E N E R G I E M O D U L E D E T A I L H A N D E L

ENERGIEMODULE DETAILHANDEL ENERGIEMODULE VOOR ENERGIEBESPARING BIJ DE DETAILHANDEL

Deze energiemodule is ontwikkeld door Stichting Stimular in opdracht van SMK en de gemeente Den Haag en vastgesteld door het College van Deskundigen Agro/food van SMK op 9 december 2010.

Energiemodule voor Energiebesparing bij de detailhandel

versie 1, december 2010

1



2

ENERGIEMODULE VOOR ENERGIEBESPARING BIJ DE DETAILHANDEL

Het doel van deze energiemodule is zo veel mogelijk energie te besparen en de gebruikte energie uit duurzame energiebronnen te halen. Hierdoor draagt de detailhandel bij aan het verminderen van het klimaatprobleem en de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Een bijkomend voordeel voor de ondernemers is dat aandacht op dit thema ook kosten bespaard op zowel korte als langere termijn. De maatregelen in de energiemodule voor de detailhandel zijn gegroepeerd onder verschillende thema‟s: Hoofdstuk 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Thema Energiemanagement Energie inkoop & Duurzame energie Verwarmen winkel Beperken van energieverlies Koelen van de winkel Ventileren Verlichting Koelen van producten Warmwatervoorziening

De Energiemodule levert een actielijst op van zinvolle energiemaatregelen voor het bedrijf. De opgenomen maatregelen zijn allemaal toetsbaar.

Maatregelen zijn voorzien van punten, waarbij het aantal punten de waarde van de maatregel betreft. Dit resulteert in een totaal score. In bijlage 1 is een actiepuntenlijst toegevoegd die door de detaillist kan worden ingevuld zodat een overzicht ontstaat van de maatregelen die nog kunnen worden uitgevoerd. In bijlage 2 is een tabel bijgevoegd met de meest relevante maatregelen voor de verschillende detaillisten zoals slagers, bakkers, groentemannen en bloemisten, als mede een tabel waarin de puntenscores per branche staan.



3

INVULLEN

ENERGIEMODULE

Voer de volgende stappen uit om de energiemodule in te vullen.

BASISGEGEVENS Vul hieronder uw basisgegevens in: Branche Bedrijf Adres Postcode + Woonplaats Telefoon E-mail Vloeroppervlak in m2 Aantal medewerkers

THEMA 1: ENERGIEMANAGEMENT 1.1 1.2

1 Energiemanagement Meten en analyseren van verbruik jaarlijks Plan met acties jaarlijks bijwerken

1.3

Loop good housekeeping punten na

beoordeling Inzien jaarregistratie Inzien plan, tenminste 1 actie afgelopen jaar uitgevoerd en 1 actie voor komend jaar gepland nvt

Het doel van de registratie van het verbruik van elektriciteit en gas is in de eerste plaats bewustwording. Toename van verbruik is niet per definitie fout, maar moet een plausibele, verklaarbare oorzaak hebben. Registratie is de eerste stap in bewustwording van het energieverbruik. Veel detaillisten houden alleen de kosten in de gaten, maar dit geeft geen helder beeld van het verbruik, omdat de kosten per kWh en m3 aardgas per jaar stijgen. Voor registratie van energiegegevens kunt u gebruik maken van een registratiesysteem, zoals de Milieubarometer, een online systeem van uw energieleverancier of een slimme meter. Daarnaast is het mogelijk dat u een Excel-sheet bijhoudt of map met (kopieën van) jaarrekeningen van het elektriciteits- en aardgasverbruikverbruik heeft. Mocht u uw energiegegevens nog niet registreren dan kunt u uw energieverbruik ook hieronder invullen om een overzicht te krijgen van uw jaarlijks verbruik en kosten. De kosten betreffen de som van alle energiekosten, transportkosten en alle heffingen. Kleine bedrijven (kleinverbruikers) krijgen maandelijks een voorschotnota met jaarlijks een afrekening waarop de totaalgegevens staan. Het is handig als u de eindafrekening gebruikt en deze (als kopie) voor de energiemodule gebruikt en bewaard. De meeste bedrijven krijgen deze eindafrekening van hun energieleveranciers aan het begin van het jaar. Mocht u uw pand huren inclusief gas, water en elektriciteit, vraag dan aan uw verhuurder om de energie eindafrekening op jaarbasis. Energiemodule voor Energiebesparing bij de detailhandel


4

Huidige Energieverbruik (jaarverbruik) Elektriciteit (kWh)

Elektriciteitskosten (€)

Gas (m3 aardgas)

Gaskosten (€)

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Bereken uw energie kengetallen en kijk waar u staat: Berekening

Uw kengetal

Branchevergelijking Detailhandel (gemiddeld verbruik)

Totaal elektriciteitverbruik/ vloeroppervlak = kWh / m2

139 kWh / m2 *

Totaal gasverbruik / vloeroppervlak = m3 aardgas / m3 inhoud

5 m3 aardgas/ m3 *

* afhankelijk van de branche waarin de detailhandel zit

Good housekeeping maatregelen Door de invoering van een aantal gedragsmaatregelen of „good housekeeping‟ maatregelen kan snel aan energiebesparing worden gedaan. Ook worden op deze manier kosten bespaard. De volgende energiebesparende maatregelen zijn ondermeer onderdeel van de werkroutine van de medewerkers:  Licht uitdoen in ruimten die niet worden gebruikt  Apparatuur uitdoen die (voorlopig) niet wordt gebruikt  De buitendeur niet onnodig open laten staan  Apparatuur buiten werktijd uitzetten  Afdekken van de toonbank buiten gebruikstijden  Producten niet hoger stapelen dan de laadlijn in koelmeubelen  Zo snel mogelijk sluiten van koelen vriesceldeuren Energiemodule voor Energiebesparing bij de detailhandel


5

Daarnaast moet jaarlijks en waar nodig vaker onderhoud aan de voor u belangrijkste installaties worden uitgevoerd, zoals:  Nakijken of de regeling van de CV-installatie nog goed staat (stooklijn, temperatuur CV-water en schakeltijden)  Maandelijks ontdooien en schoonmaken van koelwanden en verdamper en reinigen roosters  IJsvrij houden van de verdamper van koelmeubelen, koelcellen en vriescellen  Reinigen van de filters van de airco en onderhoud aan de airco laten uitvoeren  Ontluchten van de compressor(s) van de koeling Met good housekeeping maatregelen kan tot wel 40% op energie worden bespaard. De toetsbaarheid is echter gering en sterk van het moment van controle afhankelijk.

Bronnen van de genoemde gedragsmaatregelen zijn de publicatie „Check uw koeling en bespaar zo € 1.000 per jaar‟ van het Energiecentrum Midden- en kleinbedrijf en www.duurzaamMKB.nl (website Duurzaam MKB van Stichting Stimular).



6

TOELICHTING OP

DE

MAATREGELEN

THEMA 2: ENERGIE INKOOP EN DUURZAME ENERGIE Maatregelen 2.1 2.2 2.3 2.4

Stap over op groene stroom Koop groen gas in Installeer zonnepanelen op het dak Gebruik restwarmte van apparatuur nuttig

Beoordelingsrichtlijn

Punten*

Administratieve controle contract energieleverancier Administratieve controle contract energieleverancier Visuele controle of er zonnepanelen op het dak liggen Visuele controle aanwezigheid warmteterugwin-unit

2 2 3 2

* Afwijkingen van puntentoekenning per branche staan in bijlage 2

2.1

Stap over op groene stroom

“Grijze stroom” wordt opgewekt uit kolen, olie, aardgas of kernenergie. “Groene stroom” is een verzamelnaam voor stroom die op duurzame wijze wordt opgewekt, d.w.z. uit duurzame onuitputtelijke bronnen, zoals wind, zon, waterkracht en biomassa. De opwekking van groene stroom heeft minder schadelijke effecten op het milieu dan grijze stroom. Bijna alle energieleveranciers leveren tegenwoordig ook groene stroom, soms voor dezelfde prijs, soms tegen meerkosten. Groene stroom komt uit hetzelfde stopcontact als grijze stroom. Wanneer u groene stroom koopt, moet de energieleverancier ervoor zorgen dat er net zo veel groene elektriciteit op het net wordt gezet, als u in een bepaalde periode gebruikt. De overheid reguleert en controleert dit door middel van een systeem van certificaten (“garanties van oorsprong”). Deze certificaten kunnen slechts eenmalig worden gebruikt. VBW (Vereniging Bloemist Winkeliers, branche organisatie bloemisten) en KVGO (branche organisatie grafiemedia) hebben bijvoorbeeld voor hun leden een mantelcontract gesloten met een leverancier van groene stroom. 2.2

Koop groen gas in

Een aantal energieleveranciers levert niet alleen 'groene elektriciteit', maar ook 'groen gas', ook wel 'klimaatgecompenseerd gas' genoemd. Als een bedrijf hiervoor kiest, dan krijgt het gewoon aardgas geleverd. Echter, de energieleverancier zorgt dat de broeikasgassen die vrijkomen bij het gasverbruik, elders weer worden vastgelegd of voorkomen. Zo draagt u bij aan projecten die duurzame energie bevorderen en de uitstoot van broeikasgassen verminderen. 2.3

Installeer PV-zonnepanelen op het dak

Photo Voltaïsche (PV) systemen zetten zonnestraling om in elektriciteit. De opgewekte elektriciteit wordt in eerste instantie gebruikt voor het gebouw waarop het systeem is geplaatst. Bij een overschot aan elektriciteit wordt er teruggeleverd aan het net. Afhankelijk van de meter en afspraken met de energieleverancier wordt dit verrekend. PV-panelen zijn de bekendste vorm waarbij zonlicht op twee lagen silicium een spanning afgeeft waaruit je stroom kunt tappen. PV-panelen zijn goed toepasbaar op gebouwen met plat of schuin dak. De oriëntatie van de panelen moet tussen zuidoost en zuidwest zijn. De opbrengst van PV-



7

panelen hangt af van de hoeveelheid zoninstraling. Het vermogen dat een PV-paneel levert wordt uitgedrukt in Wattpiek (Wp). Een zonnepaneel kost ongeveer € 400,- per 100 Wp (prijspeil 2010). Een PV-paneel levert in Nederland per 100 Wp op jaarbasis ca. 85 kWh. Elektriciteit kost € 0,23 per kWh. De jaarlijkse besparing bedraagt € 19,55 per 100 Wp. Een PV-paneel verdient zich daarom volgens de huidige stand van zaken (bij een stroomprijs stijging van 10% per jaar) in 12 jaar terug. Subsidies:  Deze maatregel staat op de energielijst 2010 (code 251102) en komt daarom, onder voorwaarden, in aanmerking voor Energie Investerings Aftrek (EIA). Dit betekent dat u een extra bedrag ter grootte van 44% van het investeringsbedrag ten laste mag brengen van de winst. Zie voor meer informatie Agentschap of volg de link http://regelingen.agentschapnl.nl/content/energie-investeringsaftrek-eia  Daarnaast is eventueel SDE subsidie (Stimulering Duurzame Energieopwekking Subsidie) op PV-panelen te krijgen. Zie voor meer informatie AgentschapNL of volg de link http://www.nlenergieenklimaat.nl/stimulering-duurzame-energieproductie-sde. Wees er snel bij, want deze subsidiepot was ieder jaar snel leeg! 2.4

Gebruik restwarmte van apparatuur nuttig

Warmte die vrijkomt door het koelen van producten of het verwarmen van producten, kan mogelijk ergens anders in het gebouw nuttig worden gebruikt, voor ruimteverwarming of warm tapwater. De warmte kan: 1. rechtstreeks worden gebruikt, door de warmte die vrijkomt direct in een werkruimte te blazen. Bij direct in een werkruimte blazen van de warmte zijn er alleen bouwtechnische kosten. Bij deze vorm van hergebruik moeten stank en vetdeeltjes wel worden afgevangen, zodat vervuiling van het systeem wordt voorkomen. 2. via een tussenmedium worden overgedragen, bijvoorbeeld via een persgasboiler voor een koelen vriesinstallatie. Persgas is het hete koudemiddel van een koelen/of vriesinstallatie op weg van de compressor naar de condensor. Aan de hete persgassen wordt met een warmtewisselaar warmte onttrokken. Een persgasboiler kan worden gebruikt voor ruimteverwarming (in combinatie met vloerverwarming) en voor warm tapwater. Bij gebruik van een persgasboiler voor het verwarmen van tapwater zijn standaard oplossingen beschikbaar. De kosten voor aanschaf en aanleg liggen tussen € 1.000,- en € 2.000,-. Wanneer een warmtewisselaar op het persgascircuit wordt aangesloten ten behoeve van ruimteverwarming is een investering te verwachten van € 3.000,- tot € 6.000,-. Voorbeelden van energiebesparing bij bedrijven: In een supermarkt met een centraal systeem met een koelcapaciteit van 200 kW kan 30% van de warmte nuttig worden gebruikt. Dit betekent een besparing van 216.000 MJ ofwel ca. 6.800 m3 aardgas per jaar. Dit komt overeen met € 2.040,- per jaar. In een opslag- en transportbedrijf kan 50% van de restwarmte nuttig worden gebruikt, tenzij dit meer is dan de warmtebehoefte. De investeringskosten zijn sterk afhankelijk van de wijze van toepassing vaan de restwarmte. De gemiddelde terugverdientijd is 3 tot 7 jaar. Deze maatregel staat op de energielijst 2010 (code 220813) en komt daarom, onder voorwaarden, in aanmerking voor Energie Investerings Aftrek (EIA). Dit betekent dat u een extra bedrag ter grootte van 44% van het investeringsbedrag ten laste mag brengen van de winst. Zie voor meer informatie AgentschapNL Bron: InfoMil / Stichting Stimular



8

THEMA 3: VERWARMEN WINKEL (INSTALLATIE) Maatregelen


3.1 Zet thermostaat lager buiten werktijden 3.2 Isoleer cv-leidingen en appendages in onverwarmde ruimtes 3.3 Plaats HR CV met minimaal R>105 op onderwaarde bij vervanging

3.1

visuele controle van de cv-regeling visuele controle visuele controle naamplaatje cv-installatie

Punten 1 1 1

Zet thermostaat lager buiten werktijden

In de praktijk blijkt dat in veel gevallen de verwarming onnodig aan staat. Bijvoorbeeld doordat diegene die de verwarming aan heeft gedaan, vergeet om deze weer uit te zetten. ‟s Nachts en in het weekend, wanneer niemand aanwezig is, kan de temperatuur omlaag. 3.2

Isoleer cv-leidingen en appendages in onverwarmde ruimtes

Ongeïsoleerde leidingen geven warmte af. In ruimten waar geen warmte nodig is, wordt deze warmte onnodig afgegeven en gaat dus verloren. Ook leidingen tegen het plafond geven warmte af op een plek waar geen directe warmtebehoefte is. Isoleer deze leidingen om onnodig energieverlies te beperken. De materiaalkosten voor isolatie bedragen € 1,- tot € 4,- per meter leiding, exclusief loonkosten. Mogelijk kan een van uw medewerkers of de beheerder van het gebouw dit werk „in de leegloopuurtjes‟ uitvoeren. In de detailhandel is de besparing 5 tot 10 m³ gas per meter leiding per jaar. De investering verdient zich terug binnen 1 jaar. Bron: www.infomil.nl 3.3

Plaats Hoog Rendement CV-ketel met minimaal HR 105 bij vervanging

Is uw cv-ketel ouder dan 12 jaar? Overweeg om deze te vervangen door een Hoog Rendement ketel. Plaats, bij vervanging van de cv-installatie, een energiezuinige HR-ketel met minimaal HR 105 (HR 105 betekent een rendement van minimaal 105% op onderwaarde en 94% op bovenwaarde). (HR 107 is in 2010 gangbaar). Hoe hoger het rendement hoe lager het gasverbruik voor dezelfde warmte in huis. De besparing op het gasverbruik door het hogere rendement van de nieuwe ketel is, afhankelijk van het rendement van de oude ketel, 10 tot 15% van het jaarlijks gasverbruik. De aanschaf van een nieuwe ketel is een kostbare zaak. Een kleine cv-ketel (circa 20 kW) voor een detailhandel met een gebouwinhoud van circa 3000 m3 kost ongeveer € 2.000,- (inclusief plaatsing). De gemiddelde terugverdientijd ligt tussen de 2 en 5 jaar.



9

THEMA 4: BEPERKEN ENERGIEVERLIES (GEBOUWSCHIL) Maatregelen 4.1 Dicht kieren bij deuren en ramen 4.2 Verbeter warmteafgifte van radiatoren door isolatie van de borstwering achter de radiatoren 4.3 Installeer een HR-luchtgordijn of automatisch deur 4.4 Isoleer uw winkelpand: plat dak, schuin dak of plafond boven zaak of spouwmuur

4.1


Punten

visuele controle visuele controle

1 1

visuele controle of er een luchtgordijn of automatische deur is daarnaast controle specificatieboekje luchtgordijn voor HRmodel Controle van de offerte van de verbouwing

 

2 3

Dicht kieren bij deuren en ramen

Met het dichten van kieren valt energie te besparen. Vooral in oude gebouwen en bij grote schuif- en roldeuren lekt vaak warme lucht weg, en dat 24 uur per dag. Met simpele ingrepen zoals borstels en strips is dat te verhelpen. De investering is € 1,- tot € 15,- per strekkende meter kierdichting (excl. het aanbrengen ervan). De gasbesparing is jaarlijks zo‟n 5 tot 15%. De gemiddelde terugverdientijd is tussen 0 en 1 jaar. 4.2

Verbeter warmteafgifte van radiatoren door isolatie van de borstwering achter de radiatoren

Achter warme radiatoren gaat warmte verloren bij ongeïsoleerde wanden/ borstweringen. Voorkom in deze situatie warmteverlies door het plaatsen van radiatorfolie tussen de radiator en de buitenmuur. De totale energiebesparing is afhankelijk van het oppervlak van de radiatoren dat aan een buitenmuur grenst en bedraagt ongeveer 10 tot 15 m3 aardgas per m2. Kosten voor isolatiefolie liggen tussen € 1,- en € 2,50 per strekkende meter. Als de radiator moet worden verwijderd, moet mogelijk een installateur worden ingeschakeld en kunnen de kosten oplopen tot circa € 50,- per radiator. Wanneer wordt gekozen voor een dikkere isolatie, zullen de kosten afhankelijk zijn van de huidige constructie en de benodigde aanpassing daarvan. Terugverdientijd is 0 tot 2 jaar.



10

4.3

Installeer een HR-luchtgordijn of automatisch deur

Door de toegangsdeur gaat in de winter warmte verloren, en dus energie. Vooral als deze de hele dag openstaat. Bij ruimtekoeling in de zomer gebeurt het omgekeerde.

4.4



Een goed gedimensioneerd luchtgordijn kan het warmte- of koudeverlies uit een ruimte sterk verminderen. Daar staat tegenover dat een luchtgordijn ook een hoeveelheid energie gebruikt. Het luchtgordijn verwarmt binnenkomende lucht en beperkt de hoeveelheid opgewarmde lucht die via de buitendeur ontsnapt. De besparing is 1 tot 5% op het aardgasverbruik.



Het openen en sluiten van (bedrijfs)deuren kan ook automatiseren. Een naderingsschakelaar zorgt ervoor dat de deuren automatisch openen en sluiten. De deuren staan dan alleen open als dat nodig is, en sluiten zo snel mogelijk. Deze maatregel bespaart onnodig verbruik en verbetert het comfort. De besparing is 2 tot 5% op het aardgasverbruik. De investering is in 4 tot 8 jaar terugverdiend. Isoleer uw winkelpand: plat dak, schuin dak of plafond boven zaak of spouwmuur

Via een ongeïsoleerd plat/schuin dak en spouwmuren van een winkel gaat warmte verloren. Door het aanbrengen van isolatie kan onnodig warmteverlies worden voorkomen. Met isolatie worden de energiekosten verlaagd en tegelijkertijd het comfort verhoogd. Het verbeteren van de isolatie is interessant op het moment van vervangen van een dak en geeft dan geringe meerkosten. Isolatie in bestaande gebouwen staat op de energielijst 2010 (code 210403) en komt, onder voorwaarden, in aanmerking voor Energie Investerings Aftrek (EIA).



11

THEMA 5: KOELEN WINKEL (INSTALLATIE) Maatregelen 5.1 Kies voor een ventilator voor koeling i.p.v. airco 5.2 Beperk gebruik airco tot hooguit 5 graden verschil met de buitentemperatuur (topkoeling) 5.3 Zuig de warmte van de oven ter plekke af indien deze in een gekoelde ruimte staat 5.4 Voorzie de ramen met zoninval van zonwering 5.5 Isoleer alle koudeleidingen tussen de koelmotor en airconditioningunit

5.1


Punten

visuele controle of er een airconditioning in de winkel is visuele controle van de temperatuurinstelling van de airconditioning (klein kastje aan de wand waarmee instellingen van de airco kunnen worden geregeld) visuele controle van afzuiging boven de oven visuele controle aanwezigheid zonwering visuele controle van koudeleidingen of controle offerte, hierop staat gespecificeerd of isolatiemateriaal is aangebracht

1 1 1 1 1

Kies voor een ventilator voor koeling i.p.v. airco

Een ventilator verbruikt minder elektriciteit dan de traditionele airconditioning. Het gebruik van ventilatoren zorgt voor vermindering van het gebruik van de airco. Daarmee kunt u tot 80% op het elektriciteitsverbruik van de airco besparen.

5.2

Beperk gebruik airco tot hooguit 5 graden verschil met de buitentemperatuur

Zorg dat het verschil tussen de binnen- en buitentemperatuur niet groter is dan 5 °C. Dit heet topkoeling. In de zomer wordt het energieverbruik van de airconditioning bepaald door het temperatuurverschil tussen binnen en buiten, en niet door het absolute niveau van de binnentemperatuur. Als dit verschil groter wordt dan 5°C stijgt niet alleen het energieverbruik snel, men ervaart dit over het algemeen ook als onprettig.

5.3

Zuig de warmte van de oven ter plekke indien deze in een gekoelde ruimte staat

De oven in een bakkerij produceert warmte, waardoor warmteoverlast kan ontstaan. Kies voor mechanische afzuiging van de warmte direct bij de oven, zodat de ongewenste warmte niet de winkel in gaat. Dit vermindert de behoefte aan koeling en/of voorkomt u dat aparte elektrische koeling nodig is. De kosten voor het plaatsen van een ventilator en afvoerkanaal zijn afhankelijk van de situatie, en in de meeste gevallen lager dan voor een splitunit airco. Ook de elektriciteitskosten zijn lager. Als gekozen wordt voor het bijplaatsen van mechanische afzuiging bij de bron, terwijl er ook ruimtekoeling (airco of topkoeling) is, dan verdient deze maatregel zich binnen 5 jaar terug.



12

5.4

Voorzie de ramen met zoninval van zonwering

Directe zoninstraling veroorzaakt warmteoverlast. Deze overtollige warmte wordt vervolgens weer „weggekoeld‟. Dat kost veel energie. Zonwering vermindert niet alleen het elektriciteitsverbruik van airco, maar leidt ook tot een beter binnenklimaat. De materiaalkosten voor zonwering (exclusief montage) zijn globaal € 40,- tot € 300,-. Op jaarbasis valt per m2 raam minimaal 400 kWh diffuus(!) zonlicht binnen. Om dit weg te koelen is circa 200 kWh elektriciteit per m2 raam nodig. Deze hoeveelheid verdubbelt bij directe instraling van zonlicht. De gemiddelde terugverdientijd is 5 tot 10 jaar. 5.5

Isoleer koudeleidingen tussen koelmotor en airconditioningunit

Via de leidingen tussen koelmotor en airconditioningunit gaat kou verloren. Isolatie van deze leidingen levert een energiebesparing op, die kan oplopen van 60 tot 80% van het energieverlies dat door de leidingen wordt veroorzaakt. De investeringskosten zijn € 1,- tot € 4,- per meter leiding. De terugverdientijd is 1 - 2 jaar.



13

THEMA 6: VENTILEREN Maatregelen 6.1 Schakel ventilatie met behulp van een sensor

6.1


Punten

Controleer regeling met sensor

1

Schakel ventilatie met behulp van een sensor

Als vervuilde lucht moet worden afgevoerd, moet de ventilator aan staan. Echter wanneer geen behoefte aan mechanische ventilatie bestaat (omdat er niemand in de ruimte of het gebouw is), kan de ventilator uit. Dit spaart elektriciteit voor de ventilatoren en brandstof voor verwarming. Er zijn meerdere regelingen mogelijk:  Koppeling met verlichting  Tijdschakelaar of overwerktimer  Aanwezigheidsschakelaar  CO2-regeling  Luchtvochtigheidssensor Besparing van 10 tot 25% van op het elektriciteitsverbruik van de betreffende ventilator(en). De terugverdientijd is tussen 1 en 5 jaar, afhankelijk van de tijdsduur waarin hij kan worden uitgezet en de discipline van de gebouwgebruikers.



14

THEMA 7: VERLICHTING Maatregelen 7.1 Schakel de verlichting aan en uit met een sensor 7.2 Schakel buitenverlichting op schemerschakelaar en bewegingssensor 7.3 Schakel reclameverlichting op tijdklok en eventueel schemerschakelaar 7.4 Vervang gloeilampen voor spaarlampen (met A-label) 7.5 Vervang TL-verlichting door energiezuinige HF TL, eventueel met daglichtafhankelijk regeling 7.6 Vervang accentverlichting in de winkel door energiezuinige, minder warme verlichting 7.7 Vervang noodverlichting door energiezuinige LEDverlichting. 7.1

Beoordelingsrichtlijn Visuele controle van aanwezigheid sensor en het schakelen van de verlichting Visuele controle van aanwezigheid sensor en het schakelen van de verlichting Visuele controle van aanwezigheid sensor en het schakelen van de verlichting - visuele controle van afwezigheid gloeilampen - eis 100% vervangen visuele controle van aanwezigheid dunne HF-TL buizen

Punten

1 1 1 1 1

visuele controle van aanwezigheid LED-verlichting i.p.v. halogeen - minimaal 50% LED i.p.v. halogeen Visuele controle van noodverlichting

1 1

Schakel de verlichting aan en uit met een sensor

In ruimten die niet continu in gebruik zijn, zoals toilet of opslagruimte, kan aanwezigheidsdetectie worden geplaatst. Is niemand in de ruimte dan schakelt de verlichting na een bepaalde tijd automatisch uit. De besparing is 10 tot 90% op het elektriciteitsverbruik voor verlichting afhankelijk van het gebruikspatroon. Hoe meer lampen op één sensor kunnen worden geschakeld, hoe groter de energie- en kostenbesparing. Afhankelijk van het type sensor bedragen de kosten circa € 50,- (excl. installatie). De terugverdientijd bedraagt 1 tot 3 jaar. 7.2

Schakel buitenverlichting op schemerschakelaar en bewegingssensor

Buitenverlichting wordt vaak preventief tegen inbraak toegepast. Als dit alleen aanspringt bij beweging, worden onbevoegden sneller opgemerkt en bespaart dit energie. Door de buitenverlichting in verschillende groepen te schakelen kunnen ongenode gasten nog beter worden gelokaliseerd. De kosten bedragen circa € 75,- per sensor (exclusief plaatsing). Door het toepassen van een schemerschakelaar met bewegingsensor zal de verlichting tijdens de donkere uren (gemiddeld over het jaar van 19 uur tot 7 uur) en buiten gebruikstijden circa 90% van de tijd zijn uitgeschakeld. De gemiddelde terugverdientijd is 0,5 tot 2 jaar. 7.3

Schakel reclameverlichting op tijdklok en eventueel schemerschakelaar

Veel bedrijven hebben buiten reclameverlichting hangen. Voorzie deze van een tijdklok en een lichtsensor, zodat de verlichting alleen brand als het nodig is. Zo kan eenvoudig energie worden bespaard.



15

De investering voor een tijdklok en een daglichtschakelaar bedraagt circa € 300,- (inclusief plaatsing). Met deze maatregel wordt 10 tot 30% bespaard op het elektriciteitsverbruik. De gemiddelde terugverdientijd is tussen 0,5 en 2 jaar. 7.4

Vervang gloeilampen voor spaarlampen

Spaarlampen zijn een goed alternatief voor gloeilampen die nu langzaam uit de handel verdwijnen. Spaarlampen geven evenals gloeilampen gespreid licht. Ze zijn tegenwoordig ook dimbaar en in warme tinten verkrijgbaar, maar verbruiken daarentegen 60% tot 70% minder energie. Een spaarlamp kost € 3,- tot € 6,-. De spaarlamp is daarmee duurder dan een gloeilamp maar gaat langer mee en verbruikt 80% minder elektriciteit bij gelijke lichtopbrengst. Bij 1 uur per dag aan branduren is een spaarlamp binnen 1 jaar terugverdiend. 7.5

Vervang TL-verlichting door energiezuinige HF TL, eventueel met daglichtafhankelijk regeling

Conventionele TL-verlichting wordt nog breed toegepast, maar hoogfrequente TL-verlichting is energiezuiniger. Met een aanpassing van het armatuur kan het licht hoogfrequent worden aangestuurd. Bij renovatie zijn nieuwe hf-armaturen een goede keuze. Een compleet nieuw hoogfrequent armatuur, inclusief het plaatsen kost circa € 120,- (deze kosten zijn exclusief de kosten voor het eventueel aanpassen van het plafond). De meerprijs ten opzichte van een conventioneel armatuur is circa € 25,-. Door subsidiemogelijkheden (EIA) kunnen de meerkosten voor een deel wegvallen. Voor vervanging van de armaturen geldt dat dit op een natuurlijk vervangingsmoment altijd rendabel is. De kosten voor vervanging van alleen het voorschakelapparaat zijn ongeveer € 50,- per armatuur. De energiebesparing is afhankelijk van de uitgangssituatie. Er valt ongeveer 20% te besparen bij één op één vervanging. Bij het verminderen van het aantal armaturen, zal de besparing verder toenemen. De gemiddelde terugverdientijd is 4 tot 6 jaar. 7.6

Vervangen halogeen accentverlichting door LED-verlichting

Accentverlichting in representatieve ruimten of showrooms is onder te verdelen in kleine en grote spots. Laagvolt halogeenspots zijn eenvoudig te vervangen door LED-spots en besparen 75% energie. Bijkomend voordeel is de langere levensduur van de LEDlampen. De investeringskosten in LEDlampen zijn bij dagelijks gebruik binnen twee à drie jaar terugverdiend (CDM-T lampen zijn al energiezuinig en een goed alternatief). 7.7

Vervangen noodverlichting door energiezuinige LED-verlichting

Reguliere vluchtrouteverlichting werkt met TL-lampen, een batterij en stroomaansluiting. Kies bij vervanging voor armaturen met LED-verlichting. LED-verlichting is energiezuinig, waardoor ook de batterij langer meegaat. De lampen gaan langer mee dan TL-lampen. De meerkosten van LED-vluchtrouteverlichting bedragen € 20,- ten opzichte van de conventionele TL-armatuur. Door de energiebesparing van 90% en besparing op onderhoudskosten verdienen de meerkosten zich binnen 0,5 - 1 jaar terug, bij vervanging op een natuurlijk moment en binnen 7 jaar wanneer deze vervanging niet nodig is. LED-vluchtrouteverlichting (code 210506) staat op de energielijst 2010 en komen daarom, onder voorwaarden, in aanmerking voor Energie Investerings Aftrek (EIA).



16

THEMA 8: KOELEN VAN PRODUCTEN Maatregelen 8.1 Minimaliseer warmtebronnen in en nabij gekoelde toonbank:  verlichting hoog boven de toonbank plaatsen  TL-verlichting in de toonbank vervangen door LED  airco niet richting de toonbank laten blazen 8.2 Vervang verlichting in koelen vriescellen door energiezuinige, minder warmtegevende LED-verlichting 8.3 Installeer een deurdranger op koelcel 8.4 Installeer tochtslabben in deur koelcel 8.5 Schakel de verlichting via de deur van de koelcel

Beoordelingsrichtlijn Visuele controle

1 Visuele controle aanwezigheid LED-lamp in koelcel Visuele controle aanwezigheid deurdranger Visuele controle aanwezigheid tochtslabben Visuele controle van aangaan verlichting als deur opengedaan wordt en uitgaan verlichting als deze weer dicht gaat Visuele controle Visuele controle, papier tussen deur moet klemmen, anders zijn rubbers aan vervaging toe Visuele controle van aanwezigheid afdekking

8.6 Isoleren alle koudeleidingen van de koelinstallatie 8.7 Controleer jaarlijks de goede sluiting van de deurrubbers van de koelcel 8.8 Gebruik alleen gesloten koelen vriesmeubelen (niet de toonbank!) 8.9 Duurzame aanpassingen aan koelen vriescellen bij verbouwing of Controle van de offerte van de installateur vervanging:  Verbeteren isolatie van wanden en vloeren  Toepassen van efficiëntere ventilatiemotoren  Vervangen losse koelapparaten door één efficiënt geïntegreerd koelsysteem  Frequentieregeling op koelinstallatie(s)

8.1

Punten

1 1 1 1 1 1 1

1

Minimaliseer warmtebronnen in en nabij gekoelde toonbank 1. Verlichting hoog boven de toonbank plaatsen Verlichting boven een koelvitrine of de toonbank produceert warmte die de koeling moet wegkoelen. Hierbij wordt met name gedoeld op de sierverlichting boven gekoelde toonbanken. Verlichting die vlak boven een koelvitrine of toonbank hangt geeft meer warmte af aan de koelvitrine of toonbank dan verlichting die van veraf aanlicht. Installeer verlichting in het plafond boven de toonbank i.p.v. vlak boven de toonbank. Hiermee wordt bespaard op het energieverbruik van de gekoelde toonbank of koelvitrine. Voorkom daarnaast directe instraling van verlichting in toonbank of koelvitrine. 2. Verlichting in de toonbank vervangen door LED Investeer bij vervanging van de gekoelde toonbank in een toonbank met energiezuinige verlichting, zoals LED-verlichting.



17

3. Uitblaasrichting van de airco niet op de toonbank richten De luchtstroom van de airco of verwarming kan de werking van de koeling verstoren. Bekijk of de luchtstromen van airco of verwarming niet direct op een koelvitrine of gekoelde toonbank gericht zijn. Hierdoor zal de koeling meer energie verbruiken voor het koelen van de producten. Pas de situatie aan door:  De luchtstroom van de airco of verwarming te veranderen of;  De koeling te verplaatsen. 8.2

Vervang verlichting in koelen vriescellen door energiezuinige, minder warmtegevende LED-verlichting

Vervang verlichting in koelen vriescellen door energiezuinige verlichting, zoals LED-verlichting. LED-verlichting kan goed tegen schakelen van licht, heeft een hogere lichtopbrengst bij lage temperaturen dan TL-verlichting, verbruikt minder energie en veroorzaak minder warmte in de koel- of vriescel. 8.3

Installeer een deurdranger op koelcel

Bij slechte sluiting van de deur van de koelcel treedt warmte de koelcel binnen dat vervolgens moet worden weggekoeld. Er komt tevens vochtige lucht binnen met als gevolg dat deze lucht op de verdamper condenseert en extra ijsvorming ontstaat. Dit heeft als resultaat een hoger verbruik van de elektriciteit en een kortere levensduur vanwege de extra aantal draaiuren. Installeer een deurdranger waardoor de tijd dat de deur openstaat verkort wordt en er minder kou verloren gaat. Een slechte kierdichting veroorzaakt een hoger elektriciteitsgebruik, het energiegebruik 2 tot 5% hoger ligt dan noodzakelijk. Een deurdranger is beschikbaar bij de meeste doe-het-zelf zaken en kost rond de € 20,-. De gemiddelde terugverdientijd is 0,2 tot 1 jaar. 8.4

Installeer tochtslabben op koelcel

Tochtslabben zijn geschikt voor koelcellen om de koude en warme ruimtes te scheiden. Er wordt bespaard op gas voor verwarming van de ruimte, en in het geval van gekoelde ruimtes op de elektriciteit voor koeling. Bij de toepassing van automatische deuren gebruikt de elektromotor wel elektriciteit. Tochtslabben kosten tussen de € 500,- en € 1.000,-. De terugverdientijd is sterk afhankelijk van het temperatuurverschil en de gebruikstijd en ligt tussen 1 en 4 jaar. 8.5

Schakel de verlichting via de deur van de koelcel

Schakel de koelcelverlichting via een deurcontact of bewegingssensor. Hierdoor wordt minder elektriciteit verbruikt doordat verlichting niet meer onnodig aan blijft staan. Bij een deurcontact blijft de lamp alleen branden zolang de deur open staat. Als mensen vaak meer dan een paar seconden in de koel- of vriescel verblijven is een sensor een betere oplossing. De besparing is afhankelijk van de verlichting in de koelcel en het huidige lichtschakel gedrag. Er wordt bespaard op het verbruik van de verlichting en op het koelen/ vriezen in de cel. Gemiddeld wordt jaarlijks per koelcel 250 kWh tot 500 kWh aan elektriciteit bespaard. De investering bedraagt per deur circa € 30,-. De gemiddelde terugverdientijd is 0,3 tot 1 jaar.



18

8.6

Isoleren koudeleidingen van koelinstallatie

Koelleidingen kunnen worden onderverdeeld in zuigleidingen (lage druk/temperatuur gedeelte van de koelinstallatie) en persleidingen. Zuigleidingen dienen altijd te worden geïsoleerd. Bij lage condensatiedruk (en lage temperatuur) is het ook zinvol de vloeistofleiding (persleiding) te isoleren. De leidingen worden anders door de omgeving opgewarmd en ontstaat er condens op de leidingen, waardoor deze sneller corroderen. Isolatie van koelleidingen kan 60 tot 80% van het verlies van koude via de leidingen voorkomen. Het leidingverlies is sterk afhankelijk van de dikte van de leiding en de temperatuur van koelvloeistof. 8.7

Controleer jaarlijks de goede sluiting van deurrubbers van de koelcel

Vaak blijkt dat deuren van koelen vriescellen niet goed sluiten als gevolg van versleten deurrubbers. Hierdoor verbruiken ze meer elektriciteit en gaat de kwaliteit van het product sneller achteruit. Vervang deze rubbers zodat de deuren weer goed sluiten en energie wordt bespaard. Test de sluiting van een deur met een vel papier. Stop het vel papier tussen deur en deurpost en sluit de deur. Het vel papier moet vastgeklemd blijven zitten. De investeringen en baten zijn sterk afhankelijk van de grootte van de koelen vriescellen en de hoeveelheid kieren. De terugverdientijd is 0 tot 2 jaar. 8.8

Gebruik alleen gesloten koelen vriesmeubelen

Detaillisten hebben vaak naast de gekoelde toonbank ook open koelmeubelen in de winkel staan. Deze koelmeubelen kennen een groot koudeverlies, doordat de gekoelde inhoud in open verbinding staat met de omgeving. De gedachte dat dit impuls aankopen stimuleert valt in de praktijk tegen. Dek daarom de koelen vriesmeubelen af. Zo wordt koudeverlies voorkomen en ijsvorming op de producten verminderd. De besparing als gevolg van afdekking komt neer op een besparing van 50% ten opzichte van de open situatie. De investering bedraagt tussen € 100,- en € 200,- per strekkende meter vitrine. De terugverdientijd is 1 tot 4 jaar. 8.9

Duurzame aanpassingen aan koelen vriescellen bij verbouwing en vervanging    



Isoleer wanden en vloeren van koelcellen en vriescellen extra. Pas efficiënte ventilatiemotoren in koelcellen en vriescellen toe. Onderzoek of warmte kan worden hergebruikt voor ruimteverwarming of warmwatervoorziening. Vervang losse koelapparaten door één efficiënt geïntegreerd koelsysteem. Plaats frequentieregeling op koelinstallatie(s)



19

THEMA 9: WARM WATERVOORZIENING

Maatregelen 9.1 Installeer een tijdklok op boiler, indien boiler aanwezig. 9.2 Installeer een zonneboiler voor warm water

9.1


Punten

visuele controle van aanwezigheid tijdklok tussen stekker en stopcontact boiler visuele controle aanwezigheid zonnecollectoren voor opwarmen water (soort radiatoren) op dak

1 3

Installeer een tijdklok op boiler (indien boiler aanwezig)

Een close-in boiler houdt water continu op een hoge temperatuur. Plaats een tijdschakelklok op de close-in boiler om te voorkomen dat deze onnodig in bedrijf is. Schakel de boiler bijvoorbeeld uit buiten werktijden of zorg dat boiler alleen aangaat als de schoonmaak er is. Met de maatregel kan ongeveer 15% besparing op het energieverbruik van de close-in boiler worden bespaard. De investering bedraagt ongeveer € 15,-. De terugverdientijd bedraagt 1 à 2 jaar. 9.2

Installeer een zonneboiler

De zon kan water verwarmen. Een zonnecollector op het dak, met een oriëntatie tussen zuidoost en zuidwest (een hellingshoek van 15° tot 70° en bij een oriëntatie vanaf zuid tot 60° naar oost of west), haalt warmte uit zonlicht en warmt daarmee water op in de boiler. Een standaard zonneboiler bestaat uit een collector met een oppervlak van ca. 3 m² en een voorraadvat van 80 tot 120 liter. De prijs van een huishoudelijk zonneboiler ligt tussen € 2.000,- en € 4.000,-, afhankelijk van de inhoud, de opbrengst (GJ) en de grootte van de zonnecollector (m²). De terugverdientijd is afhankelijk van het waterverbruik en bij dagelijks gebruik circa 10 jaar. Deze maatregel staat op de energielijst 2010 (code 250101) en komt daarom, onder voorwaarden, in aanmerking voor Energie Investering Aftrek (EIA). Dit betekent dat u een extra bedrag ter grootte van 44% van het investeringsbedrag ten laste mag brengen van de winst. Zie voor meer informatie AgentschapNL.



20

BIJLAGE 1: PLAN VAN AANPAK ENERGIEBESPARING

2.2

Koop groen gas

2.3 2.4

Installeer PV zonnepanelen op het dak Gebruik restwarmte van apparatuur nuttig

3.1 3.2 3.3 3.4

4.1 4.2 4.3

3 Verwarmen winkel Zet thermostaat lager buiten werktijden Isoleer verwarmingsleidingen en appendages in onverwarmde ruimtes Plaats HR CV met HR>105 bij vervanging Plaats frequentiegeregelde pomp bij vervanging 4 Beperken energieverlies (isolatie winkelpand) Dicht kieren bij deuren en ramen Verbeter warmteafgifte radiatoren door isolatie borstwering achter radiatoren (huurpand of eigen pand) Installeer een HR-luchtgordijn of automatisch deur


Administratieve controle contract energieleverancier Administratieve controle contract energieleverancier Visuele controle Visuele controle

2

Visuele controle Visuele controle

1* 1*

Visuele controle Inkoop order

1* 1*


1* 1*

Controle specificatieboekje luchtgordijn

2*


Realisatie

2 Duurzame energie Koop groene stroom

Planning

2.1

N.v.t.

Nalopen good housekeeping punten

basis basis

Gedaan

1.3

Inzien jaarregistratie Inzien plan, tenminste 1 actie afgelopen jaar uitgevoerd en 1 actie voor komend jaar gepland Visuele controle

Doen

1.1 1.2

Thema en Maatregelen 1 Energiemanagement Meten en analyseren van verbruik jaarlijks Plan met acties jaarlijks bijwerken

Onderzoeken

Toetsbaar door:

Punten * zie bijlage2

Bedrijf: Laatste keer bijgewerkt:

basis

2 3 2

21

4.4

5.1 5.2 5.3 5.4 5.5

6.1

7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7

8.1

8.2 8.3

Isoleer uw winkelpand: plat dak, schuin dak of plafond boven zaak of spouwmuur 5 Koelen winkel Kies voor een ventilator voor koeling i.p.v. airco Beperk gebruik airco tot hooguit 5 graden verschil met de buitentemperatuur (topkoeling) Zuig de warmte van de oven ter plekke af indien deze in een gekoelde ruimte staat Voorzie de ramen met zoninval van zonwering Isoleer alle koudeleidingen tussen de koelmotor en airconditioningunit 6 Ventileren Schakel ventilatie met behulp van een sensor 7 Verlichting Schakel de verlichting met een sensor Schakel buitenverlichting op schemerschakelaar en bewegingssensor Schakel reclameverlichting op tijdklok en eventueel schemerschakelaar Vervang 100% van de gloeilampen voor spaarlampen (met A-label) Vervang TL-verlichting door energiezuinige HF TL, eventueel met daglichtafhankelijk regeling Vervang accentverlichting in de winkel door energiezuinige, minder warme verlichting Vervang noodverlichting door energiezuinige LEDverlichting 8 Koelen van producten Minimaliseer warmtebronnen in en nabij gekoelde toonbank  verlichting hoog boven de toonbank plaatsen  TL-verlichting in de toonbank vervangen door LED  airco niet richting de toonbank laten blazen Vervang verlichting in koelen vriescellen door energiezuinige, minder warme LED-verlichting. Installeer een deurdranger op koelcel (die net dat


Controle opdracht order

3*

Visuele controle Visuele controle instellingen

1* 1*

Visuele controle

1*

Visuele controle Visuele controle of opdracht order

1 1*

Visuele controle

1


1 1

Visuele controle

1

Visuele controle, afwezigheid gloeilampen Visuele controle

1

Visuele controle, minimaal 50% halogeenlampen is vervangen door LED Visuele controle

1

Visuele controle

1*

Visuele controle

1*

Visuele controle

1*


1

1

22

8.4 8.5 8.6 8.7 8.8 8.9

9.1 9.2

laatste stukje sluit) Installeer tochtslabben in deur koelcel Schakel de verlichting via de deur koelcel Isoleren alle koudeleidingen van de koelinstallatie Controleer jaarlijks de goede sluiting van de deurrubbers koelcel en herstel indien nodig Gebruik alleen gesloten koelen vriesmeubelen (niet de toonbank!) Duurzame aanpassingen aan koelen vriescellen bij verbouwing of vervanging:  Verbeteren isolatie van wanden en vloeren  Toepassen van efficiëntere ventilatiemotoren  Vervangen losse koelapparaten door één efficiënt geïntegreerd koelsysteem  Frequentieregeling op koelinstallatie(s) 9 Warmwatervoorziening Installeer een tijdklok op de boiler Installeer een zonneboiler

Visuele Visuele Visuele Visuele

controle controle controle controle

1* 1* 1* 1*

Visuele controle

1*

Controle opdracht order

1*


1 3

Totaal aantal punten: Bronnen:  Energiecentrum Midden- en Kleinbedrijf (Check uw koeling en bespaar zo € 1.000,- per jaar)  InfoMil  Stichting Stimular (www.duurzaamMKB.nl)  Toelichting op de maatregelen is in apart document te lezen



23

BIJLAGE 2: ENERGIEMAATREGELEN VOOR VERSCHILLENDE DETAILLISTEN In de lijst hieronder zijn alle mogelijke (rendabele) maatregelen voor vier verschillende detailhandel samengevat. In totaal zijn tussen de 27 en 31 relevante maatregelen van toepassing op de verschillende detaillisten. In het eerste overzicht staat de selectie van relevantie maatregel per branche weergegeven. In het tweede overzicht staan de maximaal te scoren punten. Maatregelen

Slagers

Bakkers

Groente & Fruit

Bloemist

duurzaamMKB.nl, duurzame bloemist duurzame slager

x

x

x

x

1.2 Opstellen actiepuntenlijst

duurzaamMKB.nl, duurzame slager, duurzame bloemist

x

x

x

x

1.3 Nalopen good housekeeping punten

duurzaamMKB.nl

x

x

x

x

duurzaamMKB.nl, duurzame bloemist

x

x

x

x

duurzaamMKB.nl duurzaamMKB.nl duurzaamMKB.nl

x x x

x x x

x x x

x x x

1 Energiemanagement 1.1 Meten en analyseren van jaarlijks verbruik

2 Energie inkoop 2.1 Koop groene stroom in 2.2 Koop groen gas in 2.3 leg zonnepanelen op dak 2.4 gebruik restwarmte van apparatuur nuttig 3 Verwarmen winkel (installatie) 3.1 Zet thermostaat lager buiten werktijden 3.2 Isoleer cv-leidingen en appendages in onverwarmde ruimtes 3.3 Plaats bij vervangen CV tenminste HR CV R>105 op onderwaarde 4 Beperken energieverlies (gebouwschil) 4.1 Dicht kieren bij deuren en ramen


Informatiebron

energiecentrum, bewuste bloemist

x

energiecentrum

x


x

energiecentrum


x

x

x

24

4.2 verbeter warmteafgifte radiatoren door isolatie borstwering achter radiatoren (huurpand of eigen pand)

duurzaamMKB.nl, energiecentrum

x

x

x

4.3 installeer een HR-luchtgordijn of automatisch deur


x

x

x

4.4 isoleer uw eigen pand: plat dak, schuin dak of plafond boven zaak of spouwmuur

duurzaamMKB.nl, bewuste bloemist

x

x

x

5 koelen winkel (installatie) 5.1 Kies voor een ventilator voor koeling i.p.v. airco 5.2 Beperk gebruik airco, houdt 5 graden verschil met buitentemperatuur (topkoeling)

bewuste bloemist bewuste bloemist, energiecentrum

5.3 Afzuigen warmte oven ter plekke indien deze in gekoelde ruimte staat 5.4 Ramen met zoninval zijn voorzien van zonwering 5.5 Isoleer koudeleidingen tussen koelmotor en airconditioning

x x

x x

Stimular

x

x

bewuste bloemist energiecentrum

x

x x

x

x x

energiecentrum

x

x

x

x

bewuste bloemist, duurzaamMKB.nl

x

x

x

x

7.2 Schakel buitenverlichting op schemerschakelaar en bewegingssensor


x

x

x

x

7.3 Schakel reclameverlichting op tijdklok en eventueel schemerschakelaar


x

x

x

x

7.4 Vervang gloeilampen voor spaarlampen (met A-label)


x

x

x

x

7.5 Vervang TL-verlichting door energiezuinige HF TL, eventueel met daglichtafhankelijk regeling

duurzame slager, bewuste bloemist

x

x

x

x

6 Ventileren 6.1 Zet ventilatie uit buiten werktijden (handmatig of met sensor) 7 Verlichting 7.1 Schakel verlichting met sensor



25

7.6 Vervangen accentverlichting in de winkel door energiezuinige, minder warme verlichting, eventueel met daglichtafhankelijke regeling (halogeen accentverlichting vervangen door LED) 7.7 Vervangen reclameverlichting en noodverlichting door energiezuinige LED-verlichting. 8 Koelen van producten 8.1 Minimaliseer warmtebronnen in en nabij gekoelde toonbank 8.2 Vervangen verlichting in koelen vriescellen door energiezuinige, minder warme verlichting. 8.3 Installeer een deurdranger op koelcel (die net dat laatste stukje sluit) 8.4 Installeer tochtslabben in deur koelcel 8.5 Verlichting schakelen aan de deur koelcel 8.6 Isoleren koudeleidingen van koelinstallatie 8.7 Goede sluiting rubbers deuren koelcel met jaarlijkse controle 8.8 Gebruik alleen gesloten koelen vriesmeubelen in de winkel (niet de toonbank!) 8.9 Duurzame aanpassingen aan koelen vriescellen bij verbouwing of vervanging

9 Warmwatervoorziening 9.1 Installeren tijdklok op boiler, indien boiler aanwezig. 9.2 Installeer een zonneboiler


x

x

x

x


x

x

x

x

duurzame slager

x

x

x

duurzame slager

x

x

x

x

bewuste bloemist

x

x

x

x

duurzame slager duurzame slager energiecentrum

x x x

x x x

x x x

x x x

duurzame slager, duurzame groenten en fruit

x

x

x

duurzame slager, energiecentrum

x

x

x

x

duurzame slager, duurzaamMKB.nl

x

x

x

x

duurzaamMKB.nl

x

x

x

x

maximum aantal extra maatregelen


28


27

27

31

26

Maatregelen met maximaal aantal te scoren punten Maatregelen

Slagers

Bakkers

Groente & Fruit

Bloemist

duurzaamMKB.nl, duurzame bloemist, duurzame slager

V

V

V

V

1.2 Opstellen actiepuntenlijst

duurzaamMKB.nl, duurzame slager, duurzame bloemist

V

V

V

V

1.3 Nalopen good housekeeping punten

duurzaamMKB.nl

V

V

V

V

duurzaamMKB.nl, duurzame bloemist

2

2

2

2

duurzaamMKB.nl duurzaamMKB.nl duurzaamMKB.nl

2 3 2

2 3 2

2 3 2

2 3 2


1

0

0

1

energiecentrum

1

0

0

1


1

0

0

1

energiecentrum

1

0

1

1

1 Energiemanagement 1.1 Meten en analyseren van jaarlijks verbruik

2 Energie inkoop 2.1 Koop groene stroom in 2.2 Koop groen gas in 2.3 Leg zonnepanelen op dak 2.4 Gebruik restwarmte van apparatuur nuttig 3 Verwarmen winkel (installatie) 3.1 Zet thermostaat lager buiten werktijden 3.2 Isoleer cv-leidingen en appendages in onverwarmde ruimtes 3.3 Plaats bij vervangen CV tenminste HR CV R>105 op onderwaarde 4 Beperken energieverlies (gebouwschil) 4.1 Dicht kieren bij deuren en ramen


Informatiebron


27

4.2 Verbeter warmteafgifte radiatoren door isolatie borstwering achter radiatoren (huurpand of eigen pand)


1

0

1

1

4.3 Installeer een HR-luchtgordijn of automatisch deur


2

0

2

2

4.4 Isoleer uw eigen pand: plat dak, schuin dak of plafond boven zaak of spouwmuur

duurzaamMKB.nl, bewuste bloemist

3

0

3

3

5 Koelen winkel (installatie) 5.1 kies voor een ventilator voor koeling i.p.v. airco 5.2 beperk gebruik airco, houdt 5 graden verschil met buitentemperatuur (topkoeling)

bewuste bloemist bewuste bloemist, energiecentrum

0 0

1 1

0 0

1 1

1

1

0

0

1 0

1 1

1 0

1 1

energiecentrum

1

1

1

1


1

1

1

1

7.2 Schakel buitenverlichting op schemerschakelaar en bewegingssensor


1

1

1

1

7.3 Schakel reclameverlichting op tijdklok en eventueel schemerschakelaar


1

1

1

1

7.4 Vervang gloeilampen voor spaarlampen (met A-label)


1

1

1

1

7.5 Vervang TL-verlichting door energiezuinige HF TL, eventueel met daglichtafhankelijk regeling


1

1

1

1

5.3 afzuigen warmte oven ter plekke indien deze in gekoelde Stimular ruimte staat 5.4 ramen met zoninval zijn voorzien van zonwering bewuste bloemist 5.5 isoleer koudeleidingen tussen koelmotor en airconditioning energiecentrum

6 Ventileren 6.1 Zet ventilatie uit buiten werktijden (handmatig of met sensor) 7 Verlichting 7.1 Schakel verlichting met sensor



28

7.6 Vervang accentverlichting in de winkel door energiezuinige, minder warme verlichting, eventueel met daglichtafhankelijke regeling (halogeen accentverlichting vervangen door LED) 7.7 Vervangen reclameverlichting en noodverlichting door energiezuinige LED-verlichting.

8 Koelen van producten 8.1 Minimaliseer warmtebronnen in en nabij gekoelde toonbank 8.2 Vervangen verlichting in koelen vriescellen door energiezuinige, minder warme verlichting. 8.3 installeer een deurdranger op koelcel (die net dat laatste stukje sluit) 8.4 Installeer tochtslabben in deur koelcel 8.5 Verlichting schakelen aan de deur koelcel 8.6 Isoleren koudeleidingen van koelinstallatie 8.7 Goede sluiting rubbers deuren koelcel met jaarlijkse controle 8.8 Gebruik alleen gesloten koelen vriesmeubelen in de winkel (niet de toonbank!) 8.9 Duurzame aanpassingen aan koelen vriescellen bij verbouwing of vervanging

9 Warmwatervoorziening 9.1 Installeren tijdklok op boiler, indien boiler aanwezig. 9.2 Installeer een zonneboiler


1

1

1

1


1

1

1

1

duurzame slager

1

1

1

1

duurzame slager

1

1

1

1

bewuste bloemist

1

1

1

1

duurzame slager duurzame slager energiecentrum

1 1 1 1

1 1 1 1

1 1 1 1

1 1 1 1

duurzame slager, duurzame groenten en fruit

1

1

1

1

duurzame slager, energiecentrum

1

1

1

1

duurzame slager, duurzaamMKB.nl

1

1

1

1

duurzaamMKB.nl

3

3

3

3

Maximum aantal te scoren punten


42


35

38

44

29

E N E R G I E M O D U L E D E T A I L H A N D E L

Recommend Documents