel veel aan zo’n programma had kunnen hebben. Ze zat destijds flink in de put, kreeg ’s nachts vaak angstaanvallen, maar had in die situatie weinig behoefte aan direct contact. Belangrijker voor haar was de mogelijkheid om soms even iets te laten weten of te vragen. Dat deed ze toen per mail, maar achteraf had Mijn Pameijer Connect echt een uitkomst voor haar kunnen zijn.’

interview

Het Nieuwe Werken Arjan wijst erop dat het programma medewerkers ook in staat stelt veel flexibeler te werken. ‘Mensen krijgen meer ruimte om zelf te bepalen hoe en waar ze cliënten het beste kunnen ondersteunen, hun eigen werkwijze te ontwikke­ len. Als je het hebt over ‘Het Nieuwe Werken’ biedt een programma als Mijn Pameijer Connect interessante perspectieven. Tegelijk passen hier wel kritische kanttekeningen bij, de huidige werksituatie laat nog te wensen over. Er is al hard gewerkt aan allerlei randvoorwaarden maar het faciliteren van de medewerkers moet echt nog beter. Belangrijk is bijvoorbeeld een goed aanbod aan werkplekken. Beschikt de organisatie over voldoende flexibele werkplek­ ken? Kunnen mensen vanuit de thuissituatie of een zogeheten ‘derde werkplek’ – bij derden dus – hun werk ook goed verrichten? In feite komt er heel veel kijken bij dat faciliteren; personeels­ beleid, huisvesting, managementstijl… en niet te vergeten een heldere visie van de directie. Op dit moment werk ik aan een adviesstuk over dit onderwerp dat op zeer korte termijn wordt aangeboden aan directie en bestuur.’ Een mooie bijkomstigheid is overigens dat ook cliënten van Pameijer betrokken zijn bij het uitrollen en onderhouden van het pro­ gramma. Onze eigen ICT Academie verricht allerlei hand- en spandiensten voor gebruikers. Dat het project, dat nog tot eind van dit jaar door­loopt, een vervolg krijgt lijkt bijna wel zeker. Na de eindevaluatie zal hier meer duidelijkheid over komen. Interessant is ook nog om te vermelden dat de pilot wetenschappelijk gevolgd wordt door de Vrije Universiteit Amsterdam. De onderzoekers zijn vooral geïnteresseerd in de vraag of en hoe zo’n programma kan bij­dragen aan de kwaliteit van bestaan van mensen. Ook naar die uitkomsten wordt met verwachting uitgezien. Verder heeft Pameijer zitting in een landelijke werkgroep om een gedegen business­ case op te stellen voor zorg op afstand. Wat Mijn Pameijer Connect allemaal oplevert zullen we te zijner tijd ongetwijfeld nog in Partners aan de orde stellen.«

47

48

recensies

recensies

recensies de Universele Verklaring van de rechten van de Mens, de AWBZ en de Wmo wordt aandacht besteed. Leuk om te vermelden is nog dat één van de vensters is gewijd aan Atelier Herenplaats.

Canon Gehandicaptenzorg Website over de Nederlandse gehandicaptenzorg sinds 1800 www.canonsociaalwerk.eu

De canon richt zich ook nadrukkelijk op het onderwijs. Bij alle onderwerpen zijn links en literatuurlijstjes te vinden die studenten verder op weg kunnen helpen bij onderzoek. Zeer de moeite waard om eens te bekijken.

Voor mensen die zich willen verdiepen in de geschiedenis van de Nederlandse gehandi­ captenzorg is de nieuwe website Canon Gehandicaptenzorg een prima vertrekpunt. De site vertelt geen lang, doorlopend verhaal maar licht er 25 hoofdthema’s uit die samen een goed beeld van de ontwikkelingen geven. De zeer leesbare bijdragen zijn geschreven door deskundigen uit het veld, de journalistiek en de wetenschap. De eerste ‘vensters’ gaan in op algemene achtergronden als de voorgeschiedenis van de zorg en de naamgeving die in de loop der tijden is gehanteerd om mensen met een beperking aan te duiden. Daarna komen specifiekere thema’s aan de orde. Het aannemen van de eerste ‘krankzinnigenwet’ in 1841 bijvoorbeeld; het begin van het speciaal onderwijs in 1896, de moord op de patiënten van het Apeldoornse Bos in 1943; de affaires rond Dennendal en Jolanda Venema; en moderne ontwikkelingen als de invoering van de Persoonlijke Toekomst­ planning. Ook aan belangrijke wettelijke vernieuwingen als

Metropolis TV: Downsyndroom Documentaireserie van de VPRO uitzending 9 augustus 2012, www.metropolistv.nl Metropolis TV van de VPRO is een mooie documentaireserie waarin thema’s uit het dagelijks leven van mensen over de hele wereld worden belicht. Plaat­ selijke videojournalisten doen verslag van zeer uiteenlopende onderwerpen als ‘jonge ouders’, ‘buren’, ‘dood’, ‘luizenbaantjes’. ‘probleemwijken’ en nog veel en veel meer. Op 9 augustus werd

een uitzending gewijd aan het Downsyndroom. Op uiteen­ lopende locaties werd verteld hoe het leven van ‘downies’ er ter plekke uitziet. Dat de leefomstandigheden en mogelijkheden voor mensen met het Downsyndroom erg verschillen is natuurlijk een open deur, maar het zijn de details en de concrete verhalen die je weer eens bewust maken hoeveel het uitmaakt waar je wiegje staat. Badu, een sterke volwassen man, heeft het in Karachi (Pakistan) bijvoorbeeld redelijk getroffen. Zijn omgeving schrijft genezende en voorspel­ lende krachten aan hem toe, en hij wordt dan ook aardig in de watten gelegd. Hoe anders is dat voor de 13-jarige Savary, woonachtig op het platteland van Cambodja. Angst voor besmetting en ‘slecht karma’ heeft ertoe geleid dat ze een groot deel van haar dag in een kooi op het erf doorbrengt. Gelukkig gloort er wel hoop, een organisatie heeft haar ontdekt en maakt het mogelijk dat ze drie dagen per week naar school kan. Iets dichter bij huis, in Moskou, zien we weer hoe moderne inzichten langzaam, en moei­zaam, terrein winnen. De moeder van Masja is één van de eersten die tegen de stroom in roeit en haar dochter­ tje niet afstaat aan de staat – lees: een instelling. Ze kan zelfs naar een speciaal schooltje om te leren. Maar het pers­pectief is bepaald niet roos­kleurig. Na haar 7e kan ze daar niet meer terecht en een zelfstan­ dige toekomst, inclusief werk, lijkt nog ver weg in Rusland.

De kracht van deze en andere verhalen is ook dat ze heel direct, zonder sentimentele opsmuk worden verteld. Wie ze allemaal wil (terug)zien kan op internet zo inloggen op de site van Metro­polis TV en de betref­fende uitzending opzoeken.

www.pameijer.nl Ieder mens is uniek. Diversiteit is dus vanzelfsprekend. Ook als er ogenschijnlijk overeenkomsten zijn, zit achter elke huidskleur, elke man of vrouw, elke jongere of oudere, elke hoofddoek of hanenkam een uniek ander mens. Dat onderscheid, die diversiteit, ziet Pameijer als een verrijking. Religie, leeftijd, huidskleur, geaardheid, etnische achter­grond of welke groepseigenschap dan ook spelen geen rol bij de beoordeling van ieders individuele kwaliteiten. Wie de barrière van voor­oor­delen weet te doorbreken, zet de deuren van Pameijer open voor al het talent dat op de arbeidsmarkt beschikbaar is.

kijk op onze website voor informatie over onze vacatures

49

50

colofon colofon

colofon Partners is een uitgave van Pameijer www.pameijer.nl

adres Pameijer Crooswijksesingel 66 3034 CJ Rotterdam T (010) 271 00 00 F (010) 271 03 00 redactie Frank Kremer Hans Karstel Cecilia den Otter Lonne Wennekendonk Sanne Donders correspondentie Pameijer Postbus 22406 3003 DK Rotterdam met bijdrage van Sanne van der Hagen art direction en grafisch ontwerp Studio Lonne Wennekendonk www.lonnewennekendonk.nl fotografie Sanne Donders m.u.v. (p. 12, 30) Frank Kremer, (p. 39) Cher Mallee, (p.30) Paulien van Gilst drukwerk IVA Groep www.ivagroep.nl mailing Het Werkt Schollevaar oplage 8000 Wilt u reageren op de inhoud van Partners of heeft u een suggestie voor het magazine: [email protected]

www.pameijer.nl