Economische aspecten van farmaceutische zorg in tijden van schaarste
Lezing op dinsdag 28 mei 2013 bij de Nederlandse Vereniging voor Farmaceutische Geneeskunde te Garderen
door prof. Guus Schrijvers, gezondheidseconoom
Economische ontwikkelingen tot nu toe
• Nog steeds lage consumptie per Nederlander • Menig consult eindigt zonder recept • Vergoedingensysteem ingevoerd • Openbare apotheken nauwelijks rendabel • Groothandel bleef machtig
• Weesgeneesmiddelen kregen Europese impuls • Nauwelijks fraudezaken of teruggenomen geneesmiddelen • Moeten dure geneesmiddelen altijd in het pakket?
• Medicatie en end-of-live besluiten? • Te verwachten schaarste: moeilijker toegang tot pakket
Prognose zorguitgaven volgens CPB raming van 2012
Schaarste noodzaakt tot samenwerking, want anders:
• Afwenteling • Dumping van patiënten • Witte vlekken • Onnodige wachttijden • Kwaliteitsverlies
• Tegen elkaar uitgespeeld worden • Corruptie ligt op de loer • Zwarte handel of slimme handel
• Reputatieverlies voor allen
Samenwerking mislukt vaak, indien:
1. Deze complex is 2. Tijd kost 3. Geld kost 4. Besluitvorming rommelig is 5. Wederzijds vertrouwen en afhankelijkheid ontbreekt
6.
Butt G., M. Markle-Reid and G. Browne, Interprofessional partnerships in chronic illness care: a conceptual model for measuring partnership effectiveness, International journal of Integrated Care, Voil 8, 14 May 2008, ISSN 1568-4156, http://www.ijic.org
Samenwerking slaagt vaak, indien:
1. Professionals echt willen en leiderschap accepteren 2. Voldoende facilitering aanwezig is (digitaal, richtlijnen, secretariaat) 3. Maatschappelijke factoren meewerken (geen statusverschillen, inkomensverschillen, eigen
beroepsregulering) 4. Flexibiliteit bestaat 5. Nieuwe beroepen een kans krijgen
N.B. alleen nieuwe structuren zijn onvoldoende Guus Schrijvers, Samenwerking bij schaarste in de zorg, bijdrage aan Handboek voor huisartsen, ter perse, 2013
Hoe krijg ik artsen mee om samen te werken?
• Belang voor de patiënt aantonen • Het eigen leven wordt makkelijker, minder gedoe • Beleidsvolle financiële prikkel • Ervaringsregel: tenminste twee van de drie moeten zijn
gerealiseerd
Zes opstellingen van farmaceutische industrieën
• Voorop lopen • Welwillend meedoen • Wat moet dat moet • Afremmen • Façade beleid
• Weglopen
Kennisbron 2. Triple Aim: theorie en model
Tien kenmerken van Triple Aim
1. Doelmatigheidswinst wordt ingezet voor preventie en betere zorg. 2. Eenheid van beleid is belangrijker dan eenheid van bestuur 3. Ontwikkelen vanuit demonstratie projecten 4. Betaler is in the lead met financiële kaders
5. eerst lange termijn en de weg waarlangs bepalen (preplanning) 6. Daarna doorrekenen en uitwerken
7. Innoveren en verspreiden tegelijk 8. Open-boek relaties tussen zorgverzekeraar en instelling 9. Coalities op basis van ideeën
10. Houd professionals gemotiveerd
Tien kenmerken van Triple Aim
1. Doelmatigheidswinst wordt ingezet voor preventie en betere zorg. 2. Eenheid van beleid is belangrijker dan eenheid van bestuur 3. Ontwikkelen vanuit demonstratie projecten 4. Betaler is in the lead met financiële kaders
5. eerst lange termijn en de weg waarlangs bepalen (preplanning) 6. Daarna doorrekenen en uitwerken
7. Innoveren en verspreiden tegelijk 8. Open-boek relaties tussen zorgverzekeraar en instelling 9. Coalities op basis van ideeën
10. Houd professionals gemotiveerd
Vraagstelling voor de rest van mijn lezing:
• Wat zijn geschikte innovaties in de farmaceutische zorg die preventie, kwaliteit en doelmatigheid bevorderen? • Wat zijn intelligent, beleidsvolle financiële prikkels die deze innovaties bevorderen?
(Rekening houdend met de bestaande kennis die ik zojuist besprak en met politieke haalbaarheid)
Mogelijke innovaties in de farmaceutische geneeskunde
1. Verhoging therapietrouw bij medicatie 2. Andere distributie van geneesmiddelen 3. Hergebruik van ingezamelde geneesmiddelen 4. Comparative health service research: pillen of praten
Verhoging therapietrouw bij medicatie
• 50% van chronische zieken is altijd therapie ontrouw • 85% is dat is regelmatig tot altijd • Intentionele en niet-intentionele ontrouw • Niet-intentioneel is op te lossen met geheugensteuntjes • Intentioneel is specifiek of generalistisch
• Eigen afweging tussen noodzaak en bezorgdheid • Geen goede meetmethoden
Referenties:
Ryan R, Santesso N, Hill S, Lowe D, Kaufman C, Grimshaw J. Consumer-oriented interventions for evidence-based prescribing and medicines use: an overview of systematic reviews. Cochrane Database of Systematic Reviews 2011, Issue 5. Art. No.: CD007768. Van Dulmen S, Sluijs E, van Dijk L, de Ridder D, Heerdink R, Bensing J. Patient adherence to medical treatment: a review of reviews. BMC Health Services Research 2007;7:55.
Horne R, Weinman J. Patients’ beliefs about prescribed medicines and their role in adherence to treatment in chronic physical illness. Journal of Psychosomatic Research 1999;47(6):555-567. Van Onzenoort HAW. Therapietrouw. Geneesmiddelenbulletin 2012; 46: 49-55.
Kansen op intentionele therapieontrouw te verminderen
•
Betere gemeenschappelijke besluitvorming arts patiënt
•
Counseling plus bijsluiter en bijwerkingen info vooraf
•
Doorvragen bij bezorgdheid
•
Onderscheid acute en chronische klachten
•
Beter navragen over therapietrouw (per telefoon?)
•
Bewust doseren (maar outcome verbetert niet)
•
Eens per jaar reflectie met chronische patiënt in DMP (soms niet)
•
Huisbezoek van apotheker of POH
•
Zorgplan opstellen met patiënt
•
Beter digitaal berichtenverkeer tussen specialist en huisarts
•
Medicatie begeleidingsprogramma via internet
•
Publiciteitscampagne tegen generiek wantrouwen
Referenties
Behner P et al. Unleashing the potential of therapy adherence. Booz&Co, Bertelsmann Stiftung,2012. Van Dulmen S, van Dijk L. In gesprek over medicijngebruik en therapietrouw. Tijdschrift voor praktijkondersteuning 2010;5(3):70-5 Herings RMC, Straatman H. PharmaCoach and medication persistence. Utrecht, Pharmo
Institute, 2011 Www.therapietrouwmonitor.nl.
Andere distributie van geneesmiddelen
• Inschrijving op naam moet blijven bij patiënten met een chronische aandoening • Iedere wijk minstens één openbare apotheek • Geen digitale apotheek via bol.com • Wel thuisbezorging
• Robot en automaten • 24-uursapotheek als combi van poli-theek en dienstenapotheek
• Geneesmiddelen paspoort graag op internet • Goede voorbeelden gezocht?
Hergebruik van ingezamelde geneesmiddelen
• Vroeger voor derdewereld en oostblok • Nu sealen en hitte-chip • Één groene apotheek per stad • Experiment beginnen • Maar ook: kleinere doseringen per recept
• Uitprobeer periode bij nieuw voorschrift • Vooral bij dure medicatie zinvol
Comparative health service research: pillen of praten
• Huisartsen geloven meer in farmacotherapie bij CVRM, ADHD en psychiatrische aandoeningen dan in leefstijlinterventies • Weinig vergelijkende studies over pillen versus praten en omslagpunten • Weinig evaluaties van complexe therapieën
• Medicamenteus afkicken van tabaksgebruik en overmatige alcoholconsumptie werkt wel • Vergelijken van verschillende medicamenten onderling is
mogelijk • Vergelijken van therapieën is populair in USA • Uitkomstmaten: therapietrouw + relapses en clinical outcomes
Samenvattend
• Farmaceutische zorg is op orde • Schaarste komt eraan en vraagt andere samenwerking • Hoog op agenda: therapietrouw bevordering • Andere distributie van geneesmiddelen: goede voorbeelden gevraagd
• Groene apotheek: experiment aangaan • Comparative health service research: meedoen met internationale ontwikkelingen
Leonardo da Vinci (1452 – 1519)
Ik dank u voor uw aandacht
Contact? •
[email protected] • www.guusschrijvers.nl •
www.twitter.com/GuusSchrijvers
