WELKOM
Stressbestendiger door hartcoherentie
Voor de diabetes patiënt
Voor de diabetes educator !
Nursing Maart 2012…. Project “Burnout bij verpleegkundigen en artsen in Belgische ziekenhuizen. • 22% van de vlaamse werknemers : een verhoogd burnoutrisico > stijging van 8 Z-dagen/werknemer… • Burnout komt vaker voor bij verpl. & artsen.. • 31% van de Belgische intensivisten kampen met Burnout… • Burnout prevalentie van 25 % bij Belg. verpleegk. • Stijging van maatschappelijke kost, ziekteverzuim, drastische vermindering van kwalitatieve zorg en patiëntenveiligheid… www.louvanie.be
3
Studie soc.mut. : Ervaring van diabetes.. 1867 pat. • • • • • • •
Vermoeidheid 54 % Angst voor complicaties 51% Depressieve gevoelens 24 % Eenzaamheid 15% Spuit- & prik angst …… Angst voor hypo’s ….. 13% het gevoel diabetes niet onder controle te krijgen… • Voor 11% zorgt diabetes elke dag voor frustraties…. • Voor 13 % neemt diabetes een groot stuk van de vrijheid af…
Studie soc.mut. : Ervaring van diabetes.. 1867 pat. • • • • • • •
Vermoeidheid 54 % Angst voor complicaties 51% Depressieve gevoelens 24 % Eenzaamheid 15% Spuit- & prik angst …… Angst voor hypo’s ….. 13% het gevoel diabetes niet onder controle te krijgen… • Voor 11% zorgt diabetes elke dag voor frustraties…. • Voor 13 % neemt diabetes een groot stuk van de vrijheid af…
Stress en diabetes : een probleem… Stressor…
Adrenaline en cortisol Extra suiker en vetzuren in het bloed… INSULINE
Spiercellen Glycemie in balans
Stress en diabetes een probleem… Stress zorgt voor schommelende bloedsuikerwaarden !!! Nood aan stressbeheersing om de therapie te ondersteunen en meer controle naar balans te verkrijgen.
Bij langdurige stress kan het zijn dat diabetes type 2 patiënten tijdelijk insuline moet bijspuiten… Stress en oorzaak van diabetes….
Stressreactie :oeroud maar… actief. Zoals het bedoeld was .. Stressor
interpretatie
Bedreiging voorbij
Actie
Rust
Negatieve symptomen, pijn, vermoeidheid ….
Indicator
Tijd voor herstel www.louvanie.be
8
Oeroud maar… actief. Anno 21 ste eeuw…
Fysieke stressoren Bedreiging voorbij
?
Psychologische, mentale stressoren
Sociale en emotionele stressoren
Onvoldoende of geen herstelfase.
Stressreactie wordt niet beëindigd maar onderhouden….
www.louvanie.be
Diagnose diabetes > stress ????
9
Het oersysteem in werking
Hartcoherentie
Niveaus van het brein 3rd Brein (hoogste regel niveau) (Prefrontale cortex en cortex) Bewustzijn van gedachten en gevoelens Mogelijkheid adequaat gedrag te kiezen Zelf-reflectie Probleemoplossend vermogen Voouit Tevredenheid als doel bereikt is
2nd Brein (middelste regel niveau) Territorium gedrag Angst Woede Moederliefde Jaloezie Sociale binding
Terugblik
1st Brein (laagste regel niveau) Hormoon balans Lichaams temperatuur Ademhaling & hart slag, Bloeddruk Voortplantings drift Honger / dorst regeling
Reflex / Instinct
blik
Hartcoherentie
Sleutelcircuits in de hersenen Cognitieve Centra Hormonale Centra
Hypothalamus Hypophyse
Emotionele Centra
Hippocampus Amygdala
Autonome Centra
Hartcoherentie
Hartcoherentie
Onze hersenen een bibliotheek van indrukken
indruk
In beide hersenhelften
Thalamus ( receptionist )
Amygdala ( bibliothecaris ) Toekenning van een emo-lading
Hypocampus, klasseerder in de hersenschorsbibliotheek (cortex) www.louvanie.be
14
Hartcoherentie
Het oersysteem Twee Hersenpaden
Thalamus Amygdala
Activatie van Autonome Zenuwstelsel en inhibitie van Verbinding met frontale cortex
Innerlijke veerkracht bevorderen
Hoe ???
Het antwoord ligt in uw hart !!!!!
Hartcoherentie
De zoektocht naar veiligheid… Indrukken uit omgeving of interne
beleving Het zenuwstelsel NEUROCEPTIE
Veilige modus
Toenadering, oogcontact, welbehagen, Alpha hersengolven
Gevaar
Verdediging strategie Fight Flight (mobilisatie)
Levensbedreigend Verdediging strategie, Syncope, immobilisatie, de dood veinzen (Freeze)
Beta hersengolven…
De veilige modus….. • Hoe kunnen we nu ervoor zorgen dat we zoveel mogelijk vanuit deze veilige modus reageren, denken ..? • Of …. er tenminste naar kunnen terugkeren zodat we niet vanuit een fight –, flight -, of freeze modus blijven reageren..?
Het antwoord ligt in ons hart !
Connectie met het hart …. • Het hart is het huis van onze emoties. Elke verandering van emotie heeft een weerslag op het hartritme. De tijdsintervallen tussen de hartslagen wordt hartritmevariabiliteit genoemd (HRV).
Hart Ritme Variatie (HRV) Tachogram ( snelheid –schets)
m Volts
2 1.5
76 BPM .793 sec.
70 BPM .859 sec.
1
83 BPM .726 sec.
0.5 0 -0.5
0
1
2.5 seconden hart slag data
2
Hart Ritme Variatie (H R V ) • Het hart reageert via versnelling en vertraging op allerlei processen in het lichaam zoals : – – – – –
Actie vs ontspanning Biologische processen ( spijsvertering) Bio-ritme ( slaap –waak stadia) Emoties / stressniveau Ademhalingsritme ( respiratoire sinusarithmie : RSA)
Meer variatie in HRV, gemeten over een langere tijd, duidt op een groot aanpassingsvermogen van het hart = gezond. (Dr. D.Matto)
Lage H R V • Komt voor bij : – Slechte fysieke conditie – Ontoereikende hartfunctie – Bloeddrukproblemen – Disfunctioneel ademen – Negatieve emoties.. Weinige variatie in het hartritme, gemeten op langere tijd, duidt op een laag aanpassingsvermogen van het hart. (Dr.D.Matto)
HRV monitoring… • De tijden tussen de R-toppen worden uitgelijnd op een grafiek.. • Deze curve is geen ECG, maar geeft wel een weerslag van de hartfunctie.. • De HRV geeft het aanpassingsvermogen van het hart weer….
Beïnvloeding van het hartritme… • De ademhaling is de enige functie binnen het autonoom zenuwstelsel dat je met de wil kan beïnvloeden… • Bij in-ademing versnelt en bij uit-ademing vertraagt het hartritme… • Dit beïnvloedt de HRV ! • Deze fysieke eigenschap gaan we benutten om tot een veilige modus te komen…
Mentale spanningstoestand R E G U L A T O R
Ademhaling
Fysieke spanningstoestand (Dr.D.Matto)
I N D I C A T O R
Een veilige modus ..? Hoe dan ?
• Door een bewuste ademhalingstechniek toe te passen ! Focus 6 ademhaling….. • Het hartritme versnelt gelijkmatig bij inademing en neemt af bij uitademing HARTCOHERENTIE
Invloed van het hart op neuroceptie ? • Neuroceptie beschrijft de activiteiten van het zenuwstelsel ; hoe een mens of dier kiest om contact aan te gaan of om het sympatisch systeem te activeren en te vechten of te vluchten… • Hartritme kan deze neuroceptie bijsturen ! Het brengt ons in een “veilige modus” door het autonoom zenuwstelsel in balans te brengen door hartcoherentie ….
Van chaos naar hartcoherentie • De ademhaling synchroniseert het hartritme.. • Het hartritme synchroniseert een aantal hersenritmes…. • Hersenritmes synchroniseren hormonale ritmes… • Hormonale ritmes hebben een synchroniserend effect op gedrag…
!
Hart Brein Synchronisatie
Incoherent – “stressed” – Moeilijker te focussen – Blokkeert intuitie/creativiteit – Vertraagt reactietijd – algehele malaise
Coherent – “centered” – Makkelijker focussen – Toegang tot intuitie/creativiteit – Snellere reactietijd – Gevoel van welbehagen
Emoties en de hormonen regeling
Autonome zenuwstelsel Versnellen Vechten of vluchten Adrenaline
Passie, opgewektheid, vreugde, “flow”, grensstellende boosheid
Woede, angst, agressie, frustratie Cortisol
Desensitisatie vd emotie
Terugtrekken, gebrek aan interesse, apathie
DHEA Dehydro-epi-androsteron
Tevredenheid, sereniteit, innerlijke balans koel onder druk, opluchting
Vertragen Ontspanning Acetylcholine
Hormonenregeling • Door hartcoherentie verdubbelt het verjongingshormoon DHEA en het stresshormoon cortisol, dat veroudering en hoge bloeddruk in de hand werkt, neemt met een kwart af. • Ook de productie van immuunglobulinen, de eerste verdediging tegen infecties en dergelijke, is gecorreleerd met de mate van chaos en coherentie.
Hoog Cortisol:DHEA • Versnelt verouderen & vermindert huid elasticiteit • Negatief effect op geheugen & leren – vernietigt hersencellen • Verdunt botten (osteoporosis), reduceert spieren • Vermindert immune functie & leidt tot meer infecties • Verslechterd metabolisme, vet op heupen/middel • Verslechterde lever functie –verhoogde cholesterol
Langdurige blootstelling aan Cortisol doet hersencellen verschrompelen…
Invloed op …
Ademhaling
Hartritme
F6 Ademhaling
HRV, coherente golf Hartcoherentie
Hart hormonen regeling neuroceptie
Brein
Veilige modus
Denken Emoties Gedrag
HCH training Een stappenplan
www.louvanie.be
39
HCH training • 1. De golfjesoefening … • 2. Groeien naar een AH frekwentie van 6 AH/min… • 3. Hartfocus –ademhaling … • 4. Werken met bio-feedback … • 5. Emotionele balans verstevigen … • 6. Desensitisatie van neg. emoties…. • 7. Emotionele huishouding en dagdagelijkse toepassingen. www.louvanie.be
40
De HCH training
De “golfjes oefening “
www.louvanie.be
41
De HCH training
De “golfjesoefening” in week 1 Met aandacht buik-ademen, gedurende 3 minuten… Teken golfjes bij de in – en uitademing…
3 x 3 minuten per dag gedurende 7 dagen.
TIP : koop een kookwekkertje ! www.louvanie.be
42
De HCH training
Waarom 3 x 3 minuten / 7 dagen ? • Het is wetenschappelijk aangetoond dat 21 herhalingen van een activiteit, de ervaring goed vastzet in ons brein. • M.a.w. we trainen hierdoor ons brein op een zodanige systematische manier zodat de ervaring geënt wordt in ons geheugen. • 3 x 7 = 21 !
www.louvanie.be
43
De HCH training
De “golfjesoefening” in week 1 1
2
1 AH
www.louvanie.be
44
De HCH training
Waarom de golfjesoefening ? • Het tekenen activeert een gebied aan de onderkant van de hersenstam, dit staat in verbinding met ons emotioneel brein. • Het is het gebied dat ons alert en aandachtig houdt.. • Wat ik teken is belangrijk en wordt geassocieerd met de bewuste ademhaling. • Het tekenen van golven laten een spoor na in de groeven van het onbewuste.. ( enting van ervaring) www.louvanie.be
45
Bewust ademen ?? Ademen is een automatisch verlopend, spontaan proces. We moeten er niet bij nadenken.. Bewust ademen : bewust het verloop van de ademhaling volgen, voelen wat er in je lichaam gebeurt of zelfs een keuze maken HOE je gaat ademen ( bijv. : kort in.. .lang uit…) Bewust ritmisch ademen brengt het autonoom zenuwstelsel in balans !! www.louvanie.be
46
De “golfjesoefening” • 3 x 3 minuten per dag = 9 minuten/dag = 1 uur per week = 4 u per maand = 2 dagen / jaar.. • Maar toch niet evident … • Discipline en planning zijn noodzakelijk … • Plan je trainingsmoment op dezelfde tijdstippen : ‘s ochtends, ‘s middags en ‘s avonds… Maak er een gewoonte van .. en het gaat vanzelf. ( conditionering).
De “golfjes”-oefening , week 1
Koop een eenvoudig schriftje en teken daar elke dag je oefeningen in… www.louvanie.be
48
Ademen in F6, week 2 • Onze ademhaling (AH) past zich voortduren aan, het ritme verandert constant… • Normaal ademt men 12 tot 15X/minuut, afhankelijk van de actie… • Het is een chaotisch ritme, niet coherent.. • F6-AH is een bewuste AH techniek • F6-AH opent een proces naar lichamelijke processen. De bijzondere frequentie geeft toegang tot andere biologische ritmes.
Ademen in F6, week 2 • Focus 6 ademhaling : –Ritmisch bewust ademhalen met een frequentie van 6 ademhalingen per minuut
Waarom 6 AH / min ? • • • •
Optimale status van het hart, veilige modus Optimale hart – brein connectie Optimale hormoonregeling met gunstig gevolg Evenwicht in het autonoom zenuwstelsel…
F6-AH ? Hoe dan ? • Ademhalingsritme vertragen en die vertraging compenseren door buikademhaling waardoor de longcapaciteit verhoogt…
Verleng de uitademhaling. Het voorkomt ook dat je je duizelig begint te voelen…
Het tellen van de golfjes na 3 minuten
Bewust ademen “F6 “ : invloed … • Het hele organisme werkt als één geoliede machine • Elke actie van een onderdeel beïnvloedt het geheel… • Dit principe gebruiken we om diverse bioritmes op afstand te synchroniseren.. • De AH is het enige onderdeel van het autonoom zenuwstelsel dat we met onze wil kunnen beïnvloeden.. • Door training van de AH kunnen we diverse systemen gaan synchroniseren….
Demo AH techniek met golfoefening…
• EMWAVE DESKTOP
• CardioSense trainer www.louvanie.be
55
Thuisopdracht : het emo-landschap…. Vul elke dag in hoe vaak je welk gevoel bij je zelf hebt gemerkt. ( doormiddel van een kruisje) Heel gelukkig meer dan normaal geef je aan bij de letter A Een te vrede gevoel geef je aan bij de letter B Een ontevreden of zelfs wat depressief gevoel geef je aan bij de letter C Als je kwaad of zelfs agressief was dan geef je dat aan bij de letter D
A
Dag …………………………… B C
D
Hulpmiddel : EZ –air , de Respiroguide-Pro.
www.hartfocus.nl > “hartcoherentie “> download
DEMO EZ-AIR ! !
Dus…. • Week 1 : de golfjes oefening 3x/dag / 7 dagen • Week 2 : F6 ademhaling 3x/dag/7 dagen of ‘s morgens en ‘s avonds de golfjesoefening en overdag , op je werk, ademen met een adembegeleider ( EZ-air)…. Gedurende de twee weken je emoties observeren. ( emotielandschap)
Hartcoherentie & stress…. • Hartcoherentie heeft direct effect op alle fases van stress – Matiging van beleving van de aanvallen.. – Vergroting van het herstellend vermogen van de hulpbronnen – Herstel van energie en hierdoor voorkomen van uitputting.. Regelmatige training = preventie tegen stress
6 min. oefenen geeft … • Een daling van Cortisol tot een aanvaardbaar niveau, dat 6 u aanhoudt ! • Minder schommelende waarde van suiker in het bloed… • Betere concentratie.. • Algemeen gevoel van rust in lichaam en geest.. • Het gevoel van : ik kan er weer tegen aan..
HCH : meetbaar ! • Hartcoherentie is meetbaar met bio-feedback apparatuur ! ( = evidence based method ) Effecten : grotere emotionele stabiliteit, concentratie – focus , stressbestendigheid, verwerken van negatieve emoties.
De Stresseraser…
Instructie video’s • Voorstelling van de Stresseraser • Video’s zijn te vinden op de website :
www.stresseraser.nu
HCH toepassingen • • • • •
Stress reductie programma Slanker met je hartritme. Programma’s in het onderwijs Sport coaching mbv. HCH Ondersteunende therapie bij alle stress gerelateerde aandoeningen… • Hoge bloeddruk, burnout, angst-en paniekaanvallen, depressies, emo regulatie, agressiebeheersing, traumaverwerking……
Vragen ?
Dank voor jullie aandacht !
www.louvanie.be
66
Bijlagen
Effect van emoties op HCH. • Hartcoherentie kan ook ontstaan door : – herinnering aan positieve, vreugdevolle dingen – genieten van een hobby, een wandeling, de natuur …. – waardering, respect en liefde leiden tot een “coherent” hartritme !
Blood Pressure (Shell Europe/USA)
HCH : effecten mmHg
135
Systolic
132
130 125
134
126 123
120
123
118 115 85
Oil Co. 1
IT Co.
Diastolic
84
83
mmHg
Oil Co. 2
83 81 79 77
80 78
79 77
75 Oil Co. 1
Oil Co. 2
IT Co.
HCH : effecten
Personal Data (Europe) n=500
60
pre
% attendees
55
50 40
6 weeks
41 37
35
30
34
6 months
29 23
20
20 16
10
16
13
10
0 tired
exhausted
worried
anxious
50
% attendees
46
40
30
20
30
22 18 15
10
13
13
16 16
14
5
0 sleeplessness
aches/pains
1
palpitations
tense
HCH : effecten … • Verhoging van Hart Ritme Variatie – de HRV : de gezondheidsmeter van ons lichaam…
Kinderen hebben van nature een grote variatie in hun hartritme.. Met ouder worden, door hetgeen wat we in het leven meemaken, krimpt de amplitude van HRV met ongev. 3% per jaar !! ( HRV registratie = iemands fysiologische leeftijd)
HCH beoefening keert deze tendens, vergroot de HRV en geeft emotionele vitaliteit !
Intervalstress… Stress signalen
Stress Recup Stress Recup Stress Recup Onvoldoende recup Voldoende recup
Intervalstress… Stress signalen Disfunctie Stress gevoeligheid Stressdrempel, base-line
Stress Recup Stress Recup Stress Recup Onvoldoende recup
Intervalstress & recuperatie… Stress signalen
7:00u
12:30u
16:30u
SE Stress F6AH Stress F6AH Stress Tijdens middagpauze
19:30u
SE
EZ-air, tijdens lezen e-mails
