Economische betekenis luchtvracht en concurrentiepositie luchtvracht Schiphol in Europees perspectief Kees Verweij, Team Logistiek Airneth seminar, Schiphol 29 januari 2008
1 - Economisch betekenis luchtvracht Schiphol Toegevoegde waarde luchtvracht Schiphol
Luchtvracht overslag
• TW € 1,5 miljard • ca. 0,3% BNP Nederland
• 1,58 miljoen ton (2008) • Trend -1,4% tov. 2007
Bron: Ecorys
Bron: Schiphol Group 2009
Ter vergelijking: • Haven R’dam € 8,2 miljard • Haven A’dam € 3,1 miljard Bron: Port of Rotterdam/ Amsterdam
Werkgelegenheid luchtvracht Schiphol • 26.400 personen - direct 13.600 - toeleveranciers 5.100 - EDC’s/LDV’s 7.300 - functioneel 400 Bron: SEO/TNO/BCI Airneth Symposium
Verwachting belang 2020 bij gemiddelde groei • Toegevoegde waarde € 2,0 - 3,2 miljard • Werkgelegenheid 20.000 – 30.000 personen Bron: Ecorys
29 januari 2009
2 - Economische betekenis zal dip vertonen
• Luchtvracht ontwikkeling nu per maand te beschouwen Airneth Symposium
Bron: ACI 2009 29 januari 2009
3 - Economische dip luchtvracht: lange of korte duur?
• Paar maanden geleden: korte dip – Nu: langere dip Airneth Symposium
29 januari 2009
4 - Halfgeleiders voorbeeld malaise in luchtvracht
• Luchtvracht electronica gaat steeds forser onderuit Airneth Symposium
29 januari 2009
5 - 2009 erg lastig jaar voor luchtvracht
• Vooruitzichten worden slechter met de maand Airneth Symposium
29 januari 2009
6 – Luchtvracht van belang als modaliteit voor NL Aandeel modaliteiten in omzet transportsector 2007 100%
1%
3%
5%
Bron: FraunhoferATL, okt 2008
7%
3%
90% 80%
45%
41%
70%
62% 60%
75%
84%
50%
11%
40%
5%
15% 1% 8%
30% 20%
31%
7%
4%
Nederland
België
Duitsland
Binnenvaart
Zeevaart
Buisleiding
5%
1% 1%
3% 7%
10% 0%
3%
36% 11%
1% 1%
Frankrijk
Luchtvracht
Wegvervoer
25% 0% UK Spoor
• Luchtvracht: < 1% volume, maar 11% van waarde goederenstromen NL Airneth Symposium
29 januari 2009
7- Maatschappelijk belang logistiek Nederland Geschatte waarde logistiek sectorhuis Nederland 2007 Werk: 129.000 5. Support activiteiten TW: € 10,3 miljard
Waarde creati e
15 support activiteiten: • financiën: oa. leasing, • wet/regelgeving: o.a. certificering • informatie: oa. IT • arbeid: oa. uitzen d • kennis: oa. opleiding • g oederen: oa. material h andling
4. Ketenregie
Werk: 23.000 TW: € 3,4 miljard
3. VAL en VAS
Werk: 236.000 TW: € 11,5 miljard
2. Opslag en warehousing
1.Transport en overslag
Geen regie zonder Werk: 103.000 transport TW: € 4,2 miljard en opslag
Werk: 255.000 TW: € 10,8 miljard
Bron: T NO 2008
Logistieke sector excl. support activiteiten (1 t/m 4) Logistieke sector incl. support activiteiten (1 t/m 5) 8
Airneth Symposium
Werk: 617.000 (7%) Werk: 746.000 (8,5%)
TW: € 29,9 miljard (6%) TW: € 40,2 miljard (8%) 29 januari 2009
8 – Ontwikkeling ketenregiecentra in Nederland
Æ Ruimte voor EDC- en ketenregie-ontwikkeling op duurzaam terrein ACT Æ Op nieuw bedrijventerrein ook mogelijkheden voor multimodaal transport: - spoorvervoer (HSL-vrachtterminal) - binnenvaart (op termijn?)) Airneth Symposium
29 januari 2009
9 - Schiphol hub in logistiek netwerk Nederland • Aanwezigheid mainports Schiphol en Rotterdam essentieel voor import EDC’s/verladers
EDC’s Amsterdam • Canon • Nissan
EDC’s Flevoland • Yanmar • Giant
EDC’s Hoofddorp • Kyocera • Honeywell EDC’s Schiphol • Yamaha • Hoya EDC’s Tilburg • Sony • Dell
EDC’s Rotterdam • Reebok • Eastman EDC’s Breda • Amgen • Toshiba
EDC’s Eindhoven • Molex • Haier
EDC’s Twente • Donna Karan • Cannondale EDC’s KAN • Intermec • Vitatron
EDC’s Venlo • Xerox • Arrow
EDC’s Maastricht • Medtronic • Nordson
Airneth Symposium
Sectoren EDC's high tech medtech automotive machinery fashion optiek consumer products
Voorbeelden Kyocera, Canon, Molex, Xerox, Sony, Dell Contocor, Amgen, Medtronic Nissan, Yamaha Honeywell, Yanmar Reebok, Footlocker, Donna Karan Bausch & Lomb Giant, Cannondale, Viking
• NL: concurrentievoordeel in aantrekken/ behouden logistieke activiteiten via mainports - vs. Duitsland: afstand Hamburg Frankfurt - vs. Frankrijk: afstand Le Havre Parijs - vs. België: zee/luchthaven kleiner dan NL 29 januari 2009
10 - Ruim 19 Miljoen m2 DC-ruimte Nederland Bron: CB Richard Ellis 2008
Verdeling 19 miljoen m2 DC-ruimte in Nederland Amsterdam 4,2% 0,80 miljoen m2
Overig NL 44,3% 8,42 miljoen m2
5 16
Schiphol 5,3% 1,00 miljoen m2
Almere 1,3% 0,25 miljoen m2
3
Alphen/W’veen 2,9% 0,56 miljoen m2
9
1
Tiel/G’malsen 2,5% 0,48 miljoen m2 Nijmegen/Wijchen 2,4% 0,45 miljoen m2
12
Rotterdam 6,9% 1,30 miljoen m2
13
O’hout/G’berg 2,9% 0,55 miljoen m2
7
Moerdijk 3,3% 0,62 miljoen m2
10 14
17
• Veel vraag naar nieuwe DC-ruimte, maar ook veel aanbod verouderde DC’s Æ mismatch
Utrecht 2,9% 0,55 miljoen m2
8
11
Roosendaal 1,3% 0,25 miljoen m2
2 Tilburg 5,3% 1,00 miljoen m2
Veghel 1,8% 0,35 miljoen m2 Venray 1,8% 0,35 miljoen m2
15 6 4
Breda 2,8% 0,54 miljoen m2
11
Airneth Symposium
Eindhoven 3,7% 0,70 miljoen m2
• DC-ruimte geconcentreerd in mainports en Zuid-NL
• Investeringen door bedrijven langs assen naar achterland • Ontwikkeling van “ketenregiecenters”, bijv. in Schiphol, Rotterdam, Brabant
Venlo 4,4% 0,83 miljoen m2
29 januari 2009
11 – Nieuwe grote EDC’s beperkt naar Schiphol
Figuur: Bovenregionale locatiebeslissingen distributiecentra in Nederland 2000-2006 (bron: STEC groep 2007) 12
Airneth Symposium
29 januari 2009
12- Mogelijke reden: Huurkosten DC Schiphol hoog
Bron: CBRE 2008
13
Airneth Symposium
29 januari 2009
13 - Luchthaven factor nr. 2 voor vestiging DC Schiphol Belang factoren voor vestigingsplaatskeuze Europese distributielocatie
34%
EDC's op Schiphol (27)
17%
Nederlandse EDC's (63) Bron: Warffemius 2007, bewerking Kees Verweij
0%
10%
16%
15%
31%
20%
30%
17%
40%
50%
60%
10%
6%
9%
8%
70%
8%
80%
7% 5% 4%
6%
7%
90%
100%
Bestaande relatie met Nederland
Transport infrastructuur
Positie vlakbij belangrijkste markten in Europa
Toegang tot logistieke kennis/know-how
Gunstige douane regelingen
Meertaligheid
Gunstige fiscale regelingen
Aanwezigheid/kwaliteit/kosten werknemers
• Niet aanwezigheid van de luchthaven is belangrijkste locatiefactor EDC’s op Schiphol • Maar aanwezigheid van reeds sterk cluster van logistieke bedriivigheid 14
Airneth Symposium
29 januari 2009
14 - N-Brabant/Limburg belangrijk voor Schiphol Bestemming importstromen Schiphol in Nederland in volume/waarde 2004 (schatting)
Noord-Holland 72% volume 44% waarde
Importstromen Schiphol (2004): •
In volume 72% naar Noord-Holland, o.a. vrijwel alle sierteelt (45%).
•
In waarde gaat maar 44% naar NoordHolland, en 38% naar de EDC regio NoordBrabant en Limburg. Dit kunnen zowel EDC’s als productiebedrijven (ASML?) zijn.
•
Conclusie: volume import voor EDC’s buiten Noord-Holland lijkt beperkt, maar is in waarde veel groter. Bij focus op tonnen bestaat gevaar onderschatting relatie tussen Schiphol en EDC’s in Zuid-NL
•
EDC’s in Brabant en Limburg hebben gekozen voor vestiging daar vanwege o.a. positie tussen mainports (Schiphol, Rotterdam, Antwerpen) en Europese markten in.
Æ
Conclusie: EDC’s in Brabant/Limburg kunnen switchen naar buitenlandse luchthavens.
Overig Nederland 7% volume 8% waarde
Zuid-Holland 6% volume 9% waarde
Noord-Brabant/Limburg 15% volume 38% waarde
Gebaseerd op cijfers Districon/Cargonaut 2004 Airneth Symposium
29 januari 2009
15 - Catchment area Schiphol in gevaar 1995
2010
Bron: Urban Unlimited 2003
Æ
1995: Catchment areas vrachtluchthavens gescheiden
Æ
2010: Catchment areas vrachtluchthavens steeds meer overlappend - Zowel kans als gevaar: bijvoorbeeld concurrentie bij bedienen EDC’s Zuid-Nederland - Gebruik HSL en Betuweroute biedt mogelijkheden voor Schiphol, Frankfurt en Parijs
Airneth Symposium
29 januari 2009
16 - Groei bij top-10 EU cargo luchthavens Top-10 Luchtvrachthavens Europa 2007 08: -1,4%
2500000
08: -1,3%
2000000
Ton
1500000 1000000 08: +6,0% 500000
ag en
Co pe nh
ila n
M
al pe ns a
Li eg e M
og ne Co l
Br us se ls
bo ur g
Lu xe m
ea th ro w H
Lo nd on
Sc hi ph ol
st er da m
Fr an kf ur t Am
Pa ris
D
e
G
au l le
0
Æ
1995: Catchment areas vrachtluchthavens gescheiden
Æ
2010: Catchment areas vrachtluchthavens steeds meer overlappend
Airneth Symposium
29 januari 2009
17 - Ontwikkeling rond EU luchtvrachthavens Vier ontwikkelingsmodellen voor vracht rond luchtvrachthaven Copenhagen Gothenburg Manchester
Amsterdam London Heathrow London Gatwick
Berlin Brussel
Cologne Leipzig
Paris Luxembourg
Frankfurt
Munich
Lyon
Bron: ARC 2003
Miilan
Æ Beschikbaarheid ruimte speelt meer en meer rol
1 2 3 4
Ontwikkeling Transportation terminal Transportation center Logistics Center Logistics and industrial park
Airneth Symposium
Focus activiteit Alleen luchtvracht afhandeling + Warehouses log. dienstverleners luchtvracht + Warehouses log. dienstverleners voor alle cargo + Distributieplatforms producenten
Voorbeelden Heathrow (te weinig ruimte) Barcelona Brussel, Lyon Schiphol (ruimte?), Frankfurt 29 januari 2009
18 - Kans: Regierol knooppunt mainport NL Æ Luchtvracht: 2 grote concurrenten ontwikkelen multi-airport systeem - vliegvelden Londen - Frankfurt/Frankfurt Hahn
Copenhagen 0,34 MT
Manchester Derby
Amsterdam
London Heathrow London Stansted
Cologne
Leipzig
London Gatwick Brussel
Liege
Æ Schiphol: beperkte kansen multi-airport systeem - Eindhoven/MAA/Lelystad? - combi Paris CHG
Frankfurt Paris CDG
Luxembourg
FRA-Hahn
Paris Orly Munich Zurich
Æ Kans NL: inzetten op multimainport systeem Schiphol /Rotterdam/Amsterdam voor bedienen en vasthouden EDC’s in Zuid-Nederland
Milan
Airneth Symposium
29 januari 2009
19 - Kansen EDC’s en regiecentrum op ACT Schiphol Bron: SADC 2006
Æ Ruimte voor EDC- en ketenregie-ontwikkeling op duurzaam terrein ACT Æ Op nieuw bedrijventerrein ook mogelijkheden voor multimodaal transport: - spoorvervoer (HSL-vrachtterminal) - binnenvaart (op termijn?)) Airneth Symposium
29 januari 2009
20 - Concurrentie Schiphol - Frankfurt Schiphol Aanwezigheid EDC's Groot aantal EDC's / productie Sectoren - elektronica - optiek - textiel - bloemen Full freight / belly 57% vs 43% (groei t.o.v. freight 2004 ca. 2%) Volume / groei 1,45 mio (+2 %) Focus gebieden - Azie (42,4% / + 6,7%) - Noord Amerika (20.6% / +3%) Faciliteiten - 261 spoke-bestemmingen. - Cargo world Schiphol - 600.000 m2 beschikbaar voor toekomstige groei vracht Uitbreiding
Vliegbewegingen Capaciteitsgrens
Bijzonderheden
Airneth Symposium
Diverse terreinen, oa airport business park AmsterdamOsdorp, Schiphol Logistics Park, Werkstad A4 405.000 - 450.000 vliegbewegingen - uitbreiding mogelijk met opening polderbaan
HSL verbinding Schiphol Paris CDG
Frankfurt Productiebedrijven - automotive - fijnchemie 56% vs 44% (groei t.o.v. 2004 +14,9%) 1,89 mio (+ 8%) - Azie (2005: 43,9% / + 16,2%) - Noord Amerika (21,9% / 23,8%) - 304 spoke-bestemmingen, - Cargo City Süd en North (125 hectare vracht en expeditieruimte)
Gehespitz-Gelande (530.000 m2), operationeel in 2007
482.000 - 500.000 vliegbewegingen - 4e baan in 2012, capaciteit 630.000 vliegbewegingen. - Nu inzet overloopluchthavens Frankfurt Hahn (lcc en vracht) en München Multi-airportsysteem met Hahn
29 januari 2009
Meer informatie?
Kees Verweij Teamleider Logistiek TNO, Business Unit Mobiliteit & Logistiek Delft
[email protected] + 31 15 269 68 76
Airneth Symposium
29 januari 2009
