DSB | Jaarverslag 2012
Julianastraat 56
DSB | Jaarverslag 2012
DSB | Jaarverslag 2012
3
Betrokken Betrokken, deze corporate value geeft onze oprechte interesse in onze samenleving, natuur en milieu weer. Wij zijn geworteld in de Surinaamse samenleving en willen daar op onze manier een bijdrage aan leveren. Suriname heeft een schat aan gebouwd erfgoed; erfgoed dat we willen behouden voor onszelf en ons nageslacht. Om aan dit streven constructief vorm te geven, heeft De Surinaamsche Bank, samen met de Stichting Gebouwd Erfgoed Suriname en Stadsherstel Amsterdam N.V., het initiatief genomen tot de oprichting van de Stichting Stadsherstel Paramaribo. Stichting Stadsherstel Paramaribo heeft zich ten doel gesteld het zoveel als mogelijk in stand houden van het gebouwd cultuurhistorisch erfgoed van Suriname en het maatschappelijke belang van dat erfgoed te waarborgen en verder uit te breiden, ten behoeve van zowel de huidige als de toekomstige generaties in Suriname. Het behouden van het Surinaams erfgoed is cruciaal voor het conserveren van de Surinaamse geschiedenis en is tevens een bron van inkomen voor onze toekomst gelet op de toegevoegde waarde van behoud. Erfgoed is interessant voor bezoekers en trekt toeristen aan. Deze recreatieve belevingswaarde heeft vele voordelen voor de Surinaamse samenleving en niet in de laatste plaats een spin-off naar diverse economische sectoren en in het bijzonder de toerismesector. Daarnaast is het belangrijk om het erfgoed na te laten aan de volgende generaties, opdat die weten hoe hun (voor)ouders hebben geleefd; deze verervingwaarde komt eveneens tot uiting in de plaatsing van Paramaribo op de UNESCO Wereld Erfgoedlijst. Tenslotte blijkt het gebouwd erfgoed met haar interessante historische bouwkundige kenmerken een aanwinst voor de woongenotwaarde in Suriname. De Stichting Stadsherstel Paramaribo heeft financiële ondersteuning ontvangen van diverse Surinaamse bedrijven w.o. De Surinaamsche Bank N.V., Interfund N.V., Assuria Beleggingsmaatschappij N.V., Hakrinbank N.V., Surinaamse Assurantie Maatschappij N.V. ‘Self Reliance’, Suriname Yellow Pages N.V., Sosu N.V. en Beyrouth Bazaar N.V. alsook technische ondersteuning van Stadsherstel Amsterdam N.V. Het is vermeldenswaard dat het eerste pand, dat in dit kader is aangekocht, Huize L.H.J. Berkenveld is; een in 1922 gebouwde houten woning gelegen aan de Julianastraat 56 te Paramaribo, zie pagina 56 en 57, die door de jaren heen haar unieke karakter heeft behouden. Om de continuïteit te waarborgen zullen de aangekochte panden na renovatie, met instandhouding van het historische karakter, commercieel verhuurd worden. Binnen afzienbare tijd zal er worden overgegaan tot de oprichting van een Naamloze Vennootschap, genaamd Stadsherstel Paramaribo N.V., die de activiteiten van de stichting zal overnemen.
Plantage Peperpot
4
DSB | Jaarverslag 2012
Inhoud Visie, Missie en Corporate Values
7
Procuratiebevoegdheid
8
Organogram
11
Verslag van de Raad van Commissarissen
13
Vijf jaar geconsolideerde kerncijfers
16 Verslag van de directie
Macro-economische beschouwing
18
Koersnoteringen
23
Het bedrijf van de bank
26 Jaarrekening 2012
Vennootschappelijke balans vóór winstverdeling per 31 december 2012
46
Vennootschappelijke balans ná winstverdeling per 31 december 2012
47
Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over 2012
48
Geconsolideerde balans vóór winstverdeling per 31 december 2012
49
Geconsolideerde balans ná winstverdeling per 31 december 2012
50
Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2012
51
Toelichting op de jaarrekening 2012
52
Activa vennootschappelijke en geconsolideerde balans ná winstverdeling
58
Passiva vennootschappelijke en geconsolideerde balans ná winstverdeling
60
Vennootschappelijke en geconsolideerde winst- en verliesrekening
61 Overige informatie
Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2012
63
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
64
Adressen
66
DSB | Jaarverslag 2012
5
Plantage Peperpot
6
DSB | Jaarverslag 2012
DSB | Visie De Surinaamsche Bank is de beste bank voor Suriname.
DSB | Missie Diep geworteld in de Surinaamse samenleving biedt De Surinaamsche Bank de beste financiële diensten aan particulieren, bedrijven, instellingen en overheden op een klantgerichte wijze. Deze klantgerichtheid is gebaseerd op onze kernwaarden en wordt uitgedragen door onze toegewijde en trotse medewerkers. Door onze activiteiten voegen wij te allen tijde waarde toe aan de Surinaamse gemeenschap in het algemeen en in het bijzonder aan onze klanten, onze medewerkers en onze aandeelhouders.
DSB | Corporate Values Betrokken Betrokken zijn is oprecht geïnteresseerd zijn. Echt willen weten wat er speelt. Geworteld zijn en onderdeel zijn van de Surinaamse samenleving en je willen inleven in de ander. Deelgenoot zijn van je gezin, betrokken bij collega’s, bij klanten en samenleving, bij natuur en milieu. Door betrokken te zijn raak je verweven met je omgeving, binnen de bank en buiten de bank. Dan ontstaat respect, vertrouwen en teamgevoel. Onderlinge raakvlakken worden zichtbaar en je bent altijd geïnteresseerd in het welzijn van anderen.
Ambitieus Uitdaging is je drijfveer en de wil om te groeien, als bank en als persoon. Geprikkeld zijn om iets te betekenen voor anderen. Reeds sterke punten nog sterker maken, leidt tot professionaliteit. Trendsettend zijn door altijd op zoek te gaan naar innovatieve oplossingen. Iedere vraag van een collega of klant wordt vertaald in vernieuwende ideeën. Ambitieus zijn is de dingen tot stand brengen en daadkracht tonen. Energiek zijn en je energie delen met een dynamisch team. Altijd voor de beste oplossingen gaan binnen de bank en in de markt is het resultaat, want ik ben ambitieus.
Rechtvaardig Rechtvaardig begint bij integer zijn, bij eerlijk handelen. Niet omdat het moet, maar omdat je het bent. Respect hebben voor elkaar. Respect hebben voor recht en waarheid. Transparant zijn zonder willekeur. Betrouwbaar zijn langs de lijnen van duidelijke, heldere en zichtbare normen en waarden. Afstand nemen van vooringenomenheid en willekeur. Rechtvaardig zijn betekent respect opbrengen voor en handelen naar wet en regelgeving. Rechtvaardig zijn betekent ook afspraken nakomen.
Professioneel Vraagstukken vanuit alle invalshoeken kunnen benaderen. Door te luisteren en je in te leven, worden beargumenteerde keuze’s gemaakt. Vooruit zien en weten wat er op ons af kan komen. Je eigen beperkingen kennen en de dingen op een respectvolle manier zeggen. Kalmte bewaren en de mogelijkheden en onmogelijkheden kunnen toelichten. Professionals zijn netwerkers in het creëren en vinden van hulpbronnen. Niet gericht op zichzelf, maar op collega’s als teamworker, naar de klant en naar de samenleving. Ik ben professioneel betekent ook integer zijn naar je collega en naar je klant.
Kwaliteitsbewust Je weet aan welke normen je werk moet voldoen en je handelt daarnaar. Je kijkt hoe de kwaliteit omhoog kan, wellicht door signalen van klanten en collega’s. Kwaliteitsbewust zijn uit zich in snelheid en nauwkeurigheid. Onderzoeken en weten wat de klant verwacht, wat de klant wil en écht nodig heeft om tevreden te zijn. Door te luisteren en door te vragen. Beseffen dat maatwerk de vertaling is naar klanttevredenheid. Naar collega’s toe betekent kwaliteitsbewust, alles in 1 keer goed te doen. Beseffen dat je onderdeel bent in het proces naar optimale dienstverlening. Alert zijn in je denken en doen, je werk controleren op netheid, op juistheid en op snelheid.
DSB | Jaarverslag 2012
7
DSB | Procuratiebevoegdheid 1) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
8
Amatnoerngalim U.S. mw. Amatsoemarto A.S. mw. Atmidi-Djasmadie E.S. mw. Bakboord-Satimin P.R. mw. Bel P.M. mr. Bendt G.E. Berenos-Bishesar S. mw. Bergraaf-Tan A Kiam M.B. mw. Bhagwandin P.A. mr.CAMS Bhola-Raghoebarsing A. mw.drs. MBA Blount J. mw. Brussel van J. Chang-Sim A Sjoei I.G. mw. Colli S.M. Debs Y. mw. Diepenbos van S. mw. B.HA. Djajadi P. Edam-Morsen S.A. mw. Elshot M.H.G. mw. Flu-Blom, N. mw. Fung A Loi L. Ghisaidoobe A. drs. MBA Gordon-Dover C.A.M. mw. Heerenveen P.I. mw. drs. MBA Helstone S.H. Henar H.L. mr. Hijlaard I. ing. Hijlaard-Chin D.S. mw. Kaliar R.A. Kalipersad M. Kallan N.F.A. drs. Karimbux J. Kartopawiro-Arsomedjo S. mw. Kartomoehamat-Amatdjimirin F.M. mw. Kartoredjo C. mw. Kasnawi-Kasanpawiro W.F. mw. Kasto-Notopawiro S. mw. drs. Kertodikromo M.L. mw. Ketwaru-Boedhoe U. mw. mr. MBA Kom de J.M. mw.
DSB | Jaarverslag 2012
Senior Customer Representative Section Head Processing Contract Handling Customer Representative Customer Representative Senior Relationship Manager Branch Manager Moengo Customer Representative Nickerie Branch Manager Kwatta Department Manager Compliance Department Manager Suritrust Customer Representative Senior Customer Representative Branch Manager Kasabaholo Section Head Insurance Section Head Salary Administration & Compensation Department Manager Marketing Sector Head Transfers Branch Manager Nieuwe Haven Branch Manager Bankshop Hermitage mall Branch Manager Lelydorp Custody Employee Section Head Card Services Senior Customer Representative Department Manager Contract Handling Senior Customer Representative Chief Commercial Officer Section Head Support & Services-ICT Section Head Customer Desk Retail Banking Branch Manager Nickerie Senior Relationship Manager Nickerie Senior Relationship Manager Section Head Foreign Transfer Customer Representative Customer Representative Senior Customer Representative Senior Customer Representative Senior Relationship Manager Relationship Manager Department Manager Corporate Banking Customer Representative
C B C C B B C B A A C C B C A B C B C B C C C A C A B A A B B C C C C C A B A C
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79
Koosman M.M.S. Li Fo Sjoe-Lion Sjin Tjoe A. mw. mr Lie Tjauw J. H. ir. MBA Lie-Ten S.C. mw. Lo Fo Wong G.H. mw. drs. Loor M.P. drs. MA Mahindre Singh J.M.M. mw. Marjanom-Tjokrosentono J. mw. Martodimedjo E.M. Mentowidjojo V.N. mw. Moerasim A.S. mw. Oostburg A.C.M. Pawiroredjo-Tjon A Pauw G.A. mw. drs. Peneux M.S.A. mw. drs. Persad-Mohan S.L. mw. mr. Proeve S.L.J. drs Pultoo D.M. Ramnath H.S. Redmount-Perk H.C. mw. Reigman-Lieveld R.T. mw. Rellum H.A.J. mw. Rosheuvel R.G.J. Setrokarijo W. mw. Sewberath Misser H.H. drs. Sodirijo-Lalji M.J. mw. Soesman-Blinker M.M. mw. drs. Soesman-Chelius K.B. mw. Stolk G.M. mw. Sylvester H.W. Tan A Kiam M.E. mw. Tijndaal M.R. Vaseur K.C.A. mw. drs. Veira-Klosteren B. mw. Waidoe W. drs. Waterval-Benjamin, D. mw. Wiroredjo D.I. mw. Wolff A.E. Wong Chung I.H. drs. MBA Wouden E. ing.
Section Head Treasury Legal Officer Chief Operating Officer Customer Representative Assistant Treasurer Chief Financial Officer Customer Representative Senior Customer Representative Branch Manager Customer Representative Insurance Employee Department Manager Retail Banking Department Manager Payments & Settlements Human Resources Officer Relationship Manager Chief Executive Officer, CEO Senior Relationship Manager Senior Relationship Manager Customer Representative Customer Representative Department Manager General Affairs Senior Relationship Manager Senior Customer Representative Senior Relationship Manager Senior Customer Representative Senior Customer Representative Senior Customer Representative Senior Customer Representative Branch Manager Ma Retraite Senior Customer Representative Customer Representative Department Manager Human Resources Head Teller Front Office Relationship Manager Nickerie Senior Customer Representative Senior Customer Representative Section Head Cash Retail Banking Department Manager Financial Restructuring & Recovery Section Head Bills
B B A C B A C C A C C A A B B A B A C C A B C A C C C C B C C A C B C C B A C
1) Situatie per 22 maart 2013 A = Algemene procuratiebevoegdheid B = Beperkte procuratiebevoegdheid C = Beperkte procuratiebevoegdheid voor specifieke producten
DSB | Jaarverslag 2012
9
DSB | Managementteam
10
DSB | Jaarverslag 2012
DSB | Organogram 1) Raad van Commisarissen Drs. S. Smit, voorzitter J.J. Healy Jr. Drs. M.J.A. Brahim Mw. Mr. R. Sohansingh Drs. D.M.R. Currie Ir. R. Blufpand
Chief Executive Officer Drs. S.L.J. Proeve (A)
Human Resources
Internal Audit
Mw. drs. K.C.A. Vaseur (A)
A.C. Martopawiro
Legal Affairs & Compliance
Secretariat
Mr. P.A. Bhagwandin CAMS (A)
Mw. S. Boetius
Branch Nieuw Nickerie
Suritrust
R. Kaliar (A)
Mw. drs A. Bhola - Raghoebarsingh MBA (A)
Chief Financial Officer
Chief Operating Officer
Chief Commercial Officer
Drs. M.P. Loor MA (A)
Ir. J.H. Lie-Tjauw MBA (A)
Mr. H.L. Henar (A)
Accounting & Reporting
Contract Handling
Corporate Banking
Mw. drs. W. Slagveer-Ramautarsing 2) MBA
Mw. drs. P. I. Heerenveen MBA (A)
Mw. Mr. U. Ketwaru - Boedhoe MBA (A)
Risk Management
Payments & Settlements
Retail Banking
Mw. drs. G.A. Pawiroredjo - Tjon A Pauw (A)
A.C.M. Oostburg (A)
A.A. Sabiran B.Sc.
General Affairs
ICT
Marketing
Mw. H.A.J. Rellum (A)
Ing. J. Chen Poun Joe
Mw. van Diepenbos B.HA (B)
Treasury Mw. drs. G.H. Lo Fo Wong 2) (B)
Financial Restructuring & Recovery Drs. I. H. Wong Chung MBA (A)
1) Situatie per 22 maart 2013 2) Deze functionaris is momenteel met de leiding van deze afdeling belast. A= Algemene procuratiebevoegdheid B= Beperkte procuratiebevoegdheid
DSB | Jaarverslag 2012
11
DSB | Raad van Commissarissen
J.J. Healy Jr.
12
Mw. Mr. R. Sohansingh Drs. S. Smit, voorzitter Ir. R. Blufpand
DSB | Jaarverslag 2012
Drs. D.M.R. Currie
Drs. M.J.A. Brahim
DSB | Verslag van de Raad van Commissarissen Algemeen Corporate Governance Binnen het kader van deugdelijk Corporate Governance (ondernemingsbestuur) wordt een onderneming gedefinieerd als een lange termijn samenwerkingsverband tussen de belangrijkste bestuurlijke en toezichthoudende organen. Bij DSB omvatten deze organen de Directie, de Raad van Commissarissen en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De Directie heeft als taak de continuïteit van de onderneming te waarborgen binnen de kaders van de belangen van haar aandeelhouders, cliënten en andere bij de bank betrokken stakeholders. Hierop wordt toezicht uitgeoefend door de Raad van Commissarissen. Naar de mening van de Raad van Commissarissen resulteert een structuur van deugdelijk ondernemingbestuur, in efficiënte en effectieve besluitvorming, welke de waarden van de aandeelhouders verhoogt en tegelijkertijd ervoor zorgt dat DSB in staat is om in het belang van diverse stakeholders en in het bijzonder haar cliënten, haar cultuur van integriteit, transparantie en vertrouwen te behouden. In 2011 is door de Directie en de Raad van Commissarissen een project gestart, met ondersteuning van BDO consultants. Het project behelst het ontwikkelen en effectueren van een Corporate Governance Code voor DSB. De Code bevat principes en best practice bepalingen die de verhoudingen reguleren tussen de Directie, de Raad van Commissarissen en de Aandeelhouders. In 2012 heeft een aanscherping plaatsgevonden van de initiële Corporate Governance Code c.q. uitbouw van de best practice bepalingen door middel van onder andere inhoudelijke verdiepingen. De principes van deugdelijk ondernemingsbestuur zijn voor het grootste gedeelte definitief vastgesteld. Deze principes hebben betrekking op: I.
II.
III.
IV.
V.
Naleving en handhaving van de code Hierbij komen principes aan de orde die betrekking hebben op de wijze waarop naleving en handhaving zeker worden gesteld, De Directie Hierbij komen principes aan de orde die betrekking hebben op onder andere taken en werkwijzen en het omgaan met eventuele tegenstrijdige belangen van directieleden, De Raad van Commissarissen Hierbij komen principes aan de orde die betrekking hebben op onder andere taken en werkwijzen, samenstelling en rol van commissies en de wijze waarop wordt omgegaan met eventuele tegenstrijdige belangen van commissarissen, De Algemene vergadering van Aandeelhouders Hierbij komen principes aan de orde die betrekking hebben op onder andere de bevoegdheden van en de informatieverschaffing aan aandeelhouders, De audit van de financiële verslaggeving, de positie en het functioneren van zowel de interne audit functie als van de externe accountant en disclosure en transparantie
In 2012 is tevens gestart met het ontwerpen van een monitoring- en evaluatiesysteem. Daarmee kan niet alleen de opzet en daadwerkelijk bestaan van Corporate Governance worden aangetoond, maar ook de effectieve en efficiënte werking van de Governance structuur worden vastgesteld. De ‘3 Lines of Defence’ is het internationaal geaccepteerde standaardmodel voor moderne organisaties met betrekking tot het managen van onzekerheden en voorkomen van onnodige risico’s. Het monitoring- en evaluatiesysteem zal nauw aansluiten op en in overeenstemming zijn met de wijze waarop DSB de ‘3 Lines of Defence’, organisatorisch heeft ingebed. Volgens planning wordt in 2013 het monitoring- en evaluatiesysteem verder ontwikkeld en geïmplementeerd en zal de Corporate Governance Code van DSB worden goedgekeurd en gepubliceerd. Daartoe zal in 2013 de betrokkenheid bij het monitoren van de werking van de Code, van onder meer de afdelingen Legal and Compliance en Risk Management en toetsing door Internal Audit Department en de externe accountant worden uitgewerkt en vastgesteld. Er zal dan sprake zijn van een volledige implementatie, acceptatie en assurance van de effectieve werking van de Corporate Governance Code cq. Governance structuur.
DSB | Jaarverslag 2012
13
Overleg en besluitvorming De Raad van Commissarissen heeft twaalf vergaderingen gehouden in 2012. In de vergaderingen zijn op regelmatige basis behandeld de financiële en krediet rapportages, de sector limieten, de non-accrual debiteuren, de solvabiliteit en de funding. Andere onderwerpen zijn geweest: veiligheid en beveiliging, management letter van de accountant, legal & compliance, enterprise risk management en de IT-audit. Speciale aandacht is besteed aan Corporate Governance. In de raadsvergadering die gehouden is op 6 december 2012 zijn de bedrijfsplannen voor 2013 gepresenteerd door de Directie en de Raad keurde de kapitaaluitgaven voor 2013 goed. De beloning van de directie is geëvalueerd en op 17 augustus 2012 heeft de President Commissaris een inflatiecorrectie toegekend. Tegen het einde van 2012 is er een Remuneratie- en Benoemingscommissie ingesteld bestaande uit de leden S. Smit en R. Sohansingh. Deze commissie zal in 2013 haar werkzaamheden aanvangen.
Audit Committee Het Audit Committee van de Raad van Commissarissen bestaat uit de leden M.J.A. Brahim, voorzitter en J.J. Healy Jr, lid. De Chief Executive Officer en de Department Manager (DM) Internal Audit nemen deel aan de vergaderingen van het Audit Committee, waarbij de DM Internal Audit optreedt als secretaris en de notulen van de vergaderingen verzorgt. Het Audit Committee vergadert tenminste eens per kwartaal. Hierbij komen ondermeer aan de orde: Risicobeheersing, Internal Controls, Compliance, Vermogensbeheer, IT-Governance & Controls, Enterprisewide Risk Management, de jaarplannen van de afdelingen Internal Audit, Risk Management en Legal & Compliance. De audit rapporten van de Internal Audit Department zijn behandeld en de personeelsbezetting van de controle afdelingen wordt specifiek beoordeeld. In november 2012 heeft wederom een IT-audit plaatsgevonden; het rapport van de externe IT-auditors is eveneens besproken binnen het Audit Committee. De Raad van Commissarissen heeft een presentatie van de externe IT-Auditor over Enterprise-wide Risk Management bijgewoond. Op 15 februari 2012 heeft overleg met de externe accountant plaatsgevonden over zaken voortvloeiende uit de accountantscontrole 2011; op 11 februari 2013 is de accountantscontrole 2012 met hen doorgesproken.
Functioneren van de Raad van Commissarissen en de Directie De raadsvergaderingen werden goed bezocht en de raadsleden hebben actief geparticipeerd in de besluitvorming. De Raad is tevreden over haar functioneren en het functioneren van de Directie. In december 2011 is het Meerjaren Plan 2012-2016 aangenomen waarin de strategische doelstellingen voor de periode 2012-2016 zijn aangegeven. Deze zijn: t #FIPVEFOVJUCPVXWBOPO[FMFJEFOEFQPTJUJF t 1PTJUJPOFSJOHPQEFSFHJPOBMFFOJOUFSOBUJPOBMFNBSLU t "MMJBOUJFNFU"TTVSJB/7 t #FWPSEFSFOWBOOBUVVSCFTDIFSNJOHFOEVVS[BNFCFOVUUJOHWBOOBUVVSMJKLFIVMQCSPOOFOWBO Suriname De risico’s worden op verschillende niveaus binnen de bank beheerst. De directie heeft zich als taak gesteld het enterprise riskmanagementbeleid te formuleren en na goedkeuring door de Raad te implementeren ter verbetering van de bestaande beheersstructuur.
Dividendbeleid Het beleid van de vennootschap is om een dividend van ongeveer 35% van de nettowinst uit te keren. Dit stelt de vennootschap in staat om middels de ingehouden winsten het risicokapitaal van de bank op een niveau te houden welke de bank in staat moet stellen op een verantwoorde wijze te voorzien in de behoefte aan kredietverstrekking in een groeiende economie. Bij de vaststelling van het dividend wordt mede rekening gehouden het risicokapitaal van de bank op een niveau te houden welke de bank in staat moet stellen op een verantwoorde wijze te voorzien in de
14
DSB | Jaarverslag 2011
behoefte aan kredietverstrekking in een groeiende economie (BIS-ratio). De bank streeft een BIS-ratio na van minimaal 10%. Per ultimo december 2012 was de BIS-ratio 10,31%.
Jaarrekening en voorstel winstverdeling Ter voldoening aan het voorschrift van artikel 22 van de statuten hebben wij de eer u inzake de jaarrekening 2012 van De Surinaamsche Bank N.V. het volgende te berichten. Wij hebben de vennootschappelijke- en de geconsolideerde balans per 31 december 2012, de vennootschappelijke- en de geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2012 en het geconsolideerde kasstroomoverzicht met de toelichting daarop, doen onderzoeken en wij adviseren u de onderhavige jaarrekening, zoals die tezamen met de controleverklaring van BDO Assurance N.V., door de directie ter behandeling wordt aangeboden, vast te stellen. Deze vaststelling strekt tot décharge van de directie voor het bestuur en van de Raad van Commissarissen voor het gehouden toezicht. Het geconsolideerde resultaat vóór belastingen bedroeg SRD 61.053.816. Na aftrek van belastingen ad SRD 22.150.884 rest ter verdeling een bedrag van SRD 38.902.932. Bij goedkeuring van de jaarrekening en het voorstel tot winstverdeling zal over het boekjaar 2012 een contant dividend worden uitgekeerd van SRD 13.923.359; dat is SRD 1,60 per aandeel van SRD 0,10. Een deel van het contante dividend, namelijk SRD 0,68 per aandeel is per 28 augustus 2012 reeds betaalbaar gesteld als interim-dividend. Als slotdividend zal derhalve SRD 0,92 per aandeel in contanten worden uitgekeerd. De resterende nettowinst ad SRD 24.979.573 zal aan de reserve worden toegevoegd. Met deze voorstellen van de directie kunnen wij ons verenigen. Wij adviseren u dan ook deze voorstellen goed te keuren.
Benoemingen Volgens het door de Raad van Commissarissen opgemaakte rooster van aftreden, zoals bepaald in artikel 17 van de statuten, zijn aan de beurt om af te treden de heren Drs. M.J.A. Brahim en Drs. D.M.R. Currie. Wij stellen u voor de aftredende commissarissen, die zich herkiesbaar stellen, te herbenoemen.
Vergoeding van de Raad van Commissarissen De Algemene Vergadering van Aandeelhouders stelt het honorarium van de Raad van Commissarissen vast. Het honorarium van de Raad van Commissarissen bedraagt SRD 102.383 per jaar en is voor het laatst op 29 maart 2012 vastgesteld.
Dankwoord Wij zeggen de directie en alle andere medewerkers dank voor hun inzet en toewijding in het boekjaar. Paramaribo, 22 maart 2013 Raad van Commissarissen Drs. S. Smit, voorzitter J.J. Healy Jr. Drs. M.J.A. Brahim Mw. Mr. R. Sohansingh Drs. D.M.R. Currie Ir. R. Blufpand
DSB | Jaarverslag 2011
15
DSB | Vijf jaar geconsolideerde kerncijfers (In duizenden SRD m.u.v. de gegevens per aandeel)
2012
2011
2010
130.126
111.051 33.326
2009
2008
89.120
68.531
70.086
26.977
26.486
24.726
144.377 76.847
116.097
95.017
94.812
62.610
56.009
52.519
Resultaten Rente Overige baten
37.617
Totale baten
167.743
Bedrijfslasten
90.639
Voorziening kredietrisico's
16.050
12.551
10.875
7.682
6.460
Bedrijfsresultaat vóór belastingen
61.054
54.979
42.612
31.326
35.833
Nettowinst
38.903
35.713
27.414
20.904
22.734
Dividend
13.923
12.530
9.572
8.006
8.006
536.654 840.774
383.891 708.131
377.069 612.348
319.064 653.822
133.832 467.429
935.770 190.603
838.313 135.599
129.283
150.111
Balans Kasmiddelen Bankiers uitgezette gelden
1.493.344
1.214.286
Overige activa
279.282
235.575
Eigen vermogen
218.696
Bankiers opgenomen gelden
43.905 2.741.311 146.142
180.148 61.757 2.201.034 98.944
35.323 1.835.864 94.492
125.395 58.987 1.692.376 70.040
111.015 15.174 1.256.679 69.035
3.150.054
2.541.883
2.115.790
1.946.798
1.451.903
19,51 1,37 185 35,56 55,91 45,97 6,94 10,31
21,6 1,5 188 34,0 54,8 46,8 7,1 10,5
19,9 1,4 185 34,8 54,9 46,1 7,1 10,7
17,7 1,2 170 36,2 54,1 41,1 6,4 9,8
22,1 1,6 181 34,5 55,4 44,6 7,7 9,9
4,47 1,60
4,1 1,4
3,2 1,1
2,4 0,9
2,6 0,9
Kredieten
Toevertrouwde middelen Overige passiva Balanstelling
721.359
Ratio's (in %) Return on Equity Return on Assets Exploitation ratio Verhouding personeelskosten/baten Verhouding personeelskosten/lasten Winstratio Capital ratio BIS-ratio Gegevens per aandeel Nettowinst per aandeel Dividend per aandeel: contant in aandelen
-
-
-
-
-
Beurskoers per ultimo
35,79 25,13 96,75
35,1 20,7 71,0
34,9 17,3 40,0
38,3 14,4 25,5
35,2 12,8 20,0
Price/earnings ratio
21,55
17,3
12,7
10,6
7,7
Aantal medewerkers
382
371
358
349
353
Dividend pay out ratio (in %) Eigen vermogen
16
DSB | Jaarverslag 2012
DSB | Verslag van de directie
Drs. M.P. Loor MA
Drs. S.L.J. Proeve
Ir. J.H. Lie-Tjauw MBA
Mr. H.L. Henar
DSB | Jaarverslag 2012
17
DSB | Macro-economische beschouwing Verslag van de directie Wij houden de macro-economische ontwikkelingen op mondiaal niveau alsook de belangrijkste economische ontwikkelingen die zich in het verslagjaar in Suriname hebben voorgedaan gaarne aan u voor. Deze analyse achten wij van belang om de ontwikkelingen van onze instelling in de juiste context te kunnen plaatsen.
Internationale ontwikkelingen De in 2011 ervaren effecten van de turbulentie van de wereldeconomie hebben zich in 2012 in vele opzichten voortgezet. De situatie in de Euro-zone is in het verslagjaar nog niet verbeterd en op een gegeven moment is er zelfs sprake geweest van toenemende twijfel over het voortbestaan van de Euro als munteenheid voor de Europese landen die onder het monetair regiem van de Europese Centrale Bank functioneren. Discussies over de effectiviteit van de diverse organen binnen het Europees Monetaire Stelsel kwamen veelvuldig voor. De Amerikaanse economie worstelt nog steeds met een probleem van een exorbitant begrotingstekort en een stagnatie in de reële productie. De Verenigde Staten van Amerika is in steeds grotere mate afhankelijk van de financiering van haar schuldenlast door China. Deze ontwikkeling zou onder andere tot gevolg kunnen hebben dat de wisselkoersverhouding van de Amerikaanse dollar vis a vis de Yuan onder druk kan komen te staan. Voor de economieën in Latijns Amerika en het Caribische gebied is in het algemeen de trend van positieve reële groei voortgezet, zij het dat voor de meeste eiland-economieën de gevolgen van de economische recessie van Europa en de Verenigde Staten van Amerika een enorme terugval van toerisme teweeg heeft gebracht.
Nationale ontwikkelingen De Surinaamse economie heeft in 2012 de opwaartse trend voortgezet. Mede vanwege de prijsontwikkeling van de belangrijkste exportproducten van ons land is het aandeel van met name goud en aardolie in ons bruto binnenlands product toegenomen. De door de internationale ratingsbureaus en het Internationaal Monetaire Fonds uitgebrachte ratings van de Surinaamse economie stellen een verbetering van de situatie op monetair gebied en van staatsfinanciën vast. In 2012 heeft de Surinaamse regering de onderhandelingen met buitenlandse mijnbouwmaatschappijen voortgezet. Deze onderhandelingen moeten uiteindelijk resulteren in de opzet van nieuwe productiefaciliteiten voor goudwinningsactiviteiten van het bedrijf Newmont alsook uitbreiding van de activiteiten van de IAMGOLD vestiging in Suriname, Rosebel Gold Mines. De verslaggeving in dit deel van ons jaarverslag is gebaseerd op documentatie welke van de Centrale Bank van Suriname, het Ministerie van Financiën, het Algemeen Bureau voor de Statistiek en van het Bauxiet Instituut Suriname afkomstig is. Daarnaast zijn rapporten van het Internationale Monetaire Fonds, de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank en de ratingbureaus geraadpleegd. Hiernavolgend zullen wij de volgende onderwerpen belichten: t )FUCVJUFOMBOETCFUBMJOHTWFSLFFSFOEFXJTTFMLPFSTPOUXJLLFMJOH t %FPOUXJLLFMJOHWBOEFCFUBMJOHTCBMBOT t %FPWFSIFJETGJOBODJ¯O t %FTUBBUTTDIVME t %FPOUXJLLFMJOHFOWBOEFQSPEVDUJFTFDUPS
Het buitenlands betalingsverkeer en de wisselkoersontwikkeling De in 2011 geconstateerde rust op de markt voor vreemde valuta heeft zich in 2012 voortgezet. Enige interventie vanuit de Centrale Bank van Suriname was in het jaarverslag overbodig. De Centrale Bank van Suriname kon hierdoor meer aandacht aan aanscherping van het monetaire beleid schenken waardoor de mate van transparantie van regelgeving op dit stuk verder verbeterd is. Bij het schrijven van dit verslag is het nodig gebleken dat de Centrale Bank van Suriname de banken bijstond in verband met de vraag naar vreemde valuta.
18
DSB | Jaarverslag 2012
Tabel 1
Verkoopkoers CBvS voor de USD in SRD Bankpapier in 2012
Verkoopkoers
1/1
31/3
30/6
30/9
3,350
3,350
3,350
3,350
31/12 3,350
Bron: Centrale Bank van Suriname
Inflatie en koersontwikkeling
Tabel 2
2012* 8.128,5
Omschrijving Binnenlandse liquiditeitenmassa
2011 6.710,0
2010 5.525,2
2009 4.994,8
2008 4.336,6
2007 3.595,2
(x SRD mln.) Inflatie in % Gemiddelde USD-koers
4,4 3,35 0
Relatieve mutatie van de koers
15,3 3,35 20,7%
10,3 2,775 ,
1,3 2,775
9,4 2,775
8,3 2,775
0
0
0
0
Bron: Centrale Bank van Suriname Algemeen Bureau voor de Statistiek * Voorlopige cijfers
De monetaire ontwikkeling Per ultimo 2012 is de binnenlandse liquiditeitenmassa met ruim 21% toegenomen tot SRD 8.128,5 mln. Opvallend daarbij is dat de groei van de spaartegoeden en termijndeposito’s in vreemde valuta zijn afgenomen; de beleggingen in de lokale munt vertonen daarentegen een stijging. Ditzelfde beeld doet zich bij de girale tegoeden voor. In lijn met artikel 21 van de bankwet heeft de Centrale Bank van Suriname haar beleid zodanig ingesteld dat voorschotten aan de staat zoveel mogelijk worden beperkt en in elk geval beneden het wettelijk vastgesteld plafond blijven. Ten aanzien van de relatie van de Centrale Bank van Suriname en de financiële instellingen kan worden opgemerkt dat de voorschotrente is verhoogd van 7,5% naar 9% terwijl de rente bij overschrijding van kredietlimieten met 1 procentpunt werd verhoogd tot 12%. De ontwikkeling van de internationale reserve van Suriname blijkt uit onderstaande tabel 3. Per ultimo december 2012 bedroeg de internationale reserve van Suriname USD 1.008,4 mln. Per ultimo 2011 bedroeg deze reserve positie USD 816,9 mln hetgeen een verbetering van ruim 24% inhoudt. Tabel 3
Omvang en samenstelling van de internationale reserve (in mln. USD) 2012*
2011
2010
2009
2008
834,9
578,2
491,4
479,6
486,9
Goud
123,3
108,5
89,1
60,4
40,6
Overige
50,2
130,2
110,3
117,0
75,0
1.008,4
816,9
690,8
657,0
602,5
Omschrijving Deviezenvorderingen
Totaal
Bron: Centrale Bank van Suriname * Voorlopige cijfers per ultimo december 2012 Tabel 4 Binnenlandse liquiditeitenmassa (in mln. SRD) Omschrijving
2012*
2011
2010
2009
2008
2007
Chartaal geld
864,1
707,9
687,1
587,2
485,1
432,6 1.504,6
Giraal geld
3.459,1
2.838,6
2.315,7
2.087,9
1.946,4
(Waarvan vreemde valuta)
1.686,2
1.467,2
1.034,4
1.001,0
1.090,1
768,0
Totaal primaire liquiditeiten (M1)
4.305,3
3.546,5
3.002,9
2.675,1
2.431,4
1.937,2
3.701,2 122,1
3.055,6 108
2.441,3 80
2.255,8
Effecten
61,1
1.855,0 47,5
1.613,8 44,2
Binnenlandse liquiditeitenmassa (M2)
8.128,5
6.710,0
5.524,2
4.992,0
4.333,9
3.595,2
23 12
23 12
25 14
27 14
27 15
23 12
Overige deposito's
Monetaire reserve in % van M1 M2 Bron: Centrale Bank van Suriname * Voorlopige cijfers per ultimo december 2012
De ontwikkeling van de betalingsbalans Per ultimo december 2012 bedroeg het saldo van de lopende rekening USD 241,3 mln. De totale rekening van de betalingsbalans vertoont per dezelfde datum een saldo van USD 191,5 mln. Hierdoor bleef de importdekking van ons land ver boven de internationaal geaccepteerde norm van drie maanden.
DSB | Jaarverslag 2012
19
Tabel 5
Betalingsbalans op kasbasis (in mln. USD) 2012*
2011
2010
2009
2008
Goederen uitvoer
2.563,4
2.466,7
2.084,1
1.401,8
1.743,5
Goederen invoer
1.782,4
1.679,1
1.397,9
1.390,7
1.406,7
781,1
787,6
686,2
11,1
336,8
-539,8
-536,5
-35,4
100,2
-12,1
241,3
251,1
650,8
111,3
324,7
Omschrijving
Saldo goederenrekening Saldo onzichtbaar verkeer ¹) Saldo lopende rekening
-988,4
-578,4
-820,1
-88,4
-433,9
Nog te rubriceren posten ²)
555,6
201,2
203,1
57,4
308,4
Mutatie internationale reserves 3)
191,5
-126,1
33,8
88,3
199,2
Saldo kapitaalrekening
Bron: Centrale Bank van Suriname *Voorlopige cijfers 1) omvat diensten, primaire inkomens en inkomensoverdrachten 2) inclusief aan- en verkopen van vreemde valuta van en aan ingezetenen en mutaties van vreemde valuta rekeningen van ingezetenen. 3) exclusief herwaarderingen van monetair goud en SRD’s. Een minteken duidt op een toename in reserves.
De overheidsfinanciën In de Nationale Assemblee is op 27 september 2012 de Financiële Nota voor het begrotingsjaar 2013 gepresenteerd. In deze begroting worden de totale overheidsinkomsten begroot op SRD 5,1 miljard, terwijl de overheidsuitgaven op SRD 5,8 miljard zijn geraamd. Ook nu gaan de autoriteiten ervan uit dat begrotingsdiscipline consequent zal worden toegepast en de wet op de staatsschuld (SB 2002 no.27) strikt zal worden nageleefd zodat zowel de binnenlandse- alsook de buitenlandse schuldpositie van de staat binnen de daarvoor geldende limieten blijven. Verder gaat men in de begroting ervan uit dat het overheidsbeleid erop gericht zal zijn om ongewenste inflatoire effecten vanuit overheidsfinanciën op de rest van de economie tot een minimum te beperken. Tevens kondigt de Minister van Financiën in deze nota voortzetting van de hervorming van de belastingsystemen en reorganisatie van de Belastingdienst aan. Tabel 6
De ontwerpbegroting (x SRD 1 mln.)
Omschrijving
20131)
Ontvangsten en schenkingen
4.654,3
Lopende Ontvangsten
2012*
2011*
3.851,7
3.232,6 2.870,5
4.646,5
3.737,3
Totaal belastingontvangsten
3.457,2
2.833,8
2.196,1
- Directe belastingen
1.687,0
1.432,1
1.080,5
- Indirecte belastingen
1.770,2
1.401,7
1.115,6
Niet belastingontvangsten
1.189,3
903,6
674,4
7,8
114,4
362,1 4.734,6
Schenkingen Uitgaven en leningen
5.659,3
5.312,6
Lopende Uitgaven
4.387,0
3.609,4
3.251,1
1.437,1
1.437,1
1.423,6
- Lonen en salarissen - Overige goederen en diensten
1.478,8
894,9
764,6
- Subsidies en Bijdragen
1.401,1
1.123,9
875,6
70,0
153,5
187,3
- Interest Leningen Totale kapitaaluitgaven
1.272,3
1.703,2
1.483,5
Kapitaaluitgaven
1.264,5
1.588,8
1.121,4
7,8
114,4
362,1
259,5
128,0
-380,6
Tekort/surplus totale rekening(incl. afl.)
-1.005,0
-1.460,9
-1.502,0
BBP (x SRD 1 mln.)
16.000,2
14.526,7
12.775,0
-6,3
-10,1
-11,8
Schenkingen Tekort/surplus lopende rekening
Tekort/surplus totale rekening in % v/h BBP Bron: Ministerie van Financiën, Financiële Nota 2013 *gecorrigeerde cijfers 1)
voorlopige cijfers
20
DSB | Jaarverslag 2012
Tabel 7
De bruto binnenlandse schuld onderverveeld naar verschillende schuldcomponenten over 2007-juni 2012 (in mln SRD)
Omschrijving
juni 2012*
2011*
2010*
2009
2008
2007
219,8
209,0
221,6
112,9
132,7
230,6
842,6
744,4
761,2
527,5
266,7
243,4
111,6
113,9
119,5
125,0
130,6
138,9
5,1
5,1
5,5
6,6
7,8
0,0
282,6
273,5
186,6
140,8
92,5
89,1
Achterstallige betalingen aan bedrijven
n.b.
0,9
0,7
n.b.
7,1
n.b.
Afgeroepen garanties
0,8
0,8
0,8
3,1
3,1
3,1
25,2
27,0
22,6
22,9
22,6
21
Niet opgenomen committeringen op leningen
116,4
140,7
174,9
195,6
257,2
29
Niet opgenomen committeringen op garanties
9,6
7,9
6,6
10,1
1,6
0
1.613,7
1.522,3
1.499,3
1.144,5
914,7
765,2
Schatkistpapier Leningen w.o. voorschotten (ex.Art 21 van de Bankwet) en andere kortlopende schulden bij de CBvS w.o. Geconsolideerde schuld bij de CBvS w.o. Lange termijn leningen bij het Bankwezen Schulden aan diverse binnenlandse bedrijven
Niet afgeroepen overheidsgaranties
Totale binnenlandse schuld in mln. SRD volgens de definitie in de Wet op de Staatsschuld Bron: Ministerie van Financiën, Financiële Nota 2013 *voorlopige cijfers n.b. = niet beschikbaar
De staatsschuld De Wet op de Staatsschuld (SB 2002 no. 27) regelt de wijze waarop de overheid binnenlandse- en buitenlandse schuldcomponenten dient te classificeren. In de wet op de staatsschuld zijn ook wettelijke leningplafonds vastgesteld die alsvolgt luiden: t t t
WBOIFU##1WPPSEFUPUBMFTDIVME WBOIFU##1WPPSEFCVJUFOMBOETFTDIVME WBOIFU##1WPPSEFCJOOFOMBOETFTDIVME
Per ultimo juni 2012 bedroeg de totale schuld/BBP ratio 27.5, terwijl die van de binnenlandse- respectievelijk buitenlandse schuldcomponenten 11,5 respectievelijk 16 bedraagt. Bij deze ratio’s is men uitgegaan van het BBP cijfer tegen marktprijzen voor 2011 welke in juli 2012 door het Algemeen Bureau voor de Statistiek is uitgebracht. Totale bruto binnenlandse en buitenlandse schuld (in min. USD) op kasbasis op basis van de Wet op de Staatsschuld
Tabel 8
2010*
Omschrijving
2012*
2011*
Binnenlandse schuld Buitenlandse schuld
481,7
454,4
539,9
411,7
329
227,7
671,5
701,7
648,8
645,7
643,4
438,6
1.153,2
1.156,1
1.188,7
1.057,4
972,3
666,3
3,35
3,35
2,78
2,78
2,78
2,78
Totaal
2009
2008
2007
Wisselkoers
Bron: Ministerie van Financiën, Financiële Nota 2013 * Voorlopige cijfers
DSB | Jaarverslag 2012
21
Overige economische ontwikkelingen De aardoliesector Staatsolie Maatschappij Suriname heeft in 2012 haar groei voortgezet en de grens van USD 1 mld. omzet overschreden. Uit voorlopige informatie van deze onderneming blijkt dat de bijdrage aan het BBP rond EFMJHU IFUHFFOBMTFFOCFMBOHSJKLFCJKESBHFBBOEF4VSJOBBNTFFDPOPNJFLBOXPSEFOBBOHFNFSLU In het verslagjaar is ook het raffinaderij-expansieproject voortgezet en zijn de proeven voor de teelt van suikerriet ten behoeve van ethanol gecontinueerd. Op de retailmarkt heeft Staatsolie met de in september 2011 overgenomen Chevron/Texaco keten een verdere uitbreiding van haar commerciële activiteiten bewerkstelligd. Hierbij wordt vooralsnog onder de vennootschappelijke naam Suritex gewerkt.
De goudsector De onderhandelingen met Newmont en Iamgold/Rosebel Gold Mines zijn in het verslagjaar voortgezet en thans kan worden gerapporteerd dat de conceptwetgeving ten behoeve van deze voor Suriname belangrijke investeringen aan De Nationale Assemblee ter beoordeling c.q. goedkeuring is aangeboden. Wij juichen deze ontwikkeling toe, maar herhalen onze wens dat deze economische activiteiten zodanig worden verricht dat schade aan ons milieu tot een minimum wordt beperkt. Wij achten het zondermeer vermeldenswaard dat een gerenommeerde onderneming uit Dubaï samen met enkele Surinaamse ondernemers het initiatief heeft genomen om in Suriname een minthouse op te zetten. De eerste steenlegging van de “Kaloti Suriname Minthouse” vond op vrijdag 1 maart 2013 plaats. Met dit initiatief om een productiefaciliteit in Suriname op te zetten is aangetoond dat met goede voorbereiding en ondersteuning van de autoriteiten het mogelijk is om een handelsactiviteit om te bouwen tot een directe investering. Het bedrijf Kaloti is bijkans twintig jaar als importeur van goud actief op de Surinaamse markt en doet met de vestiging van de minthouse haar intrede als investeerder in de Surinaamse economie. Deze faciliteit zal dienen om van het goud uit Suriname en omliggende landen, de waardebepaling te plegen waardoor standaardisatie van exportkwaliteit gegarandeerd is. Daarnaast zal deze faciliteit de mogelijkheid bieden om goudstaven te produceren die als beleggingsobject op de markt kunnen worden gebracht. Het ligt in de bedoeling dat onze bank bij die verkoopactiviteiten een rol zal vervullen.
De bauxietsector Wij hebben voor dit verslag dankbaar gebruik gemaakt van de cijfers van het Bauxiet Instituut Suriname. Uit de cijfers per ultimo 2012 blijkt een verdergaande daling van de exportwaarde van aluinaarde. In 2012 JTEF[FFYQPSUHFEBBMENFUPOHFWFFS8JKWJOEFOEF[FPOUXJLLFMJOH[PSHXFLLFOEFOIFUUPPOUXFderom aan dat de beleidsmakers verdere diversificatie van de Surinaamse economie moeten aanmoedigen zodat eventuele nadelige gevolgen van een voortzetting van deze trend kunnen worden opgevangen. Tabel 9
Productie en exportgegevens van de bauxietsector
Omschrijving
Productie in metrieke ton 2012*
Bauxiet
2011
2010
Export in metrieke ton 2012*
2.908.426
3.223.888
3.103.588
0
1.202.805
1.421.464
1.486.449
1.202.236
Aluinaarde
2011 0 1.411.436
2010
Export in mln. USD 2012*
2011
2010
0
0
0
0
1.505.868
364,9
490,9
440,4
Bron: Bauxiet Instituut Suriname *Voorlopige cijfers
De agrarische sector Aangezien bij het schrijven van dit verslag actuele statistische data niet beschikbaar waren, zijn wij niet in staat een analyse op basis van cijfermateriaal te verrichten. Wij betreuren dat omdat naar ons gevoel hiermede de belangrijke rol die de agrarische sector in onze economie moet innemen onvoldoende onderkend wordt.
Overige sectoren Tot slot kan vermeld worden dat met de ingezette bouw van een energiecentrale aan de Saramaccastraat in Paramaribo aan de dringende behoefte aan energie binnen een jaar tegemoet wordt gekomen. Met deze uitbreiding met 63 megawatt wordt de bestaande eigen opwekkingscapaciteit van De Energie Bedrijven Suriname verdubbeld. Afgeleid van de reële groei die de Surinaamse economie doormaakt, hebben we in 2012 een opmerkelijke toename van investeringen in de transport, de constructie en de industriële sector gemerkt.
22
DSB | Jaarverslag 2012
DSB | Koersnoteringen Wisselkoersen Centrale Bank van Suriname per 31 december 2012 Wissels, cheques en overboekingen
Bankpapier
Vreemde valuta
aankoop
verkoop
aankoop
US Dollar (USD)
3,250
3,350
3,250
verkoop 3,350
Euro (EUR)
4,284
4,416
4,272
4,426
Pond Sterling (GBP)
5,244
5,406
5,208
5,416
Nederlands Antilliaanse Gulden (ANG)
1,807
1,884
1,807
1,884
Arubaanse Florin (AWG)
1,807
1,884
1,807
1,884
Braziliaanse Real (BRL)
1,567
1,640
1,562
1,640
Trinidad & Tobago Dollar (TTD)
0,501
0,522
0,496
0,522
Barbados Dollar (BBD)
1,614
1,675
1,609
1,675
Eastern Caribbean Dollar (XCD)
1,194
1,240
1,189
1,240
Guyana Dollar (per 100 GYD)
1,558
1,630
1,553
1,630
Bovenstaande koersen zijn richtkoersen Bron: Centrale Bank van Suriname
Indicatieve koersontwikkeling op de valutamarkt in 2012 (per ultimo v/d maand) Verkoopkoers
Verkoopkoers
Maand
USD
EURO
januari
3,350
4,338
februari
3,350
4,437
maart
3,350
4,394
april
3,350
4,423
mei
3,350
4,309
juni
3,350
4,195
juli
3,350
4,130
augustus
3,350
4,158
september
3,350
4,310
oktober
3,350
4,358
november
3,350
4,313
december
3,350
4,408
Bron: De Surinaamsche Bank N.V.
Verkoop- tevens wederinkoopwaarde Powisi Goudcertificaten per 31 december 2012 Coupure 5 gram
Sur. Dollar (SRD) 1.688,63
10 gram
3.377,26
50 gram
16.886,11
100 gram
33.772,23
500 gram
168.861,14
1.000 gram
337.722,46
Goudprijs LME: 1.657,50 USD per troy oz. (31,1035 gr.) Bijdrage druk- en administratiekosten: eenmalig SRD 0,80 per certificaat Bron: Centrale Bank van Suriname
DSB | Jaarverslag 2012
23
24
DSB | Jaarverslag 2012
DSB | Het bedrijf van de bank
DSB | Jaarverslag 2012
25
DSB | Het bedrijf van de bank Aan onze aandeelhouders Algemeen In het afgelopen boekjaar heeft onze bank geconsolideerd een netto winststijging laten zien van 8,9% ten opzichte van 2011 tot het bedrag van SRD 38.903.000. Door dit resultaat hebben wij onze marktpositie verder verstevigd. Ook het geconsolideerd balanstotaal per eind van het verslagjaar is gestegen tot SRD 3.150.054.000; een toename van 23,9% ten opzichte van het jaar daarvoor. In 2012 is de laatste hand gelegd aan het ontwerp en de productie van de externe signage van onze kantoorgebouwen conform de in 2011 geïntroduceerde nieuwe huisstijl. Deze signage welke onder meer nieuwe zuilen, belettering, bannieren en de aanpassing van de aankleding van de ATM’s omvat, is in februari 2013 geïmplementeerd op ons kantoor Nieuwe Haven. In 2013 zullen de overige kantoren ter hand worden genomen. De ontwikkelingen binnen ons bankbedrijf worden in de hierna volgende jaarrekening en de toelichting daarop gepresenteerd.
De jaarrekening Evenals in voorgaande jaren presenteren wij ook nu de ontwikkelingen binnen ons bankbedrijf. Deze zijn af te lezen uit de geconsolideerde balansen, de geconsolideerde winst- en verliesrekening en uit de ontwikkelingen van het bedrijf van de bank zoals in het overzicht ’Vijf jaar geconsolideerde kerncijfers’ is weergegeven. Per afdeling zijn eveneens belangrijke ontwikkelingen die zich in het verslagjaar hebben voorgedaan, beschreven.
Balans na winstverdeling Aan de actiefzijde vormen de uitzettingen 51,8% van het balanstotaal. Het gaat in deze om kredietverlening en in Surinaams schatkistpapier. De netto kredietverlening uitgedrukt in SRD is met 22,98% toegenomen tot SRD 1.493.344.000. Het aandeel van de vreemde valuta in de kredietportefeuille is 48,0% per eind 2012; dat betekent dat de dollarisatiegraad licht is gedaald (was per 2011: 50,8%). Aan schatkistpapier hadden wij per eind 2012 SRD 80.781.000 geplaatst, wat ten opzichte van ultimo 2011 een lichte daling betekent. De passiva van de bank bestaan hoofdzakelijk uit de door de cliënten aan de bank toevertrouwde middelen en het eigen vermogen. Per ultimo 2012 zijn de aangetrokken middelen gestegen met 24,55% tot het bedrag van SRD 2.741.311.000. Van de totale aangetrokken middelen bedraagt de vreemde valutacomponent 57,96%. Het aandeel van de spaargelden bedraagt per 2012 34,69%, terwijl het aandeel van de girogelden is gedaald van 48,0% in 2011 naar 44,9% in 2012. Het aandeel van termijndeposito’s is ten opzichte van ultimo 2011 gestegen van 14,2% naar 20,41% in 2012 tot een bedrag van SRD 559,455 mln. Het eigen vermogen van onze bank nam in het verslagjaar toe van SRD 180,1 mln. naar SRD 218,6mln.; een stijging van 21,35%. Ter ondersteuning van onze doelstelling om de soliditeit van onze bank te verbeteren, is het beleid erop gericht een groot deel van de nettowinst te reserveren. Dit dient als buffer voor de vele risico’s waar bedrijven zoals de onze aan onderhevig zijn. De solvabiliteitsratio bedroeg per eind 2012, 10,3%; hiermee voldoen wij aan de minimale internationale BIS-norm van 8%. Voorts voldoen wij aan de voorgeschreven liquiditeitseisen van de Centrale Bank van Suriname.
26
DSB | Jaarverslag 2012
Geconsolideerde balanstelling (x SRD 1.000)
Kapitaal en reserves (x SRD 1.000)
3.150.054
3.500.000
250.000
2.500.000
180.148
200.000
2.115.790 2.000.000
218.614
2.541.883
3.000.000
150.111
1.946.798 150.000
1.451.903
1.500.000
111.015
125.395
100.000
1.000.000 50.000
500.000 0
0 2008
2009
2010
2011
2008
2012
2009
2010
2011
2012
Geconsolideerde winst- en verliesrekening De geconsolideerde rentemarge is in het verslagjaar gestegen met SRD 19,075 mln. naar SRD 130,126 mln.; een toename van 17,2% ten opzichte van het jaar daarvoor. Deze stijging kan vooral worden toegeschreven aan de toename van de renteopbrengsten uit de kredietverlening. De provisies namen toe met 16,8% tot SRD 30,067 mln. Het resultaat uit financiële transacties heeft in het verslagjaar een daling laten zien van 3,54% tot SRD 6,426 mln. mede vanwege het eenmalig positieve resultaat in 2011 van circa SRD 900.000 als gevolg van de devaluatie in dat jaar. Het geconsolideerde bedrijfsresultaat vóór belastingen is in het verslagjaar gestegen met 11,1% of SRD 3,190 mln. tot SRD 38,903 mln. De stijging van de baten ten opzichte van 2011 bedraagt 16,2%, terwijl de totale lasten met 19,3% zijn toegenomen. De exploitatieratio is 185%. Hoewel het aandeel van de non-performing loans in de kredietportefeuille ten opzichte van 2011 gedaald is, is de netto toevoeging aan de voorziening kredietrisico’s in het verslagjaar gestegen. De reden hiertoe is dat conform de regelgeving van de Centrale Bank van Suriname, er meer moet worden voorzien naarmate non-performing loans langer deze status hebben. In het navolgende wordt allereerst ingegaan op de Lines of Business van de bank; vervolgens komen de afdelingen die belast zijn met de implementatie van Enterprise-wide Risk Management aan de orde en daarna worden de overige afdelingen behandeld. Nettowinst (x SRD 1.000) 38.903 35.713
40.000 35.000 27.414
30.000 25.000
22.734
20.904
20.000 15.000 10.000 5.000 0 2008
2009
2010
2011
2012
DSB | Jaarverslag 2012
27
CORPORATE BANKING Corporate Banking heeft haar professionele aanpak verder gestalte gegeven door haar dienstenpakket aan zowel de grote-, middelgrote- als ook kleine bedrijven te vergroten en te verbeteren. Wij bieden hoogwaardig advies en op maat gesneden producten aan onze relaties. De dienstverlening strekt zich uit van financieel advies tot het begeleiden van cliënten bij het afsluiten van internationale handelstransacties met gebruikmaking van faciliteiten vanuit de Wereldbank (IFC) en de Inter American Development Bank (IDB). Onze Relationship Managers bieden in hun rol als financieel adviseur, een compleet pakket aan zakelijke producten naast de traditionele kredietproducten aan. Hierdoor zijn al onze cliënten uit de diverse sectoren verzekerd van bancaire dienstverlening op internationaal vergelijkbaar niveau.
Kredietverlening De kredietverlening is conform onze verwachtingen gegroeid, wat deels een reflectie is van de aangetrokken economie en daarnaast ingegeven is door enkele interessante acquisities. Met voldoening stellen wij een groei van 22% van de kredietportefeuille in 2012 vast. De groei in met name de constructiesector met de daaraan verwante diensten zoals transport, opslag en communicatie ligt hieraan ten grondslag. De eerder aangehaalde samenwerking met de IFC en IDB heeft haar nut bewezen bij de facilitering van internationale betalingstransacties voor onze cliënten. Onderstaande grafiek geeft het aandeel van de verschillende sectoren in de kredietportefeuille, inclusief schatkistpapier weer.
Samenstelling spreiding van de portefeuille (kredietverlening en schatkistpapier) per 31 december 2012 Agrarische Sector en Bosbouw 2% (2011: 2%) Lening Rep Sur 0% Visserij 0% (2011: 0%) (2011: 0%) Mijnbouw 3% Schatkistpapier 5% (2011: 2%) (2011:6%) Nijverheid/ Industrie 12% Overige 14% (2011: 13%) (2011: 14%) Constructie en installatie 4% (2011: 3%) Woningbouw 7% (2011:8%)
Dienstverlening 14% (2011: 13%)
Transport/ opslag en communicatie 5% (2011: 3%)
Elektriciteit/Gas en Water 1% (2011: 1%)
Handel 33% (2011: 34%)
Organisatie Aangezien wij de cliënt altijd voorop stellen en hun behoefte in beeld willen brengen, hebben wij onze relatiemanagers zodanig getraind en gepositioneerd dat zij in staat zijn invulling te geven aan onze missie. Door voortdurend contact te houden met onze relaties zijn wij in staat tijdig op nieuwe ontwikkelingen in te spelen, wat ook de kwaliteit van het beheer en de bewaking ten goede komt.
Ontwikkeling van de rente Onze bedrijfsvoering en onze marktpositie heeft ons in staat gesteld een rentebeleid te voeren, welke ertoe heeft geleid dat wij in algemene zin in de SRD kredietverlening lagere rentes aan de markt kunnen aanbieden. Deze ontwikkeling is positief ontvangen.
28
DSB | Jaarverslag 2012
Vooruitzichten Door diverse nationale en internationale organisaties en instellingen zijn er met betrekking tot de economische ontwikkeling van Suriname positieve verwachtingen uitgesproken. Wij hebben de dienstverlening ten behoeve van de zakelijke markt zodanig ingericht dat wij op een adequate wijze kunnen inspelen op deze verwachte ontwikkeling. Onze organisatie zal, afgezien van verdere professionalisering, zich sterk richten op de verruiming van het dienstenpakket voor de zakelijke markt. Onze instelling staat klaar om de versnelde economische groei in met name de sectoren landbouw, constructie en installatie en de mijnbouw te ondersteunen.
RETAIL BANKING Onze dienstverlening aan particulieren vindt plaats via de afdeling Retail Banking. Uitbreiding en versterking van zowel het fysieke- als het elektronische distributienetwerk heeft in het verslagjaar veel aandacht gehad.
Nieuwbouw Met de bouw van ons nieuwe kantoor (op de huidige locatie) te Kwatta is een begin gemaakt. Medio 2013 zullen wij dit nieuwe kantoor in gebruik nemen. In het district Para zijn de voorbereidingen voor een nieuwe outlet in een vergevorderd stadium.
Elektronische distributiekanalen Met betrekking tot de elektronische distributiekanalen stellen wij een toename vast in het gebruik van DSB Internet Banking en betalingen via Point of Sale (POS). Ook ons ATM-netwerk heeft verdere uitbreiding ondergaan. Zodanig dat wij zelfs ver buiten de stadsgrenzen onze relaties de mogelijkheid kunnen bieden, gebruik te maken van onze diensten via de ATM. De DSB ATM is allang niet meer het medium waar uitsluitend ‘geld uit de muur’ gehaald kan worden. Het aanvragen van een persoonlijke lening, het betalen van de energierekening (EBS), kopen van beltegoed (van Telesur, Digicel en Uniqa) en het wijzigen van de pincode van de pinpas en de ceditcard zijn enkele van de gebruiksmogelijkheden die onze ATM biedt.
Doelgroep jongeren Ter verdere uitbouw van onze marktpositie nemen wij regelmatig deel aan publieksevenementen die gericht zijn op bepaalde marktsegmenten. Zo hebben wij in het verslagjaar de focus gehad op de jeugd en meer in het bijzonder op de iets oudere jeugd. Door deelname aan verschillende jongerenbeurzen en informatiedagen van HBO-opleidingsinstituten hebben wij het contact met deze doelgroep meer diepgang gegeven. De ontwikkeling van een op deze doelgroep gericht leenproduct, waarmee de financiering van studiekosten wordt veiliggesteld, verdient speciale vermelding. Het is algemeen bekend dat het gebruik van internet onder jongeren heel populair is en om deze reden brengen wij ons DSB Internet Banking bij deze doelgroep in het bijzonder onder de aandacht. De introductie van de I-Signer, een apparaat dat internet bankieren nog veiliger maakt, is ook bij hen met enthousiasme ontvangen.
Southern Commercial Bank Op het gebied van dienstverlening aan consumenten heeft de samenwerking met de Southern Commercial Bank zich in 2012 voorspoedig ontwikkeld. Andere gebieden van samenwerking zijn in een ver gevorderd stadium van ontwikkeling.
Creditcard Onze creditcard dienstverlening is op een hoger niveau gebracht door als enige bank in Suriname de volledige productie en processing in-house te doen. Een groot voordeel hiervan is dat de cliënt binnen één werkdag over een DSB creditcard kan beschikken. Voor zowel het zakelijke als het particuliere cliëntensegment hebben wij diverse nieuwe mogelijkheden geïntroduceerd. Vanaf 19 oktober 2012 kunnen Classic en Gold creditcardhouders een melding via SMS of e-mail krijgen zodra er een transactie via hun creditcard geschiedt. De cliënt bepaalt zelf vanaf welk bedrag zij een dergelijke melding wensen. Voor het van toepassing laten zijn van dit meldingssysteem hoeft de cliënt dit slechts aan te geven via het DSB Internet bankingpakket. Via deze elektronische distributiekanalen en via Phone Banking kan men te allen tijde alle verwerkte transacties inzien, dan wel overige informatie ontvangen.
Safeloketten Het eerder ingezette uitbreidings- en vervangingsprogramma van onze safelokettendienstverlening is afgerond. In de komende periode ligt het accent meer op het onder de aandacht brengen van het grote publiek
DSB | Jaarverslag 2012
29
van de doorgevoerde vernieuwingen op dit gebied.
Nickerie In het verslagjaar heeft het DSB team in Nickerie zich toegelegd op verdere verbetering van de dienstverlening. In zowel de corporate- als retailportefeuille stellen wij een groei vast ten opzichte van het jaar daarvoor. Het sterk agrarische karakter van de economische activiteiten in dit district vraagt om specifieke kennis. Door opleiding en training van de medewerkers in Nickerie kunnen wij invulling geven aan de noodzakelijke sectorkennis. Wij zijn er wederom in geslaagd om onze adviestaak ten behoeve van de agrariërs adequaat te vervullen. De aan het uitoefenen van landbouw verbonden risico's moeten goed worden ingeschat. Naast de risico's welke liggen op het management niveau, zijn de risico's die voortkomen uit de staat van de infrastructuur, de waterbeheersing en de weersomstandigheden niet onbelangrijk. Inmiddels zijn door de overheid diverse activiteiten in gang gezet ter verbetering van de infrastructuur. Wij zien de ontwikkeling van Nickerie in 2013 dan ook positief tegemoet.
Moengo De meest oostelijk gelegen vestiging van onze bank staat in Moengo, het bauxietstadje van weleer. De inen omwonenden zijn over het algemeen allang niet meer uitsluitend werkzaam in bedrijven gerelateerd aan de bauxietindustrie. Na bijkans 100 jaar mijnen zijn de bauxietvoorraden in en rondom Moengo vrijwel opgeraakt. Inmiddels zijn er diverse initiatieven ondernomen om andere economische activiteiten van de grond te krijgen. Hoewel er wel enige beweging in de diverse activiteiten zit, stemt het tempo waarin het een en ander wordt uitgevoerd niet tot tevredenheid. Als wij deze omstandigheid in aanmerking nemen mogen wij met voldoening terugkijken op het in 2012 behaalde resultaat van onze vestiging in Moengo.
PAYMENTS & SETTLEMENTS De afdeling Payments & Settlements (P&S) is verantwoordelijk voor de verwerking van alle overmakingen zowel lokaal als internationaal evenals documentaire kredieten en incassi. Alle operationele werkzaamheden evenals het beheer van de elektronische diensten en distributiekanalen vallen ook onder de verantwoordelijkheid van deze afdeling.
Binnenlands- en buitenlands betalingsverkeer In 2012 is het aantal verwerkte overmakingen naar het buitenland met 20% toegenomen ten opzichte van 2011. De inkomende overmakingen vertonen ook dit jaar weer een lichte stijging. Met de implementatie van het nieuwe systeem voor buitenlandse overmakingen zijn wij nu in staat om alle geaccepteerde buitenlandse betalingsopdrachten nog dezelfde dag te verwerken. Voor onze zakelijke cliënten die deel uit maken van een multinationaal welke is aangesloten op het SWIFTsysteem kunnen wij nu ook rekeningafschriften versturen via SWIFT. GBD is de Giro Betaal Dienst waarmee zakelijke cliënten hun salarisbetalingen en betalingen aan crediteuren digitaal aan ons aanleveren. In 2012 zijn alle cliënten die onze GBD-applicatie gebruiken, voorzien van een vernieuwde versie. Zakelijke cliënten kunnen hun betaalopdrachten in alle valuta’s ter verwerking aanbieden op alle branches in Paramaribo alsook in Lelydorp. Door het gemak dat deze dienst biedt, is het aantal zakelijke cliënten dat hiervan gebruik maakt sterk toegenomen. Het giraal geldverkeer in de vorm van giro’s en cheque stortingen is in 2012 ten opzichte van 2011 constant gebleven en er zijn verder geen noemenswaardige vermeldingen. Het gebruik van DSB Internet Banking wordt voor de girale overmakingen aan de cliënten aanbevolen vanwege het gemak en 24/7 mogelijkheid. Het gebruik van de Letter of Credits en Incassi als betaalinstrument bij de handel met het buitenland vertoont in 2012 geen noemenswaardige veranderingen ten opzichte van 2011. Het gebruik van deze betaalinstrumenten bevelen wij aan indien zakelijke cliënten als importeur of exporteur extra zekerheden wensen voor wat betreft de levering van de goederen door de leverancier of betaling door de afnemer.
30
DSB | Jaarverslag 2012
Elektronische distributiekanalen en diensten Onze elektronische distributiekanalen en diensten verhogen de effectiviteit en efficiëntie van ons bankbedrijf en daarmee het ’in mijn tijd, op mijn manier, bankieren met mijn bank' principe. Net zoals bij ICT, spelen met name bij P&S deze distributiekanalen en diensten een centrale rol. Momenteel zijn er 70 ATM’s en meer dan 1.000 POS-apparaten die als elektronisch distributiekanaal dienen en waar onze cliënten terecht kunnen. In 2012 zijn de transacties via onze ATM’s (inclusief gastgebruik) ten opzichte van 2011 toegenomen met ruim 10%. De betaaltransacties via onze POS-apparaten vertonen een stijging van ruim 15%. Met de implementatie van een nieuw creditcard verwerkingssysteem in oktober van dit jaar, heeft de cliënt meerdere mogelijkheden voor self service, bijvoorbeeld het blokkeren van de creditcard, overzicht van gepleegde transacties opvragen en, extra, aflossingen doen op de creditcard. Dit systeem biedt houders van een pinpas en creditcard die ook DSB Internet Banking gebruiker zijn de mogelijkheid om zelf sms of e-mail alerts in te stellen. Het is mogelijk om dan bij elk gebruik van de pinpas, creditcard of crediteringen op de rekeningen direct een sms of e-mail toegestuurd te krijgen waarin daarvan melding wordt gemaakt. In 2012 is de I-Signer ofwel de mogelijkheid om met behulp van een token ’multi factor authentication’ toe te passen geïntroduceerd voor onze Internet Banking faciliteit. Dit biedt onze cliënten meer veiligheid bij het gebruik van Internet Banking. Goed te vermelden is dat het gebruik van onze Internet Banking faciliteit in 2012 dan ook met ruim 20% is gestegen ten opzichte van 2011. Met dit distributiekanaal kunnen cliënten zelfstandig lokale transacties uitvoeren. Cliënten ervaren het gemak om via hun computer ieder uur van de dag hun bankzaken te kunnen doen. Het aantal gebruikers van Mobile Banking neemt steeds toe en het gebruik van Phone Banking is in 2012 ten opzichte van 2011 afgenomen. Mobile Banking is door onze cliënten goed ontvangen gezien de toename van het aantal gebruikers en de toename van het gebruik. De mogelijkheden van Mobile Banking zijn o.a. opvragen saldo van giro-, spaar-, leen-, en termijn-depositorekeningen. Verder is het ook mogelijk een overzicht op te vragen van transacties van de giro-, spaar- en leenrekeningen.
TREASURY De nog steeds zorgwekkende economische ontwikkelingen in Europa en in de USA en de downgrading van enkele financiële instellingen en overheden, bieden nog geen vooruitzicht op het aanbreken van betere tijden. In tegenstelling tot de stabiliteit op de lokale valutamarkt, vertonen de internationale economische en internationale valutamarkt volatiele ontwikkelingen. In de tweede helft van het verslagjaar is de overnight rentevergoeding van Europese banken op nul gesteld. In sommige gevallen geldt er zelfs een negatieve rentevoet. Dit heeft wederom een negatief effect gehad op het rendement van de buitenlandse beleggingsportefeuille. De lokale valutamarkt heeft zich in het verslagjaar verder kunnen stabiliseren. Discrepanties in wisselkoersnoteringen zijn binnen de aangegeven bandbreedte van de Centrale Bank van Suriname gebleven. Onder meer door dit evenwicht heeft onze bank een groei laten zien in het aantal vreemde valuta transacties. Door nieuwe strategieën zal de bank haar positie het komend jaar verder versterken. Het streven van de monetaire autoriteiten naar het terugdringen van de dollarisatiegraad binnen de economie heeft ertoe geleid dat de Centrale Bank van Suriname per 2 januari 2013 de vreemde valuta kasreserverichtlijn verder heeft aangescherpt. De norm is per 2 januari 2013 naar boven bijgesteld van 40% naar 45%; de norm voor de kasreserve in SRD is gehandhaafd op 25%. Het aanscherpen van de norm in vreemde valuta zal implicaties hebben voor de kredietverlening; die wordt namelijk duurder. Een constante en adequate monitoring blijft in deze een vereiste. Het kasreservebeleid van De Centrale Bank van Suriname beoogt onder meer het doen afnemen van kredietverlening in vreemde valuta. Dit beleid hebben wij ondersteund door een daarop gericht rentebeleid te voeren. Dit heeft zich in 2012 vertaald in een verlaging van de dollarisatiegraad van de kredietportefeuille.
DSB | Jaarverslag 2012
31
Samenstelling van de aangetrokken middelen per 31 december 2012
Spaarrekeningen 34,7% (2011: 37,7%
Girorekeningen 44,9% (2011: 48,1%)
Termijndeposito's 20,4% (2011: 14,2%)
Samenstelling kredietportefeuille in SRD en vreemde valuta per 31 december 2012
SRD 52,0 % (2011: 49,2%)
VV 48,0 % (2011: 50,8%)
SURITRUST De Surinaamse Trust Maatschappij N.V. is een 100% dochtermaatschappij van onze bank en staat bekend onder de naam Suritrust. Zij is ondermeer gespecialiseerd in vermogensbeheer ten behoeve van (vermogende) particulieren en institutionele beleggers. Welke vorm van belegging de cliënt uiteindelijk kiest, is het resultaat van een afweging tussen risicobereidheid en gewenst rendement. Suritrust adviseert daarbij. Valt de keuze van de cliënt op het beleggen in hypothecaire leningen, dan zorgt Suritrust voor de krediettechnische screening en de administratieve afhandeling van de hypotheekaanvraag. De beoordeling vindt plaats op basis van een door Suritrust ontwikkeld toetsingskader. De hypothecaire lening wordt voor rekening en risico van de belegger verstrekt. Dat houdt in dat Suritrust de administratieve handelingen verricht ten behoeve van de belegger en ook op grond van de instructies van de belegger handelt. De verdiensten welke uit een hypothecaire belegging voortkomen zijn bestemd voor de belegger. Suritrust verkrijgt daarbij uitsluitend een beheersvergoeding. Hierbij wordt uitdrukkelijk het principe gehanteerd van no cure no pay. Met andere woorden: Als er om welke reden dan ook niet wordt afgelost op de hypotheek en er dus ook geen rente verdiend wordt, ontvangt Suritrust ook geen beheersvergoeding.
32
DSB | Jaarverslag 2012
Vermogensbeheer Aantal vermogensbeheer cliënten Beheerd vermogen(x srd 1.000) Gemiddeld per cliënt(x srd 1.000) Aantal debiteuren Uitstaand deb.bedrag (x srd 1.000)
2012 186 474.004 2.548 4.441 410.749
2011 208 438.031 2.106 4.447 400.873
2010 201 374.109 1.861 4.075 344.802
Het totaal beheerd vermogen nam in 2012 ten opzichte van 2011 toe met ruim SRD 36 mln., een stijging van 8%. Deze groei noteren wij voornamelijk in het in SRD beheerd vermogen. Het totaal beheerd vermogen in de valuta soorten EUR en USD is nagenoeg op hetzelfde niveau gebleven als per ultimo 2011. Het onder hypothecair verband uitgezet vermogen, uitgedrukt in SRD, steeg in het verslagjaar tot het niveau van SRD 411 mln. (2011: SRD 401 mln.), een marginale toename van 2%. Dit is het gevolg van een ietwat strakkere beoordeling van aanvragen en het feit dat wij moesten voldoen aan de specifieke (rente-)wensen van de beleggers.
7% woningbouwprogramma Op de algemene banken in Suriname rust de verplichting om een deel van de aangetrokken middelen renteloos bij de Centrale Bank van Suriname aan te houden. De Centrale Bank van Suriname staat toe dat banken een deel van de voorgeschreven kasreserve aanwenden voor uitzettingen in hypothecaire leningen ten behoeve van woningbouw. De financiering van dit programma vindt dus plaats uit de kasreservemiddelen. Het rentepercentage van deze hypothecaire leningen is 7% p.a., het maximaal leenbedrag is SRD 100.000 en de maximale looptijd is 25 jaar. In 2012 werd dit programma gecontinueerd en per ultimo 2012 noteren wij een bedrag van SRD 75,6 mln. (2011: SRD 72,6 mln.) aan uitstaande leningen, een stijging van 4,13%. Het aantal gezinnen dat met deze financieringsmodaliteit door ons is geaccommodeerd is 1678 per ultimo december 2012; een stijging van bijna 6%.
Woningbouw overheid Na de launch van het ambitieuze woningbouwprogramma van de overheid in oktober 2011 te Hanna’s Lust zijn er in 2012 diverse initiatieven geweest om meer structuur in dit programma te brengen. De aanname van het Huisvestingsplan 2012-2016 in het parlement mag in dit verband genoemd worden. Om een vlotte voortgang van het programma te verzekeren is een belangrijke wijziging in de aanpak doorgevoerd. Was het aanvankelijk de bedoeling dat de woningzoekende uit één van de modelwoningen te Hanna’s Lust een keuze kon maken en daarna het financieringstraject zou moeten inzetten, nu is besloten op basis van de draagkracht van de woningzoekende een woning toe te wijzen. Inmiddels is aan een aantal aannemers de opdracht gegeven om in seriebouw woningen te bouwen en die vervolgens sleutelklaar aan de woningzoekenden beschikbaar te stellen. Tijdens de bouw wordt het financieringstraject met de betrokkenen afgerond. Samen met de Surinaamse Postspaarbank vervult Suritrust hierin een belangrijke rol.
Merkinschrijvingen Het uitsluitend recht op het voeren van een merk(teken) wordt verkregen door het deponeren daarvan bij de daarvoor aangewezen instantie, het Bureau voor Intellectuele Eigendommen. In Suriname is deze instantie ondergebracht bij een afdeling van het Ministerie van Justitie & Politie. Bij het bureau voor intellectuele eigendommen kunnen de merken worden gedeponeerd. Voor het deponeren hiervan kan de bemiddeling van Suritrust worden ingeroepen.
Low Income Shelter Program Het Low Middle Income Shelter Program (LMISP), een woningbouwfinancieringsprogramma met een rentepercentage van 6% per jaar, accommodeert gezinnen met een gezamenlijk bruto maandinkomen tussen SRD 1.200 en SRD 2.400. Ten behoeve van deze doelgroep zijn leningen beschikbaar voor de bouw c.q. afbouw van een nieuwe woning dan wel renovatie c.q. uitbreiding van een bestaande woning. Het maximaal leenbedrag is SRD 50.000 met een verplichte eigen inbreng door de kredietaanvragers van 5% van hun financieringsbehoefte. Per ultimo 2012 bedroeg het uitstaand kredietbedrag SRD 739.400 en het aantal gezinnen dat van deze faciliteit gebruik heeft gemaakt bedroeg per eind 2012 vierentwintig huishoudens.
DSB | Jaarverslag 2012
33
Het tweede Low Income Shelter Program (LISP-2) is in het verslagjaar verder uitgevoerd. Dit programma dient ter verdere ondersteuning van de overheid in haar streven naar verbetering van de woon- en leefomstandigheden van voornamelijk personen uit de lage inkomensgroepen. Het betreft een woningbouwsubsidieprogramma. Hiervoor kunnen huishoudens, afhankelijk van het aantal gezinsleden, met een maandelijks gezinsinkomen tussen SRD 675 en SRD 1.575 in aanmerking komen. De gelden kunnen worden aangewend voor de bouw c.q. afbouw van een nieuwe woning dan wel renovatie c.q. uitbreiding van een bestaande woning. De verplichte eigen bijdrage is vastgesteld op 10% van het subsidiebedrag ter grootte van maximaal SRD 9.750. In 2012 hebben wij in totaal 245 huishoudens (2011:158) onder dit programma geaccommodeerd.
Stichting Voorzieningsfonds voor Particuliere Werknemers in Suriname Per ultimo 2012 stellen wij een bescheiden toename van het aantal deelnemende bedrijven vast. Daarnaast hebben binnen de bestaande bedrijven in totaal 98 nieuwe deelnemers zich gemeld. Het beheerd vermogen is navenant toegenomen.
Micro Kredieten Programma Suritrust is aangesteld als beheerder van het Micro Kredieten Programma (MKP). Dit programma heeft in haar derde jaar wat vertraging in de uitvoering ondervonden. Vanwege onduidelijkheid met betrekking tot beschikbaarstelling van donormiddelen zijn er minder bestedingen gedaan. Wij zijn verheugd te kunnen melden dat aan het eind van 2012 het Ministerie van Financiën de financiering van dit programma heeft overgenomen en daardoor de verdere uitvoering van het programma heeft veiliggesteld. Om de microkredietensector duurzaam tot ontwikkeling te brengen, hebben wij ons ook in dit verslagjaar, binnen de gegeven mogelijkheden, op capaciteitsversterking gericht. Zo is er een aanvang gemaakt met op maat gesneden trainingen ten behoeve van de Micro Financieringsinstellingen, welke afgestemd waren op de uit eerder uitgevoerde onderzoek gebleken behoeften. Alle vijf in het programma participerende Micro Financierings Instellingen (MFI’s) hebben een driedaagse workshop gevolgd waarin ondermeer de thema’s risico management en delinquency management aan de orde zijn gekomen. In het verslagjaar hebben wij ook twee businessplannen mogen ontvangen van organisaties die willen gaan fungeren als MFI’s. De aanvragen zijn in behandeling genomen en over de toelating wordt, na een intensieve beoordeling, in de loop van 2013 beslist. Vooralsnog kan worden vastgesteld dat vooral in het kustgebied van Suriname ons programma ingang gevonden heeft. De meeste uitzettingen vinden plaats in de districten Nickerie, Paramaribo en Wanica. Acties zijn uitgezet om ook de bewoners van het achterland van Suriname te interesseren voor het micro kredietenprogramma. Suritrust heeft als beheerder samen met het MKP bestuur en de MFI’s, Spaar- en kredietcoöperatie de Schakel, Coöperatieve Bank Godo, Finatrust-de Trustbank N.V. en SEVA, geparticipeerd in de conferentie van de Caribbean Micro Finance Alliance te Barbados. Daar hebben zij bewerkstelligd dat Suriname in het jaar 2013 als gastland zal optreden van deze jaarlijkse Caribbean Micro-Finance Conference. In het verslagjaar is in totaal een bedrag van SRD 640.186,31 besteed ten behoeve van het programma, hiervan was SRD 189.142,36 bestemd voor capaciteitsversterking.
DSB ASSURIA VASTGOED MAATSCHAPPIJ N.V. DSB Assuria Vastgoed Maatschappij is onze onroerend goed ontwikkelingsmaatschappij waar onze bank voor 50% in deelneemt. Assuria N.V. is de andere aandeelhouder die ook voor 50% in het aandelenkapitaal participeert. De belangrijkste activiteit is het in eigendom verwerven van voor bebouwing geschikte locaties, de gronden bouwrijp maken, verkavelen en vervolgens te koop aanbieden. In enkele gevallen worden, al dan niet in partnerships met andere relevante bedrijven, op bouwrijpe kavels sleutelklare woningen gebouwd en te koop aangeboden.
34
DSB | Jaarverslag 2012
In het verslagjaar hebben wij de voorbereidingen voor het tot ontwikkeling brengen van ons prestigieus project Woonoord Concordia te Acaribo voortgezet. Concordia zal een duurzame, levendige en moderne wijk worden waar veel mensen met plezier zullen wonen, werken en recreëren. Het gebied van ongeveer 550 ha. groot ligt ten oosten van de Maarten Luther Kingweg (Highway) ongeveer 20 km ten zuiden van Paramaribo. Belangrijk kenmerk van het gebied is de situering rondom een omvangrijk meer (150 ha) en de aanwezigheid van veel groen. In dit verslagjaar is de verkoop van de initieel 46 bouwkavels op het project te Leiding 9A voortgezet waarvan aan het einde van 2012 bijkans 70% verkocht waren. Verder is een project te Lelydorp aan het eind van 2012 voor 90% technisch afgerond. In het eerste kwartaal van 2013 zal met de verkoop van de bouwrijpe kavels worden begonnen.
RISK MANAGEMENT In het verslagjaar is de beheersing van kredietrisico's is verder geïntensiveerd. Er is ruim aandacht besteed aan de kwaliteit van de kredietportefeuille om deze binnen beheersbare en toegestane proporties te houden. Hiermee is ook voldaan aan de richtlijn van de Centrale Bank van Suriname, die een toegestane norm van 5% voor non-performing loans hanteert. Voor wat betreft de marktrisico’s is voor dat deel van de Treasury activiteiten, dat betrekking heeft op de buitenlandse beleggingen, extra focus geweest op de zogenaamde risk reward verhouding. De mondiale ontwikkeling met onevenredig dalende rendementen in relatie tot toenemende risico profielen noopten tot een herevalutatie van het buitenlands beleggingsbeleid. Onder andere het overwegen van andere beleggingsinstrumenten en het mitigeren van concentratierisico’s bij buitenlandse banken zijn onderdeel geweest van de toegepaste risico beheersmaatregelen. Met betrekking tot de operationele risico’s kan specifiek vermeld worden dat de implementatie van het in eigen beheer nemen van de creditcard verwerking in het verslagjaar extra aandacht heeft gehad. De risico’s die hiermee gepaard gaan zijn nadrukkelijk in beeld gebracht en afgewogen. De Risk Committee heeft hierbij een belangrijke rol vervuld. Ook de inrichtende functie van Risk Management heeft in 2012 veel aandacht gehad, vooral toegespitst op het risicobeleid en de organisatie van het risicobeheer. Het Risk Committee is het orgaan waar de voorbereiding van het beleid ten aanzien van het risicobeheer plaatsvindt. Dit orgaan wordt voorgezeten door de CFO die tevens de hoogste verantwoordelijke is voor de Risk Management activiteiten binnen de bank. De ondervoorzitter van dit orgaan is de COO. Verder hebben in het Risk Commitee, de department managers van Legal & Compliance, Internal Audit en Risk Management zitting. Notulen van het Risk Committee vergaderingen gaan naar de Directie en het Audit Committee. Het beleid met betrekking tot Enterprise Risk Management is verder ontwikkeld middels de uitdieping van het ‘3 Lines of Defence’ model. Specifiek uitvloeisel hiervan is de afstemming van Risk Management, Legal & Compliance en Internal Audit voor alle risico beheersingsactiviteiten, zowel bij de planning als bij de uitvoering hiervan. Het principe van de 3 lines of Defence betekent dat de lijnmanagers als 1st line aangemerkt worden, zijnde de risk owners. Dit zijn de verantwoordelijken die de eerste verdedigingslinie vormen voor wat betreft risico beheersing. Als 2nd Line of Defence worden Risk Management en Legal & Compliance aangemerkt. Deze twee departments worden ook wel aangeduid als de inrichtende riskmanagement van de bank. Deze 2nd Line heeft tot taak om samen met de 1st Line er voor te zorgen dat er afdoende risico beheerssystemen in werking zijn, terwijl er door continue monitoring ervoor gezorgd dient te worden dat mogelijke tekorten hierin tijdig en adequaat opgevangen worden. De 3rd Line is toebedeeld st nd aan de Internal Audit die tot taak heeft de activeiten van de 1 en 2 Line te toetsen en te komen tot het verschaffen van assurance. Concluderend kan gesteld worden dat er veel aandacht wordt besteed aan het op peil houden van kennis en het toepassen van methoden en technieken voor het efficiënter maken van de risico beheersing binnen onze bank. In dit verband kunnen genoemd worden diverse trainingen en implementatie van applicaties ter ondersteuning van de risicobeheersing.
DSB | Jaarverslag 2012
35
LEGAL & COMPLIANCE Wij zijn in het verslagjaar voortgegaan met het aanscherpen van onze beleidsregels en procedures, gericht op een strikte naleving van alle relevante wet- en regelgeving. Zo ook op het gebied van Anti Money Laundering en Anti Terrorist Financing. In het verslagjaar heeft er op nationaal niveau een aanpassing plaatsgevonden van de Wet Melding Ongebruikelijke Transacties en de Wet Identificatieplicht Dienstverleners. Nu bieden die een ruimere wettelijke basis aan het verder opvoeren van het integriteitsbeleid van onze bank, vooral voor wat betreft het accepteren van nieuwe cliënten, de doorlopende controle op bestaande cliënten, het monitoren van financiële transacties en het voorkomen van witwaspraktijken en financieren van terroristische activiteiten. Ook zijn er in het verslagjaar voorbereidingen getroffen voor de implementatie van de gevolgen van de Foreign Account Tax Compliance Act (FATCA). FATCA is een wet van de Verenigde Staten van Amerika gericht op het tegengaan van belastingontduiking door Amerikaanse belastingplichtigen via bankrekeningen buiten de USA. FATCA legt onder andere een rapportageplicht op buitenlandse banken terzake Amerikaanse belastingplichtigen die in de boeken van die bank voorkomen.
INTERNAL AUDIT DEPARTMENT De voornaamste taak van de Internal Audit Department (IAD) binnen onze bankinstelling is het verschaffen van assurance op het aandachtsgebied van de interne (risico)beheersing aan de directie, het operationele management en aan de toezichthoudende Audit Committee van de Raad van Commissarissen. Ook de externe auditor valt onder deze doelgroep in het kader van de beoordeling van het halfjaarrapport en de jaarrekeningcontrole van onze bankinstelling. Het voornaamste doel van deze assuranceverschaffing is het op een cyclische wijze aanjagen van een continu verbetertraject betreffende de kwaliteit van de interne beheersing van de processen met de bijbehorende risico’s binnen onze bankinstelling. In dit verband heeft de IAD in haar taakstelling onder meer het uitvoeren van verschillende typen audits waaronder operational, compliance en financial audits. Onderdeel van de eerdergenoemde assuranceverschaffingsrol van de IAD is de uitvoering van de EDP-audit taakstelling (Electronic Data Processing). Tot nu toe is deze uitbesteed aan een externe EDP-auditor; dit geldt zowel voor de algemene EDP-audit taakstelling als voor die van de technische. Ultimo deze verslagperiode zijn de eerste stappen gezet om in de komende verslagperiode een gefaseerde aanvang te maken met de cyclische uitvoering van de algemene EDP-audit taakstelling in eigen beheer. De technische EDP-Audit blijft vooralsnog uitbesteed aan de externe EDP-Auditor. In januari 2013 is er een EDP-auditor aangetrokken om het auditteam te versterken. De voortschrijdende implementatie van het ERM-raamwerk binnen onze bankinstelling zal naar verwachting ook impact hebben op de huidige assuranceverschaffingrol van de IAD. In tegenstelling tot de huidige situatie zal de IAD als 3rd Line of Defence van dit raamwerk naar verwachting sluitstuk worden van assuranceverschaffing. Voor de komende periode zijn via de 2nd Line of Defence de eerste stappen gezet om te komen tot een bredere basis van assuranceverschaffing voor de directie en het toezichthoudende Audit Committee. In het kader van onze integratie binnen de Caribische regio is de IAD-Manager, tijdens de zesde jaarlijkse CAACM-meeting (Caribbean Association of Audit Committees Members Inc.), gehouden te Castries, de hoofdstad van het eiland St. Lucia, voor een tweede zittingsperiode (juli 2012 tot en met juli 2013) als bestuurslid gekozen van dit regionaal orgaan.
INFORMATION & COMMUNICATION TECHNOLOGY Het verhogen van de effectiviteit en efficiëntie van ons bankbedrijf en daarmee het ’In mijn tijd, op mijn manier bankieren met mijn bank'; speelde ook in 2012 bij Information & Communication Technology (ICT) een centrale rol. Zoals aangekondigd in het verslagjaar 2011 is voor het beveilingsniveau van Internet Banking de faciliteit multi-factor authentication onder de productnaam I-Signer geïntroduceerd. Onze cliënten zijn hiermee in staat gesteld op een veiligere manier hun Internet Banking transacties uit te voeren en deze ook digitaal te ondertekenen.
36
DSB | Jaarverslag 2012
De groei van het gebruik van DSB Mobile Banking, welke in november 2011 is geïntroduceerd, is aanzienlijk. Thans maken veel cliënten gebruik van deze dienst voor het opvragen van hun saldo informatie, welke vooral aan het einde van de maand een piek vertoont omdat rond die periode informatie over salarisstortingen wordt opgevraagd. Met de introductie van het vernieuwd creditcardsysteem is ook de bereikbaarheid middels Phone Banking verbeterd. Onze cliënten die over een Mastercard creditcard beschikken kunnen nu 24/7 onze support medewerkers bereiken via het supportnummer. Ons product EasyCell, welke in 2005 is geïntroduceerd, waarbij het mogelijk is gemaakt om via de ATM beltegoed te kopen in USD ten laste van de SRD rekening, heeft in het verslagjaar een wijziging ondergaan waardoor het nu ook mogelijk is om beltegoed te kopen in SRD. Voor ons kantoor in de aankomsthal van de Johan Adolf Pengel Luchthaven te Zanderij is het tevens mogelijk gemaakt om EasyCell vouchers aan te bieden via onze kassa's. Verder is het eind 2012 ook technisch mogelijk gemaakt dat bij onze ATMs naast de internationale Mastercard creditcards en Maestro debitcards nu ook China Union Pay cards (CUP), pinpassen van Godo, de Landbouwbank en Finabank op al onze ATMs worden geaccepteerd.
ACCOUNTING & REPORTING In het streven naar volledig ‘in compliance’ zijn met de regels van International Financial Reporting Standards (IFRS) anno 2015, zijn in het verslagjaar flinke stappen gezet ter voorbereiding hiervan. Immers, het rapporteren volgens IFRS anno 2015 impliceert ook de aanpassing van de vergelijkende cijfers over het boekjaar 2014 naar IFRS standaarden. De bank is in nauwe samenwerking met de accountant deze stelselwijziging aan het implementeren. In het verslagjaar is al inzichtelijk gemaakt welke fasen doorlopen moeten worden om in 2015 volledig IFRS compliant te zijn. In de eerste fase zal de nadruk voornamelijk liggen op administratieve organisatorische zaken zoals de installatie van een projectgroep en het vaststellen van de effecten op de organisatie. In de tweede fase wordt aandacht besteed aan de planning waarin specifieke taken de nodige aandacht krijgen. In de derde fase wordt op procesniveau vastgesteld welke gevolgen de toepassing van IFRS standaarden zal hebben. In de voorlaatste fase waarin sprake is van de implementatie zal de bankbrede impact zich manifesteren daar de veranderingen in processen, procedures, systemen en rapporten zichtbaar zullen zijn. Uiteindelijk zal het jaarverslag 2015 helemaal voldoen aan de IFRS standaarden. Tot slot wordt in de evaluatiefase aandacht besteed aan het inzichtelijk maken van gaps en de bijsturing hiervan. Eén van de eerste stappen in het proces is het trainen van de medewerkers in het begrijpen en het toepassen van de standaarden van IFRS op de diverse aandachtsgebieden binnen het bankbedrijf. Het besluit van de bank om de winstgevendheid van branches inzichtelijk te maken heeft als resultaat dat er meer handvatten zijn aangereikt om hun specifieke bedrijfsprocessen effectiever en efficiënter aan te kunnen sturen. De uitdaging in het verslagjaar heeft zich geconcentreerd rond de doorberekening van de kosten van de ondersteunende afdelingen. Hiermee wordt inzichtelijk gemaakt welke de overige indirecte kosten zijn en wat het aandeel van de branches elk afzonderlijk daarin is. Het volgend traject heeft betrekking op het inzichtelijker maken van de winstgevendheid per product. Impliciet is daarmee ook de overgang van financial accounting naar management accounting ingezet waarbij meer detailinformatie op tactisch en operationeel niveau van belang is voor sturingsdoeleinden en besluitvorming. De afdeling Accounting & Reporting waar alle data op geaggregeerd niveau worden weergegeven, speelt een belangrijke rol in het verschaffen van informatie aan de business. Hierbij heeft zij zich opgesteld als business partner, met als uitdaging ook in de toekomst hier verder invulling aan te geven.
DSB | Jaarverslag 2012
37
GENERAL AFFAIRS In het verslagjaar is conform planning het onderhoud, de renovatie, modernisering en nieuwbouw van onze kantoren gecontinueerd. Zoals eerder aangekondigd heeft op 21 juni de eerste ceremoniële steenlegging plaatsgevonden van de bouw van het nieuwe en gemoderniseerde kantoor te Kwatta. De verwachte opening van dit kantoor aan de Washingtonstraat en de daarbij behorende nieuw aan te leggen parkeerplaats is in het derde kwartaal van 2013. In het verslagjaar is na enige vertraging de bouw van onze bankshop in het Commercial Activity Center van N.V. Luchthavenbeheer op de Johan Adolf Pengel Luchthaven gestart. Met deze bankshop kunnen niet alleen de aankomende en vertrekkende passagiers, maar ook cliënten uit de omgeving van onze diensten gebruik maken. Wij verwachten deze bankshop in het tweede kwartaal van 2013 te kunnen openen. Net zoals ons oude kantoor te Kwatta is ons kantoor te Ma Retraite gebouwd in 1972. Ook dit gebouw willen wij ter hand nemen en opzetten conform de eisen van deze tijd om zo aan de wensen van onze cliënten te kunnen voldoen. De voorbereidingen voor deze nieuwbouw zijn in een vergevorderd stadium. Binnenkort wordt gestart met de bouw. In februari 2013 is ons kantoor te Nieuwe Haven voorzien van externe signage conform de in 2011 geïntroduceerde nieuwe huisstijl. Deze signage omvat onder meer nieuwe zuilen, belettering en banieren. Na ons kantoor Nieuwe Haven zullen de overige kantoren en de aanpassing van de ATM’s ter hand worden genomen. In het verslagjaar is de safeloketruimte op het hoofdkantoor heringericht rekeninghoudend met de eisen van deze tijd. Naast de bestaande safelokethouders, die zijn opgeroepen hun oude safeloket te verruilen voor een nieuwe, kunnen we nu ook aan de grote vraag naar nieuwe safeloketten voldoen. Om aan de steeds groter wordende behoefte aan adequate parkeerruimte te voldoen, is het parkeerterrein naast de Kathedraal vanaf mei 2012 gehuurd van het Rooms Katholiek Bisdom. Onze cliënten en gasten kunnen bij bezoek aan het hoofdkantoor aan de Henck Arronstraat gebruik maken van deze faciliteit. De Surinaamsche Bank draagt kunst een warm hart toe. Kantoren en werkplekken van onze medewerkers worden verfraaid met kunstwerken. In het verslagjaar zijn diverse werken aangekocht op zowel individuele als groepsexposities, alsook op de Nationale Kunstbeurs.
CONTRACT HANDLING Zoals de tenaamstelling van de afdeling al aangeeft, is deze afdeling gespecialiseerd in de afhandeling, in de ruimste zin van het woord, van de vele soorten overeenkomsten die de bank met zowel zakelijke als particuliere cliënten aangaat. In 2012 stond het efficiënter maken van de processen die hiermee gepaard gaan voor zowel de externe als de interne cliënt centraal. Onderdelen van deze processen zijn onder de loep genomen en worden daar waar mogelijk verder geautomatiseerd, anders ingedeeld en aangepakt en/of vervolledigd.
MARKETING Jongeren Jongeren hebben bij de marketingactiviteiten in het verslagjaar centraal gestaan. Om jongeren bekend te maken met DSB en om onze producten en diensten onder hun aandacht te brengen hebben wij aan diverse, op deze doelgroep gerichte activiteiten, deelgenomen. Daarnaast is van de geboden gelegenheid gebruik gemaakt om hen te interesseren voor een carrière bij de bank. Vermeldenswaard is onze deelname aan de Virtual Educa International Beurs, de Jongeren Informatiebeurs in de eerste helft van het jaar en onze participatie bij diverse open dagen van instellingen voor Hoger Beroeps Onderwijs. In dit verband hebben wij in 2012 dan ook het studentenkrediet geïntroduceerd. Het studentenkrediet is een financieringsmodaliteit bestemd voor werkende studenten, die niet in staat zijn om het collegegeld in één keer te voldoen.
38
DSB | Jaarverslag 2012
DSB I-Signer Op 10 april hebben wij de I-Signer geïntroduceerd. De I-Signer is een paslezer die het gebruik van Internet Bankieren nog veiliger maakt. Naast het intoetsen van de gebruikersnaam en het wachtwoord dient de cliënt nu ook in het bezit te zijn van de I-Signer, om van DSB Internet Banking gebruik te kunnen maken. Met deze paslezer met multifactor authenticatie hebben wij als eerste bank in Suriname Internet Banking op een beveiligingsniveau gebracht dat voldoet aan de laatste internationale standaarden.
Samenwerkingsprogramma’s Op 21 maart vond ten overstaan van de Governor van de Centrale Bank van Suriname, de heer G. Hoefdraad, de ondertekening plaats van de Trade Finance Facilitation Program (TFFP) overeenkomst tussen DSB en de Inter American Development Bank. Dit TFFP programma is een doeltreffend middel om economische groei te stimuleren door stabiele en betrouwbare bronnen van handelsfinancieringen te garanderen. Met deze overeenkomst biedt de Inter American Development Bank onze bank de mogelijkheid handelsfinancieringen te faciliteren en de afzet van internationale bancaire handelsproducten te stimuleren. Op 12 april heeft DSB de eerste overeenkomst getekend met International Finance Corporation. De International Finance Corporation is onderdeel van de Wereldbank Groep. Het doel van deze overeenkomst is om samen met IFC de financiering van internationale handelstransacties te vergemakkelijken en hierdoor de economische ontwikkeling te stimuleren. DSB krijgt hiermee in het kader van Global Trade Finance Program (GTFP) van de IFC een handelskrediet van USD 5 mln.
Vernieuwde creditcard Vanaf 19 oktober kunnen onze cliënten profiteren van de vele nieuwe mogelijkheden van de DSB Classic of Gold MasterCard. Cliënten kunnen nu via de DSB ATM, Phone Banking en Internet Banking verschillende handelingen inzake hun DSB creditcard verrichten. Daarnaast kan de cliënt profiteren van de voordeelprogramma’s van MasterCard.
Public Relations Ons sponsorings- en community developmentbeleid richt zich met name op het ondersteunen van organisaties die zich inzetten voor sport, kunst en cultuur, onderwijs en milieu. Op genoemde gebieden worden door deze organisaties, mede door onze financiële bijdrage, projecten uitgevoerd. Hiernaast worden ook de sociaal zwakkeren en ouderen in onze samenleving op meerdere momenten in het jaar op een passende manier ondersteund.
DSB kerstconcert Op 21 december vond ons traditioneel kerstconcert plaats. Ongeveer 5.500 bezoekers mochten ook dit jaar genieten van ons druk bezocht concert dat ook door de televisiezender Apintie rechtstreeks werd uitgezonden. Wij mogen de avond als geslaagd kwalificeren.
HUMAN RESOURCES In 2012 hebben DSB medewerkers zich wederom ingezet om de doelstellingen van de Surinaamsche Bank N.V. te realiseren. Het Human Resources (HR) beleid heeft de doelstellingen van onze bank ondersteund door onder andere het traject met betrekking tot verbeterde dienstverlening en de gewenste customer experience verder vorm te geven. Hierbij is uitvoerig aandacht besteed aan de verruimde openingstijden. Daarnaast heeft HR een voorname rol gespeeld in het behoud en de verdere ontwikkeling van onze bank als vooraanstaande dienstverlenende financiële instelling onder andere door middel van gerichte trainingen aan het personeel.
Personeelsinformatie In 2012 hebben wij 18 nieuwe medewerkers mogen verwelkomen. Vanwege pensioen (5), uitdiensttreding (1) en overlijden (1) hebben in totaal 7 personen het dienstverband beëindigd. Ultimo 2012 waren er 382 medewerkers in dienst (excl. 30 uitzendkrachten).
DSB | Jaarverslag 2012
39
Nieuwe DSB medewerkers In 2012 zijn onderstaande medewerkers welkom geheten: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Elton Chin See Hoo Clifton Kartodikromo Stephanie Martosoewiknjo-van Russel Sherina Koosman Deborah Conraad Radha Boedhoe Astrid Adhien Arjan Alimoenadi Sheraisa Ghazi Seresia Sukhai Graciano Tjin Kon Foek Renato Kromowidjojo Pravish Harangi Jennifer Lauwerends Jurgen Leter Tasiana Liefen Anoeradhadebie Biharie Alexander van Petten
01.01.2012 01.01.2012 01.02.2012 07.05.2012 16.05.2012 01.07.2012 01.08.2012 15.11.2012 01.12.2012 01.12.2012 01.12.2012 01.12.2012 01.12.2012 01.12.2012 01.12.2012 01.12.2012 01.12.2012 01.12.2012
ICT ICT Risk Management Payments & Settlements Retail Banking Contract Handling Contract handling ICT Retail Banking Retail Banking Retail Banking Retail Banking Retail Banking Retail Banking Retail Banking Retail Banking Retail Banking Internal Audit
Jubilarissen Als DSB zijn wij trots op onze trouwe medewerkers. In 2012 hebben 16 medewerkers een gedenkwaardig aantal dienstjaren bij onze bank mogen vieren. Jubilarissen met 12 1/2, 25, 30, 35 en 40 dienstjaren werden op gepaste wijze in de bloemetjes gezet. Gespreid over deze categorieën is aan totaal 16 medewerkers hulde gebracht. Het veertigjarig dienstjubileum hebben 2 personen mogen vieren: Eduard Julen en Letitia Bakboord.
Benoemingen Op 1 augustus 2012 werd de heer Nawien Ghisiawan Bsc. benoemd tot stafmedewerker in de functie van Relationship Manager op de afdeling Corporate Banking. Iets later in het verslagjaar werd op 1 december 2012 mevrouw Tirzah Keyzer Msc. ook benoemd tot stafmedewerker in de functie van Relationship Manager op deze afdeling. Op dezelfde datum werd de heer Wayne Fong Ten Jing Msc. benoemd tot stafmedewerker in de functie Supervisor Retail Banking. Wij feliciteren deze medewerkers en wensen hen succes toe in hun nieuwe functie.
Procuratie In 2012 werd aan drie medewerkers de A-procuratiebevoegdheid toegekend; aan twee medewerkers de Cprocuratiebevoegdheid en eveneens aan vier medewerkers de procuratiebevoegdheid Suritrust N.V. Een overzicht van procuratiehouders bij de bank is op pagina 8 van dit jaarverslag opgenomen.
Trainingen / opleidingen Vanwege de continue groei van onze bank is evenals voorgaande jaren in 2012 wederom de nodige aandacht geschonken aan de kennis en vaardigheden van onze medewerkers. In 2012 behaalden 68 medewerkers een diploma of certificaat voor een door hun gevolgde specifieke opleiding of training op MBO-, HBO-, post-HBO-, universitair of postuniversitair niveau. Eén medewerker behaalde het Master of Business Administration Diploma in Management & Finance, twee medewerkers behaalden hun Bachelor of Science in Public Administration, de HBO-opleiding Bedrijfskunde werd afgerond door één medewerker, een medewerker rondde met succes de opleiding Behoudsmedewerker af. Voornoemde opleiding werd mogelijk gemaakt door het Nationaal Archief van Suriname in samenwerking met de Nederlandse ambassade. Voorts hebben negentien medewerkers diverse NIBE diploma’s behaald. De cursussen Business English en Mandarijn Chinees werden door respectievelijk 34 en 9 medewerkers afgerond. En tenslotte heeft één ICT medewerker zich weten te certificeren als Microsoft Certified System
40
DSB | Jaarverslag 2012
Administrator. Aan het eind van het verslagjaar is voor het tegengaan van en onderzoek naar computer criminaliteit nu ook een medewerker gecertificeerd als Computer Hacking Forensic Investigator (CHFI)
Community/ Onze rol in de maatschappij Onze rol in de maatschappij voor wat betreft begeleiding van jonge Surinamers kan als volgt gëillustreerd worden: t
t
t
&±OTUVEFOUWBOEF)PHFTDIPPMWBO"NTUFSEBNIFFGUIBBSBGTUVEFFSPQESBDIUCJKPOT voltooid. Twee studenten van de ADEK Universiteit van Suriname met de studierichting Bedrijfskunde, zijn in november gestart met hun 2-jarige bedrijfspraktijk. In de maand juli zijn drie studenten van het IMEAO wederom in de gelegenheid gesteld om hun afstudeerstage van een maand af te ronden op verschillende afdelingen. 7BONFJJTFSHFQBSUJDJQFFSEJOEF+POHFSFOCFVSTJOIFU'MBNCPZBOU1BSLXBBSCJK voorlichting werd gegeven aan jonge Surinamers betreffende de verschillende beroepen binnen onze bank. 5JKEFOTEFHSPUFTDIPPMWBLBOUJFJOJTXFEFSPNEFNPHFMJKLIFJEHFCPEFOBBO studenten om wat bij te verdienen. 80 vakantiewerkers hebben gedurende een periode van twee weken werkzaamheden verricht welke voor ons waardevol zijn geweest.
Pensioen In de loop van het verslagjaar heeft een aantal medewerkers hun langdurige carrière bij de bank afgerond. De heer Arthur Groenhart (Authorisation Officer) is in januari 2012 gaan genieten van een welverdiend pensioen gevolgd door de heer Wilfred Tjin A Tam (Department Manager Suritrust) en de heer Seno Tjokrosentono (Branch Manager Nickerie) die in februari 2012 met pensioen gingen. Mevrouw Hillary Thijm (Section Head Administration/General Affairs) volgde de rij van gepensioneerden in oktober 2012. De bank betuigt haar dank aan deze trouwe medewerkers.
Collectieve Arbeidsovereenkomst In 2012 hebben de loononderhandelingen tussen de directie en het bestuur van De Surinaamsche Bank Werknemers Organisatie plaatsgevonden waarbij de lonen na interventie met de Bemiddelingsraad voor geheel Suriname met 14,5% zijn verhoogd. In 2013 wordt een nieuwe Collectieve Arbeidsovereenkomst tot stand gebracht daar de huidige is komen te vervallen.
In memoriam In 2012 hebben wij helaas afscheid moeten nemen van onze collega, mevrouw Leberta Karsowidjojo-Grep (5 september 2012) en van vijf (5) gepensioneerde medewerkers: de heer Ronald Ligeon (24 april 2012), mevrouw Lucie Kioe A Sen (1 mei 2012), de heer Dwarkapersad Debisarun (30 juli 2012), mevrouw Theresia Mac Donald-Tjon Sien Kie (2 november 2012) en de heer Ralph van Eer (10 december 2012).
Dankbetuiging Wij willen onze dank en waardering uitspreken voor het werk dat alle medewerkers van De Surinaamsche Bank hebben verricht. Eveneens danken wij onze cliënten en relaties voor het in ons gestelde vertrouwen.
Paramaribo, 22 maart 2013 Directie Drs.S.L.J. Proeve
DSB | Jaarverslag 2012
41
Waterkant 4
42
DSB | Jaarverslag 2012
Waaggebouw
DSB | Jaarverslag 2012
43
44
DSB | Jaarverslag 2012
DSB | Jaarrekening 2012
DSB | Jaarverslag 2012
45
Vennootschappelijke balans vóór winstverdeling per 31 december 2012 (In duizenden SRD)
2012
2011
Kasmiddelen
536.610
383.855
Bankiers
840.774
708.131
80.781
80.779
1.606
2.007
ACTIVA
Schatkistpapier Kredieten: - Aan de overheid - Aan de private sector
1.491.738
1.212.279
Aandelen
57.252
35.810
Deelnemingen
20.831
7.557
Onroerende goederen en bedrijfsmiddelen Overige activa
70.376 11.193 11.405
66.360 10.151 9.358
3.122.566
2.516.287
Overlopende activa
PASSIVA Bankiers
43.905
61.757
------------------
------------------
- Spaarrekeningen
951.079
830.628
- Termijndeposito’s
559.455
311.326
- Rekening-Courant
1.230.777
1.059.080
Toevertrouwde middelen:
Overige schulden
40.181
20.431
Overlopende passiva
17.042
10.984
Voorzieningen
47.508
29.402
2.846.042
2.261.833
-----------------Kapitaal Algemene reserve Agioreserve Reserve herwaardering Winst lopend jaar
------------------
871
871
121.945
98.539
28
28
70.872
57.528
38.903
35.713 192.679
232.619 --------------3.122.566
-----------------2.516.287
Gestelde garanties
74.605
46.434
Documentaire kredieten
19.866
14.173
Paramaribo, 22 maart 2013 Directie Drs. S.L.J. Proeve Raad van Commissarissen Drs. S. Smit, voorzitter J.J. Healy Jr. Drs. M.J.A. Brahim Mw. Mr. R. Sohansingh Drs. D.M.R. Currie Ir. R. Blufpand
46
DSB | Jaarverslag 2012
Vennootschappelijke balans ná winstverdeling per 31 december 2012 (In duizenden SRD)
2012
2011
Kasmiddelen
536.610
383.855
Bankiers
840.774
708.131
80.781
80.779
ACTIVA
Schatkistpapier Kredieten:
1.606
2.007
1.491.738
1.212.279
Aandelen
57.252
35.810
Deelnemingen
20.831
7.557
Onroerende goederen en bedrijfsmiddelen
70.376
66.360
- Aan de overheid - Aan de private sector
Overige activa
11.193
10.151
Overlopende activa
11.405
9.358
3.122.566
2.516.287
PASSIVA Bankiers Toevertrouwde middelen:
43.905
------------------
61.757
-----------------830.628
- Spaarrekeningen
951.079
- Termijndeposito’s
559.455
311.326
- Rekening-Courant
1.230.777
1.059.080
Overige schulden
54.104
32.962
Overlopende passiva
17.042
10.984
Voorzieningen
47.508
29.402
2.859.965
2.274.382
-----------------Kapitaal Algemene reserve Agioreserve Reserve herwaardering
------------------
871
871
146.925
121.721
28
28
70.872
57.528
218.696
-----------------3.122.566
180.148
-----------------2.516.287
Gestelde garanties
74.605
46.434
Documentaire kredieten
19.866
14.173
Paramaribo, 22 maart 2013 Directie Drs. S.L.J. Proeve Raad van Commissarissen Drs. S. Smit, voorzitter J.J. Healy Jr. Drs. M.J.A. Brahim Mw. Mr. R. Sohansingh Drs. D.M.R. Currie Ir. R. Blufpand
DSB | Jaarverslag 2012
47
Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over 2012 (In duizenden SRD)
2012
2011
Rentebaten
176.746
145.523
Rentelasten
46.898
34.842
Rentemarge
129.848
110.681
BATEN
Opbrengst uit effecten en deelnemingen Provisie
3.810
4.084
21.841
17.683
6.406
6.296
161.905
138.744
Personeelskosten
57.249
46.829
Andere beheerskosten
24.392
21.566
Resultaat uit financiële transacties Totale baten LASTEN
Afschrijvingen
6.078
5.841
Bedrijfslasten
87.719
74.236
14.713
11.390
Totale lasten
102.432
85.626
Bedrijfsresultaat vóór belastingen
59.473
53.118
Belastingen
20.570
17.405
Winst ter verdeling
38.903
35.713
5.917
5.221
Mutaties voorziening kredietrisico's
RECAPITULATIE WINSTVERDELING In contanten: Interim-dividend Slotdividend Toevoeging reserve
8.006
7.309
24.980
23.183 35.713
38.903
Paramaribo, 22 maart 2013 Directie Drs. S.L.J. Proeve Raad van Commissarissen Drs. S. Smit, voorzitter J.J. Healy Jr. Drs. M.J.A. Brahim Mw. Mr. R. Sohansingh Drs. D.M.R. Currie Ir. R. Blufpand
48
DSB | Jaarverslag 2012
Geconsolideerde balans vóór winstverdeling per 31 december 2012 (In duizenden SRD)
2012
2011
Kasmiddelen
536.654
383.891
Bankiers
840.774
708.131
80.781
80.779
ACTIVA
Schatkistpapier Kredieten: - Aan de overheid - Aan de private sector Aandelen
1.606
2.007
1.491.738
1.212.279
57.252
35.810
116.057
97.934
Overige activa
12.232
10.239
Overlopende activa
12.960
10.813
3.150.054
2.541.883
Onroerende goederen en bedrijfsmiddelen
PASSIVA Bankiers Toevertrouwde middelen:
43.905
------------------
61.757
------------------
- Spaarrekeningen
951.079
830.628
- Termijndeposito’s
559.455 1.230.777
1.059.080
- Rekening-Courant Langlopende leningen Overige schulden
311.326
15.476
15.231
40.313
26.622
Overlopende passiva
23.864
11.858
Voorzieningen
52.566
32.702
2.873.530
-----------------Kapitaal Algemene reserve Agioreserve Reserve herwaardering Winst lopendjaar
871
871
121.945
98.539
28
28
70.872
57.528
38.903 232.619 -----------------3.150.054
Gestelde garanties Documentaire kredieten
2.287.447 ------------------
74.605 19.866
35.713 192.679 -----------------2.541.883 46.434 14.173
Paramaribo, 22 maart 2013 Directie Drs. S.L.J. Proeve Raad van Commissarissen Drs. S. Smit, voorzitter J.J. Healy Jr. Drs. M.J.A. Brahim Mw. Mr. R. Sohansingh Drs. D.M.R. Currie Ir. R. Blufpand
DSB | Jaarverslag 2012
49
Geconsolideerde Geconso olideerd de b balans allanss ná á winstverdeling winsstverd deling p per er 3311 d december eccember 22012 012 (In duizenden SRD)
2012
2011
Kasmiddelen
536.654
383.891
Bankiers
840.774
708.131
80.781
80.779
ACTIVA
Schatkistpapier Kredieten: - Aan de overheid - Aan de private sector Aandelen
1.606
2.007
1.491.738
1.212.279
57.252
35.810
Onroerende goederen en bedrijfsmiddelen Overige activa
116.057 12.232
97.934 10.239
Overlopende activa
12.960
10.813
3.150.054
2.541.883
PASSIVA Bankiers Toevertrouwde middelen:
43.905
------------------
61.757
------------------
- Spaarrekeningen
951.079
- Overige toevertrouwde middelen
559.455
311.326
- Overige toevertrouwde middelen
1.230.777
1.059.080
830.628
Langlopende leningen
15.476
15.231
Overige schulden
54.236
39.153
Overlopende passiva
23.864
11.858
Voorzieningen
52.566
32.702
2.887.453
2.299.978
-----------------Kapitaal Algemene reserve Agioreserve Reserve herwaardering
------------------
871
871
146.925
121.721
28
28
70.872
57.528
218.696 -----------------3.150.054
180.148 -----------------2.541.883
Gestelde garanties
74.605
46.434
Documentaire kredieten
19.866
14.173
Paramaribo, Pa ara amarribo, 22 maart 2013 Directie Di D re ecttie D Dr s.. S.L . .J .J.. Pr P oevve Drs. S.L.J. Proeve Raad Commissarissen R aad ad vvan a Comm an miss ssa arissen n Drs. Smit, voorzitter D rs. SS.. Sm mit it, vo oor orzi zitt tte tt er JJ.J. J. .J. J H ealy lyy Jr. Healy D Dr s. M .J.A A. Brah ahim ah Drs. M.J.A. Brahim M Mw w.. M r. R. R Soh oh han ansing ng n gh Mw. Mr. Sohansingh D rs. D . .R .M .R.. Cu CCurrie rrriie e Drs. D.M.R. Ir. R.. B Blufpand Ir r. R lufp fp pand d
50
DSB | Jaarverslag 2012
Geconsolideerde winst-en verliesrekening over 2012 (In duizenden SRD)
2012
2011
Rentebaten
176.746
145.523
Rentelasten
46.620
34.472
Rentemarge
130.126
111.051
BATEN
Opbrengst uit effecten Provisie Resultaat uit financiële transacties
1.124
923
30.067
25.743
6.426
6.660
167.743
144.377
Personeelskosten
59.649
48.970
Andere beheerskosten
24.895
22.021
Totale baten LASTEN
Afschrijvingen
6.095
5.856
Bedrijfslasten
90.639
76.847
16.050
12.551
106.689
89.398
Bedrijfsresultaat vóór belastingen
61.054
54.979
Belastingen
22.151 38.903
19.266 35.713
Toevoeging voorziening kredietrisico's Totale lasten
Winst ter verdeling
RECAPITULATIE WINSTVERDELING In contanten: Interim-dividend Slotdividend Toevoeging reserve
5.917
5.221
8.006
7.309
24.980
23.183
38.903
35.713
Paramaribo, 22 maart 2013 Directie Drs. S.L.J. Proeve Raad van Commissarissen Drs. S. Smit, voorzitter J.J. Healy Jr. Drs. M.J.A. Brahim Mw. Mr. R. Sohansingh Drs. D.M.R. Currie Ir. R. Blufpand
DSB | Jaarverslag 2012
51
Toelichting op de jaarrekening 2012 Vaststelling jaarrekening De geconsolideerde jaarrekening van De Surinaamsche Bank N.V. voor het jaar eindigend op 31 december 2012 is door de directie vrijgegeven voor publicatie na instemming van de Raad van Commissarissen op 22 maart 2013. De jaarrekening wordt op dinsdag 23 april 2013 ter vaststelling voorgelegd aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.
Algemene informatie De Surinaamsche Bank N.V. opgericht en gevestigd in Suriname, is een naamloze vennootschap naar Surinaams recht. Het adres van de statutaire zetel van De Surinaamsche Bank N.V. is Henk Arronstraat 26- 30. De Surinaamsche Bank N.V is de moederorganisatie van de Surinaamse Trustmaatschappij N.V., de Surinaamse Computer Maatschappij N.V. en de Financieringsmaatschappij Paramaribo N.V. Verder is er een 50% belang in de joint venture DSB-Assuria Vastgoed Maatschappij N.V. De toelichting heeft betrekking op zowel de vennootschappelijke als de geconsolideerde financiële overzichten.
Grondslagen voor consolidatie In de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening worden de cijfers verwerkt van de ondernemingen waarin DSB een belang heeft van 50% en meer. In de consolidatie zijn in verband hiermee de 100% deelnemingen in de Surinaamse Trustmaatschappij N.V., de Financieringsmaatschappij Paramaribo N.V. en de Surinaamse Computer Maatschappij N.V. betrokken. De activa en passiva evenals de resultaten van deze deelnemingen zijn voor 100% in de geconsolideerde balans respectievelijk in de geconsolideerde winst- en verliesrekening opgenomen, na eliminatie van intergroepsverhoudingen. In de consolidatie zijn de cijfers van DSB Assuria Vastgoed Maatschappij N.V. voor 50% meegenomen. De intrinsieke waarde van deze vennootschap bedraagt per ultimo 2012 SRD 3.999.664 (2011: SRD 3.874.000).
Grondslagen van valuta omrekening De vorderingen en schulden in vreemde valuta zijn omgerekend tegen de geldende koersen van de Centrale Bank van Suriname per 31 december 2012. De koersverschillen welke ontstaan bij de waardering van de valutaposities worden evenals de resultaten ontstaan bij aan- en verkoop van vreemde valuta in de resultatenrekening opgenomen onder ’Resultaat uit financiële transacties’.
Grondslagen van waardering ACTIVA Kasmiddelen Deze betreffen de wettige betaalmiddelen zowel in lokale als vreemde valuta en vorderingen op de Centrale Bank van Suriname. De kasmiddelen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde.
Schatkistpapier De onder dit hoofd opgenomen schatkistpromessen, uitgegeven door de overheid, zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. De looptijd is vastgesteld op maximaal 12 maanden, tegen rentepercentages van 8% en 9%.
Kredieten Deze post omvat leningen in de corporate- en consumersfeer waaronder rekening-courantkredieten, huurkoopkredieten en persoonlijke leningen. Waar nodig wordt een specifieke voorziening getroffen tegen het risico van oninbaarheid. Deze voorziening voor specifieke debiteuren wordt in de balans in mindering gebracht op de post "Kredieten".
52
DSB | Jaarverslag 2012
Aandelen Deze betreffen aandelen in lokale ondernemingen welke worden gewaardeerd tegen actuele waarde, zijnde de beurswaarde met inachtneming van een afwaardering van 10%. De meerwaarde als gevolg van de waardering tegen de beurswaarde is opgenomen in het eigen vermogen (Reserve herwaardering), één en ander onder aftrek van een voorziening voor latente belastingen. De waardering van de aandelen BNETS N.V. en Multiplex N.V. heeft tegen de verkrijgingprijs plaatsgevonden.
Deelnemingen De deelnemingen worden gewaardeerd tegen de intrinsieke waarde per 31 december van het boekjaar. De vorderingen en schulden op c.q. aan deelnemingen, welke eveneens hieronder zijn inbegrepen, worden gewaardeerd tegen nominale waarde.
Onroerende goederen en bedrijfsmiddelen De bankgebouwen inclusief terreinen zijn gewaardeerd tegen de actuele waarde. Deze is vastgesteld op basis van een externe taxatie in december 2011. De afschrijvingen op de bankgebouwen vinden lineair plaats over de gebruiksduur van 40 jaar (2,5% per jaar). Veranderingen in de actuele waarde van gebouwen en terreinen worden ten gunste/laste van de herwaarderingsreserve gebracht onder aftrek van een voorziening voor latente belastingen bij gebouwen tegen het nominaal belasting tarief. De herwaarderingsreserve is afzonderlijk onder het eigen vermogen opgenomen. De bedrijfsmiddelen worden gewaardeerd tegen aanschaffingsprijs minus lineaire afschrijvingen op basis van de geschatte economische gebruiksduur; voor inventarissen is deze gesteld op vijf jaar, transportmiddelen en personal computers drie jaar en overige computerapparatuur vier jaar. Een deel van de op balansdatum vermelde activa onder de post Onroerende goederen en bedrijfsmiddelen is vanwege de tegen onze bank gevoerde rechtsgedingen en de daaruit toen voortvloeiende beslagleggingen als hypothecaire zekerheidsstelling aan de Centrale Bank van Suriname verschaft. Per balansdatum is deze hypothecaire inschrijving niet geroyeerd.
PASSIVA Toevertrouwde middelen Hieronder zijn inbegrepen de schulden in rekening-courant, spaargelden en depositogelden. Zij worden gewaardeerd tegen nominale waarde.
Langlopende leningen Door DSB Assuria Vastgoed Maatschappij N.V. is ten behoeve van de aankoop van onroerend goed een tweetal langlopende leningen aangegaan. Eén daarvan betreft het eerder in het verslag vermelde terrein gelegen te Acaribo.
Voorzieningen Hieronder zijn inbegrepen voorzieningen voor latente belastingverplichtingen, medische kosten gepensioneerde werknemers, voorzieningen voor inactieve werknemers inzake arbeidsconflicten en overige specifieke risico’s, waaronder het frauderisico. De voorziening latente belastingverplichtingen heeft betrekking op het verschil in waardering volgens de bedrijfseconomische jaarrekening en die volgens de fiscale jaarrekening voor wat betreft de bankgebouwen en aandelen. Over het waarderingsverschil van de terreinen wordt geen latentie gevormd. De latente belastingverplichting wordt berekend tegen het geldende nominale tarief. De voorziening medische kosten gepensioneerde medewerkers is gevormd ter dekking van de bestaande verplichting tot vergoeding van ziektekosten aan personeel dat bij onze instelling met pensioen gaat. Door het actuarieel bureau Lo Fo Wong is een actuariële berekening gemaakt over de hoogte van de voorziening medische kosten, welke in een aantal toekomstige jaren zal worden opgebouwd rekening houdende met verdere actuariële ontwikkelingen. De pensioenaanspraken van de medewerkers zijn ondergebracht in de Stichting Pensioenfonds van De Surinaamsche Bank N.V. De voorziening voor pensioenverplichtingen wordt berekend onder verantwoor-
DSB | Jaarverslag 2012
53
delijkheid van het actuarieel bureau Lo Fo Wong. De pensioengrondslag wordt bij de aanvang van het deelnemerschap en vervolgens per 1 januari van elk daarop volgend jaar vastgesteld. De financiering van de pensioenverplichtingen vindt plaats door middel van maandelijkse stortingen door DSB, naar rato van een percentage ad 20% van de salarissen. Daarnaast draagt het fonds zelf bij aan deze financiering. Vanaf 1 januari 2006 heeft een stelselwijziging plaatsgevonden, waarbij het personeel een eigen bijdrage doet van 7% van het salaris. De voorziening inactieve werknemers inzake arbeidsconflicten is ingesteld om eventuele negatieve consequenties van arbeidsgeschillen te kunnen opvangen. De voorziening voor frauderisico is gevormd ter dekking van het eigen risico onder andere van claims bij frauduleuze handelingen.
Swaps Per 31 december 2012 had De Surinaamsche Bank N.V. voor een bedrag van USD 4.820.000 aan valutaswaps uitstaan. De verplichtingen en schulden betreffende de swapdeals komen in omvang en looptijd met elkaar overeen. Daarom zijn deze posities gesaldeerd opgenomen. De koersverschillen betreffende de valutaverplichting van de bank zijn onder "Overige schulden" opgenomen.
Overige activa, overlopende activa en passiva Voor zover in het voorgaande niet anders staat vermeld, worden de activa en passiva gewaardeerd tegen nominale waarde.
Gestelde garanties en documentaire kredieten Het betreft voorwaardelijke verplichtingen die niet worden opgenomen in de balans omdat het bestaan afhankelijk is van het zicht in de toekomst al dan niet voordoen van één of meer onzekere gebeurtenissen zonder dat de bank daarop doorslaggevende invloed kan uitoefenen.
Grondslagen van resultaatbepaling De baten en lasten worden bepaald met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde grondslagen van waardering. Baten worden verantwoord in het jaar waarin de diensten zijn verricht. Lasten worden in aanmerking genomen in het jaar waarin deze voorzienbaar zijn. De belasting wordt berekend op basis van het verantwoorde resultaat tegen de geldende nominale belastingtarieven, rekeninghoudend met fiscaal niet-aftrekbare kosten en fiscaal vrijgestelde opbrengsten.
54
DSB | Jaarverslag 2012
Maagdenstraat 38
DSB | Jaarverslag 2012
55
56
DSB | Jaarverslag 2011
Julianastraat 56
DSB | Jaarverslag 2011
57
Activa vennootschappelijke en geconsolideerde balans ná winstverdeling Vennootschappelijke balans (In duizenden SRD) Kasmiddelen
Geconsolideerde balans
2012
2011
2012
2011
536.610
383.855
536.654
383.891
Hieronder zijn opgenomen de wettige betaalmiddelen, alsmede de direkt opeisbare tegoeden bij de Centrale Bank van Suriname. Samenstelling:
Kassen
103.234
110.937
103.278
110.973
Centrale Bank van Suriname
433.376
272.918
433.376
272.918
536.610
383.855
536.654
383.891
840.774
708.131
840.774
708.131
1.493.344
1.214.286
1.493.344
1.214.286
Bankiers uitgezette gelden Hieronder zijn opgenomen de vorderingen op de binnen- en buitenlandse banken. Kredieten Hieronder zijn opgenomen de vorderingen uit de kredietverlening. Samenstelling:
Kredieten aan de overheid Kredieten aan de private sector
1.606
2.007
1.606
2.007
1.491.738
1.212.279
1.491.738
1.212.279
1.493.344
1.214.286
1.493.344
1.214.286
Ten behoeve van de kredietverlening worden zekerheden bedongen: 1.606
2.007
1.606
2.007
818.499
751.660
818.499
751.660
Garanties van de overheid Hypotheken
20.034
20.042
20.034
20.042
653.205
440.577
653.205
440.577
1.493.344
1.214.286
1.493.344
1.214.286
Overheid
0,1%
0,2%
0,1%
0,2%
Agrarische sector en visserij
2,9%
2,6%
2,9%
2,6%
Industrie, bosbouw en mijnbouw
15,0%
15,7%
15,0%
15,7%
Handel en dienstverlening
49,0%
Effecten Overige zekerheden De kredietverlening is verspreid over de volgende sectoren:
48,2%
49,0%
48,2%
Constructie en installatie
4,3%
3,7%
4,3%
3,7%
Transport, opslag en communicatie
4,9%
1,4%
4,9%
1,4%
Woningbouw Overige
7,1% 17,5%
8,8% 18,6%
7,1% 17,5%
8,8% 18,6%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
57.252
35.810
57.252
35.810
Aandelen
Hieronder zijn opgenomen de aandelen in lokale maatschappijen
58
DSB | Jaarverslag 2012
Vennootschappelijke balans
(In duizenden SRD) Deelnemingen
2012
2011
20.831
7.557
4.625
4.996
Geconsolideerde balans
2012
2011
In de vennootschappelijke balans zijn onder deelnemingen opgenomen de deelname in het kapitaal, alsmede het saldo van vorderingen en schulden op de deelnemingen. De deelnemingen betreffen Surinaamse Trustmaatschappij N.V., Financierings maatschappij Paramaribo N.V., Surinaamse Computer Maatschappij N.V. en DSB Assuria Vastgoed Maatschappij N.V. (50% deelneming) Samenstelling: Kapitaal en reserves
16.206
2.561
20.831
7.557
70.376
66.360
116.057
97.934
Onroerende goederen
59.316
57.600
104.968
89.149
Bedrijfsmiddelen
11.060
8.760
11.089
8. 785
70.376
66.360
116.057
97.934
Aanschafwaarde 1 januari
21.954
15.507
54.046
18.182
Investeringen - netto
3.099
6.447
16.661
35. 323
44.509
44.509
44.507
44. 507
69.562
66.463
115.214
98 . 012
(10.246)
(8.863)
(10.246)
(8. 863)
Vorderingen / schulden
Onroerende goederen en bedrijfsmiddelen Samenstelling:
Onroerende goederen:
Herwaarderingen Afschrijvingen
59.316
57.600
104.968
89.149
Boekwaarde 1 januari
8.760
7.925
8.785
7.961
Aanschaffingen
6.995
5.412
7.016
5. 416
15.755
13.337
15.801
13. 377
(4.695)
(4.577)
(4.712)
(4. 592)
11.060
8.760
11.089
8. 785
11.193
10.151
12.232
10. 239
11.405
9.358
12.960
10. 813
Bedrijfsmiddelen:
Afschrijvingen Overige activa Onder overige activa zijn de bedragen opgenomen die niet overlopend zijn of niet onder andere specifiek omschreven balanshoofden gerubriceerd kunnen worden, zoals saldi van nog te verrekenen posten in het betalingsverkeer, alsmede de te vorderen inkomstenbelasting.
Overlopende activa Onder overlopende activa zijn opgenomen nog te ontvangen interest en vooruitbetaalde kosten.
DSB | Jaarverslag 2012
59
Passiva vennootschappelijke en geconsolideerde balans ná winstverdeling Vennootschappelijke balans (In duizenden SRD) Bankiers
2012
2011
43.905
Geconsolideerde balans 2012
2011
61.757
43.905
61.757
2.741.311
2.201.034
2.741.311
2.201.034
830.628
Hieronder zijn opgenomen de schulden aan de binnenlandse en buitenlandse banken. Toevertrouwde middelen Hieronder zijn opgenomen de door klanten toevertrouwde middelen, zoals rekening-courantverhoudingen, spaargelden en deposito's. Samenstelling: Spaargelden
951.079
830.628
951.079
559.455
311.326
559.455
311.326
1.230.777
1.059.080
1.230.777
1.059.080
2.741.311
2.201.034
2.741.311
2.201.034
--
--
15.476
15.231
Overige schulden
54.104
32.962
54.236
39.153
Overlopende passiva
17.042
10.984
23.864
11.858
47.508
29.402
52.566
32.7 02
Voorziening voor latente belastingverplichtingen
22.575
14.981
23.113
14.984
Voorziening medische kosten
24.283
13.748
24.283
13.748
500 150
286 387
500 150
286 387
Deposito's Rekening-courant
Langlopende leningen
Hieronder zijn opgenomen de nog te betalen kosten alsmede nog te betalen interest. Voorzieningen Samenstelling:
Voorziening voor frauderisico Voorziening inactieve werknemers inzake arbeidsconflicten Voorzieningen reputatierisico
Eigen vermogen
--
4.520
3.297
47.508
29.402
52.566
32.7 02
218.696
180.148
218.696
--
180.148
Samenstelling: Kapitaal Algemene reserve :
Herwaarderingsreserve
871
871
871
871
70.872
57.528
70.872
57.528
146.953
121.749
146.953
121.749
218.696
180.148
218.696
180.148
871
871
871
871
0
0
0
0
871
871
871
871
Stand begin boekjaar
179.277
149.240
179.277
149.240
Mutatie Algemene reserve
13.568
6.854
13.568
6.854
24.980
23.183
24.980
23.183
218.696
179.277
218.696
179.277
Overige reserve
Verloop van het kapitaal: Stand begin boekjaar Dividend in aandelen t.l.v. de nettowinst Verloop van de reserves:
Toevoeging uit de winst
In het kapitaal wordt geparticipeerd door ASSURIA met 49%, de Republiek Suriname met 10% en institutionele en particuliere beleggers met 41%.
60
DSB | Jaarverslag 2012
Vennootschappelijke en geconsolideerde winst- en verliesrekening Vennootschappelijke winst- en verlies rekening (In duizenden SRD) Rentemarge
Geconsolideerde winst- en verlies rekening
2012
2011
129.848
110.681
2012 130.126
111.051
2011
3.810
4.084
1.124
923
1.124 2.686
923 3.161
1.124 -
923 -
3.810
4.084
1.124
923
21.841
17.683
30.067
25.743
Betreft het voordelig saldo tussen de rentebaten uit hoofde van de kredietverlening, beleggingen en overige uitzettingen, en de rentelasten van de opgenomen en toevertrouwde middelen.
Opbrengst uit effecten en deelnemingen Hieronder zijn opgenomen de dividenden uit aandelen van lokale maatschappijen. In de vennootschappelijke winst- en verliesrekening is onder deze post mede opgenomen de nettowinst van de deelnemingen. Samenstelling: Effecten Deelnemingen
Provisie Betreft de vergoedingen verkregen uit de dienstverlening in het binnenlands en buitenlands betalingsverkeer, het assurantiebedrijf en de overige diensverlening.
17.228
14.100
17.235
14.108
Assurantiebedrijf
1.377
1.295
1.790
Overige
3.236
2.288
11.042
1.664 9.971
21.841
17.683
30.067
25.743
6.406
6.296
6.426
6.660
57.249
46.829
59.649
48.970
35.111
34.170
Samenstelling: Betalingsverkeer
Resultaat uit financiële transacties Betreft de met vreemde valutahandel Behaalde koersresultaat van obligaties in het buitenland.
Personeelskosten: Hieronder zijn opgenomen de salarissen, gratificaties, sociale lasten, pensioenvoorzieningen en overige voorzieningen ten behoeve van het personeel.
32.438
37.045
Pensioenlasten
4.187
3.307
4.400
Sociale lasten en overige personeelskosten
7.019
7.584
7.272
7.850
10.932
3.500
10.932
3.500
57.249
46.829
59.649
48.970
Samenstelling: Salarissen (inclusief gratificaties e.d.)
Voorzieningen
3.450
DSB | Jaarverslag 2012
61
Vennootschappelijke winst- en verlies rekening
2012
2011
2012
2011
24.392
21.566
24.895
22.021
5.704
(In duizenden SRD) Andere beheerskosten:
Geconsolideerde winst-en verlies rekening
Deze post omvat de huisvestingskosten, kantoorbehoeften, automatiseringskosten, reclame- en advertentiekosten en overige algemene kosten.
6.116
5.501
6.355
Kantoorbehoeften
1.958
1.609
1.989
1.635
Automatiseringskosten
4.331
2.592
4.335
2.602
Samenstelling: Huisvestingskosten
2.371
2.124
2.413
2.170
9.616
9.740
9.803
9.910
24.392
21.566
24.895
22.021
6.078
5.841
6.095
5.856
Communicatie- en transportkosten Overige
Afschrijvingen Betreft de afschrijvingen op gebouwen en bedrijfsmiddelen. Samenstelling: Afschrijving op gebouwen Afschrijving op bedrijfsmiddelen
Voorziening kredietrisico's
1.382
1.264
1.382
1.264
4.696
4.577
4.713
4.592
6.078
5.841
6.095
5.856
14.713
11.390
16.050
12.551
Hieronder zijn opgenomen de mutaties in de waardecorrecties op vorderingen. Samenstelling: Toevoeging specifieke voorzieningen
21.815
24.094
23.152
25.254
Vrijval specifieke voorzieningen
(7.102)
(12.704)
(7.102)
(12.703)
Mutaties in de waardecorrecties op vorderingen
14.713
11.390
16.050
12.551
Belastingen
20.570
17.405
22.151
19.266
Betreft de inkomstenbelasting over het resultaat vóór belastingen De belasting verschuldigd over fiscaal niet-aftrekbare afschrijvingen wordt ten laste gebracht van de onder voorzieningen opgenomen belastinglatentie
62
DSB | Jaarverslag 2012
Overige informatie Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2012 (In duizenden SRD)
2012
2011
Het verloop van de financiële middelen kan worden geïllustreerd met behulp van het onderstaande kasstroomoverzicht. Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat vóór belastingen
61.054
54.979
Belastingen over het bedrijfsresultaat
(22.151)
(19.266)
Bedrijfsresultaat ná belastingen
38.903
35.713
Afschrijvingen
6.095
5.856
Aanpassing voorzieningen
11.908
3.029 44.598
(Toename) vorderingen op banken
56.906 (132.643)
(95.783)
Toename kredietverlening Toename/afname schatkistpapier
(279.058) (2)
(278.516) 659
Toename/afname overige- en overlopende activa Toename toevertrouwde middelen
(4.140)
524
540.277
365.170
(Afname/toename) schulden aan banken
(17.852)
26.434
Toename/afname overige- en overlopende passiva
27.089
(16.901)
190.659 ---------------------
46.185 ---------------------
(24.218) --------------------(24.218)
(41.301) --------------------(41.301)
Netto kasstroom operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa Netto kasstroom investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Langlopende leningen Dividend in contanten Mutatie liquide middelen Kasmiddelen begin van het verslagjaar ultimo van het verslagjaar
245 (13.923) (13.678) --------------------152.763 383.891 536.654
14.468 (12.530) 1.938 --------------------6.822 377.069 383.891
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Alleen die mutaties zijn in aanmerking genomen welke tot een wijziging in de liquide middelen aanleiding hebben gegeven. Koersverschillen op saldi van liquide middelen in vreemde valuta zijn in het kasstroomoverzicht verwerkt in het resultaat vóór belastingen.
DSB | Jaarverslag 2012
63
DSB | Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van De Surinaamsche Bank N.V. Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport op pagina 46 tot en met 63 opgenomen jaarrekening 2012 van De Surinaamsche Bank N.V. te Paramaribo gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de vennootschappelijke- en de geconsolideerde balans per 31 december 2012, de vennootschappelijke en geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2012 en het geconsolideerde kasstroomoverzicht met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.
Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.
Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met de door onze beroepsorganisatie uitgevaardigde controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico's dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.
64
DSB | Jaarverslag 2012
Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.
Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van De Surinaamsche Bank N.V. per 31 december 2012 en van het resultaat over 2012 in overeenstemming met algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving.
Paramaribo, 22 maart 2013
Hoogachtend, BDO Assurance N.V. Namens deze,
W.K. Achthoven RA Partner
drs. R. Abrahams RA Partner
DSB | Jaarverslag 2012
65
DSB | Adressen Paramaribo
Hermitage
Hoofdkantoor
DSB Bankshop Hermitage Mall
Henck Arronstraat 26-30
hk.Estreliastraat/ TBL Cinemas
Surinaamse Trustmaatschappij N.V.
P.O. Box 1806
Unit 27-28
(SURITRUST)
Telefoon:
(597) 471100
Telefoon:
Telefax:
(597) 411750
Beheerder 1): Mevr. M.H.G. Elshot
(597) 493131
(597) 477835 E-mail:
[email protected]
Website:
www.dsbbank.sr
Swift:
SURBSRPA
Dochtermaatschappijen
Henck Arronstraat 32 Paramaribo Telefoon:
District Marowijne
Telefax:
(597) 420050
Manager:
Mevr. drs. A. Bhola Raghoebarsing MBA
Moengo
Kwatta Kwattaweg 226 - Hoek Washingtonstraat Telefoon:
Kapitein Chris Silosweg 3 Telefoon:
(597) 0341245/0341220
Beheerder: Dhr. G.E. Bendt
(597) 440468 / 471100
Beheerder 1): Mevr. M. Bergraaf-Tan a Kiam
Nieuwe Haven
District Nickerie
Telefax:
(597) 472132
P.O. Box 11
Manager:
Dhr. Ing. J. Chen Poun Joe
(597) 0231381 / 0231311
Telefax:
(597) 0231884
Beheerder: Dhr. R. A. Kaliar
District Para
(597) 471100 / 424186
DSB Assuria Vastgoed Maatschappij N.V. Henck Arronstraat 32 Paramaribo
Zanderij
Coronastraat 4 - Hoek Plutostraat
Aankomsthal Johan Adolf Pengel Luchthaven
Telefoon:
Telefoon:
(597) 0325308
Telefax:
(597) 0325307
(597) 451345 / 471100
Paramaribo Telefoon:
Telefoon:
Ma Retraite
Dr. J.F. Nassylaan 53-55
Landingstraat 6
Telefoon:
Beheerder 1):Mevr. S. Edam - Morsen
Surinaamse Computer Maatschappij N.V. (joint control)
Nieuw Nickerie
Van ‘t Hogerhuysstraat 62 (597) 402100 / 471100
(597) 420033 (597) 471100
Telefoon:
(597) 420033 (597) 471100
Telefax:
(597) 420050
Beheerder 1):Mevr. L. Koenders
Manager:
Dhr. L.A.E. Budel
Kasabaholoweg 29
District Wanica
Website:
www.dsbbank.sr
Telefoon:
Lelydorp
Internet Banking:
https://my.dsbbank.sr
Indira Gandhiweg 506
Phone Banking:
900 - MYDSB (69372)
Telefoon:
(597) 0366112
Callcenter:
471100 ext. 279, 307, 321
Telefax:
(597) 0368647
Beheerder 1):Dhr. H. Sylvester
Kasabaholo (597) 431541 / 431788 / 471100
Beheerder 1):Mevr. J. Chang - Sim A Sjoei
Beheerder: Mevr. N. Flu-Blom
1) Situatie per 22 maart 2013
66
DSB | Jaarverslag 2012
Eindredactie:
Marketing De Surinaamsche Bank N.V.
Vormgeving:
Stradius Offsetdrukkerij Westfort N.V.
Druk:
Drukkerij Leo Victor
Fotografie:
Offsetdrukkerij Westfort N.V. Dhr. R. Chan Stichting Stadsherstel Paramaribo Horacio Stuart ( www.thisisjohndoe.com) Dhr. C. van der Vossen
Met dank aan:
Dhr. T. Smit Dhr. S. Fokké Mevr. F. Kuenen Dhr. M. Bang A Foe Dhr. C. van der Vossen Mevr. M. Elias-Chang Mevr. K. Moniz Stichting Gebouwd Erfgoed Suriname Stichting Waaggebouw Nola Hatterman Art Academy