Economie in Maassluis : Een perspectief. Concept januari Werkgroep Economie in Maassluis

Economie in Maassluis 2014-2025: Een perspectief

Concept januari 2014 Werkgroep Economie in Maassluis

Inhoud 1. Inleiding ...................................................................................................................................................................... - 2 2. Lokaal economisch beleid Maassluis, een terugblik ................................................................................. - 4 3. Stand van zaken anno 2013 ................................................................................................................................ - 7 4. Economie van een Kleine Stad: werken en wonen ..................................................................................- 12 5. Economische clusters ..........................................................................................................................................- 15 6. actiepunten ..............................................................................................................................................................- 24 -

Chapter: Inleiding

Voorstel t.b.v. de gemeenteraad ………………………………………………………………………………………. - 30 -

-1 Economie in Maassluis 2013-2025: een perspectief

-

1. INLEIDING Het belang van een vitale lokale economie voor Maassluis is al jarenlang onbetwist. Niettemin is er in kringen van Maassluise ondernemers en de gemeenteraad een beeld ontstaan dat aan het lokale economisch beleid onvoldoende aandacht wordt besteed en te weinig initiatieven worden genomen om de Maassluise economie een impuls te geven. Om deze reden hebben enkele raadsleden en mensen uit het bedrijfsleven het initiatief genomen om een Werkgroep Economie in te stellen. De werkgroep is samengesteld uit vertegenwoordigers van de Maassluise ondernemersverenigingen en vertegenwoordigers uit de gemeenteraad:        

Peter van Baalen (raadslid, voorzitter) John Dolstra (raadslid) Aad Solleveld (raadslid) Peter van Velzen (raadslid) René Leinweber (voorzitter MOVe to B) Wil Poort (interim voorzitter MOVe) Johan van Dalen (voorzitter MOVe to C) Wim Clausing (voormalig voorzitter OFM)

Wethouder Huub Eitjes heeft als adviseur deelgenomen aan de Werkgroep Economie. Raadsgriffier René van der Hoek heeft ambtelijke ondersteuning verleend. De werkgroep heeft zich tot doel gesteld een bijdrage te leveren aan het ontwikkelen van de economie in Maassluis. Het jaar 2025 is hierbij als uitgangspunt genomen. Het document beschrijft onder andere welke acties volgens de werkgroep nodig zijn om de gewenste situatie te bereiken. Hiermee wordt beoogd een impuls te geven aan de economie in Maassluis. Bij het vorderen van de werkzaamheden heeft de werkgroep vastgesteld dat er de afgelopen periode behoorlijk wat zaken in gang zijn gezet om de lokale economie te stimuleren. Dit is uiteraard positief. De werkgroep wil dit niet doorkruisen. De ideeën van de werkgroep moeten daarom worden gezien als een aanvulling op bestaand gemeentelijk beleid. In hoofdstuk 2 van dit document wordt kort teruggeblikt op de Integrale Economische Beleidsnota uit 2005 en de tussenevaluatie uit december 2008. Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 het huidige economische beeld van de gemeente Maassluis geschetst. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de relatie die er is tussen wonen en werken. Tevens wordt ingegaan op de partijen die een rol spelen bij het beïnvloeden van de lokale economie. In hoofdstuk 5 wordt uitleg gegeven over de door de werkgroep gekozen clustergewijze aanpak en worden de resultaten beschreven van interviews die hebben plaatsgehad met diverse stakeholders. Ook worden in hoofdstuk 5 de ambities per cluster beschreven.

Het is de bedoeling om op basis van deze nota een discussie te voeren in de gemeenteraad over het economisch beleid van de gemeente Maassluis. De gemeenteraad zal worden gevraagd de beschreven ambities over te nemen. Het college van burgemeester en wethouders zal worden gevraagd de actiepunten uit te voeren c.q. voor een nadere uitwerking zorg te dragen.

Chapter: Inleiding

In hoofdstuk 6 worden de ambities vertaald in een aantal concrete actiepunten.


-

Chapter: Inleiding

Het is de uitdrukkelijke wens van de Werkgroep Economie om de uitvoering van het economisch beleid periodiek te monitoren. De onderlinge samenwerking tussen gemeenteraadsleden en het bedrijfsleven zal daarom een vervolg dienen te krijgen. Later in deze nota wordt hierop teruggekomen.


-

2. LOKAAL ECONOMISCH BELEID MAASSLUIS, EEN TERUGBLIK

2.1 INTEGRALE ECONOMISCHE BELEIDSNOTA MAASSLUIS 2005 De Integrale Economische Beleidsnota Maassluis uit 2005 schetste een somber beeld van de Maassluise economie. Maassluis heeft het imago van een woonstad, en koestert dat ook. Maar de kwaliteit van het wonen wordt mede bepaald door de aanwezigheid van werkgelegenheid en voorzieningen in een gemeente. Op dat onderdeel heeft Maassluis een aantal problemen, aldus de nota:   

 

De werkgelegenheid in Maassluis loopt ten opzichte van de regio snel terug (een afname van 9% ten opzichte van 2000); De uitgaande pendel is met 75% erg hoog, en heeft bovendien negatieve milieuconsequenties; Op het gebied van voorzieningen, zeker ook van belang voor de lokale bevolking, is sprake van een beneden gemiddeld niveau. Dit geldt voor nagenoeg alle deelsectoren (onderwijs, zorg, cultuur, recreatie en sport). Dit komt het vestigingsklimaat niet ten goede; Er is wel dynamiek op de startersmarkt, maar dit betreft grotendeels eenmansbedrijfjes; Inwoners van Maassluis besteden relatief veel inkomen buiten de eigen gemeente. Er is dus sprake van een koopkrachtlek.

In de nota werd een reeks van maatregelen (zie tabel paragraaf 2.3) voorgesteld die zouden moeten leiden tot het terugbrengen van de werkgelegenheid op het niveau van 2000 en tot het terugdringen van de uitgaande pendel.

In december 2008 verscheen een tussenevaluatie van de Integrale Economische Beleidsnota 2005. Hieruit bleek dat de werkgelegenheid iets was teruggelopen (1,5%, ± 100 banen)1. Over de omvang uitgaande pendel waren/zijn geen gegevens bekend. Positief was dat het aantal nietwerkende werkzoekend fors was afgenomen (van 11% naar 5%) als gevolg van destijds aantrekkende economie en de re-integratie initiatieven van Dukdalf Talent. Voorts werd de verwachting uitgesproken dat in 2015 de werkgelegenheid fors zou zijn toegenomen (minimumopgave 600 banen) door de realisatie/afronding van enkele grote projecten: De Dijk, Koningshoek, Woonservicezones, woningbouw Balkon en Burgemeesterswijk. Deze groei werd vooral verwacht in de zorg(+200), werken aan huis (+100), dienstverlening/zorg De Dijk (+400) onderwijs (+15), horeca (+15) en zakelijke dienstverlening (+25). Een zekere krimp werd verwacht voor de transport- en industriesector (-100). In de tussentijdse evaluatie werd het perspectief verlengd naar 2025. Een groei van de werkgelegenheid van 1900 nieuwe arbeidsplaatsen werd mogelijk geacht. Tegelijkertijd werd verwacht dat er ±500 arbeidsplaatsen zouden verdwijnen. De verwachte netto uitbreiding bedroeg dus ±1400 arbeidsplaatsen. De belangrijkste groeisectoren zijn volgens de nota:

In de verschillende nota’s worden verschillende definities en bestanden gebruikt voor het meten van de werkgelegenheid. Dit maakt het onmogelijk exacte uitspraken te doen over de ontwikkeling van de werkgelegenheid in Maassluis! 1

Economie in Maassluis 2013-2025: een perspectief

Chapter: 2. Lokaal economisch beleid Maassluis, een terugblik

2.2 TUSSENEVALUATIE INTEGRALE ECONOMISCHE BELEIDSNOTA MAASSLUIS 2005

-4 -

-

Zorg en wellness: +500 – Sluispolder/Binnenstad, Koningshoek, Steendijkpolder, De Dijk Werken aan huis: +475 – Dijkpolder, Kapelpolder, De Kade, Nieuwe Waterweg, Sluispolder Overig: + 400, jeugdopvang De Dijk Zakelijke dienstverlening: +200 – Sluispolder, De Kade, de Binnenstad en Koningshoek (Detail) handel: +175, Koningshoek, Kapelpolder, De Kade en Dijkpolder

Een krimp werd verwacht van het aantal banen in de industrie (zwaardere milieucategorieën), transport en communicatie. Tenslotte werd in de tussentijdse evaluatienota een verbreding van de werkgelegenheidsstructuur voorgesteld en een thematisering van bedrijven en bedrijvigheid, bijvoorbeeld: Wonen, Water, Zorg en Welzijn en Innovatieve industrie. 2.3 RESULTATEN ECONOMISCH BELEID TOT NU TOE In de Integrale Economische Beleidsnota 2005 werd een groot aantal maatregelen voorgesteld gericht op het stimuleren van de economische bedrijvigheid in Maassluis (zie tabel 1). Wat direct opvalt is dat een groot aantal voorgestelde maatregelen zijn opgevolgd. Echter, wat ook opvalt is dat dit vooral relatief kleine maatregelen zijn met relatief geringe, indirecte economisch effecten. De grote projecten (De Dijk, Kapelpolder, Koningshoek, Binnenstad), die een direct economisch effect kunnen bewerkstelligen (in termen van meer bedrijvigheid en werkgelegenheid) zijn nog niet gerealiseerd. De economische crisis en de politiek-bestuurlijke besluitvormingstrajecten zijn hier debet aan geweest. Inmiddels zijn aanzetten gegeven voor de uitvoering van deze projecten.

Maatregelen Integrale Economische Beleidsnota 2005 en realisatie Verlagen van de administratieve Ja, nota/motie lasten en verminderen van de regelgeving Mentorbeleid Ja Mogelijkheden bieden voor In voorbereiding in Dijkpolder werken in of nabij de woning Nieuwe invulling Ja Ondernemersloket (OLM) Regionaal afstemmen (van het Nee bedrijventerreinenbeleid) Parkmanagement Gepland bij De Dijk en Kade Verruiming openingstijden horeca Nee in de ochtend Het geven van een impuls aan de In voorbereiding binnenstad Nieuw beleid VVV Ja, in eerste instantie mislukt. Opnieuw opgestart Behouden gratis parkeren Ja Voorbereiden van uitbouw Ja evenementen Initiëren van een gericht Ja promotiebeleid Haven als ontmoetingsplaats Nee Aanstellen van een pro-actieve Nog niet


Tabel 1. Maatregelen Integrale Economische Beleidsnota


-

Bekijken mogelijkheden voor nieuwe bedrijventerreinen

Verbeterd sinds 2010 Nee In voorbereiding In voorbereiding Nee Ja, gericht op invulling De Dijk DPO 2012 Mislukt Nee, maar wel besluit tot aanleg Watersteiger Nee Nee, lobby tegen Blankenburgtunnel mislukt Nee


Accountmanager voor het bedrijfsleven Initiëren en stimuleren van contacten tussen gemeentebestuur en bedrijfsleven Meewerken aan commerciële publieksvoorzieningen op de ‘Boulevard’ Herstructureren van de Kapelpolder Ontwikkelen van bedrijventerrein De Dijk Groei van buiten Oriëntatie op meer / andere toeristische routes Voorbereiden van een gericht acquisitiebeleid Uitvoeren marktonderzoek naar grootschalige detailhandel Lobby voor extra afslag A20 Doorgroei van de haven naar ‘watersporthaven ’en/of ‘een levendige haven’ Verbeteren van de (interne) bereikbaarheid Realisatie van de Oranjetunnel


-

3. STAND VAN ZAKEN ANNO 2013 3.1 SWOT De Werkgroep Economie heeft bij de start van haar activiteiten stil gestaan bij een SWOTanalyse van het economisch profiel van Maassluis. Daarbij is geconstateerd dat er nauwelijks wijzigingen zijn ten opzichte van de SWOT die is gemaakt t.b.v. de Integrale Economische Beleidsnota 2005. Dit past ook wel in het beeld dat de maatregelen die na 2005 zijn uitgevoerd slechts geringe economische effecten hebben.

Sterkten  Ligging aan de A20  Relatief veel mensen werkzaam in handel en overige dienstverlening  Divers aanbod aan functies en voorzieningen  Marktpotentieel in de buurt (o.a. Rotterdam en Den Haag)  Historische ambiance, het water en de natuurlijke omgeving (Midden Delfland)

Zwakten  Daling werkgelegenheid relatief sterk in Maassluis en relatief veel werkgelegenheid buiten de bedrijventerreinen  Afwezigheid kantorenmarkt  Detailhandelstructuur- en volume  Huidige uitstraling binnenstad en haven  Op korte termijn geen aanbod van bedrijfsterreinen. Voor zover er plannen zijn, zijn deze kleinschalig  Relatief laag voorzieningenniveau, zowel in termen van werkgelegenheid als capaciteit  Geen big sights aanwezig in Maassluis, beperkt imago

Kansen  Gunstige ligging aan de A20 (en op termijn A4) met name voor bedrijventerreinontwikkeling  Nabijheid Westland  Historisch karakter binnenstad, haven en natuur in de omgeving  Water, cultuur en vermaak als trekkers voor de binnenstad (detailhandel)  Herstructurering Kapelpolder door uitplaatsing milieuhinderlijke bedrijven naar De Dijk  Groei bevolking en plannen woningbouw  Stadspromotie

Bedreigingen  Onvoldoende ruimte voor ondernemen  Te veel nadruk op woonfunctie  Koopkrachtlek naar Westland en Vlaardingen  Leegloop van bedrijfspanden in Maassluis  Vergrijzing van de bevolking

3.2 BEDRIJVEN EN WERKGELEGENHEID Wel is sprake van een lichte groei van het aantal bedrijven en de werkgelegenheid in Maassluis in de periode 2008-2011. Echter, de groei van het aantal bedrijven gaat gepaard met een afname van het gemiddeld aantal werknemers per bedrijf. Dit kan waarschijnlijk worden verklaard door het snel groeiend aantal ZZP-ers. Het is niet duidelijk in hoeverre de groei van het aantal ZZP-ers

Chapter: 3. Stand van zaken anno 2013

Figuur 1: SWOT Economisch Profiel Maassluis


-

positief of negatief moet worden gewaardeerd. Het kan duiden op een groeiende belangstelling voor het ondernemerschap, maar kan ook duiden op een ‘gedwongen’ ondernemerschap. Figuur 2. Aantal bedrijven en werknemers 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0

Aantal bedrijven Aantal werknemers

2008

2009

2010

2011

Figuur 3. Gemiddelde bedrijfsomvang

Gemiddelde bedrijfsomvang 7,0 6,5 6,0

Gemiddelde bedrijfsomvang

5,5 5,0 2009

2010

2011

Maassluis is een relatief kleine woonstad met beperkte extra ruimte voor economische bedrijvigheid. Er is sprake van een forse uitgaande pendel, zowel richting Rotterdam als richting Westland/Den Haag. De economische crisis vertraagt een snelle invulling van de beschikbare bedrijvenlocaties. Het besluit van Lely Industries N.V. om meer bedrijfsonderdelen in Maassluis te vestigen zal een belangrijke impuls geven aan de werkgelegenheid. Veruit de meeste bedrijven bevinden zich in de categorie (groot- en) detailhandel, opgevolgd door de industrie, gezondheid- en welzijnszorg en zakleijk dienstverlening. Vooral in de sector detailhandel is het gemiddeld aantal werknemers erg laag. Maassluis kent dus veel micro-ondernemingen.


2008


-

Figuur 4. Aantal werknemers per sector 2.000 1.800 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0

2008 2009 2010 2011

Figuur 5. Aantal bedrijven per sector 350 300 250 200 150 100 50 0

2.008 2.009 2.010

Noot: Op dit moment zijn geen recentere cijfers dan t/m 2011 beschikbaar 3.3 SOCIAAL-ECONOMISCH PROFIEL Historisch gezien heeft het economisch profiel een ontwikkeling doorgemaakt. Aanvankelijk lag het accent op de visserij, daarna op sleepvaart, hierna overslag en transport (over water) en industrieel-technische bedrijvigheid. Daarnaast kende Maassluis enkele industrieën die aan veel Maassluizers werkgelegenheid verschaften (kistenfabriek De Neef, Touwfabriek, Lely). Deze industrieën zijn in de loop van de jaren zestig en zeventig verdwenen/vertrokken als gevolg van veroudering, schaalvergroting, ruimtegebrek etc. Tegelijkertijd ontstond als gevolg van de woningnood een grote behoefte aan de bouw van nieuwe woningen en winkelvoorzieningen (bouw Koningshoek). De monotonie van deze woningbouw en de sociale problematiek die rond deze woningbouw in de loop van de jaren negentig ontstond leidde tot een hernieuwde aandacht binnen het gemeentelijk beleid voor woningbouw. Met het verdwijnen van de Maasluise


2.011


-

industrie en de nadruk die werd gelegd op woningbouw is de aandacht voor de lokale economie verslapt. Dit heeft onder andere geresulteerd in een lage score op het ondernemersklimaat en een onduidelijke economisch profiel. Het is van belang om op te merken dat dit niet uniek is voor Maassluis. In de studie van De Graaff et al (2008) naar de woon-werkdynamiek in Nederland blijkt dat in de afgelopen decennia de beleidsmatige aandacht vooral gericht is geweest op volkshuisvesting en planning van woonlocaties en veel minder op bedrijfshuisvesting en planning van bedrijfslocaties. Sinds maart 2010 staat het economisch beleid weer hoger op de bestuurlijke en politieke agenda van Maassluis. Maassluis maakt deel uit van de Rotterdamse regio en wijkt wat betreft woningbouw, demografie, werkgelegenheid etc. niet veel af van omringende gemeenten (Schiedam, Vlaardingen). Vanwege de beperkte omvang van Maassluis doen zich negatieve ontwikkelingen op sociaal-economisch terrein in relatief mindere mate voor. In vergelijking met gemeenten Midden Delfland en Westland zijn de verschillen echter wel groot. Tabel 2. Beroepsbevolking en uitkeringen (per september 2012) Kenmerken

Beroepsbevolking

Bijstand Per 1000 inwoners

WW Per 1000 inwoners

Maassluis

20.574

43

23

Vlaardingen

45.874

47

27

Schiedam

51.475

51

30

Rotterdam

425.042

94

30

Spijkenisse

49.826

41

29

Midden Delfland

11.995

10

14

Westland

67.643

15

17

Gemeente

Bron: CBS, december 2013 (http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/arbeid-socialezekerheid/cijfers/extra/personen-uitkering.htm)

De volgende projecten zij n anno 2013 onder handen: 





Vernieuwing Koningshoek tot modern functioneel, comfortabel winkelcentrum o Fase 1: revitaliseren en renoveren bestaand winkelcentrum, 2013 – 2015 o Fase 2: eerste uitbreiding door middel van nieuwbouw, 2015 – 2016 o Fase 3: tweede uitbreiding door middel van nieuwbouw en renovatie bestaand. 2016-2017 Ontwikkelen bedrijventerrein De Dijk. De Dijk wordt ontwikkeld tot werkgelegenheidslocatie in landschappelijke setting. Tevens wordt op deze locatie de nieuwe begraafplaats gerealiseerd. Doelgroepen voor De Dijk zijn bedrijven die de lokale en regionale markt bedienen met een maximale milieucategorie van 3.1. (ook voor maatschappelijke en/of recreatieve functies). De kavelgrootte is flexibel met een ondergrens van 1.500 m². Uitwerking woonwerkgebied De Kade. Het gemeentelijk beleid is er op gericht De Kade integraal te herontwikkelen naar wonen, kleinschalige bedrijvigheid en



3.4 LOPENDE PROJECTEN ANNO 2013

10 -



 






maatschappelijke en recreatieve functies in relatie tot het stationsgebied. De locatie biedt mogelijk kansen voor de realisatie van een transferium. Herontwikkeling bedrijfslocatie Lely. Lely herontwikkelt het bedrijf (als hoofdvestiging), waardoor het aantal arbeidsplaatsen sterk zal toenemen. De herontwikkeling vindt in het oostelijk deel van Dijkpolder plaats en is nagenoeg afgerond. Reservelocatie Lely Industries, of woningbouw of mengvorm. Dit gebied ten zuiden van de toekomstige nieuwbouw van Lely industries is door de herontwikkeling van Lely de komende jaren nog in gebruik als werklocatie. De keuze voor een ontwikkelingsscenario op termijn is afhankelijk van de ontwikkeling en groei van Lely Industries. Woningbouwlocatie Dijkpolder. Wordt door Lely in samenspraak met de gemeente ontwikkeld tot hoogwaardig woongebied met landelijke uitstraling. Uitwerking herstructureringsopgave Kapelpolder. Het uitgangspunt voor Kapelpolder is het versterken van de werkgelegenheid. De uitgangspunten van de Ruimtelijke Gebiedsvisie uit 2007 waren herstructurering naar een woon- en werkgebied. Deze herstructureringsopgave blijkt niet haalbaar te zijn in de komende decennia. Er is ingezet op een ontwikkeling van de beschikbare gronden voor bedrijven en afrondende woonbebouwing. In dat kader is het Pot-palletterrein verkocht en in ontwikkeling. Sluispolder-West/Binnenstad. De gemeente Maassluis en Maasdelta hebben samen een plan ontwikkeld voor de Binnenstad en Sluispolder-West. In 2009 is een projectorganisatie opgezet en is gestart met een interactief proces van visievorming. Aandachtspunten in het plangebied zijn onder andere het ouderencomplex De Vliet, de realisatie van een woonservicezone, Brede School (Spectrum), aanpak leegstand en een economische impuls voor de Binnenstad (o.a. supermarkt en concentreren winkels). Voorts wordt een plan ontwikkeld voor een nieuwe locatie van de weekmarkt.


11 -

4. ECONOMIE VAN EEN KLEINE STAD: WERKEN EN WONEN Het economisch profiel van Maassluis dient te worden vernieuwd en aangescherpt door een nieuw economisch beleid. Hierbij dient de invulling van beschikbare bedrijventerreinen hoge prioriteit te hebben. Echter, het economisch beleid dient zich niet te beperken tot bedrijvenlocaties. Het aantal en de omvang van de Maassluise bedrijvenlocaties is uiteindelijk beperkt. De Werkgroep Economie stelt een integraal economisch clusterbeleid voor, dat gekenmerkt wordt door: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Samenhangende woon-werk dynamiek Unieke vestigingsfactoren voor wonen en werken Realistische ambities Relevante clusters Samenwerking gemeente en ondernemers Citymarketing

De onder 1, 2 en 3 genoemde kenmerken worden in dit hoofdstuk uitgewerkt. De overige kenmerken voor het economisch beleid in Maassluis komen in de volgende hoofdstukken aan de orde.

Uit het voorgaande blijkt hoezeer wonen en economie met elkaar dienen samen te hangen. Ruimte is schaars. Woningbouw en de vestiging van bedrijven zijn in competitie met elkaar om deze beperkte ruimte in te vullen. Zowel op Stadsregionaal als op lokaal niveau worden het woningbouwbeleid en het economisch beleid dikwijls te vaak los van elkaar ontwikkeld, waardoor een eenzijdige ontwikkeling van de stad ontstaat. Met de Nota Wonen, Werken, Welzijn (2009) heeft de gemeente Maassluis voor het eerst gepoogd de ontwikkeling van wonen, werken en welzijn in een samenhangend perspectief te plaatsen. In het Actieplan Economie Vlaardingen 2030 vertrekt men vanuit een vergelijkbaar integraal perspectief. Hierin spreekt men van de Balanced City (stad in evenwicht). In deze nota pleit de Werkgroep Economie onder andere voor een samenhangend woonwerkbeleid, waarin de groei van woon- en werkfuncties simultaan moeten worden bezien. Het is daarom van belang de Maassluise economische ontwikkeling in het bredere perspectief van de woon-werkdynamiek te plaatsen. De vraag die hierin centraal staat is of mensen daar gaan wonen waar de kans op voor hen geschikte banen optimaal is, of andersom – dat bedrijven zich vestigen op plaatsen waar een groot aanbod aan arbeidspotentieel aanwezig is (De Graaff et al, 2008). Figuur X. Dynamiek Wonen en Werken

Werken

volgt

Wonen

Chapter: 4. Economie van een Kleine Stad: werken en wonen

4.1 WOON - WERKDYNAMIEK


12 -

De woon-werkdynamiek verschilt sterk voor de verschillende gebieden in Nederland, voor de verschillende werkgelegenheidssectoren en voor gemeenten met en zonder VINEX-bouwopgave (De Graaf et al, 2008). Voor de Randstad geldt in het algemeen het adagium ‘werken volgt wonen’, waarbij vooral de verzorgende werkgelegenheid (overheid, scholen, en detailhandel) de bevolking volgt. Voor gemeenten in de Randstad leidt de aanleg van woningbouwlocaties tot extra werkgelegenheid. Een belangrijke consequentie hiervan is ook dat een gemeente die zich vooral richt op de aanleg van woningbouwlocaties, niet automatisch stuwende en waarde toevoegende werkgelegenheid aantrekt (industrie, distributie & handel en zakelijke dienstverlening). 4.2 VESTIGINGSFACTOREN VOOR WONEN EN WERKEN Binnen de twee verschillende regimes (‘werken volgt wonen’ en ‘wonen volgt werken’) zijn verschillende vestigingsfactoren van belang. Bij het ‘werken volgt wonen’-regime gaat het vooral om de vraag wat huishoudens beweegt om zich ergens te vestigen (o.a. beschikbaarheid woningen, arbeidsmarkt, attractiefactor, bereikbaarheid etc.).

De aanwezigheid van arbeid geldt als een voorwaardelijke vestigingsfactor voor huishoudens. Binnen een regio kan de bouw van aantrekkelijke woningen een migratiestroom op gang brengen. De laatste jaren treedt, als gevolg van de stijgende welvaart, een belangrijke wijziging in de voorkeuren van mensen op. Mensen gaan steeds meer waarde hechten aan attractiefactoren en minder aan de hoogte van het loon. Daarnaast wordt de kwaliteit van de woning en woonomgeving steeds belangrijker. Vanwege het groeiend aantal tweeverdieners wordt de bereikbaarheid steeds belangrijker. Het belang van meeste van de genoemde vestigingsfactoren geldt natuurlijk voor vrijwel alle huishoudens en bedrijven binnen de stadsregio Rotterdam. Maassluis maakt deel van de stadsregio waarvoor in het algemeen het ‘werken volgt wonen’-regime geldt. Dit betekent dat bij nieuwbouw van woningen nieuwe, verzorgende werkgelegenheid wordt gegenereerd (onderwijs, overheid, detailhandel). Hieraan kan werkgelegenheidsgroei in de zorgsector worden toegevoegd. Maassluis zal zich moeten onderscheiden van de buurgemeenten en op zoek moeten naar unieke vestigingsfactoren voor huishoudens. Hoewel het economisch effect van het ‘wonen volgt werken’-regime minder groot is voor Maassluis, zal voor het behoud van de huidige bedrijvigheid en het invullen van de nieuwe bedrijvenlocaties, mede in het kader van citymarketing, gezocht moeten worden naar unieke vestigingsfactoren voor bedrijven. 4.3 KRINGEN VAN INVLOED: REALISTISCHE AMBITIES De mogelijkheden van de gemeente Maassluis om de lokale economie te beïnvloeden liggen voor een belangrijk deel in het scheppen van voorwaarden om het vestigen van bedrijven en personen binnen de gemeente te stimuleren. In onderstaand figuur is de gemeente Maassluis als binnenste ‘kring van invloed’ weergegeven. Daarnaast maakt Maassluis deel uit van de regio. Hierbij moet worden gedacht aan intergemeentelijke samenwerking met o.a. de gemeenten Vlaardingen en Schiedam. Ook de verhouding met de provincie speelt een rol. Denk hierbij bijvoorbeeld alleen maar aan het Economie in Maassluis 2013-2025: een perspectief


Bij het ‘wonen volgt werken regime’ gaat om de vraag wat bedrijven beweegt om zich in een gemeente/regio te vestigen (o.a. kenmerken van de locatie, infrastructuur, grondprijzen, kwaliteit van de woonomgeving aanwezigheid van grondstoffen, consumenten etc.).

13 -

provinciale toezicht op het gebied van bestemmingsplannen. Daarnaast zijn er de grotere regionale verbanden zoals de stadsregio Rotterdam en de Metropoolregio Rotterdam Den Haag die momenteel in oprichting is. Deze regionale verbanden zijn van invloed op de economie van Maassluis. De gemeente Maassluis speelt een rol in deze regionale verbanden, maar is mede afhankelijk van de overige deelnemende regionale partijen. In onderstaand figuur is de regio weergegeven als tweede ‘kring van invloed’. Ondernemers maken zelfstandige keuzes om zich in een bepaald gebied te vestigen, uit te breiden, te moderniseren etc. Onder andere de gemeente Maassluis kan hiervoor de randvoorwaarden creëren. De keuzes die ondernemers maken zijn vaak wel van doorslaggevende betekenis om zaken van de grond te krijgen. In onderstaand figuur is de rol van ondernemersinitiatief weergegeven als derde ‘kring van invloed’. Figuur 7. Kringen van Invloed

Ondernemer Regio

Bij het formuleren van ambities dienen de kringen van invloed helder te zijn. Het bereiken van de ambities is in veel gevallen immers een zaak die in samenwerking met andere partijen dient plaats te vinden. Vandaar ook dat samenwerking tussen gemeente en ondernemers cruciaal is voor succes. Later in dit stuk wordt teruggekomen op deze samenwerking.


Ondernemer Maassluis


14 -

5. ECONOMISCHE CLUSTERS In de tussentijdse evaluatienota werd een thematisering van bedrijvigheid voorgesteld. De werkgroep is van mening dat dit idee zou moeten worden overgenomen. In plaats van thema’s zal hier worden gesproken van clusters. Clusters kunnen worden voorgesteld als regionale concentraties van verbonden activiteiten, mensen en organisaties (bedrijven, onderwijsinstellingen etc.) binnen een economisch thema. De keuze van de relevante clusters voor Maassluis moet aansluiten bij de bestaande economische activiteiten en bij nieuwe, kansrijke economische sectoren. Op dit moment zijn industrie, detailhandel en zorg de belangrijkste economische sectoren. De dienstverleningssector is op dit moment relatief klein en vrij gefragmenteerd. Landelijk gezien zijn de zakelijke dienstverlening, de financiële sector, de informatiesector en de culturele sector (CBS, Statistisch Jaarboek, 2012) de belangrijkste groeisectoren. Een belangrijk kenmerk van enkele van deze groeisectoren is dat zij niet direct afhankelijk zijn van een locatie in de traditionele zin (beschikbaarheid van grondstoffen, nabijheid, grondprijs etc.). Informatiediensten kunnen in principe vanaf elke locatie worden geproduceerd en geleverd worden. Deze deels niet-locatiegebonden diensten kunnen vanaf huis (telewerken) worden verricht, mits de woon-werkvoorziening hiervoor geschikt is. In deze nota is gekozen voor de volgende vier clusters: 1. 2. 3. 4.

Dienstverlening (niet-locatiegebonden) Haven en Techniek (locatiegebonden) Detailhandel (locatiegebonden) Zorg- en welzijn (locatie-gebonden)

Voor elk cluster zijn de kansen en bedreigingen in kaart gebracht. Hiervoor zijn onder andere gesprekken gevoerd met enkele stakeholders binnen deze clusters. Tijdens deze gesprekken is ook geïnformeerd naar de gewenste toekomstsituatie en de rol die de gemeente Maassluis zou kunnen spelen om deze situatie te bereiken. De werkgroep heeft de resultaten van de gesprekken geanalyseerd en heeft daarna, mede op basis van eigen inzichten, een aantal ambities voor de toekomst geformuleerd. Deze ambities komen, naast een weergave van de met stakeholders gevoerde gesprekken, in onderstaande paragrafen aan de orde.

De zakelijke dienstverlening in Maassluis biedt aan ongeveer 800 mensen werk. Terwijl het aantal bedrijven in dit cluster is gestegen, is het aantal werknemers vrijwel gelijk gebleven. Dit wijst vermoedelijk op een groei van het aantal zzp-ers. De diensteneconomie is een groeieconomie die vanwege de economische crisis hapert. Verwacht mag worden dat wanneer de economie zich herstelt, ook de werkgelegenheid in de zakelijke dienstverlening zal aantrekken. Een deel van de zakelijke dienstverlening is niet-locatiegebonden. Veel diensten kunnen met behulp van ICT worden ontwikkeld en geleverd en daarmee in principe onafhankelijk van tijd en plaats. Gelet op het groeiend aantal zzp-ers in deze sector is de beschikbaarheid van voldoende werk-aan-huis-woningen een belangrijke vestigingsfactor. Uit de interviews kwam naar voren dat een middelgroot kantoorgebouw in de vorm van een Businesscenter Maassluis van ongeveer 5000 m2 met moderne faciliteiten, inclusief de infrastructuur en een netwerk op glasvezel aangesloten en al of niet gemeubileerd. Dit Businesscenter Maassluis zou plaats kunnen bieden aan starters, met ondersteunende activiteiten, waaronder secretariaat, koffiecorner, vergaderruimte etc. Verder is er een wens om


Chapter: 5. Economische clusters

5.1 CLUSTER ZAKELIJKE DIENSTVERLENING

15 -

een meetingpoint te creëren voor de ondernemers, die kruisbestuiving tussen ondernemingen kan bevorderen. Binnen het cluster dienstverlening worden de volgende kansen en bedreigingen gezien: Kansen  Advisering op zakelijk financieel gebied  Bedrijven kiezen voor core business  Flexibiliteit en specialismen  Outsourcing  Online diensten  Ontwikkeling in ‘the cloud’  ZZP-er

Bedreigingen  Krimpende economie  Outsourcing  ZZP-er  Onvoldoende kwalitief goed personeel  Banken houden hand op de knip  Regelgeving overheid  Vandalisme (rondom de vestiging)

Uit de gehouden interviews kwam in algemene termen naar voren dat van de gemeente Maassluis een actieve bijdrage wordt verwacht bij het faciliteren van bedrijven, het bevorderen van de bereikbaarheid, het zorgdragen voor goede bedrijventerreinen e.d. Voorts dient de focus van de gemeente volgens de geïnterviewden niet alleen op het realiseren van woningen te zijn gericht. Wat betreft het cluster zakelijke dienstverlening is de werkgroep economie van mening dat, in het licht van het jaar 2025, de volgende ambities moeten worden nagestreefd:    

In de nieuwbouw is nadrukkelijk rekening houden met ‘werken aan huis’; In Maassluis (of de directe omgeving) is een Business Centre gerealiseerd; Het glasvezelnet is beschikbaar voor alle ondernemers; Er is – bijvoorbeeld in de Koningshof – een meetingpoint voor ondernemers gerealiseerd, waarbij kruisbestuiving de groei van deze ondernemingen stimuleert.

De industrie biedt samen met vervoer en opslag aan ruim 1200 mensen werkgelegenheid in Maassluis. Lely Industries neemt een belangrijk deel van deze werkgelegenheid voor zijn rekening. De verwachting is dat, door uitbreiding van Lely in Maassluis, de werkgelegenheid zal toenemen. In dit cluster geldt primair het wonen – volgt – werken regime. Nieuwe bedrijven en eventuele uitbreiding van Lely creëert nieuwe werkgelegenheid, waardoor hopelijk meer mensen in Maassluis komen wonen. Ook zal sprake zijn van een vervangingsvraag naar arbeid. Uit de gesprekken met stakeholders binnen het cluster haven en techniek komt naar voren dat door de vergrijzing landelijk meer dan 160.000 banen op HBO en MBO niveau vrijkomen in technische beroepen. Het ligt voor de hand dat dit ook voor Maassluis zal gelden. De verwachting is helaas dat er een groot tekort zal ontstaan aan technisch goed opgeleide jongeren. Voor Maassluis zal dit niet anders zijn. De gemeente zal zich daarom, samen met vertegenwoordigers van het Maassluise bedrijfsleven, moeten inspannen nauwe banden aan te gaan met het technisch onderwijs in de regio (indien mogelijk een vorm van technisch onderwijs naar Maassluis halen). Via samenwerking binnen de zogenoemde Technetkring is hierin een eerste stap gezet. Deze kring heeft zich tot doel gesteld om in de komende vier jaar een toename van 15% van de instroom en gediplomeerde uitstroom van leerlingen in de techniek te realiseren met als resultaat voldoende goed opgeleid technisch personeel op de arbeidsmarkt. De strategische ligging van Maassluis binnen de toekomstige Metropoolregio Rotterdam Den Haag en het meer naar het westen opschuiven van de haven van Rotterdam (2e Maasvlakte) kan



5.2 CLUSTER HAVEN EN TECHNIEK

16 -

een belangrijk motivatie voor bedrijven zijn om zich hier te vestigen. De gemeente Maassluis kan de randvoorwaarden creëren voor een goed vestigingsklimaat door bijvoorbeeld zorg te dragen voor een goede infrastructuur en de samenwerking te zoeken met ondernemers. Maassluis heeft echter ook behoefte aan werkgelegenheid voor lager opgeleide werknemers. Dit is ook van belang in het kader van de re-integratie trajecten, waarbij werkzoekenden via het Dukdalf bedrijf zo snel mogelijk aan een baan worden geholpen. In Maassluis zijn enkele bedrijfsterreinen die een grote waarde vertegenwoordigen. Dit zijn de Kapelpolder, de Dijk, de Kade en de Dijkpolder. Binnen het clusters haven en techniek worden de volgende kansen en bedreigingen gezien: Kansen  2e Maasvlakte  Samenwerking tussen bedrijven  Arbeidsschaarste/productiviteitsverhoging  Van productie naar onderhoud en dienstverlening  Containervervoer over water  Technisch beroepsonderwijs

Bedreigingen  Krimpende economie  Fusering opdrachtgevers  Beschikbaarheid technisch personeel  Toegankelijkheid Maassluise haven  Beperkingen bestemmingsplannen

Uit de met stakeholders gevoerde gespreken blijkt dat de gemeente zich o.a. moet richten op het creëren van een prettige en veilige woonomgeving voor personeelsleden. Verder wordt veel waarde gehecht aan het uitnutten van de strategische positie t.o.v. Rotterdam en Den Haag en het intensiveren van samenwerking met omliggende gemeenten. Ook kan de samenwerking tussen gemeente en ondernemers worden geoptimaliseerd. Een goede onderlinge relatie wordt als een belangrijke succesfactor gezien die bij kan dragen aan het verhogen van de werkgelegenheid in Maassluis.

    



Er is in overleg tussen gemeente en het bedrijfsleven een heldere strategie voor de haven ontwikkeld. Bestemmingsplannen geven, waar mogelijk, meer ruimte aan bedrijvigheid in de zwaardere categorieën. De Museumhaven is uitgebreid met een (kleine) jachthaven met voldoende faciliteiten. Het bedrijventerrein De Dijk is gevuld met bedrijven met praktisch geschoolde arbeid. De Kade biedt ruimte aan kleinschalig werken en wonen. Indien in 2014 mocht blijken dat deze plannen niet haalbaar zijn, vindt onderzoek plaats naar de mogelijkheden van bedrijvigheid in de zwaardere categorieën. Hierbij wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan het al dan niet behouden van een goederenspoorlijn. In de Dijkpolder moeten bedrijven worden gevestigd met een agrocultuur achtergrond. De bedrijven hebben in samenwerking met Lely Industries een cluster van (high-) technische bedrijvigheid en dus hooggeschoolde arbeid gevormd.


Binnen het cluster haven en techniek heeft de werkgroep de volgende ambities geformuleerd:


17 -

5.3 CLUSTER ZORG EN WELZIJN In de meeste economische beleidsnota’s worden zorg en welzijn niet meegenomen in de analyses. De Maassluise economische beleidsnota’s vormen hierop een goede uitzondering. Er zijn drie belangrijke redenen waarom zorg en welzijn onderdeel dienen te zijn van het economisch beleid. De eerste is de snel stijgende kosten in de zorg. De zorgkosten zijn sinds 2001 met 66% gestegen (landelijk). Van sterke kostenstijgingen is sprake in o.a. de geestelijke gezondheidszorg, ziekenhuiszorg, kinderopvang, gehandicaptenzorg, tandartsenzorg en paramedische zorg. Nu belangrijke onderdelen van de zorg naar de gemeenten worden overgeheveld gaat zorg een belangrijk onderdeel vormen van de gemeentelijke begroting. De tweede reden is dat zorg een belangrijke bron van werkgelegenheid is geworden. Het aantal werkenden in de zorg is sinds 2011 met 30% gestegen. Het aantal medewerkers bij Argos en Careyn dat in Maassluis werkt ligt rond de 700. Bezuinigingen in de zorg hebben een direct effect op de Maassluise werkgelegenheid. De derde reden is dat er kansen zijn om een lokale of intergemeentelijke ‘waarde genererende zorgeconomie’ te ontwikkelen. Hierbij gaat het niet louter om beheersing van de zorgkosten en behoud van werkgelegenheid, maar ook om het stimuleren van innovatie, ondernemerschap en investeringen in de zorg. Vanwege de sterk stijgende kosten in de zorg wordt in toenemende mate een beroep gedaan op vrijwilligers uit familie- en vriendenkring en uit de buurt (mantelzorg). Daarnaast worden zorg en wonen steeds meer gescheiden waardoor dit beroep op de mantelzorg wordt versterkt. Op dit moment is het moeilijk in te schatten hoe deze majeure transformatie naar een participatiesamenleving zal uitpakken. Is er voldoende bereidheid van vrijwilligers in de samenleving (sociaal kapitaal) om deze zorgtaken van de (lokale) overheid over te nemen? Uit de interviews kwam naar voren dat Maassluis er relatief goed voorstaat: er is geen versnippering van beleid, Maassluis is relatief klein en overzichtelijk en het onderlinge vertrouwen lijkt nog vrij groot (in vergelijking met grotere steden). Dit maakt het organiseren van zorg via mantelzorg relatief kansrijk. Niettemin is onduidelijk hoe de zorgsector zich in economische zin zal ontwikkelen. De snel stijgende zorgvraag zal enerzijds de vraag naar arbeid in de zorg stimuleren, terwijl anderzijds als gevolg van de bezuinigingen in de zorg de werkgelegenheid zal dalen. Het is echter goed voorstelbaar dat innovatieve zorgondernemers kansen zullen grijpen die ontstaan als een gevolg van een terugtredende overheid op het terrein van zorg die onvoldoende kan worden gecompenseerd door mantelzorg.

Kansen  Decentralisatie van langdurige zorg naar gemeente  Behoud en uitbreiding werkgelegenheid  Noodzaak tot organisatorische innovaties en ondernemerschap  Nieuwe woonzorgcomplexen

Bedreigingen  Snel stijgende zorgkosten  Toenemende zorgvraag onder jongeren  Dubbele vergrijzing  Onvoldoende mantelzorg (sociaal kapitaal)  Onzekere en complexe wetgeving m.b.t. zorg


In de zorgsector geldt vooral het ‘wonen – volgt – werken’-regime: arbeid (wonen) zal toenemen wanneer de zorgvraag (werk) stijgt.


18 -

In algemene zin dient het beleid van de gemeente Maassluis zich actief te richten op het behoud van werkgelegenheid in de zorg (veel medewerkers van Careyn en Argos wonen immers in Maassluis). Ook moet vaart worden gemaakt met de bouw van de geplande woonzorgcomplexen. Naast het bieden van zorg leveren deze immers ook nieuwe werkgelegenheid en kunnen ze een impuls geven aan de detailhandel en nieuwe kleinschalige bedrijvigheid binnen deze complexen. Tenslotte bieden deze woonzorgcomplexen vele mogelijkheden voor stageplekken voor het middelbaar beroepsonderwijs. Net zoals bij andere clusters aandacht is gevraagd voor samenwerking met andere gemeenten geldt dit ook voor de zorg en welzijn. Maassluis is wellicht te klein voor zorgondernemerschap. Maar Maassluis zou wel een regiefunctie kunnen vervullen bij het faciliteren van dergelijk ondernemerschap binnen de gemeenten Schiedam, Vlaardingen en Maassluis. De gemeente dient haar regierol te verstevigen en te professionaliseren, vooral dient netwerkrol te worden versterkt. Samenwerking tussen gemeente, bedrijven en mantelzorg wordt de belangrijkste uitdaging. Met de blik gericht op het jaar 2025 moeten heeft de werkgroep wat betreft het cluster zorg en welzijn de volgende ambitie: 

De zorgcentra West en Oost moeten worden gerealiseerd, waarbij een toename van de werkgelegenheid is gerealiseerd (zowel hoog- als laaggeschoold). 5.4 CLUSTER DETAILHANDEL

Van de vier economische clusters biedt de (groot- en) detailhandel de meeste werkgelegenheid in Maassluis (zie grafieken in figuur 4 en 5). Hiermee vormt deze een zeer belangrijke pijler van de Maassluise economie. De recent vastgestelde detailhandelsvisie (2012) geeft een goede analyse van de huidige situatie en gewenste ontwikkeling voor de detailhandel in Maassluis.

De Detailhandelsvisie wijst voorts op een tweetal autonome trends die het winkelaanbod in Nederland (dus ook in Maassluis) zullen veranderen: 1. De schaalvergroting gaat door:  Kleine centra zullen verdwijnen;  Omvang per winkel neemt toe;  Meer m2, minder winkels  Meer filialen 2. Trends in bestedingen:  Bestedingen nemen af o.a. als gevolg van de vergrijzing;  De verschuiving van bestedingen naar webwinkels zet drastisch door.


Wat de huidige situatie betreft, Maassluis kent een (te) gespreid winkelaanbod met een weinig duidelijke concentratie op dagelijks gebruiks- of niet-dagelijks gebruiksgoederen in de verschillende winkelcentra. Dit is goed voor de bereikbaarheid (gelet op de langgerekte structuur van Maassluis), maar slecht voor de afzonderlijke profilering van de winkelcentra. Dit leidt tot een suboptimaal winkelaanbod. Het totale winkelaanbod in Maassluis (41.000 m2) is, in vergelijking met gemeenten van vergelijkbare omvang, relatief gering (64.000 m2). Een substantieel deel (49%) van de niet-dagelijkse bestedingen vloeit naar omliggende gemeenten (Rotterdam, Vlaardingen, Naaldwijk). Ook de winkelleegstand is in Maassluis (14%) relatief groot in vergelijking met gemeenten van vergelijkbare grootte (9%). Het aantal horecabedrijven is relatief gering (totaal 55).


19 -

De Detailhandelsvisie geeft en goede richting aan voor de toekomstige ontwikkeling van het winkelaanbod voor de verschillende winkelcentra in Maassluis: versterking van Koningshoek als hoofdwinkelcentrum, versterking van de Binnenstad als recreatief verblijfsgebied (met accent op detailhandel en horeca), behoud van de twee wijkwinkelcentra Het Palet en Steendijkpolder. Binnen het kader van deze nota (woon-werk-dynamiek en kringen van invloed) kunnen hier nog enkele zaken aan worden toegevoegd. De bestedingen in dagelijks gebruiksgoederen is primair afhankelijk van de omvang van de consumentenmarkt. Deze heeft potentie om te groeien in Maassluis. Een aantrekkende woningmarkt is gunstig voor afronding grote woningbouwprojecten als Het Balkon en Burgemeesterswijk. Tevens kan een start worden gemaakt met de woningbouw in de Dijkpolder. Voor de bestedingen in de niet-dagelijkse gebruiksgoederen heeft een aantrekkende woningbouwmarkt niet automatisch een positief economisch effect. De concurrentie met winkelcentra in omliggende gemeenten blijft groot. Een gerenoveerde Koningshoek kan hierop een goed antwoord bieden. Voor de Binnenstad ligt dit lastiger. De Binnenstad moet een viertal hoofdfuncties vervullen: 1. De Binnenstad fungeert als verzorgingsgebied voor de vraag naar dagelijkse gebruiksgoederen voor inwoners in het centrum (woongebieden tussen Rozenlaan en Laan 40-45). 2. Daarnaast moet de Binnenstad vraag naar horeca bedienen voor de hele stad en toeristen van buiten de stad. 3. De Binnenstad moet de vraag naar recreatieve en culturele voorzieningen bedienen; 4. Tenslotte moet de Binnenstad een centrum worden van de verkoop van ambachtelijk geproduceerde producten/diensten en unieke, niet-dagelijkse gebruiksgoederen. De drempelwaarden voor hoofdfunctie 2 en 3 liggen hoog, d.w.z. dat voor het realiseren van voldoende omzet veel klanten nodig zijn. Een probleem voor de Binnenstad is verder dat de omvang van het gebied relatief beperkt is, wat mogelijk een negatief effect heeft op de potentiele verblijfsduur van de consument/recreant 2 De belangrijkste uitdaging voor de Binnenstad is de wederzijdse versterking van de drie hoofdfuncties: de potentiele consument zou per bezoek aan de Binnenstad bij voorkeur twee aankopen moeten doen binnen tenminste twee hoofdfuncties (bijv. 1+2, 1+3, 2+3, 3+4). Op basis van deze gedachte kunnen nieuwe klantprofielen worden ontwikkeld. Dit vereist nauwe samenwerking tussen de winkeliers!

De winkelmogelijkheden beperken zich tot de Markt, Nieuwstraat, Noordvliet en Zuidvliet. Dit is niet alleen een relatief klein gebied, maar de routing is bovendien onhandig. Mensen worden gedwongen de vlieten heen en terug te bewandelen. De inrichting van het deel van de P.C. Hooftlaan tussen de twee vlieten als winkelgebied breidt niet alleen het oppervlak van het winkelgebied van de Binnenstad uit, maar maakt ook een circulaire routing mogelijk. 2



Binnen het cluster detailhandel worden de volgende kansen en bedreigingen gezien:

20 -

Kansen  Startende winkeliers begeleiden met flexibele huurprogramma’s, ingroeimodellen  Historisch centrum uitnutten  Verhoging kwaliteit van het winkelaanbod; Binnenstad retailspecialisten; Koningshoek meer toegevoegde waarde en grotere winkelformules  Winkelconcentratie  Upgrading Koningshoek (integreren met gemeentehuis)  Webwinkels zijn soms een bedreiging, maar dit kan worden omgezet in een kans  Concurreren met andere gemeente d.m.v. flexibilisering winkeltijden zoals zondagen, meer avondopenstellingen, latere starttijden – harmonisatie onder winkeliers vereist

Bedreigingen  Motivatie van ondernemers daalt  Opvolging/individuele problemen bij ondernemers bedreigen het voortbestaan van bedrijven  Veel ondernemers gesloten op koopavonden  Op winkellocatie toestaan van kantoren  Afwachtende houding gemeente t.a.v. retail  Gebrek aan saamhorigheid onder winkeliers in diverse winkelcentra  Meer winkelvloeroppervlakte bovenop bestaande hoeveelheid  Financieringssituatie vastgoedmarkt

De directe invloed van de gemeente op de ontwikkeling van detailhandel is relatief beperkt, immers ondernemers beslissen in eerste instantie zelf waar ze zich willen vestigen en hoe zij welke producten/diensten willen aanbieden. De gemeente kan echter wel een grote rol spelen in de indirecte, voorwaardenscheppende sfeer:

   

Fysieke ruimte: aantrekkelijkheid vergroten winkelcentra, parkeervoorzieningen, bereikbaarheid vergroten; Vereenvoudiging regels en vergunningen; ICT-voorzieningen: aanleg WiFi-netwerken; Verhoging flexibiliteit openingstijden; Opstarten van combinatieteams met vertegenwoordigers van gemeente en bedrijven.

Uit de met stakeholders gevoerde gesprekken blijkt dat veel van de gemeente wordt verwacht, zoals het aanpakken van de leegstand van panden in de binnenstad, het instellen van een ondernemersfonds, citymarketing, verbeteren van de uitstraling en beleving van de stad etc. Ook het optimaliseren van de samenwerking tussen gemeente(raad) en bedrijfsleven wordt als een belangrijk element gezien. Dit alles resulteert volgens de werkgroep economie in de volgende ambities voor de toekomst: 



De detailhandelfunctie in het centrum is sterk verbeterd en gericht op verblijf (horeca) en funshoppen. Er is geen sprake van structurele leegstand (regelen d.m.v. Leegstandsverordening) Naast de twee hoofdwinkelcentra zijn er twee moderne buurtwinkelcentra: Steendijkpolder en Palet. De detailhandel in Maassluis is binnen deze vier winkelcentra geconcentreerd.





21 -



 

Tenzij het een uitbreiding van een bestaande vestiging betreft, en afgezien van op dit moment bestaande plannen, wordt geen nieuwe uitbreiding van het aantal winkel m2 nagestreefd. De openingstijden van winkels zijn aangepast aan de wensen van de consument (niet persé meer uren, maar andere uren). De Markt is verplaatst naar het Marelplein 5.5AMBITIES ALGEMEEN

Naast de ambities per cluster heeft de werkgroep een aantal algemene ambities geformuleerd In algemene zin geldt volgens de werkgroep dat Maassluis in 2025 een stad moet zijn waar ondernemers zich graag vestigen c.q. met plezier gevestigd zijn. Maassluis heeft een aantrekkelijk woonprofiel binnen de metropoolregio (Rotterdam en Den Haag). Het Balkon en de Dijkpolder zijn de grote woontrekkers en leveren op deze wijze een bijdrage aan een samenhangend woon-werkbeleid. De bereikbaarheid is via de aanleg van een nieuwe oeververbinding, de A4, tweede Maasvlakte etc. goed. Bovendien is de geografische ligging in het centrum van de Metropool Rotterdam Den Haag gunstig. De waardering van het ondernemersklimaat is op dit moment niet heel goed. De Werkgroep Economie verwacht dat dit aanzienlijk kan verbeteren als de ambitie om een aantrekkelijke woon-werkgemeente te worden wordt verwezenlijkt. Concreet heeft de werkgroep voor het jaar 2025 de volgende ambities geformuleerd:

 

   

De gemeente heeft de mogelijkheden onderzocht om de in woonwijken gevestigde bedrijven in de hogere milieucategorieën uit te plaatsen. De oever langs de Nieuwe Waterweg is over de gehele breedte ingericht als verblijf- en recreatiegebied en vormt een verbinding tussen de museumhaven en de stormvloedkering. De Dijkpolder is voor minimaal 50% bebouwd met kwalitatief hoogwaardige woningbouw. De woningbouw in de Burgemeesterswijk en Balkon is voltooid. De plannen voor de herstructurering van de Binnenstad en Sluispolder-West zijn gerealiseerd. Voor optimaliseren van bestaande bedrijfsterreinen (o.a. Kapelpolder en Nieuwe Waterweg) is een ondernemersfonds (via WOZ opslag) ingesteld waarmee ondernemers bepalen hoe de besteding t.a.v. verbetering bedrijfsomgeving plaatsvindt.

Werkgelegenheid  

Het aantal arbeidsplaatsen in Maassluis is door middel van nieuwe bedrijvigheid toegenomen met 800 à 1400 arbeidsplaatsen. De Kapelpolder is gedeeltelijk heringericht als werklocatie.

Bereikbaarheid 

O.a. door de aanleg van een nieuwe westelijke oeververbinding is de bereikbaarheid vanaf het rijkswegennet optimaal.


Ruimtelijke beleid


22 -



Via Randstadrail is Maassluis direct verbonden met Rotterdam en Den Haag.

Samenwerking 

Er is sprake van een intensieve samenwerking tussen gemeente en bedrijfsleven.

Overig

 

Maassluis heeft een attractief, toeristisch profiel waarbinnen De Haven, de Waterweg en de historische Binnenstad volledig zijn uitgenut. Er is sprake van een heldere visie op de marketing van Maassluis t.b.v. het aantrekken consumenten en ondernemers. De waardering van het ondernemersklimaat is ten opzichte van de bestaande situatie aanzienlijk verbeterd (van plek 300 naar de top 50). De gemeente heeft zich binnen de regio sterk geprofileerd als aantrekkelijke woon- en werkgemeente.





23 -

6. ACTIEPUNTEN In het voorgaande hoofdstuk is beschreven welke ambities in de ogen van de Werkgroep Economie dienen te worden nagestreefd. Hierbij heeft de werkgroep gekozen voor een clustergewijze benadering met daarnaast een aantal ‘algemene ambities’ die clusteroverstijgend zijn. In dit hoofdstuk wordt beschreven welke concrete acties volgens de werkgroep moeten worden ondernomen om de ambities te bereiken. Hierbij zijn de actiepunten zoveel mogelijk concreet geformuleerd. Duidelijk is dat de gemeente niet overal invloed op heeft. Dit hangt immers weer af van de kringen van invloed: de gemeente, regio en ondernemers. Bij ieder actiepunt wordt daarom aangegeven welke kringen van invloed betrokken zijn bij realisatie. Tevens heeft zijn aan de actiepunten prioriteiten meegegeven: hoog, middel of laag. Overigens wordt opgemerkt dat de werkgroep heeft geconstateerd dat het gemeentebestuur op tal van terreinen al actief is. Hiervoor zijn geen nieuwe actiepunten benoemd. Zoals in de inleiding reeds aangegeven moet deze nota immers worden gezien als aanvullend op bestaand economisch beleid. Voor zover hiervan sprake zal dat hierna worden aangegeven. Cluster zakelijke dienstverlening Landelijk gezien was de (zakelijke) dienstverlening fors gegroeid, totdat de economische crisis uitbrak. Daarna heeft de sector een periode meegemaakt waarin veel arbeidsplaatsen verloren zijn gegaan. Voor 2014-2015 wordt weer een kleine groei van deze sector verwacht . Qua arbeidsmarkt is de zakelijke dienstverlening een belangrijke sector om als ZZP'er aan de slag te gaan. De zakelijke dienstverlening wordt veelal uitgevoerd binnen kleine bedrijven. Veranderingen kunnen snel worden doorgevoerd en er kan snel worden ingespeeld op een veranderende vraag vanuit de markt. In die zin is de zakelijke dienstverlening een sector met toekomstperspectief en dus ook belangrijk voor de gemeente Maassluis. Het beeld dat de Werkgroep Economie heeft gekregen van de zakelijke dienstverlening in Maassluis en het (gewenste) toekomstperspectief, inclusief de rol van de gemeente daarin, is niet volledig en behoeft nog nadere uitwerking. Tegen die achtergrond worden de volgende acties voorgesteld. Kringen van invloed: Gemeente Ondernemers Gemeente Gemeente Ondernemers

Cluster haven en techniek Modernisering van de industrie, maar ook de vestiging van nieuwe industriële bedrijvigheid, is een belangrijke stap richting een evenwichtig lokaal economisch beleid. Deze modernisering is voor een groot deel een autonome ontwikkeling (ondernemersinitiatief) die ingegeven wordt Economie in Maassluis 2013-2025: een perspectief

Chapter: 6. actiepunten

Actiepunt: In 2014 e.v. wordt een vervolg gegeven aan het realiseren van glasvezel voor alle ondernemingen. Maak een analyse van de kansen en mogelijkheden van de zakelijke dienstverleningsector in Maassluis. De resultaten hiervan dienen voor 1 januari 2015 te worden aangeboden aan de gemeenteraad. Stimuleer nadrukkelijk dat bij nieuwbouw rekening wordt gehouden met de mogelijkheden voor ‘werken aan huis’ en geef vanaf nu in ieder nieuw c.q. te actualiseren bestemmingsplan aan op welke wijze mensen aan huis kunnen werken.

24 -

door ontwikkelingen binnen de industriesector zelf en ontwikkelingen op landelijk en mondiaal niveau. Daarnaast is het echter zaak om op lokaal niveau een gezond klimaat te creëren waarbinnen ondernemers kunnen ondernemen en kunnen moderniseren. Het versterken van het cluster haven en techniek in Maassluis is volgens de Werkgroep Economie mogelijk door als gemeente een meer regisserende, dienstverlenende en interactieve rol te spelen. Kennis en innovatie zijn daarin belangrijke sleutelwoorden, en een goede samenwerking tussen gemeente, bedrijfsleven en onderwijsinstellingen is cruciaal. De gemeente Maassluis dient deze samenwerking te stimuleren en te faciliteren. De Werkgroep Economie verwacht dat voor het cluster haven en techniek een belangrijke rol in de lokale economie van Maassluis is weggelegd. Actiepunt: Ontwikkel een heldere strategie voor de toekomst van haven. De strategie dient voor 1 januari 2015 gereed te zijn. Acquireer gericht op het invullen van De Dijk met bedrijven met arbeidsintensieve praktisch geschoolde arbeid. Onderzoek samen met Lely de mogelijkheid voor vestiging in de Dijkpolder van een cluster van (high-) technische bedrijvigheid en dus hooggeschoolde arbeid. Ontwikkel uitbreiding van de Museumhaven met een (kleine) jachthaven met voldoende faciliteiten.

Kringen van invloed: Gemeente Ondernemers Gemeente Ondernemers Gemeente Ondernemers Gemeente Ondernemers

Eén van de ambities die de werkgroep in hoofdstuk 5 noemt heeft betrekking op het gedeeltelijk herinrichten van de Kapelpolder als werklocatie. Op dit moment is dit in volle gang op de locatie ‘Pot-palletterrein’. Bovendien is de actualisering van het bestemmingsplan Kapelpolder in een vergevorderd stadium. Om die reden heeft de werkgroep aan deze ambities geen actiepunten verbonden. Cluster zorg De gemeente is in vele opzichten bepalend voor de kwaliteit van leven die mensen ervaren. Met het decentraliseren van taken binnen het sociaal domein zal deze rol van de gemeente sterk worden uitgebreid. Mede als gevolg van de vergrijzing zal de zorg in de toekomst steeds belangrijker worden en een groter deel van de lokale werkgelegenheid bieden. In Nederland werkten in 2011 meer dan 1,2 miljoen mensen in de zorgsector. Dit was 13% van de beroepsbevolking. Ook in Maassluis werkt een belangrijk deel van de beroepsbevolking in de zorg. Kringen van invloed: Gemeente + ondernemers Gemeente


Actiepunt: Gemeente moet locale zorgeconomie stimuleren. Opzetten van regulier overleg met zorgondernemers, groot en klein. Innovatie moet ook aan de orde komen in dit overleg. Gemeente moet bij aanbestedingen rekening houden met werkgelegenheid van Maassluise werknemers in de zorg.


25 -

Cluster detailhandel Met name op het gebied van de detailhandel zijn de afgelopen periode diverse initiatieven ontplooid. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de modernisering van het winkelcentrum Koningshoek. De uitvoering daarvan is in drie fases gepland:   

Fase 1: revitaliseren en renoveren bestaand winkelcentrum, 2013 – 2015 Fase 2: eerste uitbreiding door middel van nieuwbouw, 2015 – 2016 Fase 3: tweede uitbreiding door middel van nieuwbouw en renovatie bestaand. 20162017

Ook gebeurt er het nodige in het kader van het Actieplan Binnenstad. Er is besloten een acquisiteur aan te stellen die aan de hand van de gewenste branchering op zoek gaat naar nieuwe ondernemers die zich in leegstaande panden in de binnenstad willen vestigen. Op deze manier wordt geprobeerd leegstaande panden structureel dan wel tijdelijk te vullen. Doel van de acquisitie is medio 2014 40% van de leegstand in de binnenstad gevuld te hebben. Gelet op deze ontwikkelingen ziet de werkgroep economie af van het formuleren van verdergaande actiepunten die direct betrekking hebben op de Koningshoek en (de leegstand van) de Binnenstad. Niettemin blijven er nog wel enkele aanvullende onderwerpen die de aandacht behoeven. Actiepunt: Vanaf heden wordt geen toestemming meer verleend voor het uitbreiden van het aantal vierkante meters detailhandel, tenzij het een uitbreiding van een bestaande vestiging betreft. In nieuwe of te actualiseren bestemmingsplannen wordt deze beleidslijn meegenomen. De openingstijden van winkels zijn eenduidig en aangepast aan de wensen van de consument. Draag er zorg voor dat de Monsterse Sluis uiterlijk 1 januari 2016 is geopend zodat de toeristische functie van de binnenstad wordt versterkt en de plezierscheepvaart wordt gestimuleerd. Onderzoek daarbij ook de mogelijkheden om bruggen (electrisch) te openen.

Kringen van invloed: Gemeente

Gemeente Ondernemers Gemeente + regio (kosten-drager)

Algemeen

Ruimtelijke beleid De ambities die in paragraaf 5 worden genoemd voor wat betreft het ruimtelijk beleid zijn, naast ambities binnen de vier clusters, essentieel voor het bereiken van de gewenste samenhang tussen wonen en werken. Het realiseren van deze ambities is in belangrijke mate afhankelijk van externe factoren, zoals de regio, ondernemersinitiatief, maar uiteraard ook van de landelijke economische ontwikkelingen. De rol van de gemeente ligt hier primair in het scheppen van voorwaarden.


Uit de ambities die in hoofdstuk 5 zijn genoemd vloeit een aantal actiepunten voort die clusteroverstijgend zijn en betrekking hebben op het ruimtelijk beleid, werkgelegenheid, bereikbaarheid, (gemeentelijke) organisatie e.d.


26 -

Actiepunt: Onderzoek uiterst serieus de mogelijkheid tot het uitplaatsen van in woonwijken gevestigde bedrijven in de hogere milieucategorieën. Het onderzoeksplan hiervoor dient uiterlijk 1 januari 2015 gereed te zijn. Onderzoek de mogelijkheden voor het instellen van een ondernemersfonds voor in ieder geval de bedrijfsterreinen Kapelpolder en Nieuwe Waterweg.

Kringen van invloed: Gemeente Gemeente Ondernemers

Werkgelegenheid Wat betreft de werkgelegenheid heeft de werkgroep economie geen concrete ambities willen formuleren. Uiteraard zal zoveel mogelijk gestreefd moeten worden naar een toename van het aantal arbeidsplaatsen, maar de werkgroep acht het niet mogelijk om zonder nader onderzoek concrete voorspellingen te doen. Bij de evaluatie van de Integrale Beleidsnota Maassluis uit 2005 werd de verwachting uitgesproken dat in 2025 sprake kan zijn van een toename van circa 1400 arbeidsplaatsen. Of dit cijfer op dit moment nog actueel is, is de vraag. Feit is wel dat de ambities op het gebied van het ruimtelijk beleid, de invulling van bedrijfsterreinen, werken aan huis maar ook de uitbreiding van Lely Industries een positief effect zullen hebben op de werkgelegenheid. Actiepunt: Breng in beeld welke toename aan arbeidsplaatsen in 2025 kan worden bereikt op basis van de ambities op het gebied van ruimtelijk beleid, invulling bedrijfsterreinen e.d. Presenteer de uitkomsten voor 1 januari 2015

Kringen van invloed: Gemeente

Bereikbaarheid Op het gebied van bereikbaarheid zijn hiervoor ook enkele ambities genoemd. De uitvoering van een aantal daarvan is reeds concreet, zoals de aanleg van een nieuwe westelijke oeververbinding en de realisering van randstadrail (Hoekselijn). Hiervoor zijn geen actiepunten geformuleerd al zal een verbinding van randstadrail naar Den Haag een wens blijven. Maar de uitvoering daarvan vóór het jaar 2025 lijkt op dit moment niet realistisch.

Ook de gemeenteraad van Maassluis kan hieraan een bijdrage leveren door de contacten met het bedrijfsleven te intensiveren. Voorgesteld wordt om jaarlijks een conferentie te organiseren waar bedrijfsleven en gemeente elkaar ontmoeten. Deze bijeenkomsten hebben tot doel om het college van B. en W. de mogelijkheid te geven vorderingen binnen het economische beleidsveld toe te lichten. Vanuit het bedrijfsleven kunnen ontwikkelingen, bijvoorbeeld binnen de vier clusters, worden toegelicht. Voorts kan van gedachten worden gewisseld over nieuw in te zetten beleid. De voorbereiding van deze bijeenkomsten kan worden overgelaten aan een werkgroep bestaande uit raadsleden en ondernemers (vergelijkbaar met de Werkgroep Economie).


Samenwerking gemeente en bedrijfsleven Het bereiken van de gestelde ambities en de uitvoering van de diverse actiepunten is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de gemeente en ondernemers. Ook nu al wordt in wisselende netwerken samengewerkt. Van het college van B. en W. wordt gevraagd deze samenwerking voort te zetten en waar nodig uit te breiden. Het bij elkaar brengen van partijen, het op zoek gaan naar middelen en een actieve lobby kan resulteren in een impuls voor de economische ontwikkeling van Maassluis.


27 -

Actiepunt: Samenwerking tussen college, ambtelijk apparaat en bedrijfsleven voortzetten en waar nodig intensiveren. Jaarlijkse economische conferentie gemeenteraad-bedrijfsleven, te beginnen in oktober 2014

Kringen van invloed: Gemeente Ondernemers Gemeente Ondernemers

Citymarketing Maassluis is een goede stad om in te wonen. Onder meer op basis van de in deze nota genoemde ambities en actiepunten kan de aantrekkelijkheid van de stad verder verbeterd worden. De Stichting Promotie Maassluis verricht verschillende inspanningen om Maassluis op de kaart te zetten als aantrekkelijke stad om in te wonen, te werken en te recreëren. Om het imago van Maassluis in kaart te brengen is in november 2012 een 0-meting uitgevoerd. In de 0-meting is het huidige imago en de waardering van Maassluis in kaart gebracht onder de eigen inwoners, alsmede inwoners van Midden-Delfland, Westland, Vlaardingen, Hoek van Holland, Rozenburg, Schiedam, Rijswijk en Rotterdam. Op basis van het uitgevoerde onderzoek wordt geadviseerd een eerste belangrijke stap te zetten: ga van promotie naar citymarketing. Naar de mening van de werkgroep economie vraagt dit om een heldere visie op de marketing van Maassluis t.b.v. het aantrekken van bezoekers, inwoners en ondernemers. De werkgroep beveelt hierbij de slogan ‘alles dichtbij’ aan. Kringen van invloed: Gemeente


Actiepunt: Draag voor 1 januari 2015 zorg voor een uitgewerkte visie op de marketing van Maassluis en besteedt hierin onder meer aandacht aan het bereiken van een attractief, toeristisch profiel waarbinnen De Haven, de Waterweg en de historische Binnenstand volledig zijn uitgenut. Eén en ander met de slogan ‘alles dichtbij’


28 -

VOORSTEL T.B.V. DE GEMEENTERAAD

De gemeenteraad wordt gevraagd: Een standpunt in te nemen over de door de Werkgroep Economie geformuleerde ambities en actiepunten en het college van burgemeester en wethouders te verzoeken tot de uitvoering van de betreffende actiepunten over te gaan.


Het college te verzoeken de gemeenteraad en ondernemers, tijdens een in oktober 2014 te houden economische conferentie, te informeren over de voortgang.


29 -

Economie in Maassluis : Een perspectief. Concept januari Werkgroep Economie in Maassluis

Recommend Documents