1422
Droge en natte ogen Droge ogen is een veel voorkomend probleem en wordt veroorzaakt door onvoldoende bevochtiging en smering van het oogoppervlak (figuur 1). Als gevolg hiervan kunnen de ogen gaan steken, branden, of slijm afscheiden. Onze ogen gaan hierdoor tranen, maar deze tranen lossen het probleem niet op. Waardoor er mogelijk een overmatige traanproductie het gevolg is: natte ogen. Bij elke knipperslag, zo om de 20 tot 30 seconden, wordt het traanvocht in een dun laagje gelijkmatig verdeeld over het oog. Deze dunne laag noemen we de “traanfilm”, en bestaat uit drie lagen (figuur 2): 1. Een buitenste olie-achtige (lipide) laag verhindert de verdamping van de traanfilm, deze wordt geproduceerd door kleine kliertjes in de oogleden, de kliertjes van meiboom. 2. Een middelste waterachtige laag heeft als taak het oog schoon te wassen van vuil en stof, deze wordt geproduceerd door de traanklier en de kliertjes in het bindvlies dat over het oogwit (conjunctiva) heen zit. 3. Een binnenste slijmachtige (muceuze) laag zorgt voor een goede binding en gelijkmatige verdeling van de waterachtige laag aan het oogoppervlak, deze komen uit andere kliertjes in het bindvlies van het oog.
Figuur 1: doorsnede voorkant
Figuur 2: Traanfilm
5-10-2015
1-5
1422
Als de traanfilm in goede verhouding is hebben we geen klachten, als deze om welke reden dan ook niet in goede verhouding is krijgen we hier klachten van. Mogelijke symptomen zijn: Jeuk Branderig en/ of droog gevoel Gevoel dat er wat in de ogen zit Roodheid Wazig zicht Lichtgevoeligheid Veel tranen Drukkend gevoel achter en/ofrondom de ogen Wisselend zicht, ook met lezen en/of achter de computer Vermoeide ogen Gezwollen oogleden Als een van de laagjes van de traanfilm onvoldoende is of ontbreekt kan men last krijgen van droge ogen. Mogelijke oorzaken van droge ogen zijn: Het natuurlijk verouderingsproces (met onder andere de menopauze) Bepaalde systemische ziekten Gebruik van bepaalde medicijnen Het klimaat: koude buitenlucht in de winter (en droge lucht binnen als gevolg van de verwarming) Airconditioning Onvoldoende knipperen met de ogen, bijvoorbeeld bij langdurig lezen of kijken naar een televisie of beeldscherm Langdurig gebruik van contactlenzen Overmatig alcohol en/of cafeïne gebruik (zoals koffie/drop/energiedrank) Behandeling is meestal niet eenvoudig, omdat het lang niet altijd lukt de oorzaak van de droge ogen weg te nemen. Waar dat wel mogelijk is, zal geprobeerd worden de oorzaak te behandelen. Als bijvoorbeeld het probleem wordt veroorzaakt door een ontsteking van de oogleden dan wordt deze natuurlijk behandeld. Als de oorzaak niet behandeld kan worden, bijvoorbeeld als de traanklier niet goed meer werkt, of zelfs door een ziekte onherstelbaar beschadigd is, is het doel van de behandeling om te proberen de irritatie door uitdroging zoveel mogelijk te verminderen. De nadruk van de behandeling verschuift dan van het wegnemen van de oorzaak naar het zoveel mogelijk bestrijden van de symptomen en het onder controle krijgen van de klachten. Om bij een slechtere traanfilm het oog weer vochtiger te krijgen wordt er heel vaak gestart met kunstmatig traanvocht, in de vorm van "kunsttranen" (oogdruppels) of ooggel. Hiervan zijn er zeer veel soorten te verkrijgen. Vaak is het een tijd zoeken naar een product dat het beste bevalt. Wees u ervan bewust dat het een terugkerend probleem kan zijn (vicieuze cirkel – figuur 3). Figuur 3
2-5
1422
Het is mogelijk dat er dingen blijven veranderen en er zelfs af en toe verandering van therapie kan plaatsvinden. Eventueel zou het sluiten van de traanafvoerkanaaltjes, door middel van plugjes, een mogelijkheid zijn om de tranen zo lang mogelijk in het oog te houden, hierover adviseert de oogarts of optometrist u als dit voor u een goede optie is.
Wat is blefaritis? Blefaritis is een ontsteking en vaak infectie van de ooglidrand. Hierin bevinden zich talgkliertjes (de kliertjes van Meiboom) en de haarzakjes met de wimperharen. Blefaritis gaat vaak gepaard met jeuk, irritatie en soms een rood oog en schilfers aan de wimperharen (vooral in de ochtend). Blefaritis kan op alle leeftijden voorkomen. Blefaritis ontstaat als er door de Meiboomkliertjes te veel talg (vet) wordt geproduceerd, dit blijft dan aan de oogharen kleven. Het wordt vervolgens zuur waardoor de ooglidranden en het oogoppervlak geïrriteerd raken. Huidbacteriën, die normaal gesproken onschuldig zijn, kunnen bij deze irritatie harder gaan groeien en nu toch een infectie veroorzaken.
Wat is meiboomklier dysfunctie? De ontsteking en infectie bij blefaritis treedt vaak op als er al langer een verandering van de kliertjes van Meiboom bestaat. De Meiboomkliertjes kunnen verstopt zijn, maar ook te veel talg afgeven. Beide situaties worden Meiboomklierdysfunctie genoemd. De talg die geproduceerd wordt door de Meiboomklieren is normaal nodig om het verdampen van de tranen op het oogoppervlak (de traanfilm) tegen te gaan. Verstopte Meiboomklieren vormen waarschijnlijk de belangrijkste en meest voorkomende oorzaak van klachten van droge ogen. Meiboomklier dysfunctie kan op zichzelf voorkomen maar kan ook heel verschillende oorzaken hebben, zoals medicijn‐ en contactlensgebruik, allergie, hormonale veranderingen zoals zwangerschap en overgang (menopauze), systemische ziektes zoals diabetes mellitus (suikerziekte) en schildklieraandoeningen.
Wat kunt u zelf doen? Als u heeft gemerkt dat u onder bepaalde omstandigheden méér klachten heeft, probeer dan deze omstandigheden te veranderen of te verminderen: De luchtvochtigheid in huis of op kantoor te verbeteren. Dit kunt u doen met behulp van waterbakken aan de verwarming of door de aanschaf van een luchtbevochtiger. Buiten kan een speciale (fiets‐)bril die aan de zijkanten is afgesloten er voor zorgen dat de ogen door de wind niet te veel uitdrogen. Zaken die extra droogte of irritatie geven, zoals een föhn, ventilator, airconditioning of rook proberen te vermijden of aan te passen. Druppel extra met kunsttranen of gel in situaties die u niet kunt vermijden maar waarvan u bij voorbaat weet dat u er meestal last bij krijgt. Het dragen van contactlenzen kan bij droge ogen soms grote problemen geven, dus vaker op een bril overschakelen kan klachten doen verminderen. Indien de kwaliteit van de traanfilm niet goed is doordat de klieren in de ooglidrand niet goed werken kunt u warme kompressen gebruiken en ooglid massage uitvoeren (zie hieronder).
3-5
1422
Regelmatig oogdruppels gebruiken volgens de aanwijzingen van de oogarts of optometrist en de ogen regelmatig laten controleren door de oogarts in ernstige gevallen kan complicaties voorkomen. Omega 3 vetzuren zorgen voor een betere doorbloeding, dit heeft een gunstig effect bij droge ogen. Zorg dat u de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid hiervan binnen krijgt via de voeding (bv vette vis) of supplementen.
Behandeling Verwarmen van de oogleden: Bij niet goed werkende of verstopte meiboomklieren is warmte aanbevolen (talg wordt pas zacht bij 39°zie ( tabel 1). De oogleden verwarmen gedurende 10 minuten met warme kompressen, kersenpittenzakje of gelmasker (een warm washandje koelt te snel af zie rechter balkjes tabel 1). De warmte zorgt voor een betere bloedtoevoer, zachter worden van de huid en hierdoor het smelten van de talg in de meiboomkliertjes. Het duurt ten minste 7 Tabel 1: temperatuur van het ooglid met minuten voordat het talg gaat smelten daarom is het warmte masker (links) en met warme washand (rechts). belangrijk de 10 minuten aan te houden. Massage van de oogleden: Na het verwarmen van de oogleden is het belangrijk dat de klieren ook uitgedrukt worden (figuur 4). Dit doet u door met uw wijsvinger op de ooglidrand richting het oog te drukken. Dit kan het beste in 3 keer: neus kant, midden en buitenkant. Dit doet u bij beide ogen en zowel het boven als onderooglid. Probeer zoveel mogelijk bij de massage weg te kijken van de drukrichting, dat wil zeggen dat u bij het drukken op het onderooglid naar boven kijkt en andersom. Uitknijpen van de oogleden: Het is belangrijk om na het masseren de oogleden uit te knijpen door tussen de duim en wijsvinger het ooglid vast te oppakken (figuur 4) en goed druk er op te zetten.
Figuur 4: masseren en poetsen van oogleden.
Reinigen van oogleden: Het is belangrijk om de oogleden ook goed schoon te maken na de massage en het uitknijpen, zodat al het losgekomen talg niet weer op de ooglidrand opdroogt. Dit reinigen kan op verschillende manieren: Er is een speciale reinigingsvloeistof (Blephasol of Blephagel), deze hoeft niet gemengd te worden en is bij de apotheek/ Optiekzaak verkrijgbaar (gebruik volgens de handleiding). Er zijn speciale vochtige doekjes (Blephaclean of Blephaplus) voor het reinigen van de oogleden. Dit is bij de apotheek verkrijgbaar (gebruikt volgens de handleiding). Voeg een druppeltje babyshampoo (dit prikt minder dan gewone shampoo) toe aan een kopje lauw water. Dep een wattenstokje in de samenstelling en poets over de ooglidrand en tussen de wimperharen. Doe dit ook weer voor beide ogen en zowel het boven- als onderooglid.
4-5
1422
Hoe vaak volgt u de stappen: Eerste 2 weken Daarop volgende 3 weken Vervolg
2 maal per dag 1 maal per dag 1 maal om de twee dagen.
Meiboomklierdysfunctie is vaak van chronische aard, het is daarom niet aan te raden nooit volledig te stoppen met de behandeling. Wanneer u zelf merkt meer klachten te krijgen is het aan te raden om het aantal keren per dag te verhogen.
Tot slot Deze folder geeft in het kort aan, wat er aan de hand kan zijn als u last heeft van droge ogen. Niet alle informatie in deze folder is noodzakelijk op u van toepassing. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, stel deze dan gerust aan uw oogarts of optometrist. Natuurlijk kunt u met uw vragen ook telefonisch bij ons terecht, polikliniek Oogheelkunde: (036) 868 8733.
5-5
