Oktober / 2014 / EDITIE 03
RECHTSTREEKS
IN DEZE UITGAVE: PENSIOEN & ARBEIDSRECHT VERPANDINGSVERBOD
PENSIOEN & ARBEIDSRECHT
DERDENWERKING ALGEMENE
Pensioen en arbeidsrecht zijn
Er zijn echter ook ondernemingen c.q.
SCHADEVERGOEDING BIJ NIET
onverbrekelijk met elkaar verbonden.
werkgevers waarvoor geen verplicht gesteld
De rol van werkgever en werknemer is
pensioen(fonds) geldt. Die werkgever mag
van belang in beide rechtsgebieden en
dan een keuze maken om wel of geen
juist op het snijvlak daarvan spelen vele
pensioenvoorziening voor de werknemers
elementen. Dat begint al bij het aangaan
te treffen. Doet die werkgever dat niet, dan
van de arbeidsovereenkomst, loopt door
kan een werknemer er ook geen aanspraak
in de wijziging van arbeidsvoorwaarden
op maken. Tenzij een werknemer bij het
en eindigt nooit. Door pensioen zijn
aangaan van de arbeidsovereenkomst of
werkgever en werknemer levenslang
in een later stadium met de werkgever
aan elkaar verbonden. Sterker nog, ook
overeenkomt een pensioenovereenkomst
ná het overlijden van de werknemer
te sluiten. Doet een werkgever dat wél, dan
blijft er voor de nabestaanden een band
heeft te gelden, dat de pensioenvoorziening
met de werkgever.
in principe voor de gehele onderneming
VOORWAARDEN
UITNODIGEN ONDERNEMER WET OPENBAARHEID VAN BESTUUR, MISBRUIK EN NIEUWE WETGEVING DE DRIE DECENTRALISATIES EN DE HUISVESTIGINGSWET VERANDERINGEN OP KOMST IN FAILLISSEMENTSLAND! INCASSO: BESLAG OP BUITENLANDSE BANKREKENINGEN
moet gelden op basis van de regels van Pensioen bij het aangaan van de
gelijke behandeling. Uitzonderingen op
arbeidsovereenkomst
grond van objectieve rechtvaardiging tot
Pensioen is een arbeidsvoorwaarde. Bij
uitzondering zijn weer wel toegestaan.
het aangaan van de arbeidsovereenkomst
Als eenmaal een pensioenregeling bij een
moet nagedacht worden over de vragen
werkgever van toepassing is, kan daar niet
óf en zo ja, welke pensioenovereenkomst
zomaar meer van worden afgezien.
met de werknemer moet worden
MODELLEN VOOR U! VAN EEN STRAFBAAR FEIT?
COLOFON Contact - Laura Gonezen
[email protected]
gesloten. De Pensioenwet schrijft voor
Wijziging van de pensioenovereenkomst
dat de werkgever de werknemer bij het
Het kan voorkomen dat de tussen
aangaan van de arbeidsovereenkomst
werkgever en werknemer gesloten
moet informeren of er binnen de
pensioenovereenkomst niet meer voldoet
onderneming een pensioenregeling
aan dwingendrechtelijke wetgeving,
geldt en zo ja, wat globaal de inhoud
of dat aan de zijde van een van de
daarvan is. Niet elke onderneming heeft
contractspartijen behoefte bestaat aan een
een pensioenregeling. Ondernemingen
wijziging van de overeenkomst. Omdat
die ressorteren onder een verplicht
pensioen een arbeidsvoorwaarde is, kan de
gesteld Bedrijfstakpensioenfonds of een
pensioenovereenkomst niet op instigatie
verplicht gesteld Beroepspensioenfonds
van één van de partijen gewijzigd worden.
hebben weinig keuze: dat pensioen is van
Beide partijen zullen het daarover eens
toepassing. Dat geldt ook indien er sprake
moet zijn of moeten worden.
Aan deze nieuwsbrief kunnen geen rechten worden ontleend
Kantoor Dordrecht Telefoon: +31 (0)78 633 11 11
[email protected]
Kantoor Rotterdam Telefoon: +31 (0)10 241 88 00
[email protected]
Ten Holter Noordam advocaten is een samenwerkingsverband van
is van een Ondernemingspensioenfonds:
Ten Holter advocaten en
dan geldt het pensioen van dat fonds voor
Het is mogelijk dat de werkgever in de
Noordam advocaten met vestigingen
normaliter de gehele onderneming.
arbeidsovereenkomst een
>>>
in Dordrecht en Rotterdam.
1
wijzigingsvoorbehoud heeft gemaakt en op grond
Pensioen bij het einde van de arbeidsovereenkomst
daarvan bevoegd is om wijzigingen door te voeren zonder
Ook bij het einde van de arbeidsovereenkomst speelt
instemming van de werknemer. Een dergelijk voorbehoud
pensioen weer een belangrijke rol. Een arbeidsovereenkomst
is echter vaak verbonden aan voorwaarden. Dan zal de
kan ook eindigen door overlijden: dan komt het
werkgever moeten voldoen aan de gestelde voorwaarden
nabestaandenpensioen tot uitkering.
en dat is niet altijd gunstig voor de werkgever. Daarom is
Bij het einde van de arbeidsovereenkomst moeten de
het vaak voordelig om juist geen wijzigingsvoorbehoud te
opgebouwde tijdsevenredige pensioenaanspraken van de
hebben, maar in overleg met de werknemer en mogelijk
werknemer zijn gefinancierd. Als dat nog deels ná het einde
ook de Ondernemingsraad te komen tot een wijziging van
moet gebeuren, dan is de premie niet meer verhaalbaar op
de pensioenovereenkomst c.q. de pensioenregeling. Dan
de werknemer. Een belangrijk element om op te letten bij
spelen elementen als zwaarwegende omstandigheden,
het sluiten van de beëindigingovereenkomst. Zeker nu het
redelijkheid en billijkheid, geboden compensatie en wat
ontslagrecht op het punt staat ingrijpend te worden gewijzigd
mag van de werknemer in redelijkheid verwacht worden te
en de werknemer met ‘second thoughts’ kan komen bij
accepteren, een belangrijke rol.
de beëindigingsovereenkomst en alsnog kan proberen om pensioenvoordelen in de overeenkomst op te nemen.
Bij wijzigingen die noodzakelijk worden op grond van
Een ontslagen werknemer kan ook toekomstige
gewijzigde dwingendrechtelijke wetgeving ligt dat anders.
pensioenschade lijden, omdat tijdens werkloosheid geen
Dergelijke wijzigingen kunnen met een beroep op de
pensioen meer verder wordt of kan worden opgebouwd of
dwingendrechtelijkheid ervan worden doorgevoerd.
bij een daarna opvolgend werkgever een ‘slechtere’ of geen pensioenvoorziening meer geldt. Kansen op de arbeidsmarkt,
De Ondernemingsraad
leeftijd, hoogte van ontslagvergoeding en de inhoud van
De Ondernemingsraad dient over het algemeen te worden
de pensioenregeling spelen een rol bij de hoogte van de
geraadpleegd bij een wijziging van de pensioenregeling.
pensioenschade voor de toekomst.
Indien de pensioenregeling ressorteert onder een verplicht gesteld pensioenfonds, dan mag de Ondernemingsraad
Uiteraard houden wij u op de hoogte van de ontwikkelingen
sinds de wetswijziging van artikel 27 WOR op specifieke
in pensioenland en beantwoorden wij graag uw vragen.
punten niet alleen een advies uitbrengen, maar heeft ook instemmingsrecht verkregen. Indien de pensioenregeling is ondergebracht bij een verzekeraar, dan heeft de Ondernemingsraad steeds een instemmingsrecht, zo bepaalt de Wet op de Ondernemingsraden.
Léon Peeters Arbeidsrecht- en Pensioenadvocaat
[email protected]
De oorzaak van het verschil was gelegen in de paritaire samenstelling van het bestuur van een pensioenfonds: de werknemers worden geacht via hun werknemersorganisaties daarin reeds vertegenwoordigd te zijn. Echter, de inhoud van de pensioenregeling wordt zodanig belangrijk geacht, dat de positie van de Ondernemingsraad verbeterd is.
2
Janka Sintemaartensdijk Arbeidsrecht- en Pensioenadvocaat
[email protected]
VERpandingsverbod Vervolg op KLOPPEN AAN DE DEUR van
de ontvanger te goeder trouw is.
Mr. S.A.H.J. Warringa in de Nieuwsbrief van juni 2014. Gesproken is over het Verpandingsverbod en de jongste
Om dit te voorkomen moet afgesproken worden dat de
ontwikkelingen.
overdracht niet kan worden afgesproken. Gevolg daarvan is dat het beding een “goederenrechtelijke” werking heeft.
Artikel 3:83 lid 2 BW bepaalt:
Na de uitspraak uit 2014 lijkt deze uitspraak genuanceerd te worden. Het komt er daarom op aan dat het beding een
“de overdraagbaarheid van vorderingsrechten kan ook door
zorgvuldige redactie kent.
een beding tussen schuldeiser en schuldenaar worden uitgesloten”.
Aanvulling Algemene Voorwaarden Om zoveel mogelijk aan te sluiten op de meest recente
De uitsluiting wordt vaak bij algemene voorwaarden
uitspraak van de Hoge Raad adviseer ik u in uw algemene
bedongen. In de volksmond is dit inmiddels bekend als het
voorwaarden het volgende op te nemen:
“verpandingsverbod”.
“Het is de wederpartij verboden haar uit de overeenkomst In veel algemene voorwaarden is dan ook opgenomen dat de
met [naam van de eigen onderneming] voortvloeiende
vordering niet overdraagbaar is. Voor de opdrachtgever maakt
vordering zonder diens toestemming aan een derde te
dit de verrekening eenvoudiger in het kader van, bijvoorbeeld,
cederen, te verpanden of onder welke titel dan ook in
de ketenaansprakelijkheid.
eigendom over te dragen. Met dit verbod wordt een goederenrechtelijke werking als bedoeld in artikel 3:83 lid 2
De beperking van de overdraagbaarheid leidt ertoe dat
BW beoogd”.
degene aan wie de vordering is overgedragen nooit een vordering kan hebben gekregen. Dit voorkomt discussie over
Deze kleine aanpassing kan een langdurige discussie
aan wie betaald moet worden en discussie rond mogelijke
voorkomen.
verrekeningen die u wilt toepassen. Mocht u vragen of opmerkingen hebben naar aanleiding In het arrest van 2003 heeft de Hoge Raad nog beslist dat de
hiervan kunt u contact opnemen met V.(Vincent) J. Groot en
tekst:
S.(Sjoerd) A.H.J. Warringa.
“Het is de onderaannemer verboden zijn uit deze onderaannemingsovereenkomst jegens de hoofdaannemer voortvloeiende vorderingen zonder diens toestemming aan een derde te crederen, te verpanden, of onder welke titel dan ook in eigendom over te dragen”. aangemerkt wordt als een bepaling met een goederenrechtelijk effect, dus leidend tot de conclusie dat de vordering niet is overgedragen. De Hoge Raad heeft op 23 maart 2014 een nuance
Vincent Groot Faillissementen en Herstructurering
[email protected]
aangebracht. Als het beding zegt dat de vordering niet mag worden overgedragen dan leidt dat tot een zogenaamde “verbintenisrechtelijke” afspraak. Lees: er is een afspraak om het niet te doen. Het niet nakomen van de afspraak leidt tot wanprestatie. De afspraak is immers niet nagekomen maar, de overdracht van de vordering heeft wel plaatsgevonden als
Sjoerd Warringa Faillissementen en Herstructurering
[email protected]
3
DERDENWERKING ALGEMENE VOORWAARDEN Contracten gelden alleen tussen partijen en dat geldt
Bijzondere uitspraak Gerecht in Eerste Aanleg
dus ook voor algemene voorwaarden die daarvan
In het beoordeelde geval had de lokale stuwadoor CPS
deel uitmaken. Toch blijven partijen die buiten contract
schade veroorzaakt bij het te water laten van een jacht
besprongen worden met schadeclaims, proberen om
waarop de eigenaar van het jacht (en zijn verzekeraars)
ook daar hun algemene voorwaarden in stelling te
de stuwadoor tot vergoeding aanspraken. CPS werkte in
brengen. Die bevatten immers bijna altijd beperkingen
opdracht van scheepsagent Veder op welke relatie CPS haar
en/of uitsluitingen van aansprakelijkheid die ook in dat
algemene voorwaarden van toepassing had verklaard. Deze
geval goed van pas kunnen komen.
voorwaarden bevatten – uiteraard – een uitsluiting en een beperking van aansprakelijkheid die CPS vervolgens aan
Het heeft tot een bonte stoet rechtspraak geleid, met vaak
de jachteigenaar tegenwierp. Die antwoordde dat hij geen
welluidende namen als “gegaste uien”, “rotte sinaasappels”
contract met CPS had en dus ook niet aan diens algemene
en “gestolen hammen”. En vaak betrof het stuwadoors
voorwaarden was gebonden, laat staan aan de daarin
die buiten een vervoerovereenkomst rechtstreeks door
opgenomen aansprakelijkheidsuitsluiting en – beperking.
ladingbelanghebbenden aangesproken werden voor schade of vermissing die zich op de terminal had voorgedaan.
Het Gerecht in Eerste Aanleg gaf de jachteigenaar daarin gelijk maar constateerde dat, juist op basis van de eerdere
In dat soort gevallen vindt de stuwadoor meestal wel
uitspraken van de Hoge Raad, daarop een uitzondering
bescherming onder de paraplu van zijn opdrachtgever
bestaat als daarvoor een rechtvaardiging kan worden
(meestal de vervoerder) via de zogenaamde Himalaya-
gevonden in de aard van het onderhavige geval waarbij
clausule in het vervoersdocument. Als de Himalaya-clausule
ook het wettelijk stelsel in de gaten gehouden moet
ontbreekt, resteert alleen de mogelijkheid om zich ten
worden. En daar vond de rechter wel een bruggetje voor
opzichte van de derde te beroepen op de voorwaarden
want een stuwadoor zoals CPS die naast opslag een
die de stuwadoor in zijn relatie met de vervoerder is
hijsoperatie verricht, vertoont toch veel gelijkenis met een
overeengekomen. Dit wordt aangeduid als derdenwerking.
bewaarnemer voor wie wettelijke derdenwerking geldt. Ook achtte de rechter voldoende rechtvaardiging voor een
Derdenwerking volgens de Hoge Raad
dergelijk doorwerking aanwezig in de omstandigheden
De Hoge Raad hecht echter zeer aan wettelijke principes en
van het geval. Zo was CPS de enige stuwadoor in de
heeft in een aantal uitspraken derdenwerking van bedingen
havens van Curaçao en loste zij al jaren jachten in opdracht
uit algemene voorwaarden aan banden gelegd. In principe is
van scheepsagent Veder. CPS had ten behoeve van deze
derdenwerking alleen mogelijk als dat aansluit bij wettelijke
jachteigenaar ook al eerder jachten gelost. De bij de lossing
mogelijkheden.
en tewaterlating aanwezige jachteigenaar had moeten begrijpen dat CPS voor dit soort risicovolle en zuinig betaalde
Een van die mogelijkheden is de wettelijk geregelde
werkzaamheden algemene voorwaarden hanteerde. De
derdenwerking bij bewaargeving, artikel 7:608 BW. Als een
aansprakelijkheidsbeperking was ook niet van dien aard dat
bewaarnemer door een ander dan de bewaargever wordt
de jachteigenaar daar geen rekening mee had hoeven te
aangesproken voor schade met betrekking tot de in bewaring
houden. Bovendien had hij zich, gezien de achterliggende
gegeven zaak is de bewaarnemer niet verder aansprakelijk
verzekeraars, kennelijk verzekerd tegen dit soort risico’s. Ook
dan hij zou zijn ten opzichte van de bewaargever. En daar een
mocht CPS er op vertrouwen dat zij zich op haar voorwaarden
stuwadoor ook zaken in bewaring neemt zoals containers en
mocht beroepen nu de jachteigenaar kennelijk de “vrije hand”
droge en natte bulkgoederen lijkt het maar een klein stapje
had gelaten aan Veder in de keuze van de stuwadoor. Veel te
om hem ook dat soort bescherming te gunnen.
kiezen was er overigens dus niet in de havens van Curaçao maar dat terzijde.
Zoals gezegd is de Hoge Raad daarin in het verleden uiterst terughoudend geweest, juist ook in gevallen van
Het beroep van CPS op uitsluiting en beperking van haar
stuwadoorsschade. Het Gerecht in Eerste Aanleg van de
aansprakelijkheid op grond van haar algemene voorwaarden
Nederlandse Antillen heeft in 2011 echter vrij onopgemerkt
slaagde dus, ook al had zij geen contract met de claimende
die brug wel willen slaan.
jachteigenaar.
>>>
4
>>> Conclusie Op de algemene lijn van de rechtspraak van de Hoge Raad zal deze uitspraak geen invloed hebben want het Gerecht in Eerste Aanleg volgde keurig de formule die de Hoge Raad voor derdenwerking heeft geformuleerd. Nieuw is dat de rechter van mening was dat een stuwadoor grote gelijkenis vertoont met een bewaarnemer die zich voor derdenwerking van zijn voorwaarden rechtstreeks op de wet kan beroepen.
Gijs Noordam
Ook stuwadoors in Nederland kunnen hier hun voordeel mee
Transport en Logistiek
[email protected]
doen!
SCHADEVERGOEDING BIJ NIET UITNODIGEN ONDERNEMER In 2011 zorgde een rechtszaak tussen het Kadaster en
Niet uitnodigen onrechtmatig
software-ontwikkelaar HLA voor flink wat ophef in
In dit concrete geval handelde het Kadaster onrechtmatig
aanbestedingsrechtelijk Nederland. Wat was er aan de
door HLA niet uit te nodigen, aldus het hof. In zijn
hand? Het Kadaster had een meervoudig onderhandse
overwegingen neemt het hof de volgende omstandigheden
aanbesteding georganiseerd. Daarvoor had zij een
mee:
aantal bedrijven uitgenodigd, maar niet HLA, terwijl het Kadaster wist of moest weten dat HLA interesse had in
•
de opdracht. De rechtbank oordeelde dat het Kadaster
geïnteresseerde IT-bedrijven de gelegenheid te geven een aanbieding te doen;
daardoor onrechtmatig had gehandeld jegens HLA en veroordeelde het Kadaster tot betaling van tien miljoen
De insteek van het Kadaster was alle potentieel
•
Het Kadaster heeft 27 partijen uitgenodigd om in te
euro aan HLA. Het Kadaster ging in hoger beroep. Ook
schrijven. Deze partijen hadden eerder interesse in de
daar krijgt HLA gelijk, maar loopt de zaak anders af…
opdracht laten zien door deelname aan een congres; •
Wie uitnodigen?
aanbesteding organiseerde, mocht desgevraagd ook
Een aanbestedende dienst kan alleen een meervoudig onderhandse aanbesteding organiseren bij opdrachten
Een bedrijf dat zelf had gehoord dat het Kadaster een meedoen;
•
Het Kadaster wist dat HLA ook op de markt actief was,
die beneden de Europese drempelbedragen liggen. In
omdat HLA al soortgelijke software had ontwikkeld en
een dergelijke procedure vraagt de aanbestedende dienst
licenties van het Kadaster afnam.
aan twee of meer partijen om een offerte uit te brengen. Deze partijen worden door de aanbestedende dienst zelf
Als je kijkt naar deze omstandigheden, lijkt vooral relevant dat
uitgekozen.
het Kadaster bijna een openbare procedure heeft gehouden: er is een groot aantal partijen uitgenodigd, het Kadaster heeft
Het hof begint met de overweging dat bij een onderhandse
zelf gezegd dat ze iedereen wilde toelaten en heeft ten slotte
aanbesteding de aanbestedende dienst in principe vrij is
een niet uitgenodigde partij alsnog toegelaten.
om zelf de partijen te selecteren die een offerte mogen uitbrengen. Onder bijzondere omstandigheden kan het
Oordeel Hof
volgens het hof echter onrechtmatig zijn om een bepaalde
Volgens het Hof had het Kadaster HLA moeten uitnodigen
partij niet uit te nodigen.
voor deze aanbesteding. Nu zij dat niet gedaan heeft, heeft het Kadaster onrechtmatig gehandeld en dient zij de schade van HLA te vergoeden.
>>> 5
>>> Schadevergoeding
Tips
Bij de rechtbank heeft HLA voldoende aannemelijk kunnen maken dat zij schade heeft geleden; bij het hof lukte dat
Voor aanbestedende diensten:
echter niet. Voor een vergoedingsplicht moet de gegadigde aannemelijk maken dat hij de opdracht zou hebben
•
verworven als de opdrachtgever conform de geldende voorschriften zou hebben gehandeld.
Maak een duidelijke keuze voor een openbare of een meervoudig onderhandse procedure.
•
Ondernemingen mogen in principe niet bewust en opzettelijk niet uitgenodigd worden voor onderhandse
HLA slaagt er niet in aan te tonen dat ze de opdracht zou
procedures. Twijfels in een concreet geval? Neem
hebben gewonnen. De vorderingen van HLA worden daarom
gerust contact op!
afgewezen, ook al kreeg zij gelijk op het punt dat zij had moeten zijn uitgenodigd.
Voor inschrijvers:
Gevolgen
•
Bij aanbestedingen van RAW-bestekken organiseren gemeenten heel vaak onderhandse aanbestedingen.
Ten onrechte niet uitgenodigd? Een procedure tegen de aanbestedende dienst kan uitkomst bieden!
•
In deze procedure kwam het niet aan de orde, maar
Daarvoor worden lang niet alle ondernemers uitgenodigd
in eerdere zaken werd schadevergoeding voor een
waarvan de gemeente weet dat ze interesse hebben. Leidt
gemiste kans wel toegewezen. Daarmee zou een
dat sinds dit arrest tot problemen?
procedure wegens aanbestedingsfouten toch tot schadevergoeding kunnen leiden. Neem contact op
Ten eerste is relevant dat het Kadaster hier een aanbesteding
om vrijblijvend de kansen te bespreken!
organiseerde die dicht tegen een openbare procedure aan lag. Zolang het aantal meervoudig onderhandse aanbestedingen duidelijk beperkt wordt en geen andere ondernemingen desgevraagd worden toegelaten, zal het risico beperkt zijn dat het als onrechtmatig wordt gezien een bepaalde onderneming niet uit te nodigen. Ten tweede moet een onderneming van goeden huize komen om aan te tonen dat zij de opdracht zou hebben gewonnen. Tot problemen
Job Velthuizen
of tot een wijziging van de praktijk zal dit arrest daarom
Bouw, Vastgoed en Aanbesteding
[email protected]
waarschijnlijk niet leiden.
MEESTERKLAS VOOR BEDRIJFSJURISTEN Deze maand is ons kantoor gestart met de terugkerende
De Meesterklas wordt elk kwartaal georganiseerd.
bijeenkomst ‘Meesterklas voor bedrijfsjuristen’. In een
In januari wordt de volgende Meesterklas gehouden.
kleine groep worden juristen bijgespijkerd over een
Het onderwerp, de datum en de locatie zullen wij tijdig laten
actueel juridisch onderwerp.
weten.
Op de eerste bijeenkomst, maandag 6 oktober, spijkerde
Bent u een bedrijfsjurist en wilt u ook deelnemen aan de
Sjoerd Warringa een groep van 15 bedrijfsjuristen hun
Meesterklas, dan horen wij dat graag.
faillissementskennis verder bij. Op de aansluitende borrel was er volop gelegenheid om met collega juristen ervaringen
Uw aanmelding of een suggestie voor een onderwerp kunt u
uit te wisselen.
sturen naar
[email protected].
6
MR. CORNELIS VAN DER SLUIS TREEDT TOE ALS NIEUWE PARTNER Wij delen graag het nieuws met u dat Cornelis van der Sluis sinds 1 oktober als partner is toegetreden tot Ten Holter Noordam advocaten. Met zijn komst krijgt ons kantoor ook expertise op het gebied van het omgevingsrecht (ruimtelijk ordening en milieu) en het bestuursrecht (subsidies, handhaving van de Wet openbaarheid van bestuur etc.). Zijn kennis sluit goed aan bij de specialisaties bouwrecht, aanbestedingsrecht en strafrecht en de focus van ons kantoor op de marktgebieden Bouw, Cleantech, Haven en Logistiek en Zorg. Cornelis van der Sluis is in 2002 afgestudeerd en is in 2008 gepromoveerd aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij werkte bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat als senior jurist/projectleider, om in 2009 de overstap naar de advocatuur te maken. Hij heeft diverse publicaties op zijn naam staan, waaronder zijn proefschrift: ‘In wederzijdse afhankelijkheid. Nationaal toezicht in Europees perspectief’. In 2013 heeft Cornelis de Grotius opleiding Algemeen Bestuursrecht afgerond. Hij is rechter-plaatsvervanger bij de Rechtbank Oost-Brabant. Daarnaast is hij lid van de bezwaarschriftencommissie Wet openbaarheid van bestuur van de Nationale Politie.
ZES VRAGEN AAN CORNELIS VAN DER SLUIS Schets jezelf eens in twintig woorden
Welke zaak is je tot nu toe het meest bijgebleven?
Jonge, ambitieuze, sportieve man. Krijgt energie van
Een handhavingszaak waarbij ik een gemeente heb mogen
juridische vraagstukken die - na het oplossen ervan - iets
bijstaan. De boer in kwestie had allerlei bepalingen uit het
betekenen voor clienten in hun dagelijks praktijk. Verder veel
bestemmingsplan overtreden, waaronder de bouwhoogte.
liefde voor gezin, familie én Feyenoord...
Daardoor creëerde hij in een mooi open landschap een skyline bestaande uit drie hoge, oude voedersilo’s. Na vele
Waarom heb je de overstap naar Ten Holter Noordam
procedures, zowel civielrechtelijk als bestuursrechtelijk
advocaten gemaakt?
hebben we de boer weten te dwingen de overtredingen
Ten Holter Noordam bood mij het kantoor met het netwerk
ongedaan te maken.
en de naam in Rotterdam, Dordrecht en omgeving om mijn bestaande praktijk van overheden en ondernemingen verder
Welk beroep zou je uitgeoefend hebben als je niet voor de
uit te bouwen.
advocatuur gekozen had? Profvoetballer bij Feyenoord, ware het niet dat het talent me
Wat hoop je het komende jaar met de bestuursrecht en
ontbreekt.
omgevingsrechtpraktijk te bereiken? Een uitbreiding van cliënten die ik heb naar tevredenheid kan
Wie is je voorbeeld in dit vak?
bedienen in dossiers; voor en tegen overheden. Uitdaging
Hugo Pennarts, ook op 70-jarige leeftijd nog altijd
hierbij is altijd op de hoogte te zijn en te blijven van de
een betrokken advocaat, op de hoogte van de laatste
nieuwste wetgeving, nu dat in het bestuursrecht blijft
ontwikkelingen in het recht.
veranderen. Dit wil ik doen met een mooi team van gedreven advocaten die energie krijgen van het inhoudelijke juridische werk, maar altijd oog houden voor de wensen van de cliënt en wat die nodig heeft in een concreet geval.
7
WET OPENBAARHEID VAN BESTUUR MISBRUIK EN NIEUWE WETGEVING Sinds de invoering van de Wet dwangsom, een
Een brief met het onderwerp ‘Aansprakelijkstelling’ of
aanpassing van de Algemene wet bestuursrecht, is het
‘Bezwaar’, met daarin opgenomen een verzoek om
mogelijk de overheid die te lang doet over het nemen
informatie, wordt zo al niet als Wob-verzoek aangemerkt.
van een besluit, financieel pijn te doen.
Ook verzoeken om informatie lopende een procedure over een verkeersboete worden al snel niet meer als Wob-verzoek
Na een ingebrekestelling kan een dwangsom gaan lopen
aangemerkt (Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van
die kan oplopen tot EUR 1.260. Dit heeft – zonder dat de
State (ABRS) 13 november 2013, ECLI:NL:RVS:2013:1929;
wetgever zich daar direct bewust van was – geleid tot een
ABRS 23 april 2014, ECLI:NL:RVS:2014:1403; ABRS 23
praktijk van het doen van verzoeken om informatie bij de
april 2014, ECLI:NL:RVS:2014:1477; ABRS 23 april 2014,
overheid met het enkele doel van financieel gewin. Het doen
ECLI:NL:RVS:2014:1438). Soms is zelfs niet doorslaggevend
van een verzoek om informatie is namelijk vormvrij, kan door
dat de Wob wordt genoemd (ABRS 20 augustus 2014,
een ieder worden gedaan zonder een direct belang bij de
ECLI:NL:RVS:2014:3106).
informatie en de termijn om te reageren is kort (4 weken met de mogelijkheid om dat nog eens te verlengen met 4 weken).
Een nog strengere lijn – die minder Wob-inhoudelijk,
Dit alles volgt uit de Wet openbaarheid van bestuur (Wob).
maar meer fundamenteel van aard is – is die van de bestuursrechter die eerst de proceshandelingen van (de
Het doen van Wob-verzoeken met het enkele oogmerk
gemachtigde van) de verzoeker beoordeelt om vervolgens
van financieel gewin wordt in de praktijk aangemerkt als
tot de conclusie te komen dat sprake is van misbruik van
oneigenlijk gebruik of misbruik van de Wob. Vooralsnog lijkt
bevoegdheid (misbruik van (proces)recht). Dit is geregeld
dergelijk misbruik moeilijk te bestrijden. De Wob kent geen
in artikel 3:13 van het Burgerlijk Wetboek (BW) wat ook in
anti-misbruikbepaling en de Algemene wet bestuursrecht
het bestuursrecht een rol kan spelen (door artikel 3:15 BW).
geeft geen makkelijke mogelijkheid om een verzoek buiten
In dat geval kan de rechter oordelen dat het beroep niet-
behandeling te laten.
ontvankelijk is, zodat een inhoudelijke beoordeling (en een vaststelling van de dwangsom) niet meer aan de orde is (Rb.
Wetgever
Rotterdam 12 december 2013, ECLI:NL:RBROT:2013:10241,
Dit leidt ertoe dat zowel de wetgever als de rechter
Gst. 2014/57 m.nt. C.N. van der Sluis en M.A.J. West en
verwoedde pogingen ondernemen om hier paal en perk
meer recent Rb. Midden-Nederland 12 augustus 2014,
aan te stellen. De wetgever in de vorm van een initiatief
ECLI:NL:RBMNE:2014:3558). Het is de vraag of deze lijn
wetsvoorstel met een doorbreking van de link tussen de
stand houdt bij de Raad van State in hoger beroep.
dwangsomregeling en de Wob (http://www.eerstekamer. nl/wetsvoorstel/33328_initiatiefvoorstel_voortman).
Overheid
Daarnaast heeft de regering zelf een wet ter consultatie
Tot slot vaart ook de overheid steeds scherper aan de wind.
bekendgemaakt (https://www.internetconsultatie.nl/
Zo zijn al gevallen bekend – waarbij de huisjesmelker uit
wetvoorkomenmisbruikwob). Beide regelingen regelen kort
Dordrecht de bekendste is – dat de overheid ervoor kiest
en goed dat de dwangsomregeling niet langer van toepassing
een vordering bij de civiele rechter in te stellen om misbruik
is op de Wob en geven bovendien de mogelijkheid om met
te stoppen. Als sprake is van misbruik kan de civiele rechter
een langere termijn te werken bij omvangrijke of complexe
de bevoegdheid van de burger om bij de overheid (meer dan
verzoeken.
een bepaald aantal) aanvragen en verzoeken in te dienen, verbieden omdat sprake zou zijn van een onrechtmatig
Rechter
daad (Hof Den Haag 28 januari 2014, Gst. 2014/59, m.nt.
De rechter wordt ook steeds strenger. Hiermee lijkt, zeker de
C.N. van der Sluis en M.A.J. West). Hoewel deze casus
Raad van State die ook vraagtekens zet bij nut en noodzaak
een overwinning leek voor Gemeente Dordrecht, lijkt het
van het initiatief wetsvoorstel, de rechter te willen duiden
gewenste resultaat nog uit te blijven. Inmiddels is immers
dat een wettelijke regeling wellicht niet eens nodig is. Was
bekend dat de huisjesmelker stug doorgaat met het indienen
voorheen nog het uitgangspunt dat een Wob-verzoek vormvrij
van de nodige verzoeken om informatie, verzoeken om
kon worden ingediend en dat nagenoeg ieder verzoek om
handhaving, bezwaarschriften etc. De dwangsom die hij moet
informatie die nog niet openbaar was als Wob-verzoek werd
betalen is inmiddels opgelopen tot het maximum van
aangemerkt, zo is dat nu steeds minder het geval.
EUR 300.000. Van bereidwilligheid tot betaling is geen
8
>>>
>>> sprake. En dus staat Dordrecht weer bij de rechter met
Kortom, het blijft zaak voor alle betrokkenen goed op de
het verzoek de heer Karasahin te gijzelen. Een unicum
hoogte te blijven van recente jurisprudentie en aanstaande
in de Nederlandse rechtsgeschiedenis (http://www.nrc.
wetgeving.
nl/nieuws/2014/09/08/dordrecht-wil-burger-gijzelen-voorschrijven-van-te-veel-brieven/). Kortom Zo blijft het voor de overheid per geval goed beoordelen of sprake is van misbruik en welke weg gevolgd kan worden om dergelijke verzoeken niet te hoeven behandelen. Voor de ondernemer blijft het zaak scherp te zijn op welke informatie aan de overheid wordt verstrekt. Een Wob-verzoek is immers zo gedaan en de concurrent kan zo maar informatie tot zijn beschikking krijgen, die de ondernemer liever geheim houdt. De Wob biedt mogelijkheden voor bescherming, maar die geven geen garantie voor geheimhouding.
Cornelis van der Sluis Omgevingsrecht en Bestuursrecht
[email protected]
INCASSO: BESLAG OP BUITENLANDSE BANKREKENINGEN Op 15 mei 2014 is een internationale verordening
worden gegeven van uw vordering en de relevante
aangenomen, waarmee het mogelijk wordt om beslag te
omstandigheden die het beslag rechtvaardigen. Ook moet
leggen op buitenlandse bankrekeningen van debiteuren.
worden toegelicht waarom de betreffende rechtbank
Hiermee wordt een Europees bankbeslag mogelijk
hierover zou mogen oordelen. U moet aannemelijk maken
gemaakt.
dat er daadwerkelijk een vordering is die uw debiteur aan u verschuldigd is. Ook dient u duidelijk te maken waarom
De Europese Commissie wil daarmee de inning van
u meent dat, zonder een dergelijke maatregel, een latere
grensoverschrijdende vorderingen vereenvoudigen en de
inning van de vordering onmogelijk wordt gemaakt of
doeltreffendheid van internationale incasso’s vergroten. Deze
door de debiteur wordt bemoeilijkt. U dient voldoende
verordening krijgt directe werking binnen de gehele Europese
bewijsmateriaal aan te leveren om het gerecht ervan te
Unie.
overtuigen dat de vordering waarschijnlijk gegrond wordt
Schuldeisers krijgen daarmee de mogelijkheid om in een
verklaard. Ook bij internationale beslaglegging wordt géén
andere lidstaat zonder (buitenlandse) procedure beslag te
melding gemaakt aan de schuldenaar dat een verzoek
leggen op een buitenlandse bankrekening. De toestemming
om beslag te mogen leggen, is ingediend. U moet er wel
die u daarvoor nodig hebt van de rechtbank, kan worden
rekening mee houden dat als u beslag legt, maar de zaak
gevraagd bij de rechtbank die ook in een eventuele procedure
uiteindelijk verliest, u mogelijk de schade van uw debiteur zult
bevoegd is om hierover inhoudelijk te oordelen. Zoals u nu
moeten vergoeden.
bij de Nederlandse rechtbank toestemming kunt vragen om beslag te leggen op de bankrekening van uw debiteur, zo
Tip: maak de Nederlandse rechtbank bevoegd
kan dat in de toekomst ook als uw debiteur in het buitenland
Om het beslagverlof in Nederland aan te kunnen vragen,
gevestigd is.
moet de procedure in de hoofdzaak in Nederland mogen plaatsvinden. Het is raadzaam om in uw algemene
Toestemming vragen
voorwaarden vast te leggen welke rechtbank bevoegd is om
Net als bij de huidige beslagprocedure, moet een beschrijving
over een eventueel geschil te mogen oordelen. Ook kunt u
>>> 9
>>> daarin opnemen dat het Nederlands recht van toepassing
Voorkom dat u in de problemen raakt doordat uw debiteur de
is op de overeenkomst. Uiteraard moet vaststaan dat beide
rekening niet (tijdig) betaalt
partijen de voorwaarden hebben geaccepteerd. Als dat het
Door de nieuwe mogelijkheden zal uw debiteur zich
geval is, kunt u de Nederlandse rechter verzoeken om beslag
realiseren dat uw incassomogelijkheden, ook internationaal,
te mogen leggen op een bankrekening in het buitenland.
zijn vergroot. Het openstellen van grenzen is in dit geval negatief voor uw buitenlandse debiteur. Doe er uw voordeel
Vragen?
mee en laat ons u adviseren om gebruik te kunnen maken
Bent u er niet zeker van dat uw voorwaarden deze
van de mogelijkheden!
mogelijkheid bieden, dan adviseren wij u graag. Door goede algemene voorwaarden op de juiste wijze te hanteren, wordt een bijdrage geleverd aan het terugdringen van het aantal wanbetalers binnen de EU. Door sneller over uw geld te kunnen beschikken, bevordert u uw liquiditeit. Het aantal
Thilly Broere
faillissementen als gevolg van het niet kunnen incasseren van
Handelsrecht, Transportrecht en Procesrecht
[email protected]
vorderingen, kan daarmee worden verminderd.
VERANDERINGEN OP KOMST IN FAILLISSEMENTSLAND! De inmiddels 118(!) jaar oude faillissementswet is in
bestuursverbod wordt uitgesproken.
de loop van jaren op de nodige punten herzien en
De lat voor het uitspreken van het bestuursverbod ligt
aangepast. Alhoewel een jaar of tien geleden getracht is
hoog. Een bestuursverbod kan alleen met succes worden
om een geheel nieuwe faillissementswet ingevoerd te
uitgesproken wanneer een bestuurder zich aan kennelijk
krijgen, zijn deze plannen een stille dood gestorven.
onbehoorlijk bestuur schuldig heeft gemaakt, zich met
Nederland staat thans aan de vooravond van een aantal
zogenaamde paulianeuze transacties heeft ingelaten, zijn
zeer ingrijpende wijzigingen op het gebied van de
informatieverplichting richting de curator ernstig heeft
faillissementswet met mogelijk verdergaande gevolgen
geschonden of bepaalde fiscale verplichtingen niet is
voor veel betrokken partijen, onder wie de schuldeisers
nagekomen.
én de bestuurders van een failliete vennootschap. Informatieplicht In dit artikel zet ik kort de hoofdpunten van de belangrijkste
Er ligt ook een wetsvoorstel uit hoofde waarvan de
voorgenomen wijzigingen uiteen. Een uitgebreidere
bestuurder van een failliete vennootschap een veel meer
uiteenzetting gaat het kader van onze nieuwsbrief te buiten,
proactieve rol wordt aangemeten ten aanzien van het
maar het is uiteraard altijd mogelijk om contact op te
voorzien aan de curator van bepaalde informatie. Zo moet
nemen met een van de insolventieadvocaten van Ten Holter
de bestuurder uit zichzelf encryptiesleutels aandragen voor
Noordam advocaten voor een nadere toelichting.
het ontgrendelen van computersystemen en moet hij de curator proactief op de hoogte brengen van bijvoorbeeld
Bestuursverbod
vermogensbestanddelen welke zich in het buitenland
Er ligt een wetsvoorstel om een curator de bevoegdheid
bevinden.
te geven een bestuursverbod te vorderen ten aanzien van bestuurder(s) van een failliete vennootschap. Als dat
Ook derden ontkomen niet aan de werking van de
slaagt mag de bestuurder niet alleen gedurende een aantal
voorgestelde wijzigingen: derde partijen die in het kader van
jaar geen nieuwe functies als bestuurder of commissaris
de uitoefening van hun beroep of bedrijf administratie van
aanvaarden. Ook zal hij moeten terugtreden als bestuurder
de gefailleerde onder zich hebben dienen deze op verzoek
van de entiteiten waarvan hij op het moment van het
van de curator ter beschikking te stellen. Daarnaast wordt
uitspreken van het bestuursverbod bestuurder is. Het
de curator nu verplicht (in de huidige wet is dat nog niet
is uiteraard de rechter die bepaalt of het betreffende
zo!) om te bezien of er sprake is van onregelmatigheden
10
>>>
>>> welke hij dient te melden aan de rechter-commissaris. De
voor de ondernemingsactiviteiten zijn simpelweg niet op de
rechter-commissaris kan gelasten dat er door de curator
hoogte van de betreffende pre-pack totdat het faillissement
aangifte wordt gedaan ter zake van de betreffende feiten en
en de daarmee samenhangende doorstart al een feit is.
omstandigheden. De voordelen moeten niet uit het oog worden verloren. Door Buitengerechtelijk akkoord
middel van een pre-pack kan er worden voorkomen dat de
Onder de huidige wetgeving is het lastig om buiten een
intrinsieke waarde van een onderneming wordt vernietigd en
faillissement of surseance van betaling succesvol een
uitgehold door een faillissement en de dynamiek die daar op
schuldenakkoord aan te bieden aan schuldeisers. De reden
volgt. Juist in alle rust voorbereiden van een doorstart kan
daarvoor is dat het schuldeisers in beginsel vrijstaat om
tot gevolg hebben dat de waarde blijft kleven aan de over te
te beschikken over hun eigen vermogen: wanneer zij niet
nemen onderneming waarmee uiteindelijk schuldeisers een
bereid zijn om vrijwillig afscheid te nemen van een deel
groter deel van hun vordering betaald krijgen dan wanneer
van hun vordering, staat het ze dat vrij. In theorie kan een
er een doorstart plaatsvindt door middel van de weg van het
enkele dwarsliggende schuldeiser het aanbieden van een
“gewone” faillissement. Het laatste woord is hieromtrent
succesvol schuldenakkoord dwarsbomen. Er zijn wel enkele
nog niet gezegd. Dit komt met name ook een aantal pre-
uitspraken waarbij, als het weigeren zonder twijfel in strijd
packs die nader onder het vergrootglas liggen. Te denken
is met elke redelijkheid, individuele schuldeisers worden
valt aan de pre-packs van Heiploeg en Estro waarbij de
gedwongen om alsnog in te stemmen met een aangeboden
vakbonden trachten aan te tonen dat hier feitelijk sprake is
buitengerechtelijk akkoord.
geweest van een zogenaamde overgang van onderneming.
De wetgever wil de kans vergroten om buiten faillissement of surseance van betaling succesvol een akkoord aan te kunnen bieden en daarmee het aantal faillissementen en surseances te beperken. Dat ligt thans voor in een wetsvoorstel dat dat mogelijk zou moeten maken. Pre-pack De kranten staan bol van het begrip “pre-pack”. Dit “stille faillissement” heeft een enorme toevlucht genomen gedurende de afgelopen jaren en wordt door een groot aantal rechtbanken, die een zogenaamd beoogde curator aanwijzen die voor een faillissement in stilte een doorstart kan begeleiden/accorderen, omarmd. Het systeem van de prepack is echter niet geheel onomstreden. Ten eerste omdat de wettelijke basis ontbeert en ten tweede omdat het nog maar zeer de vraag is in hoeverre, juist omdat de pre-pack “stil” is en de buitenwereld niet afweet van de moeilijkheden waarin de onderneming zich bevindt, het maximale uit de spoedig te failleren onderneming wordt gehaald voor de schuldeisers. Dit komt onder meer door het feit dat het vaak de schuldenaar is die kan sturen welke partij mogelijk in die pre-pack zal doorstarten en niet zelden zal dat een aan de onderneming zelf gelieerde entiteit zijn. Andere partijen, die mogelijk belangstelling hebben voor de onderneming en bereid en in staat zijn om (substantieel) meer te betalen
Sjoerd Warringa Faillissementen en Herstructurering
[email protected]
11
DE DRIE DECENTRALISATIES (WMO, PARTICIPATIE EN JEUGD) EN DE HUISVESTIGINGSWET Op het gebied van de taakuitoefening door
eveneens een belangrijke taak van de gemeente. Op dit
gemeenten verandert veel de komende periode. Al
terrein is op 3 juni 2014 het wetsvoorstel ‘Nieuwe regels
die veranderingen betekenen niet alleen dat owoed
met betrekking tot de verdeling van woonruimte en de
wettelijk kader te worden opgesteld om problemen in
samenstelling van de woonruimtevoorraad (Huisvestingswet
die uitvoering te voorkomen.
2014) aangenomen. Dit betekent dat gemeenten alleen nog mogen sturen op woonruimteverdeling en
Drie decentralisaties
de samenstelling van de woonruimtevoorraad via een
Het kabinet wil zorg en ondersteuning dichtbij mensen
huisvestingsverordening. De veel gehanteerde praktijk van
organiseren. Daarom krijgen met name de gemeenten er
het werken met convenanten om afspraken te maken over
taken bij: de extramurale begeleiding en de persoonlijke
verdeling van woonruimte met corporaties moet daarmee
verzorging vanuit de AWBZ, de uitvoering van de
worden herzien. De gemeente heeft alleen een rol bij
Participatiewet en de uitvoering van de Nieuwe Jeugdwet.
schaarste en sturing loopt via de verordening. Dit alles
Hiermee komt een grote verantwoordelijkheid bij lokale
behoeft regeling in de verordening nu de verordeningen die
besturen te liggen.
zijn gebaseerd op de huidige wetgeving, komen te vervallen
Vanaf 2015 worden de gemeenten verantwoordelijk voor
na inwerkingtreding van de nieuwe Huisvestingswet
drie onderwerpen die nu nog door het Rijk en de provincie
(voorzien per 1 januari 2015).
worden geregeld: Conclusie •
De jeugdzorg;
Kortom voldoende nieuwe taken en regelgeving dat op het
•
de onderdelen ‘begeleiding’ en ‘persoonlijke
bordje van de gemeente komt. Zaak om tijdig de juridische
verzorging’ uit de AWBZ;
kaders goed te hebben opgesteld. Een second opinion kan
de Participatiewet. Die wet gaat over werkgelegenheid
daarbij nuttig zijn, zo leert de praktijk.
•
voor mensen die moeilijker aan een baan komen. Deze veranderingen vereisen een aanpassing van de huidige verordeningen en het eventueel beleid. Huisvestingswet Maar ook buiten de veelomvattende decentralisaties verandert ook het nodige op het gebied van huisvesting,
12
Cornelis van der Sluis Omgevingsrecht en Bestuursrecht
[email protected]
MODELLEN VOOR U!
WORKSHOPS
Als cliënt van Ten Holter Noordam advocaten kunt u
Arbeidsrecht
profiteren van ons uitgebreide modellenbestand. Per
•
De zieke werknemer;
specialisme hebben wij namelijk actuele voorbeelden,
•
De disfunctionerende werknemer en dossieropbouw;
die wij u graag ter beschikking stellen.
•
Flexibele arbeid;
•
Wijziging van arbeidsvoorwaarden;
•
Wet Werk en Zekerheid:
Mogelijkheid 1 Soms heeft de cliënt nog behoefte aan het specifiek maken van de standaard, een andere keer volstaat het invullen van
het nieuwe ontslagrecht in de praktijk; •
Actualiteiten arbeidsrecht.
de specifieke gegevens. Wij nemen graag met u door welke weg voor u de beste is. Zo voorkomt u problemen, die op
Strafrecht
een later moment tot serieuze kosten en negatieve energie
•
Strafrecht in de zorg;
kunnen leiden.
•
Bestuursstrafrecht;
•
Beleidsregel/Boeteoplegging;
Voorbeeld
•
Arbeidsomstandighedenwetgeving;
Een cliënt verhuisde met zijn bedrijf naar een groot
•
Beleidsregel Wet Arbeid Vreemdelingen;
perceel in het Rotterdams havengebied. Met onze
•
Actualiteiten strafrecht voor ondernemers.
standaardhuurovereenkomst bedrijfsruimte kwamen wij al een heel eind.
Bouwrecht/Aanbestedingsrecht
Er bleken ook wat specifieke zaken geregeld te moeten
•
Contracten en Algemene Voorwaarden in de Bouw;
worden, voor een deel in de overeenkomst zelf en voor een
•
De UAV 2012 doorgelopen met u;
deel in een bijlage.
•
Aanbestedingsactualiteiten;
•
UAV-GC 2005: De ontwerpende aannemer;
Mogelijkheid 2
•
Huurrecht voor Ondernemers;
Modellen kunt u als cliënt ook goed gebruiken om een
•
Meerwerk: juridisch en in de praktijk;
voorstel van een wederpartij te beoordelen. Zo kun je immers
•
Faillissementen in de bouw; hoe ga ik daarmee om?
zien welke onderdelen er allemaal geregeld moeten worden en dus welke wellicht nog niet benoemd zijn in het concept.
Vennootschapsrecht
Ook hier kunnen wij assisteren, in die zin dat wij aan de
•
Merken en modellen;
hand van uw uitleg kunnen meedenken wat voor soort
•
Contracten en Algemene Voorwaarden opstellen:
overeenkomst nodig is en welk model het beste is.
tips en adviezen; •
Bedrijfsovernames;
Voorbeeld
•
Actualiteiten ondernemingsrecht;
Het concept dat wij toegestuurd kregen had als kop
•
Doorstarten (al dan niet na faillissement): hoe?;
managementovereenkomst. De inhoud was dermate
•
Succesvol Debiteurenbeheer: red wat er te redden valt;
technisch gevuld met allerlei minimumeisen, technische
•
Fusies in de zorg.
bepalingen en verwijzingen naar overheidseisen, dat we daar nog niet veel verder mee kwamen. In een gesprek met de
Transport en Logistiek
cliënt bleek dat het om een samenwerkingsovereenkomst
•
Beslag in de (logistieke) praktijk;
ging. Toen dat duidelijk was konden wij aan de hand van
•
Pand- en retentierecht in de logistiek;
ons model de samenwerkingsovereenkomst samen met de
•
Aansprakelijkheid in de logistieke keten;
wederpartij invullen en ook de (vele) ontbrekende bepalingen
•
Algemene voorwaarden in vervoer & logistiek.
toevoegen. Bestuursrecht Kortom Ten Holter Noordam deelt zijn kennis niet alleen door
•
Omgaan met de Wet openbaarheid van bestuur;
middel van deze nieuwsbrief, workshops, seminars e.d. ,
•
Het einde van een subsidierelatie met de overheid.
maar ook met modellen waar u wat mee kunt!
Waar moet u op letten? 13
JURIDISCHE WORKSHOPS VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW / Donder dag 2 7 novemb er 2 014 / 15.0 0 - 17. 3 0 uur / K an toor Dor dr e ch t , Bur g. de R aad t singel 9 3b
Met een voordracht van L.J.M. van Es Senior adviseur Rijkswaterstaat ‘Van Toezichthouder naar toetser’ Ten Holter Noordam advocaten organiseert op donderdag 27 november een seminar voor GWWbedrijven. U kunt kiezen uit vier workshops waarin u op de hoogte gesteld wordt van de ontwikkelingen in uw branche op het gebied van Arbeidsrecht (Wet Werk en Zekerheid), het Aanbestedingsrecht, Strafrecht en de UAV-GC. Na de workshop volgt een plenair gedeelte waarin
14
wij luisteren naar L.J.M. van Es, Senior Adviseur bij Rijkswaterstaat die ons vertelt over ‘Van Toezichthouder naar toetser, werken met Systeemgerichte Contractbeheersing (SCB)’. Na afloop van het seminar kunt u tijdens de borrel van gedachten wisselen met de sprekers en uw collega’s uit de bouw. Neem gerust een collega of bekende mee!
>>>
WORKSHOPS Workshop 1: Aanbestedingsrecht Deze workshop richt zich op de voor de GWW relevante aanbestedingsrechtelijke ontwikkelingen: wat zijn de effecten van de Nieuwe aanbestedingswet en de Gids Proportionaliteit voor de GWW sector, hoe wordt in de rechtspraak omgegaan met aanbestedingen die gebaseerd zijn op een RAW bestek, wat is de visie van de commissie van aanbestedingsexperts op het gebruik van het gunningscriterium de laagste prijs en bij abnormaal lage inschrijvingen. Deze boeiende onderwerpen en nog meer komen aan bod bij deze interactieve workshop.
Workshop 2: Arbeidsrecht Met ingang van 1 januari 2015 zullen de eerste wijzigingen op grond van de Wet Werk en Zekerheid van toepassing zijn. Deze wijzigingen met betrekking tot flexibele arbeidsrelaties én de wijzigingen in het ontslagrecht met ingang van 1 juli 2015, bespreken wij graag tijdens deze workshop met u.
Workshop 3: Voorkom strafrechtelijke- en bestuursrechtelijke aansprakelijkheid! Onder de UAVGC neemt uw verantwoordelijkheid als aannemer alleen maar toe en wordt u voor meer omstandigheden aansprakelijk gehouden. De praktijk wijst uit dat, zowel het OM als toezichthouders, toenemende belangstelling tonen als er iets fout gaat dan wel dreigt te gaan. In deze presentatie worden u tips en tricks aan de hand gedaan om aansprakelijkheid tot het minimum te beperken.
Workshop 4: UAV-GC In de UAV-GC workshop bespreekt Hugo Meijer vanuit de (juridische) bouwpraktijk de ervaringen met ontwerpende aannemers. Zijn opdrachtgevers er al aan gewend, kloppen de voorwaarden die zij gebruiken nog wel en wat heeft de Raad van Arbitage voor de Bouw in UAV-GC 2005 geschillen geoordeeld ? Met voorbeelden, ook uit de eigen praktijk krijgt u tips ter voorkoming van problemen.
Programma
Aanmelden
15.00 15.15-16.00 16.15-17.00 17.00
U kunt zich voor deze kosteloze bijeenkomst aanmelden door een e-mail met daarin uw voorkeuren voor de workshops te sturen naar
[email protected].
Ontvangst Workshop naar keuze Spreker L.J.M. van Es, “Van Toezichthouder naar toetser” Borrel
Neemt u een collega of bekende mee, meld deze dan a.u.b. ook aan. / Parkeren kan in onze parkeergarage op de Burgemeester de Raadtsingel 93b.
15
MET 35 ADVOCATEN SNEL EN PERSOONLIJK VAN PROBLEEM TOT OPLOSSING
MARKTGEBIEDEN
RECHTSGEBIEDEN
Bouw
Arbeidsrecht
Haven en Logistiek
Vennootschapsrecht
Zorg
Transport en Logistiek
Cleantech
Bouw, Vastgoed en Aanbesteding Handelsrecht en Contracten Faillissementen en Herstructurering
www.tenholternoordam.nl
(Economisch) Strafrecht Familierecht en Mediation Pensioenrecht
/thnadvocaten /tenholternoordamadvocaten 16
Bestuursrecht Omgevingsrecht
