VOORSTEL AB
AGENDAPUNT : CATEGORIE
PORTEFEUILLEHOUDER
: F.K.L. Spijkervet
VERGADERING D.D. NUMMER OPSTELLER FUNCTIE VERGADERING MT D.D. VERGADERING DB D.D. OPGESTELD D.D.
: : : : : : :
: B-STUK (Beleidsstuk)
DB
30 september 2014 WM/MIW/SSl/8372 J.M.U. Geerse, 0522-276864 / S. Slijm 0522-276809 Beleidsadviseur waterketen / trainee 26 mei 2014 (8203) 24 juni 2014 (8284) 11 september 2014
ONDERWERP Bijdrage afkoppelproject Spier. SAMENVATTING De gemeente Midden-Drenthe is binnen de kern Spier actief bezig om problemen in de waterhuishouding 2 aan te pakken. Eén van de maatregelen omvat het afkoppelen van 3.800 m verhard oppervlak van de riolering, waardoor er aanzienlijk minder hemelwater in het rioolstelsel terecht komt. In de toekomst wordt hierdoor bij hevige en langdurige regenval het rioolsysteem niet langer overbelast en worden water-opstraat situaties en problemen met de afvoer van afvalwater voorkomen. Het afkoppelproject sluit goed aan bij het water-op-maatproject Spier-Moraine, waarbij de waterhuishouding voor natuur en landbouw op orde wordt gebracht. De voordelen voor het waterschap van het afkoppelen van hemelwater betreffen onder andere het beperken van de afvoer van hemelwater richting de RWZI Beilen, ontlasting van rioolen zuiveringsgemalen van het waterschap en een afname van de belasting van het oppervlaktewatersysteem met verontreinigd overstortwater. Ook heeft de afname van hemelwater op de zuivering een positief effect op het zuiveringsrendement. Gezien de voordelen voor het waterschap, wordt voorgesteld een financiële bijdrage te leveren aan het afkoppelproject in de kern Spier. De bijdrage komt ten laste van de post ‘Waterketen, uit te voeren maatregelen’, welke is opgenomen in de investeringslijst van de programmabegroting 2014. In augustus 2014 heeft de gemeente Midden-Drenthe bij het waterschap aangegeven dat het afkoppelproject in Spier is afgerond. Zowel het watersysteem als –keten functioneren naar behoren. EXTRA INFORMATIE -ADVIES Krediet beschikbaar stellen van € 19.000,00 voor de bijdrage in de kosten van het afkoppelproject in Spier, gemeente Midden-Drenthe. De bijdrage voor het afkoppelen wordt voor dit project gesteld op 2 € 5,00 per m conform het maximum wat in Rijn-Oost verband wordt gehanteerd.
bms
Pagina 2 van 6 Nummer: WM/MIW/SSl/8372
BESTUURLIJKE AANDACHTSPUNTEN EN EFFECT VOOR REEST EN WIEDEN
Bestuurlijke basis en draagvlak: o
Bestuurlijk draagvlak kan worden gevonden in de perspectiefnota 2014-2018 (vastgesteld door AB, vergadering d.d. 25 juni 2013), waarin is vastgelegd dat er een actief beleid wordt gevoerd met betrekking tot afkoppelen: “De hydraulische capaciteit van de rwzi’s wordt vooral bepaald door de hoeveelheid regenwater die met het afvalwater mee komt. Met beleid dat gericht is op het stimuleren van afkoppelen van schoon regenwater, willen we bereiken dat de groei in aanbod van afvalwater wordt beperkt” (perspectiefnota Reest en Wieden, 2014-2018).
o
Het afkoppelen van hemelwater in de kern Spier sluit goed aan bij het Water-op-maatproject Spier-Moraine. Het afkoppelen past bij de maatregelen welke genomen worden om de problemen met de afwatering in het oppervlaktewatersysteem bij Spier aan te pakken.
o
Daarnaast kan gesteld worden dat het leveren van een bijdrage aan het afkoppelproject van de gemeente, past binnen de samenwerking tussen het waterschap en gemeente binnen het kader van het in 2011 met het Rijk gesloten Bestuursakkoord Water. Het gezamenlijk aanpakken van problemen in de (afval)waterketen is hiervan een logisch gevolg.
De alternatieven die zijn overwogen om anders te besluiten: 1. Een eerste alternatief is om de gemeente Midden-Drenthe geen bijdrage te verlenen. Dit komt echter niet ten goede van de samenwerking met de gemeente Midden-Drenthe en past ook niet in het beleid van het waterschap om de samenwerking binnen de (afval)waterketen te versterken. Ook past dit niet in het beleid dat is vastgelegd in de perspectiefnota 2014 – 2018 om het afkoppelen van schoon hemelwater te stimuleren. Hiermee wordt het belang dat het waterschap heeft bij het verminderen van de aanvoer van hemelwater naar de RWZI, niet gediend. 2. Het tweede alternatief omvat het verstrekken van een lagere bijdrage dan de voorgestelde € 5,00 per vierkante meter afgekoppeld verhard oppervlak. Er zijn echter geen gegronde argumenten voorhanden om een lagere bijdrage te verstrekken. Daarbij zou een lagere bijdrage ook een onjuist signaal kunnen zijn in de richting van de gemeente Midden-Drenthe.
Tabel: (+) betekent een positieve bijdrage en (-) een negatieve bijdrage, bij kosten geldt dat het goedkoopste alternatief het hoogste scoort).
Beoordeling alternatieven Criterium Probleemoplossend Beleidslijn Kosten Beeldvorming WS Totaalscore
Alternatief 0 (advies) + + + +
Alternatief 1 + -
Alternatief 2 + -
Bestuurlijke aandachtspunten: o
Het waterschap Reest en Wieden heeft geen (tijdelijke) bijdrageregeling vastgesteld waarin is vastgelegd onder welke voorwaarden wordt bijgedragen aan afkoppelen. Per situatie wordt er gekeken wat nut en noodzaak is van afkoppelen voor het waterschap.
Pagina 3 van 6 Nummer: WM/MIW/SSl/8372
o
Het project Spier-Moraine is een Water-op-maat project (als onderdeel van het inrichtingsplan Dwingelderveld), met als doel het op orde brengen van de waterhuishouding voor landbouw en natuur. Het waterschap is partner binnen het project en heeft reeds € 400.000,00 beschikbaar gesteld voor het project om het watersysteem daarvoor aan te passen. Het afkoppelen in de kern Spier betreffen maatregelen om problemen in de afvalwaterketen en daardoor ook het oppervlaktewatersysteem op te lossen. Het Water-op-maat project en het afkoppelproject in de kern van Spier bijten elkaar dus niet.
o
2
De bijdrage voor het afkoppelen wordt voor dit project gesteld op € 5,00 per m conform het maximum wat in Rijn-Oost verband wordt gehanteerd. Het waterschap wijkt hiermee af van het verzoek van de gemeente Midden-Drenthe om een bijdrage van 50% van de totale aannemerskosten te doen met een maximum van € 27.500,00. Voornaamste redenen hiervoor zijn de krimpende budgetten welke beschikbaar zijn voor afkoppelprojecten en de uniformering van Rijn-Oost beleid.
TIJDPAD De uitkering van de bijdrage van het waterschap aan de gemeente Midden-Drenthe zal plaatsvinden na afronding van het afkoppelproject in Spier. In augustus 2014 heeft de gemeente Midden-Drenthe bij het waterschap aangegeven dat het afkoppelproject in Spier inmiddels is afgerond. Zowel het watersysteem als –keten in de kern Spier functioneren naar behoren. INTEGRAAL OVERLEG EN COMMUNICATIE -FINANCIËN Investering Kredietaanvraag Bedrag begroting Afschrijvingstermijn
€ 19.000,00 € 125.000,00 5 jaar
Bijdrage derden Reeds aangevraagd
€ 0,00 € 0,00
Netto-krediet € 19.000,00
De investering is opgenomen in de investeringslijst van de programmabegroting 2014 onder de post Waterketen, uit te voeren maatregelen. De verwachte in gebruik name datum van de investering vindt plaats in 2015 waardoor, op basis van het activerings- en afschrijvingsbeleid, voor het eerst de kapitaallasten tot uitdrukking komen in 2016. De lasten zijn gedekt in de meerjarenraming. Bij de behandeling van de programmabegroting 2014 is besloten dat de besluitvorming over deze investering door het Algemeen Bestuur wordt gedaan. Verwachting exploitatie
kapitaallasten overige exploitatielasten opbrengsten OPENBAARHEID Ja
2016 € 4.245,00 € 0,00 € 0,00
Pagina 4 van 6 Nummer: WM/MIW/SSl/8372
BIJLAGEN -BESLUIT Dagelijks Bestuur,
mr. A.K. Schuttinga, Secretaris-directeur
M.M. Kool, Dijkgraaf
Pagina 5 van 6 Nummer: WM/MIW/SSl/8372
TOELICHTING Aanleiding De gemeente Midden-Drenthe heeft eind 2013 een nieuw basisrioleringsplan (BRP) vastgesteld voor de kern Spier. Het voorgaande BRP dateerde uit 1997. 2
Reeds bij vaststelling van het voorgaande BRP (1997) was duidelijk dat er in Spier circa 6.200 m verhard oppervlak is aangesloten op het rioolstelsel. Hetgeen betekent dat er een aanzienlijke hoeveelheid hemelwater in de riolering terecht komt. Dit heeft als gevolg dat er tijdens langdurige regenval overlast plaatsvindt in de waterketen en (uiteindelijk) het watersysteem. Bij voorbereiding van het BRP 2013 is er naar aanleiding van de genoemde problematiek nader onderzoek gedaan naar de oorzaken van de wateroverlastproblemen. In het BRP 2013 zijn diverse verbetermaatregelen aangereikt om de problematiek aan te pakken. Eén van deze maatregelen omvat het 2 afkoppelen van circa 4.000 m verhard oppervlak van het rioolstelsel. In november 2013 heeft het waterschap Reest en Wieden het verzoek gekregen van de gemeente Midden-Drenthe om een bijdrage te leveren voor de kosten van het afkoppelen van verhard oppervlak in de kern Spier. De gemeente Midden-Drenthe vraagt het waterschap 50% van de aannemerskosten bij te dragen tot een maximum bedrag van € 27.500,00. Situatie De kern Spier ligt tussen Beilen en Hoogeveen aan de A28 ten oosten van het Dwingelderveld. In Spier staan circa 60 woningen. In Spier is weinig oppervlaktewater. Wel zijn er een aantal kleinere watergangen, maar de meeste hiervan vallen een groot gedeelte van de tijd droog. Het oppervlaktewatersysteem watert af in noordelijke richting. Het afvalwater van Spier wordt ingezameld door zowel een gemengd als gescheiden stelsel, maar ook door een vacuümsysteem. Het systeem in zijn geheel is hierdoor vrij complex. Alle systemen voeren af naar zogenaamde ‘bufferputten’ van het vacuümriool, van waaruit het afvalwater via de vacuümriolering wordt getransporteerd naar het eindgemaal van het waterschap. Probleem In Spier is een groot deel van het verhard oppervlak aangesloten op de verschillende rioolsystemen. Tijdens regenval komt er hierdoor een grote hoeveelheid hemelwater terecht in de riolering en uiteindelijk in de bufferputten. Via de bufferputten wordt het afvalwater via het vacuümsysteem getransporteerd naar het eindgemaal van het waterschap. De capaciteit van het vacuümsysteem is groter dan de capaciteit van het waterschapsgemaal. Bij hevige en langdurige regenval is de aanvoer via het vacuümsysteem groter dan de capaciteit van het waterschapsgemaal. Als het gemaal van het waterschap het aangevoerde water tijdens neerslag niet kan verpompen, schakelt het vacuümsysteem uit. Als er weer capaciteit beschikbaar is in het gemaal van het waterschap, wordt het vacuümsysteem weer geactiveerd. Het gevolg van het uitschakelen van het vacuümsysteem is dat het rioolsysteem in Spier overbelast raakt. Bewoners ondervinden hierdoor problemen met het functioneren van de riolering en lokaal ontstaan er problemen met de afvoer. In sommige gevallen leidt dit tot water-op-straat situaties of het overstorten van afvalwater op het oppervlaktewatersysteem. Oplossing Door het afkoppelen van verhard oppervlak wordt het rioolsysteem in Spier ontlast. De gemeente Midden-Drenthe gaat daarom dakoppervlakken afkoppelen van het vacuümriool. Het afkoppelen van verhard oppervlak door de gemeente Midden-Drenthe heeft voor waterschap Reest en Wieden een positieve uitwerking.
Pagina 6 van 6 Nummer: WM/MIW/SSl/8372
2
Ten eerste komt er aanzienlijk minder hemelwater in het rioolstelsel terecht. Van de in totaal 6.200 m 2 aangesloten verhard oppervlak wordt er 3.800 m afgekoppeld. Dit is ruim 60% van het totaal. In het BRP 2013 is berekend dat het eindgemaal van het waterschap in de huidige situatie nu nog 60 minuten moet draaien om het regenwater naar de zuivering te verpompen. In de nieuwe situatie is dit slechts 40 minuten. Minder draaiuren voor het gemaal heeft de volgende positieve effecten: o o
Afname energieverbruik; Ontlasting van riool- en zuiveringsgemalen, wat leidt tot minder slijtage.
Het afkoppelen van regenwater heeft ook een positieve doorwerking op de technische werken van RWZI Beilen. Ook draagt het bij aan het zuiveringsrendement, want minder hemelwater op de zuivering leidt uiteindelijk tot een schoner effluent. Water-op-maat project Spier-Moraine Gezien de toekomstige klimaatverandering wil het waterschap het oppervlaktewatersysteem aanpassen aan de nieuwe normen die passen bij de klimaatveranderingen. Het project Spier-Moraine is een Waterop-maat project (WOM), met als doel het op orde brengen van de waterhuishouding voor landbouw en natuur. In eerste instantie zou het op orde maken van de waterhuishouding binnen de kern Spier ook onderdeel uitmaken van het WOM-project. De betrokken partijen hebben (met instemming van de gemeente Midden-Drenthe) er uiteindelijk echter voor gekozen dit geen onderdeel te laten uitmaken van het WOMproject. Financiële bijdrage De gemeente Midden-Drenthe schat de aannemerskosten op € 55.000,00 exclusief btw. Aan het waterschap wordt gevraagd om 50% bij te dragen in de kosten met een maximum van € 27.500,00. Het waterschap acht het afkoppelen van verhard oppervlak van de riolering als de juiste oplossing om de problematiek in Spier op te lossen. Het beleid van het waterschap is dan ook het afkoppelen te stimuleren door bij te dragen in de kosten van afkoppelen wanneer dit doelmatig is. In het verleden is er door het waterschap meerdere keren een bijdrage geleverd aan afkoppelprojecten, waaronder Ansen en Sint Jansklooster. Bij deze en andere projecten heeft het waterschap destijds de helft van de kosten bijgedragen. De budgetten, beschikbaar voor maatregelen binnen de waterketen, staan de laatste jaren onder druk. Er is vanuit de post ‘maatregelen waterketen’ minder budget beschikbaar dan voorgaande jaren voor bijdragen aan afkoppelprojecten. Ten opzichte van 2010 is de post ‘maatregelen waterketen’ gehalveerd van € 250.000,00 naar € 125.000,00. Naast het krimpende budget wat beschikbaar is voor afkoppelprojecten, speelt ook mee dat beleid steeds meer wordt geüniformeerd naar Rijn-Oost niveau. De Rijn-Oost waterschappen hanteren veelal een bijdrageregeling met daarin voorwaarden voor het bijdragen aan afkoppelen. De hoogte van de bijdrage loopt uiteen van € 2,00 tot € 5,00 per vierkante meter afgekoppeld verhard oppervlak. Gezien het nut en de noodzaak van het afkoppelen in de kern Spier wordt voorgesteld een bijdrage te 2 doen in de kosten van € 5,00 per m verhard oppervlak. Dit sluit goed aan bij het beleid op Rijn-Oost niveau en deze versoberde bijdrage past binnen het krimpende budget voor afkoppelprojecten. 2
Het totale verhard oppervlak dat wordt afgekoppeld bedraagt 3.800 m . De totale bijdrage aan de 2 gemeente Midden-Drenthe, uitgaande bij een bijdrage van € 5,00 per m afgekoppeld verhard oppervlak, komt hiermee op € 19.000,00. Het waterschap neemt daarmee 34,5 % van de totale kosten op zich.
