Woonadviesraad 12 mei 2014 – afdeling grondgebiedszaken
Aanwezigen: Van den Eede Eddy - voorzitter Vanhove Ilse - secretaris Cluts Ellen – 3Wplus - deskundige Rits Steven - deskundige Cleymans Geert (plaatsvervanger Verbraecken Sofie) Dirckx Vincent Francx Jan Goossens François Kerckaert Myriam Raes David Slachmuylders Peter Van Buggenhout Willy Van Eynde Josee Van Rossum Jef Vanhoutte Stefaan
19:45 19:45 19:00 19:12 19:55 19:55 21:00 19:55 19:55 20:00 20:00 19:55 19:55 19:55 19:55
Verontschuldigd: Vranckaert Eddy De Decker Elke Triest Ben (plaatsvervanger) Snyers Gunter Afwezig: De Decker Catharina
01 TOELICHTING VZW SAMENHUIZEN Inleiding door Eddy Van den Eede De woonadviesraad heeft de GECORO uitgenodigd op deze informatieve vergadering. Het is belangrijk, waar mogelijk, om mekaar te versterken, informatie en deskundigheid te delen. Aanwezigen GECORO: Bert De Clercq – voorzitter, Marleen De Bleser – secretaris, Nick Ceusters, Els Kegels, Rafaël Philips, Frans Van den Broeck, Slachmuylders Peter. Het doel van deze vergadering is om de raad te informeren over andere woonvormen (woningdelen) en de woonproblematiek in Londerzeel. Andere woonvormen omdat de ruimte steeds schaarser wordt. “We wonen vaak te groot (huis wordt niet optimaal bezet) en te overal”, aldus de Vlaamse Bouwmeester (De Standaard, 7 mei 2014). Het wordt een hele uitdaging om de demografische veranderingen (bevolkingsgroei, vergroening, vergrijzing, gezinsverdunning, nieuw samengestelde gezinnen, migratie) ruimtelijk te vertalen. Daarom is het interessant om te experimenteren met andere woonvormen, met nieuwe modellen voor collectief wonen. Zo ziet 32 % van de Belgen het zitten om een woning te delen (ILIV trendrapport 2013). Ook de provincie Vlaams-Brabant ziet hier het nut van in, want zij hebben een oproep gedaan om projecten in te dienen voor woningdelen en geven subsidies (max. 20.000 euro per project) voor dergelijke projecten. Als gemeentebestuur is het interessant om na te gaan of de Verslag woonadviesraad
12 mei 2014
-1-
gemeente hier kan aan deelnemen. De eerste mogelijke deelname is verlopen (voor 28/03), maar de provincie zou op het einde van het jaar opnieuw een oproep lanceren. Ook in Londerzeel willen we nadenken over andere woonvormen en graag een experiment/pilootproject opzetten. Op basis van een advies van de woonraad heeft het college ingestemd om te onderzoeken of zone 1a van de Argo-site in aanmerking komt voor een project woningdelen. De GECORO-voorzitter hoopt dat het niet blijft bij 1 experiment op een klein stukje grond, maar dat het gemeentebestuur ten volle inzet op dit soort initiatieven. Toelichting door de heer Roland Kums van vzw Samenhuizen Zie presentatie in de bijlage. De heer Roland Kums licht eerst het ontstaan van vzw Samenhuizen toe en wat Samenhuizen nu precies is. Vervolgens wordt de terminologie toegelicht en worden enkele voorbeelden aangehaald. Ter informatie geeft hij mee dat er op 17 mei 2014 een open dag gehouden wordt. Onder meer ‘HuisElf’ (Lebbeke) en ‘De Okelaar’ (Wolvertem) kunnen dan bezocht worden. Het doel van de vzw Samenhuizen is om gemeenschappelijk wonen bekend te maken bij een breder publiek, het beleid te beïnvloeden, kennis te verzamelen en projecten te ondersteunen. Samenhuizen is de koepelterm van alle vormen van gemeenschappelijk wonen (op vrijwillige basis). Co-wonen = vb enkel tuin is gemeenschappelijk Co-housing = ieder heeft eigen woonst met ongeveer 10 à 20% van het project gemeenschappelijk. Vb gemeenschappelijke polyvalente ruimte. Meestal tussen de 15 a 30 woonentiteiten. Woongroep = enkel slaapkamer is privé (vb. studentenkoten) – enkel voor jongeren tot 25 jaar. Leefgemeenschap = vb klooster Als enkel het bouwproces gemeenschappelijk wordt uitgevoerd, en er zijn geen gemeenschappelijke delen, dan zijn dit geen projecten voor de vzw Samenhuizen. Ook projecten opgericht door de private sector vallen hier niet onder. Bij de meeste voorbeelden die Roland aanhaalt, omvatten de projecten een gemeenschappelijke tuin en een gemeenschappelijke berging (co-wonen). Soms wordt ook een gemeenschappelijke ontspanningsruimte, eetlokaal, vergaderruimte , wasruimte, logeerkamer, paviljoen of restaurant voorzien (meer bij co-housing). De aangehaalde voorbeelden variëren in grootte van 3-5-6-8-12-17… wooneenheden. Aangehaalde voor- en nadelen in de presentatie. Voordelen Praktische voordelen: delen van infrastructuur, 1 grasmachine nodig, 1 wasmachine. Tijdwinst, want het onderhoud wordt gedeeld. Sociale en maatschappelijke voordelen: kinderopvang, elkaar helpen, samenhorigheid, gezelschap, integratie. Ecologische meerwaarde: minder weginfrastructuur nodig, minder nutsleidingen, meer groen, verantwoord gebruik van de ruimte. Knelpunten Relatief onbekend, ook bij banken en notariaten. Problemen bij inschrijving in het bevolkingsregister. Problemen bij uitkeringen. Problemen met nutsmaatschappijen. Weinig juridische kennis. Stedenbouwkundige problemen. Lange doorlooptijd. Ontbrekende wetgeving. Verslag woonadviesraad
12 mei 2014
-2-
Vragen / opmerkingen Hoe wordt de mede-eigendom geregeld? Bij notariële akte wordt omschreven wat privé in eigendom is en wat gemeenschappelijk. Hoe worden groepen geïnteresseerden samengesteld? Meestal bestaan deze al, maar zoeken deze naar een opportuniteit. Als een groep ¾ de van het project kan bezetten, dan wordt meestal al gestart. In de loop van het project wordt dit altijd ingevuld. Wie heeft het project vzw Samenhuizen getrokken? De vzw is ontstaan uit bestaande co-housers en geïnteresseerden (niet met een specifieke achtergrond). Opmerking: de vzw Samenhuizen werkt niet samen met projectontwikkelaars. In de toekomst zou het mogelijk moeten zijn om gemengde formules op te starten, waarbij de projectontwikkelaar wel de woningen bouwt (vb. CASCO), maar het initiatief start van een groep geïnteresseerden. Collectieve architectuur is ook een optie, maar dit moet wel zeer doordacht zijn en voldoen aan de behoeftes van de toekomstige bewoners. Hoe wordt een project, waarbij het gemeentebestuur een stuk grond heeft, opgestart? Er wordt eerst een infosessie georganiseerd voor de inwoners van de gemeente. De doorlooptijd om een groep te vinden is meestal ongeveer 1 jaar. Vanaf dan kan gestart worden met de inhoud van het project. Het project in Haaltert is opgericht in een vierkantshoeve. De meeste vierkantshoeves zijn gelegen in landelijk gebied. Volgens de stedenbouwwetgeving mogen deze niet opgedeeld worden in verschillende woonentiteiten. Dit is een gekend probleem. Het gemeentebestuur van Landen heeft dit opgelost door een RUP op te maken, waardoor vierkantshoeves in landelijk gebied wel kunnen gebruikt worden voor projecten gemeenschappelijk wonen. Het project in Wolvertem werkt niet met mede-eigendom, maar met aandelen (cvba opgericht). Dit werkt niet altijd even gemakkelijk, omdat je bij de start van het werk uw aandelen moet aankopen. Je moet dan al betalen voor iets waar je nog geen genot van hebt. De woningen die dan eerst klaar zijn kunnen dan al bewoond worden, terwijl andere nog moeten wachten. Hierdoor is er weinig vertrouwen in dit systeem. Volgende vergadering (16 juni) zal de woonadviesraad deze presentatie bespreken. Het gemeentebestuur zou kunnen kiezen voor een pro-actief beleid, waarbij locaties worden aangeduid voor projecten gemeenschappelijk wonen (RUP’s). Het onderzoek van een mogelijk project op de Argosite past hierin. Het Charter Samenhuizen ondertekenen ook (intussen al door een 25-tal gemeenten gedaan). Belangrijk voor ons is dat we goed uitklaren waar we de klemtoon op leggen. 1. Voor een concreet pilootproject - Is het effect op de ruimte (private versus publieke ruimte) - Is het op ‘samenbouwen’ denk aan de ‘bouwgruppe’ in Duitsland (Freiburg) en het daaruit resulteren van een ‘burgerinitiatie-model’ - Is het duurzaam? - Is het betaalbaar? - Voor welke doelgroep(en)? Starters? Mensen met specifieke noden? Open doelgroep? - … 2. Voor het ruimtelijk beleid - in ruimtelijke uitvoeringsplannen zones (projectgronden) voorzien - specifieke gebouwen (oude school, fabriekshal, boerderij, …) komen hiervoor mogelijks ook in aanmerking - naast individueel (ver)bouwers, sociale woonpartners, projectontwikkelaars, ook burgerbouwgroepen ruimte geven voor initiatief
Verslag woonadviesraad
12 mei 2014
-3-
02 OCMW – TOELICHTING DOOR KRISTOF SABLON Zie presentatie in de bijlage. Kristof Sablon is waarnemend diensthoofd van het welzijnsloket. Het OCMW heeft een Welzijnsloket (houdt zich vooral bezig met armoede) en een Zorgloket (ouderenzorg). Zij bieden volgende ondersteuningen aan: Budgetbeheer (op vrijwillige basis van aanvrager). De inkomsten worden gestort op een rekening van het OCMW en het OCMW het budget per week bepaald. Dit wordt vaak toegepast na faillissementen, geschrapte uitkeringen enz… Aanvullende financiële steun (254). Dit wordt toegekend (na sociaal onderzoek) aan mensen die in een vrij goede woning zitten, maar deze net niet meer kunnen betalen. Zo kan voorkomen worden dat ze de woning moeten verlaten en in een minder kwalitatieve huurwoning terechtkomen. Om na te gaan of iemand hiervoor in aanmerking komt worden een aantal parameters gebruikt (max 10% boven leefloon) op basis van de methode van de VVSG. Psycho-sociale hulp. Dit kan gaan van administratieve ondersteuning tot het aanbieden van een luisterend oor. Hulpverlening rond huisvestingsproblematieken. Huisvestingsproblematiek Dakloosheid (niet zo groot dan in steden) gemiddeld 12/jaar. Dit zijn vaak jongeren en/of alleenstaanden. Uithuiszetting: deze groep bereikt het OCMW vaak niet. Het OCMW wordt wel op de hoogte gebracht van uithuiszettingen. Op basis hiervan wordt de betrokkene aangeschreven, maar meestal zonder reactie. Bij uithuiszettingen wenst het OCMW in de toekomst meer pro-actief op te treden, om deze groep beter te bereiken. Opvangwoningen: tijdelijk oplossing en niet voor iedereen geschikt. (tijdelijke crisiswoning – vb. na woningbrand) De gemeente heeft 6 woningen die bijna steeds bezet zijn. Ook wel doorgangswoning genoemd. Weinig cliënten van het OCMW wonen in een kwalitatieve woning. Om deze mensen te helpen probeert het OCMW te onderhandelen met de eigenaar, om een goede verstandhouding tussen huurder en verhuurder te behouden. Soms wordt wel een inspectie aangevraagd bij WonenVlaanderen. In bepaalde gevallen wordt een éénmalige installatiepremie (1081 EUR) toegekend (na sociaal onderzoek). Dit kan gebruikt worden om verf of meubels aan te kopen. De rekeningen moeten als bewijs worden binnengebracht bij het OCMW. Of het OCMW plaatst zelf de bestelling. Voor mensen die ambtshalve geschrapt zijn uit het bevolkingsregister wordt een referentieadres (9) gegeven (het adres van het OCMW – ook na onderzoek). Huur- en/of energieschulden: budgetmeter voor gas en elektriciteit (80). Deze dossiers nemen toe. Hiervoor bestaat een Lokaal Advies Commissie (LAC) om deze dossier te bespreken (81 water, 67 elektriciteit). Het Woonloket helpt mensen om zich op te geven voor een sociale huurwoning. Zij helpt bij de opmaak van een aanvraagdossier. Huurwaarborg: het OCMW betaalt de huurwaarborg voor de cliënt. Bankwaarborg: het OCMW garandeert naar de eigenaar en de bank toe, dat zij zullen instaan voor de mogelijke schade die aan de huurwoning werd aangebracht. Lokaal Opvang Initiatief (LOI) om asielzoekers op te vangen (5 plaatsen in Londerzeel). Doorverwijzen van huurders naar de huurpremie van de Vlaamse overheid. Vooral bij huurders die de woning hebben moeten verlaten, omdat deze ongeschikt of onbewoonbaar werd verklaard. Vaststellingen Huisvestingsproblemen lopen doorheen bijna alle aspecten van de dienstverlening van het OCWM. Het OCMW wenst in de toekomst meer in te zetten op woonbegeleiding (betalingen en onderhoud), door middel van plaatsbezoeken.
Verslag woonadviesraad
12 mei 2014
-4-
Steeds meer alleenstaanden vinden geen betaalbare woning. Er worden ook weinig sociale woningen gebouwd voor alleenstaanden. De communicatie tussen Webra en het OCMW loopt niet altijd optimaal. Soms worden mogelijke kandidaten voor een huurwoning pas de dag zelf verwittigd. Het is niet evident voor het OCMW om het eigen cliënteel in de sociale huurwoningen van WEBRA of Providentia te krijgen (door lange wachtlijsten). De afgelopen jaren is het cliënteel bij het OCMW sterk gestegen (o.a. door nieuwe maatregelen bij werkloosheidsuitkeringen). Vragen /opmerkingen Sommige woningen in de wijk aan het zwembad zijn onderbezet (2 personen in een woning met 4 slaapkamers), omdat er geen kleinere woningen beschikbaar zijn. Er wordt gevraagd waarom kleinere woningen van 60m² - of zelfs nog kleiner - niet worden toegestaan. Deze zouden meteen verkocht zijn. Sommige mensen kunnen niet anders. Een woonentiteit moet stedenbouwkundig gemiddeld 80m² bedragen. Dit wil zeggen dat de combinatie 60 / 100m² ook toegestaan wordt. Stedenbouwkundig is het niet interessant om kleinere entiteiten toe te staan, omdat dit de kostprijs van woningen doet stijgen. Ook moet er gewaakt worden over de woonkwaliteit. Kleiner dan 60m² is kwalitatief niet meer aanvaardbaar. Sociale huisvestingsmaatschappijen zijn beter geplaatst om kleinere woongelegenheden aan te bieden. Een aantal ocmw’s volgen “de budgetstandaard” (cfr. Centrum voor sociaal beleid Herman Deleek, uitgave Bérénice Storms en Karel Van den Bosch) waarbij uitgegaan wordt van wat minimaal nodig is om menswaardig te kunnen leven. Volgt het ocmw dit systeem? Het huidige systeem van aanvullende vergoedingen wordt in juni geëvalueerd, andere modellen kunnen dan overwogen worden. 03 VOLGENDE VERGADERING 16 juni 2014 Agenda: Opvolging verslag van maart en mei 2014. Bespreking gemeenschappelijk wonen. Bespreking presentatie van het OCMW.
Ilse Vanhove
Verslag woonadviesraad
12 mei 2014
-5-
