VOORSTEL AB
AGENDAPUNT : CATEGORIE
PORTEFEUILLEHOUDER
: M.M. Kool
VERGADERING D.D. NUMMER OPSTELLER FUNCTIE VERGADERING MT D.D. VERGADERING DB D.D. OPGESTELD D.D.
: : : : : : :
: A-STUK (Afdoeningsstuk)
AB
25 maart 2014 WM/MBZ/NdL/8126 Mr. N. de Lange-Liemburg, 0522-276 721 Bestuurs- en bedrijfsjurist -4 maart 2014 (8110) 5 februari 2014
ONDERWERP Stand van zaken waterschapsverkiezingen.
SAMENVATTING Op 18 maart 2015 vinden voor de eerste keer stembusverkiezingen plaats voor de leden van het Algemeen Bestuur. De verkiezingen zijn tegelijk met die voor provinciale staten. De wet die dit regelt is op 28 januari door de Eerste Kamer aangenomen. Het waterschap is verantwoordelijk voor de organisatie van het passieve deel van de verkiezingen, namelijk registratie, kandidaatstelling en het vaststellen van de verkiezingsuitslag. De gemeenten organiseren het actieve deel van de verkiezingen, namelijk opmaken en verzenden stembiljetten en organiseren van de daadwerkelijke stemming. De kosten voor de verkiezingen moeten door het waterschap aan de gemeenten worden vergoed in de vorm van een vaste bijdrage. Dit voorstel heeft tot doel de leden van het Algemeen Bestuur te informeren over de huidige stand van zaken van de waterschapsverkiezingen. Het is de bedoeling om in de Algemeen Bestuursvergadering van mei met een kredietvoorstel te komen.
EXTRA INFORMATIE --
ADVIES Kennis nemen van de stand van zaken van de Waterschapsverkiezingen 2015.
BESTUURLIJKE AANDACHTSPUNTEN EN EFFECT VOOR REEST EN WIEDEN
De waterschapsverkiezingen vormen een kritisch proces. Deze moeten goed en rechtsgeldig verlopen. Voor de burger en de groeperingen met hun kandidaten is het een belangrijk democratisch moment.
TIJDPAD --
bms
Pagina 2 van 6 Nummer: WM/MBZ/NdL/8126
INTEGRAAL OVERLEG EN COMMUNICATIE --
FINANCIËN Kosten De belangrijkste kosten worden gevormd door de vergoeding aan gemeenten, die voorlopig is vastgesteld op € 1,88 per kiesgerechtigde (voor waterschap Reest en Wieden ca. € 320.000,00). De vergoeding moet waarschijnlijk verspreid over vier jaar aan het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) worden betaald. De onderhandelingen hierover worden landelijk gevoerd door de Unie van Waterschappen met de Vereniging Nederlandse Gemeenten. Deze onderhandelingen zijn echter nog niet afgerond. Daarnaast worden er op landelijk niveau door de Unie van Waterschappen kosten gemaakt ten behoeve van de waterschapsverkiezingen. En tenslotte worden er kosten voor regionale communicatie door de waterschappen zelf gemaakt. In de meerjarenbegroting 2014-2018 van het waterschap Reest en Wieden is in totaal € 400.000,00 geraamd voor de verkiezingen. Mede afhankelijk van de uitkomsten van onderhandelingen over de bijdrage aan de gemeente, zal dit bedrag waarschijnlijk moeten worden verhoogd. Wanneer dit bedrag moet worden betaald in de vorm van een jaarlijkse bijdrage aan het Ministerie van BZK, dan zal dit bedrag moeten worden betaald via de exploitatie.
OPENBAARHEID Ja
BIJLAGEN --
BESLUIT
Dagelijks Bestuur,
mr. A.K. Schuttinga, Secretaris-directeur
M.M. Kool, Dijkgraaf
Pagina 3 van 6 Nummer: WM/MBZ/NdL/8126
TOELICHTING
Dit voorstel heeft tot doel de leden van het Algemeen Bestuur te informeren over de huidige stand van zaken van de waterschapsverkiezingen. Context De verkiezingen 2008 zijn rechtmatig verlopen, maar ondervonden toch de nodige kritiek, vooral door de beperkte opkomst en het hoge aantal foute stemmen. Mede daardoor is landelijk veel debat geweest over de gewenste manier van verkiezingen van de waterschapsbesturen. Het vorige kabinet had plannen voor indirecte verkiezingen, het huidige kabinet heeft gekozen voor directe stembusverkiezingen. Om de benodigde wetgeving te kunnen realiseren is de bestuursperiode van het huidige bestuur (in twee stappen) verlengd tot 27 maart 2015. Het wetsvoorstel aanpassing waterschapsverkiezingen wijzigt de Kieswet en de Waterschapswet. Op grond van de ervaringen bij de laatste verkiezingen achtte de regering het wenselijk een aanpassing aan te brengen in de manier en het tijdstip van de verkiezing van de vertegenwoordigers voor de categorie van ingezetenen in het Algemeen Bestuur van het waterschap. De regering kiest met dit wetsvoorstel voor het behoud van directe verkiezingen, waarbij de methode van briefstemmen wordt vervangen door de methode van stembusverkiezingen, én waarbij deze verkiezingen 1 gelijktijdig worden gehouden met de verkiezing van de leden van provinciale staten in 2015 . Het wetsvoorstel is op 17 december 2013 met algemene stemmen door de Tweede Kamer aangenomen. De Eerste Kamer heeft het wetsvoorstel op 28 januari 2014 als hamerstuk aanvaard. Het is nu duidelijk dat op 18 maart 2015 voor het eerste stembusverkiezingen voor alle waterschappen (m.u.v. Vechtstromen) plaatsvinden voor de categorie ingezetenen. De regeling van de benoeming van de geborgde zetels is overgeheveld van het Waterschapsbesluit naar de Waterschapswet. De regeling is echter, afgezien van een wijziging in de organisaties die bestuursleden voordragen, onveranderd gebleven. De gemeenten hebben een belangrijke uitvoerende rol bij deze gecombineerde verkiezingen. De Unie van Waterschappen heeft een landelijk project verkiezingen, waarin activiteiten worden opgepakt waarvan landelijke aanpak efficiënter is dan lokale (o.a. bepaalde communicatieactiviteiten).
1
Bron: www.eerstekamer.nl
Pagina 4 van 6 Nummer: WM/MBZ/NdL/8126
Uitvoering Schematisch kan de organisatie van de gecombineerde verkiezingen van waterschaps- en provinciebestuur als volgt worden weergegeven:
Communicatie: waterschappen en provincies De waterschappen organiseren het ‘passieve deel’, dat wil zeggen de registratie van de groeperingen die deelnemen aan de verkiezingen en de kandidaatstelling. De gemeenten zorgen vervolgens voor het opmaken en verzenden van de stembescheiden en de organisatie van de feitelijke stemming. De uitkomst levert de gemeente vervolgens aan het waterschap, dat de uitslag vaststelt. De aanlevering van kandidatenlijsten aan de gemeente en de ‘teruglevering’ van de uitslag aan het waterschap geschiedt via landelijke Ondersteunende Software Verkiezingen (OSV). Een systeem dat al door de Kiesraad wordt gebruikt voor het verwerken van stemmen van de verkiezing voor Provinciale Staten. Het waterschap hoeft geen verkiezingsbestanden (bestanden met stemgerechtigden) op te bouwen. Ook dit is een taak van de gemeente. De OSV voegt ook de uitkomsten van de gemeenten samen en berekent de uitslag van de verkiezingen (inclusief restzetels). Naast deze formele activiteiten is het waterschap ook verantwoordelijk voor communicatieactiviteiten, gericht op groeperingen, potentiele kandidaten en op de kiezers. Daarbij moet aan aanmerking worden genomen dat de groeperingen voor een groot deel zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen communicatie.
Pagina 5 van 6 Nummer: WM/MBZ/NdL/8126
Landelijke activiteiten Het project van de Unie kent de volgende acties/producten: -
begeleiding van het wetgevingstraject
-
ontwikkeling (aanpassing) ‘verkiezingssoftware’ OSV
-
overleg met het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) over ‘aansturing’ gemeenten
-
aanpassing van de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) (of een alternatief) zodat gemeenten daaruit af kunnen leiden wie voor welk waterschap kiesgerechtigd is.
-
aanlevering waterschapsgrenzen aan Agentschap Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten (BPR) zodat die in de GBA kunnen worden opgenomen
-
ontwikkelen en uitvoeren landelijke communicatiestrategie (landelijk moment, Postbus 51 campagne, peilingen, stemwijzers, beeldbank) en ontwikkelen toolbox (frames voor lokale communicatie, lijst van veelgestelde vragen (FAQ), crisis-scenario’s) voor de lokale communicatie
-
ontwikkelen draaiboek waterschapsverkiezingen.
Het waterschap Reest en Wieden neemt ambtelijk deel in het landelijke project door deelname in het projectleidersoverleg, de expertgroep BJZ en de werkgroep Financiën. Communicatie Bij de communicatiestrategie worden drie niveaus onderscheiden 1. opkomst bevorderende communicatie vanuit het Rijk (Postbus 51) 2. een overkoepelende hoofdboodschap ‘Er valt wat te kiezen!’ 3. individuele inkleuring door waterschappen en deelnemende groeperingen Op niveau 2 zal de Unie diverse producten ontwikkelen, zoals een ‘frame’ voor de regionale communicatie. Daaronder valt een lijst met thema’s die door groeperingen kunnen worden gebruikt om zelf een zo onderscheidend mogelijk programma op te stellen. Wanneer groeperingen onderscheidende programma’s hebben ‘valt er wat te kiezen’ en zullen kiezers gemotiveerd worden om te stemmen. De ledenvergadering van de Unie van Waterschappen heeft ermee ingestemd dat er ook een kieswijzer beschikbaar komt waarin groeperingen hun standpunten op de diverse thema’s kunnen weergegeven. Project verkiezingen Waterschap Reest en Wieden Dit voorjaar zal een projectvoorstel en kredietaanvraag aan het Algemeen Bestuur worden voorgelegd. In het projectvoorstel wordt onder meer een communicatieparagraaf opgenomen en wordt aangegeven op welke wijze het waterschap de groeperingen ondersteunt. Het projectvoorstel met kredietaanvraag is gepland voor de vergadering van het Algemeen Bestuur van mei 2014.
Pagina 6 van 6 Nummer: WM/MBZ/NdL/8126
Verkiezingen 2015 op hoofdlijnen Hieronder is een globale planning opgenomen waarin de activiteiten voor de groeperingen en het waterschap zijn weergegeven.
Datum/periode e 2 kwartaal 2014
e
e
Groeperingen Werken aan programma en kandidatenlijst
3 en 4 kwartaal 2014
Werken aan programma en kandidatenlijst
22 december 2014
Laatste dag registratie groeperingen Campagne voeren Dag van kandidaatstelling
e
1 kwartaal 2015 2 februari 2015 18 maart 2015 23 maart 2015
23 maart 201526 juni 2015 26 maart 2015 e
2 kwartaal 2015
Formatie DB
Gemeenten
Waterschap -Projectplan verkiezingen en kredietvoorstel vaststellen (AB april/mei). -Voorlichting aan groeperingen (en kandidaten) -Starten algemene communicatie -Faciliteren communicatie groeperingen (vullen kieswijzer, website e.d.) -Instellen stembureau
Faciliteren campagne (?)
Dag van stemming Uitslagen aanleveren aan waterschap Formatie DB
Uitslag definitief vaststellen door stembureau
Faciliteren formatie DB Aantreden nieuw algemeen bestuur Introductie AB
Unie Draaiboek verkiezingen en communica tieplan vaststellen
