Draagvlak voor Defensie in de Maatschappij Bijlage 03.
Bedreiging politieke en sociale stabiliteit. Versie 150109
Inleiding. Nationale veiligheid omvat de volgende elementen:
Territoriale veiligheid Fysieke veiligheid Economische veiligheid Ecologische veiligheid Politieke en sociale veiligheid
Per categorie is zo gemakkelijk overzichtelijk te maken welke gebeurtenissen het nationale belang kunnen ondermijnen en welk beleid er moet worden ontwikkeld om die ondermijning tegen te gaan. Teneinde dat beleid te kunnen uitvoeren dienen er ook adequate capaciteiten voor gereed te staan.
Overwegingen. Politieke en sociale stabiliteit is het ongestoord functioneren van Nederland als democratie, waarin bevolkingsgroepen gemeenschappelijke waarden en normen op min of meer gelijke wijze accepteren. Elementen als sociale cohesie, demografische opbouw van de bevolking en de mate van deelname van de bevolking aan maatschappelijke processen zijn hierbij van wezenlijk belang.1 Dreigingen voor de politieke en sociale veiligheid zijn bijvoorbeeld het ontstaan van parallelle samenlevingen van minderheden, massale werkeloosheid en terroristische aanslagen. In 2012 gaf de EU aan dat zij illegale immigratie , naast vier andere ontwikkelingen als meest bedreigend ervaart.2 Het ging volgens de Europese Commissie in 2012 om bijna 1 miljoen irreguliere immigranten. Na een daling in 2012 zag men in 2013 een toename van minimaal 300%. In 2014 is dit getal alleen maar enorm toegenomen. Italië, te samen met Griekenland de ‘poreuze onderbuik van Europa, heeft de strijd opgegeven en laat de migranten binnen komen. Frontex is nagenoeg machteloos. ‘Immigratie vormt in de meeste gevallen niet direct een bedreiging voor de nationale veiligheid, maar kan wel in verband staan met gevaren voor de samenleving. Zo worden immigranten sterk geassocieerd met diverse negatieve beelden waar onder criminele activiteiten, een toename van werkeloosheid en het in gevaar brengen van de cultuur en sociale waarden van de samenleving. Sommige groepen worden sterk geraakt door immigratie, maar het is vooral de beeldvorming rondom de uitwassen van immigratie, die het vraagstuk hoog op de lijsten van veiligheidsbedreigingen heeft doen terecht komen.
1
Hoe binnen-en buitenlandse veiligheid verweven zijn; Rob de Wijk&Roos Toxopeus; Internationale Spectator jaargang 59 nr.7/8 2 Europese Commissie, Internal Security Report,Special Eurobarometer 371, November 2011
1
Draagvlak voor Defensie in de Maatschappij Bijlage 03.
Bedreiging politieke en sociale stabiliteit. Versie 150109
Bijgevolg kan een samenleving ontwricht raken als een politiek en maatschappelijk probleem bij een substantieel deel van het electoraat als een bedreiging wordt ervaren.3
Ook Jonathan Holslag wijst niet aflatend op de grote gevaren voor Europa bij ongewijzigd beleid.4 Kijkend specifiek naar het Midden Oosten en Noord Afrika voorziet hij een razendsnelle groei van de bevolking waarbij de economie achterblijft. In de komende decennia een toename van honderdtwintig tot honderdvijftig miljoen inwoners en een schrijnend hoog oplopende werkloosheid. Dit leidt tot radicalisering en verdere de-stabilisering met enorme repercussies voor Europa: een ongebreidelde migratie, georganiseerde misdaad en ook in Europa een toenemende radicalisering.
Juurd Eijsvogel wees er op dat die radicalisering al lang zichtbaar is.5 In Duitsland ontstaan steeds meer bewegingen die plaatselijk het burgerlijk verzet tegen ‘de toenemende invloed van de islam ‘ organiseren. Bewindslieden tot en met de Bondspresident spreken erover in termen van zorg. De FAZ wijst er op dat het hier gaat om ‘de kleine man ‘die deelneemt en dus zeker niet alleen groepen in de marge. Het is de onvrede over de toevloed van immigranten – jaarlijks meer dan vierhonderd duizend in Duitsland – en over de teloorgang van de eigen culturele identiteit. Tijdens de wekelijkse protestmarsen wordt de uitroep ‘Wir sind das Volk ‘ weer gebruikt waarmee een gelijkenis met de val van de DDR destijds – en dus met de kracht van die protestbeweging – zich opdringt. Frankrijk, Zweden en andere Europese landen kennen vergelijkbare ontwikkelingen. Europa worstelt er mee.
Wat zijn de drijvende factoren van deze migratie? ‘Afrika heeft het nog nooit zo goed gehad, is een mening die verwoord werd in de zomer van 2014. Die constatering ligt niet voor de hand wanneer we in 2014 voor onze ogen zien een tribale broedermoord in Zuid-Soedan en slachtpartijen in de CAR. Bijna 1.2 miljoen mensen zijn op de vlucht geslagen. Gewelduitbarstingen in Mali, Nigeria, Somalië en het oosten van Congo; helaas een zo herkenbaar beeld. En bij al die conflicten zijn gemeenschappelijke kenmerken: een falende staat, slecht leiderschap. Machthebbers die manipuleren van bovenaf haat jegens de buren, jegens andere stammen. De haat
3
Een wankele wereldorde; Clingendael. Pg 50. 2014.
4
Holslag is hoogleraar politieke wetenschappen verbonden aan de VU Brussel. Hij gaf zijn mening onder andere in een interview met Vrij Nederland 16.05.2014 5 Columnist Juurd Eijsvogel in NRC 19.12.2014 ‘Wij zijn het volk, op de bres voor de kerststol’
2
Draagvlak voor Defensie in de Maatschappij Bijlage 03.
Bedreiging politieke en sociale stabiliteit. Versie 150109
gedijt op de bodem van armoede en werkeloosheid. 70% van de bevolking van Sub-Sahara moet rondkomen van twee dollar of minder per dag’. 6 Die mensen willen dus daar weg! ‘Afrikaanse bevolking explodeert, verwacht meer vluchtelingen’, wordt gemeld in september 2014. ‘Africa Rising? Welnee, ze willen daar weg! Neem Oeganda. In 2004 waren er 26 miljoen inwoners. In 2014 zijn er 10 miljoen meer. Dat kan geen enkel land ondersteunen. Zeker niet in Oeganda dat een begroting heeft die minder is dan die van de stad Amsterdam. Dus een gebrek aan alles. Scholen, ziekenhuizen, vervoer. Hoofdstad Kampala slibt dicht en de werkloosheid neemt exponentieel toe. Ander voorbeeld Congo. In haar hoofdstad Kinshasa verdubbelde het aantal inwoners in tien najaar tot zeker tien miljoen’. Onbeheersbaar.7 In 2003 omschreef de EU in haar Europese Veiligheid Strategie “een leidende rol opnemen om te bevorderen dat aan haar oostgrens en langs de grenzen van het Middenlandse Zeegebied een ring van landen met behoorlijk bestuur ontstaat…. In 2013 vielen ongeveer al die landen in het Zuiden tot chaos in de zogenaamde Arabische Lente, waardoor de frontlijn van uit het noorden van Afrika verschoof tot aan de kustlijn van de europese mediterrane staten. De zuidgrenzen van Italië en Griekenland zijn volslagen poreus. Het gevolg is een onbeheersbare stroom van vluchtelingen die hun continent willen ontsnappen. Verergerd door de toenemende oorlog in het Midden Oosten. Zo neemt het aantal vluchtelingen uit Syrië enorm toe en zullen verdere gewelduitbarstingen in de regio opnieuw oncontroleerbare migratie stromen teweeg brengen. Dit is onderkend door velen, waar onder Premier Rutte. Hij zei na afloop van de Ministerraad op 16 mei 2014: “de plotseling sterk verhoogde asielstroom uit Eritrea werkt maatschappelijk ontwrichtend”.
En daar staan we dus nu en hier:
6 7
Een exploderende bevolking in Afrika waar in veel gevallen geen scholing, verzorging en toekomst is Een exploderende vlucht van samenlevingen uit Afrika en het Midden Oosten vanwege excessief oorlogsgeweld Een poreuze grens aan de zuidflank van de EU Een oncontroleerbare flux van migranten – veelal onder de radar – die potentieel een ‘parallelle samenleving’ kunnen gaan vormen in Europa en dus ook in Nederland. → en als gevolg: een bedreiging voor de politieke en sociale veiligheid.
NRC; Het Grote Verhaal; de Brandhaarden van Rising Africa. 7 januari 2014 NRC; Coververhaal; Vluchtelingen. 20 september 2014.
3
Draagvlak voor Defensie in de Maatschappij Bijlage 03.
Bedreiging politieke en sociale stabiliteit. Versie 150109
Het probleem De grote vraag is derhalve hoe dit tij, deze bedreiging, te keren? En wel binnen de normen en waarden die wij in onze wereld hoog achten.
Het doel Wanneer de dijk tegen een aanzwellende vloed poreus en te laag is, en wanneer tegelijk het van levensbelang is om de vloed buiten te houden ( teneinde de sociale stabiliteit in de samenleving te redden) is de enige remedie gelegen in het weghalen van de druk op de buitendijk. Het er voor zorgen dat de oorzaak van die vloed weg genomen wordt.
De methode ofwel het hoe Dat lijkt alleen realiseerbaar door de oorzaken van de wens om uit een bepaalde gebied of regio weg te trekken, aan te pakken. En dat kan per definitie alleen op de plaats waar die oorzaken bestaan. We praten dan over het bewerkstelligen van een veilige samenleving, een goede scholing, goede gezondheidsvoorzieningen, een opbloeiende economie en perspectief voor een jonge generatie in het land zelf. En zo mogelijk een geboortepolitiek, waarbij ondanks de vaak aangehaalde no go’s, (De plicht tot voortplanting, zich niet mengen in de wil van God/Allah/Jahweh, de cyclus van wedergeboorte niet verbreken (bijvoorbeeld binnen het Hindoeïsme), en ga zo maar door... 8) gestreefd moet worden naar een mondiale bewustwording van de gevaren van overbevolking, te beginnen bij de hoogste kerkelijke leiders.
Het proces ofwel het wat Dat vraagt om een geïntegreerde benadering. Waar militaire capaciteiten deel van uitmaken. Deze capaciteiten die ingezet worden voor opleiding en training van veiligheidsinstanties in het land zelf, dienen zo’n inzet lang vol te kunnen houden. Immers, deze wijze van hulp is iets van een lange adem. Het betreft over het algemeen overigens geen ‘high tech’ capaciteiten maar vooral menselijk kapitaal met een hoog besef van ethiek en verantwoordelijkheid, naast het beheersen van skills en drills. Politietrainers, militaire trainers, juridische expertise, diplomaten, onderwijs deskundigen. Onder de lokale mensen levend, dicht op hun cultuur gebonden. Maar er is meer nodig en daar wijst opnieuw Holslag op. Zo’n benadering kan alleen succesvol zijn indien Europa zich als een sterke macht opstelt. Een eenheid met sterke capaciteiten om genoemde oorzaken te bestrijden. Vanuit een sterke economie, een sterke infra structuur, een sterk onderwijs, etc. Holslag wijst er ook op dat Europa dan ook een ‘harde macht ‘moet zijn. Een sterke Europese 8
http://www.scriptiebank.be/scriptie/geboortebeperking-gaat-heen-en-vermindert-u
4
Draagvlak voor Defensie in de Maatschappij Bijlage 03.
Bedreiging politieke en sociale stabiliteit. Versie 150109
krijgsmacht moet hebben om daadwerkelijk stabiliteit in de gebieden aan de zuidflank van Europa te bewerkstelligen. Expeditionair en langdurig vol te houden.
Conclusie. Politieke en sociale stabiliteit – één van de vijf vitale belangen voor nationale veiligheid - nu en in de volgende generatie, vereist onder meer een sterke krijgsmacht die expeditionair en vooral langdurig kan optreden. Die situatie bestaat momenteel niet. Teneinde de Nederlandse samenleving te kunnen laten voortbestaan in relatieve rust en stabiliteit zal die zelfde samenleving meer moeten investeren in haar Defensie. De richtlijn van 2 procent van het BBP zal ook in andere landen van Europa het vertrouwen geven dat het probleem aan onze grenzen gezamenlijk kan worden beheerst.
5