Van Pillenzet tot Farmaceutische Zorg Van spanningsveld tot innovatie
Congres : Tijd voor Zorg ? Zorg voor tijd ! Antwerpen – 25.03.2011
Bernard Bruggeman Gedelegeerd Bestuurder
1
PROGRAMMA 1. Situering binnen Groep GVO 2. Het strategisch spanningsveld
3. Innovaties in medicatiebeleid : De noodzaak 4. Innovaties in medicatiebeleid : De wenselijkheid
5. Innovaties in medicatiebeleid : De haalbaarheid 6. Innovaties in medicatiebeleid : De integrale innovatie 2
1. SITUERING binnen Groep GVO
3
1. SITUERING binnen Groep GVO Groep GVO = Samenwerkingsverband van 8 voorzieningen voor ouderenzorg (telkens eigen vzw-statuut) Vanuit een gemeenschappelijke identiteit en inspiratie Verspreid over West-Vlaanderen
Missie : •
Groep GVO als referentiegroep voor haar leden
•
Groep GVO als waardengerichte onderneming met aandacht voor betaalbaarheid van zorg.
•
Groep GVO als investeerder in cultuur van zorgzaamheid
•
Groep GVO als magneetorganisatie
Waarden : Subsidiariteit – Solidariteit – Samenhang 4
1. SITUERING binnen Groep GVO De KRACHT van Groep GVO
De VERBONDENHEID tussen de verschillende woonzorgcentra Groep GVO heeft gemeenschappelijk de beslissing voor een innovatief medicatieproject genomen.
Binnen deze innovatie werden, gebaseerd op marktonderzoek, volgende bakens gezet : •
Verdere digitalisering van zorgendossiers en medicatiedossier (incl. voorschriften).
•
Outsourcing van “pillenzet” d.m.v. gerobotiseerde medicatiedistributie bij de partner-apotheek.
•
Betrokkenheid van de apotheek in farmaceutische zorg 5
2. Het STRATEGISCH SPANNINGSVELD 2.1 Situering We benaderen het medicatiebeleid in onze voorzieningen voor ouderenzorg vanuit het strategisch spanningsveld • Wat is de noodzaak van een innovatief project m.b.t. medicatiebeleid ? • Welke innovatie is wenselijk om een kwaliteitsverhoging te induceren ? • Wat is haalbaar op vandaag en in de toekomst ?
Als we elk van deze overwegingen in kaart brengen, ontstaat de ideale innovatie : reality-based, realistisch, en uitdagend 6
2. Het STRATEGISCH SPANNINGSVELD 2.2 Het strategisch spanningsveld Weegt de investering in middelen binnen het huidige medicatiebeleid op tegen de kwalitatieve meerwaarde voor de bewoner en de professionele betrokkenen. Zo neen, welke innovatie kan hier idealiter een oplossing bieden en hoe bereiken we een realistische operationalisering. (S. Desmidt, A. Heene)
SWOT-analyse met bepaling van ondersteunende media en projectfasering
Haalbaar
Noodzaak Probleemanalyse externe factoren interne variabelen
Wenselijk
van en
Zoeken naar de ideale innovatie
BEST PRACTICE
7
3. INNOVATIES in medicatiebeleid : de NOODZAAK 3.1 Illustratief : Cartoon Noodzaak
8
3. INNOVATIES in medicatiebeleid : de NOODZAAK 3.2 Probleem-analyse – evidenced en reality-based Onderzoek Federaal Kenniscentrum voor Gezondheidszorg toont aan dat : (Vander Stichele et al, 2006) 1. 1,5% van de bevolking verblijft in een woonzorgcentrum en zij vertegenwoordigen meer dan 5,6% (123 milj. € / jaar) van het totale gezondheidszorgbudget voor geneesmiddelen 2. Gemiddeld betaalt bewoner 50€ eigen aandeel per maand voor chronische geneesmiddelen (A : 8 medicaties per dag) 3. Problemen : •
Gebruik van ACOVE-, BEDNURS- en BEERS-criteria
•
Polyfarmacie vs. te weinig voorschrijven
•
Gebruik van verouderde medicatie
9
3. INNOVATIES in medicatiebeleid : de NOODZAAK 3.2 Probleem-analyse – evidenced en reality-based Onderzoek Federaal Kenniscentrum voor Gezondheidszorg toont aan dat
(Vander Stichele et al, 2006)
4. Rol van de apotheker en de rol van de CRA is bepalend in de voorgeschreven medicatie qua aard en kostprijs, het gebruik van het formularium, … 5. Beperkte autonomie en informatie aan de bewoner / familie
6. Beperkte implementatie van het formularium
10
3. INNOVATIES in medicatiebeleid : de NOODZAAK 3.2 Probleem-analyse – evidence- en reality-based In realiteit ervaren wij “on the field” : 1. De cruciale rol van de verpleegkundige 2. De grote tijdsinvestering door verpleegkundigen en zorgkundigen in het medicatiedistributieproces 3. De kwaliteit voor de bewoner staat in contrast met de geïnvesteerde middelen (tijd, materiaal, technologie, …) 4. Hoog foutenpercentage in distributie (voorschrift, klaarzet en controle) en toediening 5. Medicatieproces als fragmentair proces
6. Nood aan farmaceutische ondersteuning 7. Nood aan farmaceutische kennisverhoging 8. Apotheek als leverancier van medicatie 11
3. INNOVATIES in medicatiebeleid : de NOODZAAK 3.3 Analyse van het medicatieproces Huisarts voorschrijven
Apotheek bestellen
leveren
verdelen
registratie
toedienen
klaarzetten
Woonzorgcentrum
12
3. INNOVATIES in medicatiebeleid : de NOODZAAK
De analyse van het medicatieproces leert ons : Op macro-niveau : • • •
Tijdsintensiviteit van het medicatiegebeuren Foutenlast Overschotten en maatschappelijke kost
Op meso-niveau : • • • • • •
Nood aan een farmapartner vs. farma-leverancier Nood aan continuïteit in evaluatie en bijsturing van het medicatiegebruik Nood aan optimaliseren van know-how en farmacokinetische kennis voor de doelgroep ouderen. Verantwoordelijkheden binnen het medicatiegebeuren Nood aan praktische ondersteuning door professionele partners m.b.t. advies, VTO, … Beschikbare tijd van verpleegkundigen anders besteden. 13
3. INNOVATIES in medicatiebeleid : de NOODZAAK De analyse van het medicatieproces leert ons :
Op micro-niveau : • • •
Omgaan met polyfarmacie Polypathologie dat leidt tot levenslang gebruik van geneesmiddelen Overmatig gebruik van tranquillizers en psychofarmaca
ANALYSE
1. DETECTIE van de knelpunten 2. GOAL-SETTING 3. KEUZE van de oplossing
14
3. INNOVATIES in medicatiebeleid : de NOODZAAK 3.3 Besluit MEDICATIEPROCES in woonzorgcentra -
Tijdsintensief proces met een grote bevoegdheid en verantwoordelijkheid van verpleegkundigen en zorgkundigen in de ganse keten van voorschrijven tot toedienen.
-
De kwaliteit van het medicatiebeleid is NIET in evenredigheid met de geïnvesteerde middelen
Oplossing : medicatiebeleid als INTEGRAAL PROCES waarin elke actor een duidelijke rol opneemt
PROJECT “De wenselijkheid” 15
4. INNOVATIES in medicatiebeleid : de WENSELIJKHEID 4.1 Doelstellingen : Q–zorg voor de kwetsbare bewoner Wenselijk
•
Juiste medicatie in de juiste dosering op de juiste manier op het juiste moment aan de juiste bewoner
•
Verhoging van de efficiëntie en optimaliseren van de inzetbaarheid van zorgmedewerkers.
•
Verhoging van kwaliteitsrendement van de ingezette middelen
•
Verhoging van de kennis en know-how bij verpleegkundigen
•
Verhoging van de beheersbaarheid (kwaliteitscontrole)
•
Introduceren van het Farmaceutisch Zorgconcept
•
Integraliteit van het medicatieproces faciliteren
16
4. INNOVATIES in medicatiebeleid : de WENSELIJKHEID 4.2 Oplossing : MEDICATIEBELEID als INTEGRAAL PROCES arts voorschrijven
woonzorgcentra
Bestellen / toedienen / controle / registratie
apotheek
leveren / klaarzetten
BEWONER Wetgevend kader
Farmazorg
Om dit te bereiken is de rol van elke actor en het overleg tussen hen in dit proces cruciaal : De huisarts, het woonzorgcentrum en haar medewerkers en de apotheek. 17
4. INNOVATIES in medicatiebeleid : de WENSELIJKHEID 4.2. Oplossing : MEDICATIEBELEID als INTEGRAAL PROCES
Voorschrijven
Bestellen
Leveren
Verdelen
Registratie/ rapportage
Toedienen
Klaarzetten
Focus na analyse Hoe verder de oplossing terug keert in de keten
Hoe groter het effect op de totale keten
Hoe groter de integraliteit van de oplossing 18
4. INNOVATIES in medicatiebeleid : de WENSELIJKHEID 4.2. Oplossing : MEDICATIEBELEID als INTEGRAAL PROCES
Voorschrijven
Hoe verder de oplossing terugkeert in de keten
Bestellen
Klaarzetten
Leveren
Registratie / rapportage
Toedienen
Verdelen
Hoe groter het effect op de totale keten
Hoe groter de integraliteit van de oplossing
19
4. INNOVATIES in medicatiebeleid : de WENSELIJKHEID Farma-zorg wordt mogelijk door automatisering van het klaarzetten van medicatie * outsourcing en robotisering van het proces “klaarzetten” “Fragment” http://www.youtube.com/watch?v=Z8fp1QoHLiA&feature=pl ayer_detailpage - Impact op de modaliteiten voor levering van medicatie - Impact op foutenpreventie bij levering en toediening - Ruimte die vrijkomt voor farma-zorg en informatie door Vpk op de werkvloer (efficiëntie, inzetbaarheid, know-how en professionalisering) * Full-automatisering van de medicatieketen van voorschrijven tot registratie en rapportage * Introductie van farma-overleg 20
4. INNOVATIES in medicatiebeleid : de WENSELIJKHEID Samengevat : Integraal proces door farma-zorg als innovatie Voorschrijven
Huisarts
Bestellen
Woonzorgcentrum
Klaarzetten
Farma-partner
Leveren
FARMA-ZORG & -OVERLEG
Verdelen Toedienen
Woonzorgcentrum
Registratie / rapportage
21
4. INNOVATIES in medicatiebeleid : de WENSELIJKHEID 4.3
Accenten
Bij het opzetten van dit integrale project schuiven wij 5 accenten naar voor : 1. Geef gewicht aan de invulling van farmaceutische zorg als integrale zorg met VTO, onderzoek, advies, begeleiding op de werkvloer, multidisciplinair overleg, beheer, … (KB 21.01.2009). Farmaceutische Zorg
2. Farmaceutische zorg is als criterium prioritair.
advies
acute interventie beheer noodtrousse beheer attesten antagonismen Aanpak formularium Aanwezigheid in huis Uitvoerder van farma-zorg VTO Update en info actuele evoluties
22
4. INNOVATIES in medicatiebeleid : de WENSELIJKHEID 4.3
Accenten (vervolg) 3. Breng de impact op de veiligheid en zekerheid van de medicatieketen in kaart (fouten, continuïteit, …) 4. Breng het dynamisme van de apotheek als partner in kaart in functie van de rol als partner, eerder dan als leverancier.
5. Breng de bijdrage aan integraliteit en efficiëntie van in te zetten middelen (werkdrukverlaging en specialisatie van verpleegkundigen) in beeld. Door partners in te schakelen voor ‘common’-processen wordt ruimte gecreëerd voor specialisatie van de eigen verpleegkundigen op vlak van farma-zorg naar de cliënten. Gerobotiseerde medicatiedistributie in de apotheek, gestuurd door gedigitaliseerd medicatiebeheer in het woonzorgcentrum 23
5. INNOVATIES in medicatiebeleid : De HAALBAARHEID 5.1
Projectfasering als SLEUTEL voor een HAALBARE oplossing Haalbaar
FASE 1 : ANALYSE
FASE 2 : BESLUITVORMING
FASE 3 : COMMUNICATIE
FASE 4 : IMPLEMENTATIE
2009 –
05.2010
06.2010 – 09.2010
09.2010 – 12.2013
begin 2010
24
5. INNOVATIES in medicatiebeleid : de HAALBAARHEID
5.2 FASE 1 : ANALYSE
REALITEIT
(2009 – begin 2010)
• Inventarisatie van de ervaringen en knelpunten • Intern discussieforum
• Aftoetsing van de ervaring t.a.v. de literatuur • Aftoetsing van de wetgeving LITERATUUR • Intern discussieforum
MARKT
• Marktonderzoek binnen ouderenzorg (B / Ndl) • Marktonderzoek farmaceutische industrie • Groothandel • (groeperingen van) Officina
25
5. INNOVATIES in medicatiebeleid : de HAALBAARHEID WETGEVING GROEP GVO zoekt reeds langere tijd naar oplossingen voor het optimaliseren van het medicatiebeleid maar stuitte op de grenzen van de wetgeving.
Publicatie van de gids voor goede officinale praktijken die een grotere betrokkenheid vereist van de apotheker in de voorziening
(KB 21.01.2009) Afschaffing van het territorialiteitsprincipe inzake de levering van geneesmiddelen
Alle deuren geopend voor een studie inzake kwaliteitsvolle medicatiezorg.
26
5. INNOVATIES in medicatiebeleid : de HAALBAARHEID 5.3 FASE 2 / 3 : BESLUITVORMING en COMMUNICATIE (05.2010 – 09.2010)
De besluitvorming binnen de Groep GVO : • Respecteert de autonomie van elke woonzorgcentrum • Is gericht op de verbondenheid tussen de woonzorgcentra • Beoogt gedragenheid door besluitvorming in alle kanalen zoals bepaald in het organogram : Directie-adviesraad Groep GVO Werkgroep CRA (comm. HA) – partner i.f.v. integratie Beleidsteam Groep GVO Directiecomité’s binnen elk woonzorgcentrum Ondernemingsraad TBE GVO
Groep GVO als
TEAM
Werkgroep Zorgcoördinatoren Groep GVO Raden van Bestuur 27
5. INNOVATIES in medicatiebeleid : de HAALBAARHEID 5.4 FASE 4 : IMPLEMENTATIE
(2010 – 2013)
4 karakteristieken in de implementatie •
Gefaseerde aanpak •
Fase in tijd per resultaatgebied
•
Pilootvoorzieningen voor test per fase
•
Evaluatie en bijsturing per fase alvorens volgende fase in te zetten
•
Geïndividualiseerde aanpak met variaties per voorziening
•
Integrale aanpak per voorziening
•
Flexibele aanpak – in tijd aanpasbare fasering i.f.v. ervaren valkuilen tijdens de projectimplementatie
28
(2010 – 2013)
5.4 FASE 4 : IMPLEMENTATIE GEFASEERDE AANPAK
RESULTAATGEBIEDEN
FASE 1 – GEROBOTISEERDE KLAARZET EN LEVERING Formularium / Doseerschema’s
Urgentietrousse
Multidosis levering / fractionering alle medicatie
FASE 2 – GEAUTOMATISEERD MEDICATIEBEHEER Digitaal voorschrift
Digitaal zorgendossier – Medicatiedossier door elke Vpk.
IT : koppeling WZC – Apotheek (ontwikkeling HL- technologie)
FASE 3 – GEAUTOMATISEERDE FOUTENCONTROLE WZC Infrarood – foutencontrole
Timing 2012
Infrarood - toedieningsregistratie
FASE 4 – PARTICIPATIE VAN DE HUISARTS Timing 2013
Dokters aan de muis
29
6.
INNOVATIES in medicatiebeleid : De INTEGRALE innovatie
arts
voorschrijven
woonzorgcentrum
Bestellen / toedienen / controle / registratie
apotheek
Leveren/klaarzetten
BEWONER Wetgevend kader
Farmazorg
30
6.
INNOVATIES in medicatiebeleid : De INTEGRALE innovatie
6.1
Voorwaarden en valkuilen
1. RELATIE ARTS
VOORZIENING
•
Opstellen nieuw of consolideren bestaand formularium (incl. urgentietrousse) in nauw overleg tussen WZC, CRA, artsen,apotheek en softwareproducent.
•
Review en aanpassing van de medicatiefiches in functie van formularium en onverenigbaarheden i.s.m. apotheek, WZC en huisarts
•
Organiseren huisartsenoverleg ism CRA Afspraken respecteren formularium Gebruik van de noodtrousse Werken met digitale voorschrift Aftoetsen principe “Dokters aan de muis” Vormelijkheid van multi-dosis systeem toelichten Magistrale bereiding 31
6.
INNOVATIES in medicatiebeleid : De INTEGRALE innovatie
6.1
Voorwaarden en valkuilen
2. RELATIE VOORZIENING
APOTHEEK
•
Vorming van de verpleegkundigen in werken medicatiemodule en homelink (Train The Trainer)
•
Bepaling van verantwoordelijkheden binnen de voorziening
•
Opzetten en testen IT structuur met participatie van beide software-producenten Kritische Succes Factoren : Acute Multidosis – software integratie (!! Koppeling apotheeksoftware) Gebruiksvriendelijkheid van de software Update medicatiedatabases Permanente inventaris tussen apotheek en WZC
•
Te maken afspraken met de apotheek Opvolging van bestellingen en communicatieflow Opvolging stock-link Regelingen robotiseerbare en niet-robotiseerbare medicatie Facturatie 32
Digitale RVT Bestelling
Bestelling Verpakkingen Voorschriften Bestelvoorstel Verpakkingen
Verzamellijst Klaarzetlijst Verwerking Verkoop
Medicatie Schema
Traditionele Levering RVT per patient
Levering in Grijpvoorraad RVT Levering in Unidosis Stock Apotheek
Facturatie
Unidosis Verpakking
Unidosis Levering RVT
Digitale Factuur
33
34
