Voorwoord Beste sobats,
De eerste sneeuw is al weer gevallen en meteen volgt er een spitsalarm. Gelukkig hoeven de meeste van ons niet meer in de file te staan. Met ingang van het nieuwe jaar gaan wij ons weer bezighouden met de Algemene Ledenvergadering vergadering op 8 april 2009 in Soesterberg. Het bestuur hoopt op een flinke opkomst. Zeker omdat wij de vergadering zo centraal mogelijk houden. De eerste activiteiten zijn al in gang gezet met betrekking tot de te houden reünie op 14 en 15 mei 2009 in de Luitenantkolonel Tonnetkazerne in ’t Harde. De sprekers zijn vastgelegd en het speciale optreden is gecontracteerd. Als zeer teleurstellend heeft het bestuur de beslissing van het comité defilé Wageningen ervaren. Ondanks alle tegenwerpingen zullen wij deze besluitvorming moeten respecteren, ook al is dit voor de meeste van onze sobats zeer pijnlijk. In het verlengde hiervan wordt de Nationale Veteranendag op 27 juni 2009 in den Haag gehouden. De beslissing om deze dag op een zaterdag te houden, welke het dichts bij de verjaardag van Prins Bernhard is gelegen, is bij de meeste deelnemers goed gevallen. Hierdoor is het mogelijk dat ook jonge veteranen aan deze dag kunnen deelnemen. Verder wil ik nog een woord van dank uitspreken aan het adres van Wim Elgers, drager van het Bronzen Kruis en Nieuw-Guinea veteraan, voor zijn verhaal in Checkpoint van november 2008, over de Dapperheidsonderscheidingen. Wij prijzen ons gelukkig met het feit dat het voormalig Nederlands Nieuw-Guinea een bijzondere plaats inneemt in het leven van Wim. Vanaf deze plaats wil ik u alvast prettige kerstdagen en natuurlijk een voorspoedig en gezond 2009 toewensen.
Uw voorzitter, Judo Peperkamp
Inhoudsopgave Berichten van het bestuur en de redactie
pag. 03 t/m 06
Berichten van leden en organisaties
pag. 06 t/m 07
Heden en Verleden (deel 12)
pag. 08 t/m 10
De mailbox
pag. 11
Amerikaanse held herbegraven na nl onderscheiding
pag. 12 t/m 14
Ode aan Filerius
pag. 15 t/m 16
Rapport Staal
pag. 17
Picknick Jeugd en Evangelie
pag. 18 t/m 19
Kerst-diner FakFak 1960
pag. 20
Reis naar het verleden (deel 1)
pag. 21 t/m 26
Berichten van het bestuur en de redactie In Memoriam
Met eerbied en in gepaste stilte brengen we een laatste eresaluut aan J.van Prooijen, Rotterdam P.A.M.Repping, Eindhoven G.B.von Winckelmaan, den Helder Onderscheiden
Aad van Slingerland
Op 25 april 2008 werd, voor hem geheel onverwacht, ons verenigingslid Aad van Slingerland benoemd tot lid in de Orde van Oranje Nassau. Hij ontving deze onderscheiding als dank voor het vrijwilligerswerk voor een instelling voor geestelijk gehandicapten, de basisscholen van de gemeente, de plaatselijke drumfanfare, de vereniging van eigenaars van het woongebouw waar hij woont, de parochiegemeenschap en het koor waarin hij al jaren zingt. Allemaal activiteiten in zijn gemeente Zoeterwoude. De onderscheiding werd hem opgespeld door Mevrouw Liesbeth Bloemen de burgemeester. Het bestuur van de Vereniging Nederlands NieuwGuinea Militairen wenst Aad van Slingerland van harte geluk met de onderscheiding.
Oproep
Het bestuur wil graag op de hoogte worden gehouden van het verkrijgen van Koninklijke en Militaire Onderscheidingen door leden van onze Vereniging. De redactie wil het verkrijgen van een onderscheiding graag in de Nieuwsbrief vermelden. Daarom vragen we onze leden om ons op de hoogte te houden. Een verkrijger van een onderscheiding kan het zelf aan de redactie melden maar ook anderen kunnen ons hierop attenderen. We plaatsen het bericht het liefst met een foto van de uitreiking van de onderscheiding aan betrokkene. Een melding kunt u doen rechtstreeks naar de redactie (zie colofon) Verzoek
Enige weken geleden ontving u de euro-acceptgiro m.b.t. de leden bijdrage voor het jaar 2009. In de voorgaande jaren was de penningmeester enige maanden bezig om de bijdrage van iedereen te innen. Wij vragen u daarom uw bijdrage indien die nog niet is overgemaakt z.s.m. over te schrijven. Voor het vierde achtereenvolgende jaar kunnen we die bijdrage ondanks de gestegen kosten en vermeerdering van activiteiten handhaven op € 13,50. Extra werkzaamheden voor die inning zijn niet het motief van dit verzoek maar wel de extrakosten die dit met zich brengt. Hebt u de euro-acceptgiro niet meer? U kunt het bedrag van € 13,50 gewoon overschrijven op rekening 882404 t.n.v. : Ver Nieuw-Guinea Militairen 1945-1962.
3
Voor uw agenda.
De Algemene Ledenvergadering zal in 2009 wederom plaatsvinden in SOESTERBERG en wel op woensdag 8 april. Onze reünie/herdenkingsbijeenkomst weer in de Tonnet kazerne in ’t Harde op de donderdag 14 mei en de vrijdag 15 mei. Noteer deze data nu al vast. Defilé Wageningen 5 mei 2009
Bram Meurs vicevoorzitter In het maandblad voor Veteranen “Checkpoint” van november 2008 wordt de capitulatie1945 en het defilé in Wageningen belicht. Voor het defilé 5 mei 2009 worden alleen nog veteranen uit de WOII uitgenodigd. Dat het Nationaal Comité Herdenking Capitulaties (NCHC) hierbij ook de nadruk legt op het uitnodigen van veteranen/eenheden van geallieerde bevrijders is op zich een goede zaak. Dat veteranen van na WOII niet meer welkom zijn is door velen slecht ontvangen. Ook Nieuw-Guinea veteranen, die zich jarenlang met verve hebben ingezet om het defilé mede tot een succes te maken kunnen helaas niet meer deelnemen. Voor hen is de Veteranendag in juni dus de alternatieve optie. Het NCHC heeft wel meegedeeld dat veteranen welkom blijven om op 5 mei Wageningen te bezoeken maar dan niet in uniform (en ook niet met onderscheidingen). Wij zijn geen voorstander van wat voor soort boycot dan ook maar onze veteranen zullen zelf wel bepalen hoe zij als bezoeker/ toeschouwer gekleed zullen zijn. Vanaf deze plek wil het bestuur alle Nieuw-Guinea veteranen die al die jaren meegelopen hebben in Wageningen danken voor hun inzet tijdens de voorbije defilés. Veteranendag voortaan op de zaterdag in juni
De Nederlandse veteranendag wordt voortaan vast georganiseerd op de laatste zaterdag van de maand juni, de zaterdag die het dichtst ligt bij 29 juni, de geboortedatum van Prins Bernhard. Dat heeft het Comité Nederlandse Veteranendag bekend gemaakt. Vooral de ervaringen van dit jaar, toen Veteranendag op zaterdag werd gehouden, zijn aanleiding geweest voor deze beslissing. Afgelopen Veteranendag bleek het grootste aantal bezoekers ooit op te leveren (55.000), maar ook de diversiteit onder de bezoekers was beter. Verder biedt de zaterdag betere mogelijkheden voor jonge, werkende, veteranen om deel te nemen aan het evenement. Recentelijk heeft ook de vaste Kamercommissie Defensie zich ook uitgesproken voor de zaterdag als vaste Nederlandse Veteranendag. De volgende Veteranendag valt dus op zaterdag 27 juni 2009. Het is de vijfde Veteranendag en dus een lustrum. Daarom worden er voor 2009 verschillende lustrumactiviteiten gepland. Zoals een reeks van veteranenconcerten die het land ingaan, speciaal drukwerk en speciale programma accenten tijdens de veteranendag zelf. Info http://www.veteranendag.nl Mededeling over deelname Nederlandse Veteranendag via onze vereniging Zaterdag 27 juni 2009 in Den Haag Ook in 2009 zal weer een delegatie van onze vereniging deelnemen aan het
4
defilé op de Nederlandse Veteranendag. 1. U kunt lopend deelnemen in het veteranen detachement van onze vereniging. Dit is uitsluitend voor de veteraan, niet voor de partner begeleider. 2. U kunt deelnemen als u slecht ter been bent op een militair historisch voertuig. Dit is uitsluitend voor de veteraan die slecht ter been is en niet voor de partner/begeleider. 3. U kunt een zitplaats opgeven bij het defileerpunt voor minder validen. U neemt dan niet deel aan het defilé en bent niet rolstoelgebonden. 4. Rolstoelplaats voor veteraan bij het defileerpunt en indien gewenst een zitplaats bij het defileerpunt voor de partner of begeleider van de rolstoelgebonden veteraan. Als u wilt deelnemen aan de Nederlandse Veteranendag 27 juni 2009 kunt u zich opgeven bij ons bestuurlid: Ad Bouterse, Lindenlaan 110, 1741TX Schagen Telefoon 0224-215621: e-mail
[email protected] Van hem ontvangt u het inschrijfformulier. Het formulier is ook te downloaden via onze website. De inschrijfformulieren moeten vóór 20 februari 2009 zijn aangevraagd en geretourneerd. Het aantal tribune plaatsen bij het defileerpunt is beperkt. Indien nodig zal toekenning gebeuren op datum van ontvangst van de definitieve aanmelding. Te laat ontvangen formulieren worden niet in behandeling genomen. Het veteranen tenue is voor het defilé verplicht! Donkerblauwe blazer, grijze broek, lichtblauw overhemd plus stropdas, baret en zwarte schoenen. Defensiepas
Een andere identiteitspas doet zijn intrede. Op 23 september werd het eerste exemplaar uitgereikt. Defensie Identiteitsbewijs: Defensiepas. Er zijn vier typen Defensie Identiteitsbewijs. Voor veteranen is type 3 van belang. Voormalige medewerkers van het ministerie van defensie, waarbij de beëindiging van de ambtelijke verbintenis het gevolg is van einde diensttijd regeling met een formele grondslag en waarvoor ook na beëindiging van de diensttijd blijvend actief personeelsbeleid wordt gevoerd: Veteranen, Militaire dienstslachtoffers en post-actieven. Hoe het loopt om een aanvraag in te dienen van een pas post-actieven/pas veteraan is nog niet bekend. Zodra er meer bekend is zal dit worden gecommuniceerd. Welkom aan onze nieuwe leden
P.J.M.Claesen Ingelandstraat 209 1382CK Weesp D.M.L.Olivier ’s Heer Hendrikskinderenstraat 59 4461BT Goes P.van Vliet Saturnuslaan 47 1702BA Heerhugowaard A.W.T.M. de Kort Voltstraat 63 5021SC Tilburg D.M.de Boer Bugel 2 6904PL Zevenaar P.G.Biemans Langebaan 11 4206VN Gorinchem P.J.van der Peijl De Marke 10 7755NP Dalerveen
5
C.Booij P.Hart D.J.J.Beekman
24700 St.Martial Herenweg 126 (k405) Dirkslandstraat 51
d’Artenset Frankrijk 2101MS Heemstede 3086 CH Rotterdam
Mededeling van de redactie
De redactie vraagt om adverteerders in onze Nieuwsbrief. Als u een gegadigde weet laat hem of haar dan contact opnemen met de redactie. (adres zie colofon) Blijf lachen en denk hieraan de komende tijd.
Zolang mensen nog lachen kunnen, zijn ze niet klein te krijgen. Ze veren door de lach telkens weer op. Ons lachen heeft deze wereld voor ons bewoonbaar gemaakt. Lachende gezichten hebben haar nooit bedreigd. Daarom is de lach een kostelijke gave, bestemd om te delen met elkaar En om daar niet minder maar nog meer van te worden. (De redactie van de Nieuwsbrief van de Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen 1945-1962 wenst al onze lezers een fijne feestmaand december, een goede afsluiting van 2008 en een voorspoedige start voor 2009! Jaap van Hensbergen) Berichten van leden en organisaties Mededeling
Wijziging bankrekening nummer Stichting 6e Infanterie bataljon NNG De penningmeester van de Stichting 6e Infanterie bataljon NNG deelt mee dat het postrekening nummer P 3942604 van de Stichting is komen te vervallen. Donaties kunnen vanaf heden worden gestort op rekening nummer 928439003 t.n.v. Stichting 6IB-NNG Lucien Guns, secretaris Stichting 6IB-NNG Reünie Echo Compagnie 6e Infanterie Bataljon Nederlands Nieuw Guinea
Een aantal sobats van de Echo Compagnie van het 6e Infanterie Bataljon NNG organiseert een “kleine reünie” voor die sobats die van september/ oktober 1960 t/m oktober 1961 in de Echo Compagnie in Sorong waren gelegerd. Donderdag 26 maart 2009 Kumpulan Ktomm Bronbeek, Velperweg 147, 6824 MB Arnhem Inlichtingen over programma, kosten en deelname bij: Eef ten Dam telefoon: 076 - 5412137, e-mail:
[email protected] Inlichtingen ook bij: Theo Kersten telefoon: 06 - 20490775 Johan Beumer telefoon: 074 - 3764102 Aanmelden voor deelname: uiterlijk eind december 2008 Oproep
Nieuwe Reünie QPO 21 Nederland en QPO 22 Nederlandse Antillen. Voor deze reünie ben ik op zoek naar oud mariniers die op 28 maart 1962
6
o.l.v. majoor Romijn en op 29 maart 1962 o.l.v. majoor v.d. Vaart op stel en sprong zijn vertrokken naar Nederlands Nieuw-Guinea. De reünie wordt gehouden op 25 maart 2009 in de van Ghentkazerne in Rotterdam. Zij die de reünie in mei 2008 in Doorn hebben meegemaakt hoeven niet te reageren, zij krijgen automatisch bericht. Aanmeldingen (namen, adressen, telefoonnummer en e-mail adres) kunnen worden gezonden naar: Joop Duijn, Zonnebloemstraat 15, 20114 VV Haarlem Telefoon: 023 - 5323759 E-mail:
[email protected] Oproep
Oproep van Jan Kiefte. Welke “jonge veteraan, bij voorkeur marinier (in verband met de samenstelling van het contingentdeelnemers) met de leeftijd tussen de veertig en vijftig jaar en wonende in Nijmegen of omgeving, wil de leiding op zich nemen voor de legering van deelnemers aan de Nijmeegse Vierdaagse. Het gaat om een groep van ongeveer negentig personen die in een wijkcentrum worden gelegerd. Er zijn voor de diverse werkzaamheden voldoende vrijwilligers beschikbaar. Is er belangstelling of meer informatie nodig neem dan kontact op met: Jan Kiefte, Oude Dukenburgseweg 319, 6538MP Nijmegen, telefoon 024 - 3446261 Bericht van Stichting Herdenking 15 augustus 1945
Bijzetting urn Galala Tantui
Op woensdag 12 november begroef mevrouw Sylvia Pessireron namens de Molukse gemeenschap een urn gevuld met aarde van het ereveld Galala Tantui te Ambon. Zij bedekte de urn met bloemen en eau de cologne, symbolen voor een goede en geurige reis. De urn heeft een plek gekregen achter het zuiltje bij het Indisch Monument te Den Haag, dat de urnen met aarde van zeven andere (alle gelegen op Java) erevelden in Indonesië bevat. De plechtigheid werd, naast enkele leden van het bestuur van de Stichting Herdenking 15 augustus en een vertegenwoordiger van de Stichting Pelita, bijgewoond door de heren van der Graaf en Teeuwisse van de Nederlandse Oorlogsgraven Stichting, die ervoor zorgden dat de Stichting in het bezit kwam van de aarde van de erevelden in Indonesië. 7
Heden en Verleden (deel 12) Geschreven door Arie Sluijs
Bewerkt door Jaap van Hensbergen Voetbal.
Wat heeft voetbal met Nieuw-Guinea te maken, denkt menig sobat misschien. Voor mij heel veel. Door mijn diensttijd Arie Sluijs stond het echte voetballen even stil want echt voetballen was toen voor mij spelen bij de voetbalvereniging N.E.A (Nuttig en Aangenaam) in Ouderkerk aan de Amstel. Al mijn broers speelden bij deze club en met onze neven er bij konden wij bijna een familie elftal maken. We waren gek van voetbal en onze club N.E.A. Als de voetbalvelden waren afgekeurd door veel regen, sneeuw of vorst dan speelden we bij ons op de schuine dijk en er waren altijd genoeg jongens in de polder die mee deden. Het kostte menig ruitje van mijn ouderlijke woning die dicht aan de dijk stond en het was maar goed dat het kleine ruitjes waren. Als het veld afgekeurd was door de vele regen of in de winter met vorst, dan gingen we bij ons op de schuine dijk in de polder voetballen, er waren jongens genoeg in de polder, het kostte wel menig ruitje, wand mijn ouderlijke woning stond aardig dichtbij. Het was maar goed dat het kleine ruitjes waren. En ik was in die tijd Gento, dat was een voetballer bij Real Madrid een onaantastbare club in mijn jeugd. Gento was daar de linksbuiten en erg snel. Ik was ook links en snel, vandaar de vergelijking met Gento. Ook de anderen hadden allemaal een bijnaam van een bekende voetballer. Later was ik vaste bezoeker van AJAX bij de thuiswedstrijden in toen nog het oude stadion de Meer. De Europa cup wedstrijden werden altijd in het Olympisch stadion gespeeld, daar gingen we gewoon met de fiets naartoe, er was in die tijd geen probleem met rellen, het was voor ons altijd een feest om naar AJAX te gaan. Ik kan nu nog al de namen van de voetballers uit die tijd opnoemen Toen waren het nog echte clubvoetballers, nu veranderen de elftallen om de paar maanden, je kunt er geen touw meer aan vastknopen. Ik ben één keer naar de Arena geweest, het is een prachtig stadion vanaf de buitenkant, maar als je op de tribune zit krijg je hoogtevrees, zo stijl is het en je heb geen enkel contact met de spelers, je zit er veel te ver vanaf. Nee voor mij hoeft het niet meer. In Engeland zit het publiek er ook nu nog bovenop, prachtig toch. Vandaar waarschijnlijk die volle stadions, je kunt de spelers aanraken en horen brullen naar elkaar, dat is voetbal beleven, daar ga je ervoor naar toe. Wat ik wel bijzonder vind hier in Nederland is de vele donkere voetballers die er zijn. In het buitenland denken ze minstens dat we hier in een tropisch land leven. Ik weet nog goed dat de eerste donkere voetballers in Nederland gingen spelen. Nadat we in 1954 ook met betaald voetbal waren gestart kwam in 1957 kwam de eerste zwarte profvoetballer naar Nederland en dat was de Zuid Afrikaan Steve Mokone, hij ging voetballen voor Heracles in Almelo, toen een club uit de eerste divisie die dat jaar kampioen werd.
8
Voetbal in Nieuw-Guinea
winst 2-1
actie
doelpunt
waar is de bal
Zelfs in Nieuw Guinea kon ik mijn club niet vergeten, ik was ook daar erg benieuwd naar de uitslagen van de wedstrijden van mijn club. Nu zou één telefoontje voldoende zijn geweest om de uitslag aan de weet te komen, maar dat was toen even anders, ik moest de post afwachten, en dan snel de brief van mijn ouders open maken. Na de brief te hebben gelezen was ik dan in een juichstemming als ze hadden gewonnen of ik had de pest in als er verloren was. Ik schreef mijn belevenissen in Nieuw Guinea naar de club en dat werd dan geplaatst in het wekelijkse clubblad van N.E.A. Maar echt voetballen ging er in Nieuw Guinea heel anders aan toe. Op het kazerne terrein hadden we geen voetbalveld dus aan trainingen voor voetbal kwamen we niet toe. Tussen Sorong en de Remoe kazerne was een arbeiderswijk met de naam Klademak en daar was een voetbalveld Niet een veld zoals we dat in Nederland kenden maar een redelijk veld. Daar voetbalden wij met ons compagnie elftal tegen een elftal van de plaatselijke bevolking, geen competitie maar gewoon vriendschappelijk. Er was veel animo onder de jongens om in het elftal mee te mogen voetballen. Dat is vooral goed te zien op de foto’s die ik bezit, je ziet elke keer een ander elftal en ik heb geen idee hoe en door wie opstellingen werden gemaakt. We voetbalden ook vaak als we op patrouille waren tegen de mannelijke kampong bewoners die gewoon speelden op de blote voeten. Ook waren de ballen niet zo als ze nu. Nee, het waren leren ballen met een binnenbal en dicht geregen met een veter. Die ballen kon je beter niet koppen, want dan had je een paar dagen hoofdpijn. De Papoea, s op hun blote voeten, die moeten echt van staal zijn geweest om deze ballen te trappen. Voor de Papoea’s waren die wedstrijden altijd een feest en voor ons was het ook makkelijk. Wij hoefden geen maaltijd te maken daar zorgden de Papoea vrouwen voor. Wat ze kookten maakte niet uit als het maar goed 9
was en als je honger heb dan smaakt alles. En het maakte niet uit of er gewonnen of verloren werd met het voetbal het was een groot feest, en dat terwijl je geen woord met ze kon praten, alleen het oogcontact was voldoende, ook de kleine kinderen om je heen was al prachtig, die ondeugende smoeltjes en maar hopen dat je wat gaf aan ze, dat was niet zo makkelijk wand iets van snoep hadden we niet bij ons, waar de mannen wel gek op waren dat was de zware shag, dat waren van die vierkante pakjes met rijste vloei daar kon je ze echt gelukkig mee maken, en dat hadden we altijd voldoende bij ons de meeste jongens rookte in die tijd. Bij deze aflevering staan een paar foto,s van de voetbalelftallen, de gezichten zijn goed herkenbaar, ik weet alleen niet de namen van allemaal, dus mijn vraag is, als er iemand is onder de sobats die de namen wel weet, laat het de redactie weten, en anders probeer ik het op de aankomende reünie aan de weet te komen. Wordt vervolgd.
Trefpunt voor Veteranen Elke vrijdag is er van 13.00 – 17.00 uur “OPEN HUIS ” voor alle veteranen,jong en oud Mogelijkheden tot biljarten, kaarten,rummy cup sjoelen, even bijpraten enz. Consumpties tegen lage prijzen, Partners zijn natuurlijk ook welkom. U bent van harte welkom, graag tot ziens. Locatie
Inlichtingen
10
Scheldekwartier (tussen Bambini en de sporthal) President Rooseveltlaan 731 c 4383 NG Vlissingen Tel: 0118 - 411400 Marcel Boogaard 0118 - 418641 Thijs Koops 0118 - 460807
De Mailbox Auteur: Karel Kanits Elke morgen tegen tienen De veteraan is net uit bed Loopt nog rond in zijn pyjama, De PC wordt aangezet Tussendoor snel even douchen,en een run naar de WC Dan ontbijten in de keuken, met een slokje lauwe thee Als eerste een bericht uit Drenthe,eens zien wat Piet vertellen gaat Frank en vrij zo uit het vuistje, je lacht je daarbij uit de naad Vertelt van buren en van vrienden,van jong, van oud en van bejaard Van zijn vrouw en van de kinder,maar vergeet niet ééne maal zijn paard Dan een item van mijn zwager, een gepensioneerde korporaal Ook hij diende in de tropen, ging met mijn zuster aan de haal Toen een echte branie schopper, ging herhaaldelijk uit zijn dak M’n zus heeft goed de wind er onder, nu als een lammetje zo mak. Hier een mail van dolle Driesje, die zit nu in de politiek Typisch als een zakkenvuller, heb je ze nodig dan zijn ze ziek Vraagt om aandacht voor problemen, die hij zelf heeft gemaakt Of ik even bij kan springen,want zijn computer is gekraakt. Tussendoor ook veel reclame, heuse spammail ongevraagd Of een mail van de justitie die de zitting heeft verdaagd Want ook ik reed in het fuikje,dat door hun was uitgezet Ik ben geflits met tempo tachtig, eventjes niet opgelet. Maar dit bericht is heel belangrijk, van ’t Veteranen instituut Jonge Veteranen decoreren ,ik maak hiermede mijn debuut Jongens krijgen dan een orde, die wordt door mij dan opgespeld Zij volbrachten hunnen missie, in verre landen van geweld. De laatste is van mijn familie, van mijn broeder of m ’n zus Veelal een vraag om bij te springen,om te helpen met een klus Maar eerst de dagelijkse order, die mijn vrouw heeft opgesteld Vandaag is dat het ramen wassen, dus mijn kaartclub afgemeld. Eerst nog even antwoord geven, op de mail van ’n ouwe maat Die woont al jaren in de vreemde, waar hij diende als soldaat De mailbox kan ik nu gaan sluiten, straks verder met een lange brief, Waarin ik mijn belevenissen, opstel voor het Nationaal archief
11
Amerikaanse held herbegraven na nederlandse onderscheiding
De urn van de Amerikaanse sergeant Alexander van Aalten is gisteren met militaire eer herbegraven op het Ar-lington National Cemetery. Van Aalten kwam tijdens operatie Achilles in Afghanistan om het leven door een bermbom. Hij borg op dat moment vrijwillig het lichaam van korporaal Strik die kort daarvoor was gesneuveld. Voor deze heldendaad werd sergeant Van Aalten postuum het Ereteken van Verdienste in goud toegekend. Minister Van Middelkoop reikte op 12 september de onderscheiding uit aan zijn weduwe tijdens een ceremonie bij het graf van de Onbekende Soldaat op de erebegraafplaats Arlington. De postume uitreiking van het ereteken deed de familie besluiten Alexander van Aalten te herbegraven bij zijn gesneuvelde kameraden. Traditioneel werden er tijdens de plechtigheid saluutschoten afgevuurd en klonk “the last post”. Ook werd de Amerikaanse vlag ceremonieel gevouwen en overhandigd aan de weduwe, Shana van Aalten. Bij de begrafenis waren delegaties van 82nd Airborne Division en het Junior Reserve Officers’ Training Corps aanwezig. Nederland werd onder anderen vertegenwoordigd door de Nederlandse ambassadeur Christiaan Kröner en defensieattaché commandeur Michiel Hijmans. Arlington National Cemetery bij Washington D.C. is de belangrijkste militaire erebegraafplaats in de Verenigde Staten. Het beheer is in handen van de US Army. Bovenstaand nieuwsbericht las ik in het actuele nieuws van het Ministerie van Defensie. Het is juist en lovend dat de Amerikaanse sergeant Alexander van Aalten deze eerbeloning ten deel is gevallen. De Minister van Defensie had oog voor zijn moedige en beleidvol optreden. Misschien ben ik nu wat te vrijpostig of naïef, maar de Minister van Defensie had ook zorg kunnen dragen dat sergeant Van Aalten voorgedragen had
12
kunnen worden voor een Militaire Dapperheidsonderscheiding. De huidige militaire dapperheidsonderscheidingen, de “Bronzen Leeuw” het “Bronzen Kruis” het “Kruis van Verdienste” en het “Vliegerkruis” voldoen alleszins aan de criteria om een van deze dapperheidsonderscheidingen toe te kennen. Toekenning kan immers ook geschieden aan niet militairen, Nederlander of Nederlands onderdaan zijnde en aan vreemdelingen, indien hun optreden heeft gestrekt ten behoeve van de Nederlandse Staat. Deze dapperheidsonderscheidingen kunnen ook postuum worden toegekend. Nadat korporaal Cor Strik was gesneuveld bood sergeant Alexander van Aalten, een Amerikaanse militair met Nederlandse familiewortels, zich geheel vrijwillig met gevaar voor eigen leven aan om het stoffelijk overschot van Cor Strik te bergen, terwijl niet bekend was of er vijand of meerdere bermbommen aanwezig waren. Bij deze actie verloor echter ook sergeant Alexander van Aalten op noodlottige wijze het leven door een bermbom. Gedurende deze actie heeft hij zich onderscheiden door moedig optreden en daarbij opofferingsgezindheid getoond en daardoor het belang van de Nederlandse Staat gediend. Door het uitreiken van het Ereteken van Verdienste in goud is de indruk bij de Familie Strik gewekt dat een gesneuvelde militair recht kan hebben op een medaille. De Minister van Defensie heeft op vragen van de familie daarover, toegezegd e.e.a. te onderzoeken. Nu begeef ik mij op een terrein waar grote voorzichtigheid is geboden vanwege het grote verdriet wat is ontstaan. Sneuvelen is niet zomaar doodgaan tengevolge van ziekte of ongeval. Sneuvelen in dienst van het Vaderland is het hoogste goed, “je leven” in de waagschaal stellen ten dienste van de gemeenschap en dat verdient een groots eerbewijs. Dit eerbewijs kan uitgevoerd worden door de gesneuvelde met militaire eer en volgens het protocol te begraven waarna de Nederlandse vlag die de kist omhuld plechtig wordt opgevouwen en uitgereikt aan een van de directe nabestaanden. Ook kunnen de directe nabestaanden aan de Oorlogsgravenstichting verzoeken de gesneuvelde militair een oorlogsgraf toe te kennen op een lokaal kerkhof of begraven te worden op het Ereveld Loenen, waar jaarlijks op 4 mei een algemene herdenking zal plaatsvinden en nabestaanden worden uitgenodigd. Ook dit is een groots eerbewijs. Sinds de jaren ‘80 vormt het ereveld niet alleen de laatste rustplaats voor slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog maar ook militairen en burgers die omgekomen zijn tijdens humanitaire en/of vredesmissies. Indien de minister in overweging wil nemen een aparte onderscheiding toe te kennen aan alle gesneuvelde militairen die deelnamen aan humanitaire en of vredesmissies, moet er ter voorkoming van onrust en onvrede binnen de veteranenwereld op gewezen worden, dat gesneuvelde militairen uit het verleden hierbij niet vergeten mogen worden. Er doen ook geruchten de ronde dat er ideeën worden ontwikkeld om nieuwe militaire dapperheidonderscheidingen toe te voegen aan de huidige dapperheidsonderscheidingen. Je kunt je afvragen wat is er mis met onze huidige Militaire Dapperheidsonderscheidingen. Naar mijn gevoel niets, ze voldoen nog steeds aan alle criteria om te worden toegekend aan militairen, ook aan die militairen die zijn of
13
worden uitgezonden naar vredesmissie gebieden en zich daar onderscheiden door moedig of beleidvol optreden. Officieren en Onderofficieren hebben eigenlijk de plicht om personen die opgevallen zijn door moedig of beleidvol optreden, onder de aandacht te brengen van hun hogere commandant, zodat er een juiste voordracht van de situatie kan worden gemaakt en deze ter beoordeling wordt aangeboden aan de Commissie Dapperheidsonderscheidingen. In Nederland hebben wij de volgende Militaire Dapperheidsonderscheidingen: De Militaire Willems-Orde (MWO), Voor Moed, Beleid en Trouw. De Militaire Willems-Orde is de hoogste Nederlandse onderscheiding die voorrang heeft boven alle ridderorden en andere onderscheidingen en is tevens de hoogste Militaire Dapperheidsonderscheiding. De Bronzen Leeuw (BL) ingesteld bij Koninklijk Besluit van 30 maart 1944. De Bronzen Leeuw kan worden toegekend aan militairen in dienst van het Koninkrijk der Nederlanden, die zich in de strijd tegenover de vijand door het bedrijven van bijzonder moedige en beleidvolle daden hebben onderschei-den. Sinds 1944 is de Bronzen Leeuw 1206 keer uitgereikt. Het Bronzen Kruis (BK) ingesteld bij Koninklijk Besluit van 11 juni 1940. Het Bronzen Kruis kan worden toegekend aan militairen in dienst van het Koninkrijk der Nederlanden, die zich door moedig of beleidvol optreden tegenover de vijand hebben onderscheiden. Sinds 1940 is het Bronzen Kruis 3439 keer uitgereikt. Het Kruis van Verdienste (KV) ingesteld bij Koninklijk Besluit van 20 februari 1941. Het Kruis van Verdienste kan worden toegekend aan Nederlandse onder-danen of vreemdelingen, die zich in verband met vijandelijke actie door moedig en beleidvol optreden hebben onderscheiden en daarmede het belang van het Koninkrijk hebben gediend. Sinds 1941 is het Kruis van Verdienste 2035 keer uitgereikt. Het Vliegerkruis (VK) ingesteld bij Koninklijk Besluit van 28 augustus 1941. Het Vliegerkruis kan worden toegekend aan militairen in dienst van het Koninkrijk der Nederlanden, die zich door daden van initiatief, moed en volharding tegenover de vijand dan wel in verband met vijandelijke actie, hebben onderscheiden en deze daden hebben bedreven gedurende een of meer vluchten in een luchtvaartuig. Sinds 1941 is het Vliegerkruis 735 keer uitgereikt. Wim F.J. Elgers
Ook voor uw muziek CARBON
14
Ode aan Filerius Door Ed van Tuijl Ik kreeg ze altijd mee op patrouille. Vier Papoea’s om de radiospullen te dragen. Eén van hen was vast. Op mijn verzoek. Dat was Filerius. Al op de eerste tocht ontstond er op de een of andere manier een vriendschapsband en dat bleef zo. Ik bombardeerde Filerius tot eerst verantwoordelijke voor de radiospullen en de anderen moesten naar ‘m luisteren. Filerius pakte dat serieus op. Want o wee, als ik in de haast bij het installeren ’n andere drager wat wilde laten doen. Dan hoorde ik steevast een hels kabaal. Dan liet Filerius zijn verworven status gelden. De generator sloot hij aan en niemand anders. De draadantenne hing hij in de boom en niemand anders. Filerius wist op het laatst de instellingen voor de verschillende frequenties nog beter dan ikzelf. Als hij me corrigeerde dan was het zo. Ook als hij in de bush voor me liep en aangaf dat ik even van het rechte pad af moest wijken. Ik gehoorzaamde ‘m blindelings. Gegarandeerd dat er ergens wat kroop of hing waar je beter maar vandaan kon blijven. Trouwens, pas later begon ik te begrijpen dat hij op patrouille altijd opvallend dicht in m’n buurt bleef. Filerius waakte over me. Ik was klein en (toen nog) dun en in de ogen van Filerius blijkbaar alles behalve geschikt voor dit ruige land. Maar zijn functie als beschermengel was ook een tegenprestatie voor de maandelijkse uitbetaling in natura in de vorm van een tinnetje sigaretten. Zo tegen de tijd dat we die dingen ontvingen, begon Filerius altijd zéér opvallend m’n kast op te ruimen. Dat werkte perfect want ik wist meteen hoe laat het was. Hij had z’n tinnetje nog niet gehad. Regelmatig was er wel ’n moment dat we wat zaten te kletsen. In een mengelmoes van Maleis, Nederlands, gebaren en gekke bekken. Een soort Esperanto waarmee Filerius en ik bijzonder goed uit de voeten konden. Dan vroeg hij nieuwsgierig naar mijn dorp en of ik broers en zussen had. Als ik dan verhaalde over bussen en treinen, wit besneeuwde daken en boerenkool met worst, dan keek hij me ongelovig aan. Maar hij vond het prachtig en begreep alles. Filerius was niet alleen een taaie sterke jongen, hij was ook hartstikke slim. Hij wist heus wel dat mijn bepakking zwaar oogde maar niet zwaar woog omdat ik, en daar heb ik nou nóg wroeging van, stiekem wat eigen gewicht bij de radiospullen stopte. Ik weet nog hoe we met de Daf naar de haven werden gebracht en hoe die sergeant hulpvaardig onze bepakking aannam zodat we van de laadbak af konden springen. Na vier zware rugzakken vertilde hij zich finaal aan de mijne. Maar voor hij zich verder kon verbazen had Filerius mijn bepakking al snel van ‘m overgenomen. Op ’n keer werd ik bij Filerius thuis uitgenodigd. Een beter bewijs van vriendschap was niet denkbaar. Hij woonde in een kampong vlak bij het strand. Haalde behendig een klapper uit de boom en bood me die aan. Maar niet nadat zijn zus er met een paar ferme klappen met zo’n groot mes een drinktuitje aan had gemaakt. Trots stelde hij z’n familie aan me voor. Nog zeker anderhalf uur zaten we op een omgevallen klapperboom over alledaagse dingen te praten. Maar ook over diepere zaken. Dat we hier waren om hem en zijn familie te beschermen.
15
Dan glimlachte hij, schudde wijs het hoofd en zei: “Ach, als Soekarno wérkelijk wil, dan komt hij met 10000 man tegelijk. Dan zou ik, als ik jou was, hier langs het strand die kant opgaan en net zo lang doorlopen tot je in het Australische deel komt.” Hij wees in oostelijke richting. Ik zei het al, Filerius was gewoon hartstikke slim. En hij was ’n harde. Ik herinner me nog die patrouille toen hij ’n spiertje in z’n rug verrekt had, of iets anders. Hij stierf van de pijn. Maar gaf geen krimp. De boom inklimmen om de draadantenne vast te maken, moet een helse klus geweest zijn. Hij deed het. Tenslotte was hij de man voor de draadantenne en niemand anders. De laatste weken waren niet leuk. Filerius wist het en ik wist het. Ik en Filerius klimt even in de wij allemaal zouden Merauke in de klapperboom steek laten. Maar ik sprak er niet over. Filerius ook niet. Die laatste week stond hij ineens bij m’n kast. Met ’n zakje met varkenstanden. Die moest ik in Holland aan een draadje om m’n nek hangen. Dan kon me niks gebeuren. Met ’n groots gebaar gaf ik ‘m m’n hele voorraad tinnetjes Richmond. Vier stuks. “Hier voor jou, m’n laatste sigaretten. En nog bedankt voor alles!” Ik draaide me half om, want ik schoot vol. Ik had ineens dringend behoefte aan een sigaret. Maar die had ik net weggegeven. “Verdomme Filerius, ik moet effe roken. Heb jij soms ’n sigaret voor me?” Ik zag dat hij ook tranen in zijn ogen had. Maar met gevoel voor humor gaf hij me twee tinnetjes terug en zei: “Hier m’n laatste sigaretten. En nog bedankt voor alles.” We schoten in de lach. Daarna werd ik weer serieus en begon over het gerucht dat de Indonesiërs zwarte lijsten zouden hebben waarop de namen stonden van alle Papoea’s die het Nederlandse leger hadden geholpen. “Wat denk je, zou jij d’r ook op staan”, vroeg ik bezorgd. “Misschien wel, misschien niet”, antwoordde hij. “Maar maak je geen zorgen. Ik loop volgende week hier het strand op en blijf doorlopen tot aan het Australische deel.” Hij wees in oostelijke richting. Ik zei het toch al. Filerius was gewoon hartstikke slim! Ik geloof er niet echt in. Maar mocht er ’n hiernamaals zijn, dan zal ik toch goed opletten of ik Filerius nog ergens zie lopen. En als hij dan aangeeft dat ik even van het rechte pad af moet, dan doe ik dat blindelings. Gegarandeerd dat er iets ligt of hangt waar je beter maar vandaan kunt blijven.
16
Rapport Staal Auteur Karel Kanits, 29 september 2006 Mijn buurvrouw handelt heel doordacht, ze houdt van kunst en vrijen. Ze heeft nu weer iets nieuws bedacht, ze wil, condooms gaan breien. De aanzet was een dik rapport, in ambtelijke taal geschreven, ’t Ging allemaal over Jan Soldaat en zijn seksuele leven. De rapportage Boele Staal, naar vorm en incidentie. Het trof haar echte moederhart, zij breide met urgentie. Voor alle troepen over zee, ver weg in vreemde landen, Ook Veteranen delen mee, dat verstevigt toch de banden. Zij zocht een passend breipatroon, in damesblad “Viënne” Haar keuze viel op geitenwol, breit snel met dikke pennen. De politiek die debatteert, vooral de oppositie, Die wil met ingang van direct, invoering Sekspolitie Mijn buurvrouw vroeg vergunning aan, maar die werd afgewezen De reden stond er zwart op wit, dat kon een ieder lezen. Een WOB verzoek om haar condoom, zo aan de man te brengen Dat is in strijd met het verdrag, uit het Luxemburgse Schengen. Een optie van het CPB, ter zee, de lucht of hier te Velde, De kuisheidsgordel van weleer, kan thans als uitkomst gelden. Maar ook de vakbond sprak van schande, dat wisten wij gelijk De KOGVAM regeling zijn slechts letters en werken niet in de praktijk. Defensie vaart een nieuwe koers, maar ziet de toekomst triester, Voer toch een nieuwe functie in, een echte Schweinenpriester.*) Die ziet dan toe bij elke flirt, of seksueel getinte wensen, Al is het geen probleemcultuur, maar ’t overschrijd de grenzen. *) professionele lifstyle-counsellor WOB = Wet Openbaar Bestuur CPB = Centraal Plan Bureau KOGVAM = Klachtenprocedure Ongewenst Gedrag en melding Vermoedens van Misstanden
17
Picknick Jeugd en Evangelie Door Gerrit van Faassen
(Eerdere artikelen van Gerrit van Faassen verschenen in de Nieuwsbrieven 21, 22 en 23)
Om de verveling te verdrijven ga ik, als ik vrij van wacht ben, af en toe naar een bijeenkomst van Jeugd en Evangelie. Die bijeenkomsten worden vaak bij iemand thuis georganiseerd en dus ontmoet je burgers. Bijvoorbeeld bij ds.Ten Haaft in de kotta. Vooral die huiselijke sfeer is prettig. Op ds. Ten Haaft hoop ik nog eens terug te komen, want die heb ik na 25 jaar nog eens persoonlijk ontmoet. Op een van de ontmoetingsavonden van Jeugd en Evangelie werd het voorstel gedaan om een keer na kerktijd te gaan picknicken. Ik schrijf het verslag woordelijk uit mijn dagboek over. Verslag van een Jeugd en Evangelie picknick
Het tijdstip van vertrek was vastgesteld op 11.00 uur. Rond deze tijd had zich een clubje van veertien man verzameld, waaronder onze Vlop. (vlootpredikant) ds. Oostenrijk verzameld bij het roefje naast de kerk. Toen wij daar aankwamen was de chauffeur van de DAF en kpl. Der Mariniers bezig met het inladen van de proviand. Dat bestond uit een grote kist met brood en een tiental blikjes met broodbeleg. Verder nog een grote ketel met water. Ook werden er enige banken en twee stoeltjes ingeladen. De marinier kwam zodanig met zijn broek in de problemen, dat hij een andere op moest halen. Om half twaalf konden we eindelijk van de base vertrekken. Via de Boroekoe ging het eerst naar Sorido, waar nog twee marinelui instapten. Toen naar de Japenweg, waar twee onderwijzeressen werden opgehaald. Bij de Haren stapte zuster Oranje in en de twee laatste deelnemers werden bij de Viersprong opgepikt. Toen werd de Kookles Corrie Oranje tocht voortgezet door de kotta en kampong Soeboerja naar Parai. Parai
Parai is prachtig. Achter de hoge tjots ligt eens strandje begroeid met klappers. We vonden een mooie plek voor de picknick. Iedereen was er voor om eerst te gaan zwemmen. Het rif ligt ongeveer 15 meter uit de kust en als je daarover zwemt kijk je akelig diep naar beneden. Daar het een beetje lastig was voor de dames om zich om te kleden in badpak, had de marinier voor een tent gezorgd. Die “or“ was erg handig met de paKust met klep van de Yank rang en in een mum van tijd lag er 18
een vloerbedekking van palmtakken. Twee man zorgden voor een vuur en gingen koffie zetten. Intussen werd er een flinke partij brood afgesneden en belegd met corned beaf en kaas. Gelukkig geen cervelaat worst want daarmee wordt je op BIAK mee doodgegooid en heet nu bij ons “sterf op straat worst”. Om twee uur werd eer “kok schep op”gepraaid. Met de meeste spoed kwam iedereen uit het water en gingen we na een ogenblik stilte bunkeren. De burger lunchpakketjes vielen “in de pul” bij de marine lui. Dichtbij verzamelde zich een groepje Iriaanse kleuters en die vonden het prachtig dat we canons gingen zingen, Ze lachten zich slap om “Kleine mongooltje” en probeerden mee te zingen: “Kleine mongooltje zat op een kooltje”. En het begon te Picknick Parai gillen, Mamma, mamma arme klein knul”. Rond drie uur ruimden we eerst de boel op en daarna kreeg ieder tot vier uur de tijd om te doen waar hij of zij zin in had. Enige Jannen gingen naar d Jappen grot die daar vlak in de buurt is (zie Nieuwsbrief nummer 22) anderen gingen zwemmen en de senioren praten. Iedereen wilde graag tegen zessen terug Toezicht Picknick Parai zijn, want op zondag komt de “Connie”met post en dat is één van de mooiste gebeurtenissen van de week. De spullen werden weer ingeladen en ieder zocht een zit- of staanplaats in de DAF en zonder panne bereikten we om kwart voor zes weer de Base en renden we in lekas-pas naar de cantine, waar de facteur nog bezig was om de post te sorteren. Na het avondschaften maakten we nog een begin met het beantwoorden van de berichten van het thuisfront en zaten we nog even gezellig na te praten in ons hoekje tussen de stapelbedden, in onze hut sepoeloe. De volgende keer gaat het over beunhazen v.l.n.r Neijs, van Faassen en Jordens, Hartelijke groeten van tussen de stapelbedden de kajoe. 19
Kerst-diner FakFak 1960 (Al geruime tijd is de redactie in het bezit van het convocaat van het kerstdiner in FakFak. Het werd indertijd gestuurd door André de Meij uit Middelburg. Er was tot nu toe geen echt goede gelegenheid om het te plaatsen. Maar nu onze Nieuwsbrief vlak voor de Kerst 2008 word verstuurd willen we het u niet onthouden. Maar de vraag blijft wel: “Wat werd er nu gegeten?”) • • • • • • • • • • • • •
20
Openingswoord door den Commandant Lezing van het Kerst-Evangelie uit Lucas 2 Zingen: Stille nacht, heilige nacht Opdiening voorgerecht GEBED Aanvang Kerstmaaltijd Afruimen daarna: KERSTVERTELLING Zingen: De herdertjes lagen bij nachte Opdiening nagerecht GEBED Slotzang: Ere zij God, ere zij God Toespraak van de minister van Defensie in de cantine Uitreiking kerstpakketten
Reis naar het verleden (deel 1) Geschreven door Piet de Raad (Ik ben onlangs weer terug geweest, van 16 oktober tot en met 24 oktober, in voormalig Nederlands Nieuw-Guinea. En wel in Sorong de plaats waar ik het grootste deel van mijn diensttijd doorbracht. Maar ook in de Baliem vallei en Jakarta. Ook daarover wil ik, mijn mede veteranen, in dit reisverslag vertellen) Vooraf
Het toevallige van vroeger, de diensttijd en mijn uitzending naar NieuwGuinea, heeft een duidelijk stempel op de rest van mijn leven gezet. In de dienst timmerman geworden, mocht ik direct optreden als toekan kajoe op Jefman bij de E-Compagnie. Van gereedschap of timmeren had ik geen verstand maar het ontbrak me gelukkig niet aan zelfredzaamheid. Ik kon een potje breken bij kapitein Loesberg omdat ik er in korte tijd voor had gezorgd dat de gereedschappen weer op orde waren. De sergeant majoor die mij aannam mocht mij, denk ik, niet, maar die mocht volgens mij niemand. Van Jefman naar Sorong was maar een hanetree en in de werkplaats van de genie/marine heb ik alle dienstdagen doorgebracht. in de werkplaats van de genie/marine heb ik alle dienstdagen doorgebracht. Volgens het boekje de belangrijkste man in de werkplaats maar in werkelijkheid gewoon manusje van alles. Het verlenen van hand- en span diensten aan de Papoea timmerlui, het ophangen van lampen en klusjes als het repareren van zonweringen zorgden ervoor dat ik de ochtenden moeiteloos doorkwam. Ook een hoofd vol herinnering gaf het me de mogelijkheid om voor het ochtendappel weg te gaan en na het middagappel terug te komen. De meeste middag rusten bracht ik ook door in de werkplaats, soms om er te klussen en soms om er in de zon te liggen. De kali achter de werkplaats was goed te bereiken en dus waren we daar ook vaak te vinden om illegaal te zwemmen in het heldere en koele water. Weer terug
En daar ben ik nu teruggeweest. Ik ben heel erg geschrokken van Sorong. Wat toen bestond uit een paar kampongplaatsen is nu uitgegroeid tot een plek met een half miljoen inwoners. Alle mogelijkheden tot bouwen zijn benut, alles is volgebouwd. De meeste gebouwen uit “onze”tijd staan er nog wel maar daar tussen zijn hele straten aangelegd. Er staan heel mooie gebouwen, veel scholen en kerken maar vooral veel krotten, heel veel 21
krotten. Door de open riolen (betonnen goten) en het gewoon laten liggen van de rotzooi is het één grote mestvaalt geworden. Maar toch was er ook nog een mooie plek in het Sorong van nu en dat was in “ons “ kamp. Nog steeds is het een kamp voor militairen. Wij mochten door het kamp wandelen en alles zien wat we wilden. Het maken van de weg naar Sorong foto’s was echter verboden. Alle gebouwen van toen staan er ook nu nog. De kantine is een mooie gemeenschapsruimte geworden en het hoofdadministratie gebouw werd het kantoor van de commandant. Maar ook het wachthuisje, de garage en de ziekenboeg zijn er nog te vinden. En wat opvalt, is dat de gebouwen goed zijn onderhouden. Mijn werkplaats was er niet meer net als de elektriciteitscentrale. Wel zijn het mandihok, de verblijven van de manschappen, de keuken met de eetzaal en de onderofficiers- en officiersmess gebleven. Deze gebouwen zijn bijna allemaal verbouwd tot woningen voor de militairen en hun gezinnen. In het kamp was het over het geheel genomen schoner dan op de andere plaatsen waar we gedurende onze trip zijn geweest. Op onze wandeling door ons oude kamp weren we daarom door heel veel kinderen vergezeld. Wat ons ook erg opviel was het feit dat iedereen zich verplaatst met een motor. Heel dikke bromfietsen met een viertaktmotor. En allemaal rijden ze te hard veel te hard. Trip naar Nieuw-Guinea
We beginnen onze reis naar voormalig Nederlands Nieuw-Guinea met een rit door de Friese polder en we komen mooi op tijd op Schiphol aan. De auto wordt gestald op het terrein voor lang parkeren. Dan met de bus nu naar de vlieghaven. Peter mijn schoonzoon zet zijn auto altijd op dezelfde plaats, zodat er na de reis niet gezocht hoeft te worden tussen de duizenden geparkeerde auto’s. We namen in de KLM lounge plaats en konden daar eten en drinken wat we wilden. Op de luchthaven nog even dollars gekocht, waarvan later zou blijken dat in Indonesië alleen maar biljetten van voor het jaar 2000 geaccepteerd worden. We startten om 21.00 uur en de vlucht naar Kuala Lumpur in Maleisië verliep het meest in het donker, terwijl we door de stewardessen regelmatig voorzien werden van de lichamelijke benodigdheden. Het was een groot verschil met mijn eerste reis naar NNG, waarbij ik toen ook echt het idee had dat het een wereldreis was. In Kuala Lumpur werd er 22
uitgestapt en na een personeelswisseling en wat veranderingen van passagiers gingen we richting Jakarta. Na een heerlijke maaltijd, waarbij ik ook het toetje van Peter erbij genomen heb (tapioca), was de aankomst in Jakarta al een feit. Op de luchthaven werden we ontvangen door een vertegenwoordigster van het reisbureau voor de trip naar de Baliem vallei, en even later kwamen er ook nog een paar zakelijke collega’s van Peter om ons welkom te heten. We moesten de helft van de reis nog betalen in dollars, waarbij bleek dat een aantal van onze dollars te oud waren. Het was niet de beste beurt van de bank, maar dat is toch snel opgelost. Op de luchthaven Jakarta-Hatta vonden we een plek in de Garuda lounge en ook hier was de verzorging goed. Dat maakte het wachten op de vlucht naar Makassar, die een paar uur was vertraagd, aangenaam. Het was allemaal zo nieuw dat ook die wachttijd snel voorbij ging. Ik zag mijn eerste tjitjak over het raam kruipen en het is niet de laatste geweest. Makassar
Tijdens het wachten op de bagage kregen we contact met een Indonesiër en bij het charteren van een taxi kwam diezelfde man bij ons met het aanbod om ons naar het hotel te brengen. En dat was zeer plezierig. Zijn broer kwam ons halen en het bleek dat de (zaken) man iets deed met staal in Makassar en Jakarta. Er werden natuurlijk kaartjes uitgewisseld en de hele check-in bij het hotel werd even door “onze” David geregeld. Voor de volgende trip hebben we al een uitnodiging om dan gebruik te maken van zijn share appartement in hetzelfde hotelcomplex. Zo zie je waar vluchtige contacten toe kunnen dienen. De broers hebben trouwens allebei in Amerika gestudeerd en hun Engels was perfect. Na een hartelijk afscheid met een dinerafspraak in Jakarta konden we ons bed in duiken. Om half zes ging de wekker al weer want om 9.00 uur zou het vliegtuig vertrekken. In de lounge troffen we nog een collega-veteraan, een soort kunstenaar uit Friesland. Wel een wat verward figuur, hij dacht namelijk dat hij in 1964 als militair in Nederlands NieuwGuinea was geweest. Dat kan natuurlijk niet. Maar ook wist hij zich met geen mogelijkheid te herinneren waar hij een veteraan uit Friesland gelegerd was geweest. Nu maakte hij een trip door Indonesië en hij kwam net uit de Baliemvallei.** Het vliegveld van Makassar is groot en grotendeels nieuw en er wordt nog bij gebouwd. Veel grote projecten zijn in handen van de vicepresident van Indonesië en bij alles wat er gebeurt, moet er geschoven worden. Ons nasiontbijt viel er best in en we verheugden ons op de aankomst in Sorong. Voor Peter nieuw en voor mij een weerzien.
23
Sorong
Het vliegveld van Sorong ligt aan de weg van de haven naar Remoe en is gemakkelijk te bereiken. Voor het eerst werden we geconfronteerd met de hitte van Nieuw-Guinea en het busritje naar de aankomsthal was letterlijk verstikkend. De aankomsthal is een soort kaal wachtlokaal en de bagagetransportband een roltafel met aan beide kanten een aantal Papoea’s. Niets elektrisch maar alles mankracht. We gaven onze bagagereçu’s aan een Papoea en die haalde de tassen van de tafels. Intussen hadden we al een taxichauffeur (of eigenlijk hij ons) en die gaf zijn plaats op het laatste moment nog even aan een andere chauffeur, zodat hij van zijn volgende klant en van onze chauffeur kon beuren. De taxi chauffeurs waren trouwens allemaal Indonesiërs. We hadden een hotel in kampong Baroe, het hotel Grand Pacific Hotel, waar de vergane glorie vanaf droop. Het lieflijke van “ons”vroegere Sorong is helemaal verdwenen en elk plekje is bebouwd. Er waren heel veel grote gebouwen met heel veel deuren, waarbij te zien was dat er gezinnen woonden en waarbij zaakjes gedreven werden. De drukte was overal enorm en dat is te begrijpen als je weet dat Sorong nu ongeveer 500.000 inwoners heeft. In het vliegtuig had ik trouwens naast de eigenaar van Hotel Mariat in Sorong gezeten, en achteraf hadden we beter dat hotel kunnen hebben, qua comfort en schoonheid. We kwamen om ongeveer 12.00 uur op het vliegveld van Sorong aan en om 13.00 uur reden we al met een taxi richting Remoe en Klademak. De wegen zijn verschrikkelijk slecht en er wordt, net als in Indonesië, heel hard gereden op de vele viertakt brommers met motorcapaciteit. Men kan namelijk een motor leasen en na ongeveer 3 jaar wordt het dan eventueel eigendom. We stopten op de brug bij de kali. De brug is nog net als vroeger, maar de omgeving is zwaar en rommelig bebouwd. De kali is smerig, niet alleen het water is vuil maar ook vol met alle mogelijke gedumpt afval. En waar je ook maar kijkt zie je huizen en hutjes. En overal zijn etenswaren te koop, maar ook benzine in flessen. We gingen natuurlijk naar ons oude kamp waarvan de poort nog Brug over de kali Remoe hetzelfde is als toen. De chauffeur reed een eindje door en wij gingen te voet de brug over. Die brug ligt over het open riool, dat uitloopt in de kali. De wachten van het kamp zagen ons komen en stonden klaar. We hebben gevraagd of we het kamp mochten zien en of we foto’s konden maken. Na overleg met de commandant, omdat we in het Bahasa Indonesia konden communiceren was dat redelijk gemakkelijk, mochten we wel het kamp zien, maar geen foto’s maken. De wachtcommandant vertelde
24
nog dat er grote buizen verdwenen waren en we begrepen hem niet, maar later realiseerde ik mij dat hij waarschijnlijk ons ondergrondse riool bedoelde, nu vervangen door een open rioolstelsel. Met de belofte dat we geen foto’s zouden maken, namen we afscheid. Het wachtlokaal, is er nog net zo, inclusief de cellen en alleen is er nu een veranda aan de voorzijde. De ziekenboeg staat er nog goed onderhouden bij en ook daarnaast is een soortgelijk gebouw neergezet. De garage staat er nog maar de centrale was verdwenen. De militairen wonen met hun gezinnen in het kamp. Daarom is ook de timmermanswerkplaats met de opslag verdwenen en zijn daarvoor in de plaats enige wooneenheden gebouwd. “Onze”barakken zagen er wat verwaarloosd uit en de weg ertussen was nu wat modderig. De daarnaast liggende barakken waren beter onderhouden en de kantine was veranderd in een luxe gemeenschapsruimte. De eetzaal, het Protestantse kerk in Baru waslokaal en de officiersruimtes zijn er ook nog. Het grootste administratiegebouw is nu het kantoor van de commandant en ziet er perfect uit. Al onze oude gebouwen staan er dus nu nog maar ze worden nu gebruikt voor het wonen van gezinnen. De kinderproductie is er hoog en we werden dan ook omringd door een grote schare, heel mooie kinderen, die enthousiast reageerden op de door ons meegenomen ballonnen. Buiten het kamp op het sportveld, waren jongeren aan het voetballen, en nieuwsgierig als ze zijn werd er van alles geroepen. Uiteindelijk was het gevolg dat Peter nog een demonstratie baltechniek gaf. Gemakkelijk om met zo’n allrounder op stap te zijn. Na weer in de taxi te zijn gestapt gingen we richting Klademak. Klademak
Maar Klademak was een ander Klademak dan vroeger, alle straatnamen zijn veranderd en er woonden nu zoveel mensen, dat er niets meer te vinden was. We hebben wat door de kampongs gecrost en we ons af laten zetten bij de haven om met de boot naar Doom te gaan. In plaats van de ene boot van vroeger naar Doom lagen er heel veel personenbootjes. Onze chauffeur had natuurlijk een voorkeur voor een bootkapitein en de prijs was snel geregeld. Het tochtje van 10 minuten naar Doom en de aankomst in de zeer smerige haven, was een andere dan ik me voorgesteld had. Onze wandeling over Doom was een belevenis op zich. Het hele eiland is vol gebouwd met huisjes, loodsen, scholen, kerken en overal zijn de open riolen vol met troep.
25
De stank was typisch “smerig” maar de mensen overal even vriendelijk. Ik denk dat de Papoea’s zich nog meer geconcentreerd hebben en het aantal kinderen was enorm. De meeste huisjes hebben, ook op Doom, wel een kleine verkoopruimte voor in het huis of aan de straat, waarin altijd wel iemand zat te slapen. Naast chips en snoep worden er vruchten en sirih verkocht. De straat, voor een dergelijke winkel, is vaak rood van het spuug die de mensen weer kwijt moeten. We zijn naar een aantal paalwoningen geweest, boven het water en werden steeds heel vriendelijk ontvangen, waarbij de onderwerpen economie, scholen, aantal kinderen en de mooie omgeving steeds weer terugkwamen. In één van de straten werden we ontvangen door een perfect Nederlands sprekende mevrouw, die gehoord had dat wij daar wandelden en ze had haar mooiste jurk aan getrokken om ons te ontmoeten nog weer even Nederlands te kunnen spreken. Ze vertrouwde ons toe dat ze gewerkt had bij een Nederlands gezin en nog steeds haar best deed de Nederlandse taal bij te houden. Heel Sirih veel mensen kwamen een hand schudden en natuurlijk profiteerden heel veel kinderen van onze rijk gevulde tassen met ballonnen, snoepwaren en petten. Onze vraag naar MataBia ’s werd vooral negatief beantwoord. Een enkeling wist wat we bedoelden maar de meesten keken of ze het in Keulen hoorden donderen. (Een matabia, het is geen schelpje en ook geen steentje. Het is net een afgekloven snoepje. Als je een matiba bij je hebt, hoef je niet bang te zijn, er gebeurt je niets). Er werden ons ringen, parels en andere schelpachtige dingen aangeboden, maar geen MataBia. Onze bootchauffeur dacht iemand te kennen die MataBia ’s had, maar bij nader onderzoek, bleek de betreffende vrouw, bij wie we ook weer in huis uitgenodigd werden, alleen parels en kristallen te hebben. Wij hebben bedacht dat het kristallen waren Wordt vervolgd en geen diamanten. **(Misschien is er een sobat die hem kent en kan er een verhaal over hen in de nieuwsbrief worden geschreven. Als iemand iets over hem weet, neem dan contact op met de redactie.) (De redactie krijgt wel vaker bij een reisverslag met daarin een deel van de reis die werd gemaakt in Indonesië. Omdat we het nog steeds graag over Nieuw-Guinea hebben nemen we dat dan niet op. Deze keer hebben we dat wel gedaan mede om de foto’s die we van Piet de Raad ontvingen. De redactie heeft het oorspronkelijk verhaal dat in delen was geschreven enigszins herschreven en tot een totaal reisverslag gemaakt. Redactie Jaap van Hensbergen )
26
Papua, land van een ongekende schoonheid. Ruig, puur, stil en vrijwel ongerept. En een hartelijke, vriendelijke bevolking. Maar er is een schaduwzijde. Onvrijheid, discriminatie, armoede en aids maken het dagelijks leven van de mensen zwaar. Voor ontwikkeling en welzijn is er meer vrijheid,scholing en initiatief nodig. Hapin laat talentvolle Papua-jongeren studeren. Dorpen en lokale gemeenschappen nemen initiatieven om de kwaliteit van hun bestaan te verbeteren. Hapin ondersteunt. Hapin, sterk in kleinschalige projecthulp.
Hapin, dichtbij de Papua’s. Al meer dan 35 jaar.
hulp aan papua’s in nood
St. Jacobstraat 203 , 3511 BP Utrecht , tel 030-234 00 12 , e-mail
[email protected] Rekeningnummer 44 40 72 470 t.n.v. HAPIN www.hapin.nl
Colofon De doelstelling van de Vereniging Nederlands Nieuw Guinea Militairen 1945-1962 is het bevorderen van de onderlinge contacten tussen de militairen, die in de periode 1945-1962 in de Nederlandse Krijgsmacht hebben gediend in het voormalig Nederlands Nieuw Guinea. Het in de ruimste zin van het woord behartigen van de belangen van die militairen en hun families. Het herdenken van hen die gevallen zijn bij de vervulling van hun plicht, evenals van hen die ten gevolge van ongevallen, of ziekten tijdens militaire dienst zijn overleden. De vereniging Nederlands Nieuw Guinea Militairen is aangesloten bij het Veteranenplatform. Beschermheer, tevens adviseur: Luitenant-generaal C.J.M. de Veer b.d., Voorheen Inspecteur-generaal der Krijgsmacht en der Veteranen, Ereleden A.S. Poortvliet H.P. Willemsen D. Willemsen - Hens Bestuur: J. Peperkamp, voorzitter (Berghem), A. Meurs, vice-voorzitter (Oosterhout) H. Vos, secretaris (Kerkdriel) J.H.van Hensbergen, penningmeester (Arnhem) C. van Vliet, organisatie Reünie (Winkel) A. Dielemans, organisatie Nieuwjaarsreceptie (Roosendaal) A.J. Bouterse Sociale commissie (Schagen) Adressen Secretariaat:
H.Vos, Maasbandijk 11, 5331KB Kerkdriel, telefoon 0418 633475
E-mail:
[email protected] Web site: www.vnngm.nl Redactie Nieuwsbrief:
J.H.van Hensbergen, Ravelstraat 4, 6815 HB Arnhem, telefoon 06 53199548 E-mail:
[email protected] Copyright: Tegen overname van artikelen bestaat in principe geen bezwaar, mits hier van tevoren toestemming voor is verleend en duidelijk in de uitgave wordt vermeld. Geplaatste foto’s komen uit privé collecties tenzij anders vermeld. De inhoud geeft niet noodzakelijkerwijs de mening van bestuur en/of redactie weer. Bestuur en/of redactie kunnen daarom niet aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud van de geplaatste artikelen. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen te weigeren of te redigeren.
Sluitingsdatum kopij Nieuwsbrief nummer 25 1 februari 2009
