Duurzaam bouwen Muren
1
Muren isoleren – waar staan we?
? % zonder isolatie
100 80 60 40 20 0
1998
2001
2003
2005 2
2008
2020
Ouderdom woning
3
Energieverlies per 100 m² ca. 1500 m³ aardgas of 1500 liter stookolie per jaar
4
De geïsoleerde muur 1. Thermische prestatie 2. Bevestiging 3. Regendichting
4. Winddichting 5. Luchtdichting 5 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
De geïsoleerde muur EPB-eisen 2012: Umax = 0,32 W/m²K 2014: Umax = 0,24 W/m²K
Subsidie bestaande woning
Premie via netbeheerders voor 2012 en waarschijnlijk ongewijzigd in 2013 6 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 1: spouwmuur
met luchtspouw
Foto: 23 cm EPS lambda 0.031 7 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 1: spouwmuur
met luchtspouw
Thermische prestaties: U = 0,32 W/m²K (vanaf 1/1/2012) van min. 60 mm met lambda 0.021 W/mK tot 140 mm met lambda 0.048 W/mK U = 0,24 W/m²K (vanaf 1/1/2014) van min. 80 mm lambda 0.021 W/mK tot 180 mm met lambda 0.048 W/mK U = 0,12 W/m²K van min. 160 mm lambda 0.021 W/mK tot 360 mm (?) met lambda 0.048 W/mK
8 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 1: spouwmuur
met luchtspouw
Bevestiging: - Isolatie: met isolatieclips en/of isolatieplug - Gevelsteen: spouwhaken
Spouwhaak met clips
Isolatieplug
Afstandshouder (rexklem) 9
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 1: spouwmuur
10
met luchtspouw
Muur 1: spouwmuur
met luchtspouw
Regendichting:
- Luchtspouw = afwatering regendoorslag - Spouwhaken naar buiten toe omlaag plooien OF spouwhaken met druipneus
Winddichting: -
Geen kieren onderling Geen lucht tussen isolatie en draagmuur Goede aansluiting onder en boven Verzorgde afwerking hoeken
Luchtdichting: -
binnenpleisterwerk is de luchtdichte afwerking
11 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 2: spouwmuur
volledige vulling
Foto: 12 cm rotswol 12 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 2: spouwmuur Thermische prestatie: U = 0,32 W/m²K min. 120 mm met lambda 0.040 W/mK U = 0,24 W/m²K min. 160 mm met lambda 0.040 W/mK
13 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
volledige vulling
Muur 2: spouwmuur
volledige vulling
Bevestiging: - Isolatie: met isolatieplug - Gevelsteen: spouwhaken
Regendichting: - Plaatsing in 2 lagen om regendoorslag door kieren en naden te vermijden - Mogelijke bakelietverkleuring op gevelsteen door volle spouwvulling - Aandacht voor mosvorming door trage uitdroging gevelsteen - Evtl gevelsteen waterwerend behandelen
14 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 2: spouwmuur Winddichting: - Geen kieren onderling - Geen lucht tussen isolatie en draagmuur - Goede aansluiting onder en boven - Verzorgde afwerking hoeken
Luchtdichting: -
binnenpleisterwerk is de luchtdichte afwerking
15 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
volledige vulling
Muur 3: spouwmuur
na-isolatie in spouw
16 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bron: studiedag Ugent 18/11/2009
Muur 3: spouwmuur
na-isolatie in spouw
17 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bron: studiedag Ugent 18/11/2009
Muur 3: spouwmuur
na-isolatie in spouw
Foto: inblazen isolatie
18 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 3: spouwmuur
na-isolatie in spouw
Nazicht VOOR inblazen van de isolatie waar contact is tussen binnenmuur en buitenmuur (na isolatie ontstaan hier koudebruggen die moeten worden opgelost of berekend naar risico)
19 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 3: spouwmuur
na-isolatie in spouw
Thermische prestatie: Koudebruggen blijven MAAR: warmer binnenoppervlak (computersimulatie én praktijkmeting) Kleiner risico op schimmel & condensatie bij gelijk binnenklimaat !! * * beter luchtdicht => beter ventileren
20 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bron: studiedag Ugent 18/11/2009
Muur 3: spouwmuur
na-isolatie in spouw
Bevestiging: - Isolatie: gespoten - Spouw voor het inspuiten volledig af te sluiten! (bvb: Bovenaan open spouw aan gootplank? Spouw open aan rolluiken? Doorboringen met zachte flexibele ventilatiebuis? Open stootvoegen?) - Bestaande waterkeringen na te kijken: deze vormen compartimenteringen bij inspuiten. 21 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 3: spouwmuur
na-isolatie in spouw
Regendichting: - In nagevulde spouwmuur moet isolatiespouw deze functie vervullen - Voorwaarde 1: onbeschadigd gevelmetselwerk (voegwerk, scheuren,…) - Voorwaarde 2: verwaarloosbare wateropname isolatiematerialen:
< grenswaarde voor gevelpleister DUS: geen gevaar voor regendoorslag t.g.v. capillariteit isolatiemateriaal 22 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 3: spouwmuur
na-isolatie in spouw
Winddichting: - Spouw voor het inspuiten volledig af te sluiten!
Luchtdichting: - binnenpleisterwerk is de luchtdichte afwerking DOCH BIJKOMEND: - Na-isolatie van de spouw verhoogt de luchtdichtheid (de isolatie heeft een grotere weerstand tegen luchtdoorlaat dan een luchtspouw) MINDER natuurlijke binnenventilatie! Risico oppervlaktecondensatie VERGROOT VENTILATIE van het gebouw bestuderen 23 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 4: spouwmuur
24 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
met gevelpleister
Muur 4: spouwmuur
met gevelpleister
Bevestiging: - Isolatie: met isolatieplug - Gevelsteen: spouwhaken
Regendichting: - Gevelpleister = regendichting
Winddichting: -
Geen kieren onderling Geen lucht tussen isolatie en draagmuur Goede aansluiting onder en boven Verzorgde afwerking hoeken
Luchtdichting: -
binnenpleisterwerk is de luchtdichte afwerking 25
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 5: massief
met gevelpleister op isolatie
26 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 5: massief
met gevelpleister op isolatie
Bevestiging: - Isolatie: gelijmd of met speciale isolatieplug
Regendichting: - Gevelpleister = regendichting
Winddichting: -
Geen kieren onderling Geen lucht tussen isolatie en draagmuur Goede aansluiting onder en boven Verzorgde afwerking hoeken
Luchtdichting: -
binnenpleisterwerk is de luchtdichte afwerking
27 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 5: massief
met gevelpleister op isolatie
AANDACHTSPUNTEN bij NA-isolatie:
28 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 6: massief
29 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
met gevelplanken/panelen
Muur 6: massief
met gevelplanken/panelen
Bevestiging: - Isolatie: zijdelings geklemd en/of bevestigd - Bekleding: geschroefd/gelijmd aan structuur
Regendichting: - Gevelafwerking of achterliggende folie/plaat
30 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 6: massief
met gevelplanken/panelen
Winddichting: - Dampopen folie of isolerende onderdakplaat - Bij toepassing folies naden afkleven - Goede aansluiting onder en boven - Geen lucht tussen isolatie en draagmuur
Luchtdichting: -
binnenpleisterwerk is de luchtdichte afwerking
31 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 7: massief
bi
bi
32 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
met binnenisolatie (enkel)
BINNENISOLATIE
BLAUW = reële dampdruk (P v) curve i.f.v. dampdoorlaatbaarheid ROOD = dampsaturatiedruk (P vs) curve i.f.v. temperatuur materiaal
P v > P vs = interne condensatie
Dampscherm binnen => geen condensatie? 33
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Buiten kletsnat => WEL condensatie
BINNENISOLATIE
34 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 7: massief
35 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
met binnenisolatie (enkel)
Muur 7: massief
met binnenisolatie (enkel)
Nazicht VOOR het isoleren daar waar buitenmuur de binnenstructuur (vloer, muur,…) raakt.
Na isolatie ontstaan daar koudebruggen die moeten worden opgelost of berekend naar risico.
36 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 7: massief
met binnenisolatie (enkel)
Bevestiging: - Structuur: profielen bevestigen van vloer naar plafond (bij verankering aan buitenmuur opletten voor vocht/…) - Isolatie: tussen de profielen klemmen
Winddichting: - Bestaande pleister = winddicht - Goede aansluiting onder en boven - Geen lucht tussen isolatie en draagmuur
37 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 7: massief
met binnenisolatie (enkel)
Bevestiging bij verlijming: - Harde isolatie sluit slecht aan op oneffen ondergrond; best met mortel volvlakkig verkleven.
zonder drukverschil
met drukverschil
bron: Robert Borsch-Laaks – Holzbau 5/2005 38 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 7: massief
met binnenisolatie (enkel)
Regendichting: - Binnenisolatie = grotere vochtbelasting Aangewezen gevel waterafstotend te behandelen zonder binnenisolatie
ongehinderde uitdroging naar buiten en binnen
beregening
uitdroging
met binnenisolatie
1. door gereduceerde warmtestroom beperkte uitdroging naar buiten 2. door grotere dampdichtheid (sterk) beperkte uitdroging naar binnen
39 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 7: massief
met binnenisolatie (enkel)
Winddichting: - Bestaande pleister = winddicht - Goede aansluiting onder en boven - Geen lucht tussen isolatie en draagmuur
Luchtdichting: - Dampscherm is de luchtdichte afwerking - Alle naden goed verkleven, ook aan overgang vloer, plafond, ramen,… - Doorvoeren voor leidingen luchtdicht aftapen rond de leiding - Gaten voor stopcontact luchtdicht afwerken rond luchtdicht inbouwdoosje. 40 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 7: massief Do’s en Dont’s:
41 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
met binnenisolatie (enkel)
Muur 7: massief Do’s en Dont’s:
42 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
met binnenisolatie (enkel)
Muur 7: massief Do’s en Dont’s:
43 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
met binnenisolatie (enkel)
Muur 7: massief Details:
44 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
met binnenisolatie (enkel)
Muur 7: massief
met binnenisolatie (enkel)
KOUDEBRUGGEN: moeilijk oplosbaar
45 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 7: massief
met binnenisolatie (enkel)
KOUDEBRUGGEN: moeilijk oplosbaar
46 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 8: massief
bi
bi
47 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
met binnenisolatie (dubbel)
Muur 8: massief
48 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
met binnenisolatie (dubbel)
Muur 8: massief
met binnenisolatie (dubbel)
Bevestiging: - Structuur: profielen bevestigen van vloer naar plafond (bij verankering aan buitenmuur opletten voor vocht/…) - Isolatie: tussen de profielen klemmen - Leidingspouw: op OSB of op houtstructuur
Regendichting: - Aangewezen om gevel waterafstotend te behandelen (schilderen, crepi, …)
49 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 8: massief
met binnenisolatie (dubbel)
Winddichting: - Bestaande pleister = winddicht - Goede aansluiting onder en boven - Geen lucht tussen isolatie en draagmuur
Luchtdichting: - Dampscherm is de luchtdichte afwerking - Alle naden goed verkleven, ook aan overgang vloer, plafond, ramen,… - Doorvoeren voor leidingen naar buiten luchtdicht aftapen rond de leiding - Leidingen in leidingspouw = luchtdichting blijft intact 50 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 9: houtskelet
51 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
windverband buiten
Muur 9: houtskelet
windverband buiten
Winddichting: •
• •
Uitstijving = winddichting: naden gesloten?? Goede aansluiting onder en boven Geen lucht tussen isolatie en buitenplaat
Luchtdichting: • •
• •
Dampscherm is de luchtdichte afwerking Alle naden goed verkleven, ook aan overgang vloer, plafond, ramen,… Doorvoeren voor leidingen luchtdicht aftapen rond de leiding Gaten voor stopcontact luchtdicht afwerken rond luchtdicht inbouwdoosje. 52
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 10: houtskelet
53 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
windverband binnen
Muur 10: houtskelet Voorbeeld met gevelsteen:
54 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
windverband binnen
Muur 10: houtskelet bi
Voorbeeld met gevelbeplanking:
55 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
windverband binnen
Muur 10: houtskelet
Foto’s: leidingenspouw en luchtdichting: 56 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
windverband binnen
Muur 10: houtskelet
windverband binnen
Thermische prestatie
Realiseren laag energie en passief met houtskeletbouw Bron: Jonckheere Wood Structures 57
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 10: houtskelet
windverband binnen
Winddichting: • • • •
OF: houtvezelplaat: tand en groef OF: folie: overlap naden achter lat of aftapen Goede aansluiting onder en boven Geen lucht tussen isolatie en winddichting
Luchtdichting: • •
• •
Dampscherm is de luchtdichte afwerking Alle naden goed verkleven, ook aan overgang vloer, plafond, ramen,… Doorvoeren voor leidingen naar buiten luchtdicht aftapen rond de leiding Leidingen in leidingspouw = luchtdichting blijft intact 58
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 11: houtskelet bi
met gevelpleister
bu
Optie 1: OSB buitenzijde
bi
bu
Optie 2: OSB binnenzijde 59 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Muur 11: houtskelet OPTIE 1: (OSB) windverband buiten: +: vlakke stabiele plaat voor bevestiging gevelisolatie Maar: buitenzijde relatief dampdicht vochtbufferende isolatie? OPTIE 2: (OSB) windverband binnen: =
buitenzijde meer dampopen geen risico op interne condens
60 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
met gevelpleister