Editie QUERCUS Boomverzorging. News. Krinkels. Integraal boombeheer in Dierenpark Emmen. integraal opgenomen in RAW

m ve rz or gi n g oo

Ed i

tie

QU E

SB

Krinkels RC U

News

Integraal boombeheer in Dierenpark Emmen

Vellen & Versnipperen

Het QUERCUS-snoeimodel integraal opgenomen in RAW

I M P R E SS I E E E N BO O MV E RZ O RG I NG Q U ER CU S

QUERCUS bestaat uit een team van betrokken vakmensen die beschikken over het certificaat European Treeworker of European Tree Technician. Deze certificaten zijn een garantie voor veilig, efficiënt en vakkundig werk door gespecialiseerde boomverzorgers met een gegarandeerd opleidings- en ervaringsniveau. QUERCUS is concurrerend door een modern machinepark en een slimme aanpak. Een voorbeeld hiervan zijn de speciaal aangepaste Unimog versnipperaars, die elders in dit News terugkomen. QUERCUS kijkt ook naar de toekomst, dat uit zich op verschillende manieren. Zo worden alle houtsnippers die QUERCUS produceert als biomassa ingezet. Ook heeft QUERCUS veel BBL-ers in dienst. Bij QUERCUS staat een duurzame relatie met de opdrachtgever voorop, ze streven ernaar om de opdrachtgever zoveel mogelijk te ontzorgen door een integrale benadering en een praktisch ingestelde mentaliteit. Of het nu gaat om solitaire bomen, laanbomen, monumentale bomen, fruitbomen, knotbomen of bomen met bijzondere kroonvormen, de boomverzorgers van QUERCUS verzorgen uw bomen altijd op vakkundige wijze. De opdrachtgevers zijn o.a.: particulieren, bedrijven, waterschappen, gemeenten, provincies en de rijksoverheid. Op moeilijk bereikbare plaatsen worden bomen gesnoeid met behulp van beproefde klimtechnieken en als het gaat om meerdere bomen is de inzet van hoogwerkers al snel rendabel. Tijdens de uitvoering van werkzaamheden conformeert QUERCUS zich aan de Flora- en Faunawetgeving. QUERCUS is ISO, VCA** en GROENKEUR gecertificeerd en tevens lid van de Kring Praktiserende Boomverzorgers (KPB) en van de Vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners (VHG). Boomverzorging behelst meer dan alleen het snoeien van bomen, in dit News vindt u een impressie van de werkzaamheden op dit vakgebied. Heeft u vragen of wilt u meer weten over onze werkzaamheden, neem dan vrijblijvend contact met QUERCUS op of met één van de Krinkels vestigingen. Op de achterzijde van dit News vindt u een overzicht van vestigingen bij u in de buurt.

Integraal boombeheer in Dierenpark Emmen QUERCUS is al jaren verantwoordelijk voor het onderhouden en onderzoeken van het bomenbestand van Dierenpark Emmen. Door goede afstemming, communicatie en het leveren van kwaliteit op het gebied van advies en uitvoering, heeft QUERCUS in de loop der jaren een duurzame relatie met de opdrachtgever opgebouwd. De boomtechnisch adviseur van QUERCUS is in 2007 begonnen om alle bomen in het dierenpark in te tekenen op een digitale ondergrond. Hiervoor is een veldcomputer ingericht met speciale software. De digitale ondergrond is samengesteld op basis van Autocad tekeningen van de ontwerpafdeling van het park. Alle bomen zijn ingemeten met behulp van GPS en als boompunt vastgelegd op de digitale kaart. Aan elk boompunt is een paspoort gekoppeld met daarin boomgegevens.

D IE R ENP A RK

E M M E N

Na afloop van het in kaart brengen van het bomenbestand, bleek het Dierenpark er ineens meer dan 200 bomen bij gekregen te hebben. Het totaal aantal geregistreerde bomen komt daarmee op 680 stuks.

In het kader van de zorgplicht worden de bomen periodiek door QUERCUS onderhouden, gecontroleerd en waar nodig nader onderzocht. De wijzigingen van alle individuele bomen worden zowel in het paspoort als in een logboek bijgehouden. De wijzigingen met betrekking tot uitgevoerde maatregelen, controle en onderzoek worden opgeslagen en zijn snel te reproduceren. Door het maken van (specifieke) selecties zijn zaken als snoeirondes, onderzoeken, reguliere- en jaarlijkse controles eenvoudig te plannen en te visualiseren op kaarten. Boombeheer in de dierentuin is prestigieus omdat, mede door de grote hoeveelheid bezoekers, zware eisen worden gesteld aan zorgplicht en onderhoud van het overwegend oude bomenbestand. Andere ‘partijen’ om rekening mee te houden zijn: dieren, omwonenden en de spoorwegen. Door takbreuk of windworp kunnen dieren ontsnappen, kan schade of letsel toegebracht worden aan bezoekers/omwonenden of kunnen problemen ontstaan voor het treinverkeer op het aan het park grenzende spoor. Gezien de belangen van de verschillende partijen wordt het boomonderhoud in goed overleg met zowel de interne- als externe partijen uitgevoerd. De omwonenden hebben bijvoorbeeld uiteenlopende belangen, verwachtingen en eisen. Voor deze laatste groep is een aparte inspraakavond georganiseerd waarbij uitleg is gegeven met betrekking tot het boomonderhoud.

Het bomenbestand wordt door QUERCUS cyclisch beheerd, het streven is om alle bomen (in ieder geval) 1x / 5 jaar te snoeien. Afkomend takhout dat geschikt is om aan de dieren te voeren wordt apart ingezameld door medewerkers van het park, de rest van het hout wordt versnipperd en afgevoerd. De meeste bomen kunnen worden gesnoeid vanuit de hoogwerker; moeilijk bereikbare bomen langs wandelpaden, in de verblijven of boven de kooien, worden gesnoeid door middel van klimtechnieken. Naast de registratie van gebreken die tijdens de reguliere- en jaarlijkse boomcontrole naar voren komen, worden eventuele gebreken die door de Treeworkers zijn waargenomen in de kroon, doorgegeven aan de boomtechnisch adviseur van QUERCUS en digitaal verwerkt in het boombeheersysteem. Bomen met dusdanige gebreken, waardoor nader technisch onderzoek geboden is, worden onderzocht door middel van meetapparatuur, bewortelingsonderzoek etc. Indien nodig wordt verankering aangebracht, kroonreductie toegepast of worden bomen gerooid. Dat de bomen een belangrijke functie vervullen op deze locatie blijkt o.a. uit de resultaten van de door QUERCUS uitgevoerde boomtaxatie. Mede op basis van de inventarisatiegegevens zijn de bomen getaxeerd en zijn er maquettes gemaakt ten behoeve van de nieuwe functie van het park. Op deze maquettes zijn de posities van de bestaande bomen integraal overgenomen. Het uitgevoerde allround boombeheer in Dierenpark Emmen is een mooi voorbeeld van de bedrijfsfilosofie van QUERCUS: Integraal boombeheer waarbij het ontzorgen van de opdrachtgever centraal staat.

WE G BE P LA NT I NG SNO EI EN

Snoeien van wegbeplanting...

...ook in de Provincie Groningen

Sinds de oprichting in 1987 heeft QUERCUS Boomverzorging zich ontwikkeld als een van de meest gerenommeerde specialisten op het gebied van het onderhouden van bomen langs wegen.

QUERCUS heeft in 2008 het boomonderhoudsbestek van de provincie Groningen aangenomen. In het kader van het door de provincie Groningen uitgegeven bestek WB-02-2008 is QUERCUS boomverzorging in totaal drie jaar verantwoordelijk geweest voor het onderhoud van ca. 30.000 bomen langs diverse provinciale wegen. Een omvangrijk werk qua uitvoering, maar ook wat betreft de gestelde eisen.

Met een beproefde werktechniek en goed opgeleide boomverzorgers (European Treeworkers) snoeit QUERCUS jaarlijks meer dan 30.000 bomen langs wegen van Rijk, Provincie en Gemeente. De boomverzorgers van QUERCUS zijn tevens geschoold om visuele boomveiligheids- beoordelingen (VTA) uit te kunnen voeren. Op verzoek kan de boomcontrole en (digitale) registratie van “zorgplichtige” bomen tijdens de snoeiwerkzaamheden uit worden gevoerd. In een werkvak van ca. 50 meter lengte worden de bomen met behulp van zelfrijdende hoogwerkers gesnoeid, het vrijgekomen snoeihout wordt direct versnipperd door op het werk afgestemde houtversnipperaars. De versnipperaars van QUERCUS beschikken over een opvangbunker met een capaciteit van maximaal 20 m³ snippers en zijn tevens voorzien van actieframes. Het uitvoerend personeel beschikt over het certificaat “Veilig werken langs de weg”. Door gebruik te maken van een rijdende afzetting met geïntegreerde verkeersbegeleiding werkt QUERCUS veilig en efficiënt. Het snoeien en versnipperen gebeurt in één werkgang waardoor het werkvak meteen schoon wordt opgeleverd. Door deze geïntegreerde aanpak ondervinden de weggebruikers minimale overlast tijdens de werkzaamheden.

De gecertificeerde Treeworkers van QUERCUS zijn gekwalificeerde Boom Veiligheids Controleurs (BVC). Elke snoeiploeg had op de werklocatie een handheld computer (PDA). De PDA’s waren voorzien van GPS en digitale kaarten met boompunten, welke waren gekoppeld aan het bomenbestand. De medewerkers van QUERCUS hebben tijdens het snoeien de boomgegevens geactualiseerd. Bij bomen met gebreken zijn in het kader van de zorgplicht de VTA gegevens aangevuld. Zodra er een weg was afgerond werden de geactualiseerde gegevens weer terug gestuurd naar de provincie, na controle heeft de provincie de up-to-date boomgegevens opgenomen in het hoofdbestand. Omdat ook de bestekadministratie was gekoppeld aan dit systeem, had QUERCUS dagelijks inzicht met betrekking tot het uitgevoerde werk. Na een inhaalslag heeft QUERCUS de bomen terug kunnen brengen naar een aanvaardbaar beeld en kwalitatief hoog onderhoudsniveau. De provincie heeft vastgesteld dat het, in het bestek omschreven, streefbeeld bereikt is.

F L O R A

&

FAU NA

Flora & Fauna wetgeving QUERCUS Boomverzorging conformeert zich aan de Flora & Fauna wetgeving bij activiteiten welke mogelijk nadelige gevolgen kunnen hebben voor inheemse planten en dieren. Deze wet heeft betrekking op de gunstige staat van instandhouding van inheemse planten en dieren en hun vaste rust- en verblijfplaatsen. Genoemde wetgeving geldt voor particulieren, overheden en bedrijven. In eerste instantie moet de opdrachtgever aangeven of er informatie beschikbaar is met betrekking tot de aanwezigheid van beschermde soorten.

Indien er geen bruikbare gegevens beschikbaar zijn kan QUERCUS voor u een eerste Flora & Fauna check uitvoeren. Bij ontheffingsaanvragen of de aanwezigheid van specifieke soorten als vleermuizen, werkt QUERCUS samen met gespecialiseerde ecologen. Om tijdens de werkzaamheden te kunnen voldoen aan de wetgeving op dit gebied, beschikt de boomtechnisch adviseur van QUERCUS over het certificaat “Zorgvuldig handelen Flora & Fauna wetgeving”. Daarnaast beschikken de medewerkers over gedegen praktische kennis met betrekking tot zorgvuldig handelen naar aanleiding van de Flora & Fauna wetgeving.

Door altijd aantoonbaar zorgvuldig te handelen zijn overtredingen van de Flora & Fauna wetgeving te voorkomen. Doordat QUERCUS haar werkzaamheden afstemt op aanwezige beschermde Flora & Fauna kan jaarrond gewerkt worden. Indien zij tijdens de werkzaamheden vaste rust en verblijfplaatsen van beschermde soorten aantreffen worden deze door de medewerkers geregistreerd en worden de voorgeschreven protocollen nageleefd.

Doe nog maar zo’n goudgele rakker...

MA C HINE PA R K

Eén van de meest kenmerkende bedrijfsauto’s van QUERCUS Boomverzorging blijft de Unimog. Als eerste boomverzorgingsbedrijf in Nederland is QUERCUS begonnen om een zogenaamde snoeitrein in te zetten voor het snoeien van straat- en laanbomen. De snoeitrein bestaat uit hoogwerkers met aansluitend een speciale Unimog voor het verwerken van afkomend snoeihout.

Het verschil met de andere uitvoeringen is dat de bunker met een capaciteit van 10 m3 is voorzien van deuren in plaats van een losklep. In tegenstelling tot de huidige U90, U2150 en U2400 is de nieuwe U400 niet voorzien van een Morbark of TP houtversnipperaar, maar van een Dücker “Holzhacker 250”.

De Unimogs zijn voorzien van op maat gemaakte opvangbunkers met verkeersgeleiding op de achterzijde, hierdoor maakt de Unimog deel uit van de verkeersmaatregelen. Voor het handmatig invoeren van takhout is iedere Unimog uitgerust met een aangepaste houtversnipperaar aan de voorzijde.

Deze houtversnipperaar van de 250 serie is een machine van de bovenste capaciteitsklasse voor constant zwaar gebruik. De via een aftakas aangedreven houtversnipperaar beschikt over een eigen hydraulisch systeem met vrijloop en beveiliging bij overbelasting. Deze versnipperaar is uitgevoerd met een zware 3 messentandem-versnipperschijf voor het probleemloos verwerken van hout met veel groene massa.

Sinds kort is het arsenaal zelfrijdende houtversnipperaars uitgebreid met nog een Unimog. De nieuwe alleskunner is uiteraard voorzien van de kenmerkende gele bedrijfskleur en het QUERCUS-logo.

De nieuwe versnipperaar heeft een grote capaciteit en kan hout tot 25 cm diameter verkleinen tot snippers van 13/14 mm. Doordat de messen niet meer nagesteld hoeven te worden is de Dücker onderhoudsarm.

Naast het versnipperen en afvoeren van hout is deze Unimog geschikt om een dieplader met hoogwerker te transporteren. De 180 pk sterke U400 met halfautomaat fungeert dan als een soort multifunctionele locomotief om de snoeitrein van centraalstation Zuidwolde naar het werk te rijden. Door deze werkwijze zijn de snoeiploegen volledig zelfredzaam. De combinatie van techniek, comfort en een multifunctionele inzetbaarheid maakt de Unimog tot een bijzonder voertuig.

Langste beukenlaan van Europa In 2008 heeft QUERCUS voor de gemeente Tynaarlo ca. 250 beuken aangeplant langs een gedeelte van de Asser- en Groningerstraat te Vries.

LA N GST E

BE U KENLA A N

V A N

E U R O P A

Deze weg loopt van Assen naar De Punt en bestaat uit de Asserstraat, de Nieuwe Rijksweg en de Groningerstraat. Dit traject werd van oudsher aan beide zijden geflankeerd door een laanbeplanting van beuken. De beukenbeplanting op dit traject is reeds jaren onderwerp van studie en gesprekken over keuzes met betrekking tot beheer en onderhoud. De meeste bomen langs deze weg zijn rond de 100 jaar oud, in 1988 bestond de laan uit bijna 1400 beuken en was daarmee de langste aaneengesloten beukenlaan van Europa. Door reconstructies is een deel van de beukenbeplanting gerooid. Na afronding van de reconstructie is de Nieuwe rijksweg, ter hoogte van het centrum van Vries, herplant met linden en zijn buiten het centrum grasbermen zonder bomen overgebleven. Ook zijn door uitval van bomen aan de Groningerstraat, in de buurt van De Punt, lege ruimtes ontstaan binnen de beukenrijen. De meeste uitval vindt plaats bij concentraties van bebouwing en is vaak toe te schrijven aan reconstructiewerkzaamheden. Ook heeft QUERCUS vastgesteld dat per jaar ca. 3 % van de oude beuken uitvalt. Deze bomen beschikken doorgaans over grote snoei- en stamwonden. Uit het onderzoek is tevens gebleken dat er van de 1400 beuken er nog ca. 800 over zijn. Om verdere onderbreking en afname in aantal tegen te gaan, heeft QUERCUS de lege ruimtes en gemeentelijke bermen van Vries naar De Punt weer aangeplant met beuken.

Situatie 2008

Situatie 2011

Voor aanvang van het plantwerk werden de plantplaatsen bepaald en ingetekend op kaart. Op plaatsen waar door uitval lege ruimtes zijn ontstaan tussen de oude beuken, is pas ingeboet bij minimaal 4 aaneengesloten plantplaatsen of voldoende groeiruimte. In verband met kabels en leidingen zijn er ter controle handmatig proefsleuven gegraven, de plantplaatsen van ca. 5 m x 2 m zijn uitgegraven door een mobiele kraan. De grond in de bermen bevatte veel puinresten. Om de groeiplaatsomstandigheden te optimaliseren heeft op grote schaal gronduitwisseling plaatsgevonden. De bomen (maat 14/16) zijn na levering op locatie handmatig door medewerkers van QUERCUS in het plantgat gezet. Rond de kluit zijn beluchtingsdrains aangebracht, de plantplaatsen en bermen zijn afgewerkt met een midikraan. De bomen zijn voorzien van boompalen en boomband en er is tevens een aardenwal (een gietrand ten behoeve van water geven) aangebracht. Mede door de ruime plantplaatsen, gronduitwisseling en onze goede nazorg was de uitval zeer gering en staan de jonge beuken er anno 2011 florissant bij.

Een kaartblad uit de Historische Atlas van Drenthe gebaseerd op een veldopname uit 1896 Bij de legenda: “Grint, Macadam, gruisen schelpweg beplant met bomen”

Vellen & Versnipperen Bomen hebben niet het eeuwige leven en zijn soms zelfs hinderlijk of gevaarlijk. QUERCUS helpt u om betreffende bomen op vakkundige wijze te ontmantelen en op te ruimen. Soms is er een kapvergunning nodig, QUERCUS kan u hier over adviseren; waarnodig verzorgen zij het communicatietraject bij het vellen van 'gevoelige' bomen. Vooral het vellen van (grote) bomen op moeilijk bereikbare plaatsen is specialistisch werk. Ook als er weinig ruimte is wordt de boom door de vakmensen van QUERCUS snel, efficiënt en zonder schade ontmanteld. Op verzoek kan QUERCUS het hout klein zagen, opruimen en afvoeren, het takhout versnipperen en de boomstobben wegfrezen.

V EL L EN

&

S NI P P E RE N

Voor het verwerken van tak– en stamhout beschikt QUERCUS over mobiele motorversnipperaars en zelfrijdende houtversnipperaars met een maximale capaciteit van Ø 55 cm.

Door de grote capaciteit (tot 100 m³ snippers per uur) betekent de inzet van deze machine een aanzienlijke arbeidsbesparing en verlichting. Daarnaast is QUERCUS gespecialiseerd in het rooien en versnipperen van bomen op tijdelijk uit productie genomen landbouwgrond. Betreffende percelen zijn door boeren aangeplant met zogenaamd snelgroeiend hout, na 15 tot 40 jaar kunnen de bomen worden gerooid en krijgt de grond zijn agrarische functie weer terug. Bij tijdelijk bos blijft de landbouwbestemming van de grond ongewijzigd en mag er na omvorming weer landbouw bedreven worden. Door het vermarkten van houtsnippers en/of stamhout zijn er geen stortkosten maar zelfs opbrengsten te realiseren.

G R O E I P L AAT S

Groeiplaatsverbetering Bomen hebben het vaak moeilijk omdat niet (meer) aan de groeiplaatseisen kan worden voldaan. Soms is door wortelschade, bodemverdichting en zuurstofgebrek de conditie van bomen dusdanig achteruit gegaan dat ze eraan dreigen te bezwijken. Met inzet van een pneumatische spuitlans kan QUERCUS in betreffende situaties de bodemstructuur, de vocht- en de voedingsstoffenhuishouding van deze slechte groeiplaats verbeteren. Door met veel lucht een uitgekiend substraat van humushoudende meststoffen in de grond te injecteren wordt de wortelgroei en het bodemleven geactiveerd en de verdichting van de groeiplaats opgeheven. Door de toegepaste methode van groeiplaatsverbetering ontstaat er structureel meer doorwortelbare ruimte voor bomen. In veel gevallen biedt deze onderhoudsmaatregel weer perspectief voor een gezonde en duurzame groei van de boom. De aard van het toe te passen substraat (meststoffen, humushoudende stoffen, structuurverbeterende materialen en diverse toevoegingen) is maatwerk en hangt onder andere samen met de bodemsamenstelling van de groeiplaats van de te behandelen bomen.

Voor het succesvol toepassen van groeiplaatsverbetering is vooronderzoek (bijv. bladanalyse) een belangrijke voorwaarde. Het streven is altijd om de natuurlijke groeiplaatsomstandigheden van specifieke soorten zo dicht mogelijk te benaderen, een boom hoort immers in het bos thuis.

P L A NTEN

&

V ER PLA NT E N

Planten & Verplanten Steeds vaker krijgen bomen een "tweede" leven door ze te verplanten. Het welslagen van de verplanting van (grote) bomen vereist expertise die bij QUERCUS ruimschoots aanwezig is. Het bepalen van de meeste geschikte werktechniek met kraan, shovel, of verplantframe kunt u aan QUERCUS toevertrouwen. Het advies is niet gebonden aan de beschikbaarheid van eigen machines. De kennis van bomen en hun groeiplaatseisen in combinatie met een ruime ervaring op het gebied van het verplanten van (grote) bomen biedt de beste garantie voor een geslaagde verplanting. QUERCUS verzorgt en begeleid het transport van de bomen naar, en de voorbereiding van, de nieuwe plantlocatie. Bovendien adviseren ze over nieuwe aanplant en kunnen ze een ruim assortiment aan grote bomen van uitstekende kwaliteit vanaf de kwekerij leveren.

Soortkeuze Bij de soortkeuze wordt met de volgende eigenschappen en eisen rekening gehouden: - Gevoeligheid voor luchtverontreiniging - Onderhoudsbehoefte - Gevoeligheid voor klimaatfactoren - Herstellingsvermogen - Ziektegevoeligheid - Lichtbehoefte - Zoutgevoeligheid - Bodemeisen - Herkomst - Habitus Door een uitgekiende voorbereiding, vakkundige uitvoering en nazorg kan QUERCUS een goed resultaat garanderen (= plantgarantie). Voorbereidende maatregelen voor het planten van bomen in een stedelijke omgeving of integratie van bomen bij gebouwen of infrastructurele werken bestaan voornamelijk uit het aanbrengen van: kratten, bomenzand, betonconstructies, drukverdelingssystemen en afschermingstechnieken.

O ND E R ZO E K

&

AD VI E S

Onderzoek & Advies Volgens de wet moet een (particuliere) boomeigenaar voldoen aan de algemene zorgplicht. Bij schade of calamiteiten moet de boomeigenaar kunnen aantonen dat betreffende bomen regelmatig zijn onderhouden en gecontroleerd. Daarnaast moet de periodiek uitgevoerde boomcontrole op uitwendige gebreken goed gedocumenteerd zijn. Indien tijdens een boomveiligheidscontrole (VTA) een gebrek wordt geconstateerd, zal een meer uitgebreide inspectie van het gebrek (nader onderzoek) plaats moeten vinden om inzicht te krijgen in de aard en omvang van het gebrek. QUERCUS beschikt over gespecialiseerde apparatuur om gebreken aan bomen op vakkundige wijze te kunnen onderzoeken. De ruime aanwezige kennis en ervaring op het gebied van bomen vertaalt zich in heldere objectieve rapportages en praktische adviezen. QUERCUS voert gerichte boomonderzoeken en inspecties uit voor particulieren, hoveniers, projectontwikkelaars, zorginstellingen, gemeenten, provincies en andere overheidsinstellingen. QUERCUS kan u tevens adviseren bij vraagstukken met betrekking tot beleid, beheer en inrichting.

Boomcontrole (VTA)

BO O MC O NT R O LE

Zorgplicht bij bomen kan, met inbegrip van het normale onderhoud, worden omschreven als het bewaken van de toestand van bomen ter voorkoming van materiële schade en/of persoonlijk letsel. Door het uitvoeren van boomveiligheidscontroles (VTA), nader technisch onderzoek en boominventarisaties wordt de (onderhouds)toestand van bomen door QUERCUS beoordeeld of onderzocht. VTA staat voor Visual Tree Assessment, ofwel het beoordelen van een boom op basis van visueel waarneembare kenmerken. Aan de hand van deze gestandaardiseerde boombeoordeling wordt gecontroleerd op zichtbare mechanische en biologische afwijkingen. Boomtechnisch gezien wordt een boom goedgekeurd indien er geen zichtbare gebreken of aantastingen worden geconstateerd door een gecertificeerd boomveiligheidscontroleur. Naast de boomtechnische adviseurs zijn ook al de European Treeworkers van QUERCUS gecertificeerd boomveiligheidscontroleur; hierdoor zijn zij in staat om tijdens de snoeiwerkzaamheden boomcontroles en (digitale) registratie van “zorgplichtige” bomen uit te voeren.

De werkzaamheden van QUERCUS bestaan hoofdzakelijk uit: - Boomveiligheidscontroles (VTA) - Groeiplaatsonderzoeken - Nader technisch onderzoek - Bomen Effect Analyse (BEA) - Boominventarisaties - Bewortelingsonderzoek

Het QUERCUS-snoeimodel integraal opgenomen in de RAW catalogus QUERCUS heeft jarenlange ervaring met het inventariseren van bomen en overige (groen) elementen voor Rijk, Provincie en Gemeenten. Door de jaren heen is mede hierdoor het QUERCUS snoeimodel ontwikkeld dat inmiddels integraal is opgenomen in de RAW-catalogus, hoofdstuk 51 Groenvoorzieningen. Het QUERCUS snoeimodel is geen snoeimethode, maar wordt gebruikt bij het plannen en budgetteren van snoeiwerkzaamheden. Het snoeimodel is tot stand gekomen door waarnemingen en onderhoudsgegevens van tienduizenden laanbomen gedurende een periode van meerdere jaren. Er zijn inmiddels meer dan 1 miljoen straat- en laanbomen in Nederland geïnventariseerd met behulp van het snoeimodel.

Een aantal “wetmatigheden” voor het meest gebruikte assortiment aan straat- en laanbomen vormt de basis voor het ontwikkelde model. Het model is in principe alleen van toepassing op bomen van de eerste-orde-grootte (groter dan 12 m) die niet vrij uitgroeiend kunnen zijn.

Hierbij moeten we erkennen dat met name in het stedelijk gebied boomverzorging eerder dienstbaar is aan de omgeving van de boom dan aan de boom zelf. Voorbeelden zijn het realiseren van een bepaalde doorrijhoogte of het verwijderen van verkeersgevaarlijk dood hout.

Belangrijk hierbij zijn de gemiddelde jaarlijkse lengte- en diktegroei voor een boom. Klimaat, groeiplaats, uitgangsmateriaal, boomsoort zijn uiteraard ook van invloed op de gemiddelde lengte- en diktegroei.

Een boom wordt in de regel niet beter van snoeien, bomen worden gesnoeid omdat de functie van de boom en de ontwikkeling naar het daarbij behorende (gewenste) eindbeeld dit nu eenmaal vereist. Vaak is de ruimte die de boom van nature in zou nemen, zowel ondergronds als bovengronds, niet beschikbaar. Wanneer het eindbeeld niet duidelijk omschreven is, blijft boombeheer een slag in de lucht. Bij bomen van de eerste orde-grootte is het meest voorkomende eindbeeld een takvrije stam van 4, 6 of 8 m. hoogte. Het onderhoud dient hierop gericht te worden. “Vrij”-uitgroeiende bomen en zogenoemde “vormbomen” (bijv. knot- en leibomen) zijn relatief in de minderheid; per definitie hebben deze hun eindbeeld bereikt in een vroeg stadium na de aanleg. Alle andere bomen kennen een periode van begeleidingssnoei alvorens ze hun eindbeeld, ofwel de functionele fase bereikt hebben.

Eindbeeld Het beheer van de individuele boom, boomgroep of laan is in sterke mate gekoppeld aan het eindbeeld dat de ontwerper voor ogen heeft.

25

QU ER C US

S NOE I M O DE L

20

15

10

5

5

10

20

30

SNOEIMODEL Boomhoogte (m) Max. takdikte tijdelijke kroon (cm) Jaren na aanplant, snelgroeiend

40

Fase 1 <6 <6 0- 3

50

Fase 2 6- 9 6- 9 3- 6

60

70

Fase 3 9 - 12 9 - 12 6- 9

80

Fase 4 12 - 15 12 - 15 9 - 12

90

Fase 5 15 - 18 15 - 18 12 - 15

100

Fase 6 > 18 n.v.t. 15 - 18

Slapeloze nachten door plakoksel... De boomverzorgers van QUERCUS komen tijdens het snoeien regelmatig bomen tegen met ernstige gebreken aan stam of kroon, zo ook in een grote particuliere tuin te Noordlaren.

BO O MO ND E R Z OE K

T E

N OOR D L A R E N

Indien de Treeworkers van QUERCUS nader technisch onderzoek wenselijk achten, dan wordt (in overleg met de opdrachtgever) de deskundigheid van de boomtechnisch adviseur ingeschakeld om dergelijke bomen nader te onderzoeken. Aan de hand van een onderzoek wordt bepaald of de betreffende boom of bomen breukgevaarlijk zijn. De meest opvallende boom op dit adres was een monumentale beuk met een stamdiameter van ca. 130 cm. De onderstam van deze beuk mankeerde niets, het ging voornamelijk om een zware plakoksel in de kroon van deze boom. Een plakoksel is een (gestel)tak die in veel gevallen bijna evenwijdig tegen de stam groeit. De schors van de stam en de schors van de tak vergroeien niet of nauwelijks. Deze aanhechting kenmerkt zich verder vaak door zogenaamde "olifantsoren", een uitstulping van callusweefsel langs het niet-vergroeide gedeelte. Een dergelijke tak vormt een zwakke aanhechting en kan uitbreken. Ook leidt een dergelijke vergroeiing vaak tot houtrot, wat weer afbrekende takken tot gevolg kan hebben. In eerste instantie is het hout rond de verzwakking beklopt met een houten hamer. Door het bekloppen is een indicatie gekregen van de omvang van houtrot. Een specht lokaliseert op een vergelijkbare manier verzwakt hout om een holte uit te hakken. Het bekloppen gaf aanleiding om een aanvullend onderzoek uit te voeren, tijdens dit onderzoek is gebruik gemaakt van een resistograaf. Dit apparaat meet door middel van een dunne boornaald de weerstand van het hout. Gezond hout geeft een hoge weerstand en aangetast of verzwakt hout geeft een lage weerstand.

Aan de hand van grafieken is vast te stellen waar en in welke mate de stam of takken zijn aangetast door houtrot veroorzakende schimmels. Op basis van de meetgegevens kunnen passende maatregelen getroffen worden, te denken valt aan het uitlichten van takken, kroonreductie of het kappen van de breukgevaarlijke bomen. Het hout ter hoogte van de plakoksel was zichtbaar en hoorbaar aangetast door meerdere houtrot veroorzakende zwammen als Zadelzwam en Tonderzwam; op basis van de uitgevoerde metingen is de mate van houtrot bepaald. Door de uitgebreide houtrot en omdat de aanwezige flexibele kroonverankering in het verleden door een ander bedrijf op een verkeerde manier was bevestigd, bestond er een reële kans dat de gesteltakken elkaar bij breuk zouden meetrekken. Gezien de positie van de beuk vlak naast een kapitale woonboerderij was schade bij takbreuk haast onvermijdelijk.

De breukgevoeligheid is berekend, de bewoners zijn op de hoogte gebracht en er is een rapportage opgesteld welke als onderbouwing voor de kapvergunningsaanvraag diende. Omdat er geen bevredigend alternatief voorhanden was, heeft de uitgevoerde noodkap niet lang op zich laten wachten. Tijdens het afvoeren van het hout bleek nog maar eens hoe ernstig de verzwakking was; bij het oppakken met de sorteergrijper viel de plakoksel compleet uit elkaar. Naar eigen zeggen hebben de bewoners in de periode na het onderzoek tot de noodkap een paar slapeloze nachten gehad (van deze boom).

Zadelzwam

Tonderzwam

ging Alkmaar Postbus 1106 1810 KC Alkmaar tel. 072-5407875 fax 072-5470146 [email protected] ging Arnhem m Postbus 52 6920 AB Duiven tel. 026-3258060 fax 026-3256880 [email protected] ging Heerlen Postbus 5063 6401 GB Heerlen tel. 045-5227181 fax 045-5228606 [email protected] ging Hengelo Postbus 439 7550 AK Hengelo tel. 074-2657140 fax 074-2657149 [email protected] ging Nagele Postbus 1090 8300 BB Emmeloord tel. 0527-652521 fax 0527-652888 [email protected]

Flora Nova Molenstraat 41b 4061 AB Ophemert tel. 0344-651324 fax 0344-652074 info@flora-nova.nl Quercus Boomverzorging Nijverheidsweg 14 7921 JJ Zuidwolde (Dr.) tel. 0592-261171 fax 0592-263946 [email protected]

Zuidwolde

Nagele Alkmaar

Als u van de diensten van QUERCUS Boomverzorging gebruik wilt maken, dan kunt u ook rechtstreeks contact opnemen met één van de vestigingen van Krinkels of Flora nova bij u in de buurt.

Hengelo

Eindredactie: Robin Castelijn Productie: Krinkels Groep Nederland

Zoeterwoude

Arnhem

ging Zoeterwoude Postbus 4 2380 AA Zoeterwoude tel. 071-5892524 fax 071-5892528 [email protected]

Flora Nova

ging Zuidwolde Postbus 34 7920 AA Zuidwolde (Dr.) tel. 0528-233133 fax 0528-233134 [email protected]

Wouw Venlo

ging Venlo Postbus 3304 5902 RH Venlo tel. 077-3547510 fax 077-3542628 [email protected] ging Wouw Postbus 5 4724 ZG Wouw tel. 0165-301851 fax 0165-302781 [email protected]

Heerlen www.krinkels.nl

www.flora-nova.nl

www.quercusboomverzorging.nl