Edito
Édito
Inhoud Contenu
EDITO
P. 2
ÉDITO
RETROSPECTIEVE
P. 4
RÉtrospective
De realiteit volgens Wang Du
A propos …
Maison Particulière
SEPTEMBER
P. 14
Maison Particulière
P. 22 SEPTEMBRE
Kunst & Zwalm, de kunst van het samenbrengen
OKTOBER
La réalité selon Wang Du
À propos…
Kunst & Zwalm, l’art de rassembler
P. 28 OCTOBRE
Met The Art Society naar Chatsworth House
NOVEMBER
Excursion à Chatsworth House, dans le Derbyshire
NOVEMBRE
Sieraad of geen sieraad?
P. 31
Bijou or not bijou ?
Het Miljoenenkwartier te Gent:
P. 35
Le Miljoenenkwartier à Gand :
een woonwijk uit het interbellum
In gesprek met ...
Lieven Declerck: de passie om met kunst te leven
ADVIEZEN
Lieven Declerck : vivre l’art, une passion
P. 50 CONSEILS
Afschrijving van kunstvoorwerpen: een nieuwe visie van de fiscus
SEIZOEN 2011 – 2012
un quartier de l’entre-deux-guerres
P. 42 A batons rompus...
Amortissement d’œuvres d’art : le fisc adopte un nouveau point de vue
P. 54 SAISON 2011 – 2012
¨ NNALES, KUNSTBEURZEN & P. 56 BIENNALES, FOIRES & BIe TENTOONSTELLINGEN
1
EXPOSITIONS
Edito
Édito
Beste vrienden,
Chers amis,
Edito
Édito
Als spiegel van haar tijd, bron van vragen en drijfveer
Miroir de son époque, source de questionnements et
van antwoorden, kanaliseert de hedendaagse
amorce de réponses, l’art contemporain draine les
kunst de angst, vreugde en droombeelden van de
peurs, les joies et les fantasmes des hommes de ce
mensen van het begin van deze eenentwintigste
début de XXIe siècle. Il n’est guère besoin d’être devin
eeuw. Men hoeft geen waarzegger te zijn om in te
pour comprendre que les crises économiques qui
zien dat de opeenvolgende economische crisissen
se succèdent ne sont, au regard de l’histoire, qu’une
in het licht van de geschiedenis niets anders zijn dan
redistribution des cartes de la géopolitique mondiale.
een wereldwijde herschikking van de geopolitieke
De ce petit jeu, la Chine semble tirer son épingle.
kaarten. China speelt dit spel bijzonder handig. Het
L’Empire du Milieu gravit aujourd’hui la plus haute
Middenrijk scheert vandaag de hoogste toppen in
marche du podium du marché de l’art.
de kunstmarkt. In het wereldklassement van de tien
Le classement mondial des dix artistes les mieux
best verkochte kunstenaars van 2010 staan er vier
vendus en 2010 récompense quatre artistes chinois !
Actueel! Vooruitstrevend! In dialoog met onze tijd!
Contemporain ! À la pointe ! En dialogue avec notre
Chinese artiesten! James Dean deed Coca Cola
James Dean fit vendre du Coca, Andy Warhol de
Kon het magazine van The Art Society na tien
temps ! Le journal de The Art Society pouvait-il
verkopen, Andy Warhol soep in blik en Qi Baishi zal u
la soupe en boîte et Qi Baishi vous fera aimer Pékin.
jaar nog steeds in zijn oorspronkelijke vorm blijven
se permettre, après dix ans d’existence, de paraître
van Peking doen houden. Het spreekt voor zich dat
Quoi de plus normal pour The Art Society que de
verschijnen? De vraag stellen is ze beantwoorden en
encore sous sa forme originelle ? Poser la question,
The Art Society u graag op sleeptouw neemt … door
vous y guider… en vous rappelant notre magnifique
ik ben dan ook verheugd u vandaag deze nieuwe
c’est y répondre et vous me voyez ravie de vous
u te laten nagenieten van ons meer dan geslaagd
visite de l’atelier parisien d’un des plus grands artistes
Art’Icle voor te stellen. De verandering van lay-out
présenter aujourd’hui ce nouvel Art’Icle. Le change
bezoek aan het Parijse atelier van een van de grootste
chinois du moment, Wang Du.
moest absoluut gepaard gaan met een verrijking
ment de layout devait absolument s’accompagner
Chinese kunstenaars van het moment, Wang Du.
van de inhoud. Een tweetalig magazine, nieuwe
d’un enrichissement du contenu. Un journal bilingue,
rubrieken, een jongere typografie, meer ruimte voor
de nouvelles rubriques, une typographie remaniée,
We hebben het ook uitgebreid over andere, zowel
et à venir : le parcours de Kunst & Zwalm du mois
beelden en een aangename pagina-indeling die u
plus d’espace laissé aux visuels, et des colonnes
voorbije als toekomstige activiteiten: het parcours
de septembre, la visite de l’exposition de sculpture
toelaat u even vrij door onze artikelen te bewegen als
aérées, susceptibles de vous faire voyager à travers
Kunst & Zwalm in de maand september, het bezoek
monumentale à Chatsworth House en octobre, et
door de gangen van een kunstbeurs, waarbij u
nos articles aussi librement que vous le feriez dans
aan de monumentale sculpturententoonstelling
enfin la rencontre avec l’artiste hollandais Ted Noten
op elke pagina wel een nieuwe kunstenaar ontdekt …
les couloirs d’une foire, pour découvrir, au détour
in Chatsworth House in oktober en ten slotte onze
en novembre. À ceci s’ajouteront nos conseils en
Niets is triester dan een tijdschrift dat wegkwijnt
d’une page, un artiste jusque-là méconnu… Rien
ontmoeting met de Nederlandse kunstenaar Ted
matière de gestion de collection, ainsi qu’un bel
tussen een stapel bladen, en waarvan de cover door
n’est plus triste qu’un magazine perdu dans une
Noten in november. Daarenboven geven we advies
article sur cette fascinante aventure que représente
vergetelheid en desinteresse met een laagje stof
pile de prospectus. Une poussière d’oubli recouvre
voor het beheer van een collectie en wijden we een
Maison Particulière, musée privé né du rêve fou d’un
wordt bedekt, waarna het zonder dat het ook maar
sa couverture et un manque d’intérêt évident nous
mooi artikel aan het fascinerende avontuur van
couple de Français installé à Bruxelles, désireux
werd doorbladerd wordt weggegooid. Wij proberen u
pousse à le jeter sans l’avoir feuilleté. Voici dix ans
“Maison Particulière”, een privémuseum opgericht
de créer un lieu d’exception consacré à l’art
al tien jaar te boeien. De nieuwe Art’Icle, die voortaan
déjà que nous nous efforçons à ce que vous ne vous
door een Frans echtpaar uit Brussel, dat ervan
d’aujourd’hui.
halfjaarlijks verschijnt, zit boordevol parels en loopt
sentiez jamais fatigués. Désormais semestriel, notre
droomde een uitzonderlijke ruimte voor hedendaagse
over van smaak …
nouvel Art’Icle regorge de perles et déborde de
kunst te creëren.
Oordeelt u zelf maar …
saveur… Jugez-en plutôt…
Nous détaillerons encore d’autres activités, passées
Un journal que l’on ouvre est un journal qui nous séduit. Un journal que l’on rouvre est un journal
Een magazine dat we openslaan is een magazine
qui nous intéresse. Permettez-moi donc d’espérer
U ontdekt er onze nieuwe rubriek “In gesprek met …”,
Vous y découvrirez notre nouvelle rubrique «À bâtons
dat ons verleidt. Een magazine dat we nogmaals
tout d’abord vous séduire et de suffisamment vous
die van start gaat met een interview met Lieven
rompus…» qui débute par une interview de Lieven
openslaan is een magazine dat ons interesseert. Sta
intéresser ensuite pour avoir la joie de nous retrouver
Declerck. Als lid van het erecomité van onze club
Declerck. Membre du Comité d’Honneur de notre
me toe te hopen dat we u in de eerste plaats kunnen
de nombreuses années encore au sein de The Art
sinds de oprichting, wordt Lieven Declerck vandaag
club depuis sa création, Lieven Declerck est au-
verleiden en vervolgens ook voldoende interesseren,
Society ainsi que dans les colonnes de ce magazine
erkend als een van de meest gedreven Belgische
jourd’hui reconnu comme l’un des collectionneurs
opdat we u nog vele jaren met plezier mogen
qui condense, d’année en année, les projets et les
collectioneurs. Deze kleurrijke persoonlijkheid,
belges les plus aguerris. Apprécié pour la chaleur de
ontmoeten in The Art Society én in de pagina’s van dit
découvertes d’un club bien particulier.
geapprecieerd vanwege zijn hartelijke persoonlijkheid
son caractère et estimé pour l’acuité de son regard,
magazine, dat jaar na jaar de neerslag vormt van de
en gerespecteerd om zijn kennersblik, vertelt ons in
ce personnage haut en couleurs nous conte, dans
projecten en ontdekkingen van een heel bijzondere
dit eerste interview het verhaal van een passie die
cette première interview, l’histoire d’une passion qui le
club.
hem leidde van de Cobrabeweging tot de immer
mena du mouvement Cobra aux frontières sans cesse
verschuivende grenzen van de actuele kunst.
renouvelées de la création contemporaine.
2
Séverine Delen
Séverine Delen
3
Retrospectieve
Rétrospective
Retrospectieve
Rétrospective
De realiteit volgens Wang Du
La réalité selon Wang Du
U herinnert zich vast het bijzonder aantrekkelijke
Souvenez-vous, au printemps dernier, nous nous
programma van onze lente-uitstap naar Parijs: de
échappions à Paris pour suivre un programme
sales preview van de veilingen van hedendaagse
particulièrement attractif : les sales preview des
kunst bij onze partner Sotheby’s, een magnifieke
ventes d’art contemporain chez notre partenaire
Monumenta 2011 gewijd aan Anish Kapoor in het
Sotheby’s, une magnifique Monumenta 2011
Grand Palais en het bezoek aan het omvangrijke
orchestrée par Anish Kapoor au Grand Palais et
atelier van Wang Du. Tijd voor een overzicht
la visite du vaste atelier de Wang Du. L’occasion
van het parcours van deze internationaal
pour nous de revenir sur le parcours de cet artiste
gerenommeerde Chinese kunstenaar.
chinois de renommée internationale.
Zijn verrassende carrière voerde hem van de mijnen van
Son parcours étonnant le mène des mines de Chine,
China, waar hij in 1956 werd geboren, naar Parijs, waar
où il naît en 1956, à Paris, où il vit et travaille
hij vandaag woont en werkt. Bij de mijnbouwgroep
aujourd’hui. Au sein du groupe minier qui l’emploie
waar hij op zijn vijftiende aan de slag gaat, worden
à partir de ses quinze ans, on remarque rapidement
zijn passie en talent voor tekenen al snel opgemerkt.
sa passion et son talent pour le dessin. Le voilà promu
Hij wordt meteen bevorderd tot grafist van de groep!
graphiste du groupe ! Dès lors, ses choix seront
Maar voortaan kiest hij voor de kunst: in 1981 trekt hij
artistiques : il rentre à l’école des Beaux-arts de
naar de academie voor schone kunsten van Canton,
Canton en 1981, où il développe un esprit plus critique
waar hij een kritische geest tegenover het regime
à l’égard du régime et crée le Salon des Artistes
ontwikkelt, en in 1985 sticht hij het Salon van Kunstenaars
du Sud de la Chine en 1985. Usant de sa parole,
uit Zuid-China. Hij laat zijn stem horen en organiseert
organisant conférences et manifestations, il est
conferenties en manifestaties. In 1989 wordt hij
arrêté en 1989 (à la suite des événements de la place
gearresteerd (in de nasleep van de gebeurtenissen
Tiananmen) et passe 9 mois en prison. En 1990, une
op het Tiananmenplein) en zit hij negen maanden in
fois libéré, il rejoint aussitôt la France.
de gevangenis. Wanneer hij in 1990 wordt vrijgelaten, verhuist hij meteen naar Frankrijk.
L’artiste débarque dans une société saturée d’images, d’écrans, d’informations. Il y puisera dès lors son
Wang Du in his studio during The Art Society’s visit of 30 May, photo courtesy Christian Donck
4
De kunstenaar komt terecht in een maatschappij
inspiration. «Je ne parlais pas français et je ne pouvais
verzadigd van beelden, schermen en informatie.
pas lire les journaux, c’était très dur», témoigne-t-il
Het zou al gauw een inspiratiebron worden. “Ik sprak
lors d’un entretien publié dans la revue française
geen Frans en ik kon de kranten niet lezen, en daar
BlocNotes en automne 1999. «J’étais perdu face aux
had ik het heel moeilijk mee”, zo getuigde hij in een
médias. Je confondais très facilement les images et
interview dat in de herfst van 1999 verscheen in het
les textes dans les journaux, et dans cet instant de
Franse tijdschrift BlocNotes. “Ik voelde me verloren
confusion, j’ai eu comme l’impression de découvrir
tegenover de media. Ik haalde beelden en teksten in
la vérité des médias, la différence entre les médias
kranten gemakkelijk door elkaar; het was een moment
et la vie». Dès 1994, Wang Du se met à réaliser des
van verwarring dat mij als het ware de indruk gaf dat
sculptures polychromes et des installations souvent
5
Retrospectieve
Rétrospective
Retrospectieve
Rétrospective
ik de waarheid achter de media en het verschil tussen
monumentales en se basant sur les images véhiculées
de media en het leven begon te ontdekken.” Vanaf
par la presse internationale (quotidiens, magazines,
1994 maakt Wang Du polychrome sculpturen en vaak
presse people). S’il s’intéresse d’abord aux faits divers
monumentale installaties gebaseerd op beelden uit
(Relique, en 1994), il montre rapidement une nette
de internationale pers (kranten, tijdschriften, people
préférence pour les situations les plus triviales ou les
pers). Hoewel hij zich aanvankelijk interesseert voor
plus sensationnelles…
de faits divers (Relique, 1994), laat hij al gauw zijn voorkeur blijken voor de meest triviale of de meest
Il accède à la reconnaissance internationale en 1999
sensationele gebeurtenissen …
lorsqu’il expose à la Biennale de Venise l’installation Marché aux puces – Mise en vente d’informations
Wang Du, Le Berceau, 2007, 1300 x 600 x 150 cm, steel, mattresses, televisions..., exhibition view in the Kestner in Hannover, 2007, courtesy galerie Laurent Godin, Paris / galerie Baronian_Francey, Brussels
De internationale erkenning komt er in 1999, wanneer
d’occasion. Sur une table de 9 mètres de long se
hij op de Biënnale van Venetië zijn installatie
côtoient onze sculptures en plâtre coloré reproduisant
Marché aux puces – Mise en vente d’informations
les buzz médiatiques du moment : Monica Lewinsky,
d’occasion exposeert. Op een negen meter lange
Yasser Arafat (en train de bâiller), une Indonésienne
tafel zijn elf gekleurde gipsen sculpturen te zien van
volant un micro-ordinateur lors d’une scène de pillage
persoonlijkheden waarrond op dat moment veel
à Jakarta ou encore le journaliste français Patrick
te doen is in de media: Monica Lewinsky, Yasser
Poivre d’Arvor. En 2000, il présente dans la galerie
Arafat (geeuwend), een Indonesische vrouw die een
Deitch Projects de New York puis au palais de Tokyo à
microcomputer steelt tijdens plunderingen in Jakarta of
Paris un défilé militaire mettant en scène des photos
de Franse journalist Patrick Poivre d’Arvor. In 2000 toont
prélevées, cette fois, dans la presse chinoise. Défilé
hij in de galerie Deitch Projects in New York en later in
exhibe sur un podium chars d’assaut, bombardiers
het Palais de Tokyo in Parijs een militair defilé waarin
et soldats démontrant leur puissance militaire. Le
foto’s uit de Chinese pers in scène worden gebracht.
15 juin, Wang Du écrit à Jeffrey Deitch : «J’ai donc
Defilé is een podium met tanks, bommenwerpers en
adopté dans ce projet une attitude plus directe, à
soldaten die hun militaire macht laten zien. Op 15 juni
la manière d’une doublure qui accomplit dans les
schreef Wang Du aan Jeffrey Deitch: “In dit project
films policiers les actions dangereuses à la place
heb ik een directere houding aangenomen, zoals een
des acteurs : je me transforme en «doublure» des
stuntman die in politiefilms de gevaarlijke scènes voor
médias chinois pour émettre des informations vers
zijn rekening neemt, gedraag ik me in dit werk als een
son ennemi prétendu». Échappant à la manipulation
‘invaller’ voor de Chinese media die informatie levert
des médias et au sens qu’ils voudraient leur imposer
aan zijn vermeende vijand.” Deze perfect realistisch
artificiellement, mais parfaitement et réalistement
gereconstrueerde beelden ontsnappen aan de media
reconstituées, ces images apparaissent sous un autre
en aan de betekenis die ze hen op artificiële wijze
jour, dans toute leur horreur, leur splendeur, voire leur
zouden willen opleggen. Hier komen deze beelden
absurdité. Ce qui n’est pas sans provoquer quelques
onder een ander licht tot uiting, in al hun gruwel, pracht
rires. Une démarche critique, donc, mais non dénuée
en zelfs absurditeit, waardoor een lach soms moeilijk te
d’humour.
onderdrukken is. Een kritische benadering dus, maar Sortie de son contexte, l’image parfaitement
niet zonder humor.
reproduite dans une version tridimensionnelle, ancrée
Wang Du, Réalité Jetable, 1999-2000, height between 70 and 250 cm, plaster, gouache, courtesy galerie Laurent Godin, Paris
6
Het uit zijn context gerukte, perfect driedimensionaal
dans la matière, pesante et volumineuse (qui contraste
gereproduceerde en in zware en volumineuze materie
avec la volatilité du support papier) attire sur elle un
(in contrast met de vluchtigheid van het papier)
nouveau regard et provoque des questionnements.
verankerde beeld, dwingt ons met een nieuwe blik
En 2005, il moule une feuille froissée d’un quotidien
te kijken en na te denken. In 2005 giet Wang Du een
renommé et la transforme en «Herald Tribune
sculptuur van een verfrommelde pagina van een
International», monumentale œuvre de bronze (il
bekende krant en doopt het monumentale bronzen
reproduira le principe par la suite en partant d’autres
werk ‘Herald Tribune International’. Hij zal dit procedé in
sources, comme pour «China Daily» et «Les Modes»,
2007 herhalen met andere media, zoals ‘China Daily’
consacrés aux principaux journaux mondiaux, en
en ‘Les Modes’, gewijd aan de belangrijkste kranten
2007). La légèreté, la fragilité et le côté éphémère du
wereldwijd. De lichtheid, fragiliteit en vergankelijkheid
papier sont transformés en un bronze pesant, éternel
7
Retrospectieve
Rétrospective
Retrospectieve
Rétrospective
van het papier worden getransformeerd tot een zware,
et aux dimensions menaçantes. Le texte réel, gravé à
eeuwige bronssculptuur van dreigende afmetingen.
l’acide dans la matière, reste à la fois lisible et illisible.
De oorspronkelijke tekst is met zuur in de materie
Confus, menaçants, pesants et puissants, les «mass
gegraveerd en is tegelijk leesbaar en onleesbaar. Tonen
media» montreraient-ils enfin leur vrai visage ?
de massamedia in deze verwarrende, dreigende, logge en machtige gedaante eindelijk hun ware gelaat?
Selon Wang Du, les médias constituent en fait une «post-réalité», où se confondent monde réel et
Wang Du, Photographs, 2007, variable dimensions, exhibition view in the galerie Laurent Godin in Paris, 2007, courtesy galerie Laurent Godin, Paris
Doordat ze de reële wereld laten samensmelten met
monde créé par les médias. Ce sera le titre d’une
de door hen zelf gecreëerde wereld vormen de media
exposition d’envergure consacrée à l’artiste au
volgens Wang Du in feite een ‘postrealiteit’. Het is de titel
B.P.S.22 de Charleroi en 2008 et présentant une
van een omvangrijke tentoonstelling die in 2008 aan
vingtaine d’œuvres monumentales, dont Le Berceau,
de kunstenaar werd gewijd in het B.P.S.22 in Charleroi.
un immense lit (13 m x 6 m) couvert de reproductions
Er waren een twintigtal monumentale werken te zien,
de magazines, surplombé par une quinzaine
waaronder Le Berceau, een immens bed (13 m x 6 m)
d’écrans de télévision, et dans lequel le public était
bedekt met reproducties van tijdschriften waarboven
invité à se coucher. Autre installation datant de
een vijftiental televisieschermen hingen en waarop
la même année et présentée à la galerie Tan de
de toeschouwer mocht gaan liggen. International
Pékin, International Kebab proposait aux visiteurs de
Kebab, een andere installatie uit hetzelfde jaar die in
gravir une gigantesque tour en papier de 9 mètres
de galerie Tan in Peking werd geëxposeerd, nodigde
de haut suggérant le Kebab des fastfoods, mais
de toeschouwers uit om een gigantische, negen
offrant, en guise de nourriture, des milliers d’images
meter hoge toren te beklimmen die deed denken aan
quotidiennes récoltées par l’artiste en Chine. Il est
de vleesrol in een kebabrestaurant, waarbij het vlees
fréquent que Wang Du intègre le public au dispositif
echter was vervangen door duizenden krantenbeelden
de ses expositions et lui fasse ainsi observer de près
die de kunstenaar in China had verzameld. Wang
un monde qu’il regarde habituellement avec plus de
Du betrekt de toeschouwer vaak heel nauw bij zijn
distance.
werken, waardoor die een wereld van veel nabijer kan observeren dan gewoonlijk.
Regard et ironie s’accompagnent d’un incroyable savoir-faire digne des plus grands sculpteurs. Ainsi,
Wang Du, USA Weather Report, 2007, resin, acryl paint, courtesy galerie Laurent Godin, Paris
8
De blik en de ironie gaan gepaard met een ongelooflijke
son souci et son art de respecter l’image originelle
vaardigheid eigen aan de grootste beeldhouwers.
jusque dans le moindre détail apportent une
Zijn wil en kunde om het oorspronkelijke beeld tot in
dimension particulière à son travail. La manipulation
het kleinste detail te respecteren bezorgt zijn werk een
des images, conséquente à leur publication
bijzondere dimensie. De manipulatie van de beelden
dans la presse, survit lors de leur résurrection
– een gevolg van hun publicatie in de pers – houdt
tridimensionnelle. Alors que le passage à la sculpture
ook stand in hun driedimensionale verrijzenis. Terwijl
pourrait faire place à une deuxième manipulation
de overgang naar de sculptuur aanleiding zou kunnen
visant le perfectionnement de l’image, Wang Du
geven tot een tweede manipulatie om het beeld te
choisit au contraire de reproduire les imperfections
perfectioneren, kiest Wang Du er integendeel voor om
et distorsions. En mai 2002, il présente à la galerie
de onvolmaaktheden en vervormingen te reproduceren.
Baronian_Francey le projet We’re smoking them out,
In 2002 stelt hij in de galerie Baronian_Francey het
six sculptures dévoilant George Bush en pleine séance
project We’re smoking them out voor, zes sculpturen die
de gymnastique sur un appareil de musculation, mais
een op een fitnesstoestel trainende George Bush tonen,
amputé de ses membres inférieurs (originellement,
met de onderste ledematen geamputeerd (een gevolg
dans le magazine, pour faire place à la légende
van het bijsnijden van de foto in het tijdschrift om ruimte
explicative de la photo). Les six sculptures sont toutes
te maken voor het bijschrift). De zes sculpturen zijn
basées sur la même image provenant d’un article
gebaseerd op eenzelfde beeld uit een artikel over de
décrivant l’emploi du temps de l’ancien président,
vrijetijdsbesteding van de oud-president en tonen het
et représentent la même scène à différentes échelles.
tafereel telkens op een andere schaal. Van een kleine,
D’un petit Bush fragile de 5 mm, on passe au géant
fragiele Bush van 5 mm naar een reus van 2,20 m.
de 2,20 m. «Ce n’est pas quelque chose de très
“Het spel met de variatie in schaal is niet nieuw”, bekent
nouveau de jouer sur l’échelle», admet Wang Du.
9
Retrospectieve
Rétrospective
Retrospectieve
Rétrospective
Biography
Wang Du. “Maar met deze manipulatie doe ik precies
«Mais j’ai reproduit la manipulation de l’échelle
wat de media doen.” Hetzelfde geldt voor de kadrering
qu’opèrent les médias.» Même chose pour le cadrage
en de lay-out. Parallel met het beeld zelf komen dus
ou la mise en page. Parallèlement à l’image elle-
Born in 1956 in Wuhan. Studied at the Academy of Fine Arts in Canton.
de verborgen mechanismen van de manipulatie aan
même, ce sont donc les mécanismes cachés de sa
Professor of arts at the Polytechnic University of South China in 1985.
het licht: fotografische vervorming, uitvergroting of
manipulation qui sont mis à l’honneur : distorsions
Founded the Salon of Artists of Southern China.
verkleining, kadrering en versnijding. Zo kunnen we
photographiques, agrandissements ou réductions,
In 1990 he moved to Paris and since 1997 he has lectured at the University of Paris.
in Defilé een jonge Chinees bewonderen (althans
cadrages et découpes. De même, dans Défilé, on
het bovenste deel van zijn lichaam) wiens arm,
peut admirer un jeune Chinois (ou plutôt sa partie
die een katapult opspant, door het oorspronkelijke
supérieure) utilisant un lance-pierres avec un bras
camerastandpunt buitenproportioneel en vervormd
surdimensionné et déformé par la prise de vue de
wordt weergegeven …
l’image d’origine…
Solo exhibitions 2010
»»Image gratuite, galerie Baronian_Francey, Brussels, Belgium »»Hadrien de Montferrand gallery, Beijing, China »»mitterrand+cramer, Geneva, Switzerland »»Städtische Galerie im Park, Viersen, Germany
Eind 2010 exposeerde hij voor het eerst een reeks
Fin 2010, il exposait pour la toute première fois une série
tekeningen in de galerie Hadrien de Montférrand in
de dessins dans la galerie Hadrien de Montferrand
Peking, die gespecialiseerd is in hedendaagse kunst
de Pékin, spécialisée en œuvres contemporaines sur
op papier (in samenwerking met de Parijse galerie
papier (en collaboration avec la galerie Laurent Godin
Laurent Godin). De vijftien potloodtekeningen op
de Paris). Les 15 réalisations au crayon sur papier de
2008
rijstpapier getiteld Design and simulation zouden de
riz, intitulées Design and simulation, seraient l’étape
voorbereidende fase vormen voor een groter project.
préliminaire d’un projet plus large. Top Secret – Flying
Top Secret – Flying Carpet III bestudeert de gevolgen
Carpet III étudie les conséquences du mouvement
van de beweging van de tektonische platen voor
tectonique des plaques sur des villes telles que New
steden als New York, Moskou en Peking. Wang Du
York, Moscou et Pékin. Wang Du conjecture que
gokt dat elke regering zou kunnen beslissen om de
chaque gouvernement déciderait alors de déménager
belangrijkste nationale monumenten te verhuizen
les monuments nationaux les plus importants dans des
»»2008/8002 Somnambulate Realism, Arario, Beijing, China »»Our Future, The Guy & Myriam Ullens Foundation Collection, UCCA, Beijing, China »»International Kebab, Tang Contemporary, Beijing, China »»La tour d’exercice, public command of the City of Paris »»Art & Public, Geneva, Switzerland »»Post-Réalité, B.P.S.22, Charleroi, Belgium »»Tang Contemporary, Beijing, China
naar veilige plekken, zoals Afrika. Zo stelde hij op
lieux sûrs tels que l’Afrique. Il proposait donc, sur papier,
papier voor hoe de Verboden Stad per vliegtuig zou
sa vision du déménagement de la Cité Interdite par
2007
worden verhuisd. Een zoveelste verkenning van de
avions. Une nouvelle exploration de la manière dont
manier waarop de mens reageert op informatie, in dit
l’homme répond à l’information, ici en relation avec les
geval met betrekking tot de klimaatsverandering …
changements climatiques…
»»Kestnergesellschaft, Hannover, Germany »»Galerie Arnt&partner, Berlin, Germany »»Aksanat, Istanbul, Turkey »»Galerie Laurent Godin, Paris, France
Ons bezoek aan het atelier van Wang Du in Villejuif in
En mai dernier, notre visite de l’atelier de Wang Du à
mei leverde tal van ontdekkingen op. Ten eerste de
Villejuif fut donc l’occasion de multiples découvertes.
2006
locatie. De grote, recent gerenoveerde voormalige
La découverte d’un lieu, tout d’abord. L’ancien hangar
loods biedt de kunstenaar de nodige ruimte om
volumineux, récemment réaménagé, offre au sculpteur
de vaak monumentale werken te realiseren en
la place nécessaire à l’élaboration d’œuvres souvent
moeilijke materialen te bewerken. We ontdekten ook
monumentales et au travail difficile des matériaux. La
»»Baltic centre for contemporary art, Gateshead, United Kingdom »»Galerie Baronian_Francey, Brussels, Belgium »»Tous les chemins mènent à Rome ou au contraire, Space Edicola Notte, Rome, Italy »»Défilé, Musée de Picardie, Amiens, France
een man met een atypisch parcours en een heel
découverte d’un homme au parcours atypique, à très
sterke, charismatische persoonlijkheid die graag
forte personnalité, charismatique et communiquant
communiceert. Ten slotte ontdekten we ook enkele
volontiers. La découverte enfin d’œuvres en cours de
werken in uitvoering. Zo konden we zijn Image gratuite
réalisation. Nous avons ainsi pu admirer son Image
bewonderen, een driedimensionale sculptuur van een
gratuite, sculpture tridimensionnelle d’une image
2011
beeld van een gekaapte bus in Indonesië, een werk
de bus pris en otage en Indonésie, démarrée dans
»»French Window: Contemporary French Art Scene / Seen through the Marcel Duchamp
waarvoor de basis in september 2010 werd gelegd
la galerie Baronian_Francey en septembre 2010 et
in de galerie Baronian_Francey en dat bij wijze van
terminée pour ainsi dire devant nos yeux en mai 2011
spreken voor onze ogen werd voltooid in mei 2011 (het
(elle était d’ailleurs exposée à Art Basel en juin). Autre
2010
werk was in juni overigens te zien op Art Basel). Nog
invité de marque dans cette galerie de personnages
een grote genodigde in de galerij van mediatieke
médiatiques réincarnés grâce à l’artiste : Ben Laden,
personages die door de kunstenaar weer tot leven
qui semble avoir droit à son buste, lui aussi. Affaire à
worden geroepen is Bin Laden, die ook recht blijkt te
suivre…
»»Istanbul Transit, Passage de Retz, Paris, France »»Akbank Sanat, Istanbul, Turkey »»Jardins Empruntés, Jardins du Palais Royal, Paris, France »»SuperEco, Aranciera del Semenzaio di San Sisto, Rome, Italy
Group exhibitions
Prize, Mori Art Museum Tokyo, Japan
hebben op een buste. Om in de gaten te houden …
10
11
Retrospectieve
Rétrospective
Retrospectieve
Rétrospective
2009
»»Mécaniques amoureuses, Maison Guerlain, Paris, France »»Zona Maco, Mexico City, Mexico »»Pulsioni Performative nell’arte contemporanea, Torrione Passari, Molfetta-Bari, Italy »»A house is not a home, private exhibition, Nazelles Negron, France »»Nothing is permanent. Albert Baronian. Profession: galeriste, La Centrale Électrique, Brussels, Belgium
»»Force de l’art, Grand Palais, Paris, France »»Hsia-Fei Chang, Henrik Samuelson, Wang Du, Vraoum!, La Maison Rouge, Paris, France »»Urbanea, Majorca, Spain »»Always the same song, Akbank Sanat, Istanbul, Turkey 2008
»»Guongdong museum, Guangzhou, China 2007
»»New presentation of the collections of the Musée national d’art moderne, Centre Pompidou, Paris, France
»»Best of artist, Sh. Shanghai Contemporary, Shanghai, China
Wang Du, Image gratuite, 2010, polyester resin, 200 x 76 x 100 cm / 70 x 56 x 50 cm, 2 parts, courtesy galerie Baronian_Francey, Brussels
2006
»»Notre Histoire – une scène artistique française émergente, Palais de Tokyo, Paris, France »»Images Publiques, Liège, Belgium »»Buste, Museum Liner Appenzell, Switzerland »»TINA B 2006 Contemporary Art Festival, Prague, Czech Republic »»Capolavoro, Palazzo di Primavera, Terni, Italy »»Take a walk on the wild side, De Pury & Luxembourg, Zurich, Switzerland 2005
»»APAP 2005, Anyang, South Korea »»Biennale de Lyon, France »»Städtische Museen, Heilbronn, Germany »»Kunsthalle in Emden, Germany »»Kunstmuseum, Bern, Switzerland »»The Contemporary art centre, Vilnius, Lithuania »»Stedelijk Museum, Amsterdam, Netherlands »»Frankfurter Kunstverein, Frankfurt, Germany »»Femme(s), musée de Carouge, Geneva, Switzerland »»Donna Donne, Palazzo Strozzi, Firenze, Italy
Galleries Brussels: Baronian_Francey – www.baronianfrancey.com Paris: Laurent Godin – www.laurentgodin.com Beijing: Hadrien de Montferrand – www.hdemontferrand.com Beijing: Tang Contemporary Art – www.tangcontemporary.com
12
Wang Du, Les Modes, 2007, bronze, variable dimensions, exhibition view at the FIAC (Jardin des Tuileries), 2007, courtesy galerie Laurent Godin, Paris / galerie Baronian_Francey, Brussels
13
A Propos ...
A propos…
A Propos ...
A propos…
Ontmoeting
Rencontre
Wanneer ik hen ontmoet, nemen Myriam en
Lorsque je les rencontre, Myriam et Amaury
Amaury de Solages vol enthousiasme de eerste
de Solages sont en train de réceptionner avec
kunstwerken in ontvangst voor de accrochage
enthousiasme les premières œuvres destinées à
Féminité 0.1 (zie pagina's 20-21) die in hun Maison
habiter leur Maison (si) Particulière à l’occasion
Particulière zal plaastvinden.
de l’accrochage Féminité 0.1 (voir pages 20-21).
Door Nathalie Capart, journaliste
Par Nathalie Capart, journaliste
U bent volop aan het uitpakken. Hoeveel tijd zult u
Je vois que vous êtes en plein déballage ! Combien
nodig hebben om alle werken op te stellen?
de temps vous faudra-t-il pour mettre en place toutes
Amaury de Solages: Ik schat ongeveer een week.
les œuvres ?
Het is een van de vele aspecten van onze activiteit,
Amaury de Solages : Je pense qu’il nous faudra à peu
maar het is een spannend moment. We staan eindelijk
près une semaine. C’est l’une des multiples facettes
oog in oog met de werken, waarvan we de meeste
de notre activité, mais c’est un moment passionnant.
voordien enkel op foto hadden gezien. Zoals deze
Ces œuvres, dont nous n’avions pour la plupart que
bijvoorbeeld (n.v.d.r.: hij wijst drie schilderijen aan).
des images, sont enfin devant nous. Celles-ci, par
We hebben ze net ontvangen, ik ontdek ze
exemple (ndlr : il me désigne trois tableaux).
samen met u. Ze zijn het werk van het Argentijnse
Elles viennent d’arriver, je les découvre comme vous.
kunstenaarscollectief Mondongo. De reeks draagt de
Ce sont les œuvres d’un collectif d’artistes argentins,
naam Catwalk. Je moet het van nabij bekijken om
Mondongo. La série a pour nom Catwalk. Il faut
een idee te krijgen van het onvoorstelbare werk met
s’approcher pour remarquer leur incroyable travail
verschillende materialen: veren, wol, boetseerpasta …
avec différents matériaux : plumes, laines, pâtes à
Myriam en ikzelf bezitten een gelijknamig werk van
modeler… En l’occurrence, Myriam et moi possédons
dezelfde groep kunstenaars, waarop eveneens
une œuvre du même nom de ce groupe d’artistes,
prostituees in een park in Buenos Aires worden
qui représente également les prostituées d’un parc
weergegeven, en dat we ook zullen tentoonstellen.
de Buenos Aires et que nous allons aussi exposer,
Maar ik stel vast dat de personages duidelijker
mais je constate à l’instant que les personnages
aanwezig zijn op onze versie. En de afmetingen
sont davantage présents dans notre version. Et les
van het schilderij zijn ook verschillend. Het is heel
dimensions du tableau sont différentes. C’est très
boeiend om deze werken te kunnen vergelijken en
excitant de pouvoir comparer et confronter ces
confronteren. Het is een van die dingen waar we
œuvres. C’est aussi l’un de nos plaisirs.
plezier aan beleven. Vous collectionnez tous les deux depuis de longues
Myriam and Amaury de Solages, © photo: Alexandre Van Battel
14
U verzamelt beiden al jarenlang kunst, een passie
années, et vous avez toujours aimé partager cette
die u altijd graag hebt gedeeld. Wat vormde de
passion. Qu’est-ce qui, dès lors, a véritablement
uiteindelijke aanzet om dit privékunstencentrum op
déclenché la création de ce centre d’art privé ?
te richten?
Amaury de Solages : Cela fait longtemps que l’on
Amaury de Solages: We lenen al lang onze werken uit,
prête nos œuvres, mais nous rêvions d’autre chose.
maar we droomden van iets anders. Uiteindelijk was
Il nous a fallu un concours de bonnes circonstances,
er een soort samenloop van omstandigheden nodig.
en quelque sorte. La découverte du lieu, d’abord.
In de eerste plaats de ontdekking van de locatie. Ik
J’ai eu la chance de trouver ce bâtiment, dont
had het geluk dat ik dit gebouw ontdekte waarvan
la rénovation en immeuble de rapport avait été
het project om er een opbrengstpand van te maken
abandonnée à la suite de la crise. C’était parfait, car
door de crisis was opgegeven. Het was perfect, want
le gros œuvre était terminé. Il ne restait qu’à faire les
de ruwbouw was voltooid. Enkel de afwerking en de
finitions et implanter un système de sécurité. Nous
15
A Propos ...
A propos…
A Propos ...
A propos…
beveiliging was nog voor onze rekening. We waren
venions également de déménager de Paris et nous
De tentoonstellingen brengen werken van
Vos expositions regroupent des œuvres appartenant
ook pas verhuisd uit Parijs en we hadden beiden meer
avions tous les deux davantage de temps pour nous
verschillende collectioneurs samen. Hoe verloopt die
à plusieurs collectionneurs. Comment se passe cette
tijd om ons aan een kunstencentrum te wijden.
occuper d’un centre d’art.
“samenwoning”?
«cohabitation» ?
Myriam de Solages: En tijd is wat je nodig hebt om zoiets
Myriam de Solages : Et du temps, il en faut pour
Amaury de Solages: Enerzijds koesteren wij onze
Amaury de Solages : S’il est important pour nous de
correct te organiseren: de tentoonstelling opstellen,
organiser cela correctement : mettre l’expo en place,
onafhankelijkheid, maar anderzijds lijkt het ons ook
garder notre indépendance, il nous paraît tout aussi
collectioneurs vinden, kunstenaars ontmoeten …
trouver les collectionneurs, rencontrer les artistes…
belangrijk om die onafhankelijkheid te garanderen
important de la garantir aux personnes avec qui nous
Gelukkig worden we gesteund door een fantastisch
Heureusement, nous avons une équipe formidable
aan de personen met wie we samenwerken. Zodra
collaborons. À partir du moment où nous avons défini
team.
pour nous soutenir.
we het thema van de tentoonstelling in overleg met
le thème de l’exposition, qui lui-même se détermine
de verschillende actoren hebben bepaald, krijgen
en concertation avec les différents acteurs, les
Waarom precies een privékunstencentrum?
Justement, pourquoi un centre d’art privé ?
de collectioneurs en kunstenaars carte blanche. We
collectionneurs et les artistes reçoivent carte blanche.
Amaury de Solages: Omdat we niets verkopen! We
Amaury de Solages : Parce qu’on ne vend rien !
laten ons ook graag verrassen.
C’est aussi un plaisir pour nous de nous laisser
kunnen zelfs stellen dat we hier niet over geld spreken.
On peut même dire qu’ici, on ne parle pas d’argent.
Myriam de Solages: Maison Particulière telt een
surprendre.
Myriam de Solages: We wilden de werken tentoonstellen
Myriam de Solages : Nous voulions exposer les œuvres
tiental kamers en in ons streven naar een intieme en
Myriam de Solages : Maison Particulière dispose d’une
in een interieur, een leefruimte, kortom, een huis. Met
dans un intérieur, un espace de vie. Bref, une maison.
gezellige ruimte kwamen we automatisch uit op een
dizaine de pièces et, dans notre optique de créer
intieme, warme, levendige kamers waar men graag
Avec des pièces, intimes, chaleureuses, vivantes,
formule met vijf deelnemers. Voor elke tentoonstelling
un espace intime et accueillant, nous nous sommes
even verpoost, gaat zitten en terugkomt. We vonden
où l’on aime s’attarder, s’asseoir, revenir. C’était très
nodigen we dus vier collectioneurs en een kunstenaar
assez naturellement dirigés vers une formule à cinq.
het heel belangrijk om zo’n energie te scheppen, in
important pour nous de créer une telle énergie, en
uit die elk een tiental werken tonen.
Nous invitons donc pour chaque exposition quatre
tegenstelling tot het monumentale, kille, onpersoonlijke
opposition avec l’aspect plus monumental, froid,
Amaury de Solages: De deelnemende collectioneurs,
collectionneurs et un ou une artiste à proposer
en afstandelijke karakter van musea. Een soort huiselijk
impersonnel et distancié des musées. Une sorte
onszelf inbegrepen, maken dus zelf een selectie uit
chacun une dizaine d’œuvres.
universum voor kunst. Volgens ons is de ideale manier
d’univers domestique de l’art. Pour nous, l’idéal
om de tentoonstellingen van Maison Particulière te
est de visiter les expositions de Maison Particulière
bezoeken alleen, met twee of in een kleine groep
seul, en couple ou en petit groupe de deux à trois
van drie personen. Met de zetels, de boeken over de
personnes. Les canapés, les livres à feuilleter sur les
geëxposeerde kunstenaars die men mag doornemen
artistes exposés ou les «books» présents dans chaque
en de referentiewerken in elke ruimte willen we de
pièce sont bien là pour inviter le visiteur à s’installer
bezoeker uitnodigen het zich gemakkelijk te maken en
confortablement et prendre son temps.
zijn tijd te nemen.
Amaury de Solages : C’est plutôt dans ce sens que
Amaury de Solages: Het is meer in die zin dat het
nous déterminerions notre centre d’art comme
privéaspect van ons kunstencentrum moet worden
«privé», car, dans la droite ligne de notre souci de
begrepen, want in lijn met ons streven naar dialoog,
dialogue, de partage et d’ouverture, il est en fait
uitwisseling en openheid staat het huis open voor
accessible au public. Nous encourageons d’ailleurs
het publiek. Bovendien nodigen we iedereen uit om
tout le monde à devenir membre en proposant
tegen een heel aanvaardbare bijdrage lid te worden.
des cotisations très abordables. Le centre est aussi
Het centrum is ook ‘privé’ in die zin dat we volledig
«privé» dans le sens où nous sommes totalement
onafhankelijk zijn. We evolueren en passen ons aan
indépendants. Nous évoluons et nous nous adaptons
zoals wij dat willen.
absolument comme nous l’entendons.
U hebt dus geen sponsors?
Vous n’avez donc pas de sponsors ?
Amaury de Solages: Absoluut niet! We hebben
Amaury de Solages : Absolument ! Nous avons par
daarentegen wel twee mecenassen: een bank en een
contre deux mécènes, une banque et un privé, mais
particulier, maar we hebben hen van meet af aan
on leur a bien spécifié dès le départ que nous nous
duidelijk gemaakt dat we ons enkel en alleen met
occupions d’art, et seulement d’art.
kunst bezighouden.
Myriam de Solages : Nous développons aussi
Myriam de Solages: We zetten ook heel concrete
des partenariats très concrets et de proches
partnerschappen en nauwe samenwerkingsverbanden
collaborations, entre autres avec Pierre Hoet et Didier
op touw met onder meer Pierre Hoet en Didier Bindels
Bindels, du bureau d’aménagement Instore, qui
van het interieurbureau Instore, die de meubels
choisissent les pièces de mobilier à disposer selon les
selecteren in functie van de kunstwerken of met de
œuvres, ou le fleuriste Thierry Boutemy, qui imagine
bloemist Thierry Boutemy die bloemstukken ontwerpt
ses créations florales suivant les accrochages.
die passen bij de accrochages.
Maison Particulière, Féminité 0.1, installation view, 2011, photo: Maison Particulière
16
17
A Propos ...
A propos…
Jean-Paul Goude, Estella Warren for Cacharel, Mexico, 1996/2007, courtesy Jean-Paul Goude / Hasted Kraeutler
A Propos ...
A propos…
op reis … Maar we stellen ons ook telkens de vraag
Myriam de Solages : Nous sommes assez sensibles à
of we zouden kunnen samenleven met het kunstwerk
la dimension poétique d’une œuvre. Nous aimons
waar we ons oog op hebben laten vallen.
rêver et nous évader, et donc les œuvres qui nous
Amaury de Solages: Het gebeurt uiteraard dat we
emmènent en voyage… Mais on se pose également
kunstwerken kopen die we om praktische redenen
toujours la question de savoir si nous pourrons vivre
niet in ons interieur kunnen integreren, zoals het twaalf
avec l’œuvre d’art convoitée chez nous.
meter lange werk dat we beneden bewaren, maar we
Amaury de Solages : Il nous arrive, bien entendu,
zoeken een oplossing voor dit probleem en hopen het
d’acheter des œuvres d’art que nous ne pouvons
werk ooit ‘thuis’ te kunnen bewonderen!
intégrer dans notre habitation pour des raisons
Myriam de Solages: Anderzijds zijn we terughoudend
pratiques, comme la pièce de 12 mètres de long qui
om werken met een sterke politieke connotatie in huis
se trouve ici en bas, mais nous réfléchissons toujours à
te halen. En al zeker wanneer het om erotische werken
une manière de contourner le problème, dans l’espoir
met een sterke seksuele connotatie gaat. Het is een
de pouvoir, un jour, l’admirer «à domicile» !
persoonlijke keuze, enigszins ingegeven door onze
Myriam de Solages : D’un autre côté, nous sommes
visie op de familie en het huis.
réticents à intégrer des œuvres à forte connotation
Amaury de Solages: Maison Particulière laat ons in
politique chez nous. Encore moins des œuvres
zekere zin toe dit probleem te omzeilen, want we
érotiques à forte connotation sexuelle. Un choix
hebben de mogelijkheid om moeilijk bij ons thuis
personnel, dicté par notre vision de la famille et du
transporteerbare werken hier te exposeren. Er speelt
foyer, en quelque sorte.
dus ook een klein egoïstisch plezier mee. En het
Amaury de Solages : Maison Particulière nous permet
plezier om vergeten werken uit de opslagruimte
d’une certaine façon de contourner ce problème,
op te diepen. En daar hebben we een belangrijk
puisque nous avons ici l’occasion d’exposer des
punt, zeker wanneer het gaat om werken met een
œuvres difficilement exportables chez nous. Il y a
politieke connotatie. Door een werk permanent
donc aussi une petite part de plaisir égoïste. Et celui
hun collectie. De kunstenaars zijn ook vrij om hun
Amaury de Solages : Les collectionneurs participants,
in de opslagruimte te bewaren, dood je het werk
de ressortir des œuvres oubliées dans le placard. Là,
eigen werken en/of werken uit hun collectie tentoon
nous inclus, font donc leurs choix propres au sein
uiteindelijk. Het werk vijftig jaar later weer bovenhalen
nous touchons un point important, particulièrement
te stellen. We houden rekening met ieders wensen.
de leur collection. Les artistes sont également libres
heeft geen zin. Het is alsof men het stilzwijgen van de
dans le cas d’œuvres à connotation politique. Stocker
Sommige deelnemers willen anoniem blijven,
d’exposer leurs propres œuvres et/ou des œuvres
kunstenaar koopt.
en permanence une telle œuvre finit par la tuer. La
anderen preciseren liever niet welke werken ze
de leur collection. Nous sommes très respectueux
hebben uitgeleend.
des desiderata de chacun. Certains participants,
Maison Particulière is dus dit alles: een ruimte gewijd
We passen ons aan.
par exemple, préfèrent rester anonymes, d’autres ne
aan kunst en bijgevolg aan de vrije meningsuiting,
désirent pas préciser quelles œuvres ils ont prêtées.
waar particuliere werken opnieuw de kans krijgen om
Maison Particulière, c’est donc aussi cela : un espace
Nous nous adaptons.
in dialoog te treden met een breed en gevarieerd
consacré à l’art, et donc de libre expression, où des
publiek, maar ook met andere kunstwerken. Na ons
œuvres privées ont à nouveau la possibilité de rentrer
Kunstwerken, bloemstukken, boeken, meubels, u laat niet alleen mensen dialogeren, maar ook disciplines …
ressortir cinquante ans plus tard n’a aucun sens. C’est un peu comme si l’on achetait le silence de l’artiste.
Myriam de Solages: Absoluut. We nodigen trouwens
Œuvres d’art, créations florales, livres, mobilier,
gesprek ontdekken Myriam en Amaury nog andere
en dialogue avec un public large et varié, mais aussi
opnieuw Victor Ginsburgh uit om ons zijn literaire kijk
vous faites dialoguer les individus, mais aussi les
kunstwerken die inmiddels werden uitgepakt. The
avec d’autres œuvres. Au terme de notre entretien,
op de werken te geven. Hij laat er zich rechtstreeks
disciplines…
Heroine, een sculptuur van de Koreaanse kunstenaar
Myriam et Amaury de Solages découvrent de nouvelles
door inspireren om een selectie teksten te kunnen
Myriam de Solages : Tout à fait. Nous invitons d’ailleurs
Xooang Choi troont voortaan in het midden van een
pièces déballées entre-temps. The Heroine, sculpture
aanbieden die in elke kamer in grote boeken worden
à nouveau Victor Ginsburgh à nous livrer une vision
van de salons op de eerste etage. Wanneer men
de l’artiste coréen Xooang Choi, trône désormais
gepresenteerd. Feit is dat we ons nooit hebben
littéraire des œuvres. Il s’en inspire directement pour
eromheen stapt, ontdekt men dat de rug van deze
au milieu d’un des salons du premier étage. Cette
toegespitst op een bepaalde stijl, periode of regio.
opérer une sélection de textes qui seront présentés
prachtige, volledig naakte vrouw met kaalgeschoren
magnifique femme, totalement nue et au crâne
Onze smaak is nogal eclectisch en leidt ons ook naar
dans de grands «books» dans chaque pièce. Le fait
hoofd met een rood lint is dichtgenaaid van de
rasé, dévoile, lorsqu’on la contourne, un dos recousu
andere disciplines.
est que nous ne nous sommes jamais focalisés sur
taille tot de achterkant van de schedel. De dikke
d’un ruban rouge, depuis le bas de la taille jusqu’à
un style, une époque, une région. Nos goûts sont
hechtingen lopen uit op een overdreven grote rode
l’occiput. Les épais points de suture se terminent par
Wat zet u aan om een werk te kopen?
assez éclectiques et nous portent aussi vers d’autres
strik. Ze zal binnenkort in dialoog treden met een foto
un grand nœud rouge très recherché. Elle rentrera
Amaury de Solages: We laten ons heel erg leiden door
disciplines.
van Albert Watson waarop de naakte rug van de
bientôt en dialogue avec une photo d’Albert Watson
slanke Kate Moss te zien is. Het lijdt geen twijfel dat
représentant la mince Kate Moss nue de dos. C’est sûr,
de liefde op het eerste gezicht. Myriam de Solages: We zijn nogal gevoelig voor de
Qu’est-ce qui motive, dès lors, un achat ?
de tentoonstelling Féminité 0.1 ons zal aanzetten tot
l’exposition Féminité 0.1 ne manquera pas, aussi, de
poëtische dimensie van een werk. We dromen graag
Amaury de Solages : Nous fonctionnons fortement au
nadenken over, onder meer, schoonheid.
nous faire réfléchir, entre autres sur la beauté.
en vluchten graag weg in werken die ons meenemen
coup de cœur.
18
19
A Propos ...
A propos…
A Propos ...
A propos…
Kunst beleven in Maison Particulière
Maison Particulière, pour vivre les œuvres d’art
Om hun liefde voor de kunst en het genoegen om
Soucieux de partager leur amour des œuvres d’art
ermee te leven met anderen te delen, hebben Myriam
et leur plaisir de vivre en leur compagnie, Myriam et
en Amaury de Solages, beiden collectioneurs sinds
Amaury de Solages, tous deux collectionneurs de
vele jaren, in april van dit jaar het kunstencentrum
longue date, ont accompli leur rêve en ouvrant en
Maison Particulière geopend. Het was de verwezen
avril dernier le centre d’art Maison Particulière. Les
lijking van een lang gekoesterde droom. Ook de
membres de The Art Society étaient d’ailleurs conviés
leden van The Art Society waren uitgenodigd op deze
à ce joyeux événement et à découvrir par la même
heugelijke gebeurtenis waarbij we meteen ook de
occasion la toute première série d’accrochages
allereerste accrochage met als thema Origine(s) konden
ayant pour thème Origine(s). Plus de mille visiteurs ont
ontdekken. Nadien kwamen meer dan duizend bezoekers
par la suite admiré ces œuvres.
de werken bewonderen. Situé au cœur de Bruxelles, près de la place du Het oude herenhuis, gelegen in hartje Brussel, vlak bij het
Châtelain, cet ancien hôtel de maître a été reconverti
Kasteleinsplein, werd heringericht tot een ruimte waarin
en un espace réinventant l’univers d’une maison
de leefwereld van een particuliere woning zich uitstekend
privée et propose une manière inédite d’exposer l’art.
leent voor een heel nieuwe manier van exposeren.
On y pénètre comme chez des amis, on y circule
Het is alsof je er bij vrienden binnenstapt, je kunt er
librement entre une grande bibliothèque, de belles
vrij rondwandelen in de ruime bibliotheek, de mooie
pièces de réception, le jardin et des salons intimistes
ontvangstruimtes, de tuin en de intieme salons met
ornés d’œuvres d’art. Myriam et Amaury de Solages
kunstwerken. Myriam en Amaury de Solages nodigen niet
convient à leurs côtés d’autres collectionneurs,
alleen andere collectioneurs uit, maar ook kunstenaars
mais aussi des artistes et d’autres collaborateurs
en andere gepassioneerden die hun werken exposeren
passionnés et les invitent à montrer leurs œuvres à
op tijdelijke thematische accrochages. Elke gast maakt
l’occasion d’accrochages thématiques temporaires.
een volledig vrije selectie uit zijn werken in functie van
Chaque invité opère une sélection de ses œuvres
het gezamenlijke thema. Myriam en Amaury de Solages
totalement libre et inspirée par le thème fédérateur.
komen in deze fase helemaal niet tussenbeide, maar
Myriam et Amaury de Solages n’interviennent donc
bedenken vervolgens de accrochage en bouwen
absolument pas dans ce processus, mais imaginent
die op in hun huis, waarbij ze verschillende werken en
ensuite et construisent l’accrochage dans la maison,
invalshoeken combineren. Het huis is dus bovenal een
mêlant les œuvres et les points de vue. Ce lieu est
plaats voor uitwisseling. Voor de collectioneurs is het een
donc, avant tout, un espace d’échange. L’initiative
Address: rue du Châtelain 49, 1050 Brussels, 02 649 8178
gelegenheid om hun kunstwerken in een andere context
permet aux collectionneurs l’occasion de revoir et
www.maisonparticuliere.be –
[email protected]
te zien en ze te tonen aan anderen, ze te confronteren
de montrer leurs œuvres, de les confronter à d’autres
Maison Particulière is open Thursdays to Saturdays from 11 a.m. to 6 p.m.
met andere werken en erover na te denken in een sfeer
œuvres, de susciter les interrogations, le tout dans un
Wednesdays for members and Tuesdays by appointment for groups.
van generositeit en uitwisseling.
esprit de générosité et de partage.
Momenteel loopt de tweede accrochage, getiteld
On peut désormais y découvrir le deuxième
Féminité 0.1. De titel weerspiegelt de overtuiging
accrochage, intitulé Féminité 0.1. Le titre reflète la
van Amaury en Myriam de Solages dat “het samen
pensée d’Amaury et Myriam de Solages qu’«associer
From 15/09 to 17/12.
brengen van de bipolariteit van man en vrouw, van nul
la bipolarité de l’homme et de la femme, du zéro et du
Artists: Ghada Amer, Nobuyoshi Araki, Hans Bellmer, François Boucher, Giulia Caira, Saint
en één gelijkstaat met het samenbrengen, niet van
un, c’est réunir des éléments, non pas contradictoires,
Clair Cemin, Xooang Choi, Michel Comte, Nicola Costantino, Shirin Fakhim, Jean-Paul
contradictoire, maar wel van onlosmakelijk verbonden
mais indissociables dans leur combinaison. Cette
Goude, Gauthier Hubert, Melissa Ichiuji, Oda Jaune, Susanne Junker, Annie Leibovitz,
elementen. Deze bipolariteit is zowel het symbool voor
bipolarité est tout à la fois le symbole de la singularité
Robert Longo, Alexandra Leyre Mein, Marilyn Minter, Mondongo, Rasmus Mogensen,
de singulariteit van onze huidige samenleving als de
de notre société actuelle et la base fondamentale
Angelo Musco, Philippe Pasqua, Picasso, Rankin, Renoir, Natalie Rich, Alain Séchas,
fundamentele basis van ons informaticasysteem.” De
de notre système informatique». Les collectionneurs
Cindy Sherman, Kiki Smith, John Stewart, Nicole Tran Ba Vang, Sabine Villiard, Ellen Von
collectioneurs Renaud Bergonzo, Joaquin Pecci en
Renaud Bergonzo, Joaquin Pecci et Alain Servais, ainsi
Unwerth, Albert Watson, Joel Peter Witkin + African sculptures from private collections
Alain Servais en de kunstenares Oda Jaune speelden
que l’artiste Oda Jaune ont joué le jeu du dialogue et
and from the collection of Joaquin Pecci.
het spel van de dialoog en maakten een selectie uit
opéré une sélection de leurs œuvres inspirée par ce
hun werk geïnspireerd op dit thema, waarop ze ons hun
thème, dont ils nous offrent leurs visions, engagées et
geëngageerde en poëtische visie meegeven.
poétiques.
Maison Particulière, Féminité 0.1, installation views, 2011, photos: Maison Particulière
Maison Particulière
Féminité 0.1
20
21
September
septembre
September
septembre
Kunst & Zwalm, Kunst & Zwalm, de kunst van het l’art de samenbrengen rassembler
Adriaan Verwée, A thin air spoil tip, © Adriaan Verwée, Kunst & Zwalm 2011
David Blandy, The soul of Zwalm, © David Blandy, Kunst & Zwalm 2011
Ondanks het slechte weer, was u op zondag
Malgré le mauvais temps, vous étiez nombreux,
11 september talrijk aanwezig in het Oost-Vlaamse
ce dimanche 11 septembre, à vous rendre à
Zwalm voor een fietstocht langs het verrassende
Zwalm, en Flandre-Orientale, et à enfourcher vos
parcours van de biënnale voor hedendaagse
bicyclettes pour découvrir l’audacieux parcours
kunst Kunst & Zwalm. Als afsluiter werden we
proposé par la biennale d’art contemporain
op het kasteel van Beerlegem door de graaf en
Kunst & Zwalm. Avec, en prime, un goûter final au
gravin Hubert d’Ursel (zie pagina 26) getrakteerd
château de Beerlegem orchestré par le comte et
op een hapje en een drankje.
la comtesse Hubert d’Ursel (voir page 26).
Een van de bijzonderheden van de biënnale Kunst &
La biennale Kunst & Zwalm présente quelques
Zwalm is dat het prachtige glooiende landschap van
particularités, dont l’une est d’investir le formidable
de Vlaamse Ardennen ten volle wordt benut.
paysage vallonné des Ardennes flamandes. Dans un
In dit unieke kader is de fiets de ideale manier om het
tel cadre, la bicyclette apparaît comme le moyen de
parcours af te leggen (voor wie het traject liever niet
locomotion idéal pour réaliser le parcours (un minibus
per fiets aflegde, was er een busje vastgelegd). De fiets
se proposait toutefois de véhiculer les non-adeptes du
beantwoordt ook het best aan een van de doel
vélo) et sert l’un des objectifs de l’événement, à savoir
stellingen van het evenement: het vinden van een
offrir un équilibre harmonieux entre temps, espace et
harmonieus evenwicht tussen tijd, ruimte en kunst.
œuvres d’art. Ainsi, tout en pédalant, on prend son
Al fietsend neemt men alle tijd om de emoties en de
temps pour intérioriser les émotions et expériences
indrukken die de kunstenaars en hun werken langs
proposées par les artistes et leurs œuvres tout au
het 12 km lange parcours op de bezoeker loslaten,
long du parcours de 12 km. De même, la sensation
in zich op te nemen. Ook het gevoel van ruimte die
d’espace liée au grand air et à la beauté des lieux
de buitenlucht en de schoonheid van de locaties
procure un état particulièrement réceptif et propice à
creëren, stimuleert de bezoeker in zijn observatie van
l’observation et à la méditation artistique.
en meditatie over het kunstwerk. Mais avant d’agir sur les visiteurs, le paysage n’a
The Art Society group in front of Sylvain Cosyns' works
22
Het landschap inspireert niet alleen de bezoekers,
pas manqué d’influencer les artistes. La biennale a
maar in de eerste plaats ook de kunstenaars.
d’ailleurs pour principe de provoquer la confrontation
De biënnale wil trouwens de confrontatie stimuleren
entre les artistes et la région, c’est-à-dire non
tussen de kunstenaars en de streek, dus niet alleen
seulement le paysage, mais aussi le contexte social.
het landschap maar ook de sociale context.
La sélection ne se fait donc pas sur des œuvres,
De kunstenaars worden niet geselecteerd op basis
mais sur des intervenants susceptibles de porter
van bestaande werken, maar van de mogelijkheden
un projet concret et intéressant dans le paysage,
die hen worden toegeschreven om in het landschap
chacun proposant un travail spécifique pour un
een concreet en interessant project te realiseren.
endroit spécifique. Ainsi, on pouvait admirer cette
Elke kunstenaar maakt dus een specifiek werk
année une sculpture cinétique de Stéphane Cauchy
voor een specifieke locatie. Zo kon men dit jaar
particulièrement intégrée au paysage : un seau situé
een kinetische sculptuur van Stéphane Cauchy
à une dizaine de mètres de hauteur au milieu de
bewonderen die bijzonder goed in het landschap was
l’étang du château de Beerlegem y déversait son
23
September
septembre
geïntegreerd: een emmer die vanop een tiental meter
contenu de manière régulière. Nicolas Durand s’est,
gehandicapte kunstenaars bij het gebeuren betrokken.
bois et textile de la Hesse de Vielsalm et l’atelier
hoogte op regelmatige tijdstippen werd leeggegoten
quant à lui, directement inspiré de son expérience
Zo konden we in de moestuin van het kasteel van
textile de Zandberg. Dans les dépendances, une
in de vijver van het kasteel van Beerlegem. Nicolas
de la région en reproduisant en pierre funéraire
Beerlegem werken bewonderen ontstaan uit de
œuvre de Patrick Merckaert, Lèvres, sourire, secret,
Durand liet zich dan weer rechtstreeks door zijn
deux chaises longues, ces objets fréquemment
samenwerking tussen het hout- en het textielatelier
rendait hommage à cet artiste également fondateur
ervaring van de omgeving inspireren door twee
aperçus dans les jardins des particuliers lors de ses
van ‘La Hesse’ in Vielsalm en het textielatelier van
de la biennale et décédé en janvier dernier.
grafstenen te maken in de vorm van long chairs –
pérégrinations. Autres explorateurs de la commune,
Zandberg. In de bijgebouwen vormde een werk van
C’est Peter De Duffeleer, son assistant de projet,
objecten die hij tijdens zijn verkenningstochten
Jan Williams et Chris Teasdale ont complété leur
Patrick Merckaert, Lèvres, sourire, secret een eerbetoon
qui a courageusement repris la coordination de
vaak opmerkte in tuinen van particulieren. Ook Jan
Caravan Gallery, ce grand projet photographique
aan deze in januari 2011 overleden kunstenaar en
l’événement au pied levé. À l’entrée du parc, on
Williams en Chris Teasdale verkenden de gemeente.
et exposition itinérante ayant pour ambition de
medeoprichter van de biënnale. Bij de ingang van het
ne pouvait manquer l’interpellant et humoristique
Het resultaat was te zien in hun Caravan Gallery, een
documenter l’ordinaire et l’extraordinaire de la vie
park kon men niet naast het opvallende, humoristische
panneau publicitaire de Djos Janssens, mettant en
groot fotografisch project en reizende tentoonstelling
quotidienne au XXIe siècle. Le projet a démarré en
reclamebord van Djos Janssens kijken, waarop (fictief)
vente des biens immobiliers (fictifs) dans le domaine
die het gewone en buitengewone van het dagelijkse
2000 et dépasse donc le cadre de la biennale, mais
vastgoed (in het kasteeldomein) te koop werd
du château et glorifiant, à sa manière, le processus
leven in de 21e eeuw wil documenteren. Het project
c’est à Zwalm que la caravane s’est arrêtée cet été,
aangeboden. Het werk verheerlijkte op eigenzinnige
d’unification des forces vives, en l’occurrence la
ging in 2000 van start en ontstond dus niet in het
exposant livres, guides touristiques alternatifs ou
wijze het eenmakingsproces van verschillende
collaboration de différentes institutions du pays sur ce
kader van de biënnale. Wel was Zwalm deze zomer
«cartes postales du réel» sur la région.
sterke krachten, in dit geval de samenwerking tussen
perturbant projet. Approprié, pour une manifestation
verschillende instellingen van het land voor dit project
soucieuse de faire tomber les barrières sociales, artistiques, et spatio-temporelles !
een van de haltes van de caravan, waar boeken,
September
alternatieve reisgidsen of ‘postkaarten van het reële’
Le désir de dialogue, de communication, d’échange
dat de toeschouwer in de war brengt. Een heel
van de streek te zien waren.
ne s’arrête pas là ! L’un des autres objectifs de
toepasselijk werk voor een kunstmanifestatie die de
l’événement est en effet d’oser la confrontation,
sociale en artistieke barrières en de barrières van tijd
De drang naar dialoog, communicatie en uitwisseling
rendue possible par l’art, entre les artistes, les
en ruimte wil wegnemen!
reikt echter nog verder! Een andere doelstelling van
organisateurs, les habitants de la région et les
het evenement is immers de confrontatie, via de kunst,
visiteurs. De nombreux particuliers participent en
tussen kunstenaars, organisatoren, inwoners van de
prêtant généreusement leur terrain, garage ou
streek en bezoekers. Talrijke particulieren dragen gul
maison pour laisser libre cours à l’imagination des
bij door hun terrein, garage of huis ter beschikking te
artistes. Pas toujours évident, surtout lorsque le projet
stellen aan de verbeelding van de kunstenaars.
implique un certain réaménagement des lieux tel
Het is niet altijd evident, zeker wanneer het project een
celui de Beatrijs Albers et Reggis Timmermans qui, en
herinrichting van de locatie vereist, zoals bij het werk
2005, ont placé un terrain de football dans un bois
van Beatrijs Albers en Reggis Timmermans, die in 2005
de saules… Mieux encore, il arrive fréquemment que
een voetbalveld aanlegden in een wilgenbos …
les artistes impliquent les habitants dans l’élaboration
Vaak gebeurt het zelfs dat de kunstenaars de
de leur création. En 2007, par exemple, Ante
bewoners betrekken in de uitwerking van hun creatie.
Timmermans, artiste plasticien, a résidé durant sept
Zo verbleef plastisch kunstenaar Ante Timmermans
jours chez des habitants de la région et a, chaque
in 2007 zeven dagen lang bij inwoners van de
jour, réalisé un dessin mural, sur place. Cette année,
streek, waar hij elke dag ter plaatse een andere
Karl Philips invitait les jeunes du coin à être non
muurtekening maakte. Dit jaar nodigde Karl Phililps de
seulement les spectateurs de son Drive-In-You-Tube,
jongeren uit de buurt uit om niet alleen toeschouwer
mais également acteurs du contenu en suggérant
te zijn van zijn Drive-In-You-Tube, maar ook om als
des choix d’extraits à diffuser. L’Anglais David Blandy,
acteurs op te treden door zelf de fragmenten te kiezen
«à la recherche des rythmes de Zwalm», invitait quant
die zouden worden vertoond. De Engelsman David
à lui les batteurs de la région à venir exprimer The Soul
Blandy (‘op zoek naar de ritmes van Zwalm’) nodigde
of Zwalm sur une batterie érigée sur un podium dans
de drummers van de streek uit om The Soul of Zwalm
un cadre idyllique en plein air. L’instrument restait
tot uiting te brengen op een drumstel op een podium
disponible durant toute la durée de l’exposition.
septembre
Karl Philips, Drive-in-you-tube, © Karl Philips, Kunst & Zwalm 2011
Goele De Bruyn, Selene a walk to the far side, © Goele De Bruyn, Kunst & Zwalm 2011
Nicolas Durand, Untitled, 2011
Patrick Van Caeckenbergh, Les loques de Chagrin, © Patrick Van Caeckenbergh, Kunst & Zwalm 2011
in een idyllisch kader in de openlucht. Het instrument stond de hele duur van het evenement ter beschikking
Multipliant les passerelles, cette édition 2011 incluait
van het publiek.
pour la première fois un projet «d’art brut» consistant entre autres à intégrer à la manifestation des œuvres
De biënnale wil steeds nieuwe wegen bewandelen.
d’artistes handicapés. On pouvait ainsi admirer,
Zo bevatte de editie 2011 voor het eerst een project
dans le potager du château de Beerlegem, des
rond outsider art en aldus werd ook het werk van
œuvres issues de la collaboration entre les ateliers
24
25
September
septembre
Gesprek met graaf Hubert d’Ursel, eigenaar van het kasteel van Beerlegem
Témoignage du comte Hubert d’Ursel, propriétaire du château de Beerlegem
Door Nathalie Capart, journaliste
Par Nathalie Capart, journaliste
Sinds wanneer neemt u deel aan de hedendaagse-
Depuis quand participez-vous à la biennale d’art
kunstbiënnale Kunst & Zwalm?
contemporain Kunst & Zwalm ?
Het is de tweede maal dat we deelnemen aan de
C’est la deuxième fois que nous participons à la
biënnale. Als ik me niet vergis, liep het parcours tijdens
biennale. Il me semble que le parcours ne passait
de vorige zes edities nog niet langs Beerlegem.
pas encore par Beerlegem lors des six précédentes
We stellen ons domein open voor kunstenaars en
éditions. Nous ouvrons notre domaine aux artistes et à
hun werk. Dit jaar hebben ze hun werken opgesteld
leurs œuvres. Cette année, ils se sont installés dans le
in de moestuin, de bijgebouwen, de vijver en aan de
potager, les dépendances, l’étang et l’entrée du parc !
September
septembre
ingang van het park. Qu’est-ce qui vous motive à participer ? Wat is uw motivatie om deel te nemen?
Je crois profondément à la culture comme vecteur
Ik geloof echt in cultuur als drager van communicatie
de communication entre les gens. Dans le cas de la
tussen mensen. Met de biënnale werkt dit echt. Het
biennale, cela fonctionne vraiment. L’événement crée
evenement brengt iets teweeg in de regio, iedereen
un buzz dans la région, tout le monde en discute, tout
spreekt erover, iedereen wil eraan bijdragen. Het is als
le monde veut prêter main-forte. Comme pour une
het ware een groot feest! Ik vind het fantastisch.
grande fête ! Je trouve cela génial.
En de kunst in dit alles?
Et l’art dans tout ça ?
Ik ben een groot kunstliefhebber en in het bijzonder
Justement ! Je suis un féru d’art, et plus particulière-
van hedendaagse kunst. Het is een zegen dat kunst
ment d’art contemporain. C’est une bénédiction du
op deze manier mensen samen kan brengen, los van
ciel qu’il puisse ainsi servir à rassembler, en faisant
sociale klasse, politiek of functie … Bovendien doet
abstraction des classes sociales, de la politique, des
de biënnale een inspanning om bekende en minder
rôles… De plus, la biennale s’efforce de réunir et de
bekende kunstenaars en galeriehouders samen te
mettre en valeur des artistes connus, suivis par des
brengen en te promoten en hen de buitengewone
galeristes, et d’autres moins connus, et leur offre la
kans te bieden om in de openlucht te werken.
formidable possibilité de travailler à l’air libre.
Zult u ook in de toekomst deelnemen?
Prêt à prolonger l’expérience ?
Zeker en vast! Zolang de biënnale blijft bestaan en
Certainement ! D’autant que la biennale perdure
zich bij elke editie verder ontwikkelt. En dat is onder
et se développe à chaque édition, entre autres
andere mogelijk dankzij de zeer nauwe samenwerking
grâce à cette collaboration particulièrement étroite
tussen alle actoren en de streek. Mijn echtgenote
entre tous les intervenants et la région. Mon épouse
Philippine en ikzelf zijn beiden erg opgetogen
Philippine et moi-même sommes tous deux très
kunstenaars in het domein van Beerlegem te
enthousiastes d’accueillir les artistes dans le domaine
verwelkomen. Maar het vereist wel degelijk twee jaar
de Beerlegem. Mais cela nécessite bel et bien deux
voorbereiding.
ans de préparation.
Sylvain Cosijns, © Sylvain Cosijns, Kunst & Zwalm 2011
»» Kunst & Zwalm 2011 From 27/08 to 11/09/2011 Coordination: Peter De Duffeleer More information and links to the artists’ websites via www.kunst-en-zwalm.be Participating artists: David Blandy (UK), Stéphane Cauchy (F), Fia Cielen (B), Sylvain Cosijns (B), Johan Creten (B), Goele de Bruyn (B), Nicolas Durand (F), Pieterjan Ginckels (B), Djos Janssens (B), Jo Lathwood (UK), Karl Philips (B), Patrick Van Caeckenbergh (B), Arnaud Verley et Philemon (F), Adriaan Verwée (B), The Caravan Gallery (UK): Jan Williams & Chris Teasdale.
26
27
oktober
octobre
oktober
octobre
Met The Art Society naar Chatsworth House
Excursion à Chatsworth House, dans le Derbyshire
De ‘private sale’ Beyond Limits, tentoonstelling-
La «private sale» Beyond Limits, exposition-vente
verkoop van monumentale sculptuur van
de sculptures monumentales de Sotheby’s,
Sotheby’s, keert dit najaar voor het zesde
retourne cette année, et pour la sixième fois
opeenvolgende jaar terug naar Chatsworth
consécutive, à Chatsworth House, demeure
House, het historische domein van de hertogen
ancestrale des ducs de Devonshire.
van Devonshire. The Art Society organiseert een
The Art Society y emmène ses membres
uitstap op dinsdag 11 oktober.
le mardi 11 octobre…
De prachtige tuinen, ontworpen door Capability
Les somptueux jardins, imaginés par Capability
Brown, vormen een uniek decor voor de presentatie
Brown, offrent un décor unique pour la présentation
van sculptuur. Ook dit jaar zal de tentoonstelling een
des sculptures. Avec à nouveau une belle fourchette
waaier van gedurfde beelden in verschillende media
d’artistes, l’exposition présentera un audacieux
voorstellen. De tentoonstelling omvat werken van
éventail d’installations, tous médias confondus, et
kunstenaars van over de hele wereld, onder wie velen
d’artistes du monde entier, y compris de nombreux
nooit eerder getoond in deze prachtige locatie!
sculpteurs présentés pour la première fois.
Bijzonder spannend dit jaar is de uitbundige installatie
Particulièrement excitante cette année, une
van Takashi Murakami, de Flower Matango.
installation de Takashi Murakami, l’exubérante
Die heeft tijdelijk, maar op een zeer passende manier,
Flower Matango, a – de manière particulièrement
een standbeeld van Flora van de 17e eeuw
appropriée – temporairement délogé de sa structure
uit haar klassieke structuur verdreven, structuur
classique une statue de Flora du XVIIe siècle connue
bekend als de ‘Tempel van Flora’. ‘Flower power’
sous le nom de «Temple de Flora». «Flower Power» est
is trouwens een van de terugkerende thema’s van
d’ailleurs l’un des thèmes récurrents de l’exposition,
de tentoonstelling, met eveneens Yayoi Kusama’s
avec également les Flowers that Bloom Tomorrow aux
felgekleurde en glanzende Flowers that Bloom
couleurs vives et brillantes de Yayoi Kusama, installées
Tomorrow, die aan de voet van de watervalfontein
au pied de la fontaine en cascade, ou encore une
gepresenteerd worden, of Marc Quinn’s levendige
pétillante orchidée de Marc Quinn, Burning Desire,
orchidee, Burning Desire, geplaatst op de koele
placée sur les rives fraîches de l’étang.
oevers van de vijver. Les magnifiques œuvres, disséminées dans le parc,
Yayoi Kusama, Flowers That Bloom Tomorrow, 2011, height 274 cm, fiberglass, © Sotheby’s
28
De prachtige beelden, verspreid over het park,
confèrent une touche contemporaine au cadre
geven aan deze historische setting een eigentijdse
historique. On épinglera également deux récentes
sfeer. Twee recente sculpturen van Damien Hirst
sculptures de Damien Hirst (Myth et Legend), placées
(Myth en Legend) staan in dialoog met elkaar, een
en dialogue l’une avec l’autre, une énigmatique tête
raadselachtig marmeren hoofd van Jaume Plensa,
en marbre de Jaume Plensa, Chloe’s World, nichée
Chloe’s World, bevindt zich in de meanders van de
aux confins des méandres de la haie Serpentine, et
29
oktober
octobre
Serpentine haag. Maar ook nieuwe kunstenaars
de nouveaux artistes tels le sculpteur libanais Nadim
verschijnen dit jaar in Beyond Limits: de Libanese
Karam, le Sud-Coréen Ji Yong-Ho, l’artiste d’origine
beeldhouwer Nadim Karam, de Zuid-Koreaanse
écossaise William Turnbull, l’Argentin Pablo Reinoso
Ji Yong-Ho, de Schots geboren William Turnbull,
et le Majorquin Sirvent Pep qui font cette année leur
de Argentijnse kunstenaar Pablo Reinoso en de in
apparition dans Beyond Limits. Tout comme Fernand
Majorca wonende Pep Sirvent. Of nog Fernand Léger
Léger et René Magritte…
en René Magritte …
november
novembre
Sieraad of geen sieraad?
Bijou or not bijou?
De Nederlandse kunstenaar Ted Noten kijkt er
L’artiste hollandais Ted Noten doit se réjouir
ongetwijfeld vol enthousiasme naar uit om zijn
à la perspective de bientôt s’installer avec
La collection privée de Chatsworth House est Ook de privécollectie van Chatsworth House is van
également de grande valeur et couvre une période
een niet te onderschatten waarde en beslaat een
artistique de plus de 4.000 ans. Les ducs entretenaient
periode van meer dan 4.000 jaar. Dikwijls hadden de
souvent un lien direct avec les artistes, et l’actuel
hertogen een rechtstreekse band met de kunstenaars
duc de Devonshire ne déroge pas à la tradition : une
creaties te exposeren in een twaalftal prachtige
ses créations dans une douzaine de maisons
en ook de huidige hertog van Devonshire zet deze
série de portraits de la famille a, par exemple, été
huizen in het Gentse ‘Miljoenenkwartier’. Wij
remarquables du «Miljoenenkwartier» gantois.
traditie verder: aan Lucian Freud werd bv. gevraagd
demandée à Lucian Freud.
kijken er naar uit om op 18 november de tweede
Nous nous réjouissons en tout cas à l’idée de
editie te ontdekken van Koekoekschmuck,
découvrir, le 18 novembre, cette deuxième
een tentoonstelling rond het hedendaagse
édition du Koekoekschmuck, exposition
sieraad georganiseerd door Villa De Bondt. Het
organisée par la Villa De Bondt autour du
evenement is tevens een mooie gelegenheid om
bijou contemporain. L’événement offre aussi
de indrukwekkende woningen te bewonderen
une belle occasion de s’émerveiller devant
waarin de creaties van deze vreemde koekoek
les impressionnantes habitations qui serviront
zullen worden tentoongesteld.
d’écrins aux créations de cet étrange coucou.
een serie portretten te maken van de familie. La date de cette excursion a été fixée en fonction de De datum van deze uitstap werd gekozen in functie
la Frieze Art Fair, dont le vernissage a lieu le mercredi
van de Frieze Art Fair, waarvan de vernissage op
12 octobre à Londres.
woensdag 12 oktober plaatsvindt in London.
»» Beyond Limits
Het Gentse miljoenenkwartier is een absoluut unicum:
Le quartier des millionnaires de Gand est en effet
From 16/09 to 30/10/2011
vooraanstaande architecten van het interbellum
absolument unique : d’éminents architectes de
Address: Chatsworth House, Chatsworth, Bakewell, Derbyshire DE45 1PP
realiseerden er hun meest prestigieuze projecten –
l’entre-deux-guerres y ont construit leurs plus
www.chatsworth.org
voor sommigen onder hen hun eigen woning. Hoewel
prestigieux projets – dont, pour nombre d’entre eux,
men er de meest uiteenlopende architectonische
leur résidence personnelle – et, bien que l’on y trouve
stijlen aantreft, straalt het geheel een onvoorstelbare
les styles architecturaux les plus variés, il en émane
coherentie uit. De sinds 1994 geklasseerde site telt
un incroyable sentiment de cohérence. Site classé
23 als monument geklasseerde woningen (zie pagina’s
depuis 1994, 23 des habitations sont également
35-41). Al wandelend ontdek je snel het uitzonderlijke
classées en tant que monuments (voir pages 35-41).
karakter van deze buurt, maar het parcours van
Une promenade suffit déjà à ressentir le caractère
‘Koekoekschmuck’ biedt de kans om een aantal
exceptionnel de cet environnement, mais le circuit
bijzonder mooie huizen nu ook van binnen te
proposé par «Koekoekschmuck» permet une vision au
ontdekken.
cœur d’une sélection de maisons particulièrement remarquables.
Een van die huizen is Villa De Bondt, een juweel op
Damien Hirst, Myth, 2010, painted bronze, © Sotheby’s
Takashi Murakami, Flower Matango, 2001, height 4 m, fiberglass, resin and iron, © Sotheby’s
30
zich. Het ontleent zijn naam aan de Gentse architect
La Villa De Bondt est l’une de ces maisons et constitue,
Jan-Albert De Bondt (1888-1969), die er zijn woning
en soi, un bijou à part entière. Elle tire son nom de
en atelier in onderbracht. Het gebouw is een heel
celui de l’architecte qui la construisit entre 1929 et
persoonlijke interpretatie van de Nederlandse
1931, le gantois Jan-Albert De Bondt (1888-1969), et
invloeden uit die tijd en in het bijzonder van de
qui en fit sa résidence et son atelier. Le bâtiment est
School van Amsterdam. Het prachtig bewaarde
une interprétation toute personnelle des influences
interieur bevat meubelen die ook door de architect
hollandaises de l’époque, et plus particulièrement
werden ontworpen en waarvan elk aspect tot in de
de l’École d’Amsterdam. L’intérieur, magnifiquement
kleinste details werd bestudeerd. Het hoofdgebouw
conservé, présente un mobilier également conçu par
herbergt vandaag een galerie die kunstenaars van
l’architecte, chaque élément ayant été étudié dans
hedendaagse sieraden de uitzonderlijke kans biedt
les moindres détails. Le bâtiment principal abrite donc
31
November
novembre
november
novembre
hun werk in een dergelijk decor te exposeren
aujourd’hui une galerie de bijoux contemporains
(www.villadebondt.be – enkel open tijdens
(www.villadebondt.be – uniquement ouverte lors
tentoonstellingen). Voor velen onder hen vormde
des expositions) qui offre aux artistes l’occasion
de architectuur van de locatie overigens een
exceptionnelle d’exposer leurs œuvres dans un tel
inspiratiebron.
décor. Beaucoup d’entre eux ont d’ailleurs trouvé dans l’architecture des lieux une source d’inspiration.
Een van de bedoelingen van ‘Koekoekschmuck’
Atelier Ted Noten & Lyppens jewellers, Ted Meets Joost Lyppens, diamonds cast in acrylic, The Netherlands, photo: Atelier Ted Noten
Atelier Ted Noten, Grandma’s bag revisited, 2009, photo: Atelier Ted Noten
Atelier Ted Noten, Global Tactile Pieces II, 2006, Tokyo – Amsterdam, The Netherlands, photo: Atelier Ted Noten
(van de termen ‘koekoek’ en ‘juweel’) is de werken
L’un des buts de «Koekoekschmuck» (union des termes
van Ted Noten uit hun vertrouwde omgeving weg
«coucou» et «bijoux») est bien de sortir les œuvres de
te halen en te confronteren met de bijzondere
Ted Noten de leur environnement familier et de les
architectuur en de intimiteit van de woningen langs
confronter à l’architecture particulière, mais aussi à
het parcours, die in de eerste plaats leefruimtes zijn.
l’intimité des habitations constituant le parcours qui
Het project kon meteen rekenen op het enthousiasme
sont, avant tout, de véritables espaces de vie. Un
van deze kunstenaar die erom bekendstaat graag
projet qui ne pouvait qu’enthousiasmer cet artiste,
codes omver te werpen en conventies in vraag
dont l’une des caractéristiques est, justement, de
te stellen. Bij Ted Noten is een sieraad niet langer
bousculer les codes et de remettre en cause les
een echt sieraad. “Ik heb natuurlijk een gevoel
conventions. Avec Ted Noten, un bijou n’est plus
voor esthetiek, maar noch de schoonheid noch de
vraiment un bijou. «J’ai bien entendu un sens de
‘draagbaarheid’ zijn mijn voornaamste drijfveren”,
l’esthétique, mais ni la beauté ni la "portabilité" ne
aldus Noten. Zo heeft hij jaren lang de vreemdste
sont mes préoccupations principales», affirme-t-il.
objecten in blokken acrylaat gegoten. Een van die
Ainsi, il a, pendant des années, fondu d’étranges
sieraden is The Princess, een muis die een parelsnoer
objets dans des blocs en acrylique. Une souris portant
draagt. Een revolver inspireerde hem tot een reeks
un collier de perles constitue pour l’éternité l’une
handtassen: in Lady K bag is dat een revolver die
de ses pièces de bijouterie intitulée The Princess.
een kogel lost; in Murdered Innocence een revolver
Le révolver lui inspire une série de sacs à main, en
voorzien van een demper in combinatie met een
plein tir dans sa série de Lady K bag ou armé d’un
communiekleed. Recenter creëerde hij installaties die
silencieux et agrémenté d’une robe de communion
hij aan de hand van 3D-druktechnieken tot sieraden
pour son Murdered Innocence. Plus récemment, entre
transformeerde, zoals Haunted by 36 Women, een
autres avec Haunted by 36 Women, sa collection de
collectie ringen, halssnoeren en broches geïnspireerd
bagues, colliers et broches inspirée par les archétypes
op de archetypes van de vrouwelijkheid.
de la féminité, il crée des installations qu’il transforme ensuite en bijoux via la technique de l’impression 3D.
Maar kunnen we spreken van kunst? Menigen hebben ooit getracht zijn werk te catalogiseren
Mais s’agit-il pour autant d’œuvres d’art ? Si d’aucuns
(kunst? design? toegepaste kunsten?), maar Ted
ont bien essayé de le cataloguer (art ? design ? arts
Noten daagt zijn critici uit: “Dan moeten ze maar
appliqués ?), Ted Noten leur lance un défi: «ils n’ont
een andere naam bedenken voor mijn werk.” Bij
qu’à trouver un autre nom pour mon travail». Dans le
Koekoekschmuck gebeurde de keuze en de opstelling
cadre de Koekoekschmuck, c’est en tout cas dans
van de creaties/installaties vanuit de invalshoek van
une perspective de rencontre, de mise en danger
ontmoeting, risico en ‘ontwenning’ en via een intense
et de «déshabituation» que le choix des créations/
interactie tussen de kunstenaar, de bewoners en de
installations et leur placement se sont fait sur la base
architectuur van de geselecteerde locaties.
des contacts intenses de l’artiste avec les habitants et l’architecture des lieux sélectionnés.
De keuze voor het tijdstip van de tentoonstelling
Atelier Ted Noten, Haunted by 36 women, 2009, Amsterdam, The Netherlands, photo: Atelier Ted Noten
Atelier Ted Noten, Fashionista Golden Girl, collection Haunted by 36 Women, 2010, Amsterdam, The Netherlands, photo: Atelier Ted Noten
32
(18 en 19 november) is evenmin toevallig. In deze
Le choix du moment de l’exposition (18 et 19 novembre)
herfstperiode wordt het vroeg donker en blijft men
n’est pas non plus anodin. En cette période automnale,
graag thuis, het haardvuur wordt ontstoken en de
la nuit tombe rapidement, on reste plus volontiers chez
huizen veranderen in warme en veilige cocons.
soi, on allume le feu, et les maisons se transforment en
Gezellige kleine nestjes waaraan Ted Noten niet kon
foyers chaleureux et rassurants. D’agréables petits nids
weerstaan …
auxquels Ted Noten ne pouvait résister…
33
November
novembre
november
novembre
Het Miljoenen kwartier te Gent: een woonwijk uit het interbellum
Le Miljoenen kwartier à Gand : un quartier de l’entre-deux-guerres
Fragmenten uit een artikel van Leen MEGANCK
Extraits tirés d’un article de Leen MEGANCK paru
gepubliceerd in De Woonstede in maart 1997.
dans Maisons d’hier et d’aujourd’hui en mars 1997.
Met de vriendelijke toestemming van de auteur.
Avec l’aimable accord de l’auteur.
Even ten zuiden van het Gentse stadscentrum ligt
Un peu au sud du centre-ville de Gand se situe un
het zogenaamde Miljoenenkwartier. Deze elitaire
quartier surnommé le Miljoenenkwartier ou quartier
woonwijk kwam tot stand in het interbellum, als een
des Millionnaires. Ce quartier élitaire a été conçu
2011
waar toevluchtsoord voor de Gentse burgerij. Naast
dans l’entre-deux-guerres comme un vrai refuge
»»Glasstress 2011, official program of the 54th Venice Bienniale, Berengo center for
de gunstige ligging ver van industrie en stadsgewoel,
destiné à la bourgeoisie gantoise. Ce nouveau
droeg ook de voorgeschiedenis van het te verkavelen
quartier était attrayant, non seulement parce qu’il
gebied bij tot de aantrekkingskracht van de nieuwe
était bien situé, à l’abri des industries et de l’agitation
wijk. De roemrijke Wereldtentoonstelling van 1913, die
urbaine, mais aussi grâce à l’histoire particulière
gedeeltelijk op deze locatie had plaatsgevonden, lag
de ce terrain à lotir. En effet, la célèbre Exposition
2010
immers nog vers in het geheugen van de toenmalige
universelle de 1913, qui s’était tenue sur ce site, était
»»Project Ten Ten Ten, the Mint Museum of Craft and Design, Charlotte, USA »»Catalysis for Life, New Language of Dutch Art & Design (with Tomoko Take and
bouwheren …
encore présente dans les mémoires des bâtisseurs de
Who is Ted Noten? Ted Noten is a contemporary jewellery designer; his brand name is "Atelier Ted Noten". But before he began his artistic career, he had a long way. He was born in 1956 in The Netherlands and worked as a bricklayer and later as a nurse in a psychiatric hospital before leaving on a three-year long trip. After his return he studied arts at the Academie voor Beeldende Kunsten in Maastricht. Three years later he moved to the Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. He was also Senior Research Fellow at the University of Birmingham from 2005 to 2008. More information on www.tednoten.com
Exhibitions
Contemporary Art and Glass, Murano, Italy
»»Connecting Concepts, touring exhibition, curator Ed van Hinte for Premsela, India, Taiwan, Germany, The Netherlands
Maarten Baas), Museum of Contemporary Art, Tokyo, Japan
»»Goud, Museum Catharijneconvent, curator AZIZ, Utrecht, The Netherlands »»De Hoerengracht, Amsterdam Historisch Museum, The Netherlands »»Atelier Ted Noten, SODA, Istanbul, Turkey
l’époque… Na een lange aanloop kon vanaf 1926 dan toch de definitieve verkaveling van de gronden in de
Après une longue mise en route, le lotissement
Sint-Pieters-Aalstwijk van start gaan. In dat jaar
définitif des terrains de Sint-Pieters-Aalst put enfin voir
werd het inrichtingsplan goedgekeurd, evenals de
le jour en 1926. Le plan d’aménagement fut approuvé
specifieke verkoopsvoorwaarden voor de gronden
cette année-là, de même que les conditions
2009
en een “policiereglement over de Wegenis en de
spéciales de vente des terrains et un règlement
»»Ted Meets Joost Lyppens, Atelier Ted Noten, Amsterdam, The Netherlands »»Finalist Dutch Design Awards 2009, Awardshow Muziekcentrum Frits Philips,
Bouwwerken betrekkelijk de wijk van St-Pieters-Aalst.”
de police sur la Voirie et les Constructions relatif
De stad was vastbesloten om de nieuwe wijk tot een
au quartier de Sint-Pieters-Aalst. La Ville était bien
waar visitekaartje uit te bouwen, en maakte gebruik
déterminée à s’enorgueillir de ce nouveau quartier,
van haar positie als eigenaar van de gronden om
et invoqua sa qualité de propriétaire des terrains
de kopers strenge reglementen op te leggen. Op het
pour imposer aux acheteurs des réglementations
ogenblik van de aankoop moest de koper aan de
strictes. À l’achat, l’acquéreur devait payer à la Ville
stad een borg betalen die 10% bedroeg van de totale
une caution s’élevant à 10 % du montant total du prix
aankoopprijs van de grond. Die werd gedeeltelijk
d’achat du terrain. Celle-ci pouvait être entièrement
of geheel geconfisceerd als de koper niet voldeed
ou en partie confisquée si l’acheteur ne satisfaisait
2008
aan de oplegde voorwaarden. Niet enkel het plan
pas aux conditions imposées. Non seulement
»»Boijmans van Beuningen (for The Haunting Dogs full of Grace, with Jurgen Bey, Wieki
van de voorgevel moest ter goedkeuring worden
le plan de la façade avant devait être soumis à
voorgelegd (wat in die periode in Gent gebruikelijk
l’approbation (ce qui était d’usage à Gand à cette
was), maar ook de plannen van de andere gevels en
époque-là), mais également les plans des autres
de hovingen. De residentiële functie van de wijk werd
façades et des jardins. La fonction résidentielle du
gegarandeerd door het verbod op de oprichting van
quartier était garantie par l’interdiction de construire
fabrieken, werkhuizen en “drankslijterijen.” De hoogte
des usines, des ateliers et des débits de boissons.
van het gebouw en de maximaal bebouwbare
La hauteur du bâtiment et la superficie maximale
The Netherlands
»»Launch of the Yo Sunshine collection, exclusively for Skitsch Store, Milan, Italy »»Haunted by 36 Women, galerie Rob Koudijs, Amsterdam, The Netherlands »»Gejaagd door de wind (Gone with the Wind), curators Alexander van Slobbe and Francisco van Benthem, Zuiderzeemuseum, Enkhuizen, The Netherlands
»»Superstories, Triennial of Hasselt, Modemuseum, Hasselt, Belgium
Somers), decoration of the main entrance, Rotterdam, The Netherlands
»»Françoise van den Bosch Award: catwalk and exhibition, Stedelijk Museum, ’s-Hertogenbosch, The Netherlands
34
35
November
novembre
november
novembre
oppervlakte per perceel werden vastgelegd, “het
à bâtir par lot étaient fixées, le restant devant être
overige moetende tot lusthof ingericht worden, en
aménagé en jardin d’agrément et bien entretenu
als dusdanig goed onderhouden.” Platte daken
comme tel. La toiture en plate-forme n’était pas
waren uit den boze en storende afhankelijkheden
admise et les dépendances gênantes, comme les
“zoals waschplaatsen en stapelplaatsen van
laveries et dépôts de déchets domestiques, devaient
huiselijk afval” moesten worden verborgen. Per
être masquées. Dans chaque rue, une zone non
straat werd een “non aedificandi”-voortuinstrook
aedificandi avait été délimitée pour l’aménagement
afgelijnd, en het oprichten van een smeedijzeren
d’un jardin devant la maison, et une grille en fer
hek met kunstkarakter op de scheidslijn met de
forgé ayant un cachet artistique devait séparer le
openbare weg verplicht gesteld. De voortuinstroken
jardin de la voie publique. Il fallait que le terrain
“moeten worden ingericht als tuin; deze zal [...] aan
devant la maison soit aménagé en jardinet [...] :
beplanting, t.t.z. bloem- of grasperken, of struikgewas,
celui-ci comportera en plantations, corbeilles de
een oppervlakte hebben ten minste gelijk aan de
fleurs, arbustes ou pelouses, une surface au moins
helft van deze van de voortuinstrook. Ten minste
égale à la moitié de la superficie totale de la zone
40% der beplante oppervlakte zal met bestendig
de recul. Au moins 40 % de la surface plantée devra
gebladerte versierd zijn.” Binnen de termijn van twee
être occupée par des plantes à feuillage persistant.
jaar na de aankoop van de grond moesten woning,
Dans un délai de deux ans après l’achat du terrain,
voortuin en hek volledig afgewerkt zijn, conform de
la maison, le jardin de devant et la grille devaient
plannen. Anders werd overgegaan tot inbeslagname
être achevés, conformément aux plans. Dans le cas
van de borg, of werd –wanneer het duidelijk om
contraire, on procédait à la saisie de la caution,
grondspeculatie ging – de verkoop ongedaan
ou – s’il s’agissait manifestement d’une spéculation
gemaakt. Tussen 1926 en 1940 werd de wijk volledig
foncière – la vente était annulée. Entre 1926 et 1940,
volgebouwd. Zowel de grootte van de percelen als de
le quartier fut entièrement bâti. Tant l’importance
hierboven vermelde reglementering werkte selectief
des parcelles que les réglementations citées ci-
op de potentiële kopers. Op de meeste prestigieuze
dessus engendrèrent une sélection des acheteurs
percelen van de wijk, nl. aan het Paul de Smet de
potentiels. Sur les parcelles les plus prestigieuses
Naeyerplein, aan de Congreslaan, de Krijgslaan en
du quartier, c’est-à-dire sur la Paul de Smet de
de Onafhankelijkheidslaan, treft men als voornaamste
Naeyerplein, dans la Congreslaan, la Krijgslaan et
beroepscategorieën dan ook industriëlen en
l’Onafhankelijkheidslaan, les principales catégories
groothandelaars aan.
professionnelles représentées étaient les industriels et les négociants.
Een staalkaart van de Gentse interbellumarchitectuur
Villa Overfeldt
36
Ondanks de strenge reglementering is de bebouwing
Un éventail de l’architecture gantoise de l’entre-deux-guerres
in de wijk zeer divers. De traditionalistische stijlen zoals
Malgré la réglementation stricte, la construction
het neoclassicisme of de cottagestijl vormen in het
du quartier est très variée. On y rencontre
algemene wijkbeeld de meest dominante groep,
principalement les styles traditionalistes, comme
maar ook de modernistische architectuur maakt
le néo-classicisme ou le style cottage, mais
onverwacht een groot aandeel uit, met meerdere
l’architecture moderniste occupe également une
sterke realisaties. Art deco wordt vooral in de interieurs
place importante grâce à plusieurs réalisations
gebruikt en voor het opsmukken van de gevels van
remarquées. L’Art déco apparaît surtout dans
rijwoningen. Opvallend is, dat vooral door de meest
l’aménagement intérieur et dans la décoration des
kapitaalkrachtige bewonersgroep geopteerd wordt
façades des maisons en rangées. Il est frappant
voor een traditionalistische stijl. De gedachte dringt
que les habitants les plus fortunés aient opté pour
zich op dat de “nouveaux-riches” blijkbaar een
un style traditionaliste. On peut supposer que ces
gevestigde architectuurstijl prefereerden. Die leende
«nouveaux riches» marquèrent leur préférence pour
zich waarschijnlijk beter tot het etaleren van hun
un style architectural établi. Celui-ci se prêtait sans
rijkdom (het doel van de modernistische architectuur
doute mieux à l’étalage de leurs richesses (l’objectif
was immers iedere vorm van overbodig ornament
de l’architecture moderniste étant d’éliminer toute
vermijden) en het bevestigen van hun sociale status.
ornementation superflue), et à l’affirmation de leur
37
November
novembre
november
novembre
Bovendien had de modernistische architectuur in
statut social. En outre, la classe aisée estimait qu’il
ceramiektegels, de toepassing van dudokvoeg
l’usage du joint Dudok (un large joint d’assise et
de ogen van de begoede klasse een “socialistisch
émanait de l’architecture moderniste «un parfum
(een voeg met een brede lintvoeg en een smalle
un interstice étroit), ainsi que la reprise d’éléments
geurtje”, wat niet strookte met hun doorgaans liberale
socialiste» qui ne seyait pas à leurs opinions bien
stootvoeg), evenals de overname van decoratieve
décoratifs, comme le mât et la sphère. La maison
opvattingen.
souvent libérales.
elementen als de vlaggenmast en de bol. Het
d’habitation de l’architecte Jules Lippens (1893-1962)
woonhuis van architect Jules Lippens (1893-1961)
au n° 4 de la Congreslaan, est un bel exemple de ce
De modernistische architectuur, een zoektocht
L’architecture moderniste, une recherche
aan de Congreslaan nr. 4 is een mooi voorbeeld van
style. Dans la maison de l’architecte Joannes Albert
deze stijl. Ook in het woonhuis van architect Joannes
De Bondt (1888-1969) au n° 124 de la Krijgslaan,
Sinds de technische en maatschappelijke
Depuis les bouleversements de la technique et
Albert De Bondt (1888-1969) aan de Krijgslaan
on retrouve également des influences du Cubisme
veranderingen, geïntroduceerd door de industriële
de la société, engendrés par la révolution
nr. 124 zijn invloeden van het romantisch kubisme
romantique. Dans cette maison, elles sont cependant
revolutie, is men op zoek gegaan naar een
industrielle, on se mit à la recherche d’un style
terug te vinden. In deze woning worden ze echter
combinées à un appareil décoratif et plein de
eigentijdse, “moderne” stijl. De vooruitstrevende
«moderne» et contemporain. Les architectes d’avant-
gecombineerd met een zeer speels en decoratief
fantaisie, ce qui renvoie aux influences de l’École
architecten uit het interbellum kwamen daarbij tot
garde de l’entre-deux-guerres apportèrent des
metselverband, wat dan weer op invloeden van de
d’Amsterdam.
oplossingen die soms gelijkend waren, soms sterk
solutions qui étaient parfois fort semblables, parfois
Amsterdamse School wijst.
uiteenlopend, maar waarin nieuwe materialen en
totalement différentes, mais dans lesquelles de
technieken, evenals begrippen als rationaliteit,
nouveaux matériaux et techniques, ainsi que des
In de Villa Berteloot (1929) van Geo Henderick
(1879-1957) située au n° 40 de la Congreslaan,
hygiëne en comfort een belangrijke rol speelden.
notions comme la rationalité, l’hygiène et le confort,
(1879-1957) aan de Congreslaan nr. 40 komt deze
cette influence de l’École d’Amsterdam est encore
Ook in het Miljoenenkwartier komen zeer verscheiden
jouaient un rôle important. Dans le Miljoenenkwartier
Amsterdamse invloed nog het best tot uiting.
plus nette. Cet architecte ne se limite pas à reprendre
vormen van modernisme voor.
aussi, apparaissent différentes formes de
Deze architect beperkt zich niet enkel tot het
les appareils, mais assimile également les formes
modernisme.
overnemen van de metselverbanden, maar verwerkt
plus organiques propres à l’architecture de l’École
ook de meer organische vormgeving die eigen was
d’Amsterdam. Les poignées de porte en forme d’hippocampe en sont un élément typique.
In zijn meest extreme vorm vinden we het modernisme
Dans la villa Berteloot (1929) de Geo Hendrick
terug in de woning uit 1931 van Gaston Eysselinck
Nous rencontrons le modernisme dans sa forme
aan de architectuur van de Amsterdamse School.
(1907-1953), die geconcipieerd is als een ware
la plus extrême dans la maison de Gaston Eysselinck
Heel typisch zijn de “zeepaardklinken.”
“machine à habiter”, zoals Le Corbusier propageerde.
(1907-1953) construite en 1931 et qui est conçue
Typisch “corbusiaans” is ook de witte bepleistering,
comme la «machine à habiter» propagée par
het gebruik van een pilotis, het sterk in elkaar
Le Corbusier. Le crépi blanc, le pilotis, l’unité de
overvloeien van binnen en buiten (mogelijk door het
l’intérieur et de l’extérieur (par l’utilisation de la
gebruik van een skeletconstructie) en het solarium
construction en ossature), le toit-jardin sont des
of zonneterras. In 1932 ontwierp Eysselinck ook alle
éléments typiques de l’architecture du Corbusier.
meubelen voor de woning. Het gaat daarbij deels
En 1932, Eysselinck conçut également tous les
om vast meubilair zoals inbouwkasten, betonnen
meubles de la maison. Il s’agit en partie de mobilier
bedbodems en tafels … en deels om gemakkelijk
fixe, comme des placards, des pieds de lit en béton
verplaatsbare en soms zelfs stapelbare stalen
et des tables… et, d’autre part, de meubles
buismeubelen.
tubulaires faciles à déplacer et parfois même empilables.
Het merendeel van de modernistische woningen is echter niet zo extreem van vormgeving. Deze
La plupart des habitations modernistes ne sont
gebouwen kenmerken zich door hun eenvoudige
pas de conception aussi extrême. Ces bâtiments
volumes, door egale bakstenen muurvlakken en
se caractérisent par leurs volumes simples, par des
brede rechthoekige vensters. De decoratie is sterk
surfaces planes en brique et par de larges fenêtres
gereduceerd, waardoor men spreekt van “Nieuwe
rectangulaires. La décoration est fort réduite, si bien
Zakelijkheid.”
qu’on parle de «Nieuwe Zakelijkheid».
Vrij opvallend zijn de woningen geïnspireerd door de
Les habitations inspirées par l’architecte néerlandais
Nederlandse architect Willem Marinus Dudok. Op een
Willem Marinus Dudok sont assez remarquables. Sur
gevoelsmatige basis worden verschillende volumes
une base intuitive, plusieurs volumes sont combinés
gecombineerd tot een divers en asymmetrisch
en un ensemble varié et asymétrique dont les
geheel waarbij horizontaal en verticaal met elkaar
verticales et les horizontales sont en équilibre.
in evenwicht zijn. Typisch voor deze stijl, ook wel
Ce qui caractérise ce style, appelé parfois «Cubisme
romantisch kubisme genoemd, is het gebruik
romantique», est l’utilisation de la «pierre belvédère»
van de zgn. belvedèresteen en blauwe of zwarte
et de carreaux en céramique bleue ou noire,
38
Villa De Bondt
39
November
novembre
De bouwstijl als spiegel van de maatschappij
Le style architectural, reflet de la société
Miljoenenkwartier een beschermd stadsgezicht.
quartier. Depuis le 18 avril 1994, le Miljoenenkwartier
Op termijn zullen ook de meest karakteristieke
est un site urbain protégé. À terme, les réalisations
De keuze voor een bepaalde bouwstijl werd niet
Le choix d’un style architectural particulier n’était
realisaties als monument worden beschermd.
les plus remarquables seront classées comme
alleen beïnvloed door de sociale positie van de
pas uniquement influencé par la position sociale
Zo blijft dit waardevolle stuk stadsgeschiedenis
monuments protégés. Espérons qu’ainsi cette
eigenaar, maar ook door de algemene tijdsgeest.
du propriétaire, mais également par l’état d’esprit
hopelijk bewaard voor de toekomst.
tranche de l’histoire de la ville restera protégée à
Vanaf 1926 braken in België de zgn. “années folles”
de l’époque. À partir de 1926, la Belgique connut
aan, de jaren van snelle en schijnbaar ongeremde
les «années folles», les années de croissance
groei. In deze periode van welvaart werden de
rapide et apparemment illimitée. C’est dans
gronden in het Miljoenenkwartier verkaveld en
cette période de prospérité que les terrains du
in verkoop gebracht. In het begin wordt er nog
Miljoenenkwartier furent lotis et mis en vente.
veel in traditionalistische stijlen gebouwd. In de
Au début, on construisit encore beaucoup en
“voorspoedige jaren”, vanaf 1927 tot 1931, stijgt het
style traditionaliste. Dans les «années prospères»,
aantal woningen in modernistische stijl spectaculair.
de 1927 à 1931, le nombre de maisons de style
Het algemene optimisme en het vertrouwen in de
moderniste s’accrut de manière spectaculaire.
toekomst vormen een gunstig klimaat voor het streven
L’optimisme ambiant et la confiance dans l’avenir
naar vernieuwing, in dit geval naar een moderne stijl.
constituaient un climat favorable à l’aspiration à
Maar dan laat de economische crisis zich voelen.
un renouveau, dans ce cas-ci à un style moderne.
De wereldcrisis die volgt op de crash van Wall Street
Ensuite la crise économique se fit sentir. La crise
in oktober 1929 bereikt ons land in de winter van
mondiale qui succéda au krach de Wall Street en
1930-1931. De weerslag is voelbaar in de gehele
octobre 1929 atteignit notre pays en hiver 1930-1931.
mentaliteit van de periode. De algemene
Les répercussions sont perceptibles dans toute la
economische malaise leidt tot reactionaire tendensen
mentalité de cette période. Le malaise économique
in de maatschappij. Op architecturaal vlak uit dat
général a suscité des tendances réactionnaires
zich in een terugkeer naar de “vaste waarden”, naar
dans la société. Sur le plan architectural, celles-ci se
het vertrouwde, de traditie. In het Miljoenenkwartier
manifestent dans le retour vers des «valeurs sûres»,
wordt vanaf 1931 opnieuw vooral in traditionalistische
vers le familier, vers la tradition. À partir de 1931, on
stijl gebouwd. Het modernisme daarentegen verliest
construisit à nouveau en style traditionaliste dans le
zijn aanhangers. Of hoe een gunstige conjunctuur
Miljoenenkwartier, alors que le modernisme
blijkbaar een stimulans is voor vooruitstrevende
perdait ses partisans. Preuve qu’une conjoncture
experimenten …
favorable stimule des expériences avant-gardistes…
Een versteend stuk stadsgeschiedenis bewaard voor de toekomst
Un fragment d’histoire urbaine figé dans la pierre
Het Miljoenenkwartier bleef tot op heden vrij
Jusqu’à nos jours, le Miljoenenkwartier demeura
ongeschonden bewaard. Door haar bijzondere
quasi intact. Grâce à son histoire particulière,
voorgeschiedenis, haar streng gereglementeerde
à son aménagement architectural sévèrement
stedenbouwkundige aanleg en haar rijke waaier
réglementé et à son riche éventail de styles
van architectuurstijlen vormt de wijk een uniek
architecturaux, le quartier constitue un témoin
tijdsdocument. Een document dat in het begin van
unique de l’époque. Un témoin qui fut menacé au
de jaren 1990 bedreigd werd toen bouwpromotoren
début des années 1990 lorsque des promoteurs
geld zagen in het groene karakter en de gunstige
immobiliers entrevirent les bénéfices à tirer de ce
ligging van de wijk. Na de stadsvlucht in de jaren 1960
quartier verdoyant et admirablement situé.
wordt het wonen in de groene 19e-eeuwse stadsrand
Après l’exode urbain des années 1960, le logement
nu immers weer een aantrekkelijk alternatief voor
à la périphérie de la ville, dans des quartiers verts,
het dagelijkse aanschuiven in de file. Aanvragen
est une solution attrayante pour ceux qui vivent
tot afbraak van de zgn. “Villa Lalemant” aan de
quotidiennement les embouteillages. Une demande
Krijgslaan (nr. 181) en een appartementsgebouw aan
de démolition de la «villa Lalemant» au n° 181 de la
de Congreslaan (nr. 6/16) waren de onmiddellijke
Krijgslaan et un immeuble à appartements dans
aanleiding tot het opstarten van een spoedprocedure
la Congreslaan (n os 6-16) enclenchèrent la mise en
tot bescherming van de wijk. Sinds 18 april 1994 is het
œuvre d’une procédure d’urgence de classement du
40
november
novembre
l’avenir.
Villa Lippens
41
in gesprek met ...
A BAtons rompus...
in gesprek met ...
a BAtons rompus...
Lieven Declerck: Lieven Declerck : de passie om vivre l’art, met kunst te une passion leven
Lieven Declerck between a Thomas Struth photograph and an Erwin Wurm sculpture
42
Door Laurence Dujardyn, freelance curator en verbonden aan de hogeschool Sint-Lukas Brussel
Par Laurence Dujardyn, commissaire indépendante et liée à la Haute École Sint-Lukas de Bruxelles
Mijnheer Declerck,
Monsieur Declerck,
hoe is uw passie voor kunst ontstaan?
d’où vient votre passion pour l’art ?
Lieven Declerck: Dat is een vraag die me vaak wordt
Lieven Declerck : On me pose toujours cette question :
gesteld: hoe ben je begonnen met het verzamelen
comment avez-vous commencé la collection
van kunst? Voor iedereen die collectioneert, is het
d’œuvres d’art ? C’est vraisemblablement différent
waarschijnlijk anders, bij mij is het reeds begonnen
pour chaque collectionneur. En ce qui me concerne,
in mijn kindertijd. Ik heb me altijd al omringd met
cela date déjà de l’enfance. J’ai toujours adoré
kunst. Reeds als kind verzamelde ik afbeeldingen van
m’entourer d’œuvres d’art. Enfant, je collectionnais
kunst; zowel mijn kamertje thuis, als in het college
donc les images d’œuvres d’art. À la maison, au
en op de universiteit hing van boven tot onder vol
collège, à l’université, ma chambre était remplie de
met afbeeldingen van kunstwerken. Dat waren
haut en bas d’images d’œuvres d’art, d’objets que je
dingen die ik mooi vond, zonder te weten van wie
trouvais beaux tout en ignorant tout des personnes
de werken waren en wat die kunstenaars nog meer
qui les avaient créés. Gauguin, Monet, Giacometti…
gecreëerd hadden. Zo had ik geen benul van namen
Je ne savais rien d’eux, mais leurs œuvres ornaient
als Gauguin, Monet, Giacometti, maar er hingen
mes murs. Il s’agissait de simples posters ou de photos
wel afbeeldingen van hun werk aan mijn muren. Het
découpées dans des magazines, mais, entouré de
waren maar posters of uitgeknipte foto’s uit magazines,
ces «œuvres», je me sentais heureux. Et c’est encore
maar tussen die ‘kunst’ voelde ik mij gelukkig. Dat is
le cas aujourd’hui : il nous serait impossible, à ma
nog steeds zo, mijn echtgenote en ikzelf zouden niet
femme et moi, de vivre dans une maison sans œuvres
kunnen leven in een huis zonder kunst. Kunst – in al
d’art. C’est l’art, sous toutes ses formes, qui rend la
haar vormen – maakt het leven de moeite waard. Men
vie si intéressante. On demande souvent si l’art peut
vraagt dikwijls of kunst de wereld kan redden? Neen,
sauver le monde. Non, mais il peut le rendre plus
maar ze kan haar wel draaglijk maken.
supportable !
U bezit een zeer brede collectie van werken die een
Vous possédez une large collection d’œuvres
grote periode bestrijken vanaf de jaren ’60 tot nu.
couvrant une grande période depuis les années 1960
Hoe is die tot stand gekomen?
jusqu’à aujourd’hui. Comment s’est-elle constituée ?
Lieven Declerck: Inderdaad, dat komt omdat ik al
Lieven Declerck : En effet. Cela tient sans doute au
een ‘oud’ man ben, maar hopelijk «Aux âmes bien
fait que je suis déjà un «vieil» homme. Mais j’espère
nées la valeur n’attend point le nombre d’années.»
qu’«aux âmes bien nées, la valeur n’attend point
Zoals al gezegd is het verzamelen altijd een continue
le nombre des années» ! Comme je l’ai déjà dit,
bezigheid geweest; vanaf het moment dat de
collectionner est pour moi depuis toujours une activité
financiële mogelijkheden het toelieten, werden de
continue. Dès que mes ressources financières me
43
in gesprek met ...
A BAtons rompus...
in gesprek met ...
a BAtons rompus...
afbeeldingen uit tijdschriften of posters vervangen
l’ont permis, j’ai remplacé les images de magazines
door ‘the real thing’; dat was dus in de jaren ’60.
et les posters par «the real thing». C’était dans les
Toevallig was dat de Cobraperiode en zo begon ik
années 1960, l’époque de Cobra, justement, et j’ai
dan met litho’s en etsen van de kunstenaars uit die
donc commencé avec des lithos et des eaux-fortes
periode zoals Appel, Alechinsky, Dotremont en Jorn.
d’artistes de cette période, comme Appel, Alechinsky,
Regelmatig verdween ons ‘spaargeld’ in dat soort
Dotremont et Jorn. Nous avons régulièrement
kunst. Deze lijn van verzamelen loopt nog steeds
«dilapidé» nos économies pour acquérir ces œuvres.
verder: wij zijn altijd al geïnteresseerd geweest in
Et c’est toujours ainsi que nous collectionnons
de tijd waarin wij leven en die wordt in elke periode
aujourd’hui : nous nous intéressons à l’époque dans
anders verwoord en uitgebeeld door de kunstenaar.
laquelle nous vivons, et comment les artistes la
Ik kan nu nog met grote bewondering kijken naar de
représentent et l'expriment. J’ai bien entendu encore
werken uit de vorige tijd, van de prehistorie tot die
beaucoup d’admiration pour les œuvres du passé, de
van de vorige decennia, want “a thing of beauty is
la préhistoire jusqu’à la décennie qui nous précède,
a joy forever.” Maar onze echte interesse heeft zich
car «a thing of beauty is a joy forever», mais ce qui
verplaatst naar wat NU rondom ons gebeurt. Hoe
nous intéresse vraiment, c’est ce qui se passe autour
mooi bv. werken van Emile Claus ook kunnen zijn,
de nous à l’instant. Aussi belles soient par exemple
voor mij is het moeilijk te begrijpen dat jonge mensen
les œuvres d’Emile Claus, j’ai du mal à comprendre
nu nog een schilderij met een afbeelding van een
comment de jeunes gens peuvent aujourd’hui encore
koe, een paard of een ezel aan hun muur zouden
orner leur mur d’une représentation d’une vache,
hangen. Dus, om verder te gaan op uw vraag: na
d’un cheval ou d’un âne. Donc, pour revenir à votre
de Cobrabeweging kwam er een ‘verstilling’ die
question : après le mouvement Cobra, une certaine
zicht uitte in het minimalisme. Dat interesseerde ons
«sérénité» était au goût du jour, qui se dégageait
onmiddellijk daar het een totale verandering was: van
du minimalisme. Ce changement radical nous a
de kleuren en beweging naar de soberheid, de stilte.
immédiatement intéressés : on passait des couleurs et
Alechinsky, Appel … werden gedeeltelijk vervangen
du mouvement à la sobriété, au silence. Alechinsky,
door Sol Lewitt, Dan Flavin, Carl Andre … Tegelijkertijd
Appel… ont été partiellement remplacés par Sol
was daar de Arte Poverabeweging; dus werden het
LeWitt, Dan Flavin, Carl Andre… Simultanément avait
dan Kounnelis, Merz, Anselmo … De studentenkamer
également lieu le mouvement de l’Arte Povera ; il y
is ondertussen uiteraard vervangen door een huis,
a donc eu Kounnelis, Merz, Anselmo… Comme vous
het een allegaartje, maar het zijn wel werken die ons
Lieven Declerck : Cela peut en effet sembler un fameux
waarin natuurlijk meer ruimte beschikbaar is.
pouvez l’imaginer, la chambre d’étudiant s’est entre-
‘nu’ het meest aanspreken. De opstelling is misschien
méli-mélo, mais ce sont les œuvres qui nous parlent le
temps transformée en maison, avec un peu plus
niet ideaal, maar men moet nu eenmaal leven in
plus pour le moment. La disposition n’est peut-être
d’espace !
een huis en niet in een white cube waar de werken
pas idéale, mais nous voulons vivre dans une maison,
misschien in betere condities zouden worden
et pas dans un «white cube» où les œuvres seraient
Verzamelt u ook ‘in de diepte’, hebt u van bepaalde kunstenaars ook meerdere werken of zelfs het
Lieven Declerck next to an Ann-Veronica Janssens sculpture
volledige oeuvre?
Est-ce que vous collectionnez aussi «en profondeur»,
getoond. Als er één leidraad is in de werken die
montrées dans de meilleures conditions. S’il faut
Lieven Declerck: Niet specifiek, als wij van een aantal
possédez-vous, de certains artistes, de nombreuses
we verzamelen, dan is het waarschijnlijk de passie
trouver un fil rouge reliant toutes ces œuvres, c’est
kunstenaars meerdere werken bezitten, is het niet
œuvres, voire leur œuvre intégrale ?
waarmee we ermee leven. Voor ons is er een dialoog
sans doute la passion qui nous anime à vivre en leur
omdat wij ons focussen op de verschillende
Lieven Declerck : Non, pas spécifiquement. Si nous
tussen die verschillende werken: een Tony Cragg
compagnie. Pour nous, un dialogue s’installe entre les
richtingen die de kunstenaar bewandelt. Neen, dat
avons beaucoup d’œuvres d’un artiste en particulier,
onder een Donald Judd is niet evident en een
différentes œuvres : un Tony Cragg sous un Donald
kunnen bijvoorbeeld werken zijn uit dezelfde periode
ce n’est pas parce que nous nous focaliserions sur les
getatoeëerd varken van Wim Delvoye naast een
Judd, ce n’est pas évident, et un porc tatoué de Wim
van hun loopbaan. Ook kunstenaars kunnen een
différentes voies explorées par l’artiste. Il s’agira plutôt
Nam June Paik is ook niet de ideale opstelling –
Delvoye à côté d’un Nam June Paik, ce n’est pas
minder goede periode doormaken … en soms klopt
d’œuvres datant de la même période. Il arrive aussi
maar het voldoet voor ons en dat is het voornaamste.
non plus parfait, mais cela nous satisfait, et c’est le
de uitdrukking “l’aisance, c’est la mort de l’artiste”
que les artistes traversent de moins bonnes périodes
Liever nog een kunstwerk bij mij houden in minder
principal. Je préfère nettement garder une œuvre près
ook wel. Tenslotte is kunst beleven en bekijken zeer
et l’expression «l’aisance, c’est la mort de l’artiste» peut
gunstige omstandigheden dan het te moeten
de moi dans des conditions moins favorables que de
subjectief: wat voor de één een meesterwerk is, is voor
parfois se confirmer. Enfin, une œuvre d’art, c’est très
opbergen ergens in een opslagruimte. Als ik
la ranger dans un dépôt. Quand nous nous levons le
de ander misschien banaal.
subjectif : ce qui pour l’un est un chef-d’œuvre peut
’s morgens opsta, zeg ik zoals Paul van Ostaijen zo
matin, nous saluons nos œuvres, inspirés par le si joli
être une banalité pour un autre.
mooi verwoordt in zijn gedicht ‘Marc groet
poème de Paul van Ostaijen, «Marc groet ’s morgen
’s morgens de dingen’: “Dag ventje met de fiets op de
de dingen» (ndlt : Marc salue les choses le matin) :
In uw woonkamer zie ik alvast zeer uiteenlopende werken, uw collectie lijkt heterogeen van aard te zijn.
Rien que dans votre salon, je vois déjà des œuvres
vaas met de bloem ploem ploem” wordt dat
«Dag ventje met de fiets op de vaas met de bloem
Hebt u daar een uitleg voor?
très différentes. Votre collection semble de nature
dan bij ons “Lieven en Chris groeten u, beste
ploem ploem» devient chez nous «Lieven et Chris vous
Lieven Declerck: Inderdaad, op het eerste gezicht lijkt
très hétérogène. Comment l’expliquez-vous ?
vrienden Kapoor, Rehberger, Struth …”
saluent, chers amis Kapoor, Rehberger, Struth…»
44
45
in gesprek met ...
A BAtons rompus...
Chris and Lieven Declerck next to a Richard Long sculpture
in gesprek met ...
a BAtons rompus...
Als je er zin in hebt dan haal je het boek of de dvd uit
et cela suffit. Si on a envie, on sort le livre ou le dvd
zijn bergplaats. Het is natuurlijk altijd aangenaam om
de son espace de rangement. C’est toujours agréable
het werk in ideale omstandigheden gepresenteerd te
de voir l’œuvre représentée dans des conditions idéales
zien (bv. in een daarvoor geschikte ruimte zoals een
(par exemple dans un espace adapté, comme un
museum), maar voor ons is dat niet zo belangrijk.
musée), mais pour nous, cela n’est pas si important.
Is het voor u noodzakelijk om de kunstenaars
Vous est-il nécessaire de connaître personnellement
persoonlijk te kennen van wie u werk bezit?
les artistes dont vous possédez des œuvres ?
Lieven Declerck: Neen, het is altijd interessant om
Lieven Declerck : Non, c’est toujours intéressant de
de mensen achter de kunstwerken te leren kennen,
connaître l’homme qui se cache derrière l’œuvre, mais
maar zeker geen noodzaak. Het zou zelfs een nadeel
ce n’est pas indispensable. Parfois, cela peut même
kunnen zijn, net zoals een ontmoeting met Mozart,
s’avérer un inconvénient, comme une rencontre
Mahler of Beethoven een desillusie kon zijn geweest …
physique avec Mozart, Mahler ou Beethoven pourrait
maar wat voor meesterwerken hebben zij gecreëerd!
se transformer en désillusion… mais quels chefs-
Voor een echte kunstenaar is zijn oeuvre al even
d’œuvre ils ont créés ! Un véritable artiste accordera
belangrijk als zijn leven. Daarom is het omgekeerde
au moins autant d’importance à son œuvre qu’à
misschien wel waar: een kunstenaar weet graag
sa propre vie. L’inverse est donc sans doute vrai : un
waar zijn ‘kinderen’ (kunstwerken) een plaats kregen
artiste appréciera de savoir où ses «enfants» (œuvres)
en of ze gekoesterd worden.
ont trouvé refuge et si on en prend soin.
Het spreekwoord zegt “The things you own, start
Il existe un dicton selon lequel «The things you own
owning you.”
start owning you».
Lieven Declerck: Inderdaad, mooi uitgedrukt: men is
Lieven Declerck : En effet, bien dit : on s’attache
zodanig gehecht aan die kunst dat een mens onrustig
tellement à ces œuvres qu’on finit par difficilement
Het is gekend dat u een fervente verzamelaar bent
Vous êtes un fervent collectionneur d’art vidéo, c’est
kan worden als hij ze een tijd moet missen. Enkele
s’en séparer, même brièvement. Il suffit que je passe
van videokunst, ik veronderstel dat dat niet altijd
bien connu. Je suppose que ce n’est pas toujours
dagen weg van huis maakt mij al zenuwachtig en dan
quelques jours hors de chez moi pour commencer à
evident is?
évident ?
is er al dat verlangen om naar mijn ‘vrienden’ terug te
ressentir une certaine nervosité et le désir de retrouver
Lieven Declerck: Ik ben al van de beginperiode
Lieven Declerck : Je m’intéresse depuis le début à
keren. Misschien sentimenteel, maar het is zo.
mes «amis». Sentimental, sans doute, mais c’est ainsi.
geïnteresseerd in deze nieuwe expressie van kunst.
cette nouvelle expression artistique. Cela paraît
Nu is het de evidentie zelve, in het begin was dat niet
aujourd’hui l’évidence même, mais ce n’était pas le
Vindt u het belangrijk om risico’s te nemen in uw
Trouvez-vous important de prendre des risques,
zo: “Foto en video kan je toch geen kunst noemen”,
cas au départ. Certains disaient qu’on ne pouvait
aankopen?
lorsque vous achetez des œuvres ?
zei men toen. Voor ons echter was het een andere
tout de même pas appeler cela de l’art. Pour nous, il
Lieven Declerck: Eigenaardige vraag, ik zie zelf geen
Lieven Declerck : Drôle de question, je ne vois pas
vorm van kunstuiting, maar zeker niet minderwaardig
s’agissait d’une forme d’expression artistique comme
risico in het aankopen; maar u bedoelt waarschijnlijk
quel risque il y a à acheter ! Mais vous voulez sans
ten opzichte van beeldhouw- of schilderkunst. Het
une autre, certainement pas inférieure à la peinture
de eventuele materiële min- of meerwaarde die een
doute parler de l’éventuelle plus-value ou perte de
enige probleem met het medium is het onderhoud en
ou à la sculpture. Le seul problème de ce médium est
kunstwerk kan krijgen op de kunstmarkt. Zoals ik al zei,
valeur qu’une œuvre peut acquérir sur le marché
het up-to-date brengen van de techniek: de eerste
l’entretien et la mise à jour au niveau technique : les
moet elke aankoop bij mij gepaard gaan met
de l’art. Comme précisé, chaque achat va de pair,
werken waren op VHS-tape, die ondertussen reeds
premières œuvres étaient sur cassettes VHS, depuis
een ‘wow-gevoel’: hier ontdek ik iets moois, dat wil
chez moi, avec une incroyable sensation : quand je
lang vervangen is door dvd, daarna komt de Blu-ray
longtemps remplacées par le DVD, puis arrive le
ik in huis hebben. Dat buikgevoel krijgt altijd de
découvre quelque chose de beau, je veux l'avoir à
en harde schijven. We spreken hier dan nog enkel
Blu-Ray et les disques durs. Et nous ne parlons ici que
bovenhand; ik beschouw het nooit als een financiële
la maison. Cette émotion puissante prend toujours
over de software en niet over de hardware, die ook
du software et non pas du hardware qui subit lui aussi
transactie. Het is natuurlijk altijd leuk als men na een
le dessus ; je ne le considère jamais comme une
verouderingsprocessen ondergaat.
un processus de vieillissement.
zekere tijd kan zien dat de kunstenaar van wie men
transaction financière. C’est bien entendu toujours
werk heeft aangekocht, een stijgende waardering
agréable lorsque, après quelque temps, on constate
Hoe beleeft u die videokunst dan, als de meeste
Comment faites-vous, alors, pour vivre l’art vidéo,
krijgt. Maar dat is zeker nooit een voorwaarde om een
que la cote de l’artiste dont on a acheté une œuvre
werken zich in hun dvd-box bevinden?
puisque la plupart des œuvres se trouvent dans leur
werk aan te schaffen. Wij hebben nog verschillende
grimpe. Mais ce n’est certainement pas une condition
Lieven Declerck: Ik weet dat het niet evident is om
boîte ?
werken bij ons thuis, die nog altijd dezelfde
pour acheter une œuvre. Nous avons chez nous des
daar elke dag van te kunnen genieten. Ik vergelijk
Lieven Declerck : C’est clair qu’il n’est pas évident d’en
esthetische waarde hebben voor ons, hoewel ze
œuvres auxquelles nous trouvons toujours une valeur
het meestal met de aanwezigheid van boeken in een
profiter tous les jours. J’ai l’habitude de comparer cela
praktisch volledig van de kunstmarkt zijn verdwenen.
esthétique, mais qui ont pratiquement complètement
bibliotheek: men hoeft niet elke dag Flaubert, Mulisch
avec la présence de livres dans une bibliothèque : on
Aan de andere kant is het zelfs zo dat we werken
disparu du marché de l’art.
of de dichtbundels van de grote dichters te lezen. Men
n’a pas besoin de lire Flaubert, Mulisch ou la grande
van de hand hebben gedaan, omdat het voor ons
D’autre part, il nous est aussi arrivé de nous séparer
heeft hun werk in de nabijheid en dat is al voldoende.
poésie tous les jours. Les œuvres sont là, tout près,
onredelijk leek dat er voor een kunstwerk zoveel geld
de certaines œuvres parce qu’il nous semblait
46
47
in gesprek met ...
A BAtons rompus...
in gesprek met ...
a BAtons rompus...
werd neergeteld: in onze ogen onbegrijpelijk.
déraisonnable qu’il soit déboursé tant d’argent pour
zien … dus ontelbare vormen van kunst die
admirons quotidiennement, les films que nous avons
De Richters en de Basquiats hebben hier waarschijnlijk
une œuvre d’art. Incompréhensible, à nos yeux.
op dezelfde trap staan als die onvermijdelijke
l’occasion de voir, le ballet… d’innombrables formes
een mooiere omgeving gevonden dan de onze.
Les Richter et les Basquiat y ont sans doute trouvé
beeldende kunst, die misschien een te imposante
d’art, donc, se trouvant sur la même marche que
Door de markt zijn diezelfde werken echter nogmaals
un meilleur environnement que le nôtre. Et ces œuvres
plaats bekleedt omdat zij moet worden geëtaleerd.
ces inévitables arts plastiques qui prennent peut-être
verschillende malen in (geldelijke) waarde gestegen,
ont encore à plusieurs reprises augmenté de valeur, à
Wij zien het waarschijnlijk zoals Ben het zei, naar
une place trop importante, puisqu’ils doivent être
in mijn ogen soms zelfs onethisch. Het kunstwerk is
mes yeux parfois même de façon immorale. L’œuvre
Duchamps refererend, “Absolument n’importe quoi
étalés. Notre vision rejoint celle de Ben, en référence
een aandeel geworden, dat geldt immers ook voor
d’art est devenue une action, et cela vaut aussi pour
est art, y compris l’espace qui se trouve entre vos
à Duchamp : «Absolument n’importe quoi est art, y
andere vormen van investeren. Ik denk maar aan wijn,
d’autres formes d’investissement. Je pense au vin,
doigts de pieds.”
compris l’espace qui se trouve entre vos doigts de pieds».
vintage auto’s … De kunstmarkt die zich bezighoudt
aux voitures ancêtres… Le marché de l’art qui traite
met het werk van de kunstenaar speelt in mijn ogen
des œuvres de l’artiste joue à mes yeux un rôle bien
Wat kunt u aan een beginnende verzamelaar als
Quel conseil donneriez-vous à un collectionneur
een veel te grote – maar niet uit te sluiten – rol.
trop grand, mais on ne peut passer outre. Les œuvres
raad geven bij het aanschaffen van een kunstwerk?
débutant concernant l’achat d’œuvres d’art ?
Kunstwerken worden op een zekere manier alleen
d’art sont en quelque sorte évaluées uniquement
Lieven Declerck: Het is, denk ik, essentieel om als
Lieven Declerck : Je pense qu’il est essentiel, en
maar gewaardeerd in functie van hun geldelijke
en fonction de leur valeur monétaire. Si nous avons
beginneling een zekere kennis op te doen: zoveel
tant que débutant, de se construire une certaine
waarde. Als wij werken van de hand hebben gedaan,
vendu des œuvres, c’était toujours pour utiliser les
mogelijk rondkijken, zowel in musea, kunstgaleries
connaissance en regardant autour de soi au
dan is het altijd om met die vrijgekomen middelen,
ressources ainsi libérées pour acheter des œuvres
als in tijdschriften. Bij een eventuele aankoop moet
maximum, aussi bien dans les musées, les galeries d’art
in onze ogen interessantere werken aan te kopen,
plus intéressantes à nos yeux, généralement réalisées
volgens mij het reeds aangehaalde buikgevoel
que dans les magazines. Lors d’un éventuel achat, c’est
meestal dan van jonge kunstenaars.
par de jeunes artistes.
primeren: zal het een verrijking betekenen voor mijn
la puissante émotion dont j’ai parlé qui doit, selon moi,
leven? Ten slotte meer zakelijk: betaal ik nu niet te veel
toujours primer : est-ce que cela va enrichir ma vie ?
Als u ‘valt’ voor een werk, heeft dat eerder te maken
Si vous «tombez» pour une œuvre, est-ce plutôt lié
voor dit werk, is de prijs die ik ervoor geef niet te hoog?
Ensuite, plus terre à terre : est-ce que je ne paie pas trop
met emotie of esthetiek?
à l’émotion ou à l’esthétique ?
Dat kan echter gemakkelijk worden gecheckt door
cher, le prix de cette œuvre est-il raisonnable ? Mais
Lieven Declerck: De emotie zal er altijd wel zijn, maar
Lieven Declerck : Il y aura toujours une certaine
navraag bij collega-verzamelaars of zelfs bij inzage
cela peut facilement se vérifier en posant la question à
dat hoeft daarom niet esthetisch te zijn, in de zin
émotion au premier coup d’œil, et elle ne doit donc
van de resultaten bij veilinghuizen.
d’autres amis collectionneurs ou même en inspectant
van aantrekkelijk. Een kunstwerk kan je aanspreken
pas nécessairement être esthétique, dans le sens
omdat het vragen oproept, omdat het intrigeert,
d’attirante. Une œuvre vous parle lorsqu’elle soulève
zelfs omdat het ergens pijn doet. Een kunstwerk
des questions, parce qu’elle intrigue, ou même parce
moet over meer beschikken dan de ‘klassieke
qu’elle fait mal quelque part. Une œuvre d’art doit
schoonheid’, daarvoor is in mijn ogen een zekere
manifester quelque chose qui dépasse la «beauté
kennis van het werk van de kunstenaar noodzakelijk.
classique» ; c’est pourquoi, à mes yeux, une certaine
Zo kan je het werk van Richard Long dat je in onze
connaissance du travail de l’artiste est nécessaire.
tuin ziet, maar echt ‘zien’ als je het werk van Long in
Ainsi, c’est seulement si l’on a une vision d’ensemble
zijn totaliteit bekijkt. Zonder die kennis is het slechts
de l’œuvre de Richard Long que l’on peut vraiment
een opstapeling van stenen; onlangs vroeg een
«voir» l’œuvre de cet artiste installée dans notre
ex-manager van het jaar mij nog of dat de pannen
jardin. Sans cette connaissance, il ne s’agit que
waren die van mijn dak gevallen waren.
d’une accumulation de pierres ; récemment, un ex-
Een tekening van een werk van Christo zie ik eerder
manager de l’année m’a demandé s’il s’agissait de
als een ‘afgezwakte’ uitdrukking van zijn echte werk,
tuiles tombées de mon toit. Je considère le dessin
nl. zijn originele, tijdelijke inpakwerken. De Pont Neuf,
d’une œuvre de Christo comme une expression
Surrounded Islands en Reichstag zijn monumentale
«atténuée» de son véritable travail, à savoir l’original,
werken die een stomp in de maag geven of je
ses emballages temporaires. Pont Neuf, Surrounded
gemoed laten vollopen. Om die reden heeft een
Islands et Reichstag sont des œuvres monumentales,
tekening die je van een van die oorspronkelijke
des coups de poing dans l’estomac qui nourrissent
werken bezit dan ook een meerwaarde, omdat je
l’âme. Et c’est justement le fait qu’on les associe à
ze onmiddellijk associeert met de originele installatie.
l’installation originale (mais éphémère) qui redonne
les résultats des ventes aux enchères.
Lieven Declerck next to works of Sandra Bullock, Jeppe Hein & Ugo Rondinone
aux dessins leur valeur ajoutée… Is er naast de kunst waarmee u zich omringt nog plaats voor andere passies?
L’art dont vous vous entourez laisse-t-il un peu de
Lieven Declerck: Kunst is voor ons nog veel meer dan
place pour une autre passion ?
de beelden die je hier ziet, voor ons is het ook de
Lieven Declerck : L’art dépasse pour nous largement
muziek die wij dagelijks beluisteren, ballet, de natuur
les images que vous voyez ici. C’est aussi la musique
die wij elke dag bewonderen, de films die we kunnen
que nous écoutons chaque jour, la nature que nous
48
Lieven Declerck next to works of Juan Muñoz, Liu Ding & Thomas Ruff Sculptures by Tony Cragg & Daniel Buren in the garden
49
adviezen
Conseils
adviezen
Conseils
Toch stellen we vast dat een aantal belasting
Nous constatons toutefois qu’un certain nombre de
plichtigen het proberen. Veel rechtspraak is er niet
contribuables tentent le coup et la jurisprudence
over deze materie, maar uit de gepubliceerde arresten
nous informe de leur éventuelle réussite. Il n’y pas
en vonnissen blijkt dat de afschrijving soms wel en
beaucoup de jurisprudence dans ce domaine, mais
soms niet wordt aanvaard.
les arrêts et jugements publiés nous montrent que l’amortissement est parfois accordé, parfois pas.
In feite zal de fiscus twee cumulatieve voorwaarden controleren:
Le fisc contrôle en fait deux conditions cumulatives :
»»Gebeurde de aanschaf van het kunstvoorwerp om
Joindre l’utile à l’agréable : l’amortissement (fiscal) des œuvres d’art…
Het aangename aan het nuttige koppelen:
een nieuwe visie le fisc adopte van de fiscus over de (fiscale) afschrijving un nouveau van kunstvoorwerpen … point de vue
»»L’œuvre d’art a-t-elle été achetée pour obtenir ou
belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden? Draagt bv. de aankoop van een schilderij ter
préserver des revenus imposables : l’achat d’un
verfraaiing van uw werkruimte bij tot uw omzet?
tableau pour embellir votre espace de travail
»»Ondergaat dat kunstwerk een waardevermindering
contribue-t-il, par exemple, à augmenter votre chiffre d’affaires ? et
door het (professionele) gebruik?
»»Cette œuvre d’art subit-elle une diminution de valeur de par son utilisation (professionnelle) ?
De hierna besproken rechtspraak focust vooral op de tweede vraag.
La jurisprudence discutée ci-dessous se focalise principalement sur la deuxième question.
In een vonnis van 2 mei 2007 aanvaardde de rechtbank van eerste aanleg van Antwerpen dat een nv een antieke tafel en kast afschreef naar
Dans un jugement du 2 mai 2007, le tribunal de
rato van 10% per jaar: beide objecten werden
première instance d’Anvers a accepté qu’une S.A.
als kantoormeubilair gebruikt. Dat is echter geen
amortisse une table et une armoire antiques selon
algemene rechtspraak. Gewoonlijk neemt de
un taux de 10 % par an : les deux objets étaient
Deze titel trekt wellicht de aandacht van iedere
Un tel titre ne manquera pas d’attirer l’attention
administratie de stelling in dat antiek of kunst geen
utilisés comme mobilier de bureau. Il ne s’agit
fiscaalbewuste kunstverzamelaar. Het fiscaal
de tout collectionneur d’art concerné par sa
waardevermindering ondergaat, maar integendeel
vraiment pas d’une jurisprudence générale, et
voordeel van de afschrijving is duidelijk en
fiscalité ; l’amortissement représente un clair
zelfs in waarde stijgt. Bijgevolg is er geen afschrijving
l’administration adopte habituellement pour point
kan een besparing opleveren tot 33% voor
avantage fiscal et peut offrir jusqu’à 33 %
mogelijk. In dit concrete geval echter oordeelde
de vue que les antiquités ou les œuvres d’art ne
een vennootschap en zelfs tot 50% voor een
d’économies à une société et jusqu’à 50 % à une
de rechtbank dat het effectieve gebruik als
subissent pas de diminution de valeur (leur valeur
kantoormeubilair een waardevermindering met
au contraire augmente) et que, par conséquent,
natuurlijke persoon (bv. een beoefenaar van
personne physique, par exemple de profession
zich meebrengt.
aucun amortissement n’est possible ; dans le cas qui
een vrij beroep die zijn werkelijke kosten aftrekt).
libérale, déduisant ses frais professionnels réels.
nous occupe, le tribunal a considéré que l’utilisation De rechtbank van eerste aanleg van Luik (vonnis
effective comme mobilier de bureau impliquait une
van 25 februari 2008) kwam een jaar later tot een
diminution de valeur en soi.
Jean-Philippe BONTE, Head of Wealth Analysis & Planning ING Private Banking
Par Jean-Philippe BONTE, Head of Wealth Analysis & Planning ING Private Banking
vrij beroep. Die wenste een schilderij van een
L’année suivante, le tribunal de première instance de
Het principe van de afschrijving houdt in dat de
Le principe de l’amortissement est que le contribuable
hedendaags kunstenaar naar rato van 20% per
Liège tirait une autre conclusion pour un praticien de
belastingplichtige ieder jaar van de afschrijving een
déduit de son revenu imposable, chaque année
jaar af te schrijven. De rechtbank stelde dat een
profession libérale (jugement du 25 février 2008) qui
bepaald percentage van de aanschaffingswaarde
de l’amortissement, un pourcentage déterminé
afschrijving de vaststelling is van een ontwaarding
désirait amortir l’œuvre d’un peintre contemporain
van het kunstvoorwerp in mindering brengt van zijn
de la valeur d’achat de l’œuvre d’art, ceci en
dat een goed met een beperkte gebruiksduur
au taux de 20 % par an. Le tribunal estime qu’un
belastbaar inkomen. Dat gebeurt ter compensatie
compensation de la diminution de valeur que subit
ondergaat. Het goed zal dus ooit moeten worden
amortissement équivaut à constater la dévaluation
van de waardevermindering die het goed ondergaat
le bien de par son utilisation. Un amortissement
vervangen. In die categorie hoort een kunstvoorwerp
subie par un bien ayant une durée d’utilisation limitée,
door het gebruik. Bij een afschrijving op 10 jaar kan
sur dix ans permet donc d’introduire chaque année
niet thuis: het gaat om een niet-afschrijfbaar actief.
et qui devra donc être remplacé à un moment donné.
zo elk jaar 10% van die waarde worden ingebracht.
10 % de la valeur. Mais l’administration fiscale
De rechtbank aanvaardt wel dat een niet-
Une œuvre d’art ne rentre pas dans cette catégorie :
De hamvraag is natuurlijk of de fiscale administratie
acceptera-t-elle ce type d’amortissement ?
afschrijfbaar actief op bepaalde momenten
il s’agit d’un actif non amortissable. Le tribunal admet
zo’n afschrijving zal aanvaarden. Het standpunt van
Voilà bien la question. Concernant l’amortissement
(maar niet ieder jaar) een waardevermindering kan
cependant qu’un tel actif non amortissable puisse
de administratie over de fiscale afschrijving van
fiscal d’œuvres d’art non intégrées au bâtiment,
ondergaan, bv. door een ontwikkeling in de mode
subir, à certains moments (mais pas chaque année),
losstaande kunstvoorwerpen is immers duidelijk
la position de l’administration est clairement
of door het feit dat de kunstenaar veel produceert.
une diminution de valeur, par exemple due à une
negatief.
négative.
Die (eenmalige) waardevermindering zou wel in
évolution de la mode ou à la grande productivité
50
andere conclusie voor de beoefenaar van een
51
adviezen
Conseils
mindering kunnen worden gebracht, maar in dit
d’un artiste. Une telle diminution de valeur (unique)
Opgelet dus met kunstwerken die nog sterk in waarde
donc, avec les œuvres d’art dont la valeur peut
concrete geval kon de belastingplichtige dat niet
pourrait être déduite, mais, dans le cas concret qui
kunnen stijgen, want dan zal een groot deel van de
encore fortement augmenter, car une grande partie
bewijzen. Zijn eis werd bijgevolg afgewezen.
nous occupe, le contribuable ne pouvait prouver
meerwaarde naar de Belgische staat gaan.
de la plus-value risque d’aller à l’État belge.
In dezelfde zin was er op 26 oktober 2010 rechtspraak
un tel fait et sa demande a donc été rejetée (dans
in Gent voor gravures, kandelaars enz.
le même sens : Gand, 26 octobre 2010 pour des
Wel komt de verkoop van een kunstwerk dat al
La vente d’une œuvre d’art affectée depuis au moins
gravures, chandeliers, etc.).
gedurende minstens vijf jaar als materieel vast actief
cinq ans comme immobilisation corporelle se qualifie
geboekt staat, nog altijd in aanmerking voor de
toutefois toujours pour le «remploi», selon les termes de
In beide gevallen betrof het dus losstaande
adviezen
Conseils
kunstvoorwerpen waarvoor het standpunt van
Cette jurisprudence concernait les œuvres d’art
‘wederbelegging’, zoals bepaald in art.47 WIB. Wil
l’art. 47 CIR. Cela signifie que, pour répartir dans
de administratie duidelijk is: geen afschrijving
non intégrées, et le point de vue de l’administration
men dus de belasting op de meerwaarde spreiden
le temps l’impôt sur la plus-value (il ne s’agit pas
mogelijk (zie ComIB, 61/58). Voor kunstwerken die
est très clair : pas d’amortissement (voir ComIR,
in de tijd (het is geen vrijstelling), dan moet men
d’une exonération), il faut réinvestir la totalité du
geïntegreerd zijn in het ondernemingsgebouw is
61/58). Pour les œuvres d’art intégrées dans des
niet enkel de meerwaarde maar wel de volledige
prix de vente (pas seulement la plus-value) dans des
de houding evenwel toleranter. In het verleden
bâtiments professionnels, la position est cependant
verkoopprijs herinvesteren in afschrijfbare immateriële
immobilisations amortissables, incorporelles (par
legde de administratieve commentaar (nr. 61/233)
plus tolérante : dans le passé, un commentaire
(bv. een klantenbestand of goodwill) of materiële
exemple un fichier clients ou goodwill) ou corporelles
een bijzonder afschrijvingsstelsel vast voor
administratif (n° 61/233) avait déterminé un régime
(bv. een gebouw of een nieuw kunstwerk) activa die
(par exemple un bâtiment ou une nouvelle
dergelijke kunstvoorwerpen, namelijk 2% van de
d’amortissement particulier pour de telles œuvres
gebruikt worden voor de beroepswerkzaamheid. De
œuvre d’art) utilisées dans le cadre de l’activité
aanschaffingswaarde van het beroepsgedeelte
(2 % de la valeur d’investissement de la partie
meerwaarde zal bijgevolg worden belast volgens
professionnelle. La plus-value sera donc imposée
van het gebouw.
professionnelle du bâtiment industriel ou commercial
het afschrijvingsschema van de nieuw aangekochte
selon le schéma d’amortissement du nouvel actif
dans lequel elles sont incorporées).
activa.
acheté.
een recente circulaire (CI.RH 243/605.796) van
Mais une circulaire récente (CI.RH 243/605.796) datant
Het is dus belangrijk dat een kunstverzamelaar op
Il est donc important que tout collectionneur d’art soit
11 januari 2011 dat systeem echter af. Men behoudt
du 11 janvier 2011 a aboli ce système, sous l’impulsion
voorhand even bij dit onderwerp stilstaat en eerst
attentif à ces questions et considère bien à l’avance
wel degelijk het principe van de afschrijving van
de la Commission européenne. On conserve certes le
overweegt wat zijn plannen op langere termijn zijn …
quels sont ses plans à long terme…
kunstvoorwerpen die geïntegreerd zijn in een
principe de l’amortissement d’œuvres d’art intégrées
ondernemingsgebouw, maar sinds 1 januari 2011
dans des bâtiments professionnels, mais, depuis le
gebeurt dat volgens hetzelfde afschrijvingsschema
1er janvier 2011, cela se passe selon le même schéma
als het gebouw zelf (dus meestal 3%). Daarnaast
d’amortissement que le bâtiment lui-même (donc
wordt ook de administratieve voorwaarde geschrapt
généralement 3 %). L’exigence administrative selon
dat alleen kunstvoorwerpen, gerealiseerd door in
laquelle seules les œuvres d’art réalisées par des
België verblijvende kunstenaars, mogen worden
artistes résidant en Belgique pouvaient être amorties
afgeschreven. Alle kunstwerken komen nu in
a en outre été supprimée : toutes les œuvres d’art sont
aanmerking. Een positieve ontwikkeling voor
maintenant prises en compte. Une évolution positive
belastingplichtigen die van kunst houden.
pour les contribuables amateurs d’art…
We kunnen dus stellen dat de basisprincipes onveranderd blijven:
Nous constatons donc que les principes de base restent inchangés :
»»Niet-geïntegreerde kunstwerken: niet-afschrijfbaar
»»Œuvres d’art non intégrées : non amortissables, sauf
Onder impuls van de Europese Commissie schafte
behalve bij afwijkende visie van sommige recht
point de vue divergent d’une certaine jurisprudence
spraak (afhankelijk van de concrete feitensituatie)
(selon la situation de faits concrète)
»»Geïntegreerde kunstwerken: afschrijving zoals het
»»Œuvres d’art intégrées : amortissement comme pour
gebouw
le bâtiment
Een belastingplichtige die kunstwerken van de
Un contribuable indiquant dans sa déclaration
laatste categorie opneemt in zijn fiscale aangifte
d’impôts une œuvre d’art de cette dernière catégorie
kan ze vanaf dit jaar dus sneller afschrijven.
pourra donc plus rapidement l’amortir à partir de
Hij moet natuurlijk wel rekening houden met de
cette année. Il doit bien entendu prendre en compte
keerzijde van de medaille: als hij een kunstvoorwerp
que, s’il déduit fiscalement une œuvre d’art, le revers
fiscaal afschrijft, zal de eventuele meerwaarde bij
de la médaille est que l’éventuelle plus-value à la
verkoop belastbaar zijn tegen de tarieven van de
vente sera taxable aux taux de l’impôt sur les sociétés
vennootschapsbelasting of personenbelasting.
ou de l’impôt sur les personnes physiques. Attention,
52
53
Seizoen
saison
Seizoen 2011 – 2012
Seizoen
saison
Saison 2011 – 2012
The Art Society biedt u een programma waarin
Donderdag 15 december
The Art Society vous propose un programme
Jeudi 15 décembre
het accent steeds vaker ligt op exclusieve
Op uitnodiging van de verzamelaarsclub Groeninge,
mettant toujours davantage l’accent sur des
À l’invitation du club de collectionneurs Groeninge,
bezoeken aan schitterende collecties, die
dat dit jaar zijn 25-jarige bestaan viert, wonen we
visites exclusives de superbes collections
qui fête cette année ses 25 ans d’existence, nous
een lezing bij van Chris Dercon – directeur van het
moeilijk of zelfs helemaal niet toegankelijk
Tate Modern – in het Europacollege in Brugge. We
zijn voor het grote publiek, op previews en op
assisterons à une conférence donnée par Chris
difficilement accessibles au grand public, des
Dercon, Directeur de la Tate Modern, au Collège de
krijgen tevens de kans om de collecties van de club
avant-premières et des visites d’ateliers d’artistes.
kunstenaarsateliers. Ziehier een overzicht van
te ontdekken, aangezien er voor de gelegenheid een
Voici un aperçu des événements qui jalonneront
de découvrir les collections du club, puisqu’une
de evenementen …
vijftigtal werken tentoongesteld worden.
cette nouvelle saison…
cinquantaine d’œuvres y seront exposées pour
L’Europe à Bruges. Ce sera également l’opportunité
l’occasion. Januari 2012 Zondag 11 september
Bezoek aan kunstenaarsateliers in Antwerpen en
Dimanche 11 septembre
Janvier 2012
Bezoek aan Kunst & Zwalm, een outdoor traject met
ontdekking van jong talent.
Visite de Kunst & Zwalm, parcours d’art contemporain
Parcours d’ateliers d’artistes à Anvers.
en plein air dans le paysage exceptionnel et idyllique
À la découverte de jeunes talents !
hedendaagse kunst in het uitzonderlijke en idyllische landschap van de Zwalmstreek. We beëindigden
Februari 2012
de la région de Zwalm. Une balade à vélo qui se
deze fietstocht in een van de mooiste plekjes van dit
Bezoek aan privécollecties in België: keuze uit een
clôtura dans l’un des lieux phares du parcours,
Février 2012
kunstenparcours, het Kasteel van Beerlegem.
tiental verzamelingen.
le château de Beerlegem, où nous étions accueillis
Visites de collections privées en Belgique : une
par le comte et la comtesse Hubert d’Ursel.
collection au choix parmi une dizaine proposée.
Mardi 11 octobre
Mars 2012
Escapade à Chatsworth House, en Angleterre.
À préciser prochainement.
We werden er verwelkomd door de graaf en de gravin Maart 2012
Hubert d’Ursel.
Wordt weldra bevestigd. Dinsdag 11 oktober Uitstap naar Chatsworth House, in Engeland.
April 2012
Nous visiterons l’exposition Beyond Limits, organisée
We bezoeken de tentoonstelling Beyond Limits die
30e hedendaagse kunstbeurs Art Brussels, bezoek in
par Sotheby’s dans le cadre d’une private sale.
Avril 2012
Sotheby’s organiseert in het kader van een private
preview.
À cette occasion, un ensemble de sculptures
30 e foire d’art contemporain Art Brussels et visite en
monumentales, modernes et contemporaines, sera
preview.
sale. Bij deze gelegenheid worden een reeks monumentale moderne en hedendaagse sculpturen
Mei 2012
présenté dans les jardins de la propriété des ducs de
tentoongesteld in de tuinen van het domein van
Vierdaagse van Porto naar Santiago de Compostela:
Devonshire. Nous visiterons également le château et
Mai 2012
de hertogen van Devonshire. Wij bezoeken ook
de Serralves foundation, de Casa da Música, het
ses collections plus classiques, et, facultativement,
Voyage de 4 jours de Porto à Saint-Jacques-de-
het kasteel zelf en zijn klassiekere kunstcollecties.
Museum voor Hedendaagse Kunst van Vigo, de Rac
une extension est prévue à Londres pour la visite
Compostelle : la fondation Serralves, la Casa da
Facultatief kunt u de trip verlengen met het bezoek
foundation in Pontevedra, het Centro Galego de Arte
de la Frieze Art Fair.
Música, le musée d’art contemporain de Vigo, la
aan de Frieze Art Fair in Londen.
Contemporánea … en nog vele andere bezoeken,
Vrijdag 18 november
fondation Rac à Pontevedra, le Centro Galego de
in deze streek met een bruisende hedendaagse
Vendredi 18 novembre
Arte Contemporánea… et bien d’autres visites encore,
architectuur- en kunstscene.
Visite privée du Koekoekschmuck dans le
dans une région particulièrement riche en termes
«Miljoenenkwartier» à Gand. En novembre 2011,
d’art et d’architecture contemporaine.
Privébezoek aan de Koekoekschmuck in het 'Miljoenenkwartier' van Gent. In november 2011
Juni 2012
la Villa De Bondt organise à nouveau un projet
organiseert Villa De Bondt opnieuw een project
Wordt weldra bevestigd.
autour du bijou contemporain. Le travail de Ted
Juin 2012
Noten sera exposé dans la Villa De Bondt et dans
À préciser prochainement.
rond het hedendaagse juweel. Ditmaal wordt werk getoond van Ted Noten, in Villa De Bondt en in een
Data onder voorbehoud.
une dizaine d’autres maisons du quartier. Un
tiental andere huizen van het Miljoenenkwartier. Een
événement unique qui permet également de
unieke gebeurtenis die ook de gelegenheid biedt om
découvrir quelques belles maisons.
Dates sous réserve.
prachtige woningen te ontdekken.
54
55
¨nnales & Kunstbeurzen BiE
Bienniales & foires
Biennials
tentoonstellingen
expositions
Alina Szapocznikow, Petit Dessert I, 1970-1971, © The Estate of Alina Szapocznikow – Piotr Stanislawski, photo Roland Schmid
Art fairs
Pedro Américo, Tiradentes Esquartejado, © Museu Mariano Procópio & Europalia International Bob Verschueren Jean Dubuffet, l’architecte Pierre Vigneron dessinant le plan de l'ensevelissement du Salon d'été, 1977, © photo Rousseau, Fondation Dubuffet
Ronald Duarte, Nimbo, 2004, photo Pedro Stephan
Contour 2011 (Mechelen)
Frieze Art Fair (London)
5th Moving Image Biennial
from 13 to 16 October 2011
from 27 August to 30 October 2011
www.friezeartfair.com
Exhibitions
Curator: Anthony Kiendl
Fiac (Paris)
Belgium
www.contour2011.be
from 20 to 23 October 2011
Brazilian art from 1820 to 1950. • Extrêmes, from 06/10
Theme: Sound and Vision: Beyond Reason
to 15/01/2012. Panorama of contemporary Brazilian
www.fiacparis.com 54th Venice Biennale
photography from 1940 to 2011. • Art in Brazil (1950 2011), from 12/10 to 15/01/2012. Retraces evolution
ARGOS, Brussels (www.argosarts.org): Meeting Points 6:
and revolution in Brazilian art from the '50s to today. •
Locus Agonistes – Practices and Logics of the Civic,
Paulo Mendes da Rocha, from 12/10 to 15/01/2012.
from 4 June to 27 November 2011
Art.Fair (Cologne)
from 02/10 to 17/12. Second stop of this transnational
Monographic exhibition dedicated to the demiurge of
Theme: ILLUMInazioni - ILLUMInations
from 29 October to 1 November 2011
multidisciplinary event after the launch in Beirut. Artists
Brasilia, Pritzker Prize winner and guest star of Europalia
Curator: Bice Curiger
www.art-fair.de
explore the historical forces and emancipatory logics
Brasil. • Per Kirkeby and the Forbidden Paintings of Kurt
that are currently reshaping debates on civic identities,
Schwitters, from 10/02/2012 to 20/05/2012. Exciting
Paris Photo
political subjectivities, cultural strategies and artistic
meeting between the Danish sculptor and painter
12th Istanbul Biennial
from 10 to 13 November 2011
practices in Arab societies.
Per Kirkeby (°1938) and the most committed of the
from 17 September to 13 November 2011
www.parisphoto.fr
www.labiennale.org
Dadaists, the German Kurt Schwitters. La Centrale Électrique, Brussels
Theme: Untitled (12th Istanbul Biennial), 2011 Curators: Adriano Pedrosa and Jens Hoffmann
Contemporary Istanbul
(www.lacentraleelectrique.be): Incorporations, from 15/10
LE BOTANIQUE, Brussels (www.botanique.be): Bob
www.iksv.org
from 24 to 27 November 2011
to 15/01/12. Focuses on Afro-Brazilian contemporary
Verschueren, from 15/09 to 06/11. Extensive vision of
www.contemporaryistanbul.com
creation (within the Europalia Brasil festival).
Bob Verschueren’s work, highlighting the developments
from 15 September to 31 December 2011
Art Basel Miami Beach
WIELS, Brussels (www.wiels.org): Alina Szapocznikow:
Theme: Une terrible beauté est née
from 1 to 4 December 2011
Sculpture Undone, 1955-1972, from 10/09 to 08/01/2012.
MUSÉE D’IXELLES, Brussels (www.museedixelles.irisnet.be):
Curator: Victoria Noorthoorn
www.artbasel.com
Extensive retrospective of the Polish artist Alina
DUBUFFET, architect, from 20/10 to 22/01/2012. The
10th Lyon Biennial
around non-perishable items and works created in situ.
www.biennale-de-lyon.org
Szapocznikow (1926-1973) focusing on her most
exhibition invites to discover the unique and amazing
Tefaf (Maastricht)
experimental period. The exhibition will later go to the
three-dimensional universe of Jean Dubuffet,
3th Athens Biennial
from 16 to 25 March 2012
MoMA in New York. • Riffs, from 24/09 to 31/12. First
a lesser-known aspect of his work.
from 23 October to 11 December 2011
www.tefaf.com
major exhibition of the Moroccan artist Yto Barrada.
Theme: Monodrome
• Annelies Vaneycken: Repórter sem Beiras – Black Wires,
Château de Gaasbeek, Lennik (www.kasteelvangaasbeek.be):
Curators: Nicolas Bourriaud and XYZ
from 11/11 to 04/12. Installation in the Project Room,
Sleeping Beauties, from 09/09 to 13/12. Group exhibition
www.athensbiennial.org
dealing with the negative perception attributed to
with works by Bill Viola, Michaël Borremans, Sophie Calle,
people living in favelas (within Europalia Brasil).
David Claerbout, Hans Op De Beeck and others.
MUSÉES ROYAUX DES BEAUX-ARTS, Brussels
MUHKA, Antwerp (www.muhka.be): A Rua, from 07/10
(www.fine-arts-museum.be): Ferdinand Schirren (1872-1944),
to 22/01/2012. Brazilian contemporary art and art
from 22/11 to 04/03/2012.
of the '60s and '70s related to the streets of Rio de Janeiro (within Europalia Brasil). • Chantal Akerman,
56
BOZAR, Brussels (www.bozar.be): Bozar is organising
Too Far, Too Close, from 10/02 to 20/05/2012. First
several Europalia Brasil exhibitions. • Brazil.Brasil, from
major retrospective in Europe on this Belgian artist and
06/10 to 15/01/2012. Main exhibition, dealing with the
filmmaker.
57
tentoonstellingen
expositions
EXTRA CITY, Antwerp (www.extracity.org): A Slowdown
VL – Netwerk, Aalst (www.kunstencentrumnetwerk.be): Nedko
France
at the Museum, from 02/09 to 28/10. • Hans van
Solakov, from 27/02 to 03/06/2012. Retrospective of the
Houwelingen and Jonas Staal, from 18/11 to 8/01/2012.
Bulgarian artist presenting a selection of works of each
CENTRE POMPIDOU, Paris (www.centrepompidou.fr):
21/10 to 19/02/2012. The ‘Fondation’ opens its doors
year from 1981 to 2011.
Cyprien Gaillard, Prix Marcel Duchamp 2010, from 21/09
to the community of mathematicians and invites
to 05/01/2012. • Edvard Munch, L’Œil moderne 1900-
internationally renowned artists to accompany them,
MUSEUM DHONDT-DHAENENS, Deurle (www.museumdd.be):
tentoonstellingen
expositions
Fondation Cartier, Paris (http://fondation.cartier.com): Mathématiques, un dépaysement soudain, from
Re/Pro/Ducing Complexity, from 23/10 to 08/01/2012.
MAC’s, Hornu (www.mac-s.be): Michel François,
1944, from 21/09 to 09/01/2012. Collection of about
in order to together see, listen, do, think and discover
Brings together the works of three young woman artists
45.000 affiches, 1994-2011, from 23/10 to 29/01/2012.
eighty paintings, thirty works on paper, fifty photographs
mathematics.
from three European countries: Nelleke Beltjens (The
The event, which is not intended as a retrospective,
and one film, previously unseen in France. • Martin
Netherlands), Hedwig Brouckaert (Belgium) and Jorinde
is devoted to the large format posters the artist has
Szekely. Ne plus dessiner, from 12/10 to 02/01/2012.
Le Plateau, FRAC, Paris (www.fracidf-leplateau.com):
Voigt (Germany). • Tobias Rehberger, from 23/10 to
made from his photographs. • Perles de liberté,
Twenty research pieces and twenty industrial products
Alien Theory, from 22/09 to 20/11/2011. First exhibition
08/01/2012. For his project, the artist, awarded at the
from 23/10 to 26/02/2012 (Grand-Hornu Images).
which renew the original question of ‘the use of the
in France of the Portuguese artists João Maria Gusmão
2009 Venice Biennale and undoubtedly one of the
Jewellery representative of Afro-Brazilian culture (within
object’ and shed a new light on the work of the
and Pedro Paiva. • Le Mont Fuji n’existe pas
most influential and successful German artists of his
Europalia Brasil).
designer.
(le sentiment des choses), from 15/12 to 29/02/2012.
Centre de la gravure et de l’image imprimÉe,
MusÉe du Jeu de Paume, Paris (www.jeudepaume.org):
MusÉe d’Art moderne, Paris (http://mam.paris.fr/):
La Louvière (www.centredelagravure.be): Gravure extrême,
Diane Arbus, from 18/10 to 05/02/2012. First retro
Baselitz sculpteur, from 30/09 to 29/01/2012. The
S.M.A.K., Ghent (www.smak.be): Daniel Buren, Le Décor
from 08/10 to 08/01/2012. The exhibition runs through
spective in France with over 200 photographs.
event will offer a retrospective reading of this particular
et son Double, from 21/09 to 04/11/2012. Reproduction
a century of dynamic graphic Brazilian culture (within
• Audrey Cottin: Charlie & Sabrina, qui l’eût cru?, from
aspect of the work of the German artist, painter and
of the work created in 1986 by the artist for the exhibition
Europalia Brasil). • Histoire d’une édition: des suites
18/10 to 05/02/2012. For this exhibition, Audrey Cottin
writer, presenting almost all of a production little shown
Chambres d’amis and reproducing the bedroom of art
Prisunic à Catherine Putman, from 28/01 to 29/04/2012.
has collaborated with several with people who, like
in France and covering more than thirty years. • Any
collector Herbert Anton decorated with his famous stripe
Presentation of the work of the editors: pieces of the
her, are interested in notions of authorship, shape
ever, from 18/10 to 08/01/2012. First major exhibition in
pattern. • Manfred Pernice. Brei, from 15/10 to 08/01/2012.
‘Prisunic suites’ (1967-1973) and the various artists with
and performance. • Berenice Abbott, from 21/02 to
France of the American artists Ryan Trecartin and Lizzie
Set of recent works by the German artist based on the
whom they collaborated.
29/04/2012. The exhibition organised in three parts aims
Fitch.
generation, develops a series of large and colourful abstract sculptures.
to reveal the influence of Berenice Abbott’s photographs
monumental architectural installation Tutti (2010). • Johan Grimonprez. It’s a Poor Sort of Memory that
BAM, Mons (www.bam.mons.be): Le modèle a bougé,
in the context of the time and focuses on the different
Grand Palais, Paris (www.grandpalais.fr): Matisse,
Only Works Backwards: On Zapping, Close encounters
from 10/09 to 05/02/2012. Thematic exhibition with
genres covered by the artist.
Cézanne, Picasso… L’aventure des Stein, from 05/10
and the Commercial Break, from 15/10 to 08/01/2012.
works of some thirty modern and contemporary artists
First retrospective in Belgium of filmmaker and artist
including Cartier-Bresson, Orozco, Bellmer and Brancusi.
to 16/01/2012. The exhibition shows the history of this La Maison Rouge, Paris (www.lamaisonrouge.org):
extraordinary family. It illuminates the importance of its
Johan Grimonprez. • Mekhitar Garabedian, without
Mémoires du futur, la collection Olbricht, from 22/10
patronage for artists and shows how the family helped
even leaving, we are already no longer there, from
to 15/01/2012. Presented for the first time in France,
to impose a new standard of taste in modern art.
03/12 to 26/02/2012. First solo exhibition of this Belgian
the collection of the German Thomas Olbricht
Syrian-born artist.
combines ‘cabinet of curiosities’ objects, classical
Château de versailles, Versailles (www.chateauversailles.fr):
works and contemporary art on universal themes.
Venet à Versailles, from 01/06 to 01/11/2011. Seven monumental works are exhibited in the domain.
Johan Grimonprez, Looking for Alfred Ryan Trecartin + Lizzie Fitch, Negative Beach, 2010, courtesy Ryan Trecartin, Lizzie Fitch & Elizabeth Dee, photo Sebastian Kim
Michel François, Sauter, 1999
Javier Téllez,
O Rinoceronte de Dürer, 2010, courtesy Javier Téllez & Galerie Peter Kilchmann
Tobias Rehberger, The chicken-and-egg-no-problem wall-painting, 2008, photo Gert Jan van Rooij
Bernard Venet, 219.5° Arc x 28, Parterre d’Eau, © Philippe Chancel
Diane Arbus, Child with a toy hand grenade in Central Park, N.Y.C, 1962, © The Estate of Diane Arbus LLC
58
Exhibition visual of Edvard Munch. L’œil moderne
59
tentoonstellingen
expositions
tentoonstellingen
expositions
United Kingdom
The Netherlands
Germany
National Gallery, London (www.nationalgallery.org.uk):
Huis Marseille, Amsterdam (www.huismarseille.nl):
Ludwig Museum, Cologne (www.museum-ludwig.de):
Museo Reina Sofia, Madrid (www.museoreinasofia.es):
Leonardo da Vinci: Painter at the Court of Milan, from
Soft Horizons, from 10/09 to 11/12/2011. First major
MemyselfandI, Photo Portraits of Picasso, from 24/09
Andreas Fogarasi, from 14/09 to 9/01/2012. • Alighiero
09/11 to 05/02/2012. Exceptional exhibition that brings
solo exhibition of Scarlett Hooft Graafland. • Natural
to 15/01/2012. Two hundred photographs of Picasso
e Boetti. Estrategia de juego, from 05/10 to 05/02/2012.
together seven paintings and fifty drawings of Leonardo
Stories, from 16/12 to 26/02/2012. Photographs of the
by artists such as Cecil Beaton, Henri Cartier-Bresson,
• René Daniëls. Una exposición es siempre parte de
da Vinci (worldwide, there are only 14 paintings left,
Japanese artist Naoya Hatakeyama.
Robert Doisneau, Man Ray, Irving Penn and Lee Miller.
un todo mayor, from 20/10 to 26/03/2012. • Locus
De Pont Stichting, Tilburg (www.depont.nl): MARK,
Kunstverein, Hannover (www.kunstverein-hannover.de):
27/02/2012. • Muntadas. Entre/Between, from 22/11 to
TATE BRITAIN, London (www.tate.org.uk): Barry Flanagan:
from 8/10 to 19/02/2012. Works by the British artist Mark
Markus Schinwald, from 27/08 to 6/11/2011.
26/03/2012.
Early Works 1965-1982, from 27/09 to 2/01/2012.
Wallinger. Kunstsmuseum, Wolfsburg (www.kunstmuseum-wolfsburg.de):
Guggenheim Museum Bilbao, Bilbao
Spain
some of which not transportable).
Solus. Impresiones de Raymond Roussel, from 25/10 to
Retrospective on the English sculptor. • Migrations, from 31/01/2012 to 12/08/2012. The exhibition will explore
Van Abbemuseum, Eindhoven (www.vanabbemuseum.nl):
Art of Deceleration, from 12/11 to 09/04/2012. Motion
(www.guggenheim-bilbao.es): Brancusi – Serra, from 08/10
British art from 1500 to today around the theme of
VANUIT HIER - OUT OF HERE, from 03/09 to 8/01/2012.
and rest in the arts, from Caspar David Friedrich to
to 15/04/2012. This exhibition, organised in collaboration
immigration.
To mark the 75th anniversary of the museum, this project
Ai Weiwei.
with the Fondation Beyeler, explores the meaning of the concepts of time and space in the work of Constantin
includes three exhibitions: ‘For Eindhoven’ - The City TATE MODERN, London (www.tate.org.uk): Gerhard Richter:
as Muse (how the city influences artists), And on
Panorama, from 06/10 to 08/01/2012. Chronological
Sundays we celebrate Friday (works of Dick Verdult), The
retrospective. • The Unilever Series: Tacita Dean, from
Collectors Show (ten collectors share their passion with
11/10 to 11/03/2012. • Yayoi Kusama, from 08/02 to
the public).
Brancusi and Richard Serra.
Switzerland Austria
Kunstmuseum, Bern (www.kunstmuseumbern.ch):
20/05/2012.
Rectangle and Square - From Picasso to Judd - Rupf GEM, Museum of Contemporary Art, Den Haag
Whitechapel Art Gallery, London (www.whitechapel.
(www.gem-online.nl): Total Zelbstporträt, from 01/10 to
org): Wilhelm Sasnal, from 14/10 to 1/01/2012. • Rothko
15/01/2012. Works of Jonathan Meese.
BELVEDERE, Vienna (www.belvedere.at): Gustav Klimt /
Foundation Acquisitions, from 14/9 to 08/01/2012.
Josef Hoffmann. Pioneers of Modernism, from 25/10 Kunstmuseum, Basel (www.kunstmuseumbasel.ch):
to 04/03/2012. The exhibition is dedicated to the
Edgar Arceneaux. Hopelessness Freezes Time – 1967
relationship between the artist and the architect. Their
Gemeentemuseum, Den Haag (www.gemeentemuseum.nl):
Detroit Riots, Detroit Techno and Michael Heizer’s
intense collaboration, as in the Beethoven exhibition
Baltic, Newcastle (www.balticmill.com): Baltic presents
Mondriaan en de Stijl, from 17/09 to 01/01/2012.
Dragged Mass, from 24/09 to 01/01/2012. • Colored
of the Vienna Secession (1902) or for the Palais Stoclet
Turner Prize 2011, from 21/10 to 08/01/2012. Karla Black,
In the wake of the great exhibition that took place at
works on paper – Josef Albers in America, from 05/11 to
in Brussels (1905-1912), sets a new standard in Europe:
Martin Boyce, Hilary Lloyd, George Shaw.
the Centre Pompidou in Paris.
29/01/2012. Seventy works on paper in color by Josef
that of the ‘Gesamtkunstwerk’.
in Britain, from 09/09 to 26/02/2012.
Albers, from the collection of the Josef and Anni Albers Bonnefantenmuseum, Maastricht (www.bonnefanten.nl):
Foundation.
Extended Drawing, from 18/09 to 15/01/2012. Works by
Gerhard Richter, Reader, 1994, © Gerhard Richter, courtesy San Francisco Museum of Modern Art
Sol LeWitt, Robert Mangold, Bruce Nauman, Richard
Fondation Beyeler, Basel (www.beyeler.com): Louise
Serra, in which lines and drawing are pushed beyond
Bourgeois. À l’infini, from 03/09 to 08/01/2012. Selection of
their usual limits.
works by Louise Bourgeois for the centenary of her birth, including sculptures from each decade of her career.
Jonathan Meese, Meine Fratze ist harmloser als meine Katze (die freundlichtste Diktatur), 2006
Alighiero e Boetti, Afghanistan, 1980, collection Gianni Aglietta Markus Schinwald, Orient, 2011, courtesy Georg Kargl Fine Arts, Gió Marconi, Yvon Lambert, © VG Bild-Kunst Exhibition visual of Louise Bourgeois. À l'infini
Scarlett Hooft Graafland, Vanishing Traces, Soft Horizons series, 2006-2007
Constantin Brancusi, L’oiseau, 1923-1947, courtesy Fondation Beyeler
Wilhelm Sasnal, Power plant in Iran, 2010, © Wilhelm Sasnal, courtesy Sadie Coles
60
61
The Art Society is een vereniging voor verzamelaars van
The Art Society est un club de collectionneurs
hedendaagse kunst, een uitwisselingsplatform voor
d’art contemporain, une plate-forme d’échanges
ontmoetingen en discussies. Ze organiseert voor haar
permettant rencontres et discussions. Il propose à ses
leden een reeks exclusieve evenementen (bezoeken
membres une série d’activités exclusives (visites de
aan privé- en bedrijfscollecties, kunstenaarsateliers,
collections privées et d’entreprise, d’ateliers d’artistes,
conferenties, ontmoetingen met museumdirecteurs,
de conférences, rencontres avec des directeurs de
curatoren, kunstenaars en andere opinieleiders…) en
musées, des commissaires, des artistes et autres leaders
biedt hen tevens een breed gamma van diensten aan
d’opinion...), ainsi que l’accès privilégié à une large
(fiscaal, juridisch en verzekeringsadvies, vermogensen
gamme de services (conseils en matière légale et
erfenisplanning, waardebepaling en expertise van
fiscale, planning patrimonial et successoral,
kunstwerken). The Art Society vzw is een partnership van
valorisation et expertise d’oeuvres d’art, conseils en
ING Private Banking, Hiscox, Sotheby’s en PwC.
assurance). The Art Society asbl est un partenariat d’ING Private Banking, Sotheby’s, Hiscox et PwC.
TOETREDING TOT THE ART SOCIETY
CONDITIONS D’ADHÉSION À THE ART SOCIETY
The Art Society telt 200 leden. Om de kwaliteit en de exclusiviteit
The Art Society compte 200 membres. Afin de continuer à assurer
van de evenementen te garanderen, zal dit aantal niet
la qualité et l’exclusivité des événements, ce nombre ne pourra
overschreden worden. The Art Society hecht er belang aan
être dépassé. The Art Society attache de l’importance à ce que
dat haar leden een uitgesproken interesse hebben voor
ses membres aient un intérêt confirmé pour l’art contemporain.
hedendaagse kunst.
La procédure d’adhésion est la suivante: De toetredingsprocedure is de volgende:
> Le nombre de membres est limité à 200 personnes.
> Het aantal leden is beperkt tot een maximum van 200 personen.
> L’adhésion à The Art Society s’élève à 550 € pour une personne
> Het lidmaatschap van The Art Society bedraagt 550 € voor een single en 900 € voor een koppel. > Het lidmaatschap is voorbehouden voor particuliere verzamelaars en/of verwoede liefhebbers van hedendaagse kunst. > Kandidaat-leden mogen geen galeriehouder, kunsthandelaar of kunstadviseur zijn, noch kunstenaar. Zij mogen evenmin werkzaam zijn bij de concurrenten van
seule et à 900 € pour un couple. > L’adhésion est réservée aux particuliers, collectionneurs et/ou grands amateurs d’art contemporain. > Les candidats à l’adhésion ne peuvent pas être galeriste, marchand ou conseiller en art, ni artiste. Ils ne peuvent pas non plus travailler auprès d’un concurrent de l’un des Partenaires de The Art Society (ING Private Banking,
de Partners van The Art Society (ING Private Banking, Hiscox,
Hiscox, Sotheby’s et PwC). Un candidat qui a été galeriste,
Sotheby’s of PwC). Een kandidaat die als galeriehouder,
marchand ou conseiller en art doit avoir cessé cette activité
kunsthandelaar of kunstadviseur werkzaam is geweest, moet
depuis trois ans au moins avant que sa candidature ne puisse
deze activiteit sinds drie jaar stopgezet hebben alvorens in aanmerking te kunnen komen. > Kandidaat-leden moeten voorgedragen worden door
être prise en considération. > Les candidats devront être présentés par au moins un Parrain qui devra être un Partenaire (ING Private Banking, Hiscox, Sotheby’s
minstens één Peter, die een Partner moet zijn (ING Private
ou PwC) ou un membre du Comité d’Honneur (Geert Behaegel,
Banking, Hiscox, Sotheby’s of PwC) of lid is van het Erecomité.
Lieven Declerck, Michel Delfosse, Mimi Dusselier, Sophie
(Geert Behaegel, Lieven Declerck, Michel Delfosse, Mimi Dusselier, Sophie Lammerant, Cédric Liénart de Jeude, Hélène Mairlot, Emmy Tob). > De toetredingsaanvraag wordt ingediend op basis van een dossier – de "Application Form" is verkrijgbaar via de website of op gewone aanvraag. > Tweemaal per jaar komen de Partners en het Erecomité samen. De Peters zullen hun kandidaturen op deze vergaderingen voordragen. > Indien het maximum aantal van 200 leden is bereikt, worden de nieuwe leden op een wachtlijst gezet tot een plaats vrijkomt.
Lammerant, Cédric Liénart de Jeude, Hélène Mairlot, Emmy Tob). > Toute demande d’adhésion se fait sur base de présentation d’un dossier – un «Application Form» est disponible via notre site web ou sur simple demande. > Les Partenaires et le Comité d’Honneur se réunissent deux fois par an ; les Parrains présenteront leurs candidatures lors de ces réunions et il y sera décidé de l’acceptation ou non des candidats. > Si le nombre maximal de 200 personnes est atteint, les nouveaux candidats seront mis en liste d’attente jusqu’à ce qu’une place se libère.
Indien u lid wenst te worden van The Art Society, vragen wij u
Si vous souhaitez devenir membre de The Art Society, n’hésitez
contact op te nemen met een van de leden van het Erecomité
pas à prendre contact avec l’un des membres du Comité
of een van de Partners opdat zij u als Peter zouden kunnen
d’Honneur ou l’un des Partenaires afin qu’il puisse vous accorder
steunen.
son Parrainage.
Indien vragen, kan u steeds contact nemen met Séverine Delen:
Pour tout renseignement supplémentaire, n'hésitez pas à
02 547 3390 –
[email protected].
contacter Séverine Delen : 02 547 3390 - s.delen.ing.
Redactiecomite / Comité de rédaction : Séverine Delen, Nathalie Capart • Hebben meegewerkt aan dit nummer / Ont collaboré à ce numéro : Jean-Philippe Bonte, Myriam & Amaury de Solages, Hubert
d’Ursel,
Lieven
Declerck,
Laurence
Dujardyn,
Leen
Meganck • Productie / Production : ING Marketing Communication • Vertalingen / Traductions : Nathalie Capart, Hans Devisscher • Design en lay-out / Design et lay-out : Tiphaine Gillet, Isabelle Van Brussel • Beeldmateriaal: Beeldmateriaal bestemd voor promotioneel gebruik door de pers. The ArtSociety heeft geprobeerd haar verplichtingen t.o.v. alle rechthebbenden te vervullen. De rechthebbenden die menen dat hun rechten desalniettemin onvoldoende zijn verdedigd, worden verzocht contact op te nemen met The Art Society. / Illustrations : Matériel visuel destiné à usage promotionnel par la presse. The Art Society s’est efforcée de remplir ses obligations envers tous les ayants droit. Les ayants droit jugeant néanmoins leurs intérêts insuffisamment défendus, sont priés de contacter The Art Society. Verantwoordelijk uitgever / Éditeur responsable : Denis Gilliot, Avenue Marnixlaan 24, 1000 Brussel / Bruxelles Directrice / Directrice : Séverine Delen, 02 547 3390,
[email protected] • Beheerraad / Conseil d’administration : Denis Gilliot, Vik Vandamme • Erecomité / Comité d’honneur : Geert Behaegel, Lieven Declerck, Michel Delfosse, Mimi Dusselier, Sophie Lammerant, Hélène Mairlot, Cédric Liénart de Jeude, Emmy Tob Contactadres / Adresse de contact : Marsveldstraat 23 Rue du Champ de Mars, 1050 Brussel / Bruxelles, www.theartsociety.be
