Raadsvoorstel AGENDAPUNT NO. Voorstel tot vaststelling van de Winkeltijdenverordening gemeente Aalten 2015
AAN DE RAAD
Samenvatting Per 1 juli 2013 is de Winkeltijdenwet gewijzigd. De wet biedt ruimere mogelijkheden voor gemeenten voor de openstelling van winkels. De gemeenteraad is via de Winkeltijdenverordening het bevoegde bestuursorgaan. Het onderliggende voorstel behelst een algehele vrijstelling voor de openstelling van winkels op zon- en feestdagen, met uitzondering van eerste Kerstdag, eerste Paasdag en eerste Pinksterdag. Daarnaast geldt de vrijstelling voor Goede Vrijdag en kerstavond, beide dagen van 19.00 tot 22.00 uur. Op 4 mei vanaf 19.00 uur dienen de winkels, vanwege de nationale dodenherdenking, gesloten te zijn. Bij de nieuwe regeling is rekening gehouden met de lokale winkelbehoefte onder het publiek en winkeliers. Inleiding De gemeenteraad is via de Winkeltijdenverordening het bevoegde bestuursorgaan. Naar aanleiding van een tweetal ingediende moties is tijdens de raadsvergadering van 17 maart 2015 de openstelling van winkels op zon- en feestdagen in de gemeente Aalten hernieuwd uitvoerig door de gemeenteraad besproken. Het college heeft toegezegd om in deze met een nieuw voorstel te komen, dat tegemoet komt aan de wensen van een ruime meerderheid van de raad voor wat betreft een algehele vrijstelling voor de openstelling van winkels op zon- en feestdagen, met uitzondering van eerste Kerstdag, eerste Paasdag en eerste Pinksterdag. De gemeente Aalten wil haar winkeliers, daar waar mogelijk, de maximale vrijheid bieden om te ondernemen. Dit kan mede bereikt worden door een algehele vrijstelling voor zon- en feestdagen en vrijstelling voor een aantal bijzondere dagen te verlenen, waarbij voor de ondernemers geen restricties meer gelden wat uren en tijden betreft. Daarbij is overwogen, dat de behoefte per branche verschillend is. Met de onderliggende Winkeltijdenverordening gemeente Aalten 2015 wordt een toekomstbestendige regeling voorgestaan, waarbij de ondernemer, met het oog op eventuele toekomstige marktontwikkelingen, de volledige ruimte wordt geboden. Beschrijving beleidsterrein inclusief toepasselijke regelgeving Het beleidsterrein betreft economische zaken en dan met name de openstellingsmogelijkheden van de winkels op zon- en feestdagen/bijzondere dagen. Het juridische kader is artikel 3 van de Winkeltijdenwet alsmede artikel 147 van de Gemeentewet. Inhoudelijke toelichting op het voorstel De Winkeltijdenwet. De Winkeltijdenwet is een medebewindswet, waarbij voor de uitvoering gemeentelijke medewerking nodig is. De wet regelt in hoofdzaak de openingstijden van winkels en gaat uit van dagelijkse openingstelling van 06.00 – 22.00 uur. Hiervoor gelden in de Winkeltijdenwet verder geen restricties. Op zondagen en op in de wet genoemde feestdagen moeten de winkels gesloten zijn. Daarnaast is in de wet bepaald, dat op enkele bijzondere dagen, te weten Goede Vrijdag, 24 december en 4 mei de winkels na 19.00 uur voor het publiek gesloten dienen te zijn. In het kader van de decentralisatiegedachte is in de wet een ruime bevoegdheid neergelegd bij de gemeenten. De gemeenteraad mag binnen de door de wet gestelde tijden geheel zelf bepalen of de winkels op bijvoorbeeld zondag open of gesloten blijven. Er gelden geen restricties meer voor bijvoorbeeld het aantal koopzondagen. De gemeenteraad kan kiezen voor een algehele vrijstelling of
-2-
voor een minder verstrekkende variant. Huidige praktijk in Aalten. Met de op 8 juli 2014 door de gemeenteraad vastgestelde Winkeltijdenverordening worden de koopzondagen niet meer jaarlijks door het college vastgesteld. De winkeliers krijgen nu, individueel, de volledige vrijheid om zelf te bepalen wanneer zij, binnen het maximum aantal koopzondagen, hun winkel wensen open te stellen. Voor de branches ‘woninginrichting’, ‘tuincentra’ en de ‘supermarkten’ is het maximum aantal koopzondagen vastgesteld op 24. Voor de overige branches geldt een maximum aantal van 12 zonen feestdagen waarop de winkels geopend mogen zijn. Daarnaast heeft de gemeenteraad op grond van de ‘toerismeregeling’ bepaald, dat in een gebied met een toeristische aantrekkingskracht de winkels op zon- en feestdagen geopend mogen zijn. In de gemeente Aalten is daartoe besloten voor de boeken- en souvenirwinkels in Bredevoort Boekenstad. Ook kent de huidige verordening een vrijstellingsregeling voor bepaalde winkels die in de nabijheid van de grensovergangen zijn gevestigd. Verder zijn de van rechtswege vervallen vrijstellingen, als gevolg van het nieuwe Vrijstellingenbesluit winkeltijdenwet één op één overgenomen in de nieuwe Winkeltijdenverordening. Tenslotte voorziet de verordening erin dat, door de individuele ondernemer, voor bijzondere gelegenheden een ontheffing kan worden aangevraagd om op zondag of op een feestdag open te gaan. De bestaande regeling vloeit voort uit het coalitieakkoord van de gemeente Aalten. Uiterlijk drie dagen voorafgaand aan de zondag of feestdag dat men de winkel voor het publiek wil openstellen, moet het college van burgemeester en wethouders daarvan schriftelijk op de hoogte worden gesteld. Via een e-formulier kan dit digitaal worden gemeld. Ten aanzien van deze meldingsplicht moet worden opgemerkt, dat enkele ondernemers dit jaar hun deuren op zondag voor het publiek open hebben gehad, zonder dat zij dit bij ons vooraf gemeld hebben. Geconstateerd moet worden, dat ten aanzien van de handhaving van het maximaal aantal zondagen waarop de winkel geopend mag zijn de verordening in de huidige vorm moeilijk handhaafbaar is. Handhaving ervan is natuurlijk op zich wel mogelijk, maar zou, door extra inzet van toezichthouders, ten koste gaan van andere onderwerpen met een hogere prioriteit. De Winkeltijdenverordening is op 8 juli 2014 vastgesteld. Inmiddels hebben ontwikkelingen in de regio met betrekking tot de openstelling van winkels op zondag tot nieuwe inzichten geleid. In de regiogemeenten gelden steeds meer ruimere openingstijden van winkels op zon- en feestdagen. De ondernemers van de gemeente Aalten ondervinden extra hinder van de ongelijke concurrentieverhoudingen, veroorzaakt door deze ruimere openingstijden in de buurgemeenten. Daardoor lijden zij omzetverlies, hetgeen verlies van werkgelegenheid kan betekenen. De praktijk wijst uit dat de winkelopenstelling op zondag door een groot publiek wordt gewaardeerd. De ondernemers moeten daarom desgewenst kunnen inspelen op een concrete plaatselijke behoefte, zodat voorkomen wordt dat klanten uitwijken naar concurrenten in de buurgemeenten. In dit verband wordt opgemerkt, dat naast de branches ‘woninginrichting’, ‘tuincentra’ en de ‘supermarkten’ ook andere ondernemers om een verruiming van de openstelling op zon- en feestdagen hebben verzocht. Alternatieve beleidskeuzes De bevoegdheid van gemeenten is zo ruim dat zowel complete handhaving van de verboden als het volledig terzijde stellen daarvan tot de mogelijkheden behoort. Hetzelfde geldt voor alle opties die daartussen zitten. De verboden zijn in algemene zin beperkt door het Vrijstellingenbesluit Winkeltijdenwet. Dit betekent dat de daarin opgenomen vrijstellingen zondermeer gelden. Ook gelden geen restricties ten aanzien van de openingstijden van winkels op doordeweekse dagen van 06.00 uur tot 22.00 uur. Voorstel. Gelet op de ontwikkelingen in de regio met betrekking tot een verruiming van de openstelling van winkels, alsmede gelet op het verschil in behoefte per branche, wordt voorgesteld een algehele vrijstelling te verlenen voor de openstelling van winkels op zon- en feestdagen, met uitzondering van eerste Kerstdag, eerste Paasdag en eerste Pinksterdag. De doelstelling is om zo weinig mogelijk restricties aan de ondernemers op te leggen. De onderliggende verordening speelt in op ontwikkelingen op maatschappelijk en economisch gebied.
-3-
Gelet op een mogelijk gewijzigd consumentengedrag in de toekomst, wordt voorgestaan om de vrijstelling ook voor Goede Vrijdag en kerstavond, beide dagen van 19.00 tot 22.00 uur, te laten gelden. Uitgezonderd van de vrijstelling blijft 4 mei na 19.00 uur. Dan vindt de nationale dodenherdenking plaats. Ook op meerdere plekken in de gemeente Aalten vinden dan herdenkingen plaats. Alle winkels binnen de gemeente Aalten krijgen hierdoor dezelfde mogelijkheden (rechtsgelijkheid). Dit los van de vraag of bij hen daartoe de behoefte bestaat. Door een algehele vrijstelling te verlenen, wordt de keuze om bijvoorbeeld op zon- en feestdagen open te gaan aan de winkeliers zelf overgelaten. Belangenafweging Op grond van artikel 3:4 van de Algemene wet bestuursrecht moet de gemeente bij de afweging van belangen het navolgende bij de beoordeling meenemen: 1. werkgelegenheid en economische bedrijvigheid, waaronder ook begrepen het belang van winkeliers met weinig of geen personeel en van winkelpersoneel; 2. de zondagsrust; en 3. de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde in de gemeente. Ad 1 Belangen winkeliers/personeel Tijdens de inspraak, zoals in gesprekken is aangegeven door de winkeliersverenigingen en door hen is toegelicht tijdens de behandeling in de RTG’s, is gebleken dat de winkeliersverenigingen Nova en IODUS niet op alle zon- en feestdagen open zullen gaan. De openstelling op zondag zal vooral gekoppeld worden aan te organiseren activiteiten en evenementen, zogenaamde themakoopzondagen. Met deze nieuwe regeling krijgen de winkeliers, al dan niet in het verband van een winkeliersvereniging, de volledige vrijheid om hier zelf invulling aan te geven. Verder achten de winkeliersverenigingen, in het belang van enkele grotere winkelbedrijven en de supermarkten, een algehele vrijstelling van de openstelling op zondag wenselijk. De BREM wil een algehele openstelling op zondag ten behoeve van enkele grotere winkelbedrijven, te weten Betting Bredevoort en Intratuin, alsmede de plaatselijke supermarkt en de boekenwinkels. Geconcludeerd kan worden dat in de gemeente Aalten meerdere winkelbedrijven behoefte hebben aan een ruimere winkelopenstelling op zon- en feestdagen. Mede in het kader van de visie Aalten 2025 wil de gemeente Aalten de recreatie en het toerisme in de gemeente vergroten. Een algehele vrijstelling voor winkeliers om op zon- en feestdagen geopend te mogen zijn is hier ondersteunend aan. Een gemeente waar de winkels op zon- en feestdagen geopend zijn is namelijk aantrekkelijker voor toeristen. Bij de belangenafweging is ook gekeken naar de buurgemeenten met betrekking tot de openstellingsmogelijkheden van de winkels. Bij de verruiming van de openstelling hebben wij mede overwogen, dat het personeel weliswaar belang heeft bij reguliere werktijden, maar zeker gebaat is bij het behoud van werkgelegenheid. Ad 2/3 Belangen zondagsrust/openbare orde Eerste Kerstdag, eerste Paasdag en eerste Pinksterdag worden algemeen gezien als de belangrijkste christelijke feestdagen. Met het oog daarop is ervoor gekozen voor die dagen het belang van de zondagsrust het zwaarst te laten wegen. Voor deze drie zon-/feestdagen geldt de vrijstelling dan ook niet. Tenslotte is ervoor gekozen om geen vrijstelling te verlenen van het verbod, zoals genoemd in artikel 2, eerste lid, onder b, van de wet om op 4 mei, na 19.00 uur, een winkel voor het publiek geopend te hebben. Op 4 mei herdenkt Nederland tijdens de Nationale Herdenking om 20.00 uur de Nederlandse slachtoffers die sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Zowel in oorlogssituaties als bij vredesoperaties. Op meerdere plaatsen in de gemeente Aalten vinden herdenkingen plaats bij een plaatselijk oorlogsmonument. Met betrekking tot de vorig jaar doorgevoerde verruiming van de openingstijden op zon- en feestdagen voor de branches ‘woninginrichting’,‘tuincentra’ en de ‘supermarkten’ zijn bij de gemeente geen klachten binnengekomen. De verwachting is dat een algehele vrijstelling voor de openstelling van de winkels op zon- en feestdagen in de gehele gemeente Aalten geen beletsel zal vormen voor een rustig verloop van de
-4-
zondagvieringen van de kerken en ook overigens geen aantasting van de openbare orde dan wel veiligheid tot gevolg heeft. Financiële consequenties n.v.t. Participatie en Communicatie In 2013 en 2014 zijn er meerdere inspraakprocedures gehouden. In dit verband zijn tevens meerdere gesprekken aangegaan met de besturen van de lokale winkeliersverenigingen en individuele ondernemers. De zienswijzen van het maatschappelijk middenveld zijn genoegzaam bekend. Ook is de openstelling van winkels op zon- en feestdagen verschillenden keren tijdens een rondetafelgesprek Bestuur en Financiën besproken, waarbij de winkeliersverenigingen en individuele ondernemers ruimschoots de gelegenheid te baat hebben genomen om hun standpunten over de openstelling van winkels op zondagen kenbaar te maken. Vervolgstappen inclusief tijdspad - besluitvorming door de gemeenteraad na behandeling in het RTG Bestuur en Financiën; - de verordening bekendmaken in de rubriek Aalten Actueel en op de gemeentelijke website; - de verordening treedt in werking op de dag volgend op die van de bekendmaking. Bijlagen - concept-raadsbesluit; - Winkeltijdenverordening gemeente Aalten 2015; - Winkeltijdenwet; - de tijdens de raadsvergadering van 17 maart 2015 ingediende moties. Aalten, 21 april 2015
Burgemeester en wethouders,
J. Nobel secretaris
G. Berghoef burgemeester
De raad van de gemeente Aalten gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 21 april 2015; gelet op het bepaalde in artikel 3 van de Winkeltijdenwet alsmede artikel 147 van de Gemeentewet;
BESLUIT:
de Winkeltijdenverordening gemeente Aalten 2015 vast te stellen.
AALTEN, 26 mei 2015 De Raad voornoemd,
De Griffier,
M.A.J.B. Fiering
De Voorzitter,
G. Berghoef
