Tekst Genesis 3: 9 God de HEER riep de mens: “Waar ben je?” Thema preek: Zonde, de grootste vijand! Geliefde gemeente van onze Here Jezus Christus, God de HEER riep de mens: “Waar ben je?” We moeten het vandaag hebben over zonde. Het is het thema van de tweede week van Feest van Genade. We hebben het eigenlijk in de kerk altijd over zonde. Dat moet ook. Als we niet over zonde spreken hoe zouden we dan het feest van genade kunnen vieren? Weet u ik denk dat heel veel mensen het feest van genade niet kunnen vieren omdat ze geen weet hebben van zonde. Dat zijn mensen van buiten de kerk maar ook mensen binnen de kerk. Mensen die geen weet hebben van hun zonden kunnen onmogelijk het Feest van Genade vieren. Vroeger hoorde je in gereformeerde kringen nog wel eens spreken over: Een Rijke Christus en een arme Zondaar”. Een rijke Christus en een arme zondaar – als zij bij elkaar komen, kan de ‘vrolijke ruil’ plaatsvinden aldus Luther . Een ‘rijke Christus voor een arme zondaar’ ze horen bij elkaar. Nu hebben we in onze moderne tijd één probleem: de arme zondaar is verdwenen. Daar sta je dan als evangelisatie commissie of missionaire kerk, met de verkondiging van een rijke Christus, een beetje in je hemd. De kerk heeft een boodschap van verlossing en van verzoening maar waar zijn de zondaren gebleven die verlost en verzoend moeten worden met God? Er is niemand meer die wanneer de term ‘arme zondaar’ valt, direct vrolijk aan komt lopen en zegt: ‘Had u het over mij?’ De woorden ‘zondaar’ en ‘zonde’ lijken in de moderne woordenboeken niet meer voor te komen. Het spreken over zonde en schuld een netelige kwestie geworden. Als en dominee even flink uitpakt over de zonde en de verdorvenheid van de mens wordt de prediking al snel ervaren al zwaar of, blijven hangen in de zonde. `We leven als verloste kinderen een nieuw Leven dat van de zonde hebben we nu wel gehad!` Aan de andere kant hoor je ongenuanceerde kerkleden roepen dat “het allemaal veel te gemakkelijk gaat tegenwoordig en het zondebesef bij de mensen niet meer aanwezig is en de preken alleen maar over de liefde gaan…..
Het lijkt er op dat men zowel buiten als binnen de kerk maar slecht kan omgaan met zonde en schuld. Buiten de kerk in het dagelijkse spraakgebruik is zonde iets als, wat jammer nou, een beetje sneu, da’s nou zonde…. En schuld dat is iets dat te maken heeft met de kredietcrisis met Griekenland enzo…. Nee wie vandaag over zonde en schuld spreekt of preekt hoeft niet op volle zalen te rekenen. Buiten de kerk betekend zonde zoiets als, jammer, sneu en schuld dat heeft te maken met de creditcrises en Griekenland…. Zonde en schuld in verband gebracht met God dat zijn een soort antieke uitdrukkingen waarvan de meeste mensen geen enkel besef hebben wat ze inhouden…. Misschien realiseren wij als christenen ons dat wel eens te weinig. Dat onze buurman onze buurvrouw eigen geen enkel idee heeft wat zonde, zondebesef, schuld voor God eigenlijk is… Het is een probleem van de kerken en christenen in deze tijd waar heel verschillende oplossingen voor bedacht worden: Als de zondaar zich zelf in en buiten de kerk verstopt heeft, moeten we hem dan opsporen? Of, als hij – of zij – inderdaad helemaal verdwenen is, moeten we dan de verkondiging aanpassen? Moeten we in de kerk eerst ‘arme zondaren’ gaan kweken? Dat zie je in de reclamewereld heel veel. Vraag creëren en dan komen met de oplossing. Maar dat is in dit geval wel erg moeilijk. Hoe praat je iemand een stevig zondebesef onder de pet, waarna deze zelfde persoon vervolgens Christus nodig krijgt om daar weer vanaf te komen? Het zou een stuk handiger zijn – en eerlijker – als dat zondebesef er al was, zodat Christus werkelijk antwoord is op een probleem dat mensen zelf al ervaren en niet een antwoord op een probleem dat hen eerst aangepraat moet worden. Dan zijn er mensen die zeggen: God zelf overtuigt mensen van zonde, dat hoeven wij niet te doen. Dat is het werk van de Heilige Geest. Dat dit in onze verdorven tijd geen weerklank meer krijgt heeft, is wellicht zelf een oordeel van God, maar daardoor hoeven wij ons, mogen wij ons niet door van de wijs laten brengen. Een tweede mogelijkheid is dat men zich gaat afvragen of met het insteken bij het begrip zonde misschien de rijkdom van Christus te veel wordt ingeperkt – achteraf gezien. Misschien komt die rijkdom óók in heel andere zaken uit dan alleen in de vergeving van zonden.
Misschien kan men variëren: een rijke Christus en een Godzoeker; een rijke Christus en iemand die zoekt naar zijn of haar eigen identiteit; een rijke Christus en een yup; een rijke Christus en een zoeker naar zin; een rijke Christus en een feestende vmbo’er. Kortom, missiologisch maatwerk in plaats van dogmatische confectie. Een derde mogelijkheid is dat men heel andere zaken onder zonde gaat verstaan, dan tot nu gebruikelijk was. Een nieuwe interpretatie van het zondebegrip. Dan zit je op dezelfde lijn als de wereld om ons heen… De wereld die het begrip zonde heeft vervangen door een heel aantal andere begrippen. Zonde is nu ‘gebrek aan authenticiteit’, als je niet ‘dicht bij jezelf’ kunt blijven. Zonde is als je niet jezelf tot expressie brengt, emotioneel, seksueel, artistiek, en de laatse tijd ook steeds meer spirituele afgodendienst. Zonde is als je niet zelf je waarden en normen durft te creëren. Zonde is als je uit die duizenden levenspatronen, carrièrepatronen, opvoedpatronen, vrijetijdspatronen, levensbeschouwelijke patronen toch net niet dat ene kiest, dat echt bij jou past. En van die mogelijkheid van gemiste kansen word je me toch een partij onzeker! Zonde is als je toch nog luistert naar gezag, als je toch nog niet werkelijk je autonome zelfcreatie ter hand hebt genomen. Wat is zonde eigenlijk? Wat verstaan wij in de kerk onder zonde? Nou, natuurlijk weet elke christen van zonde en schuld. Zonde dat is: Liegen en stelen en …………… (Of wat Feikje zonet zei:…..) Of eh…al die andere dingen doen die God verboden heeft zeggen we dan Maar broeders en zusters, Liegen en stelen is geen zonde. Liegen en stelen en wat ook al, is een gevolg van de zonde. Zonde dat is breken met God. Zonde dat is de band met God kapot maken. Zonde is dat God moet roepen: “Mens waar ben je…?” En vul dan je eigen naam maar in voor dat ‘mens’. Want we hebben het vandaag over onszelf en niet over de buurman of de buurvrouw……
Adam en Eva verbraken hun relatie met God. Zij waren er van overtuigd dat hun manier beter was dan die van God…. Zij werden bang voor God en verstopten zich… Ze probeerden zichzelf te verontschuldigen en te verdedigen… Liegen elkaar beschuldigen, gevolg van de zonde… Daarom stuurde God Adam en Eva weg uit het Paradijs zodat ze niet van de levensboom konden eten. Wij zouden eeuwig in zonde hebben geleefd. Voor eeuwig leven in een verloren wereld, dat wilde God voorkomen. Voor eeuwig zonder Hem leven.. Vanaf de schepping lezen we door heel het Oude en Nieuwe Testament heen: de kern van het mens-zijn is een relatie met God de schepper van de hemel en de aarde. Deze relatie tussen God en mens, Schepper en schepsel is een liefdes relatie, een partnerschap, een verbond, tussen God en mens. En dat is nu eigenlijk wat in de bijbel ‘zonde’ genoemd wordt: het verbreken van die relatie, het verbreken van de vertrouwelijke omgang met God. De mens verbreekt hoogmoedig de relatie met God. Daar begon het mee en daar begint het mee…. Zonde begint in je hart. Je breekt met God…. Het is in een mensenleven al zo dat relaties altijd een deel van je leven blijven ook al zijn ze verbroken – als stempel op je ziel, als vorming, als wond, als herinnering. Je wordt nooit meer niet-partner, blijft altijd in elk geval ‘ex’. Hoeveel te meer geldt dit voor de relatie God en mens….. Een verbroken of geschonden relatie is bij God geen beëindigde relatie…. Dat mag ook voor ouders die kinderen andere wegen zien gaan tot troost zijn. Zolang God leven geeft is er genadetijd, tijd voor herstel van deze relatie… Als de eeuwige God een verbond is aangegaan dan zal Hij van Zijn kant dat verbond nooit opgeven. Als God iets beloofd heeft zal Hij het doen.. Je ziet dat in de bijbel op elke pagina. Je merkt het aan mensen die God hebben gekend maar Hem de rug toekeerden. In België vorig jaar probeerden mensen hun (kinder)doop ongedaan te krijgen… Het zal je niet lukken los te komen van God….
Ook de Israëlieten deden hun best…. God bleef openstaan voor Zijn volk… Hij blijft hen trekken… Die liefde van God brengt ons bij de vraag: Wat moeten we doen? Toen de mensen in Jeruzalem hoorden op de Pinksterdag dat ze de Zoon van God hadden gekruisigd, riepen ze vol wanhoop: wat moeten we doen? Het lied van Mozes, Paulus in de brief aan de Romeinen, de situatie in de wereld om ons heen en in de christelijke kerken vandaag vandaag is duidelijk en brengt ons bij dezelfde vraag: HERE, wat moeten we doen? Wat moeten we doen? Verkeerde vraag. Met enige schroom zeg ik dat we teveel letten op gedrag en ook proberen te sturen op gedrag. Bij de jeugd maar ook bij de ouderen in de gemeente. Bijna geen gemeenteleden bij een trouwdienst? Geen mensen voor het beamteam te vinden…? Bijlstudie verenigingen noodlijdend, nee dank u geen interesse…. Gebedsuur te modern…., zondagavondzang te ouderwets… Is dat nu zonde? Die broeder of zuster die benaderd is voor dit of dat werk en na enig wikken en wegen hebben gezegd dat het niet lukt, zij doen geen zonde. Wat moeten we doen? Het gaat niet om je gedrag. Het gaat om je hart… Je hartsgesteldheid… Dat mag u ook in herinnering houden als u het werkboekje doorneemt deze week. Dat het in ons leven niet in de eerste plaats om ons gedrag. Maar dat het gaat om wie- je- bent- in- Christus.
Denk erom: niet het gaat erom wie je bent. Dan zit je op dezelfde lijn als de wereld om ons heen… De wereld die het begrip zonde heeft vervangen door een heel aantal andere begrippen. Het gaat erom wie je bent in en door Christus. Dat is van invloed op je gedrag…. In Jezus Christus hebben we een nieuwe identiteit ontvangen en daar bij hoort natuurlijk en onlosmakelijk dat we ons ook gedragen als kinderen van God. Maar wel in die volgorde. Elke poging om via je gedrag of een daad van jezelf je identiteit te veranderen is gedoemd te mislukken. Je begint aan de verkeerde kant. In Jezus Christus ben je Gods eigen kind en leef je als zijn kind. Wat is de toekomst van de kerk van Jezus Christus broeders en zusters? Hoe kan zij vandaag de boodschap van redding en verlossing opnieuw helder en duidelijk laten klinken? Door te moraliseren? Door gewoon weer stevig de Tien Geboden ‘in de markt’ zetten? Of wordt de kerk dan net als de fietsenmaker die om te overleven ook maar begint te handelen van alles en nog wat ook al heeft het niets met fietsen te maken? De kerk, het christelijk geloof, weet het manco van het menselijk bestaan, van het menselijk tekort, het menselijk falen. De kerk dankt haar bestaansrecht niet aan de wet en de moraal. Het manco van ons menselijk bestaan is dat mensen uit zichzelf alleen in staat zijn relaties stuk te maken. Omdat de relatie met God is stukgegaan en steeds opnieuw barsten vertoont, dat is zonde. De mens heeft het vermogen verspeeld om verbroken relaties te helen. Daarom stuurde God Adam en Eva weg uit het Paradijs zodat ze niet van de levensboom konden eten. Wij zouden eeuwig in zonde hebben geleefd. Voor eeuwig leven in een verloren wereld, dat wilde God voorkomen. Voor eeuwig zonder Hem leven.. Maar God blijft trouw in die relatie waar wij ontrouw worden en overspel plegen… Daarom kwam Jezus Christus. Hij wil schenken: vernieuwing, verzoening, relatieherstel. Daarvoor wil Zijn Heilige Geest ons brengen tot het besef van erkenning van de eigen rol in de breuken. De erkenning van mijn rol, uw rol, jouw rol, in de gebrokenheid van de relatie met God onze schepper.
En daarmee in onze relaties met elkaar onderling als schepselen. En daarmee met de schepping als geheel. Die erkenning moet ons brengen tot schuldbelijdenis. Ze moet ons op de knieën brengen. Moeten we dan niet indringender en ernstiger over de zonde denken en spreken? Ja, ik denk het wel broeders en zusters. De erkenning van onze schuld moet ons brengen tot zelfreflectie en openhartige schuldbelijdenis. Ze moet ons op de knieën brengen… en dan niet figuurlijk maar letterlijk op de knieën voor Hem… Een oppervlakkig besef van schuld aan de gebrokenheid brengt een oppervlakkig christenleven met zich mee. Een leven waarin het kwaad van de verbroken relatie met de Here niet radicaal genoeg wordt bestreden. Hoe bestrijd je dan dat kwaad? Door steeds opnieuw te vluchten naar het kruis van Golgotha. Je te late reinigen door het bloed van Christus. Je te laten vullen met zijn Heilige Geest Hem te loven en te prijzen. En de verkeerde dingen die we doen, ons gedrag? De gevolgen van de zonde? Die gevolgen van de zonde zijn groot en zwart. Zwarter, gruwelijker dan we ons kunnen voorstellen. Zonde, is onze grootste vijand. De dood is er voor nodig om de zonde in ons leven te laten sterven. De dood van Jezus Christus. En die Jezus Christus verzekerd de mensheid…
Gelukkig zijn zij die hun kleren wassen: zij kunnen over de levensboom beschikken en zullen de stad door de poorten binnengaan.
Wie zondigt moet niet in de zonde blijven liggen en niet wanhopen aan Gods Genade in Jezus Christus. Je doop laat je zien dat je met Hem bent begraven én opgestaan. En die doop mag je elke dag gebruiken. Je mag opstaan, elke dag weer, want God heeft een verbond, een partnerschap een relatie met jou gesloten. En elke dag loop dat verbond vast in zonde maar elke dag vernieuwt God, -
en niet jij -
elke dag vernieuwt God Zijn verbond met jou omdat Hij trouw is aan wat Hij jou belooft heeft met een dure eed op zijn eigen Naam. Zonde, de grootste vijand, Jezus Christus de Grote Redder. Van Jezus weten gaat dan zonder enige zelfreflectie helemaal op in het doen. Het ‘JEZUS’doen….. Amen
