Challenge the future
Waterwereld
Intreerede
U i t g e s p r o k e n o p 15 n o v e m b e r 2 0 1 3 ter gelegenlieid van de aanvaarding van het a m b t van Hoogleraar a a n d e F a c u l t e i t Civiele T e c h n i e k e n G e o w e t e n s c h a p p i van de Technische Universiteit Delft
door
Prof.dr.ir. B.I^. G e e r k e n
Foto voorzijde: De zandmotor, Rijl<swaterstaat/Joop van Houdt
2
Mijnheer de Rector l^agnificus, ieden van het Coliege van Bestuur, collegae hoogleraren en andere ieden van de universitaire gemeenschap (in het bijzonder natuurlijk: onze studenten), dames en heren genodigden, fijn dat u hier vanmiddag bent.
O p w e r e l d s c h a a l is w a t e r in t a l v a n o p z i c h t e n v a n h e t g r o o t s t e b e l a n g . Je k u n t er p l o t s e l i n g t e v e e l v a n h e b b e n : o v e r s t r o m i n g e n na o v e r v l o e d i g e r e g e n v a l o p land, o f hevige s t o r m e n op zee - t y f o o n Haiyan van afgelopen w e e k w a s heftig d a n w e l e e n t s u n a m i na e e n a a r d b e v i n g v a n w e g e d e t e k t o n i e k v a n a a r d p l a t e n . Je k u n t er o o k t e w e i n i g v a n h e b b e n : er z i j n g r o t e g e b i e d e n o p a a r d e extreme
droogte,
mogelijk
meer-en-meer
vanwege
met
klimaatveranderingen.
Vooral d e g r o e i v a n d e b e v o l k i n g , m i s s c h i e n w e l 1 1 m i l j a r d m e n s e n a a n h e t e i n d v a n d e e e u w , v e r s c h e r p t d e w a t e r p r o b l e m a t i e k . Al d i e w e r e l d b e w o n e r s w i l l e n veilig w o n e n , m a a r z o e k e n s t e e d s m e e r o n d e r d a k in d e k w e t s b a r e v e r s t e d e l i j k t e d e l t a ' s v a n g r o t e r i v i e r e n . Al die m e n s e n m o e t e n g e v o e d en l a n d b o u w is d e grootste verbruiker van zoet water, zo'n 7 0 % . Dit m o e t anders, m e t beperking v a n w a t e r g e b r u i k è n h e r g e b r u i k v a n z o e t w a t e r als e e r s t e s t a p p e n , t o e g r o e i e n d n a a r e e n circulaire e c o n o m i e .
Hier is v o o r l o p i g v o l o p w e r k t e d o e n v o o r D e l f t s e i n g e n i e u r s .
V a n w e r e l d s c h a a l t e r u g n a a r e i g e n l a n d , w a a r w a t e r al zo l a n g e e n c r u c i a l e rol s p e e l t . Niet v o o r niets k e n t o n z e t a a l veel w o o r d e n d i e m e t w a t e r v e r b o n d e n z i j n . I n NRC H a n d e l s b l a d t r o f ik h e t v o l g e n d e lijstje a a n . Er is h o o p v o o r o n z e studenten:
in D e l f t is g e m e e n t e p i l s
van prima
kwaliteit.
(Glück Auf!
Geen
gepiep, storten!)
3
W i j N e d e r l a n d e r s h e b b e n w a t m e t w a t e r , d a t is w e l duidelijl<. O v e r i g e n s is d a t een zekere haat-liefde verhouding. Gerrit Komrij zegt het zo:
Hetzelfde water - Gerrit Komrij Hetzelfde water dat met stormgejoel En helse vlagen komt en wordt gevreesd, Is ook het water dat, sereen en koel De mensen van hun kwellingen geneest. O n s lage K i m l a a n / o c is cen j ^ r i t n l l i j f .Mcl a i i e r c n , a u r t a ' s , l i l n c d k a n a l c n K n al w a l / i d l v e r t a k t - c e n i l r n k h c i i r i j ! D.it r e y c l l t i a l w e p i j n l i i o s a t l e m h a t e n .
(iCen Hetwelk l i j l je ijnj^citratt verlmnvtt. M . I n t e r . I t n t . n i t h i j elke p r . i p n i e l e e i i \ N t i i d t t u i i n Lxn j r t e i i e l e k i u n w j . D i n spatten eliii/i tul haai saten inleen
" H e t z e l f d e w a t e r d a t m e t s t o r m g e j o e l e n helse v l a g e n k o m t e n w o r d t g e v r e e s d , is o o k h e t w a t e r d a t s e r e e n e n koel d e m e n s e n v a n h u n k w e l l i n g e n g e n e e s t . " I n d e religie h e e f t w a t e r b e l a n g r i j k e r i t u e l e w a a r d e n zoals h e l e n d in f / s i e k e z i n . L o u r d e s is e e n v o o r b e e l d . O o k B e t h e s d a in I s r a ë l - m i j n v r o u w
Anneke
e n ik w a r e n d a a r n o g d i t v o o r j a a r - s t o n d v o o r g e n e z i n g : j e m o e s t na e e n r i m p e l i n g v a n h e t w a t e r h e t b a d als e e r s t e zien t e b e r e i k e n . En h e t is r e i n i g e n d in m o r e l e z i n . De g r o o t s t e b i j e e n k o m s t v a n d e z e a a r d , w a a r t i e n t a l l e n m i l j o e n e n h i n d o e s t a n e n o p af k o m e n , is h e t K r u i k e n f e e s t , samenvloeien.
4
waar Ganges en
Yamuna
Hef kruikenfeest
D e a n t i e k e G r i e k e n w i s t e n o o k d a t w a t e r w e z e n l i j k is v o o r o n s b e s t a a n . D i n g e n o n t s t a a n d o o r h e t c o m b i n e r e n v a n d e e l e m e n t e n a a r d e , w a t e r , l u c h t e n vuur. Die e l e m e n t e n zien w e m e e r d a n t w e e d u i z e n d j a a r later alle vier t e r u g bij o n z e f a c u l t e i t , w a n t w e w e r k e n a a n t h e m a ' s als m a t e r i a l e n en i n f r a s t r u c t u u r , w a t e r , klimaat en energie.
Overzicht van de thema's
N i e t a l l e e n w a t e r w o r d t z o w e l g e v r e e s d als g e p r e z e n ; d a t g e l d t o o k v o o r vuur. V u u r k a n v e r w o e s t e n en v u u r k a n lijf e n l e d e n v e r a / a r m e n . Je k u n t er v o e d s e l
5
m e e b e r e i d e n , o f er e r t s e n m e e o m s m e l t e n t o t bruil
TUDelft Volgens de Grieken heeft Prometheus het v u u r aan de mensheid g e g e v e n . V u u r is e e n g i f t m e t e e n v e r h a a l . P r o m e t h e u s h e e f t o p p e r g o d Z e u s n a m e l i j k bij d e n e u s g e n o m e n . Hij liet h e m kiezen t u s s e n t w e e g e s c h e n k e n : o f w e l e e n m a l s s t u k v l e e s v e r p a k t in e e n o s s e n m a a g - d u s e e n w a a r d e v o l l e i n h o u d m e t e e n a f s t o t e l i j k e b u i t e n k a n t - d a n w e l e n k e l e a f g e k l o v e n b o t t e n v e r p a k t in e e n a a n t r e k k e l i j k g l i n s t e r e n d l a a g j e v e t . Z e u s koos i m p u l s i e f v o o r h e t l a a t s t e e n o n t d e k t e z i j n m i s k l e u n t e laat. De m e n s e n o f f e r d e n h e m s i n d s d i e n a f g e k l o v e n b o t t e n . Z e u s , w o e d e n d , h a a l t h e t g o d d e l i j k e v u u r d a a r o p w e g bij d e m e n s e n , m a a r P r o m e t h e u s s t e e l t h e t v u u r w e e r t e r u g . H e t v e r h a a l g a a t n o g e v e n door. Pandora d u i k t n o g o p , m a a r ik l a a t h e t e v e n h i e r b i j , b e h a l v e d a t ik e r e e n m o r a a l v o o r hier e n n u uit w i l h a l e n . G e a c h t e c o l l e g e l e d e n o p o n z e D e l f t s e O l y m p u s , mogelijk manifesteren de techneuten van onze faculteit - de " h a r d c o r e " w e g - , w a t e r - e n m i j n b o u w e r s - zich in u w o g e n w e l e e n s r u w . Z i e d a t als b u i t e n k a n t en herinner u, u w klassieken. Weet dat de binnenkant een mals stukje vlees kan zijn. Dat malse vlees staat, op de faculteit b e t r o k k e n , bijvoorbeeld v o o r onze l a b o r a t o r i a . Die h e b b e n w e h a r d n o d i g v o o r o n z e s c i e n c e , e n g i n e e r i n g e n d e s i g n . Laat o n s d i e n i e t b e h o e v e n t e o f f e r e n , o o k al b e n t u d o o r o v e r h e i d s b e z u i n i g i n g e n g e t e r g d ! D a n b e l o v e n w i j u o n d e r w i j s en o n d e r z o e k v a n h o g e k w a l i t e i t e n n i e t a f g e k l o v e n b o t t e n . De QS r a n k i n g d i e d e Civiele T e c h n o l o g i e v a n d e T U D e l f t w e r e l d w i j d o p p l a a t s vier z e t t e , is o n z e r e f e r e n t i e . W a n t w i e z o u - b u i t e n u - o n z e P r o m e t h e u s m o e t e n z i j n die g o e d g e ë q u i p e e r d e l a b o r a t o r i u m - v o o r z i e n i n g e n m o g e l i j k m a a k t ? Niet d e b e d r i j v e n e n i n s t e l l i n g e n in d e s t e u n c a m p a g n e Civiele T e c h n o l o g i e , h o e w e l k o m h u n b i j d r a g e o o k .
Deze b e d r i j v e n en i n s t e l l i n g e n zien h u n t i j d e l i j k e s t e u n als o v e r g a n g n a a r e e n fase v a n z e l f v o o r z i e n e n d w o r d e n en z u l l e n o n z e labs n i e t s t r u c t u r e e l o v e r e i n d h o u d e n , al z e t t e n w e v a n u i t d e f a c u l t e i t - in d e v o r m v a n i n v e s t e r i n g s p r o g r a m m a ' s - g r a a g in o p v e r v o l g a c t i v i t e i t e n m e t d e z e s t a k e h o l d e r s .
Tot zo ver dit vurig pleidooi.
6
I
Royal HaskoningDHV
HUHflVlfiMlfR
fieijmans
oranjewoud
1 ^ tinudnp[)dC(i(reiig
VoikerWessels
"plBRO
Strukton
Deltares
^ T B I
Grontmij
VVRH
.
Steuncampagne CiTG
What's
new?
De v o r m e n d e d e l e n v a n d e f a c u l t e i t Civiele T e c h n i e k e n
Geowetenschappen
(CiTG) a n n o 2 0 1 3 h e b b e n e e n l a n g e e n r o e m r i j k e h i s t o r i e . Civiel
ingenieurs
w e r d e n v a n m e e t a f aan opgeleid aan deze 171 j a a r o u d e instelling, terwijl een zelfstandige m i j n b o u w k u n d i g e ingenieursopleiding - afgesplitst uit "Scheikundige T e c h n o l o g i e e n M i j n b o u w k u n d e " - r u i m 100 j a a r g e l e d e n e e n h e r s t a r t m a a k t e b i j deze faculteit. Geodesie, l a n d m e e t k u n d e , inmiddels vallend onder het bredere G e o s c i e n c e & R e m o t e S e n s i n g , is s i n d s k o r t t e r u g v a n w e g g e w e e s t .
Deze faculteit h e e f t een i n d r u k w e k k e n d e geschiedenis.
Niet
alleen
geschiedenis
gelukkig, de
faculteit
heeft
ook
een
uitdagende
t o e k o m s t . Inspelend op de maatschappelijke uitdagingen van deze tijd k u n n e n onze wetenschappers
i n n o v a t i e v e b i j d r a g e n b l i j v e n l e v e r e n . En v o o r a l
ook:
professionals opleiden voor bedrijven en instellingen die aan die thema's w e r k e n en bijdragen aan de innovatieve en commerciële kracht van het bedrijfsleven.
W e i k e o n t w i k k e l i n g e n z i j n in d e t o e k o m s t a a n d e o r d e ? I k v e n w a c h t in i e d e r g e v a l m e e r s y s t e e m i n t e g r a t i e : i n h o u d e l i j k o p basis v a n m u l t i f u n c t i o n a l i t e i t e n q u a w e r k w i j z e e n schaal s t e r k e r n o g i n g e b e d in i n t e r n a t i o n a l e n e t w e r k e n e n in p u b l i e k - p r i v a t e c o m b i n a t i e s . S a m e n w e r k e n k u n n e n w e in huis o e f e n e n e n e e n basis g e v e n , o m u i t t e b o u w e n m e t p a r t n e r s . O n d e r d e t i t e l " c o n n e c t i v i t y " p r o b e e r ik d a t als d e c a a n t e b e v o r d e r e n . D a a r v o o r v o r m e n d e c l u s t e r s Water, Geo en I n f r a s t r u c t u u r & Transport de peilers.
7
O p d u u r z a a m h e i d g e b a s e e r d e o n t w e r p - e n b e h e e r r e g e l s zijn n a a r v e r w a c h t i n g m e e r n o g d a n n u belangrijl<e d r i j v e n d e l
besparen
en e n e r g i e n e u t r a a l
o p e r e r e n , d a t alles v r a a g t o m
een
i n t e g r a l e life-cycle a a n p a k .
Een a n d e r e b e l a n g r i j k e t r e n d is d i e v a n d e d i g i t a l i s e r i n g ; o o k d i e zal in o n z e vakgebieden nog flinke ontwikkelingen d o o r m a k e n . I^onitoring van processen is v o o r o n z e f a c u l t e i t e e n w i n g e b i e d , e n s o m s al e e n s t e r k t e . N a u w v e n w a n t daarmee
is v i r t u a l i s a t i e
en
modellering.
Het
aardige
van
civiele
techniek
e n g e o - t e c h n o l o g i e v i n d ik e v e n w e l d a t d e m a t e r i ë l e k a n t v a n h e t v a k z o ' n b e l a n g r i j k e rol b l i j f t s p e l e n , w a n t er w o r d t iets g e m a a k t , b e w e r k t e n in d e praktijk uitgeprobeerd. W e zullen zien w a t de t o e k o m s t
brengt!
Bij o n z e f a c u l t e i t
past een
open
o o g v o o r d e o m g e v i n g e n v o o r d e t o e k o m s t , al b e h o u d e n w e o o k g r a a g h e t b e p r o e f d e . I n g e n i e u r s o p l e i d e n in e e n c o m p l e x e , m e t o n z e k e r h e d e n o m g e v e n en
veranderende
wereld,
is o n z e
hoofdtaak.
Nieuwe
kennis
ontwikkelen,
vakmanschap overdragen, een innovatieve aanpak kiezen, een o n d e r n e m e n d e instelling
bevorderen,
ingenieurs
opleiden
die
goed
communiceren
en
interacteren en h u n verantwoordelijkheid n e m e n : dat zijn de essenties.
Gedempt massa-veersysteem
O o k d e c a n e n h e b b e n v o o r g a n g e r s . W a a r s t o n d e n t w e e v a n h e n r u i m 10 j a a r g e l e d e n ? De i n t r e e r e d e v a n Louis d e Q u e l e r i j ( i n 2 0 0 3 ) e n d e D i e s r e d e v a n H e n k J a n O v e r b e e k (in 2 0 0 1 ) l e z e n d , b e k r o o p m e e v e n d e s c h r i k d a t d e u i t d a g i n g e n en oplossingsrichtingen
8
nog steeds hetzelfde zijn en dat er v a n
voortgang
n a u w e l i j k s s p r a k e is g e w e e s t . De Q u e l e r i j v e r g e l e e k in zijn rede d e f a c u l t e i t m e t een g e d e m p t massa-veersysteem, w a a r o p een tiental dynamisclne belastingen werken w a a r o p iiet systeem, de faculteit d u s , m o e t en gaat reageren.
Zijn
nummers
1, 2
en
3
aan
belastingen
waren:
economische
recessie,
b e z u i n i g i n g e n v a n d e o v e r h e i d en e e n s t a g n e r e n d k e n n i s b e l e i d . W h a t ' s n e w ? N u m m e r 4 in zijn l i j s t j e - " G e v o l g e n v a n d e P a r l e m e n t a i r e
E n q u ê t e " naar
a a n l e i d i n g v a n d e B o u w f r a u d e - is e e n d y n a m i s c h e b e l a s t i n g d i e w e in d i t l a n d i n m i d d e l s a c h t e r o n s l a t e n . H o e w e l : ik b e g r e e p d a t d e s e c t o r o o k n u n o g t e r u g h o u d e n d is o m s a m e n t e w e r k e n v a n w e g e v r e e s v o o r h e t v e r w i j t v a n s a m e n s p a n n i n g . H e t in d e g o u d e n d r i e h o e k - b o u w b r a n c h e , o v e r h e d e n
en
k e n n i s i n s t e l l i n g e n - k o m e n t o t e e n g e z a m e n l i j k i n n o v a t i e p r o g r a m m a w a s bij h e t afscheid van De Quelerij ( d e c e m b e r 2 0 1 1 ) zijn belangrijke oproep. Mogelijk kan d e B o u w c a m p u s D e l f t , d i e n o g in o n t w i k k e l i n g is o n d e r z i j n l e i d i n g , d i t p r o c e s faciliteren.
De in 2 0 0 3 b e s p r o k e n r e s p o n s e n v a n d e f a c u l t e i t o p d e e x t e r n e f a c t o r e n r o e p e n eveneens herkenning op. Voor het ondenwijs gaat dat o m :
•
h e t w e r v e n v a n B a c h e l o r s t u d e n t e n . T h a n s ligt h e t a c c e n t v o o r a l o p d e opleiding Technische A a r d w e t e n s c h a p p e n , binnenkort zelfs internationaal. A h , d a t is w e l n i e u w ! ;
•
werving van meisjes; nog steeds een onderbenut potentieel.
«
a a n d a c h t v o o r H B O - z i j - i n s t r o o m e n uit h e t b u i t e n l a n d in d e IVlasters
Gaan w e m e e door;
opleidingen. Ongoing; •
v e r n i e u w i n g v a n het o n d e n w i j s p r o g r a m m a . Is p e r m a n e n t a a n d e o r d e , o p i n h o u d e n n u o o k d e o n t w i k k e l i n g n a a r o n l i n e v o r m e n . E n dit is e c h t n i e u w ; D e dit n a j a a r b e g o n n e n IVlassive O p e n O n l i n e C o u r s e " I n t r o d u c t i o n to W a t e r T r e a t m e n t " - m e t z ' n d u i z e n d e n d e e l n e m e r s - is e e n g r o o t s u c c e s !
•
a l s l a a t s t e : d e G r a d u a t e S c h o o l ! K e n n e l i j k s p e e l d e het v e r b e t e r e n v a n de begeleiding v a n p r o m o t i e s t u d e n t e n 10 j a a r g e l e d e n al. N u p a s p a k k e n w e als T U Delft e r e c h t m e e door.
Een les h i e r u i t : z e t n i e t t e v e e l p r i o r i t e i t e n e n p o s i t i o n e e r d i e s t e v i g g e d u r e n d e g e r u i m e t i j d , o m e f f e c t t e o o g s t e n e n lessen t e l e r e n . V o o r o n s n u v o o r a l : o n l i n e onderwijs.
O o k u i t de D i e s - r e d e v a n O v e r b e e k z o u j e k u n n e n c o n c l u d e r e n d a t d e n i e u w s t e w i j n d i e w e bij d e f a c u l t e i t s c h e n k e n u i t o u d e z a k k e n k o m t . M i s s c h i e n is d a t o o k g e w o o n r e a l i t e i t , d e p r o b l e m a t i e k is c o m p l e x . I k d o e l b i j v o o r b e e l d o p " U r b a n i s i n g
9
delta's", e e n v o r i g j a a r g e k o z e n t h e m a o m c o n s t r u c t i e f s a m e n s p e l - o n d e d i n g e n met de buitenwereld - aan t e j a g e n . Het recent tot stand g e k o m e n A m s t e r d a m Institute for Advanced I^etropolitan Solutions - onlangs w o n de T U Delft met p a r t n e r s als M I T d a a r v o o r d e c o m p e t i t i e - d u i d t er e v e n e e n s o p d a t er v o l o p w e r k t e d o e n is in s t e d e l i j k e a g g l o m e r a t i e s . O v e r b e e k b e s c h r e e f in 2 0 0 1 in z i j n r e d e al d e o v e r v o l l e s t a d s t a a t d i e s t e e d s i n g e w i k k e l d e r t e c h n i s c h e o p l o s s i n g e n m o e t b i e d e n , m e d e r e k e n i n g h o u d e n d m e t d e risico's v a n w a t e r o v e r l a s t d o o r klimaatwijziging.
Uit d e z e D i e s - r e d e k w a m d e " w h a t ' s n e w ? " v r a a g o o k in m e o p bij h e t v o l g e n d e . O n z e prof. Marcel S t i v e , d i t v o o r j a a r g e l a u w e r d t o t R i d d e r in d e o r d e v a n d e N e d e r l a n d s e L e e u w , is o n z e k a m p i o e n " B u i l d i n g w i t h N a t u r e " . En d a n d e n k i k a a n de Z a n d m o t o r , v o o r d e k u s t v a n K i j k d u i n , als i n d r u k w e k k e n d e m a n i f e s t a t i e d a a r v a n . I k k o m d a a r n o g o p t e r u g . I n 2 0 0 1 , 1 2 j a a r g e l e d e n , s t o n d hij k e n n e l i j k n o g in d e c o u l i s s e n w a n t bij O v e r b e e k lees ik: "Er w o r d t i n g e z e t o p e e n n i e u w beleidsconcept gebaseerd op zandsuppleties langs de kust en op de vooroevers. Deze n i e u w e f i l o s o f i e - b e d a c h t d o o r i n g e n i e u r S v a s e k , o n d e r z o c h t bij
het
W a t e r l o o p k u n d i g Lab ( i n m i d d e l s o p g e g a a n in D e l t a r e s , BG) e n v e r k o n d i g d d o o r Ronald W a t e r m a n - w o r d t a l g e m e e n a a n g e d u i d m e t " b o u w e n m e t d e n a t u u r . "
Dit is n u e e n m o o i v o o r b e e l d v a n v e r n i e u w i n g . H e t b o u w t v o o r t o p e e n t r a d i t i e van ingenieurs-wetenschappen o m tot oplossingen te komen voor
complexe
m a a t s c h a p p e l i j k e v r a a g s t e l l i n g e n . En d i t is n i e t a l l e e n e e n t e c h n i s c h e o p g a v e . Dingen hebben tijd nodig en uithoudingsvermogen.
V e r n i e u w i n g , d e k e r n v a n e e n a c a d e m i s c h b e d r i j f , zal v a n o n z e w e t e n s c h a p p e r s m o e t e n k o m e n . Sinds m i j n a a n t r e d e n - b i j n a t w e e j a a r g e l e d e n - z i j n t a l v a n n i e u w e h o o g l e r a r e n in d e f a c u l t e i t b e n o e m d , z o w e l n i e u w v a n b u i t e n als u i t eigen wetenschappelijke stallen v o o r t g e k o m e n .
Van d e z e h o o g l e r a r e n
verwacht
ik d e k o m e n d e j a r e n v e e l v e r n i e u w i n g
in
ondenwijs en onderzoek, gekoppeld aan f o n d s e n w e r v i n g . Met zo'n rijkdom aan n i e u w e k r a c h t e n , z o n d e r d e b e s t a a n d e s t a f - o o k in d e o n d e r s t e u n i n g - t e k o r t t e w i l l e n d o e n , s t a a t d e f a c u l t e i t er p r i m a v o o r U g a a t n o g veel v a n o n s h o r e n .
Water, d a a r k o m ik w e e r o p t e r u g . U s n a p t d a t ik k e u z e s h e b m o e t e n m a k e n e n n i e t alles a a n b o d k a n k o m e n ; d e f a c u l t e i t is n u e e n m a a l b r e e d .
Waterveiligheid, waterkwaliteit, watermanagement, daarvan kent men de TU D e l f t en o n z e f a c u l t e i t w e r e l d w i j d . " B r i n g in t h e D u t c h " w a s e e n g e v l e u g e l d e t e r m na d e o v e r s t r o m i n g in N e w O r l e a n s . D a t t e b e z i n g e n d e d e n al v e l e n .
10
|2012
Leerstoel
H.E.J.G, Schlangen
Experimental Micromechanics
T J , Heimovaara
Geo-environmental Engineering
Z.B. Wang
Morphodynamics of Lagoons and Estuaries
S,IN, Jonl<man
Integral Hydraulic Engineering
M. Kol<
Flood Risk
D.A. Hordijk
Concrete structures
P.C. Rem
Resources and Recycling
R.P.B.J. Dollevoet
Railway Engineering
M.3.C.M.
Hertogh
I n t . Design, Maintain and Operate of Civil Infrastructures
C. Jommi
Dikes and Embankments
I^. I^cClain
Ecohydrology
R, Nijsse
Structural and Building Engineering
2013
Leerstoel
J.W.C, van Lint
Traffic Simulation & Computing
A. Scarpas
Road Engineenng
A.J.H.M. Reniers
Free Surface Waves
D.F. Bruhn
Geothermal Engineering
A.R.M. Wolfert
Engineering Asset Management
E, de Romph
Regional Transport Planning Models
S.M.J.G. Erkens
Applied Road Engineering
1
Nieuwe tioogleraren 2012/2013 CiTG
11
Zo h a d d e n w e n a t u u r l i j k d i t v o o r j a a r d i e p r a c h t i g e g e l e g e n h e i d w a a r b i j c o r y f e e H a n V r i j l i n g a f s c h e i d n a m e n d e n i e u w e s t e r r e n Bas J o n k m a n e n
Matthijs
Kok h u n i n t r e e r e d e h i e l d e n . Echt e e n m a n i f e s t a t i e v a n h e t b e l a n g v a n o n z e i n g e n i e u r s - t r a d i t i e m e t w a t e r M e t h e t Flood Risk C e n t r e g e v e n w e d a t s m o e l . I n het nieuwe N W O - p r o g r a m m a Building w i t h Nature, v e r b o n d e n aan d e Topsector Water, h a a l d e Bas J o n k m a n z o j u i s t zijn e e r s t e m i l j o e n b i n n e n m e t h e t p r o j e c t BE-SAFE. Van de recent aan de faculteit t o e g e v o e g d e r e m o t e sensing groep gaan w e o p w a t e r g e b i e d o o k heel w a t h o r e n . De d i t j a a r s u c c e s v o l l e V i d i l a u r e a a t R i c a r d o Riva g a a t b i j v o o r b e e l d r e c o n s t r u c t i e s d o e n d i e k u n n e n l e i d e n t o t m o d e l l e n e n voorspellingen voor lokale zeespiegelstijging, op een tijdschaal van j a r e n . Daar k o m e n v e r s c h i l l e n d e f e n o m e n e n s a m e n zoals g l o b a l e k l i m a a t f a c t o r e n ( w a a r a a n o n s K l i m a a t i n s t i t u u t o n d e r leiding v a n H e r m a n R u s s c h e n b e r g k a n b i j d r a g e n ) , regionale hydrologische processen en bewegingen van de aardkorst.
VOORLAND
DIJK
Nieuw NWO project "BE-SAFE"
Ons
Watercluster
en
ons
Geocluster
versterken
elkaar
en
bieden
ons
internationaal een unieke positie. O o k o p de overgang van de w a t e r w e r e l d naar a n d e r e d i s c i p l i n e s is o n z e f a c u l t e i t actief. I k d e n k a a n d e p r o b l e m a t i e k
van
h a v e n s , a a n o n t r u i m i n g s s c e n a r i o ' s in g e v a l v a n o v e r s t r o m i n g , a a n o n d e r g r o n d s b o u w e n e n a a n o f f s h o r e a c t i v i t e i t e n . D a a r l i g t a a n s l u i t i n g bij b o u w & i n f r a e n t r a n s p o r t , w a a r o p w e o o k a c t i e f z i j n . T r a n s p o r t e n P l a n n i n g is v o o r o n d e r z o e k overigens een van onze sterkste afdelingen! Trouwens, de Afdeling Bouw I n f r a v i e r d e v o r i g e w e e k d e ERC C o n s o l i d a t o r G r a n t v a n t w e e m i l j o e n
&
voor
Angelo Simone, v o o r w a a r een prestatie van betekenis!
Een Na
natuurkundige de
misstaat
watersnoodramp
van
het
n i e t zich
1916
is
over
Hendrik
waterveillgheid Anton
Lorentz,
te de
buigen. grote
theoretisch natuurkundige, ingeschakeld o m de regering te adviseren over het Z u i d e r z e e p r o j e c t . Hij v o n d h e t m a a r bar i n g e w i k k e l d e n m i s t e in z i j n b e l e v i n g d e n o d i g e g e g e v e n s v o o r d e o p d r a c h t , d i e hij o v e r i g e n s p r i m a h e e f t u i t g e v o e r d .
12
H e t is n i e t m i j n illusie in d e v o e t s p o r e n v a n L o r e n t z t e t r e d e n . A l l e r e e r s t b e n ik L o r e n t z n i e t , d a t m o c l i t ik w i l l e n ! M a a r w e z i j n o o k h o n d e r d j a a r v e r d e r q u a kennis e n m e t h o d e n . H e t kost j a r e n o m j e de w a t e r b o u w k u n d i g e specialisatie e i g e n t e m a k e n . Een p o g i n g t o t b i j d r a g e v a n m i j n k a n t z o u w a t e r n a a r d e z e e d r a g e n z i j n , o m in d e s f e e r t e b l i j v e n . G e l u k k i g h e b b e n w e t a l v a n s p e c i a l i s t e n in h u i s , p a r t n e r s in D e l f t ( D e l t a r e s , U n e s c o - I H E e n H o o g h e e m r a a d s c h a p D e l f l a n d ) e n v e r d e r n a t i o n a a l e n i n t e r n a t i o n a a l , b i j v o o r b e e l d in S i n g a p o r e w a a r m e e w e een zogenaamde "double degree" delen.
I. HAMENSTEIJJNG EN OPDRACITr DER STAATSCOMMISSIE
Hij K'.iniiiklijk Ui sluit \ i .liill llUtS ii". :H) wi iil l a i i .Staats, luiunisviiIM II.MMIKI, W.TS saniriiKcstfM als vulut: Lill fin voor/.illcr: l'iol'csKoi- Dr. H. A. L O R K N T Z , Kijk.sunivpr.'iitpit te Leidon '). Lr.li
Ir. Iste
IL
ll I'll
i.M.li'l
\V.,iHTMAN,
buitouKewoon
hoogloeraar
aan de
Vlliu/ilt.'l,^ : iiis|>.M't.'in-,:;i-iii
i,iai van
.|. ii
HOkswalrislaat iii .Ir
lüsiK'ilii'
Water fascineert,
breder
d a n in d e s e t t i n g v a n d e civiele t e c h n i e k
en de
g e o w e t e n s c h a p p e n a l l e e n . Als e e r s t e v r a a g j e j e a f : " W a a r k o m t al d a t w a t e r o p aarde eigenlijk vandaan?"
Hier is d e l a a t s t e j a r e n v e e l m e e r o v e r b e k e n d g e w o r d e n , v o o r a l via d e H e r s c h e l ruimtetelescoop
m e t een instrument voor
infra-rood
licht van
Nederlandse
makelij. Cruciaal w a r e n o n d e r z o e k i n g e n v a n d e Leidse hoogleraar Ewine v a n D i s h o e c k . Een H o l l a n d s f e e s t j e w a a r w e t r o t s o p m o g e n z i j n ! I n d e i n t e r s t e l l a i r e r u i m t e zijn e e r s t w a t e r s t o f - e n z u u r s t o f a t o m e n n e e r g e s l a g e n o p s t o f w o l k e n , o m vervolgens watermoleculen te vormen. Zwaartekrachtwerking verdicht dat'stof t o t p r o t o - p l a n e t a i r e s c h i j v e n e n zo verder.
B e v r o r e n w a t e r d e e l t j e s z i j n n a a r v e r w a c h t i n g e v e n e e n s m a s s a a l via k o m e t e n o p a a r d e n e e r g e s l a g e n . De v e r h o u d i n g w a t e r s t o f e n d e u t e r i u m ( z w a a r w a t e r ) in oceaanwater k o m t namelijk aardig overeen m e t die van k o m e t e n .
W a t e r v o r m t d e basis v o o r leven o p a a r d e . D a t k o m t d o o r h e t s a m e n s p e l tussen de j u i s t e afstand van de aarde t o t de zon ( w a a r d o o r w a t e r
in e l k
13
der aggregatietoestanden
- ijs, w a t e r
e n d a m p - l
de
l<aral
context
t e p l a a t s e n - z e l d z a a m z i j n : h e t w a t e r o n d e r d e n e t g e v o r m d e ijslaag is O t o t 4 graden warmer, terwijl verdere ijsaangroei inmiddels traag verloopt nu de w a r m t e a f g i f t e n a a r d e l u c h t d o o r h e t ijs beperl
Voor de elfstedentocht moet het ijs 15 cm dik zijn
V o o r d e e l v a n g e n o e m d e a n o m a l i e is o v e r i g e n s w e e r d e a f s c h e r m i n g v a n w a t e r d o o r ijs v o o r e x t e r n e i n v l o e d e n zoals k o s m i s c h e s t r a l i n g , d i e bij d e m i l j a r d e n jaren
geleden
nog
beperkt
ontwikkelde
dampkring
nieuwe
levensvormen
bedreigde. O n d e r dikke ijslagen kan dus w a t e r v o o r k o m e n en k u n n e n bacterieel e n h o g e r o n t w i k k e l d e l e v e n s v o r m e n zich h a n d h a v e n . R e c e n t o n d e r z o e k
op
Antarctica geeft aanleiding t o t een dergelijk mechanisme. Ook het bestaan van w a t e r s t o f b r u g g e n , die watermoleculen verbinden t o t een v l o e i s t o f m e t e e n b e p a a l d e s t r u c t u u r , is bijzonder. Uit deze e i g e n s c h a p k o m t d e oppervlaktespanning van w a t e r v o o r t en o o k de capillaire w e r k i n g , w a a r planten dankbaar gebruik van maken.
Het leven op aarde, door de gegroeide bevolking meer d a n ooit afhankelijk v a n water, kent verschillende kringlopen:
14
•
o p w e r e l d s c h a a l h e b b e n w e het d a n o v e r het a a n v r i e z e n e n o n t d o o i e n v a n d e ijsl
De mondiale golfstroom
«•
in s t r o o m g e b i e d e n v a n rivieren is er d e b e k e n d e h y d r o l o g i s c h e
cyclus;
De hydrologische cyclus
O
en op lokale schaal speelt de kwestie van regenbuien, die door klimaato n t w i k k e l i n g e n s t e e d s h e f t i g e r k u n n e n w o r d e n . H i e r o p k o m ik n o g t e r u g .
15
Ingenieurs
in d e civiele tecliniel< e n g e o w e t e n s c i i a p p e n w e r k e n o v e r a l l
Ze
l i e b b e n e e n z e k e r e h a n g n a a r m a a k b a a r h e i d . Nu is d a t b e g r i p m a a t s c h a p p e l i j k in o n b r u i k g e r a a k t e n zelfs v e r d a c h t g e w o r d e n . De i n r i c h t i n g v a n
Nederland
als u i t w e r k i n g v a n d e s c h e m a ' s v a n d e p l a n b u r e a u s k r i j g t d e z e r d a g e n m i n d e r a p p l a u s d a n in d e z e s t i g e r j a r e n . M a a t s c h a p p e l i j k e p r o c e s s e n z i j n n u e e n m a a l c o m p l e x , d e p o l i t i e k w i s p e l t u r i g e n w e l e v e n in e e n v e r a n d e r e n d e w e r e l d v o l o n z e k e r h e d e n e n risico's, o f w e l : " s h i t h a p p e n s " . T o c h z o u ik h e t n i e t w i l l e n o p g e v e n . L a t e n w e v a n u i t d e t e c h n o l o g i e , in g o e d s a m e n s p e l
met
andere
deskundigen en b e l a n g h e b b e n d e n , de maakbaarheid t e r u g b r e n g e n . Niet de a r r o g a n t i e v a n d e e e n d i m e n s i o n a l e t e c h n e u t , m a a r d e g e d e g e n v a k m a n d i e in t e a m s k a n w e r k e n e n in s t a a t is v e m i e u w i n g t e c r e ë r e n in c o m p l e x e s e t t i n g s . Een m o o i v o o r b e e l d v a n m a a k b a a r h e i d , m e t o p e n o o g v o o r v e r r a s s i n g e n is d e Zandmotor.
Zandmotor tussen Den Haag en Hoek van Holland
Dit v o o r j a a r n a m ik d e e l a a n e e n c o n g r e s d a t zich r i c h t o p Een
boeiende
uitwisseling
van
bijdragen
van
kustonderzoek.
wetenschappers
met
een
c i v i e l t e c h n i s c h e a c h t e r g r o n d m e t a n d e r e n , b i j v o o r b e e l d e c o l o g e n uit W a g e n i n g e n e n b e l e i d s m e d e w e r k e r s . De o p e n i n g s - v o o r d r a c h t w a s v a n S a r a h M a r x , o p g e l e i d als m a r i e n e b i o l o o g , n u v e r b o n d e n a a n d e W a t e r d i e n s t v a n R i j k s w a t e r s t a a t e n v a n u i t d e o v e r h e i d n a u w bij d i t p r o j e c t b e t r o k k e n . ( H e t a a r d i g e v o o r m i j w a s d a t Sarah v o r i g j a a r in d e e c h t is v e r b o n d e n a a n o n z e z o o n Jos.)
M e t d a n k a a n J a a p v a n T h i e l d e Vries v o o r z i j n h u l p ga ik n a d e r o p De Z a n d M o t o r i n . H e t is e e n m e g a s u p p l e t i e v a n 2 1 m i l j o e n k u b i e k e m e t e r z a n d , in 2 0 1 1 n e t t e n zuiden van Kijkduin aangebracht en qua volume een orde groter dan reguliere
16
s u p p l e t i e s l a n g s d e N e d e r l a n d s e k u s t . De d o e l e n v a n d i t p r o j e c t zijn n i e t a l l e e n extra veiliglieid creëren, maar ook nieuwe ruimte voor natuur en voor recreatie e n l i e t o n t w i k k e l e n v a n I n n o v a t i e s . De l a g u n e l e e g t e n v u l t zicli bij e b e n v l o e d en heeft een kraamkamerfunctie voor vis, schaal- en schelpdieren.
D e d y n a m i s c h e p r o c e s s e n die in d i t g e b i e d p l a a t s v i n d e n w o r d e n
gedurende
v e l e j a r e n g e m o n i t o r d e n g e a n a l y s e e r d m e t als d o e l t e b e z i e n o f d i t c o n c e p t e l d e r s t e r w e r e l d t o e p a s b a a r is. V o o r w a t d e T U D e l f t b e t r e f t z i j n t w e e f l i n k e o n d e r z o e k p r o g r a m m a ' s hieraan g e k o p p e l d , n a m e l i j k NEMO en Nature Coast. O m d a t in d e z e p r o j e c t e n o v e r h e d e n , k e n n i s - i n s t e l l i n g e n
en bedrijven
nauw
s a m e n w e r k e n , v o r m t het project op macro-niveau een modelsysteem v o o r het t o p s e c t o r e n b e l e i d en b i e d t h e t o p m i c r o - n i v e a u e e n d y n a m i s c h s p e e l v e l d v o o r i n d i v i d u e l e p r o f e s s i o n a l s u i t d e v e r s c h i l l e n d e c i r c u i t s o m t e leren v a n e l k a a r e n teamsgewijze t o t prestaties te k o m e n .
De a b i o t i s c h e c o n d i t i e s o p basis v a n z e e w a t e r s t r o m e n , g o l v e n e n w i n d d o e n g e d u r e n d e zo'n 20 j a a r hun invloed gelden op d e materiaal-verspreiding, terwijl d e n a t u u r v r i j spel k r i j g t . D o o r h e t g e l e i d e l i j k e k a r a k t e r v a n d i t p r o c e s
kan
h e t m a r i e n e e n h e t t e r r e s t r i s c h e e c o - s y s t e e m zich h i e r g e l e i d e l i j k e n g o e d o p a a n p a s s e n , zo is d e v e r o n d e r s t e l l i n g . Een m o o i e m i x v a n m a a k b a a r h e i d
en
ruimte voor onvoorspelbare ontwikkelingen op t e r m i j n , interessant o m vanuit een interdisciplinaire insteek nader te bestuderen.
17
Coastal Engineering ^
Geology
iim
mm
dm
m
km
ms
sec
hours
days
10
S
10
23 y
km
1-4 10 y
Wetenschap op tijdschaal
O p d e l a n g e r e d u u r b e z i e n z o u d i t p r o j e c t ool< k u n n e n b i j d r a g e n a a n k e n n i s o v e r r u i m t e - e n t i j d s c h a l e n g e l e g e n t u s s e n d i e v a n d e c o a s t a l e n g i n e e r i n g , links in d e f i g u u r , o p d e s c h a l e n v a n c e n t i m e t e r e n uur. En d i e v a n d e g e o l o g i e , r e c h t s in d e f i g u u r , m e t 100 k i l o m e t e r en 1 0 . 0 0 0 j a a r als k a r a k t e r i s t i e k e n . H e t b e t r e f t d e tijdschaal van decennia, w a a r o p ook klimaatveranderingen spelen,
Intensieve monitoring campagne
Een i n t e n s i e v e m o n i t o r i n g c a m p a g n e " t e r l a n d , t e r z e e e n v a n u i t d e l u c h t " b r e n g t tal v a n v e r a n d e r i n g s p r o c e s s e n in k a a r t , ivietingen w o r d e n g e d a a n m e t o p n a m e s in h e t i n f r a r o o d , m e t z i c h t b a a r licht e n via radar. D a a r n a a s t k a n b i j v o o r b e e l d de gradiënt van zoutgehalte een koppeling maken tussen de ZandMotor u i t s t r o o m p a t r o n e n van de Rijn.
18
en
inillonium
centuiy
_
Coastline model
decade
_
(only coastline!)
year
DelftSD m o n t h _J
XBeach
doy
Swash SPH I
I
O.Imm 1mm
I
I
1cm 0,1m
I
1
Im
\
10m 1 0 0 m 1km
1—~r—1 lokm
lookm
Overzicht van numerieke modellen
D e z e m o n i t o r i n g v r a a g t o m n a d e r e a n a l y s e e n vergelijl< m e t e e n reel<s v a n numeriel<e m o d e l l e n d i e in d e l o o p d e r j a r e n ontwikl<eld z i j n in h e t D e f t s e , voor d e uiteenlopende ruimteschalen, horizontaal, v a n millimeters naar 100 l
© tools
®
Version control and backup data & scripts
Web access to datasets
from plurifoim to Standard format!
®
straightforward visualisation open source software
OPeNDAP Data management
De s a m e n w e r k i n g t u s s e n p a r t i j e n k r i j g t o n d e r s t e u n i n g v a n e e n d a t a m a n a g e m e n t systeem c o n f o r m d e OpenEarth filosofie, gehost bij h e t 3TU d a t a c e n t r u m .
19
N a d a t i e d e r s p r i m a i r e b i j d r a g e uniel< is v a s t g e l e g d , v i n d t v e r t a l i n g n a a r m o n d i a l e s t a n d a a r d e n p l a a t s e n i n p a s s i n g in e e n gebruil<svriendelijl< d a t a m a n a g e m e n t systeem. I n d a c l i t i g h e t t o p s e c t o r e n b e l e i d z o u d e B u i l d i n g w i t h N a t u r e b e n a d e r i n g er t o e kunnen gaan bijdragen onze kennis te v e r m a r k t e n naar plaatsen o p aarde m e t andere o m s t a n d i g h e d e n . D e n k aan erosie van zandige k u s t e n , w e t l a n d s en m a n g r o v e s , in d e regel in s a m e n s p e l m e t l o k a l e s t a k e h o l d e r s .
Topsectorenbeleid
Kortom, een m e r a boire v o o r w e t e n s c h a p p e r s , ingenieurs, beleidsmakers en ondernemers. Een t w e e d e v o o r b e e l d v a n i n t e r d i s c i p l i n a i r s a m e n s p e l : h e t RainGain
project,
m e t d a n k aan Marie-Claire t e n Veldhuis Dit p r o j e c t g a a t o v e r d e b e s c h e r m i n g v a n s t e d e n t e g e n w a t e r o v e r l a s t plotselinge intense plaatselijke regenval. Wereldwijd hebben ingrijpende
gevolgen
voor
miljoenen
mensen
en
lokale
T o e n e m e n d e u r b a n i s a t i e e n e x t r e e m w e e r als g e v o l g v a n
door
overstromingen economieën.
klimaatverandering
d o e n d e risico's n o g t o e n e m e n . O p 13 o k t o b e r j o n g s t l e d e n w a s h e t in D e l f t r a a k en e e n s t u k v a n d e T U - c a m p u s k w a m o n d e r w a t e r t e s t a a n .
W a t w e n o d i g h e b b e n o m d e r g e l i j k e s c h a d e t e v o o r k o m e n is e x a c t e i n f o r m a t i e o v e r r e g e n v a l e n o v e r s t r o m i n g s p a t r o n e n . Die is lastig t e v e r k r i j g e n , s p e c i a a l in s t e d e n m e t h u n s t e r k v a r i ë r e n d e s t e d e l i j k e v o r m e n . N e e r s l a g k a n in p i e k e n
20
o p s p e c i f i e k e p l a a t s e n n e e r k o m e n , bijv. in s a m e n h a n g m e t s t e r k t o e g e n o m e n h o o g b o u w e n w o r d t a f g e v o e r d via s y s t e m e n die in a n d e r e t i j d e n zijn o n t w o r p e n en g e b o u w d . Per s a l d o g e e f t d a t s o m s n i e t v o o r s p e l d e p a t r o n e n . En v o o r a l s n o g s t r o o m t h e t m e e s t e z o e t w a t e r af n a a r z e e .
Heftige regenbui boven Rotterdam
D o o r RainGain w o r d e n in v i e r s t e d e n - L e u v e n , L o n d e n , Parijs e n R o t t e r d a m gespecialiseerde regen-radars geïnstalleerd. In Rotterdam k o m t eind dit jaar d e l a a t s t e g e n e r a t i e X - b a n d r a d a r t e s t a a n d i e n e e r s l a g p a t r o n e n 10 - 100 k e e r nauwkeuriger m e e t dan de radar van het KNI^I.
dual-polarimetric
X-band radar
KNMI radar De Bilt
(Example Cabauw)
(Courtesy KNMI)
Neerslagpatronen van X-band radar Om
het stedelijke w a t e r s y s t e e m zo te m a n a g e n
dat het overstromen
van
straten, tunnels en g e b o u w e n kan w o r d e n v o o r k ó m e n , hebben de Rotterdamse
21
w a t e r m a n a g e r s d e z e g e d e t a i l l e e r d e n e e r s l a g p a t r o n e n n o d i g . D a n k u n n e n zij d e juiste kleppen tijdig openen en een waterplein op liet juiste m o m e n t vullen, o m overstromingen voor t e zijn.
Werkingsprincipe van een waterplein
Het boeiende van dit internationale
Waterplein In Rotterdam
p r o j e c t is o o k d a t
oplossingsrichtingen
verschillen. I n Nederland kennen w e een traditie van intensieve aandacht van overheden voor infrastructuur In andere landen moeten bedrijven en burgers zelf m a a t r e g e l e n n e m e n o m risico's e n g e v o l g e n v a n o v e r s t r o m i n g o p t e v a n g e n . De f o c u s ligt o p t i j d i g e w a a r s c h u w i n g v o o r e x t r e m e n e e r s l a g , w a a r m o g e l i j k t e combineren m e t intelligente aansturing van afvoersystemen en flexibele opslagbassins, zoals in R o t t e r d a m n a d r u k k e l i j k s p e e l t .
H e t p r o j e c t s t a r t m e t r e g e n r a d a r s o p g e b o u w e n m a a r zal w o r d e n g e c o m p l e t e e r d m e t o p t i e s o p g r o n d n i v e a u via b u r g e r m e l d i n g e n e n s m a r t p h o n e
apps,
om
i n f o r m a t i e t e v e r z a m e l e n o v e r r e g e n , w a t e r o v e r l a s t e n w a t e r k w a l i t e i t . Dit in s a m e n s p e l m e t I C T - o n d e r z o e k e r s v a n de f a c u l t e i t E W I . De i n f o r m a t i e
wordt
g e s c h i k t g e m a a k t v o o r b u r g e r s , v e r k e e r s r e g e l a a r s en w a t e r m a n a g e r s .
I n d e z e t w e e p r o j e c t e n , Z a n d m o t o r e n R a i n G a i n , zie i k d e c o n t o u r e n t e r u g v o o r ingenieurs anno 2013 en noem vijf invalshoeken:
«
g o e d zijn in d e e i g e n w e t e n s c h a p p e l i j k d i s c i p l i n e e n in s t a a t tot i n t e g r a t i e v a n v e r s c h i l l e n d e t e c h n i s c h e d i s c i p l i n e s d o o r p r o f e s s i o n e e l s a m e n s p e l in t e a m s ;
c
"out o f t h e b o x " k u n n e n d e n k e n : p a d e n b e t r e d e n b u i t e n t r a d i t i o n e l e oplossingen, ontwerpregels en voorschriften, maar met reeds bewezen t e c h n i e k e n in het a c h t e r h o o f d ;
22
d e o p k o m s t b e n u t t e n v a n d e d i g i t a l e e n v i r t u e l e w e r e l d . In h e t n i e u w e b a c h e l o r c u r r i c u l u m is d a n o o k m e e r r u i m t e o p g e n o m e n v o o r p r o g r a m m e r e n en modelleren; O
technologische aspecten afwegen tegen ecologische en economische, w a a r b i j d e g e h e l e l e v e n s c y c l u s d u u r z a a m is;
•
o p e r e r e n in e e n c o m p l e x m a a t s c h a p p e l i j k s p e e l v e l d v a n b e l a n g e n e n gevoeligheden.
Waar
o n z e prof.
Marcel
Hertogh
in z i j n r e c e n t e
intreerede
sprak over
de
T - s h a p e d p r o f e s s i o n a l , m e t d i e p g a n g e n b r e e d t e e n prof. Rolf D o l l e v o e t k o r t d a a r n a t r o u w e n s o o k s p r a k v o o r d e r a i l t e c h n o l o g i e , w i l ik d a t b e e l d l e t t e r l i j k a a n s c h e r p e n t o t d e p u n a i s e - m e t a f o o r , d u s m e t e e n s c h e r p e p u n t o m in n i e u w t e r r e i n d o o r t e k u n n e n d r i n g e n e n m e t h o r i z o n t a l e v e r b i n d i n g e n in m e e r d e r e richtingen.
K o r t o m : e e n s t e v i g e basis in d e t e c h n o l o g i e , w e e t v a n
andere
d i s c i p l i n e s , c o m m u n i c a b e l , m e t o o g & o o r v o o r b e l a n g e n in d e o m g e v i n g .
W e g a a n h e t m a k e n ! M e t o n z e w e t e n s c h a p p e r s e n alle a n d e r e en
zeker
ook
de
nieuwe
studenten
ieder j a a r
weer.
medewerkers
Civiele T e c h n i e k
en
Geowetenschappen heeft een prachtige t o e k o m s t voor zich!
23
Slotwoord Laat m e b e g i n n e n m i j n v r o u w t e bedanl<en. Annel<e, w e z i j n s i n d s m i j n a a n t r e d e n in D e l f t in e e n l i a l v e LAT-relatie b e l a n d o m d a t il< er t e g e n o p z a g elke
dag van
e n n a a r o n z e w o o n p l a a t s t e r e i z e n . G e l u k k i g s t e u n j e m e - in d e r e g e l - bij m i j n a v o n t u r e n e n zelfs m e e n j e d a t d e u n i v e r s i t a i r e w e r e l d m e b e t e r n o g p a s t d a n s o m m i g e e e r d e r e w e r k g e v e r s , als b i j v o o r b e e l d d e N e d e r l a n d s e S p o o r w e g e n e n M u s e u m N a t u r a l i s . Een a n e k d o t e d i e j e r e c e n t o p b r a c t i t b e t r e f t d i e v a n o n z e v a k a n t i e o v e r n a c l i t i n g d e s t i j d s in O o s t e n r i j k , w a a r ik l i e t i d e e l i a d o p g e v a t o m d o c h t e r I r e n e in c o n t a c t t e b r e n g e n m e t e e n g r o e p j e H o l l a n d s e
mannelijke
s t u d e n t e n . Eind v a n h e t l i e d j e w a s d a t I r e n e bij j o u in d e c a r a v a n z a t e n ik m e t d e s t u d e n t e n in d e k a n t i n e e e n k a a r t j e a a n h e t l e g g e n w a s . H e t is a l l e m a a l g o e d g e k o m e n , b i n n e n k o r t h o o p t ze m e t D i t o t e t r o u w e n .
W a t zo l e u k is a a n j o n g e
m e n s e n , onze drie kinderen en hun partners
-
M a r s h a e n B a r t n o e m d e ik n o g n i e t - e n o o k d e m e e s t e s t u d e n t e n hier, is h u n o n d e r n e m e n d e instelling en het kunnen genieten van w a t het leven te bieden h e e f t . N a t u u r l i j k m o e t e n s t u d e n t e n er b e h o o r l i j k t e g e n a a n , a n d e r s k o m
je
nooit op diepte en verliezen w e internationaal de concurrentie, maar j e breder o r i ë n t e r e n en d i n g e n d o e n w a a r j e e n t h o u s i a s t o v e r b e n t , zal h u n p u n a i s e gehalte ten goede gaan k o m e n .
M i j n p r o m o t o r , Ronald G r i e s s e n , b e d a n k ik v o o r de s p i r i t d i e h i j m e m e e g a f v o o r d e w e t e n s c h a p , al liep h e t m e t m i j m i s s c h i e n a n d e r s d a n hij d e s t i j d s b e d o e l d e . De l e d e n v a n h e t C o l l e g e v a n B e s t u u r e n d e c o l l e g a - d e c a n e n b e d a n k ik z e e r v o o r h e t p r e t t i g e s a m e n s p e l . De d e c a n e n r e i s v a n d e z e z o m e r g a f i n z i c h t in d e a f w e g i n g e n d i e b e s t u u r d e r s t e m a k e n h e b b e n in e e n a c a d e m i s c h b e d r i j f e n d r o e g bij a a n d e s a a m h o r i g h e i d o n d e r d e c a n e n . En h e t College v a n B e s t u u r w e e t e e n s f e e r t e c r e ë r e n w a a r i n d e b a t k a n s e n k r i j g t e n er t e v e n s d u i d e l i j k h e i d blijft over de koers van de instelling.
A a n de w e r k z a a m h e d e n v a n de faculteit d r a g e n velen bij. En r e g e l m a t i g loop ik n o g i e m a n d t e g e n h e t lijf die d i n g e n o n d e r n e e m t w a a r ik t o t d a n t o e n o g g e e n notie v a n h a d . Het n a u w e s a m e n s p e l in h e t M a n a g e m e n t T e a m w a a r d e e r ik zeer, m e t een een/olle v e r m e l d i n g v o o r faculteitssecretaris Stijn v a n B o x m e e r en secretaresse Karin Verkalk, als m i j n nabije vazallen bij d e dagelijkse b e s o g n e s v a n de faculteit.
M a a r er z i j n er zoveel m e e r d i e a a n h e t s u c c e s v a n o n z e f a c u l t e i t b i j d r a g e n : d e vele tientallen hoogleraren, de overige academische staf (en een flink aantal v a n h e n is t e v e n s v e r b o n d e n a a n e e n e x t e r n e p a r t i j ) , h e t t e c h n i s c h e n h e t ondersteunend personeel.
24
De m e e s t e e f f o r t h i e r v a n l
Volgend
voorjaar
ben
ik
voornemens
het
college
Elektriciteit
e n M a g n e t i s m e t e g e v e n . D a t w o r d t n o g s p a n n e n d . De s t u d i e - a d v i s e u r v a n T e c h n i s c h e A a r d w e t e n s c h a p p e n h e e f t a l a a n g e g e v e n m e t e e n n a z o r g t e a m klaar t e z u l l e n s t a a n als d e s c h a d e uit d e h a n d l o o p t . I k h e b er in i e d e r g e v a l zin i n .
En voor nu: ik iieb gezegd.
25
