EDUCATIE GAAT DIGITAAL PLANNEN

Jaargang 33, nr. 4 November 2013

HEEMRANK

Vereniging “Vrienden van de Heemtuin Malden” Secr.: Hetty Koemans, Postbus 30, 6580 AA Malden Red.: Suzanne Hägele e-mail redactie: [email protected]

Het Heemhuis, Bosweg 8a, Malden tel.: 024-3586638 www.heemtuinmalden.nl [email protected] Rabo: 13.16.38.211

EDUCATIE GAAT DIGITAAL PLANNEN Educatie start komend lente seizoen (mei 2014) met een nieuwe manier van plannen. Tot nu toe werd een blanco rooster op papier naar de scholen gebracht door een gids, de scholen tekenden in op het rooster en het rooster werd een week later weer opgehaald door één van de andere gidsen. Een gids plande vervolgens de lessen in, er werd ingeroosterd door het educatieteam, en het resultaat hiervan werd weer op papier naar scholen toegebracht. Niet alleen kost dit wat tijd, ook hebben we ervaren dat de scholen niet altijd het rooster op deze manier goed voor ogen hebben. We gaan het rooster nu digitaal aanbieden, in samenwerking met het MEC. De scholen zijn bekend met het digitale planningssysteem, dat scheelt een hoop.

NIEUWE GIDSENCURSUS KOMEND VOORJAAR

In 2014 kunnen scholen in principe weer twee keer per jaar naar de Heemtuin komen en ook kiezen uit alle lessen. Dit kan een grotere belasting betekenen voor ons slinkend en vergrijzend gidsenbestand. Daarom starten we begin 2014 een wervingsactie en in april 2014 een cursus voor nieuwe gidsen. De cursus zal uit 4 avonden en 1 ochtend / middag bestaan en behandeld alle gebieden die van belang zijn voor nieuwe gidsen: wat is de Heemtuin nu eigenlijk? Hoe ga je om met onder-, midden-, en bovenbouw, en hoe zien onze lessen eruit? Mocht jij al iemand kennen die het misschien leuk vindt, laat het hem/haar vooral weten! ­Of heb je tips voor onze wervingsactie, neem dan contact op met de PR-groep of Jack Stoop.

De scholen krijgen voor het educatie seizoen een bepaalde periode de tijd om zich digitaal op een les in te schrijven. Per mail krijgen de scholen daarna een bevestiging- en herinneringsmail. In de herinneringsmail is een digitale voorbereiding en verwerking van de les bijgevoegd, waardoor de leerkrachten gemakkelijker bij de lesstof van de Heemtuin kunnen komen. Vanaf juni 2014 gaan we voor 1 geheel jaar inroosteren: voor het herfst- en lenteseizoen tegelijk. Zo komen we op de jaarplanning van de scholen te staan. Zo passen wij ons aan, aan de thematiek van de scholen in die seizoenen en worden de lessen hopelijk minder snel vergeten. Suzanne­Hägele

I

N

H

O

U

Paddenstoelenlezing in het Heemhuis Dagbestedingsproject Inn De Natuur Paddenstoelen excursie Heemtuin Malden op Facebook Recept Courgettesoep Verslag Kruidenles Les Herfstverschijnselen, geïllustreerd verslag Oogstdag: duif eet graan, havik eet duif Duif als lievelingskost Gezocht: ledenadministrateur Het stoken van vuur bij het oude ven Herfst in de Kruidentuin Goed gereedschap is het halve (beheer)werk Een excursie naar de Arcadische tuin. OpenMonumentendag 2013 De Moestuin Groen en Doen Agenda

D P 2/3 P3 P4 P5 P5 P5 P6 P7 P7 P7 P8 P8 P8 P9 P9 P 10 P 10 P 10

HEEMRANK, NOVEMBER 2013, P.1

PADDENSTOELENLEZING IN HET HEEMHUIS 15 oktober werd een paddenstoelen lezing gegeven in het heemhuis. De lezing werd verzorgt door Nico en Marjo Dam van de Nederlandse Mycologische Vereniging. Met tien aanmeldingen vooraf hadden we er zin in, het zou een leerzame avond worden. Tot onze grote verbazing, en met een beetje wanorde, stroomde het heemhuis om half acht vol met mensen, uiteindelijk waren we met z’n twee-endertigen! Na heel wat passen en meten, paste iedereen erin, alhoewel de laatkomers helaas op provisorische stoelen moesten zitten: kratjes en krukjes! Nico begon zijn lezing met uit te leggen wat paddenstoelen eigenlijk zijn. Een paddenstoel is een schimmel die voor ons alleen zichtbaar is, als je de paddenstoel (vruchtvlees) boven de grond ziet. Het speelt zich eigenlijk allemaal onder de grond af. Het begint met 1 hyfe: dit is de benaming voor de lange, zich vertakkende draden van een schimmel. Een netwerk van schimmeldraden vormt de zwamvlok (mycelium), het vegetatieve orgaan van de schimmel. Dus deze ene hyfe groeit tot een mycelium. (zie tekening rechts boven) De schimmels behoren tot het Schimmelrijk.

De schimmel leeft op: ● Hout ● Bodem ● Dode kruiden ● Dode beesten ● Mest Een paddenstoel kan plaatjes (lamellen) of buisjes (poriën) hebben, in deze plaatjes en buisjes zitten de sporen. Ze groeien aan de “buitenkant” van de paddenstoel zodat ze makkelijk met de wind meegenomen kunnen worden. Elke paddenstoel heeft miljoenen sporen en heeft soms wel 10.000 geslachten per paddosoort. Er zijn ook paddenstoelen die hun sporen op een andere manier verspreiden. Dat zijn de zakjeszwammen (bekerzwammen). De verspreiding van sporen kan ook door insecten, vooral vliegen gebeuren. Denk hierbij aan de grote stinkzwam. (De inktzwam zit ‘ingedrukt’ in het ei en bij het uitkomen wordt de steel volgepompt met water waardoor deze ‘groeit’ en uit het ei scheurt). De kleverige massa op deze paddenstoel wordt lekker gevonden door vliegen, als ze hiervan eten kleven er sporen aan en die verspreiden ze dan. Er zijn heel erg veel soorten paddenstoelen. Alleen al in Nederland komen zo’n 5000 soorten voor, waarvan er in Heumensoort alleen al 1200 zijn gezien! Schimmels kunnen niet aan fotosynthese doen, zij leven van dood of levend materiaal. Er zijn 3 leefwijzen van paddenstoelen: Symbiose: samenwerking Saprofyten: opruimers (vuilnismannen) Parasieten: leeft op een gastheer De volgende soorten paddenstoelen hebben allemaal een boom nodig om te kunnen leven. ● Gordijnzwammen ● Ridderzwammen ● Melkzwammen ● Russula’s ● Stekelzwammen ● Boleten ● Cantharellen VERVOLG­op­volgende­pagina­ HEEMRANK, NOVEMBER 2013, P.2

VERVOLG­Pagina­3 Samenlevers leven samen met vaak bomen. Zij geven voedingsstoffen af aan de bomen (vanwege hun mycelium hebben ze vaak een groter bereik dan de bomen zelf ) en de bomen geven suikers terug aan de paddenstoelen. Afbrekers zorgen ervoor dat een groot deel van de houtlaag in een bos niet te hoog wordt. Zouden deze paddenstoelen er niet zijn, dan zou de houtlaag in een bos binnen 5 jaar tot over ons hoofd groeien! Paddenstoelen halen hun voedsel uit de laag waar hun mycelium in zit. Dit kan de bodem zijn, dood hout, of het slachtoffer van een parasiterende paddenstoel. Hierdoor verzwakt het slachtoffer en gaat uiteindelijk dood. Dit zien we niet alleen met bomen (denk hierbij aan paddenstoelen als de honingzwam en reuzenzwam), maar ook op andere planten, poppen van rupsen en zelfs op andere paddenstoelen! Nico eindigde de lezing met een lange reeks foto’s van paddenstoelen die we in en om de Heemtuin kunnen aantreffen. Al met al een heel erg interessante avond, maar er is zoveel te vertellen dat je eigenlijk gewoon een keertje zelf op onderzoek uit moet gaan!

WIST-JE-DATJES OVER PADDENSTOELEN

Wist je dat..... ● de Grote Stinkzwam uit een duivelsei komt? ● je alle paddenstoelen kunt eten, alleen sommige maar een keer? ● de dodelijke Groene Knolamoniet prima schijnt te smaken? Dit weten we omdat je pas een week na het eten ervan overlijd. ● paddenstoelen genetisch dichter bij de dieren staan dan bij de planten? ● mycologie een leuke hobby is voor wanneer je bent uitgekeken op vogels (aldus Nico)? ● je tijdens een excursie of les beter 1 paddenstoel kan plukken, uit kan kloppen (om de sporen te verspreiden) en dan aan iedereen kan laten zien? Als je met z’n allen om een paddenstoel gaat staan, vertrap je het mycelium eromheen! ● je meer informatie kan vinden op: www.mycologen.nl, of www.allesoverpaddenstoelen.nl, of dat je soortenverspreidingen kunt volgen op: www.verspreidingsatlas.nl/paddenstoelen Verslag opgesteld met dank aan: Marie-Louise de Kort Suzanne­Hägele

DAGBESTEDINGSPROJECT INN DE NATUUR VOOR

LICHTDEMENTERENDE MENSEN IS VAN START GEGAAN Nadat er een artikel in de Regiodiek en in De Weekend Krant heeft gestaan en we een interview hebben gehad op de lokale radio omroep van Heumen, hebben we 3 openzondagmiddagen georganiseerd om mensen de gelegenheid te geven ons te leren kennen op een informele manier. Het waren genoeglijke middagen die we alle 3 aan de picknicktafels hebben doorgebracht vanwege het mooie weer. Veel mensen schoven aan, dronken een kopje thee of koffie en waren verrast door ons plan. De meeste mensen vonden het een mooi initiatief en zouden het doorvertellen. Het merendeel van de mensen waren voorbij komende wandelaars, een aantal kwam gericht voor de open dag en ons project. Opvallend aan deze middagen waren wel de gesprekken die heel eenvoudig tot stand kwamen en het spontane contact tussen mensen, die elkaar niet kende, van jong tot oud. Een ander punt wat opviel, was dat er ook bij oudere mensen, die niet dementerend zijn, interesse was om mee te doen.

Het artikel in de Weekendkrant bracht ons ook in contact met een leraar van de Hogeschool Arnhem Nijmegen HAN. In het kader van het vak sociaal ondernemen komen er studenten om ons project door te lichten waarmee zij studiepunten kunnen verdienen en wij hun kijk op ons project gepresenteerd krijgen. De leraar zelf wil zijn netwerk gebruiken om ons verder bekend te maken zodat er wellicht een kruisbestuiving kan plaatsvinden over meerdere projecten. De deur van het Heemhuis staat inmiddels iedere VRIJDAG open voor een nieuw te vormen groep mensen, mensen die graag wandelen maar dat niet meer alleen kunnen doen vanwege lichte dementie, samen de lunch mee willen maken en leuke activiteiten willen doen. Als U nog mensen kent waarvan u meent dat ze bij ons goed op hun plaats zouden zijn, zou u ze dan aan ons willen voorstellen of hun van dit initiatief willen vertellen. We hebben nog plaats voor een aantal mensen. Alvast­bedankt!­­Hans­Hocksenar­(­024­3974495­) en­Lidy­Meurs­(­06­45811269­) HEEMRANK, NOVEMBER 2013, P.3

PADDENSTOELEN EXCURSIE

Na tijdens de lezing door Nico Dam heel veel kennis over paddenstoelen te hebben opgedaan, was het de volgende dag tijd voor de praktijk. Nico en zijn vrouw Marjo verzorgden twee excursies waarbij we op zoek gingen naar paddenstoelen in het wild. Marjo ging met de aanwezige kinderen en hun ouders in de heemtuin op zoek terwijl Nico met de volwassenen het Heumensoord in trok. Het was heerlijk weer en het leek wel alsof we door een paddenstoelenparadijs wandelden; echt overal waren paddenstoelen te zien. Om een indruk te geven staat hieronder een opsomming van soorten die we tijdens onze excursie tegenkwamen: Oorlepelzwammetje, zwavelkopjes, plooivoetstuifzwam, geel hoorntje, vermiljoenhoutzwam, broze russula, helmmycena, elfenbankje, grijze buisjeszwam, narcisamaniet, muizenstaartje, melksteelmycena, vliegenzwam, sombere honingzwam, gewone krulzoom, kastanjeboleet, rimpelende korstzwam, grote stinkzwam, dennenvlamhoed, valse cantharel, parelamaniet, gele aardappelbovist, oortjeszwam, paardenhaartaailing, witsteelfranjehoed, platte tonderzwam, oranje dwergmycena, knotsvoettrechterzwam, zwavelzwam, rode zwavelkop, tweekleurige fopzwam, wit oorzwammetje, zwarte knoopzwam, plooivlieswaaiertje, kleverig koraalzwammetje, schorsbreker, grijswollige berkenboleet, spekzwoerdzwam, schotelrussula, rimpelende melkzwam, oranje aderzwam, knolhoningzwam, witte dwergcollybia, eekhoorntjesbrood, oranje druppelzwam, franjezwam, gele korstzwam, een witte bekertjeszwam op larikskegel, leverkleurige melkzwam, botercollybia, groene anijstrechterzwam, gele ringboleet, berkenzwam. En dit is slechts een klein deel van de enorme soortenrijkdom van het Heumensoord.

Verslag­door­Jack­Stoop­met­dank­aan ­Marie-Louise­de­Kort­ HEEMRANK, NOVEMBER 2013, P.4

HEEMTUIN MALDEN OP FACEBOOK

Op de Facebookpagina van de heemtuin wordt zo nu en dan een bericht geplaatst met weetjes over de heemtuin. Hieronder staat een populair bericht. Kom eens een kijkje nemen op: www.facebook.nl/Heemtuinmalden

Vandaag hebben de gidsen het rooster van komend herfstseizoen ingepland. Van boskist, tot herfstverschijnselen, het kabouterpad en sporenpad, het wordt weer een dolle boel dit seizoen!

COURGETTESOEP De moestuin in de heemtuin wordt niet alleen biologisch, maar ook met heel veel liefde beheerd, en dat levert een goede oogst op. Zo heb ik een tijdje geleden een megacourgette van maar liefst 2,9 kilo mee naar huis genomen en verwerkt tot een flinke pan overheerlijke soep. Met dank aan de moestuingroep! Voor wie volgend seizoen ook van de courgetteoogst wil genieten volgt hier het recept. Ingrediënten: ● 1 megacourgette ● 2 blokjes kruidenbouillon (rund of kip mag ook) ● 1 grote pot gemengde paddenstoelen (vers is nog beter) ● 3 rode uien ● veel verse lavas en peterselie Snij de uien klein en fruit ze in de pan. Vul de pan voor een derde met water en doe er vervolgens de pot gemengde paddenstoelen en de klein gesneden megacourgette bij. Voeg de bouillon toe en laat alles zo’n 20 minuten zachtjes koken. Pureer de soep vervolgens met de staafmixer en breng hem weer zachtjes aan de kook. Voeg tenslotte nog de peterselie en de lavas toe en zoveel andere kruiden als je lekker vindt. Smakelijk eten !!!

Jack Stoop

KRUIDENLES

Op dinsdagochtend hebben we in de Heemtuin een les gehad over kruiden. Per groep hebben we een kruidenbuideltje gemaakt die heel erg lekker ruikt! We hebben nog een soort spel gedaan waarbij we mochten ruiken en dan moesten we de verschillende kruiden raden. Dit was soms erg moeilijk. Sommige kruiden ruiken heel erg lekker en sommige stinken! Tot slot hebben we in het huisje van de Heemtuin een collage gemaakt met daarop verschillende soorten kruiden. We hebben ook nog kruiden thee mogen proeven, mmmmm!!! Groetjes­groep­5/6­van­de­Sint­Jorisschool HEEMRANK, NOVEMBER 2013, P.5

LES HERFSTVERSCHIJNSELEN Donderdag 19 september kwam de Apenboom (groep 3/4) van de Tovercirkel op bezoek voor een les over herfstverschijnselen. “we­gingen­naar­de­ heemtuin­en­een­mevrouw­ liet­besjes­aan­ons­zien en­in­die­besjes­zat­wat­geels”

“ik­ging­naar­de­heemtuin­doe­en­ik hat­een­­eekhoorn­gezien.­hebe­ook naar­ralestoelen­ge­kijken­en­ook een­zalemander­een­rode­bes­en een­blawe­bes.­en­ook­een­kikker mini­atelboom­en­ook­een­denenboom­gezien­en­­een­spegt­gezien­ doe­i­i­i­i­i­i­i­i­i­i­i­i­“ “we­zijn­naar­de­heemtuin­ ge­weest­dat­was­ erg­leuk­en­we­zijn­ ook­naar­de­ kikker­vijver­ ge­weest­dat­zie­je­ op­de­tekening en­toen­moesten we­weer­naar school­dat­was­ jamer­doei­“ “ik­ben­naar­de­heemtuin geweest­en­daar­zag­ik een­eekhoorn­en­bijjen en­blauwen­besen­en eikols­en­deneapel­en een­pad­en­een­apelboom en­een­specht­en­een­ vis­en­een­kikervesje en­een­watersalemander en­we­gingen­ook­naart buiten­dingetjes­zoeken­en­dat....” HEEMRANK, NOVEMBER 2013, P.6

OOGSTDAG:

DUIF EET GRAAN, HAVIK EET DUIF Het regende stevig op de oogstdag 14 september. Toch waren er noeste werkers op komen dagen. Vier mannen die verhinderd waren hadden een week eerder al de handen uit de mouwen gestoken! Een aantal echte diehards trok deze ochtend de regenkleding aan en zocht een plekje in het bos waar de bladeren het meeste water opgevangen. Toch meldden ze zich een dik uur later verzopen bij de koffie. Zelf vertrouwde ik op de buienradar die voorspeld had dat het rond half elf droog zou worden. Op de zolder vonden Loes en ik twee geoogste emmer zwarte haver waarvan kaf en koren gescheiden moesten worden. Nu we niet buiten konden wannen, leegden we de emmers op de tafel en zochten we de korrels er uit. Het was een rustig werkje waar we tot de koffie de tijd mee konden vullen. Na de koffie had de buienradar gelijk gekregen en kon iedereen naar buiten. Langzaamaan was de groep ook wat groter geworden, met een fikse vertegenwoordiging van de moestuinders. Marcel en Mathilde als eerste, en later ook Hetty,  zochten het zwaarste werk op. Staand in het noordelijk deel van de amfibieënpoel trokken zij de lisdodden met wortel en al los.  Mathilde zorgde voor de vrolijke noot door onderuit te gaan en haar waadbroek vol te laten stromen. De belangrijkste klus op de akker was het inzaaien en ineggen van de winterrogge. Ook werden delen van de zomerakker ingezaaid om groen de winter door te kunnen. De grond ligt dan niet braak en er worden in het voorjaar voedingsstoffen achtergelaten door de groenbemesters. Zoals altijd bij dit soort gelegenheden waren wij goed gevuld toen we kort na 2-en naar huis gingen.

Heerlijke calorierijke traktaties bij de koffie en de vertrouwde lunch van Ants / Kees Oostindië. Dit keer met soep in herfstsfeer (bospaddestoelen en pompoen) en zuidelijk brood met smeerseltjes. Toen ik op de fiets stapte paradeerde een stevige duif op de ingezaaide roggeakker: beetje graan eten en beetje de show maken. Eindigde het oogstfeest als voederfestijn voor deze duif? Binnen een week gaf Koos Dijksterhuis in Trouw mij het antwoord. Het voederfestijn gaat nog door, lees bijgaande compilatie van zijn column. De oogst voor mij van deze dag? Weer wat geleerd en weer tevreden over het handje dat we de natuur geholpen hebben. Dieuwke

DUIF ALS LIEVELINGSKOST In de jaren zeventig waren haviken zeldzaam. Maar ze krabbelden uit het diepe dal van het insecticide DDT en de jacht, en heroverden de Nederlandse bossen. Haviken beleefden een glorietijd. In elk bos dat door de roofvogels heroverd werd, kregen gaaien, eksters, eekhoorns en uilen het zwaar. Eenden, konijnen, hazen, buizerds, wespendieven, boomvalken, spechten, kraaien; je kunt het zo gek niet bedenken of haviken eten het. Maar duiven zijn hun lievelingskost. Toen de duiven uit de bossen verdwenen, omdat er geen graankorrels meer op akkertjes achterbleven, kregen de haviken het op hun beurt moeilijk. En als er geen duiven zijn, pakken haviken wat er voorhanden is. Kippen desnoods, of uitgezette korhoenders. Of de duiven van een duivenmelker. KOOS­DIJKSTERHUIS­−­19/09/13,­00:00

TEL MEE EN HELP ONZE VERENIGING ALS LEDENADMINISTRATEUR Voor het bijhouden van onze ledenadministratie zoekt het bestuur een lid dat....

● bereid is zich te verdiepen in het programma ● eens per maand ongeveer 40 minuten

PC Leden (beschikbaar­gesteld­door­de­Rabobank). de ledenmutaties in te voeren

Een juiste ledenadministratie is o.a. van belang voor het actueel houden van de WA verzekering (gem. Heumen) voor werkende leden. De penningmeester zorg voor instructie in het gebruik en de werking van PC leden. Ken jij jezelf als accuraat en werk(te) je met bv. Microsoft programma's als Word of Excel geef je dan op bij de secretaris Hetty Koemans of via het mailadres [email protected] HEEMRANK, NOVEMBER 2013, P.7

HERFST IN DE KRUIDENTUIN De grond ligt er ogenschijnlijk rustig bij. Weinig bloemen dit jaar. Zou het aan de droogte hebben gelegen dan wel aan het opsmullen van de sappige bloementoppenof zelfs het helemaal opeten van de kruiden door de reeën, dat er dit jaar geen uitbundige bloemenpracht was zoals andere jaren? Het afgelopen jaar hebben wij in ieder geval met vereende krachten geprobeerd om de kruiden zoveel mogelijk tot hun recht te laten komen. We hebben dan ook de nodige complimenten mogen ontvangen. Leuk hoor!

HET STOKEN VAN VUUR BIJ HET OUDE VEN

Deze zomer is de heemtuin voor het eerst geconfronteerd met het feit dat door jongeren op diverse dagen in juli en augustus bij het oude ven in de late avonduren een vuurtje is gestookt. Ook werd door de buren daarbij een enkele keer geluidsoverlast geconstateerd. Om de buurt hiervan op de hoogte te brengen en te waarschuwen heeft het bestuur begin augustus bij alle buren van de heemtuin en op de Randwijksingel een rondschrijven in de bus gedaan. Ook hebben we per brief van 10 augustus de gemeente Heumen hiervan op de hoogte gebracht- en verzocht adequate maatregelen te nemen, passend in het handhavingsprogramma 2013. De gemeente heeft hier positief op gereageerd met een besluit d.d. 25 september om handhavend op te treden. Ook werd aangekondigd een informerend artikel over het stoken van vuur te plaatsen op de gemeentepagina in de Regiodiek. Op 1 oktober stond inderdaad een artikel over “vuur stoken in de open lucht” in de Regiodiek. De gemeente heeft echter ook aangegeven beperkingen te hebben bij de handhaving omdat de toezichthouder van de gemeente maar beperkt beschikbaar is, zodat alleen steekproefsgewijze controle mogelijk is. Vandaar wordt verzocht meldingen van overlastmomenten te doen bij de gemeente op 024-3588300 of [email protected] en bij de politie op 0900-8844. We zijn benieuwd of deze maatregelen effect zullen hebben in de zomerperiode van 2014.

We hebben veel reeënsporen gezien, we zijn bezig geweest met uitdunnen, het schonen van vakken en paden, lucht in de aarde brengen en het verplaatsen van kruiden. We hebben een nieuw overzicht gemaakt om op te hangen. maar we hebben vooral genoten met elkaar van wat we tot stand konden brengen. Op een dag ontdekten we wel 8 rupsen van de koninginnepage in de venkel. Wat een feest! Helaas ontdekten meerdere mensen of dieren ze ook. En in een week tijd verdwenen dagelijks de rupsen, zelfs met tak en al! Jammer! Gelukkig heb ik er mooie plaatjes van kunnen schieten en deel deze nu met jullie. Wij benutten deze winter om weer nieuwe krachten op te doen en we laten de zaden in de bodem rusten om net als wij in het voorjaar weer tot wasdom te kunnen komen.  Marion­elleman

GOED GEREEDSCHAP IS HET HALVE (BEHEER)WERK

Beheer is in onze heemtuin handwerk waarbij goed functionerend gereedschap noodzakelijk is. In het afgelopen jaar zijn alle gereedschappen geteld en op een lijst gezet, een serieuze inventarisatie. Ons gereedschap heeft net als de heemtuin regelmatig onderhoud nodig. Het is niet fijn als bv. de kop van de bijl los zit of de band van jouw kruiwagen leeggelopen is. Chris Hägele gaat de beheergereedschappen in het heemhuis onderhouden. Hoe gaan we dat doen? ● leg het gereedschap waar Chris mee aan de slag moet op de werkbank in de werkruimte. Zorg ook voor een briee waarop staat wat er mis is. ● of geef aan jouw werkgroepcoördinator door welk gereedschap, apparaat niet goed werkt. De coördinator neemt contact op met Chris. Laten we er samen voor zorgen dat onze gereedschappen steeds voor het doen van beheerwerk klaar staan. HEEMRANK, NOVEMBER 2013, P.8

EEN EXCURSIE NAAR DE ARCADISCHE TUIN Het doel lonkte, de weersverwachtingen waren goed, dus togen wij gezamenlijk, met acht leden van de educatiegroep, richting Brakkenstein. Het zou een rondleiding worden, onder begeleiding van een gids, door de Botanische tuin gevolgd door een korte wandeling in het Arcadische tuingedeelte. Dat de Botanische tuin een rijke flora en fauna kent weet iedereen die er al eens geweest is, en dat was ik, wel twintig jaar geleden. Maar dat de diversiteit zo groot was werd mij pas duidelijk bij de rondleiding met de gids. Zij vertelde tijdens het wandelen door de diverse landschapstypen, zoals water, heide, moeras, graslanden en bos, dat hier ruim achthonderd verschillende plantensoorten en bomen te vinden zijn. Hiervan zijn er zeventig zo zeldzaam, en bedreigd, dat ze op de Rode lijst staan. Al dit moois zien, voelen, ruiken en erover horen vertellen maakt indruk. Niet alleen de toelichting was interessant, ook de wandeling liet niets aan de verbeelding over; we liepen over knuppelpaden, beklommen een rotsheuvel, begroeid met alpine planten, en passeerden een stromend beekje met kletterende waterval. Alles klopte in het landschapsplaatje zoals eerder geschetst. De verschillen in jaargetijden scheppen telkens een ander beeld van de tuin met zijn begroeiing.

Zo kan men alle ontwikkelingsstadia van de flora volgen. Voor de echte natuurliefhebber een lust om te zien. De ochtend werd afgesloten met een bezoekje aan de hortuswinkel. Door de aanschaf van het boek ‘de groene schatkamer’  valt er thuis nog het nodige na te lezen over deze bijzondere Botanische tuin die, volgens het boek, ook wel de mooiste van Nederland wordt genoemd. Kijk ook eens op http://www.hortus-arcadie.nl voor meer informatie. Julian­van­Megen

OPENMONUMENTENDAG 2013 Op 15 september was het Openmonumentendag in de regio Heumen: zowel in Malden, Heumen, Overasselt als Nederasselt was er van alles te doen: rondleidingen, bezichtigingen van o.a. oude molens, lezingen en markten. Als Heemtuin mochten wij samen met Bos en Kuil op de markt in Overasselt staan. We hebben de Heemtuin onder de aandacht kunnen brengen van mensen die niet meer precies wisten waar de tuin lag, en hopelijk komen deze mensen een keertje kijken. We hadden verse kruiden uit de heemtuin meegenomen, die werden zorgvuldig bekeken en er werd goed aan geroken door nieuwsgierige voorbijgangers. Ook waren er een aantal verslagen in te kijken en fotokaarten te bewonderen. We hebben ook weer wat nieuwtjes uitgewisseld met Bos en Kuil en rondgeneusd bij de andere stands. Al met al een rustige maar informatieve dag. HEEMRANK, NOVEMBER 2013, P.9

DE MOESTUIN

De zomer was vooral erg droog maar met prachtig weer... veel sproeien dus. En voordat de exacte instelling van die grote sproeier was uitgevonden was ik drijf en drijf nat. Maar de planten hebben het gered. Toch ontstond er grote groeivertraging bij de gezaaide zaden van de herfstgroenten: boerenkool, bleef 10 cm; andijvie idem. De chinese kool, paksoi en bindsla begonnen pas bij de regenperiode in september lekker te groeien, maar toen ze er mooi bijstonden zijn ze door de reeën opgegeten. Pastinaak, pompoenen en knolselderij hebben het goed gedaan.

We hebben in de 2e helft van oktober geoogst. En vervolgens compost en mest kruien en verspreiden. We kregen hulp van een nieuwe moestuiner: Stef Tassenaar. Samen hebben we de handjes flink laten wapperen, genoten van het prachtige zonnige herfstweer. Aan de tafel buiten bij de koffie ontstonden gesprekken over visie op de manier van tuinieren en mogelijke vernieuwingen; de relatie tussen moestuin en educatie, die nu nog zwak is; ideeën wat we komend jaar kunnen aanplanten. Ook planten die meer integratie met de heemtuin tot stand kunnen brengen. Maar nu is de tuin winterklaar en rusten wij uit tot 1 april. Namens­de­moestuingroep:­Mathilde

GROEN EN DOEN

AGENDA

Het Ministerie van Economische zaken stelde in 2012 en opnieuw 2013 aan groepen met groene initiatieven vouchers beschikbaar. Dit is in groenbeheer Nederland een nieuw (tijdelijk?) fenomeen naast reeds bestaande geldstromen en subsidiëring. Groenplannen krijgen zo een kans zich te bewijzen zonder dat daar tegelijkertijd een structurele financiële verplichting wordt bij aangegaan. Los van elkaar zijn door bestuur en een werkend lid een verzoek ingediend. Een cursus heggenvlechten van enkele dagdelen werd door twee leden met succes gevolgd. Een meerdaagse Groen en Doen cursus werd afgelopen najaar door en in de heemtuin aangeboden. Het doel van het bestuur is om met de cursus de verbinding met inwoners van de gemeente te versterken. Het gevolgde cursusmodel, deelname aan 4 dagdelen met 4 onderwerpen, bleek echter niet aan te slaan. Het plan is om vanuit de heemtuin in het kader van Groen en Doen begin 2014 opnieuw een cursus aan te bieden. Qua uitgangspunten en roostering gaan we ervan uit dat een deelnemer/ster steeds voor een dagdeel, een onderwerp inschrijft. Paul­Noort

zaterdag 4 januari Nieuwjaarsreceptie woensdag 26 maart Jaarvergadering 2e Paasdag 21 april Paasspeurtocht Nieuwe leden: Dhr. S. Tassenaar, Nijmegen Mevr. E.F.G. Meijers, Malden

Moestuingroep Beheergroep

ADRESWIJZIGING Wanneer u verhuist of een ander emailadres krijgt, wilt u dat dan doorgeven aan de penningmeester Peter Heijnen, Postbus 30, 6580 AA Malden of: [email protected]

Kopij volgende Heemrank: voor 22 februari ! HEEMRANK, NOVEMBER 2013, P.10